%æгат. ирмстаяи хингцитм ^сщагъуа^
ОРДЖОНИКИДЗЕ 4 9 6 2

С(Осет.)
У —11
У ЛЖИ КОРОТКИЕ НОГИ
НАРОДНАЯ СКАЗКА
Редактор Муртазов Б. А. Художник Хохов А. 3.
Художественный редактор Кануков У. К. Технический редактор Д з г о е в А. А.
Корректоры ГутиеваС. X., ДзодзиковаВ. Т.
Сдано в набор 4/УШ—1961 г. Подписано к печати 18-УН-1962 г. Формат бумаги 60x92*/^ Печат. листов
1,5. Учетно-изд. листов 0,77. Заказ № 1934. Изд. № 82. Тираж 3000, Цена 5 к.
Северо-Осетинское книжное издательство, г. Орджоникидзе, ул. Гражданская, 2.
Республиканская книжная типография, г. Орджоникидзе, ул. Джанаева, 20.

Иу ран цардис иу магуса, æдылыдзæф лæг.
Кæд æдылы уыд, уæддæр бафиппайдта: æдыхæн æнæ
хинæй цæрæн нæй. „Мæхицæй мæ æдылыдæрты агурын
хъæуы", —загъта йæхинымæр.
Нæмыг æмæ æрдæг мæнæу цæппæрста къæссайы, йæхæ-
дæг æй ныддымста, йе ’ккой йæ баппæрста æмæ æлдары
хъæумæ фæраст. Æлдары хъæуы кæройнаг кæрты фæми-
дæг, къæсса кæрты астæу хъен æрæвæрдта, йæхæдæг хæ-
дзармæ бараст хицоны хуызæн.
Кæрчытæ, уасджытæ кæрты астæу хъен къæсса куы
ауыдтой, уæд ыл, исты хор æнхъæлæй, къуырцц-къуырц-
цæй ралæууыдысты, æмæ йын йæ тæф рауагътой.
Магуса та хæдзары дæлæ-уæлæ ныхæстыл йæхи фæстиат
кодта. Стæй, æгæр мын байрæджы, зæгъгæ, рауад кæртмæ.
з

Кæрты йæ къæсса тæбæккæй куы ауыдта, уæд æрдиаг
кæны:
— Æнхъæлдæн æмæ мын мæ хоры къæсса мæнæ уæ
кæрчытæ ахордтой. Уæ, цæй царæфтыд мæ бакодтой! Уæ,
мæгуырæй мæ куыд ныууагътой! Мæ хæдзар мын æмбой-
ны куыд æрбайхæлдтой!
— Уæ, мауал æрдиаг кæн: мах дын баххуыс кæндзы-
стæм!— загъта хæдзары хицау. — Кæцы дæ фæнды, уый
равзар нæ кæрчытæй дæ зианмæ.
Хуыздæр карк равзæрста магуса; æрцахстой йын æй,
карк ын йæ къæссайы цæвæрдтой, æмæ араст.
Фæцæуы, фæцæуы магуса æмæ та хъæуы астæу æндæр
кæрты скуыси.
Къæсса æд карк нæл фысты астæу фæуагъта, йæхæ-
4

дæг хæдзары фæмидæг. Уым афæстиат, радзур-бадзур, ра-
фæрс-бафæрстæ акодта, дзырдтыл сæ адардта. Фæстæмæ
рауад кæртмæ. Кæсы, æмæ фыстæ къæссайы æд карк сæ
быны афсæрстой.
— Уæ, мæнæ мын уæ фыстæ мæ хæдзар куыд баца-
рæфтыд кодтой! Мæ ис-мæ бон мын куыд фесæфтой!
— Мауал æрдиаг кæн дæ каркыл: æвзаргæ фысæй дын
æй бафиддзыстæм.
Магуса куыннæ равзæрстаид йæхицæн нæл фысты
хуыздæр!
„Хæрзбон" загъта хæдзары хицауæн æмæ фыс йæ фæ-
дыл фæласы. Фæцæуы æмæ та дæлдæр иу кæрты фæми-
дæг. Фысы нард галты æхсæн абаста, æмæодын хицоны
хуызæн хæдзармæ бауад. Уым та афæстиат. Йæхæдæг кæм
5

афæстиат, уым хæдзары бинонты дæр куыннæ афæстиат
кодтаид! Уый фæстæ кæртмæ рауад, мæ фысмæ акæсон,
зæгъгæ. Кæсы, æмæ нард галтæ фысы сæ сыкъатыл сис-
той, ныххуынчъытæ йæ кодтой.
— Уæуу, уæу-у! Мæнæ мын уæ галтæ цы æмбисонды
ми бакодтой! Мæнæ мын мæ хæдзар куыд фехæлдтой!
Хæдзары хицæуттæ кæртмæ разгъордтой, магусайы ба-
сабыртæ кодтой æмæ йын йæ нæл фысы бæсты æвзаргæ
гал радтой, кæд æппын банцаид æмæ нæ нал худинаг кæ-
нид, зæгъгæ: уазæджы бафхæрын хорз кæд уыди!
Аласта та магуса уырдыгæй дæр, нарддæр цы гал уыд,
уый, йæхæдæг изæрырдæм фысым æвзары æмæ йе ’хсæв
æлдараты кæртмæ ныххаста. Йæ гал ын скъæты бабастой,
йæхи йын уазæгдонмæ бакодтой.
6

— Ау, æмæ æз ам уазæг дæн? Мидæмæ цæуын: æз ам
æцæгæлон нæ дæн, фæлæ хицон дæн, —загъта магуса, æмæ
бацыди æлдарæн йæхи уæттæм. .
Æлдарæн авд чызджы уыди, —амæй ай рæсугъддæр:
се ’ппæтыл дæр —дари къабатæ, сæ къæхтыл—сырх стæнхъ-
басмахътæ, сызгъæрин æгънæджытæ —сæ риутыл, фæтæн
камаритæ—сæ астæутыл, чысыл хъаматæ та сæ камари-
тыл баст.
Магуса, дын, семæ тыччытæй, быныбадджытæй, гæлæмы-
тæй ма фæхъаза æгас изæр! Æхсæв æй хорз федтой, стæй
йын сæ цуры хуыссæн бакодтой, æмæ уадидæгæн æнæмæт
фынæй аисты.
Хъал чызджытæ изæр, хъазты фæстæ, куыддæр афы-
нæйтæ сты, афтæ, дын, магуса фестад æмæ сындæггай сæ
7

тæккæ рæсугъддæр чызгмæ бахъуызыд; йæ кард-хъама
йын йæ кæрддзæмæй сыядæггай сласта, рацыд æмæ дзы
хъомдоны йæ галы хурх сæргæвста. Фæстæмæ та бацыд,
сындæггай хъама йæ бынаты нытътъыста, йæхæдæг та йæ
хуыссæны, цыма ницы уыди, уыйау йæхи фынæй скодта,
суанг хурыскастмæ.
Райсомæй магуса йæхи æрбабæлццон кодта, —кæртмæ
рацыд, гал абæрæг кодта æмæ та æрдиагыл схæцыд:
— Уæу-уу!.. Мæнæ æлдаратæ сæ уазæгæн цы ми ба-
кодтой! Мæ галы — мæ дарæг, мæ уромæджы хурх мын сæ
чидæр йæ хъамайæ куыд сæргæвста мæнæ!
— Ау, уый та куыд? Уый та чердыгон ми бачындæуы-
ди нæ уазæгæн! —загътой æлдар æмæ æхсин. —Уыцы æв-
8

зæр, уыцы æдзæсгом, худинаг ми чи бакодта нæ хæдзары,
уый амаринаг у!
Рауын-бауын байдыдтой, ракæс-бакæс, радзур-бадзур
фæкодтой æмæ астæуыккаг чызг —Дудуйы хъаматугæйдзаг
разынд.
— Ахæсс æй дæхицæн! — загътой æлдар æмæ æфсин
магусайæн.
Магуса уадидæгæн рæсугъд Дудуйы къæссайы авæрдта,
йе ’ккой йæ баппæрста, æмæ кафгæ-сиргæ æлдараты хър-
уæй араст сæхимæ.
Хъæуы æдде фæци магуса. Фæцæуы, къæсса —йе ’ккой,
къæссайы мидæг —чызг. Магуса фырцинæй йæхи уромын
нал бафæрæзта æмæ ныззарыд:

Нæмыг æмæ æрдæгæй — кæрконæг,
Кæрконæгæй — фыронæг,
Фыронæгæй — галонæг,
Галонæгæй — чызгонæг...
Æц-цæй, Дуду, ба-а! —
зæгъгæ, къæсса фегом кодта æмæ чызджы былтæн аба
кодта. Фæцæуы, фæцæуы магуса æмæ та ныззары:
Нæмыг æмæ æрдæгæй — кæрконæг,
Кæрконæгæй — фыронæг,
Фыронæгæй — галонæг,
Галонæгæй — чызгонæг...
Æц-цæй, Дуду, ба-а!..
Афтæ заргæ-заргæ, кафгæ-кафгæ, изæрмæ фиййæуттæм
ныххæццæ.

Фиййæуттæ сæ бонтæ æрвитынц уæлвæзты, рæсугъд
быдырты. Æнæнизæй, хъæлдзæгæй рæзынц, кæд сæ куыст
æнцон нæу, уæддæр. Бæлццоныл, сæ бон уæвгæйæ, æнæ
фæхудгæ, æнæ ахъазгæ нæ вæййынц.
Магусайæн кусарт акодтой, схуыссын чæй кодтой лæг-
доны æмæ йыл каудуар сæвæрдтой, сæхуыдтæг ын йæ рæ-
сугъд Дуду-чызджы систой къæссайæ, куыдзы хъæвдын
дзы цæвæрдтой, афтæмæй йæ райсомæй раджы уæтæртæй
афæндараст кодтой.
Магуса фæндагмæ куы æрхæццæ, уæд та ныззарыди:

Нæмыг æмæ æрдæгæй — кæрконæг,
Кæрконæгæй — фыронæг,
Фыронæгæй — галонæг,
Галонæгæй — чызгонæг...
Æц-цæй, Ду-ду, ба-а! —
зæгъгæ, æмæ йын хъавыд аба кæнынмæ. Куыдз дæр æм
„гъæм", зæгъгæ, фæкодта æмæ йын йæ хæмхуттæ атыдта.
Гæдыйы къах цыбыр у.