ministerstwo obrony narodowej
SZEFOSTWO SŁUŻBY CZOŁGOWO-SAMOCHODOWEJ
CZOŁG ŚREDNI T-55 AM
OPIS I UŻYTKOWANIE
Uzupełnienie do instrukcji Panc.-Sam. 46/68
(instrukcja tymczasowa)
WARSZAWA
19 8 8
Warszawa, 1 czerwca 1988 r.
ZARZĄDZENIE Nr 16
Zatwierdzam i wprowadzam do użytku z dniem 1 czerwca 1988
roku „Czołg średni T-55AM. Opis i użytkowanie. Uzupełnienie do
instrukcji Panc.-Sam. 46/68 (instrukcja tymczasowa)”.
GŁÓWNY INSPEKTOR TECHNIKI WP
gen. broni mgr inż. Zbigniew NOWAK
Wiceminister Obrony Narodowej
SPIS TREŚCI
3”T
Wstęp ....................................................... 5
Rozdział 1.	Ogólny opis czołgu ............................. 7
Rozdział 2. Kadłub i wieża czołgu ...........................11
Rozdział 3. Silnik i jego ukłaoy ............................25-
Rozdział a.	Układ bieżny ...................................30
Rozdział 5.	Instalacja elektryczna czołgu ..................43
Rozdział 6. Układ ochrony przeciwatomowej ...................50
Rozdział 7. Rentgenometr 0PS-68M1 ...........................58
Rozdział 8. Zestaw do odkażania Z0d-2 .......................54
Rozdział 9. Urządzenie przeciwpożarowe ......................73
Rozdział 10. Eksoloatacja i orzechowywanie czołgu ...........77

Niniejsza instrukcja stancwi uzupełnienie do wydawnictwa
"Czołg średni T-55A i czołg dowódczy T-55A0. Opis i użytkowanie"
- Panc.-Sam. 46/66 dotyczące zmian modernizacyjnych zespołów
i urządzeń w zakresie służby czołgowo-samochodowej i wojsk chemi-
cznych. Opis i użytkowanie urządzeń modernizacyjnych uzbrojenia
zawarte są w instrukcji "System kierowania ogniem SKO-1, wykry-
wacz promieniowania laserowego WPL-1, wyrzutnia pocisków dymnych
WPD, wyrzutnia wybuchowych granatów dymnych WWGD czołgu T-55AM.
Opis i użytkowanie /instrukcja tymczasowa/".
Charakterystyka taktyczno-techniczna czołgu ujęta jest w instruk-
cji "Czołg średni T-55AM i czołg dowódczy T-55A0M. Opis i użytko-
wanie urządzeń modernizacyjnych. Część I: przeznaczenie, opis
i charakterystyka bojowa i techniczna".
Powyższe wydawnictwa zawierają zasadnicze informacje dotyczą-
ce opisu i użytkowania czołgu T-55AM.
Kompleksowa instrukcja opisu i użytkowania czołgu T-55AM zos-
tanie wydana w I półroczu 1969 r.
W związku z powyższym użytkownicy czołgów T-55AM powinni przesłać
wnioski i uwagi oo niniejszej instrukcji w terminie do 30 wrześ-
nia 1986 r. drogą służbową do Szefostwa Służby Czołgowo-Samochodo-
wej .

Rozdział I
□PIS OGÓLNY CZOŁGU	_
:Czołg T-55AM /rys. 112/ powstał w wyniku modernizacji komplekso-
jwej czołgu T-55A. W ramach tej modernizacji został wyposażony w:
;1/ zautomatyzowany dzienno-nocny system kierowania ogniem armaty
czołgowej i sprzężonego z nią karabinu maszynowego SKO-1
"MERIDA" wyposażony w dalmierz laserowy, nocny celownik pasywny
oraz elektroniczny przelicznik balistyczny,
;2/ urządzenie do wykrywania i ostrzegania o opromieniowaniu czołgu
i światłem laserowym WPL-1 "BOBRAWA",
i 3/ 81 mci wyrzutnię wybuchowych granatów dymnych WWGD-1 "ERB” do
szybkiego stawiania~zasłony dymnej,
[4/ 81 mn wyrzutnię pocisków dymnych WPD-1 "TELLUR" do stawiania
 zasłon, umożliwiających skryte podejście do nieprzyjaciela,
;5/ trzysegmentową osłonę termoizolacyjną lufy,
6/ uzupełniające opancerzenie dna, kadłuba i wieży czołgu oraz
przeciwkumulacyjne gumowe ekrany boczne,
7/ zmodernizowany silnik o zwiększonej o około 30 kW /40 KM/
mocy w wyniku zastosowania nowych kolektorów ssących, zmoderni-
zowanego filtra powietrza 1 zwiększenia dawki paliwa poprzez
odpowiednią regulację pompy wtryskowej,
8/ zmodernizowane zawieszenie /nowe wały skrętne o większej wytrzy
małości, zwiększony skok I koła nośnego do 167 mm, nowe dźwig-
nie i łączniki amortyzatorów z wahaczami/,
9/ osłony siatkowe otworów wentylacyjnych, osłony azbestowo-me-
talowe zewnętrznych przewodów paliwowych i elektrycznych, meta-
lowe daszki nad przyrządami optycznymi i gaśnice proszkowe -
dla zwiększenia odporności czołgu na napalm,
10/ automatyczny włącznik baterii akumulatorów w układzie ppoż.,
11/ izolację termiczno-akustyczną przedziału bojowego,
512/ taśmy gąsienicowe z przeguoami metalowo-gumowymi z zwiększonymi
i
! gruntozaczepami,
[13/ rentgenometr pokładowy OPS - 68M1,
[14/ urządzenie filtrowentylacyjne UFWCZ-2OD umożliwiające pracę
' załogi w terenie skażonym bez indywidualnych środków ochrony,
15/ zestaw do odkażania Z0d-2 umożliwiający odkażanie czołgu
bez uruchamiania silnika i w warunkach niskich temperatur.
W wyniku modernizacji kompleksowej wartość bojowa czołgu
wzrosła ok. 1,5 raza przy wzroście masy o 4,4 tony i spadku
mocy jednostkowej o 4%.


11
Rozdział II
KADŁUB I WIEŻA CZOŁGU
1. OPANCERZENIE UZUPEŁNIAJĄCE
Opancerzenie uzupełniające zapewnia wzrost odporności wieży,
przecniej części i ścian oocznycn kadłuba oraz przecniej
części dna czołgu na oddziaływanie ogniowe nieprzyjaciela.
Opancerzenie uzupełniające składa się z:
- opancerzenia wieży,
- opancerzenia przedniej części kadłuba,
- ooancerzenia przedniej części dna,
- opancerzenia włazu zapasowego,
- wzdłużnych bocznycn ekranów przeciwkumulacyjnycn.
W celu zwiększenia sztywności kadłuba, w przedziale kierowania
umieszczony jest pionowy słup wzmacniający /rys. 3/ ooarty
o dno i przyspawany do górnej poziomej płyty kadłuba.
Opancerzenie wieży /rys. 4/ zwiększa jej ooocrność
na działanie pocisków przeciwpancernycn. Składa się z osłony
lewej /!/, osłony prawej III, czterech śrub /3/, czterech pod-
kładek /4/ i czterech amortyzatorów gumowych /5/.
Zewnętrzne części osłon odlane są ze stali specjalnej; wewnątrz
znajdują się płytki stalowe zalane tworzywem sztucznym. Taka
konstrukcja osłon powoduje rozoraszanie strumienia kumulacyjnego.
Osłony umocowane są do wsporników w przedniej części wieży,
po obu stonach armaty. Sposób umocowania zapewnia możliwość
szybkiego demontażu osłon z wieży w razie potrzeby.
Oo demontażu osłon niezbędny jest klucz specjalny /10-RWSK-115/
oraz urządzenie dźwigowe o udźwigu minimalnym 500 kG. W celu
demontażu osłony należy zawiesie dźwigu umocować do ucn /6/,
odkręcić śruby /3/, zdjąć podkładki /4/ i amortyzatory gumowe
/5/, a następnie zdjąć osłonę za pomocą dźwigu.
Opancerzenie przedniej części kadłuba
zwiększa jego odporność na działanie pocisków, przeciwpancernych.
- 12
2
Pys. 3. Stup wzmacniający
t-stup
Z-ptyta sufitowa
3 ~ dno kadtubp
tfi cg/owntyą Tsz
Z~QStonaprawa(nr 63930.065 sb},
3-Sruba (nr &9.30.044),
4-txxtf^a<Pfxr (nr i&9.30.027-f)r
5~cr^rt^zcttc-r(nr fG9.30.02G~t).
6- ucho
14
Stanowi je specjalna płyta wykonana jako jednostronnie otwarta,
stalowa konstrukcja przestrzenna zalana tworzywem sztucznym.
Jest ona przyspawana do górnej pochyłej płyty kadłuba czołgu.
Oo płyty tej przyspawane są dwa haki holownicze z zatrzaskami
sprężynowymi, dwa wsporniki deski przeciwbryzgowej i wspornik
do mocowania latarni.
W środkowej części, poniżej deski przeciwbryzgowej wybity jest
numer podwozia, a niżej numer rejestracyjny.
Pod numerami przyspawana jest tablica rejestracyjna.
Opancerzenie przedniej części dna /rys. 5/
zwiększa odporność dna na działanie min.
Stanowią je płyty pancerne przyspawane do konstrukcji przestrzen-
nej ze’ stalowych kształtowników, które są przyspawane do dna czoł-
gu /od jego zewnętrznej strony/. Opancerzenie to pourywa część
dna do drugiego wału skrętnego.
W konstrukcji opancerzenia znajdują się otwory umożliwiające
dostęp do luków eksploatacyjnych.
Opancerzenie włazu zapasowego /rys. 6/ zwiększa
jego odporność na działanie min. Składa się z pokrywy /!/ i na-
krętki kompletnej /2/.
W przypadku konieczności otwarcia włazu zapasowego należy:
-	zdemontować pokrywę umieszczoną w podłodze obrotowej przedziałi
bojowego czołgu,
-	obrócić podłogę nogą tak, aby jej wycięcie /po zdemontowanej
pokrywie/ znalazło się nad włazem. Jeżeli podłogi nie można
obrócić nogą to należy odkręcić nakrętki skrzydełkowe i odchy-
lić śruby łączące podłogę obrotową z urządzeniem zabezpiecze-
nia przeciążeniowego obrotowego urządzenia stykowego/OUS/.
Następnie unosząc urządzenie zabezpieczenia przeciążeniowego,
zdjąć je z kołków ustalających, po czym obrócić podłogę,
-	zwolnić rygle włazu zapasowego obracając je do momentu wyjś-
cia spod zaczepów,
-	odkręcić nakrętkę /2/ i otworzyć pokrywę włazu,
-	zabezpieczyć otwartą pokrywę linką.
Rys. 5. Dodatkowe opancerzenie dna kadłuba
2
Rys. 6. Wzmocnienie włazu zapasowego
kPokrywa (nr W155.29. 7593sb)
2? nakrętka kompletna (nr 155 29 1BD5sb)
17 *
Wzdłużne boczne ekrany przeciwkunulacyjne
/rys. 718/ zwiększają odporność ścian bocznych kadłuba czołgu
na działanie pocisków kumulacyjnych. Stanowią także osłonę dla
zbiorników i innych elementów mocowanych na błotnikach. Są one
rozmieszczone po lewej i prawej stronie czołgu.
Każdy ekran składa się z segmentów /osłon/ górnych i dolnych
wykonanych z płyt gumowo-tekstylnych oraz elementów metalowych
służących do wzmacniania, mocowania i łączenia segmentów /listwy,
zawiasy, ucha, sworznie, itp./
Segmentów górnych jest cztery i są umocowane na stałe do błot-
nika. Segmentów dolnych jest sześć. Pierwszy segment jest umocowa-
ny na stałe do przedniego błotnika uchylnego, a ostatni /tylny/
do metalowej osłony tylnej stanowiącej przedłużenie błotnika.
Cztery segmenty środkowe umocowane są do błotnika na zawiasach.
Segmenty dolne połączone są ze sobą za pomocą uch /rys. 7 poz.
15/ i sworzni /14/. "
Rozwiązanie takie umożliwia dostęp do elementów układu bież-
nego przez podniesienie dowolnego uchylnego segmentu do góry.
W czasie obsługiwania lub remontu układu bieżnego segmenty dolne
należy zdejmować.
W dolnej części segmentów trzeciego i czwartego umocowane
są metalowe wsporniki ułatwiające wchodzenie na czołg.
Ponadto na czwartym lewym segmencie /9/ pod kolektorem wylotowym
umocowana jest metalowa płyta chroniąca segment przed uszkodze-
niem przez spaliny.
2.	PRZEDNIE BŁOTNIKI UCHYLNE
Błotniki przednie zabezpieczają przednią część kadłuba i wieży
przed obrzucaniem błotem lub resztkami podłoża.
Jednocześnie są one wykorzystane jako wsoorniki dla pierwszych
dolnych segmentów wzdłużnych bocznych ekranów przeciwkumulacyj-
nych. W tym celu do błotnika od jego zewnętrznej strony przyspawa
na jest ścianka boczna, do której przykręcony jest, za pomocą
sześciu śrub, gumowo-tekstylny segment ekranu przeciwkumulacyjneg
Błotnik jest utrzymywany w położeniu dolnym przez wałek
Skrętny.	'
12
13
<4
15
<6
Rys. Z Wzdłużne boczne ekrany przeciwkumulacyjne (lewa strona)
l Uchylny błotnik przedni Lewy (639. M29. 052 sb )
2. ostona pierwszą górno (639.29.304 }
3. ostona druga górna (639.29.303 )
A. ostona trzecia górno Lewa (639. 29.302)
5. Ostona czwarta górna lewa (639.29.306 )
6. Osłona tylna lewa (639.29.20Qz )
7. Ostona tylna (639.29.316.)
8. Ostona czworta lewa (639.29.204z)
9.	Ostona trzecia lewa kompletno (633.23.zo3z j
10.	osłona druga lewa (D84.29.3001 z )
11.	Wspornik (1)84.29.3825z )
iZOStona (639.29.202z )
13 Naktodka (639.29.335 )
14.5worzeń (639.29.334 )
t5.UChO (639.29.333 )
16 Przetyczka (639.29.340)
Rys. 8. Wzdłużne boczne ekrany
i.	Osłona tylna prawa (639.23.209z.)
2.	Ostona czwarta górna prawa(639.23.307.)
3.	ostona trzecia górna prawo 1639.23.305)
4.	Ostona druga górna. (639.29.303.)
5.	ostona pierwsza górna (639.29.304.)
przeciwkumulacyjne (prawa strona )
6.	Uchylny błotnik przedni prawu (639.M29.051sb)
7.	ostona (639.29.202z)
fl. ostona druga,prawa kompletno (IL8li.29.3BQ3z )
9. ostona trzecia kompletna (0.84.29.3902z)
to. ostona czwarta prawa (639.29.205z)
11.	ostona tylna (639.29.316)
20
W celu podniesienia błotnika należy zwolnić nacisk wałka
skrętnego na 'podpórkę oraz odbezpieczyć i wyjąć sworzeń łączący
ucho pierwszego i drugiego segmentu dolnego.
3.	OSŁONY TYLNE
Osłony tylne przykręcone są do błotników i stanowią ich
przedłużenie. Na prawej osłonie /rys. B poz. 1/ umocowana jest
skrzynka zawierająca zestaw do odkażania Z0d-2, na lewej /rys.
7 poz. 6/ skrzynka na wyposażenie załogi.
Do osłon przykręcone są tylne segmenty bocznych ekranów
przećiwkumulacyjnych.
Przygotowanie czołgu do transportu kolejo-
wego.
W związku z przekroczeniem skrajni kolejowej, przed załado-
waniem czołgu na transport, należy zdemontować błotniki przednie
oraz dolne segmenty ekranów przeciwkumulacyjnych.
4.	IZOLACJA TERMICZNO-AKUSTYCZNA
Izolacja termiczno-akustyczna polepsza warunki pracy załogi
przez zmniejszenie poziomu hałasu w przedziale bojowym oraz przez
ograniczenie przepływu ciepła z przedziału napędowego.
Efektem zastosowania izolacji termiczno-akustycznej jest obniże-
nie w przedziale bojowym poziomu hałasu o 4-9 dB i temoeratury
o 4-5°C.
Izolację termiczno-akustyczną /rys. 9/ stanowią:
masa asfaltowa modyfikowana, płyty z tworzywa 30F, laminat azbesto-
wo-szklany metalizowany oraz osłony z włókniny obszytej winidermem,
• którymi pokryte są elementy przedziałów bojowego i napędowego.
Masą asfaltową modyfikowaną pokryto ściany
boczne i dno przedziału napędowego, ściany boczne i dno przegrody,
w której znajduje się amunicja, przegrodę silnikową z obydwu
stron, powierzchnie obydwu pokryw od strony przedziału bojowego
oraz powierzchnię pokrywy dolnej od strony silnika.
Płyty z tworzywa 30F naklejono na:
przegrodę silnikową od strony przedziału bojowego, podłogę przy
przegrodzie silnikowej, powierzchnię obydwu pokryw od strony
przedziału bojowego oraz powierzchnię pokrywy dolnej od strony
silnika.


f?ys. 9.
izolacja termiczno-akustyczna
f- Powierzchnie pokryte płytą 30F,
2 - powierzchnie pokryte laminatem
azbestowo-szklanym metalizowani/
3- dywanik z włókniny
- 22 -
Laminat azbestowo-szklany metalizowany naklejono
na górną pokrywą przegrody od strony silnika.
Osłony z włókniny obszytej winidermem umocowano do oby-
dwu pokryw od strony przedziału bojowego.
5.	URZĄDZENIA OCHRONY PRZECIWNAPALMOWEJ
Urządzenia ochrony przeciwnapalmowej służą do zabezpiecze-
nia zespołów i elementów zamontowanych na zewnątrz czołgu, szcze-
gólnie celowników, przyrządów obserwacyjnych oraz przewodów ele-
ktrycznch i paliwowych przed działaniem palącego sią napalmu.
Ponadto przedział napędowy zabezpieczony jest siatką ograniczają-
cą przedostawanie sią napalmu do jego wnętrza, a gaśnice proszko-
we GP2x przeznaczone są do gaszenia palącego się napalmu na zew-
nątrz czołgu.
W skład urządzenia /kompletu/ ochrony przed napalmem /rys.
10/ wchodzą:
- dwa daszki nad peryskopami kierowcy /!/,
- daszek nad peryskopem ładowniczego /2/,
- daszki nad peryskopami włazu dowódcy /3/,
- osłona nad przyrządami obserwacyjnymi dzienno-nocnymi dowódcy
/«/,
- osłona okna karabinu PKT /5/,
- osłona okna celownika TSzA /6/,
- osłona głowicy optycznej SKO-1 111,
- siatki metalowe o drobnych oczkach wykonane z drutu ze stali
żaroodpornej, zamontowane nad wlotami powietrza nad chłodnicą
/B/,
- osłony azbestowo-metalowe na złącza gumowe przewodów zewnętrz-
nych zbiorników paliwowych /9/,
- osłony z rurek metalowych i drutu sprężynowego na wiązki prze-
wodów elektrycznych /10/,
- pokrywy metalowe zamontowane na podstawach wyrzutni WWGD
i WPO-1 /ll/,
- metalowe obudowy świateł obrysowych /12/,
- dwie gaśnice proszkowe GP2x umieszczone w pojemniku na zewnątr;
wieży /po lewej stronie włazu dowóocy/ oraz jedna gaśnica umie-
szczona w przedziale bojowym /13/.
Rt/s. 10. Rozmieszczenie kompletu ochroni/przed napalmem.
1.	Daszek nad peryskopem kierowcy
2.	Daszek nad peryskopem Ładowniczego
3.	Daszek nad peryskopem dowódcy
4.	Ostano nad przyrządami obserwacyjnymi
dzienna-nocnymi dowódcy
5.	Ostona okna karabinu PKT
&.	ostona okna celownika TSzA.
7.	ostona gtowicy optycznej 5K0-I
e. siatki metalowe nad wlotami powietrza
9. Ostony aztostowo-metalowe ztącz gumowych
to. Ostony wiązek przewodów elektrycznych
U. Pokrywy metalowe osłaniające podstawy
wyrzutni WWGD i WPD-f
<2. Metalowe obudowy świateł obrysowych
13. Pojemnik z gaśnicami 6P?x
24
Komplet ochrony przed napalmem spełnia swoje funkcje poprzez
ograniczenie ujemnego wpływu wysokiej temperatury palącego się
napalmu na chronione elementy czołgu, a szczególnie na szkła przy-
rządów optycznych, przewody elektryczne i paliwowe. Ograniczenie
"to jest jednak krótkotrwałe.
W przypadku użycia bomby napalmowej lub w sytuacji, gdy czołg
znajdzie sią w polu napalmowym konieczne jest jak najszybsze pod-
jęcie gaszenia napalmu przy użyciu gaśnic proszkowych.
W zależności od sytuacji bojowej dowódca czołgu podejmuje decyzją
o miejscu ukrycia czołgu przed oddziaływaniem ogniowym nieprzyja-
ciela i sposobie ewakuacji załogi. Następnie należy niezwłocznie
przystąpić do gaszenia i usuwania napalmu z miejsc szczególnie
zagrożonych tzn. przyrządów celowniczych i obserwacyjnych, złącz
przewodów paliwowych i wiązek przewodów elektrycznych. Ze wzglę-
du na możliwość samozapalenia napalmu należy go natychmiast po
ugaszeniu usunąć z czołgu.
Gaśnice proszkowe wykorzystuje się w następujący sposób:
- gaśnicę z przedziału bojowego wykorzystuje dowódca do wykonania
drogi ewakuacji,
- gaśnice z pojemnika na wieży wykorzystuje się do gaszenia napalmu
palącego się na czołgu.
Warunki bezpieczeństwa:
1.	Podczas ataku napalmowego należy wykorzystywać urządzenie
filtrowentylacyjne do zaopatrzenia przedziału bojowego w oczy-
szczone powietrze.
2.	W czasie gaszenia napalmu nie wolno przebywać w strefie dzia-
łania wyrzutni WWGD i WPD-1.
OBSŁUGIWANIE KADŁUBA I WIEŻY
W czasie obsługiwania kadłuba i wieży należy sprawdzić:
- umocowanie opancerzenia uzupełniającego wieży,
- umocowanie opancerzenia włazu zapasowego,
- stan i umocowanie bocznych ekranów przeciwkumulacyjnych,
- stan i umocowanie przednich błotników uchylnych,
- umocowanie osłon tylnych,
- umocowanie osłon azbestowo-metalowych na złączach gumowych
przewodów zewnętrznych zbiorników paliwowych,
- umocowanie pojemnika na gaśnice.
25 -
Rozdział III
SILNIK I JEGO UKŁADY
1.	SILNIK
Zamontowany w czołgu silnik W55U WAX stanowi zmodernizowaną
odmianą silnika W55 WAX. Moc silnika została zwiększona o ok.
30 kW /40 KM/, co uzyskano poprzez:
-	zastosowanie nowych kolektorów ssących o zwiększonym przekroju
/do 120 mm na wlocie/ i wewnętrznych przegrodach rozdzielają-
cych strumienie powietrza na cztery grupy cylindrów,
-	zwiększenie dawki paliwa wtryskiwanego do cylindrów, przez
zmianę regulacji pompy wtryskowej.
2.	UKŁAD ZASILANIA SILNIKA PALIWEM
Oo szybkiego zdemontowania zewnętrznych zbiorników paliwo-
wych z czołgu /w przypadku np. zagrożenia pożarem lub ostrzałem
- przed rozpoczęciem walki/służą specjalne szybkozłączne uchwy-
ty umożliwiające zdjęcie tych zbiorników w ciągu 2-3 minut.
Uchwyty /rys. 11/ składają się z dźwigni /!/ i widełek /2/.
Ola zabezpieczenia układu przed zapowietrzeniem i zasysaniem
zanieczyszczeń po zajęciu zbiorników zastosowano kran /rys. 12
poz. 2/ umieszczony na prawym błotniku między przednim a środko-
wym zbiornikiem.
W celu usunięcia zewnętrznych zbiorników paliwowych należy:
a/ obrócić rączkę dodatkowego kranu /2/ w położenie "ZAMKNIĘTE",
b/ zdjąć metalowe osłony /3/ ze złączy gumowych przez energicz-
ne pociągnięcie za kółko metalowe,
c/ przeciąć nożem gumowe złącza przewodów oaliwowych ze zbior-
nikami ,
d/ obrócić dźwignie /rys 11 poz. 1/ o 9C° względem widełek /2/,.
e/ zrzucić zbiorniki z czołgu.
W celu powtórnego zamontowania zbiorników należy:
a/ ustawić zbiorniki na właściwych miejscach,
b/ ustawić dźwignie i zamocować widełki dociągające nakrętki
kluczem,
c/ przewody paliwowe połączyć ze zbiornikami nowymi odcinkami
przewodów gumowych,
d/ założyć metalowe osłony na złącza gumowe,
j?ys. 11. . sposób mocowania zewnętrznych zbiorników paliwowych
1- dźwignia	2 - widetki
Pys. 12. Zamocowanie zewnętrznych zbiorników paliwowych
 h Uchwyty
2- Kran.
3-Opaski przeciwnapalmowe
28
e/ przekręcić rączkę kranu dodatkowego w położenie "WŁĄCZONE".
Zwiększenie dawki paliwa wtryskiwanego do cylindrów uzyskano
przez regulację wkrętem ustawczym maksymalnego podania paliwa.
Wkręt powinien być zabezpieczony drutem a jego położenia nie należy
zmieniać. Pompę wtryskową reguluje się tylko po zamontowaniu jej
na silniku, na stanowisku badawczym /hamownia silnikowa/.
3. UKŁAD ZASILANIA SILNIKA POWIETRZEM
Zmiana konstrukcji /rys. 13/ kolektorów ssących /!/ spowodo-
wała konieczność dopasowania przekrojów króćców wylotowych
filtra powietrza /2/, złącz gumowych /3/ i opasek mocujących /4/.
4. UKŁAD CHŁODZENIA SILNIKA
Z uwagi na zmienione warunki cieplne pracy silnika, w celu
zwiększenia pojemności cieplnej układu chłodzenia, podwyższone
zostało ciśnienie płynu chłodzącego do 0,18 MPa.
Ola utrzymania podwyższonego ciśnienia w układzie, korek wlewu
wyposażono w nową sprężynę zaworu parowego /nr kat. 169.02.054,'
oraz zmieniona została regulacja zaworu parowo-powietrznego.
Zawór parowy jest wyregulowany na ciśnienie 0,18-0,01 MPa /l,8-0,1
2
kG/cm /, zawór powietrzny na podciśnienie 0,008-0,013 MPa /0,OB
2
-0,13 kG/cm /. Skok zaworu parowego wynosi 2,7 mm.
OBSŁUGIWANIE SILNIKA I JEGO UKŁADÓW
Ł	*
Zasady obsługiwania silnika W55U WAX są identyczne jak dla
silnika W55WAX. Dodatkowo należy:
- co 500 km przemyć filtr powietrza, nasycić olejem kasety
/w warunkach dużego zapylenia - co 300 km/ i skontrolować
stan zamocowania oraz szczelność kolektorów ssących i wydecho-
wych,
- w czasie obsługiwać technicznych sprawdzać dokręcenie i zabezpie-
czenie korków i śrub na filtrze paliwa i pompie wtryskowej,
- cc 1000 km, ale nie rzadziej niż raz na pół roku sprawdzić re-
gulację zaworu parowo-powietrznego przyrządem E73.00b z mano-
metrem o zakresie do 0,2 MPa /2 kG/cm2/.
Rqs\ 13. Silnik W55U W4X
t-kolektory ssące (lewy nr sb 419-06-lDsb, prawy nr sb419-05-10sb)
2-filtr powietrza (nr D&4.04.35z)
3-ztqcza gumowe (nr 169.04.097), 4 zacisk (nr 169.04.036sb)
62
30
Rozdział IV
UKŁAD BIE2NY
1. GĄSIENICE
W zmodernizowanym czołgu zastosowano gąsienice z przegubami
gumowo-metalowymi.
Gąsienica z przegubami gumowo-metalowymi /rys. 14/ - drobno,
ogniowa, typu palcowego składa się z: ogniw /!/, sworzni III
i nakrętek /3/.
Ogniwo /rys. 14/ gąsienicy .z przegubem gumowo-metalowym
jest to stalowy odlew, mający grzebień /d/, siedem uch /a/
/cztery z jednej strony i trzy z drugiej strony/. Na zewnętrz-
nej powierzchni ogniwa znajdują się żebra usztywniające /c/
i gruntozaczepy /b/ zwiększałące przyczepność, gąsienicy do
podłoża. Skrajne ucha /od strony czterech uch/ zazębiają się
z zębami wieńców kół napędzających. W otwory uch ogniwa są
wprasowane tulejki gumowo-metalowe /4/, z sześciobocznym
otworem.
W tulejkach ogniw są umieszczone sześcioboczne sworznie /2/
łączące ogniwa ze sobą. Na obu końcach sworznia znajduje się
gwint, na który nakręca się nakrętki /3/ zapobiegające osiowym
przemieszczeniom się sworznia; Nakrętki dokręca się specjalnym
kluczem dynamometrycznym. Nakrętki powinno dokręcać się momen-
tem 350-410 Nm /35-41 kGm/.
Zdejmowanie gąsienicy
W celu zdjęcia gąsienicy należy wykonać następujące czynności:
- ustawić czołg na równej twardej powierzchni i odhamować koło
napędzające,
- zwolnić naciąg zdejmowanej gąsienicy, przemieszczając koło
napinające w skrajne tylnie położenie,
- odkręcić kluczem dynamometrycznym nakrętkę ogniwa znajdującego
się na szóstym odcinku gąsienicy pod kołem napędzającym, a na
jej miejsce wkręcić nakrętkę do wybijania sworznia,
-wybić młotem sworzeń za pomocą wybijaka i klucza rękojeści,
- jadąc. na pierwszym biegu płynnie ściągnąć górną część gąsie-
nicy i jechać dalej dopóki przednie koło nośne nie dojedzie
do skraju gąsienicy.
fys. H Gąsienica z. przegubem metalowo-' gumowym
1-Ogniwo; 2-s warzeń, 3-nakrętka; 4-tulejka;
a-uchOj b-zaczepy; c-żebro; d-grzebień;
- 32
Nakładanie gąsienicy
W celu nałożenia gąsienicy należy wykonać następujące czynności:
- rozłożyć nową gąsienicę przed czołgiem, zaczynając od końca zdejmo
wanej gąsienicy tak, aby ogniwa były ułożone czterema uchami do
przodu,
na pierwszym biegu płynnie najeżdżać na gąsienicę, poprawiając
łomem jej położenie, dopóki tylne koło nośne nie stanie na przed-
ostatnim ogniwie, po czym zahamować czołg i unieruchomić silnik;
wcisnąć pedał hamulca postojowego i podłożyć pod którekolwiek koło
/za wyjątkiem piątego/ zapasowe ogniwo, aby zapobiec staczaniu się
czołgu z gąsienicy,
-	umocować jeden koniec liny do zakładania gąsienicy /rys. 15/
do przedniego ogniwa za pomocą okrągłego sworznia, a drugi koniec
liny /trzy, cztery zwoje/ nawinąć na piastę koła napędzającego
za tarczą ograniczającą od strony kadłuba/,
-	uruchomić silnik, ustalić minimalne obroty, odblokować hamulec
postojowy i przytrzymując go nogą, wycisnąć pedał sprzęgła,
-	włączyć tylny bieg, ustawić dźwignie kierowania w skrajne tylne
położenie i zwolnić pedał sprzęgła, a następnie hamulca,
-	przemieścić jedną dźwignię /od strony nakładanej gąsienicy/ w po-
czątkowe położenie i naciągnąć górną część gąsienicy dopóki trzy
- cztery przednie ogniwa nie zazębią się z kołem napędzającym;
w celu stworzenia niezbędnej siły tarcia między liną a piastą
koła napędzającego naciągać wolny koniec liny podczas obracania
się koła napędzającego,
-	ustawić dźwignię kierowania w tylnie położenie,
-	wycisnąć pedał hamulca,
-	nacisnąć pedał sprzęgła,
-	przemieścić dźwignie kierowania w początkowe położenie,
-	wyłączyć bieg,
-	zwolnić pedał sprzęgła, włączyć hamulec postojowy,
-	zdjąć linę odłączając ją od koła napędzającego i gąsienicy,
-	wyłączyć hamulec postojowy, wycisnąć pedał sprzęgła, włączyć tylny
bieg,.
-	przemieścić^dźwignię kierowania od strony nakładanej gąsienicy
w przednie położenie i naciągnąć na ile można górną część gąsie-
nicy ,
'3.15 Zakładanie liny do nakładania gąsienicy
I.Lina , 2-starzeń, 3-koto napędzające
34
-	zahamować koło napędzające, przemieszczając energicznie dźwignię
kierowania w tylnie położenie i wycisnąć pedał hamulca,
-	wycisnąć pedał sprzęgła, przemieścić dźwignie kierowania w począt-
kowe położenie, wyłączyć bieg i zwolnić pedał sprzęgła,
-	włączyć hamulec postojowy; unieruchomić silnik,
uchwycić przyrządem /rys. 16/ otwory ogniw i obracając małym
łomem śrubę przyrządu, ściągnąć końce gąsienic do pokrycia się
tulejek łączonych ogniw,
te. 76 Zakładanie przcrzgpjj Pospinania gąsienicy.
1-przgrząa, 2-ma'aj tom.
-	połączyć gąsienice stożkowym sworzniem,
-	nakręcić na gwintowane końce sześciokątnego sworznia z jednej
strony nakrętkę do wbijania sworznia /nakrętki nakręcać aż do
oporu o czołowe płaszczyzny gwintowanych końców sworznia/,
-	sworzeń ogniwa nasmarować, smarem grafitowym,
35
-	wbić sworzeń młotem do oporu nakrętki o tulejkę ogniwa, podczas
wbijania sworznia jedno z łączonych ogniw obracać w stronę grzebie-
ni do pokrycia się sześciokątnych otworów/,
-	odkręcić nakrętki technologiczne i zdjąć przyrząd,
-	nakręcić nakrętki na sworznie z obu stron na jednakową długość
/różnica długości dokręcania nakrętek nie może przekraczać 1,5 mm/,
-	dokręcić nakrętki z obu stron przegubu kluczem dynamometrycznym;
moment dokręcania nakrętek powinien wynosić 350-410 Nm /35-41 KGm/,
-	wyjęć zapasowe, ogniwo spod koła nośnego,
-	wyregulować za pomocą mechanizmu napinającego naciąg gąsienicy.
Wymiana ogniwa gąsienicy
W celu wymiany ogniwa w gąsienicy z przegubami gumowo-metalowymi
należy wykonać następujące czynności:
-	ustawić czołg tak, aby ogniwo podlegające wymianie, znajdowało się
na ukośnej części gąsienicy pod kołem napędzającym,
-	ściągnąć przyrządem ogniwa w miejscu rozłączania,
-	odkręcić zewnętrzne nakrętki z dwóch sworzni,
-	nakręcić /do oporu/ na koniec sworznia nakrętkę do wybijania
sworzni,
-	wybić dwa sworznie, łączące wymienione ogniwo z gąsienicą,
-	wstawić nowe ogniwo w taśmę gąsienicową, obraćjąc je w stronę
grzebieni, aż do pokrycia się sześciokątnych otworów tulejek,
-	wbić sworznie, smarując je uprzednio smarem grafitowym, założyć
i dokręcić nakrętki - moment dokręcania 350-410 Nm /35-41 KGm/,
- zdjąć przyrząd.
Napięcie gąsienic
Napięcie gąsienic powinno być takie, aby ich górne części dotykały
tylko jednego /środkowego/ koła nośnego. Stan taki należy utrzymy-
wać w następujących przypadkach:
-	w czasie pierwszego tysiąca kilometrów przebiegu nowej gąsienicy,
-	podczas eksploatacji w terenie błotnistym,
-	jeżeli następuje przeskakiwanie zaczepów ogniw na zębach wieńców
kół napędzających.
We wszystkich pozostałych przypadkach górne części gąsienic
Powinny dotykać dwóch środkowych kół nośnych.
16
W miarę zmniejszania się napięcia gąsienic w czasie eksploa-
tacji i w przypadku wyczerpania regulacji przy pomocy mechanizmu
napinającego, dopuszcza się usuwanie ogniw z gąsienic z tym, że
liczba ogniw pozostających w obu gąsienicach, powinna być jednakowa.
W przypadku zbaczania czołgu z prostoliniowego toru jazdy, dopuszcza
'się wyrównywanie długości gąsienic poprzez przełożenie kilku ogniw
• z jednej gąsienicy do drugiej.
OBSŁUGIWANIE GĄSIENIC
W celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji gąsienic z prze-
gubem gumowo-metalowym należy:
1/ po pierwszych 100 km jazdy z nowozamontowanymi gąsienicami
sprawdzić dokręcanie wszystkich nakrętek sworzni. Poluzowane
nakrętki dokręcać kluczem dynamometrycznym - momentem 350-410Nm
/35-41 KGm/,
2/ po każdych 2000 km przebiegu sprawdzić dokręcenie nakrętek po
jednej stronie przegubu. W przegubach z poluzowanymi nakrętkami
należy je dokręcać momentem 350-410 Nm /35-41 KGm/ z obu stron
przy pomocy klucza dynamometrycznego.
W ramach obsługiwać czołgu sprawdzać przez .oględziny stan tule-
jek gumowo-metalowych. W przypadku stwierdzenia całkowitego znisz-
czenia gumy, chociażby w jednym uchu, ogniwo należy wymienić. Nato-
miast jeśli guma jest zniszczona tylko w części wystającej ucha,
ogniwo takie można użytkować.
2. KOŁA NAPĘDZAJĄCE
Koło napędzające /rys. 17/ współpracujące z gąsienicą gumowo-
metalową składa się z tarczy koła /!/, nowych wieńców zębatych
o 14 zębach /2/, nowych śrub /4/ i nakrętek /5/, za pomocą których
mocuje się wieńce zębate do kołnierzy tarczy. Nakrętki są zabezpie-
czane przed odkręceniem specjalnymi podkładkami. Moment dokręcania
nakrętek wynosi 450-600 Nm /45-60 KGm/.
Oo tarczy koła napędzającego są przyspawane dwa półpierścienie /3/
zapobiegające zsuwaniu się gąsienicy na boki/.
Nowe wieńce zakłada się na tarczę koła napędzającego tak,
aby zęby bazowe, mające we wgłębieniu zęba wyróżniający znak /nadlew^
były położone naprzeciw siebie.
W związku z tym, że koła napędzające zastosowane w zmodernizo-
wanym czołgu mają większą ilość zębów /w porównaniu do kół starego
typu/, należy w celu otrzymania faktycznego przebiegu czołgu pomno-
żyć wskazania szybkościomierza przez współczynnik 1,077.
- 37 -
2
256 oczowy
Rys. 17 Koto napędzające
1-Tarcza(nr B40.11.1z-B)
2-wieniec (nr B13.11.OD2S; £13.ii.001-5)
3-pótpierśdeń (nr. 54.11.019-R)
4-śruba (nr 54.11.016)
" 5~ nakrętka (nr 54.11.017)
- 38
Na tarczę koła napędzającego można nakładać wieńce zębate
dla gąsienic z przegubem gumowo-metalowym, jak i z otwartym prze-
gubem.
Koła napędzające należy zamieniać miejscami przy granicznym
zużyciu profilów zębów wieńców /około 10 mm/, gdy wymiar od zuży-
tego profilu do krawędzi wgłębienia zęba wynosi 4-5 mm /rys. IB/.
Odpowiada to w przybliżeniu przebiegowi 1800-2000 km. Po wykonaniu
przebiegu 3500-4000 km wieńce zębate należy wymienić na nowe.
Kontur zsćc zużutecc
18 Pomiar zużycia zęca wieńca .Kata
napedza/acego.
OBSŁUGIWANIE KÓŁ NAPĘDZAJĄCYCH
W ramach obsługiwania należy sprawdzać dokręcenie i zabezpie-
czenie nakrętak mocujących wieńce zębate kół napędzających. Polu-
zowane nakrętki dokręcać kluczam dynamometrycznym.
39
J. ZAWIESZENIE
W zmodernizowanym czołgu zastosowano nowego typu /rys. 19/:
- wały skrętne /o zwiększonej wytrzymałości/,
- obsady wahaczy,
- ramiona amortyzatorów,
- łączniki amortyzatorów.
Zastosowanie nowych elementów zawieszenia spowodowało konie-
czność przemieszczenia opór ograniczających maksymalne kąty
skręcania wałów skrętnych.
Wały skrętne nowego typu* posiadają takie same wymiary
jak wały dotychczas stosowane. Na czołowej powierzchni dużego
łba wału wybity jest znak "L" lub "PR”. Wały z oznaczeniem
"L" nie są zamienne z wałami oznaczonymi ”PR".
Na lewą stronę czołgu montuje się pierwsze cztery wały
oznaczone "L” i ostatni oznaczony "PR".
Na prawą stronę czołgu montuje się pierwsze cztery wały
oznaczone "PR" i ostatni oznaczony "L".
Wymiana wałów skrętnych
W czołgach zmodernizowanych, ze względu na wzrost ich masy
został zwiększony wstępny kąt skręcania wałów skrętnych. W przy-
padku konieczności wymiany wału skrętnego należy zachować nastę-
pujące warunki-.
- odległość od osi wahacza do znaku na oporze wahacza powinna
wynosić 310-1 mm dla ostatniego wahacza i' 326-1 mm dla pozosta-
łych wahaczy,
- wahacze po prawej stronie ustawia się tak samo. Sposób ustawie-
nia wahaczy pokazano na rys. 20.
Wymiany nowych wałów skrętnych należy dokonywać zgodnie
z instrukcją Panc.-Sam. 370/77. Zwiększony wstępny kąt skrę-
cania wału należy ustawiać przy wykorzystaniu specjalnego przy-
rządu o nr kat. 639.12.003 sb według wyżej podanych warunków
technicznych. W celu dokonania pomiaru odległości podanych na
rys. 20 należy:
W celu odróżnienia nowych, wzmocnionych wałów skrętnych od
dotychczas stosowanych dodatkowo wybito na nich numer kat.
169.12.003 oraz pomalowano kolorem khaki /wały skrętne starego
typu malowane są kolorem stalowym/.
1- Ramię amortyzatora (nr 54.14. 018-6)
2- Łącznik amortyzatora (nr 54.14.019-4)
3- Obsada wahacza (lewa nr 169.12.007, prawa nr 169.12.000)
- 41 -
-	zamontować przyrząd na oś wahacza,
-	wskaźnik przyrządu umieścić w odpowiednim otworze trzpienia
i zabezpieczyć go /w bliższym otworzs osi wahacza - dla ostat-
niego wału, w dalszym dla pozostałych wałów/,
-	ustawić wahacz tak, aby koniec wskaźnika pokrywał się ze zna-
kiem na oporze wahacza,
-	wprasować wał skrętny.
Zmiana ustawienia zawieszenia i jego kinematyki spowodowała
konieczność zastosowania nowych, o zmienionych kształtach i wymia-
rach ramion i łączników amortyzatorów oraz obsad wahaczy.
Ciężar
Pys. 20 Montaż wałków skrętnych i wahaczy
Hs=215^\
43
Rozdział V
INSTALACJA ELEKTRYCZNA CZOŁGU
1.	ŚRODKI OCHRONY PRZED ZAKŁÓCENIEM ODBIORU RADIOWEGO
W celu zmniejszenia poziomu zakłóceń radioelektrycznych
promieniowanych i przewodowych, pochodzących od urządzeń ele-
ktrycznych pracujących w czołgu, obwody zasilania tych urządzeń
są włączone poprzez filtry elektryczne,a kable zasilające te
urządzenia - ekranowane.
W sieci elektrycznej czołgu zamontowano:
-	zespół czterech filtrów FCP-y w przewodach 236 zasilających
dmuchawą WN67 /rys. 21 poz. 1 i rys. 22 poz. 1/,
-	filtr FCF-1 w przewodzie zasilającym wentylator kierowcy,
- dwa szeregowo połączone filtry FP 42-25 w przewodzie zasila-
jącym SKO-1 /rys. 23 poz. 1/,
-	filtr FCP-y w przewodzie 201 zasilającym wentylator wyciągowy
na przegrodzie silnikowej /rys. 22/,
-	filtr FCP-y w przewodzie 7R zasilającym radiostacją /rys. 22/,
- zespół filtrów FP42-25 i SPEP-IOO-A w sieci środków łączności
/rys. 24 i rys. 25/.
Obudowy wszystkich filtrów połączone są z masą w celu od-
prowadzenia zakłócających ładunków elektrycznych.
Kable wysokiej cząstotliwości oraz przewody zasilające
środki łączności są ekranowane w nastąpujący sposób /rys. 27/-.
- na przewód w oplocie nałożona jest dodatkowa koszulka z ple-
cionki ekranującej,
- oploty ekranujące zakończone są opaskami,
- wolny styk w złączach SzR wykorzystany jest do połączenia
masy /obudowy urządzenia/ z oplotem ekranującym.
Dodatkowym ekranem w postaci metalowej zmasowanej osłony,
/rys. 26/ zabezpieczona jest podstawa anteny prątowej na
odcinku przy złączu UC-1/65.
OBSŁUGIWANIE INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ
Instalacją elektryczną czołgu T55AM obsługuje sią i sprawdza
identycznie jak czołgu T55A. Dodatkowo należy w czasie obsługi-
wać technicznych sprawdzać:
- stan oplotów ekranujących oraz połączeń przewodów masowych,
- stan złączy kabli zasilających oraz czy przewody nie mają
załamań,
- stan mocowania kabli i wiazak crzewodóu ooaskami.
44
Widok w kier.
2.7 Mocowanie zespołu filtrów w układzie zasilania dmuchawy WN 67
1-zespół filtrów 2-pulpit sterowania WPD-1
1-zespół 4 filtrów FCP-y w przewodzie zasila/ącym dmuchawę WN67
2-filtr FCP-y w przewodzie zasilającym radiostację i wentylator wyciągowy
3
Rys. 23 Mocowanie zespołu filtrów w układzie zasilania SKO-1
1-filtr FP-42-25 •
2-obudowa złączą urządzenia obrotowo-stykowego
3- osłona filtnsw

Zespól filtrów
Do baterii akumula-
torów zacisk 4
Radiostacja R- t23M
Zasilacz R-123M
11 R
ZR.
OUS
Do tablica bezpierz]
OiRów !
_	-16—J.
5R
Aparat Nr 4 .	Aparat Nr 4
8R
Antena
3R
12R.
Aparat
Nr 2
Aparat Nr 1
IR
BR
Dl
Aparat Nr 6
Pt/s. 25 Schemat włączenia zespołu filtrów w sieć
Środków łączności.
49
jfys. 26 Osłona metalowa podstawy anteny prętowej
Rys. 27 Schemat podłączenia ekranu w złączu SzP
50
Rozdział VI
UKŁAD OCHRONY PRZECIWATOMOWEJ
-1. URZĄDZENIE FILTROWENTYLACYJNE UFWCz-200
Urządzenie filtrowentylacyjne UFWCz-200 zainstalowane
w czołgu, przystosowane do współpracy z dmuchawą WN-67,dostarcza
do przedziału bojowego powietrze oczyszczone ze skażeń chemicz-
nych, promieniotwórczych i biologicznych. Może również pracować
jako urządzenie wentylacyjne z pominięciem filtropochłaniaczy.
Urządzenie to wytwarza nadciśnienie przeciwdziałające prze-
dostawaniu się skażeń do wnętrza czołgu przez ewentualne nie-
szczelności .
Nominalna wydajność urządzenia wynosi - 150 m’/h.
Urządzenie jest zasilane z sieci pokładowej czołgu. Pobór
mocy ........................................ 600 W
Typ filtropochłaniacza ................. FPT-100M.
Urządzenie filtrowentylacyjne /rys, 28/ składa się z:
-	dmuchawy WN-67 wraz z czerpnią powietrza,
-	dyfuzora,
-	skrzynki rozdzielczej,
-	dwóch filtropochłaniaczy FPT-100M,
-	trójnika,
-	podstawy rur łączących,
-	miernika podciśnienia.
Czerpnia powietrza przeznaczona jest do pobierania
powietrza z zewnątrz czołgu i jednocześnie zabezpiecza urządze-
nie filtrowentylacyjne przed przedostawaniem się wody z opadów
atmosferycznych, w czasie mycia pojazdu oraz pokonywania prze-
szkód wodnych. Ponadto czerpnia powietrza posiada automatyczne
urządzenie- zamykające RBZ-1 zabezpieczające wnętrze czołgu przed
falą uderzeniową,
Dmuchawa WN-67 przeznaczona jest do zasysania powietrza
z atmosfery i wtłaczania go do wnętrza przedziału bojowego po-
Filtrowentylac/a
//Wentyl.
' czysta
Skrzynka
rozdzielcza
Rys. 20, Urządzenie filtrowentylacyjne UFWCz-200-
1- dmuchawa WN-67, 2-dyfuzor, 3 ~ rura łącząca
dmuchawę ze skrzynką rozdzielczą, 4-skrzynką rozdzielcza,
5- rura tącząca Skrzynkę rozdzielczą z pochłaniaczami,
6-filtropochłaniacz , 7-złącza gumowe, 8-opaski,
9- podstawa. 10-miernik nadciśnienia . 11 - trdinik
52
przez filtropochłaniacze /oczyszczając powietrze z dyspersyjnych
pyłów/ w przypadku pracy w systemie filtrowentylacji lub bezpo-
średnio z pominięciem filtropochłaniacza - w razie pracy w syste-
mie wentylacji czystej. Ponadto dmuchawa przeznaczona jest do
•1- ‘wytwarzania w czołgu nadciśnienia.
0 y f u z o r przeznaczony jest do połączenia dmuchawy WN-67
ze skrzynką rozdzielczą. Skrzynka ta mocowana jest do dmuchawy
za pomocą specjalnego łącznika i śruby dociskowej, Połączenie
skrzynki z dmuchawą uszczelnione jest uszczelką gumową.
Skrzynka rozdzielcza służy do kierowania powietrza
do wnętrza przedziału bojowego czołgu bezpośrednio z atmosfery,
jeżeli urządzenie filtrowentylacyjne pracuje w systemie wentyla-
cji czystej lub poprzez filtropochłaniacze - w razie pracy w sy-
stemie filtrowentylacji, Skrzynka rozdzielcza składa się z kor-
pusu posiadającego trzy króćce /jeden wlotowy i dwa wylotowe/,
pokrywy, uszczelki pokrywy, zaworu z uszczelką oraz mechanizmu
przełączającego.
Filtropochłaniacz FPT-1OOM służy do oczyszczania powiet-
rza ze skażeń, doprowadzonego do przedziału bojowego. Składa się
on z obudowy, wkładu filtracyjnego oraz pochłaniacza. Obudowa
wykonana jest z blachy stalowej. W górnej pokrywie obudowy znaj-
duje się otwór wlotowy, a w ściance bocznej - owalny otwór wylo-
towy. Filtr wykonany jest z kartonu filtracyjnego i służy do za-
trzymywania pyłów, dymów i aerozoli. Pochłaniacz jest wkładem
węglowym absorbującym środki trujące.
Trójnik służy do rozdzielania powietrza na filtropochłaniacze
oraz ich połączenia ze skrzynką rozdzielczą.
Miernik nadciśnienia /rys. 29/ służy do pomiaru nad-
ciśniania wewnątrz czołgu. Znajduje się on w przedziale bojowym
w stropie wieży.
Miernik ten stanowi szklana rurka z kulką umieszczoną w obudowie
połączonej ze śrubą drążoną mocującą właz czołgu.
53
Rys.29. Miernik nadciśnienia
1	-śruba mocująca właz.
2	-Kołek (Śruba) doszczelniający
3 -Kołek zabezpieczający
b -Wskaźnik nadciśnienia
ba-Korpus wskaźnika
bb-Rurka wskaźnika
bc-Kulka
bd-Podkładka
be - Tuleja gwintowana
bf -Kołek zabezpieczający
54
Poprzez otwór w korku doszczelniającym i otwór w śrubie rurka
połączona jest z powietrzem na zewnątrz czołgu.
Jeżeli nadciśnienie wynosi około 200 Pa /0,002 kG/cm2/ lub
jest większe, kulka podnosi się w rurce powyżej dolnej kreski.
Urządzenie UFCz-200 może pracować w systemie filtrowenty-
lacji oraz w systemie wentylacji czystej.
Przed uruchomieniem urządzenia filtrowentylacyjnego należy
za pomocą cięgna, znajdującego się z prawej strony armaty, c+';c-
rzyć zawory czerpni powietrza oraz wyrzutni pyłu . Dmuchawę włącza
się przyciskiem znajdującym się na pulpicie skrzynki przekaźni-
kowej KRP-1 umieszczonej nad dyfuzorerr. dmuchawy.
W przypadku pracy w systemie filtrowentylacji zanieczyszczo-
ne powietrze jest zasysane do urządzenia za pomocą dmuchawy
WN-67 poprzez czerpnię. W dmuchawie powietrze oczyszczane jest
z grubodyspersyjnych pyłów. Następnie powietrze podawane jest
do skrzyni rozdzielczej skąd kierowane jest poprzez trójnik do
filtropochłaniaczy FPT-100M. Na filtrze kartonowym zostają za-
trzymane pozostałe pyły oraz aerozole stałe i ciekłe.
Pary i gazy środków trujących są zatrzymywane /wchłaniane/
przez sorbent, którym wypełniony jest filtropochłaniacz. Wypły-
wające z filtropochłaniaczy do przedziału bojowego powietrze
jest oczyszczone.
Praca w systemie wentylacji czystej polega na odcięciu za po-
mocą skrzynki rozdzielczej dopływu powietrza do filtropochłania-
czy i skierowaniu go bezpośrednio do wnętrza przedziału bojowego.
Powietrze to jest oczyszczone jedynie z pyłów grubodyspersyjnych.
Za utrzymanie urządzenia filtrowentylacyjnego w pełnej spraw-
ności technicznej,użytkowanie i obsługę oraz szczelność czołgu
odpowiedzialny jest dowódca czołgu.
Urządzenie filtrowentylacyjne użytkuje się w następujących
przypadkach:
a/ w czasie przejazdu i przebywania w terenie /atmosferze/
skażonym bojowymi środkami trojącymi, promieniotwórczymi i bio-
5
logicznymi, a także ćwiczebno-bojowymi środkami trojącymi - w sy-
stemie £iltrowentylacji,
b/ podczas strzelać w systemie wentylacji czystej,
c/ podczas jazdy w terenie mocno zapylonym w systemie wenty-
lacji czystej,
d/ podczas okresowego sprawdzania stanu technicznego urzą-
dzenia w systemie wentylacji czystej i filtrowentylacji.
Sprawne urządzenia filtrowentylacyjne podające do nadwozia
od 120-200 m’/h powietrza oczyszczonego i wytwarzające przy tym
nadciśnienie wswnątrz czołgu powyżej 200 Pa /0,002 kG/cm2/ zabez-
piecza załogą przed skażeniami zewnętrznymi.
W terenie skażonym wchodzenie i wychodzenie osób z czołgu
jest niedozwolone. W przypadku nagłej konieczności wyjścia
z czołgu, względnie wejścia do czołgu, załoga nakłada indywidu-
alne środki ochrony przed skażeniami i przebywa w nich tak długo,
dopóki skażenis wnętrza nie zostanie zlikwidowane.
Podczas eksploatacji urządzenia filtrowentylacyjnego nie
wolno dopuścić do zalania wodą filtropochłaniaczy.
POKONYWANIE TERENU SKAŻONEGO
W celu przygotowania czołgu oo przejazdu przez teren skażony
należy:
- sprawdzić wszystkie uszczelnienia stałe: otworu armaty
* wieży, otworu strzelniczego dla sprzężonego karabinu maszyno-
wego, otworu dla celownika oraz otwory przegrody przedziału na-
pędowego i uszczelnienie łożyska oporowego wieży,
-	zamknąć okna wentylatora wyciągowego!
-	za pomocą cięgna znajdującego się z prawej strony armaty
(tworzyć zawory czerpni powietrza i wyrzutni pyłu,
-	dźwignię zaworu trójdrożnego /skrzynki rozdzielczej/
'rządzenia filtrowentylacyjnego ustawić w położeniu "filtrowen-
:ylacja" ,
56
-	włączyć dmuchawą i sprawdzić, czy wewnątrz czołgu jest
wystarczające nadciśnienie,
-	w terenie skażonym czołg powinien poruszać się z możliwie
największą prędkością.
W czasie walki w terenie skażonym zezwala się na otwarcie
zamka i szczeliny celownika.
W przypadku wybuchu jądrowego radiometryczny blok ochronny
RBZ-1M podaje sygnały poprzez aparat KRP-2 do mechanizmów wyko-
nawczych, które powodują:
-	zamknięcie zaworu króćca wlotowego dmuchawy /czerpni po-
wietrza/ oraz zasłony otworu wydalania pyłu,
-	unieruchomienie dmuchawy,
-	zamknięcie szczeliny celownika,
-	zamknięcie żaluzji przedziału silnikowego.
Po wybuchu jądrowym i przejściu fali uderzeniowej należy;
-	otworzyć żaluzje; w tym celu kierowca zamyka
zamek, napędu żaluzji i ustawia rękojeść napędu w wymagane dla
danych warunków położenie,
- otworzyć zawór czerpni powietrza i zasłonę wyrzutni pyłu
oraz włączyć dmuchawę; w razie potrzeby otworzyć zasłoną kanału
doprowadzającego powietrze do przekładni pośredniej; czynności
te wykonuje ładowniczy.
OBSŁUGA URZĄDZENIA
FILTROWENTYLACYJNEGO
Wszystkie zespoły, podzespoły i inne elementy urządzenia
filtrowentylacyjnego powinny być utrzymane w pełnej sprawności
i gotowości do pracy. -
W ramach obsługiwać technicznych urządzenia należy sprawdzić;
a/ czy wydajność nie spada poniżej 120 mi/h,
b/ czy nadciśnienie w czołgu nie spadło poniżej 200 Pa,
57
c/ czy wszystkie podzespoły są w sposób szczelny połączone
ze sobą oraz czy nie są uszkodzone,
d/ czy śruby mocujące urządzenia do nadwozia są właściwie
dokręcone.
Równolegle ze sprawdzeniem stanu technicznego urządzenia
należy sprawdzić szczelność czołgu.
W urządzeniu filtrowentylacyjnym filtropochłaniacz należy
wymienić jeżeli:
-	nastąpiło mechaniczne uszkodzenie jego płaszcza /głębokie
wgniecenia lub pęknięcia/,
-	został zalany wodą,
-	wydajność urządzenia spadnie poniżej 120 m’/h przy zasila-
niu ..-go napięciem o wartości nominalnej 24 V,
-	po każdorazowej pracy urządzenia w atmosferze skażonej
płynem radioaktywnym.
W -celu wymiany filtropochłaniacza należy:
-	wyłączyć zasilanie dmuchawy,
-	zluzować obejmę na trójniku i zdjąć kolanko,
-	otworzyć obejmy mocujące filtropochłaniacze do podstawy,
-	odkręcić filtropochłaniacze od trójnika,
-	trójnik połączyć do nowych filtropochłaniaczy zaślepkami,
zamknąć otwory zużytych filtropochłaniaczy,
-	zamontować nowe filtropochłaniacze w obejmach i połączyć
kolanko,
-	usunąć zużyte filtropochłaniacze z nadwozia,
- uruchomić urządzenie.
Uwaga: W warunkach bojowych w czasie wymiany filtropochłaniaczy
załoga czołgu powinna mieć założone maski przeciwgazowe,
a prace związane z wymianą tych pochłaniaczy należy wyko-
nywać w rękawicach ochronnych,.
5E
Rozdział VII
RENTGENOMETR SYGNALIZACYJNY 0M-6BM1
Rentgenometr sygnalizacyjny DPS-6BM.1 przeznaczony jest do
pomiaru mocy dawki promieniowania jonizującego gamma /-y/ oraz
sygnalizacji wewnętrznej /świetlnej i akustycznej/ przy prze-
kroczeniu ustalonej wartości progowej mocy dawki.
Rentgenometr posiada zakres pomiaru mocy dawki promieniowa-
nia od 0,001 R/h do 500 R/h na pięciu podzakresach.
1 Podzakres	Położenie przełącznika "POOZAKRESY"	Skala miernika	Podzakres pomiarowy 		
1	x 100	0-5	50 R/h -	500 R/h
II	x 10	0-5	5 R/h -	50 R/h
ni	X 1	0-5	0,5 R/h -	5 R/h
IV	x 0,1	0-5	0,05 R/h -	0,5 R/h
V	x 0,01	0-5 		1 mR/h	5C mR/h
Rentgenometr posiada progi sygnalizacji w punktach skali
"1", "3" oraz trzeci próg powyżej każdego podzakresu pomiaro-
wego " 5", których przekroczenie jest sygnalizowane świetlnie
/lub świetlnie i akustycznie/. Przystosowany jest do zasilania
napięciem stałym 24 v2jv* f>rze13cznil< napięcia znajduje się na
płycie czołowej, średni czas ustalenia wskazań wynosi 6 s,
a czas reakcji przyrządu do 5 s przy skokowej zmianie wartości
mocy dawki od 0 do min. 1,2 wartości progu sygnalizacji. Pobór
mocy 10W przy napięciu zasilania 24 V*j. Przekroczenie progów
sygnalizacji jest sygnalizowane sygnałem świetlnym lub po prze-
łączeniu przełącznika "ALARM" w Dołożenie "WŁ", sygnałem świetl-
nym i akustycznym. Czas trwania sygnału dla progu "1" i ”3"
wynosi 5 s, a dla progu " 5" - 24 s. Przyrząd przystosowany
59
jest do pracy w zakresie temperatur 3234230 K /+5COC4- -4C°C/.
Masa przyrzącu bez przewodów wynosi 5 kg. Wymiary przyrządu z ra-
mą amortyzującą i złączami 297x21x110 mm. Wymiary sondy ze wspor-
nikiem 270x74x70 mm.
Funkcją detektorów promieniowania spełniają dwa liczniki G-M
umieszczone w jeonej sondzie /podzakresy xl00, xl0, xl licznik
G-M D0J30, podzakresy x0,l, x0,01 - liczniki D0J80 i D0J30/.
Sonda połączona jest z pulpitem pomiarowym przewodem wielożyłowym.
Wytworzone w wyniku detekcji promieniowania impulsy /uformowane
w układzie sondy/ sterują przez układ wejściowy normalizatorem
impulsów. Znormalizowane pod względem szerokości i amplitudy
impulsy dają w układzie całkującym uśredniony prąd mierzony mier-
nikiem i napięcie odpowiadające mocy dawki promieniowania jonizu-
jącego. Napięcie to po przekroczeniu ustalonej w układzie pro-
gowym wartości powoduje włączenie sygnalizacji. Stabilizowana" prze-
twornica napięć dostarcza wysokiego nacięcia do zasilania licz-
ników G-M oraz napięć niskich do zasilania układów elektronicznych.
Rentgenometr sygnalizuje przekroczenie progu. Gdy przełącznik
"PODZAKRESY" jest w położeniu xlC0, xl0, xl sprawdza się obwody
wewnętrzne pulpitu, w pozycji x0,l, x0,01 sprawdza się obwody sondy.
Przełącznik "SONDY" powinien znajdować się w położeniu /"SI” lub
"S2"/ odpowiadającym połączeniu przewodu sondy do stałego wtyku
pulpitu.
Rentgenometr sygnalizujący 0PS-6BM1 /rys. 30/ składa się Z:
- pulpitu pomiarowego,
- sondy,
- przewodu łączącego sondę z puloitem,
- przewodu do połączenia pulpitu ze źródłem zasilania,
- wieszaka z amortyzatorami.
B u 1 p i t pomiarowy składa się z płyty czołowej i pokrywy
/wykonany jest z materiału termoutwardzalnego/ oraz zespołu
elektronicznego. Na płycie czołowej umieszczone są następujące ele-
menty: miernik /250 A/ ze soecjalną skalą, przełącznik obrotowy
I
CTs
O
I
Rys. 30. Rentgenometr sygnalizacyjny DPS-68M1
1- pulpit pomiarowy, 2~ sonda, 3-przewód łącz. sondę zpulpitem,
4 -przewód dopołączenia pulpitu ze źródłem zasilania,
5- wieszak z amortyzatorami
61
progów “PROGI", przełącznik sond oznaczony “SONDY", przełącznik
"ALARM" włączający i wyłączający sygnał dźwiękowy alarmu, czer-
wona lampka sygnalizacyjna "ALARM", przełącznik zasilania 12V-24V
/dostępny po odkręceniu przykrywki/, gniazdo bezpiecznika 0,5 A,
wtyki stałe oznaczone "SI" - sonda 1, "S2“ sonda 2. “WYJ" - wtyk
stały obwodu sygnalizacji zewnętrznej, "ZASIL" - wtyk stały ob-
wodu zasilani.a przyrządu, płytka z amortyzatorami. Płyta czołowa
związana jest z zespołem elektronicznym. Wszystkie połączenia,
przełączniki, gniazda, posiadają uszczelki gumowe lub taką kon-
strukcję aby zaoewnić kroploszczelność przyrządu.
Sonda wykonana jest z aluminium /w kształcie cylindrycznego
walca/. Wewnątrz umieszczony jest na płytce układ elektroniczny
z licznikami G-M. Konstrukcja sondy zapewnia jej kroploszczel-
ność.
Aby sprawdzić gotowość rentgenometru sygnalizacyjnego do
pracy należy przełącznik"PROGI" ustawić w położeniu "K". W tym
położeniu przełącznika wskazówka miernika powinna wychylić się
i po osiągnięciu punktu skali 0,5 powinien włączyć się sygnał
świetlny /lub świetlny i dźwiękowy - przeł. "ALARM" w pozycji -
Wł./.
UŻYTKOWANIE RENTGENOMETRU
Przy pomiarze wartości mocy dawki promieniowania ustawiamy
‘przełącznik “PROGI" w położenie " 5", a przełącznikiem "P00ZA-
KRESY" wybieramy taki podzakres /zaczynając od xl00/ aby uzyskać
wskazania miernika umożliwiające dokładny odczyt. W czasie gdy
wartość mocy dawki promieniowania jest większa od wartości usta-
wionego progu, przyrząd włącza przerywany sygnał optyczny lub
optyczny i akustyczny w zależności od położenia przełącznika
"ALARM". W czasie trwania pojedynczego alarmu miernik przestaje
mierzyć i wskazówka cofa się. Gdy cncsmy ustawić przyrząd do
pomiaru określonej mocy dawki promieniowania, wtedy przełącznik
"PODZAKRESY" należy ustawić na żądany podzakres, a przełącznik
"PR0GI"na żądany próg.
62
Dla zapewnienia pełnej sprawności przyrządu i właściwego
użytkowania należy chronić go od wstrząsów, udarów itp., nie
narażać na działanie silnych wpływów atmosferycznych. Manipula-
cją elementami regulacyjnymi przyrządu przeprowadzić możliwie
delikatnie bez przykładania sił mogących uszkodzić elementy.
OBSŁUGIWANIE RENTGENOMETRU 0PS-6BM1
Po zakończonej pracy należy przyrząd wyłączyć ustawiając
przełącznik "PROGI" w położenie "W". Powierzchnie zewnętrzne
przyrządu dokładnie oczyścić szmatką, a metalowe części przy-
rządu narażone na korozję zabezpieczyć cienką powłoką bezkwa-
scwej wazeliny technicznej. Sprawdzić należy mocowanie pulpitu
pomiarowego i sondy do pancerza czołgu.
Remont bieżący z wykorzystaniem części zamiennych może być
prowadzony tylko, gdy nie narusza się plomb pulpitu i sondy.
NIESPRAWNOŚCI I ICH USUWANIE:
Objawy niesprawności	Przyczyna	Sposób usunięcia
r	Ż	3
1. Przełącznik "PROGI" w poz. "K", "POOZAKRESY" w poz, x!00. Wskazówka miernika nie wychyla się do wartości ok. 0,5. Nie działa kontrola przyrządu.	1.	Niewłaściwe napięcie zasilania przyrządu. 2.	Uszkodzony bezpiecz- nik. 3.	Uszkodzony przewód zasilania. 4.	Źle ustawiony prze- łącznik napięć przy zasilaniu 12 V. 5.	Uszkodzony przewód sondy. Zwarcie wyso- kiego napięcia zasi- lania liczników. 6.	Uszkodzony obwód przetwornicy napięć. Uszkoozony układ progowy.	Sprawdzić źródło zasi- lania. Wymienić bezpiecznik. Wymienić lub naprawić przewód. Prawidłowo ustawić przełącznik nacięć. Naprawić lub wymienić przewód sondy. Skierować przyrząd do naprawy. 1 t s 1 I
63
	i	1	3
A •	Przełącznik "PROGI" w poz. "K", "PODZAKRESY" w poz. X 0,1. Nie działa kontrola prz\ rządu. Wg p. 1 działa poprawnie.	1. Uszkodzony przewód pod- łączonej sondy. 2. Uszkodzony układ sondy.	Wymienić lup napra- wić przewćc sondy. । Skierować scncę do j naprawy.	। i i ł
3.	Przełącznik "PP.OGI" w poz. "K". Po włączeniu sygnalizacji wskazówka miernika nie cofa się.	1. Uszkodzony układ pro- gowy lub obwód wyso- kiego napięcia /np. tranzystor T6/	Skierować przyrząo [ do naprawy.	! ł
4.	W czasie alarmu działa sygnał dźwiękowy, nie działa sygnał świetlny.	Przepalona żarówka sygna- lizacyjna .	Wymienić żarówkę. | i
5.	W czasie alarmu działa sygnał świetlny, nie działa sygnał akustycz- ny lub działa nieprawi- dłowo.	Uszkodzony układ sygnału dźwiękowego lub sygnał.	Skierować orzyrząd 1 do naprawy.	! t i
6.	Przyrząd działa prawi- dłowo. Hie świeci ża- rówka podświetlania skali miernika.	Przepalona żarówka podświe- tlania skali.	i Przyrząd jest soraw- | ny. Żarówkę wynienić i w warsztacie w dogod-! nym momencie. i 1
7.	Działa kontrola spraw- ności przyrządu. Brak wskazań mocy dawki promieniowania ze źród- łem.	1.	Uszkodzona sonda. 2.	Uszkodzony obwód sondy. 3.	Uszkodzony obwód wyj- ściowy pulpitu.	Skierować do naorawy.i Naprawić lub wymienia przewód sondy. Skierować przyrząd do naprawy.
8.	Brak wskazań na podza- kresach X100; X10; U.	1. Uszkodzona sonda /licz- nik DDI-3O/	Skierować sondę do naorawy.
	Brak wskazań na cccza- kresach X0,l, X-3.01.	1. Uszkodzona sonda /licznik 001-80/.	Skierować sondę Cc naprawy.
64
Rozdział VIII
ZESTAW 00 ODKAŻANIA
Zestaw Z0d-2 /rys. 31 i 32./ przeznaczony jest do odkażania
czołgu odkażalnikiem organicznym. Został wprowadzony zamiast
zestawu ezektorowego.
W skład zestawu wchodzi: rozpylacz /2 szt/, wyposażenie
zasadnicze /I kpi./ skrzynia /I szt./, zestaw części zapasowych
/I kpi./, części montażowe /I kpi./.
Rys. 31. Części składowe zestawu
1 - skrzynia, 2 - rozpylacz, 3 -
4 - zasobnik z podtlenkiem azotu
6 - łącznik sprężarki.
ZOd-2 przewożone w skrzyni
pojemnik na odkażalnik,
/N^O/, 5 - zbijak zasobnika,
Wszystkie elementy zestawu z
wyjątkiem rozpylacza ewakuacyj-
nego umieszczone są w metalowej skrzyni.
CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA ZESTAWU Z0d-2
Powierzchnia odkażana 1 dm3 ......................... 5 mZ
Powierzchnia odkażana 1 jedn.nap.....................40 m“
Czas odkażania drogi ewakuacji ...................... 3-4	mir
□ 5
Rys. 32. Elementy zestawu Zod-2
1 - Zbiornik rozpylacza
2-tyowica rozpylacza
3-spust zaworu odcinającego
4- końcówka rozpylacza
5 - pokrętło naboju
6- waz-reduKtor
Czas całkowitego odkażania czołgu .................... 30	min-
Ilość odkażalnika w zestawie .........................  8	dm
Ilość zasobników z gazem ............................  20	szt.
Masa nienapełnionego zestawu ......................... 17	kg
iMasa zestawu napełnionego odkażalnikiem ............. 25	kg
Masa rozpylacza ..................................... I.4	kg
Napełnionego odkażalnikiem rozpylacza ............... 2,4	kg
Pojemność całkowita rozpylacza -...................- 1,2 dm
Pojemność robocza rozpylacza ........................ 1,0	dm
Wymiary skrzynki ..................................510x305x210 mm
Początkowe ciśnienie robocze w rozpylaczu ........... 1,3	MPa
/13kG/cm“/
Ciśnienie to może być wytwarzane za pomocą:	. _
- zasobnika z gazem /N^O - podtlenek azotu/,
- z układu powietrznego rozruchu silnika czołgu,
- z układu pompowania kół innycn pojazdów.
Zestaw odkażający umożliwia nanoszenie na skażone powierzchnie
ciekłego odkażalnika w postaci silnie zdyspergowanego strumienia
3	9
/w ilości 200 cm /mŁ/.
BUDOWA ZESTAWU
Rozpylacz /rys. 33/ składa się z trzech zasadniczych
zespołów: zbiornika .głowicy z rurką odpływową i rurki ogranicza-
jącej.
Zb i orn ikwykonany jest ze stopu aluminium i służy do pomiesz-
czenia odkażalnika i wytwarzania w nim ciśnienia.
Głowica /rys. 34/ /odlew aluminiowy/ służy do zamknięcia zbior-
nika oraz jako rękojeść rozpylacza. W głowicy zamontowane są na-
stępujące podzespoły: zawór zwrotny, zawór odcinający, końcówka
rozpylająca i rurka oapływowa z filtrem.
Wyposażenie zasaonicze umożliwia magazynowanie odkażal-
nika, wytwarzanie ciśnienia roooczego i dokonywanie remontu bieżą-
cego. W skład wyposażenia zasadniczego wcnodzą: zasobnik z gazem,
zbijak zasonnika, reduktor ciśnienia, łącznik sprężarki, pojemniki
na odkażalnik, przebijak dyszy, klucz specjalny, kapturek ocnronny
lys. 33. Rozpylacz
; - zbiornik, 2 - głowica,' 3 - rurka odpływowa z filtrem,
> - rurka ograniczająca
iys. 34. Głowica
l - korpus, 2 - rurka odpływowa z filtrem, 3 - dysza rozpylająca
l - spust zaworu odcinającego, 5 - zawór zwrotny, 6 - śruba
alokująca zaworu odcinającego
68
Zasobniki z gazem przeznaczone są do wytwarzania ciśnienia
roboczego w rozpylaczu. Napełnione są podtlenkiem azotu N20
gazem bezbarwnym, bezwonnym, niepalnym i nieszkodliwym dla
zdrowia.
Zbijak zasobnika służy do osadzenia zasobnika z No0 w za-
worze zwrotnym. Po dokręceniu zasobnika za pomocą -zbijaka i prze
biciu koreczka aluminiowego, następuje przepływ gazu z zasob-
nika poprzez głowicę do rozpylacza.
Rys. 35. Reduktor ciśnienia
1 - końcówka do podłączenia zaworu zwrotnego rozpylacza,
2 - zawór bezpieczeństwa,' 3 - wąż ciśnieniowy, 4 - końcówka
do podłączenia z instalacją sprężonego powietrza
Reduktor ciśnienia /rys. 35/ przeznaczony jest do wy-
twarzania ciśnienia roboczego w rozpylaczu z instalacji sprężo-
nego powietrza rozruchu silnika czołgu lub innego źródła sprązo-
nego powietrza /np. butli/ o ciśnieniu do 15 MPa /150 kG/cm"/.
Składa się on z węża ciśnieniowego o wytrzymałości do 20 MPa
/200 kG/cm /, zaworu bezpieczeństwa i dwóch’końcówek. Zawór bez-
pieczeństwa znajduje się obok końcówki służącej do połączenia
z rozpylaczem. Jest on wyregulowany fabrycznie na ciśnienie 1,3 MP
/13 kG/cm /. W końcówce służącej do połączenia z instalacją sprę-
żonego powietrza znajduje dławik /dzięki niemu można korzystać ze
•>
źródeł sprężonego powietrza o ciśnieniu do 15 MPa /150 kG/cm"/'.
Łącznik sprężarki służy do połączenia rozpylacza z przewodem do
pompowania kół /innego pojazdu/. Pojemniki na odkażalnik - wykona-
ne są z> polietylenu i zamykane nakrętką samohermetyzującą się
69
samoplombującą /mogę występować również pojemniki wykonane
blachy ocynkowanej/. Oznaczenia pojemników mogą być następujące
Ldkażalnik 0R0", "Odkażalnik C-9", "Odkażalnik ćwiczebny" /uży-
bny do celów szkoleniowych przy temperaturze 0°C/. Przebijak dy-
zy jest to wyprofilowany element stalowy zakończony drutem
0,9 mm służący do udrażniania wkładki rozpylającej w razie jej
atkania. Klucz specjalny /umieszczony jest w skrzyni/ przezna- '
zony jest do obsługiwania i napraw bieżących. Kapturek ochronny
wykonany z polietylenu/ służy do ochrony gwintu zaworu zwrotnego
ozpylacza ewakuacyjnego przed uszkodzeniem.
estaw części montażowych umieszczony jest w skrzyni
estawu, służy do montowania zestawu w czołgu. W skład tych czę-
ci wchodzą: osłona głowicy, zespół do mocowania rozpylacza ewa-
uacyjnego, śruby mocujące podkładki.
słona głowicy wykonana jest z tkaniny namiotowej i posiada dwie
ieszenie.w jednej umieszcza się.zasobnik z gazem,w drugiej ża-
łobnik wraz ze zbijakiem.
Skrzynię zestawu odkażającego umocowuje się do prawego
:ylnego‘błotnika za pomocą czterech śrub M16x30 - 5,B-II z pod-
kładkami. Rozpylacz ewakuacyjny umocowuje się w uchwycie /wyko-
lanym fabrycznie/ w przedniej części przedziału kierowania na
,łycie skośnej.
Zespołem realizującym funkcje zestawu zgodnie z przeznacze-
liem jest rozpylacz. W nim wykorzystuje się energię kinetyczną
jazu. Sprężony w zasobniku gaz,po naciśnięciu dźwigni zaworu
idcinajęcego, -wypycha odkażalnik przez rurkę wgłębną do głowicy
ozpylacza. W głowicy dyszy rozpylającej następuje hydrodynamiczne
'ozdrobnienie ciekłego odkażalnika - powstaje silnie zdyspergowany
itrumień w kształcie elipsy. Zestaw odkażający posiada własne
‘ródło sprężonego gazu - zasobniki z podtlenkiem azotu. Do wytwa-
'zania ciśnienia w rozpylaczu można wykorzystywać sprężone powietrze
: butli układu rozruchu silnika czołgu /posługując się reduktorem
ciśnienia/.
70
EKSPLOATACJA ZESTAWU
Ogólne zasady bezpieczeństwa obowiązujące w czasie pracy
z zestawem. Podczas użytkowania zestawu ZDd-2 zabrania się:
*- posługiwać się zestawem /z wykorzystaniem bojowego odkażalnika
organicznego/ bez nałożonej maski pgaz i rękawic ochronnych,
- rozkręcać i manipulować przy zaworze bezpieczeństwa reduktora
ciśnienia - gdyż grozi to wybuchem butli rozpylacza podczas
wytwarzania w nim ciśnienia,
- wykorzystywać zestaw niezgodnie z przeznaczeniem,
- posługiwać się zestawem i przechowywać go w pobliżu otwartych
źródeł ognia-ze względu na łatwopalność odkażalnika.
Należy zachować ostrożność przy poruszaniu się po powierz-
chniach czołgu pokrytych odkażalnikiem ze względu na ich śliskość.
Użytkowanie obejmuje:
- przygotowanie zestawu do odkażania,
- odkażanie powierzchni skażonych,
- czynności po zakończeniu odkażania.
Przygotowanie zestawu do odkażania polega na napełnieniu
rozpylacza odkażalnikiem i wytwarzaniu w nim ciśnienia roboczego.
W tym celu należy odkręcić głowicę zbiornika, przelać zawartość
jednego pojemnika do zbiornika rozpylacza, dokręcić głowicę i wy-
tworzyć ciśnienie robocze. Zasadnicze ciśnienie robocze można
wytworzyć dwoma sposobami - za pomocą zasobnika z gazem i z układu
rozruchu silnika.za pomocą reduktora ciśnienia; istnieje też możli-
wość wykorzystania sprężonego powietrza z układu pompowania kół
innego wozu bojowego, np. Skot.
Odkażanie drogi ewakuacyjnej: Podczas odkażania drogi ewa-
kuacyjnej /załoga jest w czołgu i rozpylacz jest przygotowany do
odkażania/, załoga nakłada maski pgazowe, pończochy i rękawice
ochronne. Po tych czynnościach kierowca podaje rozpylacz ewakuacyj-
ny dowódcy czołgu. Dowódca zdejmuje osłonę głowicy,odkręca śrubę
blokującą, otwiera swój właz, staje na siedzisku i odkaża obrzeże
włazu, tył wyrzutni granatów dymnych, reflektor przy włazie, tylną
stronę wieży i część lewej pokrywy silnika na wprost włazu.
Wychodzi włazem na odkażoną powierzchnię i odkaża kolektor wydecho-
wy.staje na nim i zeskakuje na ziemię.
71
|rzechodzi do przodu czołgu i odkaża właz kierowcy wraz z oorze-
ęm i znajdującą sią przed włazem płytę pancerza na szerokości
koło 1 m.
Podczas całkowitego odkażania czołgu silnik jest wyłączony
rozpylacz ewakuacyjny przygotowany do odkażania/. Załoga czołgu
akłada maski pgaz., pończochy ochronne i rękawice. Kierowca podaje
ozpylacz ewakuacyjny dowódcy czołgu. Oowćdca zdejmuje osłonę gło-
icy, odkręca śrubę blokującą, otwiera swój właz staje na siedzisku
odkaża obrzeże włazu, tył wyrzutni granatów dymnych, reflektor
rzy włazie, tylną stronę wieży i część lewej pokrywy silnika na
prost włazu. Wychoczi włazem na odkażoną powierzchnię i odkaża
olektor wydechowy, staje na nim. Tu ubiera ogólnowojskowy płaszcz
chronny jako kombinezon, a następnie odkażając drogę przed sobą
daje się do miejsca mocowania zestawu odkażającego, odkaża zestaw
raz powierzchnie w promieniu 0,3 m.
tym czasie ładowniczy opuszcza lufę armaty do najniższego po-
iomu, a działonowy i kierowca wychodzą z czołgu włazem dowódcy,
owódca kolejnymi napełnieniami rozpylacza odkaża przód, armatę
prawą stronę czołgu wraz z układem jezdnym a kierowca lewą
tronę, układ jezdny, tył czołgu. Przed odkażaniem układu jezdnego
ależy rozpiąć osłony przeciwkumulacyjne, i unieść je do góry.
Po odkażeniu całej powierzchni czołgu dowódca i kierowca
zajemnie odkażają sobie odzież ochronną.
OBSŁUGIWANIE ZESTAWU Z0d-2
Obsługiwanie techniczne po zakończonym odkażaniu polega na
prawdzeniu ukompletowania, stanu technicznego połączeń gwintowych
raz zamocowaniu zestawu.
W czasie oosługi zestawu należy wykonać następujące czynności:
odkręcić głowicę rozpylacza,
wyjąć rurkę ograniczającą,
opróżnić rozpylacz odkażalnika,
przepłukać dwukrotnie zbiornik i rurkę wgłębną wodą /przy drugim
płukaniu rozpylacz należy zmontować, wytworzyć w nim ciśnienie
i opróżnić z wody przez naciśnięcie dźwigni zaworu odcinającego/.
- 72 -
-	odkręcić głowicę rozpylacza i opróżnić zbiornik z resztek wody,
-	głowicę rozpylacza odwrócić rurką wgłębną do góry, nacisnąć
dźwignię zaworu odcinającego i opróżnić z resztek wody,
-	wykręcić śrubę blokującą, wkroplić 2-3 krople oleju napędowego
i wkręcić śrubę blokującą,
-	zewnętrzne powierzchnie elementów zestawu wytrzeć czyściwem do
sucha, zakonserwować gwinty i części niemalowane smarem stałym.
13
Rozdział IX
URZĄDZENIE PRZECIWPOŻAROWE
Działanie urządzenia przeciwpożarowego przy wyłączonych aku-
mulatorach /wyłączonej masie/ zapewnia automatyczny włącznik
baterii akumulatorów AWE.
Włącznik /rys. 36/ składa się z bloku sterującego /!/ i wiązki
przewodów /2/, jest umieszczony na przegrodzie za tablicą
przyrządów kontrolno-pomiarowych po prawej stronie kierowcy.
Działanie AWB /rys. 37/ odbywa się w sposób następujący:
- przy wyłączonym wyłączniku baterii /masy/ zwory przekaź-
ników RP-2 oraz stycznika KM100 w skrzynce AWE znajdują
się w położeniu rozłączającym układ /linie ciągłe, położe-
nie I/,
- na sygnał z czujnika termicznego prąd przepływający przez
przekaźnik RP-2 powoduje jego zadziałanie /linie przerywane,'
i zamknięcie obwodu stycznika KM10C,
- zwora stycznika KM100 zwiera obwód główny /położenie II/
włączając napięcie zasilające urządzenie przeciwpożarowe
przy wyłączonym wyłączniku masy.
Dalsze działanie układu przeciwoozarowego pozostaje niezmienione.
Po ugaszeniu pożaru i zaniku sygnału z czujnika termicznego prąd
w obwodzie RP-2 przestaje płynąć i zwory przekaźników wracają
w położenie początkowe /linie ciągłe/, przerywając obwód stycznika
KM100. Zwora stycznika powraca w położenie początkowe /I/ wyłącza-
jąc napięcie zasilające urządzenie przeciwpożarowe.
Dla zapewnienia bezpieczeństwa czołgu, po wyłączeniu wyłącznika
masy należy urządzenie przeciwpożarowe pozostawiać w reżimie
"AUT". Pozostawienie urządzenia w reżimie pracy "RĘCZ" uniemożli-
wia jego zadziałanie w razie pożaru pojazdu.
OBSŁUGIWANIE URZĄDZENIA PPOŻ.
Zunifikowane urządzenie przeciwpożarowe wyposażone w AWB obsłu-
guje się i sprawdza identycznie jak dotychczas /wg instrukcji
"Czołg średni T-55A i czołg dowódczy T-55AD" sygn. Panc.-Sam.
*6/68/.
36. Usytuowanie AWBw wozie.
1-blok sterujący 2~ wiązka przewodów
AWB
- 76 *
.sl» należy sprawdzić:
elektryczne czujników termicznych,
.x elektryczne pircnabojów,
.-^tyczne działanie układu przy wyłączonej baterii akuraula-
Rozdział X
EKSPLOATACJA I PRZECHCWYWANIE CZOŁGU
ZASADY BEZPIECZEŃSTWA
W trakcie użytkowania i obsługiwania czołgu, który stanowi
skomplikowany ooieKt techniczny, występować mogą różnorodne
zagrożenia dla załóg. Bezpieczna eksploatacja pojazdu jest
uwarunkowana przestrzeganiem przez załogi oraz osoby kontrolu-
jące, nadzorujące pracę i inne mające styczność z czołgiem
zasad bezpieczeństwa w czasie jazoy, obsługiwania, strzelania
kontroli stanu technicznego, szkolenia itp. Dotyczy to w szczegól-
ności następującycn zasad:
1/ nie wolno eksploatować Dojazdu, ktćry ma niesprawny który-
kolwiek z nw. układów, zescołów lub mechanizmów mającycn
wpływ na bezpieczeństwo rucnu drogowego:
-	silnik lub jakikolwiek układ związany z silnikiem,
-	sprzęgło, skrzynią biegów lub inny zespół układu przenie-
sienia mocy,
-	układ sterowania mechanizmami skrętu, sprzęgłem lub skrzynią
□iegów,
-	hamulec postojowy,
-	układ bierny,
-	układ przeciwoozarowy,
-	elementy wyposażenia elektrycznego /jeśli nie zostały
odłączone od instalacji/,
2/ kierowcy nie wolno opuszczać swojsgo miejsca jeśli uruchomiony
jest silnik oojazcu,
3/ nie zoliżać się z otwartym ogniem do czołgu,
1/ nie wolno dopuszczać do kontaktu z ciałem szkodliwych płynów
i innych materiałów eksploatacyjnych, jak elektrolit, płyn
cnłoózący, mieszanka gaśnicza, olej napędowy itp/*
5/ czołg należy przechowywać z wyłącznikiem baterii akumulato-
rów w oozycji "wyłączonej" i z urządzeniem przeciwpożarowym
ustawionym w reżimie "AUT",
78
6/ czołg należy zabezpieczyć przed dostępem osób postronnych
przez zamknięcie włazów; wieża i armata oraz wieżyczka dowódcy
i właz ładowniczego powinny być zablokowane,
7/ czołg na postoju powinien mieć wolną drogę wyjazdu /możliwość
wyholowania/ do przodu; wewnątrz czołgu, na czołgu ani w po-
bliżu nie mogą znajdować się materiały łatwopalne; aby umożli-
wić odholowanie, nie należy pozostawić czołgu z włączonym ha-
mulcem postojowym lub jakimkolwiek biegiem /z wyjątkiem krótkiego
postoju na pochyłości, gdy konieczne jest użycie hamulca pos-
tojowego/; w przypadku dłuższego postoju na pochyłości należy
używać specjalnych klinów,
8/ elementy wyposażenia bojowego, wożonego osprzętu oraz wyposa-
żenia załogi powinny być przewożone i zabezpieczone w uchwytach;
nie wolno przewozić przedmiotów nie należących do wyposażenia
czołgu,
9/ uruchamianie silnika, obracanie wieży, podncszenie lub opusz-
czanie armaty, ruszanie z miejsca może odbywać się wyłącznie
na komendę dowódcy czołgu,
10/ zabrania się uruchamiać podgrzewacz lub silnik czołgu w zam-
kniętych pomieszczeniach niewentylowanych, z uwagi na możliwość
zatrucia spalinami,
11/ przed uruchomieniem silnika lub ruszeniem z miejsca należy:
- upewnię się, że na drodze nie ma przeszkód,
-	upewnić się, czy załoga znajduje się na swoich miejscach,
a na czołgu nie znajdują się osoby postronne,
-	dać ostrzegawczy sygnał dźwiękowy,
12/ w czasie jazdy należy przestrzegać przepisów drogowych i innych
obowiązujących na terenie, po którym czołg porusza się oraz
utrzymywać bezpieczne odległości między pojazdami,
13/ ze względu na bezpieczeństwo innych użytkowników drogi oraz
załogi nie wolno wykonywać gwałtownych manewrów, rozwijać
nadmiernych prędkości jazdy, gwałtownie przyspieszać i hamować,
zatrzymywać się w miejscach niedozwolonych,
- 79 -
14/ zabrania się ruszania do tyłu /cofania/ bez osoby kierującej
lub, jeśli kierujący nie podał odpowiedniego sygnału,
15/ w warunkach złej widoczności należy zapalić światła obrysowe
i reflektory,
16/ postój na drogach jest dozwolony jedynie po prawej stronie,
nie wolno kierować armaty na lewą stronę,załoga nie powinna
przechodzić na lewą stronę drogi,
17/ do ewakuacji i holowania czołgu wolno używać tylko etatowych
zestawów i urządzeń oraz przestrzegać następujących zasad:
- w wozie ewakuowanym lub holowanym wieża powinna być obrócona
do tyłu,
-	armata i wieża powinny być zablokowane, właz kierowcy zamknięty,
- pomiędzy pojazdami holującym i holowanym musi być nieza-
wodna wzajemna łączność radiowa lub wzrokowa,
-	członkom załogi i innym osobom nie wolno przebywać na zew-
nątrz czołgu holowanego i pojazdu holującego; do zestawu
pojazdów nie wolno zbliżać się na odległość bliższą niż
długość liny holowniczej,
-	przy pomocy holu giętkiego nie wolno holować pojazdów z nie-
sprawnym hamulcem postojowym lub mechanizmem skrętu,
-	przed ruszeniem z miejsca kierowca pojazdu holującego powi-
nien uoewnić się, ze przed wozami i w ich pobliżu nie ma
osób oraz dać sygnał ostrzegawczy,
w trakcie wyciągania ugrzęźniętego wozu-lub holowania nie
wolno wykonywać gwałtownych manewrów, przyspieszania, hamo-
wania i skrętu; jazda powinna być wolna, płynna i bez szar-
pnięć,
18/ w trakcie wykonywania czynności przygotowawczych oraz podczas
orowadzenia ognia należy postępować zgodnie z instrukcjami
ogniowymi; szczególną uwagę należy zwrócić na zagrożenia zwią-
zane z ładowaniem amunicji do czołgu i naboju do armaty,
strzelaniem z armaty, lufy wkładkowej lub karabinów maszynowych
oraz posługiwaniem się oalmierzem laserowym,
19/ główne zagrożenia dla życia i zdrowia uczestniczących w strze-
laniu stanowią:
-	zapalnik i spłonka naboju armatniego, które należy chronić
przed uderzeniem, szczególnie w trakcie przenoszenia amuni-
cji, ładowania lub wyładowania z czołgu oraz ładowania
amunicji no armaty,
-	spłonka naooju do lufy wkładkowej, karabinu maszynowego
80
i pistoletu sygnałowego,
-	nabój armatni pozostający w komorze zamkowej armaty mimo
zadziałania spustu,
-	wystrzelony pocisk, w którym nie zadziałał zapalnik,
-	promień laserowy dalmierza jeśli skierowany jest do ludzi
z odległości mniejszej niż 600 m; szczegółowe zasady bez-
pieczeństwa i postępowania w czasie strzelania regulują
stosowne przepisy i instrukcje słu2by uzbrojenia i elektro-
niki ,
20/ przed przystąpieniem do praktycznego pokonywania pola napal-
mowego lub terenu skażonego ćwiczebnymi środkami trojącymi
załogi muszą być przeszkolone z zasad pokonywania terenu
skażonego i pola napalmowego, a czołgi sprawdzone pod wzglę-
dem sprawności szczególnie:
-	urządzenia filtrowentylacyjnego UFWCz-200 i systanu uszczel-
nienia czołgu,
-	urządzenia przeciwpożarowego i gaśnic,
-	rentgenometru 0PS-68M1,
-	zestawu do odkażania Z0d-2,
-	zestawu siatek, daszków i osłon przeciwnapalmowych,
21/ w ramach przygotowania czołgu do pokonywania pola napalmowego
należy: - przenieść dó wnętrza pojazdu amunicję dc: przeciw-
lotniczego karabinu maszynowego, wyrzutni WPO-1, i WWGD-1,
- usunąć paliwo z beczek i zewnętrznych zbiorników,
22/ w trakcie pokonywania terenu skażonego i pola napalmowego
należy poruszać się tylko po wyznaczonych trasach, bez zatrzy-
mywania się i z zachowaniem odpowiednich odstępów,
23/ po zakończeniu pokonywania pola napalmowego należy dokonać
niezbędnych napraw uszkodzeń wynikłych wskutek działania
napalmu,
24/ po zakończeniu pokonywania terenu skażonego czołg należy
odkazić zgodnie z zasadami odkażania,
25/ prace obsługowe i remontowe wykonuje się na pojeździe przy
unieruchomionym silniku i wyłączonym wyłączniku akumulatorów,
26/ używanie niesprawnych narzędzi i urządzeń jest zabronione,
27/ prace przy układzie, sprężonego oowietrza można wykonywać
tylko po zakręceniu zaworów w butlach,
91
28/ prace spawalnicze na czołgu można prowadzić tylko przy od-
powiednim zabezpieczeniu przeciwpożarowym /koce azbestowe,
gaśnice/ a w pobliżu zbiorników - po ich opróżnieniu i napeł-
nieniu wodę, -
29/ nie należy odkręcać korków wlewowych układu chłodzenia bez-
pośrednio po unieruchomieniu silnika z uwagi na możliwość
ooarzenia gorącym płynem chłodzącym, znajdującym się pod
ciśnieniem w układzie,
30/ przy obsłudze instalacji elektrycznej należy pamiętać,
że niektóre urządzenia zasilane są prądem o wysokim nacięciu
/noktowizory, SKO, stabilizator/, które może porazić obsłu-
gującego,
31/ nie wolno dopuszczać do uszkodzeń przewodów elektrycznych,
które mogą spowodować zwarcia i pożar; nie wolno także ooousz-
czać do zawilgocenia pulpitów sterowania, bloków zasilania
i innych urządzeń elektronicznych,
32/ przy wyjmowaniu i wkładaniu akumulatorów należy zachować
ostrożność z uwagi na możliwość kontaktu z elektrolitem,
który ma działanie żrące; w przypadku oblania elektrolitem
należy miejsce kontaktu natychmiast spłukać dużą ilością wody
bieżącej a następnie wody z dodatkiem sody lub wapnia,
33/ po zakończeniu pracy należy starannie zmyć zabrudzenia z ciała.
2. PROWADZENIE CZOŁGU
Zasady przygotowania czołgu oo jazdy, urucnamiania silnika,
nagrzewania silnika, jazdy, pokonywania przeszkód terenowych,
unieruchamiania silnika oozostają bez zmian.
Szczególną uwagę należy zwrócić na:
- stałe kontrolowanie temperatury oleju i płynu chłodzącego -
nie doouszczać do przegrzewania silnika, nie unieruchamiać
go przy temperaturze płynu chłodzącego powyżej +70°C,
- ograniczenie do niezbędnego minimum pracy silnika na biegu
jałowym,
- ruszanie czołgiem z miejsca na II biegu przy temoeraturze
płynu chłodzącego i oleju nie niższej niż +30°C; jazdę na
wyższych przełożeniach można kontynuować przy temperaturze
nie niższei niż -55°C,
82
-	unikanie raptownych skrętów, gwałtownych uderzeń i nagłej
zmiany prędkości jazdy w czasie jazdy w ciężkim terenie
/błotnistym, piaszczystym, z głębokimi koleinami itp./,
-	unikanie raptownych skrętów i przyspieszeń w czasie jazdy
na drogach i w parkach o twardej nawierzchni - dla uniknięcia
uszkodzeń nawierzchni z uwagi na zwiększone gruntozaczepy
taśm gąsienicowych,
-	stosowanie przelicznika /l,077/ przy ustalaniu faktycznego
przebiegu czołgu w stosunku do wskazań drogomierza,
-	stosowanie blokady wieży w czasie jazdy w terenie, jeśli nie
jest to uwarunkowane względami szkolno-bojowymi; jazdy w te-
renie przy przechyłach w granicach 15° może powodować samoczyn-
ny obrót wieży przy niezablokowanej wieży, samoczynne odchyla-
nie armaty należy korygować oddziaływaniem na układ jej napro-
wadzania ,
-	podnoszenie lufy na odpowiedni poziom przy obrocie wieży do
tyłu - w celu uniknięcia uszkodzeń osłony termicznej lufy
o wsporniki beczek,
-	nie dopuszczanie do mechanicznych uszkodzeń pokręteł, przy-
cisków, złączy i przewodów elektrycznych, czujników itp.
podczas wchodzenia do czołgu, zajmowania i opuszczania miejsc
w czasie szkolenia oraz obsługiwania urządzeń.
i. ZAKKIS CZYNNOŚCI W OnStllGIWANIACH TECHNICZNYCH CZOŁGU T-55AM
'lp	Wyszczególnienie czynności	Rodzą	je obsłi	ugiwań 0T-2"	Uwagi o wykonywaniu czynności, stosowane materiały i nsrzędzia
-J-J	* 2	""		""5"	. 5”"	g
1	Sprawdzić umocowanie opancerzenia uzupełniającego wisży		X	X	W przypadku obluzowania śrub mocujących dokręcić js kluczem specjalnym 10-RWSk-115
2	Sprawdzić umocowanie opancerzenia włazu zapasowego	X	X	X	Umocowanie sprawdzić przez opukanie płyty młotkiem. Płyta powinna dokładnie przylegać do gniazda. W razie potrzeby dokręcić nakrętkę mocującą płytę
3	Sprawdzić stan i umocowanie bocznych ekrsnów przeciwkumulacyjnych	X	X	X	Sprawdzić wzrokowo stan osłon gumowo-teks- tylnych, zawiasów, uch, sworzni i ich za- bezpieczeń oraz wsporników do wchodzenia. W razie potrzeby usunąć stwierdzone nies- prawności, dokręcić śruby i nakrętki oraz uzopełnić brakujące elementy /sworznie, za- wleczki itp./
4	Sprawdzić atan i umocowanie uchylnych błotników przednich	X	X	X	Sprawdzić wzrokowo i usunąć, stwierdzone nieprawidłowości
5	Sprawdzić umocowanie osłon tylnych	X	X	X	Sprawdzić wzrokowo i w razie potrzeby dokręcić śruby mocujące
6	Sprawdzić umocowanie osłon azbestowo- netalowych na złączach gumowych przewodów zewnętrznych zbiorników paliwowych	X	X	X	Sprawdzić wzrokowo i w rszie potrzeby poprawić umocowanie osłon.
e a
"I	1	—-r—	——	r— r	r T-	r—5—		g	,
7	—		 —_— —~—-— Sprawdzić umocowanie pojemnika na gaśnice	X	L__	1 X __	r		 —	—	i Sprswdzić wzrokowo i w rszie potrzeby dokręcić śrubę mocującą pojemnik
8	Oczyścić filtr powietrza. Przemyć i nasycić olejem silnikowym kasety.	 co 500 km, a w wa- runkach silnego zapy- lenia co 300 km			Czynności wykonać wg opisu zawartego w instrukcji Panc.-Sam. 46/68
9	Sprawdzić stan zaworu parowo-powietrz- nego okładu chłodzenia		X	X	Sprawdzić przy pomocy przyrządu E73.00b z manometrem u zakresie skali do 0,2 MPa /2 kG/cnr/
10	Sprawdzić dokręcenie oraz zabezpieczenie korków i śrub na filtrze dokładnego oczyszczania paliwa i pompie wtryskowej		X	X	Sprawdzić wzrokowo i w razie potrzeby dokręcić oraz zabezpieczyć korki i śruby
11	Sprawdzić stan i napięcie taśm gę- si enicowych	X	X	X	Sprawdzić przez oględziny. W razie potrze- by dokręcić polozuwane nakrętki za pomocą klucza dynamometrycznego i napiąć właści- wie taśmy gąsienicowe. W przypadku całko- witegu.uszkodzenia tulejki gumowo-metalo- wej wymienić ogniwo
12	Sprawdzić stan zabezpieczenia śrub mocujących wieńce zębate kół napędzają- cych	X	X	X	Sprawdzić wzrokowo i w razie potrzeby za- bezpieczyć właściwie śruby mocujące wie’ńce
13	Sprawdzić umocowanie kół napędzających na wale przekładni bocznej	X	X	X	Sprawdzić przez oględziny. W razie potrzeb) dokręcić korki mocujące koła na wale prze- kładni bocznej.
14	(lukręcić nakrętki sworzni taśm gąsieni- cowych i nakrętki śrub mocujących wieńce zębate kół napędzających			x	Dokręcanie nakrętek sworzni taśm gąsieni- cowych wykonać kluczem dynamometrycznym
I'	2	j			4	5	6
1L>	Sprawdzić prawidłowość regulacji klucza dynamometrycznego			X	Sprawdzenia dokonać wykorzystując dynamcmietr w razie potrzeby przeprowadzić regulację klucza
16	Sprawdzić stan u{ilcitów ekranizitjących oraz połączeń przewodów masowych		X	X	W przypadlut uszkodzenia wymienić oploty
17	Sprawdzić wydajność i wytwarzane nad- ciśnienia przez urządzenie filtrowen- tylacyjne llFWCz-200		X	X X X	W przypadku nie osiągania wymaganych para- metrów sprawdzić szczelność czołgu i stan filtropochłaniaczy
IB	Przy wyłączonej baterii sprawdzić: -	obwody elektryczne czujników termi- czny di, -	obwody elektryczne pirunatiojńw, -	automatyczne działanie układu				Czynności wykonać wg opisu zawartego w ins- trukcji Pane.-Sam. 46/6D