/
Author: Bielowski A
Tags: historia historia polski historia architektury zabytki zabytki polski wydawnictwo lwowskie
Year: 1864
Text
,. 1'\ '
\\ J \
1lONUMENTA POLONIiE HISTORICA.
POMNII(! DZIEJOWE POLSKI
.
WYDAŁ
AUGUST BIELOWSKI.
fO l PIER\VSZY.
L \VÓ\V.
NAKŁADEl\I WŁASNY}!.
1864.
.
'*
" ?->g . G CJ5
....
W DRUKARNI ZAKŁADU NARODOWEGO IMIENIA OSSOLIŃSKICH.
Pod be;.pośrednim zar ądem upr ywil. dz,ieraalUcy Ale andra VO!Jla.
.
"
.
CIENIOM
KAZIMIERZA WIELKIEGO
ZAŁOŻYCIELA AKADEl\HI KRAKOWSKIEJ
W 500 tną ROCZNICĘ JEJ ZAŁOŻENIA
pośWIĘCA. WYDAWCA.
.
, ,
TRESC TOl\IU PIĘR'VSZEGO.
Przedmowa. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
stl' XI
1.
ŚWIADECTWA O SŁOWIANACH.
Jordanes (ok. 552) .
TeofilaU Simokata (ok. 629)
Teofanes (ok. 8ł 7) .
Podróie spiewaka (wick 8)
(;ł'ogl"af bawarski (866-R90)
Otera norwegskiego i \Vulfstan3 · pc,'iplus.
Króla Alfrcda opis Gcrmanii (87ł-900) .
ł
...,
4
10
(przed 900) fi
12
II.
p O ft.1 N I K I P O ł-.. S K I.
J. Z Konstantyna Porfirogennety
'Viadomo ć o nim
15
16
O d ' t 1 7 \ '''-\\ . \ n \
zarzą zie pans wa , I O TOP WtOP VIOJ' rW/łUJI() l'
Ił. Chasdaj Ibn- Szaprut
Wiadomość o nim .. . . . .. ."
List Chasd3ja do króla Chazarów Józefa... "N'CM ::1' n
Odpowicdź króla Józef::ł... =,=," ' '1J l'!::ml,'l'! .
Objaśnienia. . . . . . . . . .
,
JII. Zywot . Metodego (Tab I. 1.)
\Viadomość o nim . . . . . .
Modlitwa na dzieli śś. Kiry'a i Metodego .
Ulamck z legendy slowiańskiej o ś. I{irylc
nIN Ul. u 3i11TUIE C . OTLI' lI mcro u 0VYIIT€I1" U(.fł-OAIII
51
5G
70
79
Objaśnienia .
. . . . . . . . .
. . . . . . .
8H
90
93
H3
VIII
IV. Z Widukinda
Wiaoomogć o mm
Widukindi res gest;e Saxonicre; liber III . . .
V. K.'aków p,'zyl czon do biskupstwa pragskiego (973-1086)
YI. Darowizna Gniezna (985-99u) .
VII List Thietpalda do g. Wojciecha (ok. 996)
VIII. Męczeństwo g. Wojciecha (fabl. 11.1)
Wiaoomogć o niem . .
Passio s. Adalperti martiris . . . . . . .
,
lA. Jana Kanaparza Zywot g. \V ojciech:!, opracowal Alexandel' Batowski
\Viadomogć o tym żywocie. . . .
lncipit viła et p3ssio sancti Adalberti martiris
Ślub zakonny \Yojciecha (Tabl. II.:;)
,
x. Bl"lInona Zywot g. \Vojcierha (TaLI. 111.4)
Wiadomość o nim . . . . . . . .
.....
. str. ł23
ł24
14
148
ł5u
ł5ł
ł53
(Tabl. 11.2)
ł57
1G2
172
1Ri-
189
Passio sancti Adalberti episcopi et marliri:>
X I. List Brunona do Hcnryka II, ok. 1008 (TaLI III)
\Viadomość o mm .....
Epistola Bl'Unonis (Iti Henri('mu rcgem .
XII. Wipert o śmierci ś. BI'unona
Hystoria de prredicatione episcopi Bl'Unonis ('um suis capellanis
scia, et martirio eorum . . .. ....
XIII. Z Thietmara kroniki
223
. 224
m Pru-
229
Wiadomość o nim
23ł
24ł
345
250
252
2G4
273
294
5U
Thictmal'i Chronicon. Ex libro I
II
III
IV
V
VI
VII . . .
VIII .
XIV. Nagr bek Boleslawa Chrobrego
Wiadomość o nim
Epitaphium Chabri BolesIai. .
Objaśnienia. . .. . . .
XV. List Matyldy do Mieczyslawa Ił, ok. 1027 (Tabl. IV) .
..
319
320
321
323
f
IX
XVI. Ryxy zapis kościolowi kolońskiemu ś. Urszuli (ł030-ł035) .
.
XVII. Z Damianiego iywotu ś. Romualda (ok. 1040) . . . . .
XVIII. Ryxy nadanie dla klasztoru w Brunwiler ł 054 . . . . .
XIX. Mnich brunwilerski o zaloieniu klasztoru w Brunwiler (f07G-ł079)
Wiadomość o nim . . . . . . . . . . . . . .
str. 32--f.
525
. 333
.
BrunwiJlarensis monasterii fundatio . . .. . . . . . . . . .
Ryxy nadanie włości CIoteno klasztorowi brunwilerskiemu. przez Henry-
ka cesarza potwierdzone 1051 .... . . . . .
XX. Brewe Benedykta IX papieia do Aarona arcybiskupa krakowskiego
1046) . . . . . . . . . . . .
}LXI. Boleslawa Śmialego nadanie dla klasztoru w l\fogilnie .
XXII. List Wratyslawa xięcia czeskiego do Boleslawa Śmiałego (ok. 1074) .
Objaśnienia. . . . .. .......
}LXIII. List Grzegorza VII papieia do Boleslawa Śmialego 1075. .
Objaśnienia. . . . . . . . . . . . .. ....
List Grzegorza VII papieża do Dymitra cz 'li Izęslawa wielkiego xięcia
kijowskiego. . . . . . . . . . . . . , . . . .
XXIV. List Lamberta biskupa krakowskiego do czeskiego \Vratyslawa 1079-ł092
List bractwa ś. Jakuba w Regensburgu do czeskiego \V ratyslawa . .
XXV. List Wladyslawa Hermana do Klemensa III antypapieża, za \Vratyslawem
czeski m (ok. ł 08 7) .: .... .....
XXVI. Spisy dawne skarbca i biblioteki k3pitulnej krakowskiej
I. Z roku t 101 (TabI. V. a)
II. Z roku 1 ł 10 (Tabl. V.)
111. Z roku 1252. . . .
IV. Ołwlo roku ł300 (TabI. VI. b)
XXVII. Galla kronika (TabI. VI. A i B)
Wiadomość o nim
Galii Chronicon
335
336
352
(ok.
XXV i 358
. 359
364
365
367
369
371
372
373
374
376
376
378
378
379
. 390
Liber ( 395
II . 427
III . . 459
XXVHI. Kronika \Vęgierskopolska, opracowal Stanislaw Pilat (Tabl. VII. A i B)
Wiadomość o niej ..... . . . . . . . . 485
Dl' sancto I'ege LacJislao (TabI. VII) . . . . . . . . 488
Inr,ipit Cronica Ung3rorum iunct.a et mixla cum Cronicis Polonorum et
,ita sancti Stephani . . . . . 495
B
x
XXIX. Nadania Boleslawów Chrobrego i Krzywoustego, przez
skiego rotwierdzone . . . . .
XXX. L.1topis Nestora (T:lbl. VIII)
· Wiadomo ć o nim .........
Ce nOKtCTu KreU£HbH'IoI J. I\tT'L Yp'LNOp" ""1I .e.eOAOCIIH:KII NOII1CT'IoIpa
n£YEpLCIi,UO. .. ..... . . . . 550
Objagnienia do Nestora . .... . .. 835
XXXI. Wlodzimicrza l\Ionomacha nauka i list do OIega
Wiadomość o nich . . . . . .
IIooVYEHllw. . . . . . . .
IIoCI\Z\NIIH: . .. ...
Mylki rękopi llIów Nestora
Sprostowania i uzupelnienia
Ukaziciel. . . . . . . .
Idziego legata papie-
. . . . str. 5ł 6
521
. . . 863
864
880
. 88a
. 887
. 89:;
,
PRZEDl\łO\V A.
Dzieje Polski na większy rozmIar z całą dokładnością skreślone,
są dziś jedną z lównych i naj naglej szych potrzeb. Czuje to nietylko
sam naród, ale i uczeni cudzoziemcy, którym do złożenia wicll\ie o
wizerunku dziejów Europy szczególowych dziejów narodu polskiego
nie dostaje. Nie braknie u nas na pochopności do zadość uczynienia
tej potrzebie, świadczą o tern xiążki co roku niemal w tym przed-
miocie wychodzące, nie brakloby nawet i na zdolnościach j ale jest
wielki niedostatek prac przygotowawczych, materyalów krytyką prze-
trawionych, a nawet środków odpowiednich aby rzecz ta należycio
uskuteczniona być mo la. Naród bowiem polski znajduje się w poło..
żeniu tak wyjątkowem, jakie o dzieindziej nielatwo znaleśc przykla-
duo Nie mamy jedne o zakładu, jednego towarzystwa naukowego któ-
reby się ze swobodą i zasobami dostatecznymi zająć moglo wylącznio
oj czyste mi dziejami; niema też i jednej biblioteki, któraby źródła dzie-
jów ojczystyc nie mówię już w zupełności, lecz ile tyle w dosta-
tecznej liczbie obejmo wala. Roztrzęsione dziś one po calej Europie,
po całym niemal świecie, a w znacznej części zniszczone. Najznako-
mitsza dziś na przestrzeniach dawnej Polski biblioteka zakładu naro-
dowego imienia Ossolińskich, ze szczególnym względem na dzieje
ojczyste przez założyciela swe o romadzomł, ma wszelako w tej
mierze luki i przerwy kilkowiekowe. Szczuplejsze od niej sq zbiory
,
xn
biblioteki akademic iej krakowskiej, a Jeszcze mniej iródel naszych
dziejowych wykazać może biblioteka publiczna poznańsk3. Coż mówić
o tych krainach dawnej Polski, w których aż do czasów naj świeższych .
żadnej wyższej uczelni, żadnej biblioteki publicznej nie b)'lo?
A przecież i w tak wrogiem położeniu obowiązki moralne naro-
du nie ustają. Winien on z godności i rezy nacyą iść drog , którą
mu opatrzność wytknęła, winien dla dobra swego i dla dobrą całej
ludzkości starać się wystawić w prawdziwem świetle swe dzieje J a
stałby się powolania swego niegodnym, gdyby się zaparl swojej prze-
szłości. Dlatego im większe grozi niebezpieczeństwo naszym pomnikom
dziejowym, tym skrzfitniej je zbierać, tym usilniej okolo wszechstron-
nego pojaśnienia ich i ogloszenia pracować nam należy.
Poszukiwanie tych pomni ów i rozpatrywanie się w nich zajmo-
walo mię od dość dawnego czasu. Jeszcze w roku ł 8:)2 z przychyl-
nego usposobienia kilku przyjaciol korzystając, skreśliłem był program
wydania źródeł do dziejów Polski które natychmiast drukować zamie-
rzaliśmy. Program ten drukowany był w ówczesnych pismach peryo-
dycznych I), a i w osobnych także rozszedl się exemplarzach. Zamiar
nasz nie przyszedł wówczas do skutku, stanęły mu bowiem na za-
wadzie trudności nierównie większe niżeliśmy sobie wystawiali. Obie-
cane na nakład zaliczenie funduszu zawiodlo, rozpoczęcie więc dru-
ku zwlekalo się mimowolnie z roku do roku. Z dru£iej znowu strony
Zaklad narodowy imienia Ossolińskich przedsiębrał wydawnictwa któ-
rych wybór nie odemnie zależał, a tylko przypadał na mnie udzial
lówny w pracy i odpowiedzialność za należyte przedsiębierstw wyko-
name. Zwykle tedy bibliotekarskie moje zatrudnienia zwiększyły się
nagle do tego stopnia, że musialem siQ mieć za szczęśliwego jeśli
I) Obacz Dziennik literacki lwowski wydawany przez Karola Szajnochę, rok {852
51r. t05.
.
...
-t
.
.
.
xm
.
śród natloku poprawek slownikarskich i korekt znalazlem chgć kiedy..
niekiedy chwilę wolną do zajęcia się dziejami. Atoli raz już wytężona
w tym kierunku myśl nie ustawała w swojej czynności, i ile tylko
starczyło sil i środków, robilem dalsze poszukiwania. W roku ł 853
"
zwiedzilem kilka bibliotek klasztornych w Galicyi j w roku ł 856 doje-
chalem do Wiednia, Pragi, Drezna, Monachium, przepatrując ręko-
pisma w tamtejszych glównych hibliotekach j w roku ł 857 udałem się
w tymże celu do Petersburga i Moskwy, a następnie do Berlina J Po-
znania i Kornika J gdzie znany z uczoności i zamilowania rzeczy oj-
czystych śp. Tytus Działyński bardzo cenne materyaly do dziejów
Polski zgromadzi'- Nakoniec jeszcze i w roku ł 859 u w6d maryen-
badzkich dla poratowania zdrowia zostając J trafiłem do znajdującej
SIę tam w pobliżu biblioteki J w Konigswart, i robilem z kodexów jej
do mojego dziela wypisy.
W pracy porządnej okolo dziejów ojczystych trzeba raz koniecz-
nie zacząć od początku, i postępując krok za krokiem w czasy po-
źniejsze czy one były świetne czy mniej świetne, nie zrażać się
zadnemi trudnościami i nie oglądać na chwilowe upodobania. Prawda
ta tak jasna z siebie nie każdemu jest jednako dostępna. Wielu u nas
hi rze to co jest tylko wypływem konieczności, za skutek jakowychś
indywidualnych predylekcyj, i dziwi się jak można zajmować się dzie-
jami dawnerni J gdy nowsze nastręczają takie mnóstwo zastosowań do
czasu obecnego J gdy i więcej budzą zajęcia i większą nierównie ła-
twość do pisania podają. Kiedy więc pod koniec roku ł857 za-
krzątnąłem się na nowo okolo wydania pomników J zalecial mię glos
ud jednego z rodaków, że chętnie zaliczylby wydatki potrzebne na
nakład, jeśliby dzieło przezemnie wydawane materyal dziejów no..
wszych a nie tak odleglych od nas obejmowalo. Skądinąd znowu, obok
wyrozumiałości w tym względzie J nasuwano mi warunki, których przy-
XIV
jąć me moglem. Stang.lo więc na tern, że mimo wyczerpnięcia szczu-
plych moich funduszów prywatnych na dalekie naukowe podróże,
musiałem w końcu zostać dziela mego nietylko wydawcą ale i na-.
kladnikiem. Już sama ta okoliczność byla tego rodzaju, iż druk raźnie
postępować nie mógl, przyczyni,lo się jeszcze ku temu i wiele innych
przeszkód, które usunąć nie bylo w mojej możności.
Po przejrzeniu znaczniejszych bibliotek zagranicznych Il}ateryaly
dziejowe, które dawniej zebralem otrzymaly bardzo znaczne powięk-
szenie, a ztąd zajść też musiala i zmiana tak w planie moim pier-
wotnym, jak i w samem na źródła dziejów naszych zapatrywaniu.
Jest rzeczą niewątpliwą, ze z krajowych pomników naszych dzie-
jowych najdawniejsze są tak zwane r o c z n i k i P o l s k i e , tudzież
s p o m i n k i pisane niegdyś po brzegach i okladzinach liturgicznych i
tym podobnych kodexów. Mają one waine i ciekawe daty niektóre
już z wieku Xgo, XIgo i XIIgo, a w Xlllm i następnych wiekach, w
miarę jak się klasztory w Polsce zagęszczały, stają się pomniki tego
rodzaju coraz obfitszymi w wypadki, i cały obszar Polski obejmuj(!.
Rocznikami zaczynają zwykle zagraniczni uczeni wydawnictwo źróde.r
dziejowych, posiadają je bowiem w bardzo dawnych i autentycznych
rękopismach. Polskie atoli roczniki mają dla wydawcy tę niedogodność,
że nie doszly nas w oryginalach ale tylko w bardzo poźnych odpisach.
Gdy natura tego rodzaju pism jest taka, iZ najlatwiej podrabiane i
wtrętami zapełniane być mogły, znachodzimy więc je w takim stanie,
iż należyte odróżnienie i odłączenie tego co przepisywacz poźny do-
dal lub dowolnie zmieni', a co pierwotnie w texcie się znajdowalo,
przy braku zupelnym skazówek graficznych jest dziś po większej czę-
ści niepodobnem.
Drugie miejsce w rzędzie źródeł krajowych zajmują nasze kroniki.
I one dos ly nas nie w autografach, ani nawet w kopiach spólcze-
xv
snych, ale tylko w odpisach o dwa lub trzy wieki poźniejszych od
czasu w którym je tworzono. Te z nich których text calkowicie lub
przynajmniej po większej części oczyszczony i niejako odbudowany
być moze, pochodzą dopiero z XII i początku XIII ,,'ieku. Bogatsze
w wizerunki swojego czasu od roczników, są one równie jak le co
do zdarzeń dawniejszych ubogie, a niekieE1y nawet widocznie pomy-
lone. Autorowie ich ograniczali się zwykle na tern co \ve wlasnym
kraju, niekiedy nawet w jednej tylko prowincyi dowiedzieć się mogli,
do xiąg u sąsiadów i pobratymców swoich nie zaglądając.
Osobny od tych dwoch rodzajów źródeł do dziejów Polski 8ta.
nowią dziejopisowie ościenni. Kiedy jeszcze Polska zaledwie większą
spoleczność tworzyć u siebie poczynala, wiedziano o tym tu kraju i
ludu tak na poludniu jak na zachodzie Europy, gdzie państwa potę-
ine od dawna zawiązane wplyw swój dokoła bądź w handlowych
bądź religijnych względach rozszerzać usilowaly. Pogloski o wielkim
ludu podkarpackim i wladcy jego w polowie wieku X obiegaly w Ca-
rogrodzie, a ztamtąd morzem aż do państwa Chazarów zalatywały.
Niemieccy znowu Ottonowie zawiązali okolo tegoż czasu bezp średnie
stosunki z pierwszymi naszymi xiążętami i sami bądź w przyjaznych
bądź wojennych zamiarach niejednokrotnie do Polski zaglądali. Jeden
więc i drugi niemiecki kronikarz kreśląc dzieje swoje ojczyste i sto-
sunki swoich monarchów, musial niekiedy mimowolnie mówić szeroko
o Polsce i jej xiązętach. A gdy kroniki ich przechowaly się aż do
naszych czasów częścią w autografach, częścią zaś \V spólczesnych,
wierzytelnych odpisach, stanowią więc wyborny dla dziejów Polsld
materyal, uzupelniająe źródła nasze właśnie \V okresie tym, \v którym
im n3jwięcej niedostaje.
Chcąc tedy pomniki przeddlugoszowe dziejów Polski jako jedną
c3.łość ująć i podać czytelnikowi tak, iżby je jak naj snadniej obejrzeć,
XVI
przenikn ć i spożytkować mó ł, trzeba w ukladzie ich mieć na oku
wzgl d dwojaki: chronolo ię pomnik6w i mniejsz=1 lub większą ich
autentyczność. Ilekroć ta ostatnia ulega wątpliwościom lub zgola ozna-
czyć się nie da, słuszna jest, iżby tego rodzaju pomnik następował
dopiero po tem co w tpliwości nie ulega, i wedłu czego objaśniony
lub sprostowany być może. Wedlu tej myśli postępuj=1c zacząć wy-
padlo od pisarzów obcych, spółczesnych niemal tworzeniu się i roz-
wijaniu społecznemu naszej ojczyzny a kt6rych xię i w autentykach
nas doszły, wyjmując z nich to mianowicie co naszych dziejów się
tyczy; nie pomijać też niektórych dawnych legend i żywotów świę-
tych ile takowe materyal historyczny zawierają. Następnie przejsć do
kronikarz6w swojskich tych, których text oczyszczony być może, ja-
kimi s : Gal, Nestor, Wincenty i latopisiec kijowski, a dy naj star-
'sze kodexy rocznik6w polskich nie wyżej jak XIII wieku sięgaj , tu
więc dopiero objąć cały ich zasob zestawiając porównawczo wedlug
porz dku lat ich texty aLy się wzajem tak przez porównanie z sobą
jako i z tern co z pomników wyżej już umieszczonych pewnego się
okazało, prostować, objaśniać i uzupełniać mogly. Nakoniec wyczer-
pną wszy je post pić do kronikarzy poźniejszych: Godyslawa Paska,
latopiśca wolyńskiego, Jana z Czarnkowa i innych pomniejszych,
bezimiennych a dotąd niedrukowanych , którzy przedd.rugoszowy okres
dziejów zamykają.
Taki układ miałem na myśli rozpoczynaj c druk tomu niniejsze-
go. Objąłem w nim pomniki od czasów naj dawniejszych aż do polo-
wy wieku XII sięgające, a tu powiem pokrótce czem i w jaki spo-
sób posilkowalem się w ich wydaniu.
Pomniki Polski poprzedzilem świadectwami o Słowianach; w nich
ograniczylem się tylko na Słowianach tych, którzy zamieszkiwali nie-
gdyś naszą ojczyznę, a osobliwiej krainy nadwiślańskie i nadbaUyckie;
xvrr
albowiem co do ogółu plemion słowiańskich znane są powszechnie
dziela obszerne, jak Strittera I) i innych które przedmiot ten wyczer-
pują. Oto szereg świadectw, przezemnie tu przytoczonych, a zarazem
skazówki zkąd text ich brałem.
Jor d a n e s. Wiadomo że dziela jego dotąd krytycznie nie wydano.
W ustępach które z niego przywodzę trzymalem się odmianek ręko-
pismu biblioteki ambrozyańskiej w Medyolanie, ile takowe poszczegól-
nione zostały w zbiorze Muratorego.
T e o f i l a k t S i m o k a ta. Ważlle jego świadectwo o poslach wysła-
nych od Slowian nadbaltyckich do Bajana, chagana awarskiego, którzy w
roku 9 panowania Maurycego cesarza bizantyńskiego (r. 590 po Chr.)
ku domowi zmierzając, od straży jego zostali przytrzymani; drukowa-
lem wedlug wydań weneckiego i bońskiego.
T e o f a n e s. Tosamo zdarzenie opowiedzial on nieco odmiennie od
Teofilakta , a chociaż to pisarz o dwa wieki poźniejszy, kładę jednak
slowa jego według pomienionych już wydań bezpośrednio po Teofi-
lakcie dla atwiejszego porównania obu powieści.
p o d róż e s p i e w ak a. Anglosaska ta pieśń której uklad pierwotny
sięgać ma zdaniem uczonych ósmego a nawet siódmego po Chr. wieku,
zawiera wedlug wykładu Conybeare'go ciekawe świadectwo o walkach
Gotów nad Wisłą, o których skądinąd nic nic wiemy. Dla rozpa-
trzenia lepszego azali i jak dalece świadectwo to zasługiwać może
na wiarę, wydrukowa.łem tu całą tę pieśń wedlug dziela Henryka
Leo ); dosłownym przekładem jej polskim przysłużył się Karol Szaj-
nocha.
I) Memoriw populo1'um olim. ad Danubium, PontulIł Euxinum etc. incolentium. Petro-
pali 1771- 1779.
2) Altsacltsische ulld Angelsiichsische Spracltpl'oben. Halle 1838.
c
XVIll
G e o g r a f L a war ski. Drukowany już kilkakrotnie ten zabytek ma
dla Slowianina nietylko geograficzną aie i historyczną wartość, oka-
zuje bowiem między innemi, że już w owych dawnych czasach z któ- .
rych on pochodzi, mieli Slowianie to przeświadczenie, iż wszystkie
ich plemiona wyszly pierwotnie zn3d Dunaju J co też z twierdzeniami
Nestora, 'Vincentego i Bogufala zgadza się. Kodex_ w którym się
znajduje jest pergaminowy, z XII wieku, i stanowi jedną z glównych
ozdób królewskiej monachijskiej biblioteki. Zawiera najpierw różne
dzielka astronomicznej J matematycznej i geometrycznej treści; dopiero
na karcie ł 49 b znajduje się w nim owa Descriptio civilatum et re-
gionum ad septentl'ionalem p/agam Danubii. Słowa te nadpisu nie obej-
mują calkowitej treści tego artykułu, albowiem w nim objęte są kra-
iny i ludy nie tylko na lewym czyli pólnocnym , ale i na prawym
czyli polu dniowym brzegu Dunaju zamieszkale, jak to trafnie zauwa-
żal Kasper Zeuss I). Sam dyreKtor biblioteki monachijskiej Dr. Halm
raczył zająć się porównaniem uważnem rękopismu z wydaniem P. J.
Szafarzyka J a znalazłszy je nie ze wszystkiem dokladne sporządził dla
mnie jak naj wierniejszy odpis z którego tu zabytek ten wydrukowałem.
Za tę uprzejmą usługę czuję się obowiązanym dożyć mu niniej8zem
publiczne podziękowanie.
'Yyimel\ z P e r i p I u O t e r a n o r w e g s k i e g o i W u l f s t a n a
wydrukowany tu wedlug wydania JaImba Langebeka 2) j zaś
Króla Alfreda opis Germanii, wedlug spomnianego już
wyżej dziela Henryka Leo.
Konstantynem _ Porfirogennetą rozpocząłem same pomniki dziejów
Polski, mianowicie obszernymi wypisami z dziela jego "O zarządzie
l) Obacz dziclo jf'go: Die Deu/!;chen u1Id die Nachbarsliimme. MiillrJIft 1837, sIr. 601.
'ł) S('1'iplO1'es "eJ'U11I Danwarum medii revi. Haf1łire 1773. t. II str. i i 8.
XIX
państwa" które woryginale ma nadpis: KOll(JravriJlOV TOV ll0!lfjv(w-
"fJlV 'COV n(Jo '[ov Ld'wv vloJl PWpłavov. Przeklad polski tak tych ustę-
pów jako też wszystkich, które z autorów greckich przytaczam, za-
wdzięczam szlachetnej uczynności przyjaciela mego Antoniego Małe-
ckiego który w całym ciągu wydawnictwa niniejszego niósł mi chętnie
pomoc w czem tylko zażądałem. Wiadomość o autorze, dzielach jego,
f
wydaniach lub rękopismach , z których text bralem, znajdzie czytelnik
przed każdym pomnikiem, tu więc tylko dodatkowo o niektórych oko-
licznościach odnoszących się do jednego lub drugiego z nich, krótko
nadmieniam.
Chasdaja list hebrajski wraz z odpowiedzią króla Józefa zatwier-
dza w części świadedwa Porfirogennety o naszej krainie podkarpackiej,
a w części je uzupełnia. Już z tego względu starałem się usilnie o
jego w dziele niniejszem umieszczenie, tembardziej że wydania jego
dotychczasowe są nader rzadkie. Za pośrednictwem Joachima Lelewela
dopytywalem się u El. Carmolego J Uumacza tych listów na język
francuski o lext ich jak najpoprawniejszy , ale daremnie. Musialem
więc poprzestać na tym jaki podal niegdyś Jan Buxtorf młodszy w
swem dziele I). Przel{ladem na język polski tych listów przysłużył mi
się najprzód szanowny nasz ziomek p. Abraham Hinz. Poźniej uzna-
lem potrzebę udać się w tym samym celu z prośbą do p. Karola
Plohn nauczyciela języka polskiego w szkolach izraelickich \V Tarno-
polu. Uczynił on chętnie zadość memu wezwaniu i nadeslal mi nie-
hawem nowe tłumaczenie, które ledwie co do życzenia zostawialo.
Zostawał jeszcze himn w formie akrostychu na początku listu umie-
szczony, który ouaj pomienieni ziomkowie za niepodobny do przelo-
żenia uznali. 'V tej mierze uda,łem się do xiędza Łukasza Solccldcgo,
I) Liber Cosri. Basilere 1760. Pl'lc{atio. b. 2.
xx.
profesora w nniwers)tecie lwowskim przy Jego raskawie mi udzie..
lonej pomocy uzupernione zostalo to, co Jeszcze Uuma('zeniu temu
brakowało.
Żywot ś. :\letodego, w którym przechowało się bardzo ciekawe i
ważne świadectwo o pot znym xięcill wiślickim w wIeku IX, okazał
ię niezbędnym do zbioru niniejszego. Nie zczędziJ'em niczego aby
otrzymać wierzytelny odpis znajstarszego rękopismu jego w Moskwie,
i \V tej mierze przeprowadzi.f'em bardzo obszel'llą korespondencyę
z uczonymi rodakami i Rosyanami. Gdy takowa 'Slwt.ku poż danego
nie brala, udalem :się 83m do Ioskwy w lecie ruku 18 7. Przyjęty
jak najgrzeczniej od światlego x. Sawy biskupa możajskiego, pod
Idórego zarz dem biblioteka synodalna moskiewsl<a natenczas zosta-
wala, obejrzalem glówniejsze osobliwości biblioteczne i pozwolono mi
robić wszelkie ztamt d wypisy. Kodex jednakże, o który mi głównie
chodzilo, l)Qżyczyl byl już od dawnego czasu p. Józef Bodi3(lski profesor
uniwersytetu moskiewskiego, i niepręJko zwrócić go właścicielom
zamyśla'. Gdym go odwidzi', dowiedzialem ię z ust jego, ze na list
mój, który doń ze Lwowa w tymże przedmiocie pisałem, posIał mi
odpowiedź, .z którą się w drodze rozminęłem; że wpr3wdzie zal ('zy.ł
mi tamże kilka wierszy ządanej podobizny z tego kodexłJ, kopii je-
dnakże calego zywotu l\Ietodego udzielić mi nie moze, howiem sam
nad wydaniem jego pracuje. Oznajmilem z mej strony, że b)'najmniej
uprzedzać go w tcm lub stawać w drodze przedsięwzięciu jego nie
myślę, radbym tylko aby pomnik ten mający ważność swoją i dla
dziejów Polski jak n aj rychl ej by' z rękopismu tego drukiem ogloszo-
ny. Dał mi slowo że naj dalej dnia ł stycznia ł 858 roku będę już
mia.ł wydanie jego za pośrednictwem poselstwa rosyjskiego w Wiedniu
do Lwowa sobie nadesłane. Liczylem na to i ociągałem się ile tylko
można bylo z mojem wydanicm) narażając się nawet na przykrości
XXI
ze strony osób zainteresowanych w tern wydawnictwie. Nakoniec kie-
dy już znaczny przeci g czasu po owym terminie upłynął, a o nad-
sylce z Moskwy słychać nie bylo, oddałem do druku Żywot ten we-
dlug tych notat i wypisów jakie mi by.ty dostępne w czasie mego w
}1oskwie pobytu. Układając go mialem tylko cząstkę textu z kodexu
naj starszego i takową jak najwierniej odclać starałem się, resztę więc
z rękopismów poźniejszych dobieraj c nie moglem już tern samem za-
chować jednostajnej pisowni, ani zrobić należytego użytku z okolicz-
.
ności tej, że w niektórych kodexach pisany jest ten żywot tak zWa-
nymi jusami. Nie moja tedy wina jeżeli wydanie niniejsze tego po-
mnik nie zcwszystkiem wymaganiom znawców odpowie.
Chęć sprawdzenia kilku listów odnoszących się do dziejów Pol-
ski a przez Bernarda Peza niegdyś wydanych, o których mialem po-
dejrzenie ze nienajlepiej były odczytane, chęć ta zawiodła mię w
lecie roku ł Sao do Monachium. Rozpatrując bogactwa rękopismienne
tamtejszej królewskiej biblioteki nie moglem wprawdzie natrafić na ko-
rlexy których szukafem , albowiem katalogu dokladnego rękopismów
biblioteka owa jeszcze wtedy nie miała j ale nawinęlo mi się między
innemi bardzo dawne i ciekawe .Męczeństwo ś. \Vojciecha. przez ni-
kogo dotąd niepostrzezone. Przepisalem je sobie natychmiast i upro-
silem faksimilistQ p. !\1axa Schenk, zostającego w obowiązku przy
owej bibliotece, ze mi niezwlocznie zrobił dokładną podobiznQ pier-
wszej stronicy, którą tu na tablicy II za.rączam. Po powrocie moim
do Lwowa wziąlem za przedmiot przemówienia mego na posiedzeniu
naukowem, jakie co roku w Zakladzie narodowym imienia Ossolińskich
miewamy, wyniki świeżo odbytcj mojej podróży, i dnia ł 2 paź-
dziernika owegoż roJ.m odczytalem ten pomnik przed zgromadzoną
publicznościę, jal< o tcm dzienniki ówczesnp doniosly I). Po trzech
l) Dzicnnik liLcracki lwow:sl-.i z r. ł 8:>lj NI'. fi2, w dodatku Z(\tJtUloW I1IYI ) . Przewodnik..
XXII
latach dowiedział się p. W. Giesebrccht od jednego z profesorów mo.
Dachijskich o lem .l\I czeńst\Vie Ś. Wojciecha. pospieszył więc do
Monachium, a uznawszy ważność lego pomnika oglosił go drukiem.
wr3Z ze swemi nad nim uwagami. Chociaż xiążeczkę jego I) dość
wcześnie po jej wyjściu otrzyma.rem, nie moglem jednak z uwag jego
korzystać 2), albowiem ta część niniejszego dziela mojego, w której
pomnik ów znajduje się, była już od dawna wydrukowana. Nadmie-
niam zaś tu o tycn szczególach dlatego J aby się nie zdawało dzi-
wnem czytelnikowi J gdy w dziele niniejszem, które w tym oto roku
dopiero do r=!k dostanie, wyczyta na stronicy l 1 wiadomość, iż to
jest .wydanie pierwsze. tego pomnika.
Mnicha brunwilerskiego dzielko: Bnwwillal"ensis monasterii fU 11 da-
lio wydrukowalem tu wedJ'ug wydania percowskiego J bo takowe wte-
dy kiedy rzecz moją do druku podawałem bylo najlepszej dodalem
tylko przypiski obszerniejsze w miejscach tych, które się do dziejów
Polski odnoszą. Dziś znane już jest dokładniejsze pomnika tego wy-
danie: uskutecznił je Teodor Józef Lacomblet J użytkując z trzech rę-
kopismów kolońskich J z których jednakże najstafszy nie sięga wyżej
jak pierwszej polowy wieku XVI, i jest zapelniony wtrętami. Wyda-
wca odróżni.ł je drukiem drobniej zym od textu glównego, a wyda-
') Ei1le utłbelt.mmle Lebe1lsbeschreiblllłg lJes heiligclł Al/albert von W. Giesebrecltl. Koe-
lllgsberg 1860.
2) Giesebrecht czyt.a imiom wlasne S/avvinihc, Adilburc, i w tern ma słusznośćj
myli się jednak czytając .Sedis s u am aecclesiam» albowiem r kopism, jak to i w podo-
biźnie mojej obaczyć można, ma wyraźnie s u re. Mylne takoż zdaje mi się czytanie jPgo
.J.}Jcstri.. a jcszcze mylniejsze wnioski jakie z tego wyprowadza. W r kopismic jest w tcm
miejscu tylko mestr ze znakicm skrócenia u góry. i gloska OIltJzielona f, która początck
innego slowa stanowić mo£la. Gicscbrccht zblii)-l to ł: dotlał z wlasnego domyslu głoskę i W{'
środku i zrobil jcdno MOwo Mestris, a mnicma, zc ono .l\1czericz. to jcst l\1i dzyf'lccz,
slawnc opactwo w Polsce naa rzeką Obrą polozone, oznacza. Opactwo więc to wcdlu£ wy-
XXIII
niu swemu dal nadpis: Vita Ezonis comitis palatini, swe libellus fun.-
dationis monasterii Brunwillarensis, umieścił zaś je w pismie czasowem
wychodzącem w Diisseldorf: Archiv filr die Geschichte des Niederrheins
w tomie IV z roku ł 862. W wydaniu tern ukazał się po raz pierwszy
w zupełności tak zwany Prologus, a właściwie dedykacya pierwotna dziełka
tego opatowi klasztoru brunwilerskiego 'tV olfelmowi, piastującemu go-
dność tę między rokiem ł 065 - ł 09 ł, przez autora, który imię swe
początkową głoską G. oznaczył. Wykryciem tego szczegółu zatwierdzo-
ne zostaje mniemanie na stronicy 335 i 346 przeze mnie powtórzo-
ne co do czasu, w którym ten pomnik tworzono. Gdy bowiem autor
Jego o naszym Kazimierzu 1 spomniawszy dodaje: cuius gen erosa po-
sterilas diviliis et potestale nobiliter imignis permanet u s q u e h o d i e ;
,
ściąga się to wyraźnie do syna Kazimierzowego, Boleslawa Smialego J
o którym spiewano u nas w ,,-ieku XIII:
Affiuens divitiis
Largus benefieiis
Belliger in hostibus
Tirannus militibus
Hic fuit Boleslaus I
kładu Giesebrechta miałby zakładać . Wojciech, a Asteryk czyli Radła miałby być pier-
wszym jego opatem. O tern wszystkiem zgola nikt nie wie. Gdy za nie ulega wątpliwogci
ze ów Asteryk czyli RadIa, uczeń i przyjacicl I. \Vojciecha. b)'ł opalem w Mons fe,'reus na
Węgrzech, i ze g. .Wojciech także wtedy w Węgrzech się znajdował; gdy nadto o załozeniu
w At o n s f er r e u s klasztoru podówczas świadczy Chartuitiu (Endlicher Mon. Arp. I str. ł 7 ł)
mamy więc wszelki powód twierdzić, ze owo . mestr f. jak je dzi w r kopismic znachodzim,
powstalo ze źle odczytanych slów m o n t is f e rr e i, a to tembardziej, jeżeli uwzględnimy
stosunek wlagciwy Wojciecha do Węgier ówczesnych. Namawiał on Asteryka czyli Radłę
aby cichaczem wyniósł się z Węgier (Brunoni, Vita s. Adalb. c. 25). Oto! gdy czytamy
w tern tu Męczeństwie, iż sam Wojciech z okolic owego m e s t r f wynosi' się cichaczem
latel/ter quasi rugam moliens, mamy w tem niejako zatwierdzenie, ze słowa te odnoszą
się do miejscowości Węgier, a nie Polski. bowiem wiadomo że z Polski nie wynosilon
się cichaczem, ale wyprawial go sam Bolesław Chrobry, dodawszy mu orszak wojskowy
XXIV
Prócz tej jedynej okoliczności wydanie Lacombleta me nastręcza
żadnej nowej dla nas korzyści, autentyczne bowiem ustępy do dzie-
jów Polski odnoszące się, dla ldórych to dzielko do pomnik6w na-
szych wlączyłem, nie różni SIę niczem u Lacombleta od wydania
percowskiego.
Zwykle dzielą wydawcy pomniki różne wedlug ich rodzajów, i
w osobnej xiędze obejmują pisarzów a w osobnej znowu nadania,
listy itp. dokumenty. Takie oddzielanie u nas w tym zwlaszcza okre-
sie dziejów, który w tomie niniejszym obj lem, już z powodu bardzo
malej ilości tych dokumentów byloby niestosowne. Obok tedy kronik
umieściłem tu \v chronologicznym porządku jedno lub drugie nadanie
rzadkie lub list, zwłaszcza gdy takowy wyjaśnia lub uzupelnia to o
czem w kronice napomkniono. Na stronicy 358 znajdzie czytelnik
Brewe Benedykta IX papieża, którem tenże Aarona opata tynieckie o
mianuje arcybiskupem krakowskim; umieściłem je dlatego bo sądzę,
że ono jest prawdziwe, a text jego podalem wedlug trzech rękopi-
smów. Tu winienem dodać jeszcze ważn jedn okoliczność, która
wtedy uszla mojej baczności. 'tV rękopismie publicznej petersburskiej
biblioteki 1\. Q. OTA. I. 152. jest między innymi na stronicy 102 ka-
talog biskupów krakowskich kończący się na Gedeonie czyli Getku,
zmarlym, jak wiadomo, dnia 20 września roku 1185. Jest to więc
bardzo stary katalog chociaż tylko w rękopismie z XV wieku docho-
wany. W nim przy Aaronie przytoczone jest takoż to Brewe papie-
skie zupelniej nieco i poprawniej niż w rękopismach, z których je dru-
dla bezpieczeństwa. który mu az do granicy towarzyszył. Dl2czego za autor niniejszego
Męczeństwa o miejscowości węgierskiej jakoby o Polsce rozpowiada, przyczyny tego szu-
kać trzeba w stosunku ówczesnym Polski tIo Węgier. w których wtedy siostra rodzona
naszego Mieczysława I, jak świadczy Bruno, i męłem starym Gcjzą i calym krajem samo-
wladnie rządziła.
..
xxv
kowalem. Dołączając je tu w przypisku I), zwracam głównie uwagę
czytelnika na to, że największym zarzutem robionym przeciw prawdzi-
wości niniejszego Brewe jest, iż mianowanie bishupa krakowskiego
arcybiskupem przez papieża, narusza,roby prawa arcybiskupa 'gnieznień-
skiego, iwywolaloby bylo jego protestacyę, a przecież o tern nie
mamy śladu żadnego. Na ten zarzut odpowiadając możnaby najprzód
wskazać na świaoectwo Galla i mistrza \Vincentego, którzy mówią wy-
raźnie o dwoch arcybiskupstwach w Polsce; a jeśli chodzi o poja-
śnienie jakim sposobem dziać się to moglo, iż arcybiskup gnieznień-
ski w mianowaniu Aarona arcybiskupem nie widzial żadnej ujmy praw
swoich, tedy wyśmienitą skazówkę ku temu podaje text rękopismu
petersburskiego, wedlug jego howiem slów poddał papież Aaronowi
omnes omnillm episcopatllum parochias, qui in toto regno sllnt S c l a v o-
n i c o. Jeśli zważymy że Kraków w najdawniejszych czasach chodził ja-
koś osobno od Polski i to właśnie pod względem hierarchii kościel-
nej 2), że kiedy Jordan był już od roku 958 biskupem Polski, epis..
copus Polonim , dwaj pierwsi jednak Ottonowie widzieli potrzebę, po
nieudalej misyi w krakowskie dalberta poźniejszego arcybiskupa mag.
deburskiego, poddać ziemie krakowskie nowomianowanemu na ten
cel biskupowi pragskiemu Detmarowi, co też w roku 973 nie bez
porozumienia z naszym tMestkiem I istotnie uczynili, tedy mamy wszel-
----
I) Benedidus episcopus c8'c. Venerabili "'atri Aaron episcopo Cracoviensi c8'c. Pro reve-
f'entia principis apostolorum sub cuius vrmmcnto te statulurom te (sic) const;tuisli et pro
amore lilii nostri Kw'oli , reg;s Polonice et eius coniugis Mnria: e07'umque {ilii Boleslai. et pro
IlOnore totius regni Polonire statuimus , slabilimlls et benedicirnus in perpetuum archiepiscopa-
tum apud civitatem Cmcoviensem, qure hactenus erat episcopatus. Cui subiicimus omms omnium
episcopatuum parochias, qui in toto regno su1l1 S c l a von i c o, ut archiepiscopali more uriver-
s1s prcrsideat; tibique pallium concedimus diebus solennibus de{erendum.
.. 2) Obacz str. ł 45 dziela nin.
D
2CXVl
.
ld powód mniemać) że władza arcybiskupa krakowskiego rozciągała
Ję g.równie nad durhowieustwem slowiauskie o obrządku.
3danie Bolesława Śmiałego z ł 06 rol{u dla klasztoru w l\1ogil-
me uważam takoz za prawdziwe, 3 czytelnik znajdzie je tu na stro-
nicy H)9. Znana mi jest wprawdzie uwaga jednego z bardzo świa-
t1ych naszych rodaków) za.łączona w przypisku do znakomitego dzie,ła
jego I)) w której twierdzi z całą pewnością) iż to nadanie jest nJe Hole-
sława Śmia,fego, lecz Boleslawa KęJzierzawego z roku ł ł 65; ale do-
wodów na poparcie swego twierdzenia nie przyt.acza 2).
J) Starł.dawne prawa po1skiego pomniki. Tom I. Kraków 18:;6 str. CVI.
2) Jilką ostrozność zadłOwać potrzeba przy podobnych twierJzeniach, okale to
dof.acy:t klasztoru w Mogilnie pl'zez Salomeę, wdowę Boleslawa Krzywoustego okolo roku
11 H zrobiona, a potwierdzona przez s}'na jf'j Mest.ka SIarego. Znalazlem jej odpi!l jeden
z XV wieku w rękopismie biblioteki kapitulnej kl'akowskiej, zatytulowanym h'cltivii ecc/e-
sicte catlipdralis el dioecesis Cmcol1imsis, pars secllnda na st.r. 278 i nast.; drugi zaś odpi
w koJexie śp. B. \Yali zkiewicza, antykwarza krakowskiE'go, który pl'Z('J dziesięcią laty
mialf'm sobie d:my na dni kilka do uz .tku. \V tym ostatnim kończyI się dokumf'nt ten
na slowach . et alii uamp1urimi 8. Przez porównanic oLu tych kopij d:,ly się sprostować
nif'którc mylki pisarskie; opiew:ł zaś ten dokument tak:
11if'!'ikOlłls dut"is Pololllae ('t S810me8.. 1118trls iIIitls prhil.. in sup..r ł'rediOlIł' et dotałio.... 1II0llastł'rii
JłlogillłellMI ill diOł't"ł'si ( IIł'ZIl"IIHi Hiti, de 811110 hlC"8r1181101lis DOIlIlIIi 1103.
AnlW incarnationis Domini ,nillesimo centesimo tertio. Ego Jlesco dux Poloniae req li i -
j't'JlS ecclesiae sanct; Joannis Evałlgelislae p,.ivilegia in MU[JlYlł sub temp01'e domi1li Bogumili
.
eiusde-m etclesiae Abhalis inter caelera inveni quoddam p1'ivilegillm de vi/la Radeow. mat,'is
JT/efle, nomilłe Salomea, continens sic: In nomine sa1lctae Trinitalis. Qurłm a Domino otnJlia
dl/lIata SU111 ,10bis ad usum nostrae salulis, ut de praesenlibflts [ulum, et de tl'a1lsitol'iis mt'-
moriom aeternam dignam pro posse vicissiludinem Deo nos convenit reddere, et de his quae
ab ipso accepimus ipsi sallclisque conservitorilllls eius servire. E!Jo igilul' Salomea ducissa
Pololliae, ut excessus meos et domini mei dueis Boleslai 1'edimerem, studio divini sel'vitii
animum applicui, et ut {aeiliorem effectuł1ł res ea capel'el, sanctae Mariae sanctique Joannis
palroeinium praecordialiter quael'ere sludui. Ad quod quaerendum cum consilio p,'oborułTł lw-
111inum, tlIlił etiam ol'dine tali indueta [ui. Post mortem enim domini mariti mei Bolesla;
dum seduIa et offic-iosa satagerem circa fl'equens comm moratiotjis eius ministeriu1tł, idem in
paJlpere cultu Iugubri miM astans per somnium s e d i g n; o b s e tJ u i i n i h i l s n n c t o J 0-
XXVII
List Lamberta biskupa krakowskiego pisany do króla czeskiego
\Vratyslawa między rokiem 107 -l082 wydrukowa.rcm nasłronicy 372.
ann; in bluglyn egisse conquerebatur, adiieiells sibi pro{ulurum. si hoc a nIe in
proximo complel'elur. l!Jitur ego providens et ordinans, Id in Mflgl!J1I empla ill IWllorcm sam:.
lae b/ariae consecI'm'elllur, cllm mlllt;s meis preeibus devota inteifui, et villu.m R{Jdeow cum
o,/Uli[,us al'pcllditii.<;:, prae ente domino Jacobo archiepiscopo et id confirmallle, Deo et S(tł/(:tlle
JUarille suncloque Joallni conci'edidi pro remedio meo el viri mei, omlliu1lł,/lte fi/iorum l1h 0-
,.um , omlliurnque Sllceessor'um forum. Facla est igitu,. solenniter haee laf"gilio sub Jlraeditli
arclliepiscopi bUlmo et excommunicatiolle, ne quis unquam Iteredum et poslero,'um noslrormn
aut etiam alie'107'l1ln hoc lmdeat violm'e vel cessare, ad meam petitionem lalr. sllble1'posita fb
cOtlł1111l1licatiolle. Quicut1l J Ile villam Radeow saueto Joanni eeclesiacque łull!}lincusi sllhlraxel il
vel sllbtracltllll telluerit, vel iU!Jellio aliqllo ub eodem loco eonIra volulllalem .1Malis et {m-
lrllm ipsjlls alienaveril, allt:loritale sal/cli Petri sancljque Joatl1lis et llOsll'a a Domil/o tdie-
nelw', el eius memoria de tara tollalur, iramque Domini et Itie et in fuluro palialur , nisi
quod pra-eSlI1IIJlslt di!Jna satis{artionc muletur. Huec igilllr acla SUllt et ditla slgli,/ue o/fi elo
di/igrn!er assi!Jnula sllb lcslimolliis f1w!J/l(t1'llm et idonea1'ul1l pel'SOnll1'llln tam secllLal'iuln '/'WIIl
ecclesiaslicU1'mn hit: subm.iplurum. Berl/an/us ]Jraeposiltls sancli Pelri, Bero, Rebo, C/W Il o,
Val/ems, VillecheLIIIlts capell(lIli eW ; Di!Jtło cumes n'szebor, Zb illl l , B,rdzislaw, .im/teas
fi/iuI episcopi, Cec/mwy, Zyzema comes et multi aLii. E!Jo vero lJlesco dux PoLolliac diliJctllcr
Ilolalis 011lnibus, qllae in lJ1.iz'ile!Jio superiori sCl'ipta SUllt, advocato ad me iam, melllOralo
monasterii rnei Abhlde, pcnunclallls sum eum, si eo iure, quo COIl/irmave1'al 1IIa/er fllea su..
privilegii iam diclo tenore et eJ:comnwnicllliotle !J1'avi sllbterposila villtun Radeow Le!litime
possideret. respolldit se nimis laesmn ilł sllhtracliolle praedictae viUae a quihusdam Jncis 110-
milllhlls lUile/LOlle, Swecha , Kolko1U filio1'llm /loda el Lubasse alque nliorum eamcru1'io,.um
in Órcuitll. qlti ealldem per coneessum ipsills alllecess01'llm p ell t ł U Ił i s ea II s a u ,t o ,. i s
{,'al1'is mei ducis Casimif'i iam longo tempol'e eolu er Uli l. Sed quia iuris
est PoLolliae CU1lctarll1nqlle terrarllIn leslillwnio idoneo t[uaecumque i7,ce1'la al'lue dubia mi
co!/nilionem verilalis man;{esle pe,.ducere, eill/li ad meam alldienliarn praedieli 1'ltstici ab .1h-
btlte IlulLa Slt{fi ci e1,li ll{fi1'1lUlliotle verborwn tle obscssa villa se poteralłl expedire, visll1n elil
miki meisque ba,.onibus iuslo illdicio, ut idem .1hb"S B. praedcccssorem suwn domilUwIJ,..
1l0Ldllm episeopum Lubusctnsem ad cel'lifieu'ldam ,.ei vc,'ilalem praesi!JNato lempore sla'llClet.
!llti vcniells in Sllepe dicltWI "iLliLln cum IlOsl1.is rIltlłliis videlleel Alberlo tle Dysz et {mlre
c;us ROS/llllO, BOllislauo subcamemrio, Tar!Jossa, Sasselludo camera,.;;s aLiisquc, e01'am om"..
vi!initale Radeow tam nrbiliunl 'luam si11lJ1/iciUln illxta /idei catho/icae cCI/summ in twbo D.,;
kstifimlus esl: villtUn eandem cum his omnibus sOI'llbllS. quas slIJlradicti {llmuli ,nei oel.'lIpa-
verant I esse beati JO(U1l1is pe,. lulum, sicIII el ilł supc,.ioribu.s repe:'eram, adiiciens, I'c,. uac
VIII
\V archiwum koronnem znajdowal się drugi tegoż biskupa lisl pisa-
ny w podobnymże interesie roku ł ł 06 do xięcia czes!iiego Świę-
_""
malłus inllicium confirmans auetoritale beati Pet..i sallctique JOa1ł1łis villam Radeow terminos
habere cum Bythom cum Paulo filio Huponis (Tergonis) cum villa Czestkonis, cum Petfo filio
Jakuszonis, cum villa Andrcae Sambor, cum Sk:bino, cum Plaueis, cum ProzouiTIO. et ex-
communicans per Deum coeli terraeque condilorem eum, qui vellet et qui consenti,'et hoc lJost
modum privilegium aliquoties sine consensu Abbatis et {ralrztm in{ringere. Fecique ego 1Jlesco
dux Poloniae hoc meum confirmatorium t e s t a m e 11 t u m super his omnibus tam scripto,
quam sigillo , tum etiam teslimonio veto alque idoneo hic superscripto, concedells 1lOn solum
RadeołD per curiam, sed et omnibus villis pet' Poloniam sancto Joanni in bluglin specta1ltibus,
magnam ab omni mea iure 1n ('1Itmque successornm in omnibus libertatem, confirmans 'taC
cxeommunicationis vinculo srtperiori, si quis haec post nos attemptaverit infringet'e, quam diu
1lłU1ldus steleril. /li sunt testes qU01'U1n (uit praesentia tune, quando domiRltS Ar/wldus epi-
scopus perhibuit testimonium. Petrus b-Iagnus plius \Vszchebo1'ii (sic) palalinus Cuiaviensis et
castellanus Crussuicie1lsis, Sim01& filius Degnonis, Pe/rus filius Jakussonis, Nicolaus filius
Stupoto.e, Boguslaus filius Naklaj, JOa1tnes canonicus KrussuicieltSis, \ Valtel'us canonicus Pa.
meratius, sacerdos Fulco. sace:dos Amist (Arnllsch), saeerdos Boleslaus (Bo1'yslaus) filius
Lu(lzmini (Lueuni). Beni (Ben, Borislaus) Martinus, ł'itoslaus (WiekoslaltS) Putetl, Predeslaus,
JOalllleS, filii Rozdali, Andreas. Petł'us, Sebastianus, lJlasło, Kraysza et alii quampIUł'imi.
Ego ił1eseo dux Poloniae confero Deo et saneto Joan1li Euangelislae in Jluglin omnern Mer-
tatem iTI omnibus villis, quae in dominium praedictae ecclesiae pertinC1l1, videlicet: ZabiłO,
Byst1'zyca) Olsche , Falencino, "'oiucino, Maczewo, Sebersko, Zubcszewo cum medio lacu, Ra-
dencze cum fluvio, Zwieczissenicza ex ulraque parte Ochle, JJogdltnowo. Sedne, Jlikanowicr.e,
' eschno, Padniewo cum suis appenditiis, Chelpsko, Lubięn cU/n tnedio lacu, Seeglino, Doma-
nino, Łyskowo , Zdunowo, Sok%wo, Opatowo, Dalotowo, Cuch,'e, Krylhe cum medio lacu
et fluvio per medium, nec non homines qui colunt ipsas villas sive libet'i, sive asl:riplilii
corarlł omni castellano nec non palatino non provoeenlur, sed eoram d provocali reslJonJe-
ant, vel coram Abbate, nec Paswos (zarn. powoz) ducant, praeter cum venerit du.x in{i'a
T mestram (Tremesnam?) et 1I10gilnam, tum ambo loca sex confera1tt currus de libet'is, 1łec
I\' arach (zam. naraz) nec Powolowe, nec Podymowe , nec Strozam, nec stationem, nec aliqua
iura solvant; venaluram ipsiu8 Abbatis in Nebos et in aliis silvis tam in cast01'ibllS et in
claUSfl";S libC1'am {m-io praeter lWIC, cum dux scmel ultra bis in anno venallun yeril. c:rllmc
vt1wlio Abbalis venandi licentiam omnimodam habet, quae specialis nosira a b b a t i a i 1t 1110-
gilna ab avis me;' n08t1'o sub testimonio post Gnesnensem archiepi-
scopum et potio,'; et malor; gratia ab eis semper {uit habita. et in
o m n i b u s h o n o r a t a. Et ideo ad omlll.'S nostros f lccessores haec praccipio. ulIlane liber-
XXIX
topełka, Znajduję wzmiankę o nim i treść jego I) w Indcxie Dogiela
do wszystkich pięciu tomów jego kodexu dyplomatycznego uloionym,
talem lłon illfri1łgant, sed observal'e .tudeanl, quatenus Domilłltm ol1mipotentem i'ł eis salłctllm
Joannem semper propilios habeant, et moTtem aeternam iu futuro seculo non timeant. Amen.
Z ninicjszego przywilcju. mianowicic ze slów które tu drukicm rozstrzclonym od-
znaczylem, okilzuje się:
1. żc klasztor w l\lo£ilnie byl już za czasÓw Bolcsława Krlywoustc£o. zmarłe o
jak wiaaomo w roku 1 13U; zalożycielem więc tcgo klasztoru Boleslaw Kędzierzawy
w roku ł ł 65 być nic mógl.
2. że Bolcslaw Krzywousty. jak to Salomea żona jego przyznaje. n i c d I a k I a-
s z t o r u t e g o n i c z r o b i l, azalem równici nie byl jego zalożycielem.
:5. że ów klasztor w MOGilnie, jak to powiada sam Mestko Stary, był juz z a je (; o
d z i a d ów, to jest: za Boleslawa Śmialego i za Wladyslawa Hcrmana. Z czego wypada
wniosek. żc Bolcslaw Śmiały brat starszy \Vladysława ów klasztor w l\logilnie zaloż).l.
Co do myłek pisarskich w kopiowaniu przywil"ju tego popelnionych, najwięcej
uderzającą z nich jest rok ł t 03. Nadmienilcm w przypisku na str. 362 że myłka ta
powstać mogla zc źle odczytanej liczby rzymskicj. rok 1201 wyrażającej. Wszakże i bez
takowego przypuszczenia nie trudno jcst wytłumaczyć sobic j ak owa myłka powstać mo-
gla. Za szla ona wlaściwie w tcm tylko iż kopista ducentesi,no, na cente.iłno przemieni'.
Przcmiana ta tcm łatwiej zajść mogla, jeśli w oryginale tak jak w ninicjszych kopiach
rok nic cyframi ale głoskami był napisany. Co się zaś tyczy liczby ostatniej tet.tio. ta
obejść się może bez poprawki. Wiadomo bowiem, żc wedlug komputu kościelnego rok
zaczynał się z dniem 26 listopada; ZM wcdlug świeckiego komputu z dniem 21 marca.
Ztąd często ztlarza się napotykać w pisarzach. ił w oznaczcniu jedncgo i tego samebo
wypadku o rok jeden się róznią. Gdy wedlu g Bogufala (u Sommersb. li. 55) i roczni-
ków polskich (tamże str. S1), nakoniec wet 1 1'ug Długosza (Hist. VI. 58S) śmicrć Mestka
tarcgo w roku ł202 przypadla, a ze slów samegoż niniejszego nadania widzimy. iż
ono bylo poniekąd xięcia tego testamentcm, wi c róinica podanego tu roku ł 203 od
podania 80 ufalowego i innych, moie być tylko skutkicm oamicnncgo komputu. Inn
tci w nadaniu niniejszem uderzającc szczególy nic tlą tcgo rodzaju iżby się objaśnić lub
sprostować nie daly. Nie widzę potrzeby zapuszczać się tu w nie. a tylko dodam, że
Sdy spomiany w nadaniu Salomei Jakób arcybiskup gnieznicński umarl roku 1t.H, (Nic-.
siccki T. I str. 24), tlata więc jej nadania przypada najpodobnicj w rok t 143.
I) 1106. L(amberti) Cmcowicnsis episco]Ji ad SuatopulcUln re !Jem Bohemire epistola, /lt
legutis suis ad archiepiscopllm Culoniensem p""gentiblls salvułn p7'lcbenf C01lllłlf:tum. Uug'ch
lodcx in Cod. Dip. neglli PololliiC. I\ls. t: ł 68.
xxx
...
który w rękopismie posiadam; ale samego tego listu wynaleźć nie
powiodło mi się.
W zatwierdzeniu nadań Boleslawa Chrobrego i Ooleslawa Krzy-
wouste o przez Idziego legata papieskiego, które na stronicy 16 -
520 umieściłem, zatrzymałem rok ł 105, Lo taki jest w pergamino-
wym transumpcie ; ostrzedz atoli winienem czytelnika, że rok ten jest
pomylony, a wedlu g wszelkiego prawdopodobieństwa zatwierdza.r po-
mieniony legat nadania te dopiero roku ł ł 23. Imioniska które tak
,
w tych nadaniach jak i w nadaniu BolesIawa Smiałego przychodz , od-
noszą się w cz ści do miejscowości takich które są dziś nieznane. Nie
mając środków do ich należytego sprawdzenia przyj:!łem za zasadft
brać te które są w r<.;kopismie starszym do textu, w odpisal;h zaś £10-
źniejszych znajdujące się, jakkolwiek pisownia ich poprawniejsza być
może, umieszczać na dole w odmiankach.
\V rozprawie którą latopis Nestora poprzedziłem wymienilem na
stronicy 543 powody dla których £luski słowiańskie a. i .I maj ce
dawniej, jak wiadomo J brzmienia nosowe stale w tym latopisie zacho-
walem. Tu dodam jeszcze nieco w lej mierze dla należytego rzeczy
wyjaśnienia. Jeden z najważniejszych powodów zatrzymywania pomie-
nionych głosek nosowych czyli hit< zwanych dzisiaj jusów w dziele
Nestora jest ten J że spólcześni jemu pisarze na Busi takowych uży-
wali. I tak dyakon Grzegorz w ewanielii Ostromira J pisanej roku 1 0 6
i 1057 a wydanej przez Wostokowa w Pclersburgu r. 1 5.ł; tudzież
,
dyakon Jan \V Sborniku Swiętoslawa J pisanym roku 1073, a znan)"m
dotąd z wyimków i z podobizny umieszczonej w dziele biskupa Sawy I)
Joslarczaj na to uderzaj cych dowodów. Obaj ci pisarze obok
dzieł przepisywanych zamieszczaj oraz wstępy J w których mówi;
\
I
I
I
\
I) Sl'climilła ptłleo!Jraphica codicUln bibliotltecaJ Jlusquensis sYllodaLis, et/idit alJUs t'/'
JJJoz. lo:skwa 1863 str. 22. Tiłb. XI.
XXXI
oJ siebie, a tak \V tych wstępach jako i w dzielach samych widzi-
my wszędzie jusy. Trzccim i najważniejszym pomnikiem dostarczają-
cym dowodu na to cośmy powiedzieli, jest list (Posianije) do Wło-
dzimierza )fonomacha wielkiego xięcia kijowskiego pisany przez me-
tropolitę icefora. Piasto\- ;31 on tę godnośe między rokiem ł ł 04- t ł 2 ł,
był więc Ncstorowi spólczesny. Przechowa' się list ten do naszych
czasów w kodexie z wieku X VI, a pomimo to że język jego jest
już w części przez kopistę odnowiony, zostały w nim jednal\Że jusy
zachowane. Obacz PyccRiR OCTOnaJIIRTHOCTH Moskwa ł 8 t 5, I str. 57 i nast.
Jakkolwiek przedsiQwzięcie moje pod wzgl dem materyaln}'m tra-
fialo raz poraz na wielkie przeszkody, które Lyly powodem wielu
prz}'krości i samo wydanie dziela aż dotąd opoźnily, z drugiej je-
dnakże strony milo mi jest wyznać, że pod względem moralnym od
rodaków upraw nauk zajmujących się doznawalem nie malo zachę-
ty i wsparcia. Napomkną.rem już wyżej o pomocy jaką mi niesiono
w tłumaczeniach, tu pozostaje mi jeszcze nadmienić o ilmego rodzaju
pomocach których doznawalem.
Znakomity, niedawno zmarły nasz rodak, Joachim Lelewel, któ-
rego g.łęLoka i wielostronna nauka oLok skromności, mocnego zami-
łowania prawdy i dobra powszechnego pozostanie nazawsze wzorem
dla piszących; mąż ten jak tylko się o zamiarze moim wydawania
pomników dziejowych dowiedzial, łlalleslal mi wszystkie wypisy swoje
z kronik i roczników polskich, które z kodcxów dawnych od roku
ł 81 ł to w Łucku, to w Porycku u Czackiego, to w Pulawach u
xx. Czartoryskich, to nakoniec w bibliotece uniwersytetu warszaw5kie-
go robił dla siebie, aLy je kiedyś drukiem ogłosić. W liście pisanym
do mnie z tego powodu dnia ł 4 sierpnia ł SlS2 powiada między in-
nemi: .l\Iarzyłem ci ja niedawno jeszcze o wydaniu drobniejszych
kronik czy annałów, i w tym celu nie bez trudności sprokurowalem
XXXII
sobie Sommersberga. Ale ten trud wydawnictwa już me dla mnie j
wy tego lepiej dopełnicie. Chwała Bogu, że me mozoly dawne je-
szcze staną się użyteczne. Dawniej kiedy kodexy były dostępne, na
mych mozolach Bandtkie począł przygotowywać Galla, jak to z jego
pisma po marginesach dostrzeżecie; z nich Kownacki o losił legendę
o ś. Stefanie. Prócz TrzemeszeIlskiej i Sandomirskiej może znajdzie-
cie jaki fragment przydatny. Szczęść Boże! Użyjcie jak chcecie....
,
Sp. Alexander natowski pelen najlepszych chęci dla tego wyda-
,
wnictwa zajął się gorliwie opracowaniem Kanaparzowego Zywotu ś. ·
'tV ojciecha do niniejszego wydania, zestawiając z wielką dokładnością
odmianki kodexu polskiego, nieznanego da\vniejszym wydawcom.
Stanislaw Pilat opracował taksamo do niniejszego wydania kro-
nikę węgiersko - polską, zestawiając starannie odmianki dwoch jedy-
nych jakie dotąd są znane kodexów jej) mianowicie: biblioteki ordy-
nackiej Zamojskich i Sędziwoja.
Nakoniec .Jan "Vagilewicz wspierał mię dzielnie tak w ułożeniu
textu Nestora, jako też w Uumaczeniu jego i objaśnianiu, i w calem
wydawnictwie doznawałem od tego rodaka wielkiej uslugi.
Dzięki tym mężom za ich życzliwość i trudy!
Dobrą otuchą dla mnie, a bogdaj wróżbą szczęśliwą dla postępu
baJań dziejowych u nas, jest J że gdy mi dzielo niniejsze w ręce
publiczności oddać przychodzi, wpada to właśnie w chwilę w dziejach
oświaty narodu polskiego niegdyś wielce pamiętną. Jest to 500. rocznica
założenia akademii krakowskiej. Wielu uczonych rodaków uczcilo ją
bardzo znakomiłemi dzielami, niech więc i z naszej strony będzie xięga
niniejsza tej wielkiej narodowej rocznicy skromnem uczczenIem.
Lwów, we wrześniu 1864.
AUGUST BIELOWSKf.
.
.
DE SLA YIS ,. ACCOLIS YISTLLL1: :
ET LITT9RIS B \LTICI,
TEST[\IO L\.
Ś\VL\DECT\V A O S10'YIA \CII
. ,
NAO'YISLA SKICH I NAD-
BAŁTYCKICH.
JOR D A N E S. [ok. 552.]
!
HIsTom.E GOTIIonnl, CalI. B. Scythia siqui-
dem, Germani:u tcrr:u confinis, ('o(cnlls uLi
IIist('1' oritur amnis, "el stagnum dilatatur Iur-
si3l1lJłl1 , tcndcns usque ad flumina Danastrum
1) et Vagosolam, magnumquc illum Danaprum,
Taurumque montcm, non ilIum Asi:c, s('d pro-
prillIl1, id est Scylhicllll1 , per omncm I:cotidis
:unLitum, uItraquc l\l;1'oticla per angustias Do-
spol'i usquc :HI Cau(':l.sul11 mon(cm, amncm-
10 quc \I'axcm, ae deindc in sinistram partem
rcflcxa, post marc Caspium, qu:u in extrrmis
Asi:u finiLus ab occano EuroLorco in modum
fungi pl'imum tcnuis, post h:uc latissima ct ro-
tunda forma cxoritur, Yfrgcns ad Hunnos ,
15 Albanos et Scres usque digrcdilur. II::ce in-
quam patl'ia, id cst Scylhia, longe sc tcndens
latcquc apcricns, habct ab oricnte Scres, in
ipso sui principio ad litus Caspii maris com-
manentcs; ab occidcntc Gcrmanos et flumcn
20 Yistuhe; ab Arctoo, id est scptcntrionali, cir-
cumdatur occano; a mcridic Perside, Albania,
Hiberia, Ponto, atque cxlremo ah'co Histri ,
qui dicitur Danubius :tb ostio suo usque ad
fontem. In co \"ero loci latcrc quo Ponticum
25 litus attingit, oppidis haud obscuris invol"itur,
BOI}sthcnidc, Olbia. Callipodc, Chcrsonc,
Thcodosia, Pareone, l\Iirmycione ct Trapc-
zunte; quas indomit:u Sc .lIłal'ul11 nationes
ł/onumenta Pol. Hilt.
.
Gr::ccis permiscre condcl'c, sibimct commcrcia
pr::cstatm'is. In cujus Scythi::c medio est 10-
cus, qui Asiam E ropamquc ab altcrutro di"i-
dit, Riph:ci scilicct montcs, qui Tanain vastis-
simum fundunt intrantem M:Fotida, cujus pa-
ludis circuitus passuum mi1lia CXLlY, nus-
quałl1 oelo ulnis aItius subsidcntis. In qua
"
Scythia prima ab oce-iclentc gcns scdit Gcpi-
darum, qu:u magnis opinatisquc ambitur flu-
minibus. Nam Tisia per Aquiloncm cjus Co-
rumquc discurrit; ab Africo vcro magnus ipse
Danubius, ab Euro fluvius Tausis secat. qui
rapitlus ae vcrticosus in Histri Ouenia furens
dc\"ol\"itur. Introrsus ilIi Dacia est. ad coronro
specicłl1 arduis alpibus emunita , juxta quorum
sinistrum latus, quo d in Aquilonem \"crgit, et
ab ortu Vistul:c fluminis per immensa spatia
V cnetarum natio populosa consedit. Quorum
nomina, licct nune pcr \"arias familias et loca
mutcntur, principalitcr tamcn Sclavini ct An-
tcs nominantur. Scla\"ini a ci\"itate No\"ietu-
ncnsc et lacu, qui dicitur l\lursianus, usque ad
Danastrum, et in Boream Yistula tenus COffi-
morantur. Hi paludcs silvasque pro ci\"itatibus
habcnt. Antcs \"Cro, qui sunt eorum fortissi-
mi, qua Ponticum marc curvatur, a Danastro
extcnduntur usquc ad D:maprum, qure flumina
multis mansionibus ab in"icem absunt. Ad Jitus
t
.
2
JOR D A N E S.
autem oceani. ubi tl'ibus faucibus fluenta Yi- frrente, juxta .Ma:otiaas paludes habitans in
stulre l1uminis ebibuntur, Yidivarii residcnt, ex locis stagnantibus, quas Grreci Hele vocant,
diversis nalionibus aggregat.i; post quOS}iP:Ull Eruli nominati sunt; gens quantum wlox co
ocean i item Esti tcncnt., pacatum hominum amplius supcrbissima. !\'ulla siquidcm erat tunc
gcnus omnino. Quibus in Austro adscdit gcns gcns, quro non IcvcU} lli'matmarn in. acie sua 5
Agazzirorum fortissima, frugum ign:u'ą, qum ex ipsis clcgerit. Scd quamvis vcJociłas corum,
ł
peeoribus ct vcnationibus victiłat. rUra quos ab aliis sa>pe bellantibus non evacuar('tur, Go-
distenduntur supl'a mare Ponticum Dulgaro- thorum tam en staLilitati suLjacuit pt łardiłałi,
rum sedcs, quo S l.ołissimos pcccałorum no- fccitquc causa forlun:p, ut. ct ipsi inłer rcJiquas
strorum mala fecerc. Hinc jam IIunni, quasi genlcs Gcłarum regi El'man ri('o sCł',.ivcrint. 10
fortissim:łrlun genłium fa:-cundissimus rcsp('s, Post Erulormll credcm idem Erman3ricus in .
in bifariam populorum r:łLiem pullulal'unt. !\'am Yrn('tos arma commo\"it, qlli (Iuamvis m'mis
alii Aulzi3giri. alii Saviri nuncup:llltur. qui ta- dispel'iłi. sed numerositale pollentcs, primo
men sedes habent diversas. Juxta Chcrsoncm resistere con:łbantur. Scd nihil \"3let multitu-
Aulziagiri, quo Asire bona avidus nWI'l'ator im- do in beUo. prmscl'łim ubi et Deus p('I'miUił, J 5
portat. qui restate campos pcn"ag:mlur eJfu- ct multilllllo :łflllal:ł :łlh"cnCI'il. N'am hi, ut ini
sos, sedes habenłes. prout armcnłorum im-i- tio e-xpositionis vel catalogo gcntis diccre
taverint pabula; hiell1e supra m:u'c Ponłicum co'pimus, :łb una slil'pe exorli, tJ'ia nunc no-
se referentes. IIunugm'i autem hiilC suut noti, mina edidere, id est, reneti, Anies, Scla\"i:
quia ab ipsis pellium mUl.imtrum wnit cmfl- qui quamvis llunc ila facientibus pcccałis no- o
mcrcium: quos tantm'um viromm formitlavit sh'is uLiquc dcs:pviunt, talJ1cn tunc omnes
audacia, EI'm:mal'ici impel'iis scrvierc. Aesłorum quo-
Cap. 2;)" Gothorum r('ge GcLcrich I'ebus <{ue similiter nationcm, qui Iongissim:1I11 I'ipam
excedcnte hum:mis. post tcmpOl'is aliquod oceani Grrmani(i insidrnł, idem ipse pruden-
El'manaricus noLilissimus Amalorum in rcgno tire virlute subrgit. omnibusque Scythi:e et 2:;
successil, qui muItas et Lcllicosissimas Arcto- G('rmanire nationibus ac si propriis laboribus
as gentes pcrdol1mit, suisque parcrc IcgiLus imperayit.
fccit. Quem merilo nonł1uli Alcx:lIldl'O magno Cap. 48. Quos (Ostl'Ogothas) constat Erma-
eompar3Yere majores. Habcbat si(luidcm quos narici rcgis sui dcccssionc a Vcscgothis lIivi-
domucrał, Golthcs, EUa, Thi\"idos, Imłxungis. sos, łIunnorum subdiłos ditioni, in cadrm pa- ;;0
Vasina, Bo\"oncas, l\Icrcns, l\Iordcns. ncmni- tria remorasse, 'Yinithario tamcn Amalo prin-
seans. Rogans. Tadzans. Athaul, Na\"cgo, u- cipatus sui insignia rctinente. Qui avi Ataulfi
begenas. Coldas i ct cum t3ntorum ser\"itio C3- yirtutem imitatus, quamvis Ermanarici fclicita-
rus haberctur, non passus est nisi et gentem te inferior, tamcn molcste fercns lIunnol"Um
Erulorum, quibus prreerat Alaricus, magna ex impel'io subjaccre, paululum se subsłrahebat ;;:;
P . . u illatam, reliquam sum subigeret ditio- ab iIlis, suamque dum nititur ostentare \"iJ'łu-
iJłi r. Iwif,:ąjEI ,iji9fii blmm'fI j \Rr;c 1. fii, . tpm'4Ij1?\.AYMfp':wj nłS Jj{W.Ył JlłrPcł9F\\lm.. ,'R "j
ł .\a.j\\ .!i)'l .\.!Nł4"It\ł"
T E O F I L AKT.
3
quc auro aggrrllitur, Pl'ima congrcssionc su- rasset , non est passus Balamber rex Hunno-
pcratur: deinde furliter egit, regcmquc eorum rum J sed ascito ad se Sigismundo, Hunnimun-
Booz nominc cum filiis suis et LXX pl'imati- di ffiagni filio, qui juramcnti sui et fidei me-
bus in exemplo łt'l=roris Cl"Uci adfixit, ut dedi- mor cum ampla parlc Gothol'um Hunnorum
5 titiis metllm cada,-cra pcndentillm gemim'rent. imperio sllLjacebat, rcno\"aloquc cum co fffi-
cd cum tali Jibertalc \"ix anni spatio lIope- dere J supcr 'Vinitharium duxit cxercitum etc.
TEO:Fll.AKT SDIOKATA. [ok. 629.]
II rr- .»' ł ,,, "" Ś .1 . t ł ·
ISTORI.\RDI Y1, 2, 15: .L!1 u V(J'TEf!l"I.lf!- ",'- hast pnego za uma zosa o przez straz
f!E'; 'tf!fi.; XxJ.apr{l!ot '10 i,b'o,; P.flJiJ, n (Jt- królewską schwytanych trzech mężów, rodem
10 lJ f!ov YlE!!,.pai.).óp.u'Ot óf!,'aJ'ooJl oJ.EIHXW Slowian. l\"ic mieli oni przy sobie żadnego
lal.OJ(juJI ano 'tWI' 'tov patTtJ.{OJ i'71a(j1Tt(j'twJI. żelaza ani żadnej broni J ale nieśli w rękach
y.l{)uf!al- li at 'tol'; 'ta CJof!rla. Hat 1£)).0 'tt gt?śle, zresztą zaś niczego przy sobie nie mieli.
oł:lJ J' i71Hl {f!OJ"to. Ó lłfJJ 01:JI (Ja(uJ.d:.; liIJlf!05- Zatcm król rozpylywal o ich narodzie, i gdzic
'la 'to i{h'o.; av'tCtl)', xat 7W; 'ta ta'lf2,pa sobie obral siedzib)", i dlaczego uwijają się
15 iXI.'if!W'TaJ"tO, 't 'tE ai'tta ni.; 7lEf!i 'toi,.; 'poo- okolo rz -mskich granic? Oni zaś odpowie-
/wixoi:.; 'CÓ710t'r; aJ'a(j'lf!0CJ ';. oi lih 7:0 P.fJl dzieli, że są rodcm Slowianic, że zamieszkali
i{} JlO'; tą a(j((.)I mqt'xiJ'aI. 2xI.aP'lJ'oi J 71f!oi; 't( na kr:\ńcu oceanu zachodniego J i że Chagan
'l{!!!WTł 'tE 'tOV lit''tly'OV x"'l'dJlał !2XEfl.J'ov, aż do owychto stron w .prawil posły, cc-
nh. lJ Xfl."lo. OJI pil.Qt 'teXl l rcv-Có{)t (!{(j{JH'; Icm pozysk.łIIia posiłków wojcnnych J zasyla-
20 iX71{/ lł l'(('(j{)at int (jJ:).)-oni IWl.f!wv lit','allEOJ;, jął' wIadrom narodu liczne dary. Ci tcdy
lJwf!u 'tE 77"O)).lt '101'; 1.{}I'a[!l.a' fJ,J.Of(I' - wlaacy tiary rrz jęli, alc przymierza zawrzeć
(j(((j{) at. 'Cov; ,(iJJ O JI liE;a!Ai,'ot'i; 'ta liwQa nicchcieli twierdząc J iż uciążliwa im jest dale-
-C II (jł-'!(!(((lttcJI at 'lf£; a71aJ! J'((a{)at. ({710- kość pochodu; i posIali t 'ch tCI'aZ właśnie poj-
,-miEl,' n airor.; 'la 1( i!Jl 'tĘ.; ólJol7lof!ia; manych do Chag<\I1a, żeby si przed nim
5 "';l.ł-'f!' 0ld1'ro . 00; lJi 't(W Xai'((I'OJl l.77"a710- unicwinnić. Jakoż w .15 miesiącach dokonali
(jw7.v.f10m (cvwv'; E,'xEh.oł-''; 'lOV'; lai.OJy.óra.;, tej pod..óz ". Ale Chag:m niepomny na pra-
laTol.or iaJl 1:71ó{)fall' fl.0"Uf..';. 7lfJ."ffxailJExu 'tE wo pusłów, postanowił przeszkodzić ich po-
lo-jGi 'Ctil' ólJOJ' liu(J.i'(jat. 'tOJ' lJE Xarch'oJJ ""fotowi do kraju. Oui zaś nasłuchawszy się
im -a{}ólm'oJ.' 'tov '-Ó!WV 'lWJI 1T(!i(j{1ECiJJ', lio- o narodu HzymskiC'go, tak z bogactw jak z
:50 i'f1adam XOOł.ł-'!O, atroi) f;''; J"a E,r;EOJ';. at - ludzkości na.jwi kszej sławie (jak to śmiało
'10f.; 'tE 'TWII 'Pw,fłatOJJI l{)ro.; axrpwt 'lCl'; E71i rzec godzi sił:), skorz 'slali z dogodnej chwili
'TE 7lJ.o{.'tr: J xal qlJ.aJ'{}f!OO1Ti (. ).fal', oo ff1flJ' i uszli tlo Trac "i. l\Ió" iii dalej, że choazą
finf;". f1. xJ.dara'toJl, i!'710!!ft'aapirot''; ni" z gęśhuui, gdyż nic przywykli przypasywać
EłJx((Ioia,' IWO..! 'tri EJońxrI aJ"a I OJo; aat. x, {)a- mieczów , P onieważ kra J ' ich nie zna żelaza,
"" , . ,. . "',. I
4-
T E O F A l'I' E S.
, . O , , "1; f.I. ".1 l t ., k l
!!a 'tE E1W7rf!HJE(j ca ul(( 'lO ł-ł l:':)lj(j;O{O"łllU l uozwa a 1111 prze o zyc w po .ojll i ZgOl zie;
óni.a 'COL'; (jcó/la(jt >!EQI{1Ćt}J.UJOm. 'l '; "f.cóf!ł'jł; grają ledy na gęsIach, nic umiejąc uderzać w
aVTOr.; ((7"OOVGr;.; 'CoJ' G[lJ {!OV x(h'uip-fv 'l(h tr by. Bo komu obca jest wojna, slllszna,
Ei!!V'c({oJ' "at ((G'l{'((j[a(j'rDJ' 71a{!E7.0/dJlYj; 'loJ' mówili, ażeby taki podobal sobie w ćwiczc-
ploJl aVToi.;, ).i.Qal 'rE xarmpalJ.E(j{)-at 71f{!I- uiach muzycznyeh. Słysząc to samowladca, 5
).aJ.Elv ovx EilJ(JTa 'lai.; (jĆt}.n'7 tv. Ot'; 1'a{! I poluLił naród, i gościnnem przyjęciem za-
i >ló).flW; f,J! al"(J'ló(!łllO';. Eixó'lw,; av iga- szcz -cil ich, samych jeunych z pomi£dzy
(jxoJ' a;OE'lOOU()U >IW'; vmll'at 'la 'Ci , ''; 1I.0t'(jI- I wszystkich barLarów, którz\: sil' z nim zetknc-
" " r. J .. ..
x flEł.E'Cr.fla'ra. Ó flfV orJl atn:oxf!u'lCoJ(! i1T; ,Ii, a pouziwiając ich wzrost i dOl'ouność czlon-
'loi.; łj{)-Ei(jt 'lO q VI.OJ' ((i'cC,UH'O';, (fli.o EI'la.; ków, oueslal ich UO Heraklei. 10
Jt;" ,. " \" - {l {l I
1j':)tOV EXEtj!OV at''lOV;; 'COt';; uno 'lWJI ar: a-
l ' J - , ,
(!C()JI l'nn'1.'lxo1'a.; av'lty. {)m'pa(jat; 'rE 1'01'-
'lWI' 'lWJI (Jw/ta'lwI' 'lO p/i'E{}O'; 'lÓ 'lE ltf')'a-
AOqVf'; 'lcZJI /UJ.WII l.; 'l JI 'H{!UxI.flav 'lOVlOt')
rl{'({!E1Tf/ł1TE'lO.
15
'1. 1 E O ' A N E S. [817.]
CUI\O:'\OGn.\I'IIlA. P. 226. Tł- , lJE i'(j'CE()cdn aJ'-
, ...
lJ(!Er; 'l(!Ei.; .2x).a{l",ol, 'fU I'{,'o;, fLłjlJlp 'f t (jllJ1j-
(W rP 7TEf!I{la}J.óltH'ot, i-lro 1 J wflalc(Jp ixf!a'l {}-ł'i-
11.' , n I c.. C_\'o', .'
(JaJ', "'u u{!a; p.oJ'a;; parJ'la; oJ'n.;. (J uf /JaGIAfv,;
., ' 0 "T , - '.\' {l ,
'/(!WZa, 710 EP 'rE ElEJ! xat 7TOV 'fa.; UlaT{!1 ag
l:rolOv,''lO; oi lJf 'lO l'f-" ')'iJ'o iqa(jav mqv-
I '\ 1 {J , '.»' - I- w_\,
HEl'at .-xl.a "'Ot. 7TOOr; uli 'lW 'CEI.EI 'lOV uVTI-
.. .
-., -" , , X I ,
HOV WXEaJ'OV Xr,XH'at, 'l0J! uli -" - rqw'op r.{!o.;
arrolS 7Tf!Ea{lEiaJl 71Elttpat. "at hw(!a '101';
l{},.{'(.!;l.m.; avrc.3v 'loj} al'//ftal. Gca al TCZ; xala
'pWlwlwJ', oi lif 'la IĆtf!1.at aVTWJI c!;d(j'lElJ.aJ!
, , , 1 I {} X I ., ,
at'rov.; lC;rol.0"/'70'{!fl at 'lty C(.j'w'q,J. on ov
biJ,'a'lal hla 'lO /, y.0r; 'l ; óhov C(lTo(jui:!.at
, I' '.11>.11>'
aVlty al'.'l!lccJLall. OX'lWXatuEXa uE p. J'WJl Erra-
, {} '.» ' ,., -
(JXOJl 7Ton;(jaa at OuOI7l'O(!lW', Xat OVl:W'; 'l01
cD' _ {) I {j " ,
eW/tWOi;; 71'ff/I7TE(jElV. XI -a!la.; f" 7TE(!lqf;!lE-
(j{)at, ÓJ p. EilJómr; Ó>lJ.C( 1TE(!l{JC!U(j{)('(.t 'lt-
l\' lslrpnego zaś unia trzf'j m żo" ie rodem'
Słowianie żaonym orł:i.em nie uzlJl'ojeni, zo-
stali przcz Hzymian pojmani, samc tylko 3t.:-
ślc w I'ł:kn nios ('y. Król tcdy rozpylywal, '20
zk=!dhy L 'li. i gdzie sobie zaloiyli sicdzihy?
Oni zaś oUł'zckli, że są rodem lowianic, a
mieszk:lją u koiica oceanu zachodniego; i że
Chagan przysral do nieh posc!slwo i uary
dla wlauc6w ieh narodu, aby go posilko-
wali' przeciw Hzymianom. Wbdcy za wy-
prawili ich z uniewinnieniem do Chagana,
że dla dalel icj drogi nie mogą mu dostawić
posiłków. Przcz 18 za miesił:cy, powiadali,
że oub -w łli tł: pouróż, i że sił: tak z I1zymia- ;;0
nami zetknl'li. Gl'ślc zaś no!'za ze soba, bo
.... ...
nic umieją Żadnej broni pł'z 'pasywać, guyz
ich kraj nie ZIla żelaza. Samowładca za po-
p o D RÓŻ E S I' l E W .\ K .\.
, , ,-, , ".\\
fa, '11/': 7.cvf!a.; {(l'uup (qrOO1.'Gl/'; 'WJI (jlu1lf!0J'.
I( \' l _fi' , '1'
o uf al.''CoX(!alW(! '(I arlw(j(('; '1 'JI 't8 ti,.IXl((P
r.at '1(( lłEi {{hl 'l{;jJI CTW/larWJI avrójp i;rrad-
(ja.;, fi.; lI{/aX}.flal' aforoi',; 1((((!i71E.U1/'fJI.
5
dzi"iaj=!c ich wiek i dlWalac siln budo-
wf} ciała, pos.Iał ieh do Heraklei.
, .
PODROZE SP lE-W ARA. [wiek 8.]
Yid siu h madholade, ,'ordhon} onlcac
Se thc m st (fandodc) m:crdha Mcr cOl'uhall
F olea geolldfcnle; oft he flettc gcthah
Mynelicllc madhuhum' hine fram )!vl',rin(J'um
. ' . .,
5 Xdhelc on\"ocon; he mid Ealhhiluc
Fa}1'C fl'codhuwLban furman sidhc
IMitlh cynillges h:im gcsóhtc
Eastan of Onglc, EOl'łIlanriccs,
Yrildhcs Ylirlogan. Ongon tba yom sprecan:
10 Fi'la ic monna gefrHgn magdhum ,-caldan;
Sc al thcodna geln-ilc thc:inllu lifjan;
£or} Mler ódhrum; cdhle r:\ uan,
Se the his theodenstól gelheón \"iIle.
Thara y:is Yella hylle sa'last
15 Anu Alcxam]reas calra rlcost
Iolma rynnes; and lic llIa' t gcthah
Thara the ie Mer foltlan gefl':ign haLLe.
Actla \"cóltl Ilunum ; Eormanric Gohlln;
Becea llaningum; Burgendum Gifica;
Daleką podróż opowiadał, rozwarł. skarLnicę
slów,
.
On który na J 'świadomszv hl wszystkiecro co
w u.... C>
tylko sIynic po świecie;
Xarody przcwt.:urował; odbierał cz sto po
dworach
Dary upominkowe; jemuto :\lyrging6w
ajdostojniejsi kazali w drogę coprędzej; z Eal-
hilda on
Z poboin orł:uowniczką poko,ju. po raz pler-
wsz -,
Z pospiechem dopytał się dziedziny króla,
Na ,,"schód od Anglów, Eom1anryka,
Wiarolomnrgo w gniewie. J ł wiele tam opo-
wiadać :
"O wielu mt.:iach powzi=!lcm "iadolność, któ-
rzy wradali pokoleniami;
Kaiden z xiąząt wiui"l1 wedlug oh -cz:,jów
wieść życic'
. '
Pan według innych; wspit'rać rad=! ojczyznf2.
Ten klóry IH'agnie rozmożenia sił:: xi=lzęcej sto-
licy swojej.
:\":ljszczt.:śliwszY111 Lyl pomi dzy wroszą
I Jlajbogat zym Alex3m!el' ze wszyslkich
Bodli ludzkiego; on td najwi n'j u:"i=!go=!ł
Pomi<.:ozy tymi, o których zas.r 'szarcm po
świecie,
Ella wIadal Hunami; Eorm:mry1.. Gotami;
Bekka llaningami; llurgundami GiHka;
6
PO-DRÓźE
Ci'scrc ycóld Creacum, finu Culic Finnum ;
lIagena Holmricum and Henllen Glonunum ;
YiUa \'cóla Snl'fum Yada II;ilsino.nm'
, t> ,
:Ui5;ica l\I yrgingum; l\learchealf Ilumlingum ;
Thcodric ycóld Froncum; Th)-Ic Hondingum;
Brcóca Brondingum ; lliłłing \"c!'Oum;
Ós\"ync \"eóld Eómm, and Itum GCfyulf;
Fin l"olcyalUing Fl'csna rynnc;
Sigchcre lengcst S:rd num ycóld;
Hn:rf Hocingum; Helm Yullingum;
Yald YoinO'um' Yód Th''I"ino.um'
t>' ,'t>'
S:rfcruh SvcO'um' Syeóm Ono-cndthco\"'
. t>' t> ,
SCciłflhcrc ImLrum; BccMa Longbeardum,
łlLin Hiil\"cmm, and Holcn Yl'osnum.
IIrin(!\"eald \"as haten hcrefarcna nnin!!.
v , <-'
OlTa ,'cóld Ongle; Alc\"ih Denum,
Sc \"as thara manna modg:lst r:llra;
r\:i h\"adhrc he Mer Utfan corlscipc fremedc.
Ac OłTa csloh lircst monna
...
Cnihl \"csenuc (' 'ncrira ma.'st..
r\amig Cfcncald him eorlsril'c m:iI":m
On orctlc; anc s\"coruc
l\I ircc fTCIlI:t'rdc yiJh :\1 r"in"lIm
, t> t>
Bi F1fcl - dorc; hel1lJon furc.lh sidluJh:m
Englc and S\' fc, sya hil ona gcslóh.
IIruc.lhnIlf and Hruc.lg:ir hcólJon lcngcst
SiLLc lilsomnc. suMOI" - f:idl':III,
Sidhdhan hi fon r<Cl.:on Yicinga cyn
And Ingcłdcs onI fOI'Ligllon,
Forhcó\"on at IIcórotc lIeaohobc:lrdna thr 'm,
S\":l ic geondfcrdc fda frclllt]ra lumb
Gcond ginnegrund; gUllcs and yfles
Thar ie cunnodc, cnosle bid:t'lcd,
Cesarz "lada' Grekami, a I\clik Finami; 20
Hag-cna palistwami Holmów (wy. powemi) a
Hcnden Gl om mami;
WiUa wladal SwaLami, "'ada I1clsingami,
3Ieaka !,IYI'gingami; :\Iearkealf lIundingami;
Teolh' 'k wlaual Frallkami; Tylc Rondingami ;
Breoka Brondingami; Biłłing \Yernami; a
Oswin wladał Eowami, a Jutami Gcfwulf;
Fin Folkwalding pokolcnicm Frczów j
Sigehcr niljJluzcj Scden:ulli wladał;
Hnef Hokingami; Hełm \Yulfingami;
\YaM Woingami; \Yod Turyngami; :50
Scfcrd Sykgami; Swcami Ongendtcow
kcafler Imbrami ; Skeafa Longbardami;
Hun Hatwcrami, a Holen W rosnami.
Hringweald b 'lo na imię królowi narodu wo-
Jcnnego.
OlTa wlac.lal Onglami; Alewih DanaOti, 3;)
Ten b 'l ni,jwalecznicjsz " z m źów;
Wszilkźc nic nad Oflą rozpostarł on wl:uJzr
swoJą.
Lecz Ona najpierwej zwalcz -l pomi dz "
luuźmi,
Ilodzic"lcem b<:dąc, kI-ólcsLw n:,jwic:cej.
Żaden rówicśnik panowania większl'b"0 -lO
i\ic w -wojowal; jedynic micczcm
Xazn3czyl on granicę przeciw l\I Tgingom
U Fifduoru; tl'zynl:Jli ją wieczyście odląd
An lc i SwaLi, jak ją zakrrślil Ołfa.
IIrodwuJf i I1rodgar dzicrż -li najdluzej -15
Pokój ze sobą, hl'aria stl' -jcczni,
Odkąd wygnali ród Wikingów
I odwrócili IngIeoa ostrze,
Wpiekli w I1l'orocie He:\lJuhanlów wsp:mialoś "
Tak przew dl"Owalcm wicIe cudz 'ch krajów 50
Po oL zarzc lej zicmi; aobre o i zlego
Doznalcm wleu ', zllala od krcwn)-ch.
SP lEWAKA.
'l
FI'c6magum fcor; folgade vide;
Forthon ic m:ig singan and sec.gan spi.:}
55 )Hinan fOl'e mcngo in mcodu - healIe.
Ilu me cynegude CystUJłł duhton. ,
Je v:is mia Hunurn . and mia IIr:Edgodlmm
Iid S,cóm and mid Ge tum and mid Slldh-
denum
szedlem w drogę
I
Od przyjaciol najbliższych;
daleka'
.'
Dla tego umiem spicwać i prawić dzieje,
Opowiadać przed tlumem w sali miodowej.
Jak mi panowie dopomagali bogactwelU.
Bylem z Hunami i z I1rcdgotami,
Z Sweami i z Geatami i z poludniowymi Da-
nami;
Mid YenlulU ic v:is and mid Y;irnum and mid Z \YiuIami b .'t'm i z \Y m'nami i z \Yikingami;
Yicingum;
GO Iid Gefllhum ic vas, and mid rim'dum, and Z Gcfd:.I1ni bylem i z \Yineaami i z Cef1cgami ;
mid Gcft1cgum;
Iid Ent)lml1 ic V:tS ;md mid Sm.fum; ;md l1lid Z An!;bmi Ly em i z SW:ILami i z Enenami;
j\ncnum;
:\Iid Seaxum ic vas and Syrgum and mid S,'c- Z Sasami Lylem z Sykgami i z Sweol'llwcl'ami;
o I'lh- e \"lll łl ;
:\Iid Hl'onuIH ic v:is and mid Di.:an'11I1 :md mid Z IJronami bylt>m i z Df'anami i z Hc;ulo - Rc-
IIeadlw - Reamum;
:\Iid TIJ)Tingum ic y:is :md mid Tlu'u\"endum,
65 And mid Burg£'uduIH; th:il' ie bt=:ih getheah;
Ie th:ire Glldhhere forgeaf gHidlil"ne lllildh-
uhum.
Songes lo leane; n:is th:it sa'ne l Ylling.
Mid Fl'onclJlo ic v:is and mid FJ'i um, and mid
Fl'lJIntinCTum'
t> ,
jlid fiugllm ic vas anu mili Glommmłl mHI mid
Rumvalllm;
70 Svilce ic "as on Eatule mid Alfn'ne,
Se h:ifde monc 'nnes mine gefra'gc
Lcohtest hond, lUf es to \'ircenne;
lIeoł-łan unlmcaveste. lu'inga ged:iles,
Bcorhtra bcśga. bearn Eadvynes.
j5 Iid Scr(.ingum ic ,-as and ruid ('ringwn
Mia CI'eacmłl ic v:is and mid Finnum amI mili
......IJ... "'r;J... .uL' d\scre
to \ . I .
amanll ;
Z TlII}ngami Lylem i z Trowcnd:lmi,
I z BurgemlaUli; t:Ułl otrz Ulalem pierścień;
"'tedy (;lldhere dal mi rozweselający upo-
minek,
\\T na'q'ode P il'śni' b,-lto 1.1'61 nicIeni",,'.
t).. '.. .ł
Z Frankami Lylem i z Fł'yzami i z F1"lIl11tingami;
z Rugami L lem i z Glommami i z RU1l1walami;
PodoLni£'z Lyl{lm w E:\tule z Alfwinelll,
T l'n mial, O ile się dowiedzialem , pomi dzy
ludźmi
N'ajlzcjszą r kę do spelniania tllWaleLnydl
czynów;
K:ljllicskąpsze serce w rozdawaniu pierścieni.
Pierścieni świecących, syn E3dwina,
Z SCl'kingami L)'ll'm i z Srl'ingami,
Z Grekami bylem i z Finami i z cesarzem;
Ił
,..IU I lł)1 I
8
PODRÓŻE
Sc thc wnbm'ga gcycald ahle,
Yelena :mu Yyl'na and Yala - dres;
[l\Jid Scottllm ie v:is and mit! Pcohtum and
mid Scridefinnlllll;
I\Iiu Liu- yicingum ie y;is and OIiu Leonum ano
mid LongLear um]
[ Iiu h dhnum and mid h:il('dhllm anu mid
IIlIndingllm ;
Mi(1 I ;rahelum ie vas and miu ExsyringllID;
l\liu Ehrellll1 and miu ImJcl1m :md Egyptlll11;
l\Iiu l\Ioiuulll ie y:is anu mid P('rsum and mid
lyrgingl1m :md jlofJingum,
Aml onrrl'nd J\-r(rinf"lIIn aml mid Amodhin mn;
., .v".)
l\Jiu E:h;lIhnin...um ic y:is and mi(1 Eolum
. .,
And mid Islun1 and IJmningum.]
And ie y;is miu EOl'lllal1l'Ie j:allc lhrage;
Th:ir me Golena cyning glllle (]Uhle,
Se me Le:.ih furge ,f, Lurgyarena f!'luna,
On tham sixłnmd y;is smR'lt's goltleg
GcscYl'cu sceaUa scilling l'imc;
Tholle ie Eaugilse on :f-ht sf'lue
l\IillulJI hIeódrihhw, th:1 ie to tłlam Lic\"om.
Lcofum to lcanf' th;is, the he me lonu forgc3f
I\lines mJcr cdhcl, fl'ca jJ5rgillga;
Anu me tha Ealhilde ódhcrnc fOl'gcaf,
Drihtcycn dugutlhc, ouhtor Ead, 'ncs ;
Hirc lUf lcngde geond lond fela,
Thon ie. Le sOllgc sergan sceoltlc,
lI\"al' ie lInder sycgle s:.elast wissc
Goldhrodenc cycn gifc Lrytljan.
Thon yit Seillillg sCYI':m reOl'UC fOl' unCl'um
Sigeul'ihtne song alI() f 011 ,
HIOde bi hearpan hlcóJhor syinsade;
Tbon monigc l11CII. muJlIm ,1011('c,
On który wladal grotlami rosIwsznemi,
I Wlochami i "'loszk:łmi i palistwem "'loszy;
[Z Skol:,mi bylem i z Piktami i z Skridfinami;
Z Wikin£:lmi morskimi byl,'m i z Leonami i z 80
Longb:młami] ;
[Z poganami i z chrzcściallami i z IIlIntlin-
gaml ;
Z łZl'aelilami bylem i z Assyrami;
Z Ehl'cami, z Inoami i Egipcyan:uni;
Z JJed:lIlIi Lylem i z Persami i z l\JYI'gingami
i Moftlingami,
I znowu z )Iyrgingarni i z .\motingami; 8:;
Z Easłtllryngami hylt'm i z Eol:lmi
Z Islami i Idlllning:łmi,]
I hyl"m z Eorm:mrykicm w k:!żoym I'azic;
Wll'dy krlll Gol{",', xi=!ż m żów gTotlowy('h,
n 'l mi pożytt.czny oalkall1i, ohdal'zył illIt' flO
picrścit'ni(,11l ,
W ł.:łór 'm bylo zcś(\:o>rt ogniw dola
Obliczonych pit'ni tlzy;
Dałelll go na wł'asność Eatlgilsowi
Iojelllu zwiprzchnikowi, gdy powrócilem do
dom,
[kochanrml1, w nagrod Irgo, iż mi dał zicmi , 9:;
Ojea mojego dzicdzil1 , pan Myrgingów;
A wtc(ly Ealhiltla inny mi dala,
Królowa drużyny, córka Eaowina;
Jej chwala rozpostarłaby sił: po wielu kr<ljach,
Gtl .Lym glosić miar w pieśni, 100
Guzie pod slOJlccm znalem najszczł:śliwszą, I
z.rotcm slrojną niewiast/] w zarządzie darów.
Gdyśmy zaś obaj, ja iSkilIing, szykowną mo-
wą na czcść naszego
Króla zwyei zkiego spicwać poez£li,
Glośno do arfy ton dobicrając,
Nalcnczas wicin męzów uUffincgo scrca
't .
10:$
SPIEWAIA.
g
y ol'dllm spr:£con, tha thc vcl cudhon,
Th:it, hi n:.cfl'c song s plt'an nc hyrtłon.
Thonan ic calnc gconhvcarf edhcl Gotena,
110 Sohtc ic a sitlllllhan tha s:.clcstan.
Tłi:it vas inu - \"col'od Eormanrices:
Hcdhcan sOhte ic and Be::itlecan; and Here-
lingas :
Emel'c m suhtc ic and Frifllan; mul Eftstg-otan ,
Fruc.lnc and godn{'. fader Unvcnes;
115 Srt'ł-':m suhll ie and lleccan, SeMo]an and
ThcOt.h-ic .
HcadllOric and Bifcc:m . Hlidhc :Hul IncO'cn-
t>
thcov;
E:hlvync sulltc tC and Elsan, Egrlmuntl and
HlIng:lr,
Antl tha vlol1ł-'an gcdl'ihł \.idh )IYI'ginga.
YuWwre suhte ic 31ul YYl'lnhere ful-ofł; tha-r
vig nc Hig
120 Thonnc III':itlha h('l'c he:udum svcordllm
Ymb Yislla - \"lulu \"(,I'g:1I1 sł-'coltlon
Ealflnc ctlhel - stoł Aetl:m Ic6dum.
I
Ra.tlherf' sMltr ie ant! Hondhcl'e, HlłłJ1sl:'in and
Gislhcl'f ,
YillH'I'gield :md Fl'collllCI.ic, YUlIg-au and 11:1-
..
mani
125 Xc ya'I'on that gcsillha tha s:umestan;
Thcah the ic hiv3n nyhst nemnan sccoldc,
Ful- oft or tham heape In-yncndc
Fłeog gicllentle gal' on gl"Omc thcoc.lc;
Yl'accan thar vcolaon, mnc.ln:m goldc ,
130 Ycrunt and vifllll1, Yudga and Ham3.
SVa ic that s .mlt. on fund on thare fCl'ingc,
Th:it sc bidh leofast lond buendum,
Si:; tlJC him Goc.l sylcdh gumena f1cC
lIonumenta Pol. Hi,l.
Slowami mówiło, dobrze to rozumiejąc.
Że nigdy bogatszcj pi{'śni nicslyszeli.
Xastł:pnie obszedłem cały kraj Gotów,
Dopyt)'walcm się odtąd zawsze o najszczęśli-
wszych.
Bylato rzesza wojenna Eormanl1-ka:
HetkI? nawiedzilem i Beadekę ; i Herclingów:
Emcl'kę nawiedzilem i Fl'idll) ; i Ost.gota,
:\J drf'go i dobrcgo, ojca rnwcna;
S('kk nawieoziłem i Bf'kk , Seaflll i Teo-
drvka
.
lIeadoryka i Syfckę, lIlitę i Inkgentcowa;
Eallwina nawiedzilem i Elsę, EgcJmllłHla
Hungara ,
I harfl druzynę przeciw )Iyrgingom.
"'ulfhel'a nawiefJz lem i "'yrmhcl'a bal'dzo
cZł:sto; nigdy tam walka nic sporzywała ,
Lcez szybkie wojska twardym mieczem
1\010 puszczy Wiś)allskirj bronić mialy
Starej stllłic ' ludziom Etlo,,}m.
R('l1łICl':ł nawi<'llzilC'm i Rom1łl{'ra. Rumsiana
i Gislhel'a I
Witcrgih1a i Freodcryka, \Y udgę i lIam<:;
Nic byli (o najpośledniejsi z llruzyny dworskicj;
Lecz czeladź (Eol'IIl(tJll'yka J musialem łl Lliżej
wymienić.
Bal.Jzo często z posl'ód tłumu z gwizdem
Lccial brzł:cząry dzil}l w zajadl)" naród;
Bohatyrowic tam wladali, zlotem strojni,
)Jf2zami i nicwiastami, \Yudga i lIama.
Tak to zawszc znachodzilem w podróiy,
Iż najmilszy bp\:.t uprawia.jąc 'm ziemię
Ten, ktul'cgo nóg im dawa, państwami ludz-
kiemi
tO
GEOGRAF BAWARSKI.
To gehealdenne, thenden he her Ieofadh.
Sd scridhende gesceapum hveorfadh
GJeomen gumena gcona grunda feJa;
Thearfe secgadh, thoncvord sprecadh
Symle slidh oahdhe nordh; sUJnne gCluetadh
Gidda gleśme, geofum unlmeśme,
8e the fore dugmlhc viHe dom ar:eran,
Eorlsci}Je ifn m, ód!. t!.e th:it cal sceaeedh
LeolJt and lir somod; JUf se ge\"ircedh,
lIafadh under hcofonum heśbfastne dom.
Rządzić, jeżeli wojnę kocha.
Tak krocząc w losach węarują 1;}5
Spiewacy przez ludzkich krajów wiele;
l\Iówią czego im trzeba, prawią slowa dzięk-
czynne.
Kaidego czasu na poludniu alLo północy;
spotkają kogo ,
Znawcę spiew6w, nieskąpego w datkach,
Który Pl,zed drużyną prawo chce o}Jowiallać, 11-0
Szlachetne rzeczy pelnić , aż się wszystko
wstrząśnie w posada; h ,
Światło i życic spoll'nJ; kto spraw .chwale-
bnyeh dokona,
l\Ia pud niebcm wysoko h'walą iedzib .
G E O G R A F B A 'V A R S K I.
Descriplio chilalum et regionum ad sep(enlriona-
Jem IlIagam Dallubii. Isli sunt 'Iui IwopilHłlliu-
res I'esiucnt finilms Uauaol'lulł. IluOS uocant
1XortaLtrczi, uLi l'l'gio, in qua sunt ci\'i-
tałes LIII, pel' duccs suos partit . Yuilci in
llua ci\"ila(es XCV et rcgiones IlII. Linaa est
populus, qui babet civitates YII. Propc iUis
rcsident quo s uoc mt Bethenici et Snl( ldingon
et :\Iorizani, qui habent civitates XI. Juxta il-
los sunt, qui uocantur Hehfeldi, qui haLcnt
ciuitates YIII. Juxta ill os est regio qu:e uoca-
tUI' 5mbi, in <{ua regionc plures sunt, qu:e
habcnt ciuitates L. Juxta illus sunt quos uo-
('antur Talaminzi qui habcnt ciuitates XlIII. Be-
heimare in qua Bunt ciuitates XV. 3Iarharii ha-
beut ciuitatcs XI. Y ulgarii regio est inmensa
(ł:W(j-8 U.]
et popullls multus haLens ciuitales r eo quod
łIIullitmlo magna ex eis sit et non sit eis opus
c.iuitates haLere. Est }Jopulw; lłllelll uocant
l\Ierchanos, ipsi habcnt riuitates XXX. Isle sunt
regiones IIuę termin3nt in finiblIs nostris. I ti
sunt (łui juxta istorum fincs resident. Ostcl'ab-
trezi in qua ciuitates plus quam C sunt. :\Ii-
loxi, in qua ciuitates LXVII. Pheznuzi habent 10
ciuitates LXX. Thadesi plus quam CC urLcs
habent. Glopcani, in qua ciuitatcs CCCC aut
co amplius. Zuireani haLent ciuitates CCCXXY.
Busani habcnt ciuitatcs CCXXXl Sittici r('gio
inmensa, populis et urbibus Illunitissimis. Sta- 15
dici in qua ciuitates DXYI populusque ill1ini-
tus. Sebbirozi habent ciuitates XC. Unlizi po-
pulus multus, ciuitates CCCXVIII. Neriu3ni ha-
5
..
\V U L F S T A N.
ił
bent cillitates LX.XYIll. Attorozi habent CXL '111, dc Enisa ad Rhcnum. Y uizunbeire. Caziri, ci
populus ferocissimus. Eptar:uliri habent ciui- uił ltes C. Huzzi. Forsderen. Liudi. Fresiti. Sc-
tałcs CCLXIII. Vuillerozi habcnt ciuitates rauici. Lucolanc. Ungarc. Yuislanc. Slcenzane,
CLXx..\:. Zabrozi habcnt ciuitatcs CCXII. Zne- ciuitatcs XV. Lunsici ciuitates XXX. Dadose-
5 f:tlici habent ciuit:t(es LXXlłlI. .\turczani habcnt sani ciuitatcs XX. I\Iilzanc, ciuitates XXX. Be-
ciuitates ClilI. Chozirozi habrnt ciuitatcs CCL. sunzane, ciuitates II. Yerizane, ciuitates X.
Lendizi habent ciuitates XCVIII. Thafnezi ha- Fraganeo, ciuitates XL. Lupiglaa, ciuitatcs
bent ciuitatcs CCL VII. Zeriuani, quoił tantum XXX. Opolini, ciuitates XX. Golensizi, ciui-
est rcgnum, ut ex eo cuncff? gcntcs Sclauo- tates Y.
10 rum e url sint, et origincm, sicut afllrmant, Sucui non sunt nati sed scminati.
ducanf. Prissani, ciuitatcs LXX. Yelunzani. Deirc non dicuntur Bauarii, sed Boiarii a
ciuitates LXX. Bruzi plus cst undiquc, quam Boia f1uvio.
OTERA KOR'VEGI:5KIEGO I -WUL:FSTAKA [przed 900.]
P E R I P L U S.
1:; 'Yulfstan sa'iłe, łh:et he g,-forc or Ił:piłmll ,
th;ct hc vrre on Truso on syfan iłaglllu ano
nihtum. Th t thcct sci}' ,ccs calnc thcg yrnrn-
de Imder sr le. Wconotllano him y:ps on
słeorbonl :md on ha::'cbord him y:.£'s Lan aland
<
o and Lccland and Falster and Sroncg. And thas
land rall h Tad to Dencmearc:m. And thonnc
Burgemla lanił ,":ps us on b:ecbord, an tha
babbath bim sylf Cyning.
Donne a-ffpr Rurgenda lande v:eron us thas
5land łha synde hałene a'rcst Rlccinga rg. and
'leore, and Eovland, ano Gothland on b:ec-
bordo Anił thas lande hyrad to Sveon.
And 'Yeonod landr y:ps us ealnc veg on
steorbord, od 'VisIe mudan.
30 Seo "7isle is svidc mycel ea, :md hio to lid
Witland and 'Veonodland. And .hret 'YitIand
bclimped to Estum. And seo WisIe lidut of
WI11fsłan rlPU, ze wypłynąwszy z H:eaum
(s::'Jf:,u,ikll) w przr('ią u sirdmill dni i nocy przy-
był do Trusy, żeglując niepl'zt'slannie. A miał
zawsze kraj 'Yincił,hv na prawo, na lewo
zaś Langlaniłyę, Lcl:mdy , FalSft'rę i Skonif?
'Yszyslkie zaś krainy te do Danii nalcżą. Pły-
nącemn zaś dalej jest po lewPj stronie Bur-
gendCł1:mdya, która ma króla- własnego.
Po Burgendaland .i zbliżyliśmy sif? do ziemi
zwanrj BJt'kinga i ,rrore i Eowl:mdyi i Got-
landyi po lewej stronie. I ziemia ta do Szwe-
dów należy.
A kraj 'Yinedów byl nam zawsze na prawo,
aż do ujścia Wisly.
'Visła za jest rzeka bardzo wielka, a nad
nią leŻY 'Vitlandya i kraj 'Yinedów. 'Yitlan-
dya należy do Estów. Wisla zaś 'wyplywa
J2
A L F R E U W I E L K J.
WeouudJaud, aud lid in Eshnerc. .-\ml sc Est-
mere is huf'U JiJlCllC mila br;1d.
Donnc (' 'med IHing castan in Estmerc, of
th:ul1 merc the Tl"lIso sl:mdeth in sl:ulc. And
cumad at samod in Estmcrc. llting easlan of
Easll:mde. And \Yisle sudan oC \Yinod lamIc.
And thonnc bcnimd Visie I1fing hirc naman,
and liged of tha>m merc ,cst and nord on S<e,
fordy hit man ha>t \Yisl:mmd.
"
z J..raju Winedów, a wpada do morza Estów,
J..tÓI'cto morzc [stów jcst najmnif'j piet naście
mil szerokie.
Potem wpada od wschodu lllinga do morza
Eslów, a przy brzegu tego morza leŻY Truso. ES
I razcm wpadaj:! do morza Estów: J1finga ze
wschodu od ESI1:mdyi, a '''i sra z pu udnia z
J..r:lju Wincdów. Tu zaś Wisra odbiera IIfindze
nazwisko i wpada z morza (Eslów) na zachód
i północ do morza. dlatego zowic się ".isly 10
ujście.
,
IillOL \. ALFHED \. OPIS GER)IA II.
[871-901.]
Fram thiirc ca Danais ,-cst Óllt lUn tha c:i
(seo ,}Jdh of Iham Lcorgc thc man .\Ipis h:l't,
and irmlh thonnc nonllll'ihle on thiis g:\rsecges
carm, the thiit land litan ymblidh, the man
Bryltania hiit) and iif!. Slldh ótlh DUIllIa tha ea
(thiirc a\"yhnc is ncah thlirc ea nJncs, and is
sidlułhan east imcmle \"idh lXortlhan Cret'al:mdc
ut on thonc Ycndclsm) and Ilordh ótIh Ihone
garsccgc, thli man C,'ens:c hcct, IJinnan thihll
sin don maniga thcoda; ac hit man h:ct cali
Germania.
Od rzeki Danais na lewo aż do fit:'nu, Idory
lł1a źródfa swoje na g{,rze zwancj .\Ipis, a po- I:;
tem na pólnoc ''"pada w odnogI] oceauu oble-
waj ccgo kl'aj zW:IIl ' Brytani ; i znowu na po-
ludnie aż do Dunaju. który źródla swojc w
Lliskośl'i Henu mając, plYllic na wschód. pół-
nocna strona GrcC\"i, do morza śl'ótlzicmm' o o
.. .. ... c..;
nrel/delse j; w stronic północnej zaś aż do
OCt'allU zwanego Kwense, wśród t 'ch gl'.mic
mieszkaj mnogie ludy, a wsz).stko to zowią
Germania.
Thonnc ,.idh nordhan Donua ay .lmc nnd be Dwoż na pólnoc od źródeł Dunaju. a na 2:>
eastan ninc sindun Eastfranc:m; and be su- wschód uJ fienu mieszkają Frankowie wseho-
dhan him sindon Sncfas on ótlhl'c hcalfc thUl'c dni. a od nieh na południc mieszkają Szwabi
ca Donua; and be sódhan him (sc. East-fran- po drugiej tl'onic Dunaju, a ztamtąd ku po-
cum) and be eastan sindoll R:egdh,"arc; sc d:cl lt.idniow('lI1u wschodowi mieszkają Baw:l.rowie,
thc man ficgncsburh hret; and rihte be eastan w tej cz ści kraju, klórn się zowic ficgensburg, :50
him (sc. East - Francum) sindon Dcmc, and a prosto na wschód z tamtąd mie15zkają Czesi,
eastnordh simlon Th Tingas; and be nordhan a ku półllocnclJlu wschodowi mieszkają Tu-
him (sc. East-Francum) siildon Eald-Seaxan; I ryngi, a na północ ztamtąd mieszkają starzy
A L , Ił E fi W f II; L K I.
.
13
:md be nOfłlhan \'cslan him (sc. East - Fran-
fum) sindon Frisan.
And be ,'cstan EaIrl-Scaxmll is 11fe IIIll(Um
th:irc ca ano l.'risland. And thanon ,.estnordh
:s is that land fhe man Anglc h t and iłlcnd(' and
sum d:d uena; :ma ba noruhan him (sr. Eahl-
Scaxum) is Apdł'cdc and cast nOl'dh Yiltc, thc
man Afcldan hret, and be c;istan him (sc. Eald-
Scaxum) is Yineda lanu, the man ha'! 'sylc,
10 and cast sll(lh Mer sumnc lla l Jlaroal'o.
.\na hi 'Iaroaro habballh be \'cstan him
ThYl'ingas, and Behem:1s and Ba>gdh\'al'c hc-
alfc, and Le slJ(lh:m him on 6dhrc healfc Do-
t 5 nua tharc ca is thm lanu Carclllh'c !'Otulh ódh
tha beol'gas thc man .\Ipis ha't; to tham yl-
cum Leorgum lirgadh B l'gdl1\"ara landgcm:cl'c
and Snd ł. .\nd thonnc Le castan Carcllllran-
landc begcol1(łan th;un \'estennc is Pulgal'a
2U land and be eastan thiim is Creca land; and
be castan )laroaro lamlc is Yislc land, and
be eastan tham bidh Datia, thi1 the ju \':Bron
Gult.m.
Be nonlhan c:Jst:m )Iaroara sindon Dala-
2:; mensan , and be castan Dalamcnscna sindon
I1oriti, and be nonlh;m Dalamenscna sindon
Surpc; and be \'estan him (se. UalalUcnsum)
sindon Sysclc. Bc nOł.dhan lI()riti is 1Higdha-
land, and be nonlhan )I;igllal:md is l'l"In{,lHlc
;;0 ódh tha bcorgas Hiffin.
And be '"estan Slldh-Dcnum is thas garsce-
ges eal'lJl thc liah ymLulan th:it land RI'ytta-
. .
uia; and be nOl'dhan him is th:is S;I'S cal'lu the
man h:ct Osts:r. .\ml Le caslan hiul and be
:55 nordhan him sindon Xorllh-Dcnc, l'gdlłl'r gc
on tham mal'an landc gc on tham iglamlum.
Ano be ceista" him sindon Afdrcdc, and be
Sasowic; a ku p611l0cnclłłu zal'hodowi ztam-
tąd micszkają Fryzowic.
A na zachód od staryeh asów jest ujśeio
Elby i Fryslandya, a ku pólnocncmu zacho-
dowi ztamtąd jest kraj który zowią Anglią i i-
lendc i cz,:ść Danii, a la północ ztamfąll (od
starych Sasów) jest kraj OLoh'ytów, :I ku pół-
nocncmu wschodowi 'Yiltowic, któryeh Ha-
wclami zowią, :ł na wschód ztamtąd jest kraj
"'inedów, zwany 8usylc, a ku polwJniowemu
wschodowi opodal niceo l\Ioraw '.
A ci :\lorawianic mają na zachód od siebio
Tm'yngów i Czcchów i cz ść Bawarów, a na
południc od nich, po drugiej stronic Dunaju
rzeki jest Karyntya rozciągająra si ku połll-
(lniowi, ai do gór zwanych Alpis. Do tychże
s:tmych gór rozciągają si,: gr.micc Bawarów i
SzwaMw. Potem na wsrhó«l od Karynlyi, z
tamtej strony puszczy jesl kraj Dółgarów, a
zlamtą,l na wschód jest Grecya. A na wschód
00 Ioraw jl'st kraj Wiślan, a na wschód ztam-
tą«ł Dal' .a, gdzic pierwej h 'li Gotowic.
ot
Ku pólnornemu wsrhodowi od )Iol'awian
micszkają D:tll'millce, a na wsehód od Dalc-
millCów Chorw;wi, :t na północ od Ualemiłl-
c6w Scrbowic, 'a na zal'hód od nieh Susylc.
Xa p6lnoc od Choł'watów jest kraj dzicwic,
a na p6łnoc od kl"ajll d7iewil' jest armac .a
ai do gór Hyfejskich.
a zachód od poludniowych DUllez -ków jest
odno a OCl'allu oblewającego Brytani , a na
północ od nieh jest odnoga morza, któl'ą zo-
wią morzem Laltyckiem, a na wschód 011 nidl
i na północ lIlieszk:łją pólnoclli UUlłczyey.
cz śl'ią na stalym l:!dzic, cz,:ścią na wysparh,
a na w chód od nieh (południowych DllIIC;y-
'II
t4
ALFRED WIELKI.
sódhan hill1 is Alfe mluJa tharc ca and Eald-
Seaxna sum drel.
Xordh-Dene habbadh be him nordhan thone
)-Ican sa's i.'arm the man h3't Osts<c, cmd be
easłan him sindon Osli tha Ieóde and .\fdrcde
be Sll dhan.
Osti habLadh be nordhan him thonc 'l-
can s:es earm and Yinedan and Burgt'ndan,
and Le sllllhan him sindon mifddan.
Burgcnd:m habLadh thonc 'lcan Sa'S earm
be vestan him and S\"eon be nordhan; and be
e:istan him sind Sermende, and be slaJhan
him Surfe.
S\"eon habbadh be slldhan him thone Sa'S
carm Osti and be f'astan him Sermcn,le and be
nordh3l1 him Mer tha ,cstenu is C\"cnl:u1l1, and
be ,'cstan nonlhan him sindon Scridc - finnas
ano be ,'cstan ordhmcn.
lww) mieszkaj=! Obotryci, a na południe od
nich jest ujście Elby i cz ść starych Sasów.
Pólnocni Duńcz 'cy mają na północ od sic-
bir ti.: samą odnog,:: morską, którą zowi: mo-
rzem bałtyckicm, a na wschód od nich micszka 5
lud zwany Esty, a na północ Obotryci.
Esłowie mają )la północ od sir Lic tę samą
odnog morską co i Wincdy i Burgendy, a na
południc 00 nich mieszkają Hawelanie.
Hurgendy mają t samę odnog morską na 10
zachód od siebie,' a Szwedzi na północ; a ku .
wschodowi są Sarmaci, a na pólnoc Serbowie.
...
Szwedzi mają na poludnie od siebie cstOl'i-
ska odno e morska, a na wschód od siebie 15
.. et" ..
Sarmałów, a na północ od nich, z tamtcj slro-
ny puszczy jcst Kwenlamlya, a ku północnemu
zachodowi od nich mieszkają Skrid - Finowie,
a na zachód Normanowie.
Z !{ONSTANTYNA PORFIROGENNETY.
,
o ZARZĄDZIE p ANwr-w A.
KOl/stantyn :,wany Porfiroge1l11etes czyli PurpllrorodllY, syn Lwa Mądrego, cesarza. i
Zoi w'olbł si,:: roku 905. nrydlOwal/ie slamnne pod p,'zewodllictll'em liczonego i bil'!1łego w
spmwacll puUic;:'llych Teodora. a bar{l:..iej jeszcze slosul/lii szc:.-ególne 1V lilórycll się :,nala:1,
1'0:"ll l ilU!.ły 1lI 1Iim do wysokiego stopnia zamilowal/ie w naukach. Chogi w oświatę wiek dzie-
siaJy cią-ql/ie sp1'llwiedliwą chlub,:: z tego monarchy, który nie tylko innych do nauk pubu{hal
i wspie1'llł. ale i sam niepospolicie niemi ::.ajaślliał.
...Yiebawem po wstąpieniu na tron ojcowsA.i, J1r:"Yll'łas:.c:..ył sobie władz,:: istotl/ą teść jego,
Roman, tak dalece, iŻ przy KonstantYl/ie tylko slaby cieli jej, i imię spÓłpall11jącego pozostało.
Trwało to lat 26, i tv tymto przecia...q1i c:.asu szukalon oslody loslt swego 111 xi'l.gac11, 1l'ie-
lostl'ollnie umysł swój uprawiając. Przyswoił sobie dokładne wiadomości tv sztllce wojenl/ej,
żeglarstwie, architektlIrze morskiej, jn!; to widać :, {/:,ieł jego. Nie mniej 1'o:.Jegle były jego
wiadol1lośt.i tv polityce. Powiodło 111lt się nakol/iec 1iSU11ąr od rządów teścia swojego, a obją-
fLISZY tron niezawisły panował jes:.cze lat ł 5, do 1'oku 959, około którego śmierć jego przypadła,
Za jego czasów PUl/stwo bhlllltY/jsA"ie trapione bylo z rÓ!.llych s/roll od barbar:'.Yllskiclt
8ąs;adów. Pragl/ął on widzieć je 1'zqdnem i spoA-ojnem pod sterem. syna swojego, llomana,
którt!Jo jes:.cze :::.a życia swego do spółwładzy przyjął; zebrane ll'i c w CiOJJIl, burzliwego pa-
1101l'ania sll'ego doświadczenia złoźył w d;;,iele dla tegoż syna swego spisancm, a nazwanem :
O z 31"Z ą li z i e p a li s t w 3.. prze;:. pol,llych jego wydawców. \V niem rozwodząc si,:: nad tem
co do 1'0stropnego 1':..ądcy nale!.y, opisuje sąsiedllie i w stosunkach z jego pUlistwem zostające
llldy, mianowicie: Piec::.yngów, Ruś, Bólgarózv, \r grów, Saracenów, Dalmatów, Chrobaiuw,
Sel'hów, Niemców, nT/ochów itd., podając ciekawe, a niekiedy jedyne w sll'oim rodzaju
wiadomośl'i o ich pochodzeniu, dziejach i obyczajacll. l'Ia on dla nich odpowiednią wiekowi
swemu nomenklatll1'ę: nTęgrów zowie Turkami, Frankami lYiemców, Pieczyngów Pacynakitami,
a ojczyznę naszą u Kal'pat, ponad \fislę ku gl'allicom niemieckim ro:,cia.9ajl!eą si,::, a 30 dlli
dl'ogi od C:.al'llego morza oddalol/ą, obejll//lje imieniem nrielkiej czyli Bialej Cltl'obacyi, a
po c:..ęści i Serbii.
Z tego dzieła ustępy takie, które się bądź wprost do naszego kraju, bądź do sąsiednich
lub powinowatyclt z 1lami ludów odnoszą, dajemy tu w oryginale, wed/lig wydania -boljskiego.
a ora.z w wierllym polskim przekładl,;e.
ł6
Z K o N S T A N T Y N A
KEqalaLOv .[t'.
:rE!!t 'tOJJI ((110 'l '; 'Pw!lar; if!l.0p.&6.n' 'Pro.;
,- .. ' ), 'I: ' ),
P.ETf( 'lOJJI P.O,'O';1: .00Jl EJI .n.ooJllTUtJ''Clł'OI,'110 '..H.
"" " \ - "c. 'v' , c. ,
vn 'la ano 'tt.'; E';OJ e OJlTla; P.0JlObl,'ł.a
"a'tE!?xóp.n'a lJl KOJ"lT'la"'lIJlOl'l1Ó)"Et EilTt pfJl
( nO 'lOii NEIWraflb((.;, l, fj u,bO(j{}).«{Jo.;
. ., " - ., 'n" 0./..
(J t'lO'; .qroo!! 'lOV u(!l.0rro; LOJlTW'; Ey.ałTl: Ero,
o '.I" ", " '1IT ) ,
EIlTt uE xm ((1tO 'tO X((uT(!OJl 'lti" 1,0 "U'llTXfO'
, ., 'm ), . , \.- , , . \
"m (e110 .1_ E .Wl''l." l"tJl ;mt -ł- Ef!"17OJi'l"tV Y.fa (t1l0
'Z'ov BO'/JlTEi'f!abi. 'tarut oJJI iC11W'UC lJllf. 'loil
-, J ' "
:roTa,rwv "an(!l.0J'"tm m'((l1f!Eoo,;, ;mt E11lul"'-
, "" \ .I.. - , .:' "
(tlOJ'ua E11l 'lO y.alTt(!oJl TO .n.1Ol"tf'((. 'lO E1tO-
,., V.Q' ".I" v." Q ..
"olue,:> 0llEJ'O" .-((p./-,((ra.;. Ot uE ",X/.((/-,Ot Ol.
:rwmwrm m truJl, O; Kf!'[3tjutH/"Ot ;. 7ÓI4EJ'Ot
"l"tt oi AEJ'; aJl "ol X((t oi lOliTot 7o).a{J{JlIOL,
. ,,, , -, "t' '" ,
fi'; TU OQl'J ((.vrOJJI X011rOl'lTL 'li( P.Ovo."t'l.a EJI
'10 'lOt) l.Ellu;JJ'O; Y.l"tl(!ciJ, Y.Ct? y.((mQr lTfO''lE;
m:TroJl 'tov Y.faf!0v (VOli'op.b,ov, 1>'170(( lJW)"t'-
_tl. - I[ ,.., ), ' II .. ,
vy ° ,mrno.;, fi'; U('; 1l .tjlTWJ' OVlTa.;; J.I/U'(!;
, , "" lJ ' ,- ". '"
EluCtj'OVlTlJl ((.vra. Y.(et E11El 'l EXEU'l"t ElU/JaM"OV-
o " / ' ..,_
lTl" El'; 1tOT(!llO" 'lOV (!J'l"tl1(!U', a110 '1OJV
t_ T .., " ,..,
EXfllTE Ol'TOL El'; TOJl aVTOJl 1tOU(.UL JI EllTE!!l.0V-
, ., , .. \ 1.- 'R "
'lm Y.(U ((11E(!l.0JlT(U Et.; '10 fi '.01'((.' Y.fa lTt'f!0t.-
. , ,c. , , , ), _ "
lTIJI El; 'tti" E'; a!!'ltjm JI, Y.fa al1Elll1o.o1'mJl av'Ca
o "n - .. lJ ' 'D - '.1' "
El; TOV'; rOJ';. Ot E eW'; lT7o((fjWU( xat p.m'(t
_ .",. \ 1 ' ., - Ił- ),
7l"tl'r((. ar0f!a." orn.;, 'la l1ał-fi.UX ((t''COJJI p.oro.;v .(t
" ..., - {J '" " , ,
y.a'laJ.voJl'tE.; f'; al'rooJl lU,,'.Ol'ul Y.at 11fłJ..a; ,,(a
, . " , "lo , "c. ",c..
lTy.aQp.o v.; El; aVTa xat J.ol11a.; l.r!Ela.;, E.;Ol1lot." OV-
" , 'I , , lJ ' - -
(j£JI (W'la. y'((t ol'rwv 1-°/"0;; 1(( 'lOV 7tOUC/l.fJV
1aJltXl1(!fOO'; a1tOy.IJlOVJI'lE'; xadQl.0Jl'l((t fi.; 'l(} B,-
""'Ił n " " -
n7,:> f/-,l'J, 01tEf! łun nCtX'ltOJ'tlXOJl X(tUTf!OJl 700Jl
'n - , () ,. , ,- , lJ '
e OJ 0;. y.al lTt'J'aQOI,:> OP.U'Ot fY.EllTE IUl!!' l'O
, _ ł _ , "" J
"at 'lQLWJI tifA-Ef!OJJI, ł-jJ'tX(t aJ' a7taJ'T((' al1OlTl,'JI-
() - , 't' , , , - ,
((X 'OJut 'U( P.OJlOsvł.a, 'tO 'lE a1tOXIJlOł:lTt "at
"adeXOJlTm 8ux 'toii EiQfj/dJ1oV Jat'((1tQfoo;
- ,- ,., .,
:rO'l((/wv. "Ctt 'llf!6.Y10Jl IUJ' EQXOJ''tltt El; 'tOJl
ROZDZIAŁ 9.
o nrs.\CII PRzrn\"W.\J.\r.\"CH z nCSI 1'\.\ CZÓł.-
X.\CH DO KOX8TAXT\"XOrOL.\.
'Vicd.zieć naleŻY, ze prz 'bywającc z dalszej
Rusi czółna do Konstantynopola pochodz=! czę- 5
ścią z Xemogal'du J). w którym Świętosław
syn Ingora :xiążt.:ci3 Rusi mieszk3l, cz ści od
gl'odu )Iiliniska !l), i od Teliucy 3) i Crrnigogi 4)
i od WusŁ>gl'adu 5). Te wszystkie _telly przyby-
waj=! rzrk=! Dni rp rem i zgrom:ulzaj=! się pod
gl"OclelU Kijowem, zW3nym Samba las. Słowia-
nie zaś, onych (Rusów) dannicy, którzy się
zowi Krywiczanami i Lmzaninmni, i reszta
Slowian , na górach swoich ścinają zunOW3
pOl' te czółna, i sporz=!dziwszy je, wpuszczają ta
do pobliskich jezior. w porzr folgującrj, kiedy
lód zt3je. A gdy je potelU spuszczą na rzekę
Dniepl', wtedy i sami ztamtąd tąz rzeką jadą do
Kijowa, i "1'ciągają czółna na wystawC?o i sprze-
dają je Rusoln. Husowie zaś którzy łódki, i t -lko 20
takie skupują, rozLijaj swoje St31'C czólna, za-
bierają z nich do nowych czólen wiosła i po-
wrozy do wiosel, i zaopatmjąje we wszelkie in-
ne poh'zeLy. PoczelU w miesiącu czerwcu rzek
Dnieprem PUSZCZ3ją si , i dojeżdżają do 'Yite- 2:;
cewy G), któl'a jest gl'o,lcm danniczym Rusów.
I pl'zyb .wszy tam czekaj dwa lub trzy dni.
dopóki sig wszystkie czółna nic zbiorą. wyru-
sZ3ją wreszcie i jadą pomienioną rzeką Dnie-
prem. I najpiel"\v prz .bywają do pierwszego:;o
progu zwancgo Essupi, co się wykłada po ru-
sku i słowiańsku: nic spać. Przcstronllośc'-
tego pl'ogu wyrównywa szerokości eykaniste-
J) owogrocllł. :I) Smoleńska? 3) Lubeczy ? :;:i
ł) Czeruirhowa. '') W)'szogrotll1. ') Wiatyczewa.
p o R F I fi O G E N E T Y.
17
71(!WfOJI fff!ai'f'-OJl 'lO,' ii10J'01l(l Ó/ł.H'OJl 'El1l10t,-
n , o EQ/UiJ'EVfrat 'p00l11l1'l1 im; x).aplJ'Il1'lt
1.Hi xOllłaa{}m. Ó bł 't01:10V q(!a/'/t0'; 'lO(for-
'lÓJl lalt a'lEJlO; oaoJl 'lO illu'lo 'lOV 'l;vxa-
5 J',l1'l'ł/f!lol'. /til1oJl bł avrov rrl'l(!at fiat ,?;,-
"aiat i'1/J'tjJ.at ł'ł']alooJl: blx 'JI u71oqau'ó/tEJ'at.
, J' '1' , , "'jł. "
"{j0'; arla.; Ol'JI E:{jl.o/tEJ-'OJI 'lU vvoo(! X((t 711.'tj/t-
- · _ O 'I ,.., ,\
,n'!!Ol'p, XCCXEl EJ' ailOXQ'łl/tJlI':J 0/tEJ'OJl 71(!0; '10
, , T , " P ' , _ ,
,,((roo /tE(!O;, 'łIlOJl /tEra" iml qo OJ! (t7l0'1E1.El. xat
10 bu( 'lovro /tlaoJl « 'looJl ov 'loJ./twau' o; 'pC;;;
bIEl.llE;I', tVJ.a 711'ł/l1loJ' axc(J.ooO"al'n.;, "at 'lor.;
, ' O . , . "'I , ., ,
"1:1' ((I' f!ooilor.; EXpaI.OJ''lE'; El n:I' 'f!aJ',
'.,1\" " 'I' ."
'l(C uE 1.0171« 71f!((rfUt"Ca EUl1(lJ''lE'; El'; 'la /WJ'O-
c. '\ 'T 7 .., , _ , ,_
l'I.a, ut) oł1roo; rl'/tJlOI, 'COl'; OGIJl at''lOJJI
15 'łP'lI.acr ° vvn; , ;,'a /t 'Cm U{)- rr(!oO"x!!ovaOJ-
au'. '10rlO bi 710toVGIJl oi 1lłJl "lwf!aJ', oi b1
.f ' -'" ,. " ,
/tł;ao,', Ol uE XC.(t El'; 't JI "!!t'/U'((JI /tEra XOJ'-
I .Q , " ,
'la(!IOJ" XOJ'ropEVO/lEJ'OI. xat /tfU( 'lOUW1 '!:
" '.Q' Ji>' , -
((11l(alj'; CCXf!lpEla'; ulE!!lOJ'fW '10'" 'lolOv'1ol'
!:!O 71(1oorOJ' q(!ar/top bu( 'l '; 7OJł.la.; x.t 'l '; ór.-
Olj 'Cov rro'la/t0v. vixa b btl;'Uooat 'tO"
_ , .!.' ,,_ c. _ .,
'lOIOV'lOJl ąQa7/wJI, 71ft/.I-JI ((ilO 'ClI!: '1(!a.; al'((-
, ' ", " , ,
I.a!'I,((Jl0}lEJlOI '10 V; I.OlilOV'; arr0711.EOt'GI, i(a,
, . ,tY ",
xan(!l.oJluct El;; 'tOJl ł:lf!!OJ.' fJ'!!ar/t0Jl 'lOJl E71l-
25 lErófłfJloJl 'pooatl1'lt }lłll Ovl{Jo!!GI, .2xJ.aplJ'la'lt
JI>' h Ił' ., · , ,
vE va'tQopOVJll71f!ar., 01fE!! ł{j}l'łjJlU'EUU '10 J''łj-
alo'JI 'lo.v qf!ar}l0v. El1'l& XWcfT"JIo,; ó/toto 'tciJ
, __" '_. _.,e. Ji> "
71f!oo'Cfł;>, r.fU.EilO 'fE Xat ul'autE OUo.;. Xat 71a-
I.LJI Ixpal.ó,''lE; 't0J' lao"JI blccp,f1atot'O"t 'la łłO-
;)0 J'ó vl.a "aOoo xa2 rrnónooJl. óuolOJ b1 btln-
"" r ,
'" ""
l. 0 ł"ral xa& '10'" 'lQI'tOJl fJ!f!(C7}l0Jl 'lOJl ł.E70}lE-
'OJl rElaJlb(!1 t Ó Jf!}lł']JlE1.'E'lCU .IxJ.apu'Il1't2 lo
- ... O ' " ,
q-('a/'/t0V' Et ovrro tOł-' 'lt"C(t(!roł-' {[(!a/'/t0Jl,
'.l " " 'n "
'COJl /tł;/,CCJl, 'COJl E71ll.f/,0/tEJlOJl rOJ(Jla'lt /tE:JI
35 :'1ftfJaQ. .IxJ.a{JIJltG'l2 bE NEaa 'l. b,Ó'l& {[OJ-
1.E1JOva'JI oi 71UEXaJ'O' Ei; 'la ).t{)a lcc 'loii ({Qa-
-, , .,. - -"
'1/t 0V . EJ! 'lOV'l Ot'JI 'l fJ£!((i'1' aXaAooJlOVaU'
Monument.. Pol. Hi,t. Tom. I.
. (
. .
rvon l); W P OŚl'odku l1icO"o slel'('za Z rrlrbi ło-
- -
zyska skaly wysokie. którc si jakby wyspy
wy.t:.ją. O nic wi c woda uderzając wzbiera
(lo gór -, a potem spatl:ljąc na dół sprawia wit'lki
szum i strach. To tei środkiem nie śmią Pl'ze-
jeżdżać przezell nusowie, alc w pobliżu wy-
siadlszy i wysadziwszy ludzi na ląd, inne zaś
rzcczv w czólnach zostawiwszy, broc!:.a Loso.
. .-
nogami macając, ażchy nic 1Idel'zyli o j:lki ka-
mirII. To zaś czyniąc. popychają czółno wio-
slami jedni z przodu, drud.zy ze rodka, inni
z tylu. I z t:lką wit'lką ostrożnością przechodzą
pl'zez tcn picl'wszy próg środkiem rzeki, mi -
dzy jrj skrl2trm :I brzt'giem. Gdy zaś pl'zez ten
pr6g pru'j.lą, zabierają n lpowrot owych ludzi
wysadzonych na lą.l, i plyną dalt'j. Poczem
dojeżdżają do drugiego progu naz 'wającrgo
sił: po rusku rh\"()J'si J po slowiallsku Z:IŚ Oslro-
wuni pl'ach, co się wykłada: ostrów progowy.
I ten równie jak pierwszy jest przykry i uciąż-
liwy do przebycia. I znowuż wysadzając ludzi,
pl'zeprawi:lją przezeń czólna jak popl'Zcdnio.
Taksamo przejcżdżają i przez trzeci próg, który
się nazywa Gelanari, co znaczy po słowiańsku:
szum progu. Polem taksamo przez czwm'(y próg
wielki, który jest nazwany po rusku Arjf:.r, po
slowiar'isku zaś Xeasit !t). ponicwai w sk:łl:lch
progu tcgo gnicżdżą si pelikany. Ale pl'Z . tym
progu l=!dllj wszystkiemi czólnami, pl'Zcdnią
częścią do lądu przybij:,jąc, i wysi:,dają razem
z nimi ci ludzie, którzy są pl'zeznaczeni do
odbyw mia straży, i ci odchodzą i pilnic na cza-
tach czuwają z przycz 'ny Pacyn:lkitów 3}. Dru-
dzy zaś zbicrają rzeczy, które mają na czólnach,
I) T?; t'x((J'tl1'l (!IOJI, wedlu g Gloss. Du Cangc
mipjsce igrzysk konnych. fl. ') Starosl. IICK:C1JTL
)lelikan. B. 3) Pieczyngów.
3
t8
Z K o N S T A N T Y N A
" .. N · {} ' 1 , 't'
anana Et T1jJ' r1jJl O(! 07u.OJ(!a, "at E.,. Ef!X0Jl-
, r , 1I..,t\ . 'IJ' ,
'Cal 0& W!?UJpU'Ot VJ'uf!E'; <ft'ł.anEt'JI 'l1jJl t,tyl.ap
· · N ".I ' , {l , 1
flE1: avxwp, "at a71tQloPTat., xat 'la.; tyl.a
.,. .1" , n ,. , .,
OVTOI ula TO V.; aT l'JIlXXtra.; arQV7lJ'OJ'; fJV-
l' . .1" 1 , ., "
l.anot'l1w. Ot uE I.omot 'lf( 7lQanła'la a71Ef!
" ., ,e. 1 · 1 {l , ,
El.0Vl1tJl El'; 'lf( f1oJlo vJ.{( aJlaAa Of1EJ'ot., 'la
1pVl.af!llt pE'la 'U;)J! a}.Vl1EWP bta 'lO V ł'j!?OV
(d:u't. bta{11fJlttOt.l1t f117.ta t , tOJ';"lI bd).{}00l11
, I.,.., rt " I ,
'lOJ' fJ'!!arf10JI. H{) OV'lOO.; Ot f1E:P lit'!!OVfE'; Ol
.1" ,. ,,, {l ' .'
UE: xca El'; 'lOt''; WP'Jt''; aG''la.,. OP U'; 'la av-
'lOOJl pOl'Ó t'}.a Ei.; 'lO 'lOV f{(laYflov ExE;-{)"EJ/
f1'!!0.; bta{llfJat OVG'I, xat OV'lOO'; 171.coJ'"tE.; a1:-
\., ",,..,,
'la El'; 'lOJl 7l0'TUf10Jl xat 'la 7lE'l lf1EJlra av-
- , fl " . , , 'T {} ,
'lwJI EP 1.ł'jl1XOpu'Ot Ell1E:Ql.0nat ;ua (tV tO; E:Jla-
1 ' ., .1"'"
7l0711.E:Ot'G'IP. a71E!!lopu'Ot uli El'; 'lOP 71Ep71'lOJl
, ''t ,. , rn "
f{QarfwJI 'l0l! E:7loJ!npa opn'o'JI £00(jfG''U pEJI
BUQIJVCfóQ0';, XXAC(PU'lG''lt bE BOt'h'Yj71r/J.l., b,-
ón f1EraJ.1jJl UpJlJjJl a710'lEAEi, nńJ.lJl Ei 'la.;
'lOV 71o'lapov rooJl1a.; 'la avrooJl "'O'JIÓ vJ.u bta-
fJt{JaG'w''lE xa{}w.; xat Ei.; 'l0J' 7lQoo"tO'JI fJQu-
, ,. , .1" __ 1 R '
lf1OJ! xca El'; 'lOJl uE:V"tEQOJl, xarw.apt'w'ovG't
, tY , , I '\ (n '
'TOJ' E:X'lOJ' CJQarf1oP, I.Ei'0PEJlOJl pE:l1 £ooG'lG''U
AEaJl'U, .2x).af1lJ'la'lt bE BEf!oi.r?;Yj, Ó fan fJQń-
- '..\\t:}, \" ł,
G'pa "[-Qov, xat utat'atJlOVG'1 "lU at'rOJl OpOl-
00f:. "at a710 'lovrov a71071UovG'1 "al 71Qo,;
, "'Ił J::. ., , l' 'n
'l0l! E:t'U0f10Jl fJ'Qar/WlI 'I(J'JI E:71l1.ErO/łEJlOJl £00-
G'1G''"!t f1fJl I'lQov{lot'JI, IXJ..a{Jl'JIll1rl bE Na71QE-
,,"' .", , " .I'
!o 1], ° EQf11J'JIEVE'lat f1 '7o Q0'; CJf!arf1o , "at uta-
{l , "1' , - K
at'JIOl!U'; El'; 'lO I.EYOf1EJlO'JI 71EQaf1a 'lov Qa-
, · T J::. - "'v' " X
(!LOV, EP Ula71EQWG'tP a710 £OOl1ta.; Ol E(l-
l1ooJ'i'rat, "al oi lla'l;;u'ax;'lat f71t XEQG'OOJ'a,
,. \'" ,,,,'''' -
el0'JI 'lO CWTO 7lEf2apa 'lO f1EP 711.aro oG'op 'lOV
, 1: .1" '.'" tI ", '"
71710uQoflLOV, 'lO uE vtpo.; ano "aroo E:w,;
" , , r1 fi 'o...'
(J'lOV 71aQaxt'7l'"tOVG'lłl Ot fJtAOl, OG'OJl xat q;l/a-
"E1J1 G'ar1n:aJl 'lOV 'lO EłlOnO; EJI{}EJI EXEiG'E.
" {} ,., - , ,
° EJ! XCCt El'; 'l0J' 'lOWV'loJ! 'l()noJl 7oa'lEf!7.0'JIral
oi lla'ltt'JIax'l-ra£. "al. l101E/lOVli£ 'lOV 'poo.;:
a niewolnicy wlok=! cz6lna na lańcuchach po
l=!dzie na 6000 kroków, aż miną próg. Potem
zaś jcdni wlokąc. drudzy nawet na barkach
dźwigając swoje czółna, przeprowadzają je na
drugą stronę progu, a potem spuszczają do 5
rzeki, i wrzuciwszy znowu łaaunek, wsiaaają
i płyną dalej. 'Vtedy przybpvają do piątego
progu, który się nazywa po rusku \.rarufol'os.
a po slowi:łńsku \Vulni pl'ach, ponieważ twu:" I
rzy wielki liman, i znowu przez zakręty rzccz- 10
ne przepychają czólna swojc, jak przy pier-
wszym i drugim progu; dalej spotykają szósty
próg, zwany po rusku Leanti, po słowiańsku
zaś \VCM1CY, to jcst: wir wody; i pl'zcLywają i
tcn w podobny sposób. Potcm oupl)"Wają i do 15
siódmego progu n3zw:mego po rusku Struwun.
a po slowia{lsku Xapl'(,zy, co się wyUada: maly
próg. I przcjchlżaj=! kolo tak zwanego przewozu
KraQjskicgo, którędy przcpr3wi: ą się Chcrso-
nici z Rusi, a Pacvnakici do Chersonu. Przcwóz 20
ten obejmuje w szcrz tyle co ujeżdżalnia; w
wyż zaś od dolu jak dalcko dojrzą oczy, jak
daleko strzala doLiczy z jcdncj strony w dl'Ugą
puszczona. Dlatego też przychodzą w to micjsce
Pacynakici i potykają się z Rusami. Po przrjściu 25
zaś przez to miejsce przybywają do wyspy zwa-
nej święty Grzegorz, na którejto td wyspic
obiaty swoje czynią. gdyż jest tam dąb nad-
zwyczaj wielki. I obiatują ptaki żywe. Zatykają
zaś takze strzaly w okolo, a inni nawet chlcby :So
i mięsiwa. i co kto ma, jak to u nich jest zwy-
czaj. Rzucają także o ptaki los. czy je mają
zabić, czy też zjeść, czy wreszcie żywo puścić.
Począwszy od tej wysepki już się Rusowie Pa-
cynakitów nie boją, aż pokąa nic zdązą dO:S5
rzeki Seliny. Z tamtąd (t. j. z wyspy ś. G,'u-
gor:.a) potem W)TUSzaj=!c, pl 'I1ą dalej okolo
PORFIROGE NETY
ł!}
P.Pl(( be ,d btE')JiEiJl TO" '1otoVTOJ! 'lI nOJ! T "
" G'0J! T " im').fr0p.{"'-iJ! ó ayto; rr;r;rór;w;
_o, {J ' , '1", " {) '
xa'lUJ.ap. aJ-'OV(1'lJ1, u' fi J-'r;G' ;UU Ta.; t'G'ta;
avrwJI lmtEJ.ovdlJl b,u TO ExftGE ;GTaG'Om
5 na/łp.fr'01j bQvJ!. xal {}VOV(1l nE'lEU1ov,; t wJ!-
, .1"" ' 0 H }
Ta.;. 11tjr"1.'oVat vE xa& G'arl'lTai: rt'Qo EJ', a.-
, .»" , " , 'I: ?'
I.Ol vE xat 'ł/JW/-lla ;(at x(!u(ra, Xat E WJ!
,, ł \ "_11. ,-.. -
flEt ExaG'To;, w.; TO EvO; a1.'rw" En&;{f!aTEl.
I!I11TOVl1t bE xal G'xaQCfla mQl TWJ! mnlJlwJ!,
., '1: "., , -.. ,,...-
tO EllE G'q;a a& avrOt''; fin Xat qarEIJ! HU Xat!t WJ.'-
" J '.ł..' - , , TT
TW; taG'flP. ano vh TOV ł'tjG'lOV TOV'lOV ua-
Ttu'a;<lTtj" oi <pw OV fJopovnftl, [w.; aJ! fJ{}a-
., " , _, "1" {} '"
G'roG'l" El; TOJ! 11oTapop TOP ...EMJlaJ!. fI ov-
Troi: anma"ovJ!u,; l avrov P.'lf!t TEaG',xf!roJl
ł 5 . - . , , t1 'I" ), ' {J
'l]flEQWJ! anonAEovG'I", Eroi: ov xcaa.a roG'lJ! H';
'1' - -, .,. ,
T'l" I.(P."tjP TOV no'tap.0v a"rol1to" ot'tTa". t"
fi iaTt "al "ijao TOV ar/ov AiOfQlo1.'. xa-
_o, {J ' T T , I -
T(u.a OJ-"lf'; Ot'" 01.''lOl nil' TOtavT1j'" ""G'OJl 7tQ0!;-
, ,. ,,- ty J}.' ,
ara7tavot'G'IP taVT(w,; f;(EttTE Ero.; v vo Xat '1QI-
Q o -, - ,-'-, ,. - I I: ,
WJ! 'l]P.EQWJ', xat 7tu.MJ! Ta Eat'TwJ! /1OJ!0 t'Ml.
El'; óG'a.; aJ! J.EbrwJI'lm l.QEla.; m!!t7tOWVVlal,
,,, ", ""
Ta 'tE CLQflf"a "at. 'la xaTa!(tla Xat Ta aVlE-
rI 'I' .. , .,C\' \ ,
"'a allfQ fmqEQ0J-'Tal. filEt. vB TO a1:0I1IO"
TOV TOlOvrov nOTaflov iarlJ! '(OlaVlł"/ 1.lf1J!J],
'>" {} ,,, , ", .... n "" ,
i) xa W;; ElQJ]1'al, xat xf!aUt PElQt T'l'; 1./aJ.aG'-
, , , t1. " - ł_
G'1J!:, Xat 11Q0!; T'lJl 1./a,.aaaa" XEtTat 'ł-J "łjao.;
TOi! ar10v Ai{}-fQlov, h '(WJ! fXftG'E an{Q1.oJ!-
Tal nQo,; TUJI LlaJ'a11(!'J!l1oTa/lór, xa(blaaroO{v-
, _ .!.., " Ił, J}.' ,
'fE'; fXEtGE nUJ.IJI ("(.J'aiTat'oJ.''lftl. 'I'J"lxa vE rE-
o ' . , .1' ' , '"
,) J'"rm XftlQ0'; Emu/vEto.;, aiToaxw.roG'aJ-"lE'; E(!-
'XOJI'cat fi TOJ' 11oTap.OJl Te}" IntJ.Eróp.EPo"
JlA '('''.-'' ,
./:I.al1Qo,', xm 01101W'; xaxftGE (tJ-'a11at'Ga/łu'ol
-,_,. "- " ,., ,', ,
11lu.IP ctnOxlJ!Ot'j-'U'; Ef!"!.oJ'ral fi'; TOJl .-fl.U'aJ!,
f;'; '10 TOV Llm.ov{Jlov nOTal10V J.Eróp.EJlOJ! 11a-
5 ' , -" ,,,, '1".1' " ,,'
,) f/aXMtuIO". xm EW'; OV v,fI.-{}WG't TOJ! IE/.tVaJ!
, , J.., 'TTJ-
nOlalwJ-', 7taf!aTf!EJ.0t'alJ' at'lol'; Ot _uctr U'((-
- '.1' ", . {} '-, '1:'
;(t'lat. Xat ta" nOMftXI'; r (u'(('G'aa p.OJ'O VAa
czterech dni, nakonicc doLijają do limalUl bę-
dącego przy ujściu rzeki, gdzie tcż lcży i wy-
spa ś. EtclJ'osa. Za przybycicm tcdy na tę wy-
spę, wypoczywają sobie tam dwa lub trzy dni,
i znowu zaopatrują czólna swoje w potrzcby
na których im zbywa, i w żaglc, maszty i stcry
które z sobą wiozą. Poniewa:i zaś ujścic tej
rzeki tworzy taki liman. jako się rzekło, i po-
niewaz się on rozcią£a do morza J i wyspa ś.
Eteryosa przy morzu le:iy: przeto zt-amtą.d od-
je:idzają do rzeki Dniepru, gdzie szczęsliwic
przybywszy znowu odpoczywają, Skoro zaś na-
dejdzic pora dogoana J wysiadają, i iaą do rzeki
tak zwanej Bialcj, gdzie podobnież wypoczą-
wszy, znowu wyruszają dalej, i prz)"bywają do
Soliny, to jcst, do znanej pod tem lmlCnIem
odnogi rzeki Dunaju. Owoż dopóki nie prze-
płyną rzcki Seliny, zabiegają im z boku Pa-
cynakici. To tcż ilekroć mOl'ze w)Tzuci czółna
na ląd, "ysiadają ze wszystkich wszyscy, ażc-
by razem stawić czoło Pacynakitom. Atoli
począwszy od Seliny, nikogo sił.: juz nic boją,
lccz wszedlszy w kraj Bólgaryi, wcho ą do
ujścia Dunaju. ud Dunaju przybywaj,! do 1\.0-
nopas, od Konopas do Konslanryi, do rzeki
'YMny, a od 'Val'ny prz 'Lywają do rzcki
Dicyn ', co wszptko jest w zicmi b6lgarskiej.
Od Dicyny zaś przybywają w sh'ony )Icscmbryi,
i tak u tego krcsu koilCZY i ich ucią:iliwa i
niebezpicczna, mozolna i prz -kra zegluga.
'-
20
Z h O S T A T Y A
El'; lIiJ! r J! (Jro!!!!bp!l' liX('u.Wł'Ol'lTIJ ola, ;HI.
'EOL'; II(a;;'J!axiuu.; (('''cl11((!!r mX{)lJjO',v óllOV.
(£."'10 bE 'lOJI fj.t.'.((J' ov lJo/ or'.r((i łrlJ"Cl, lVJ.a
, - B ' , -. - , .,
'EljJl 'lt'; OVI.7 a !!la'; i'rp fI'ul'O'a,UfJ'Qt. El'; TO
'rOV Jm'ot'l i01" lTTÓfłlOJ! E{!lOJ'ua. ((no bE Tor
Im'Oł'{1ł:JV ;mr:a).r([tpćO'Ol'O'IJ' fi.; TOJ' AOOJ'01Tń",
"at (tno TOV Koo,'o71rt El'; KooJ'(juu"li(CJ! EJ';
, ' B ' , · ' E ' ol
TOJ! rroralwJ! (.(!!J'a;, xal ((no (C!!J'(C'; Ef!-
., " J <o, .,
lOl'Cfc( El'; TOJ! 1TO-UqWJI TliJ! " Ir.,.IJ!((J'. anE!!
, ." - - B .. . 't'.,I\'-
1TaJ!la W1t i";'; n/.; Ol'ł.i'((,!!lfC';. (ClTO uE 'lI,';
..:/11';; b'a.; fi.; ut T '; IJlElTłj!,p!?la.; fł{!!1] xaTa-
) p' ,,,,,, ł )
.a!' t'(tJ'Ot'(jI, X((( Ol'lOO IUl!!' TOt'rOOJl ° 1T0 .v-
, ,-, , f1 _",e. ,
oout'J'o,; at'cooJ! X((( nl!!lfJo o.; Ul'(jUIE, OuO'; n
xat l((J.ElTO'; r(.no7TEf!rclJ'fr:a1 ni.or.;.
'II », , -, - 'n - , ) ,
uE lfl,"E!!IO'; TooP at'TOOJO rw,; xra (jX .t;Qa
.. " " ł i\ "' '
u((.(7°01'l E(jllJ! at'l'l. '/J'ly.a O 1 OffłP!:IO'; IUj"
. '1 " O ' , , -" ,... ,
HO'f/.On, Et' EW'; Ol ((ł.'TWJ' (({!lOl'U'; f E!!l0J'-
Tfet luru mCPlwJ! TOOJ! 'piJJ.; (tlTO 'lOJ' Kia/10J',
, ., , . \ .. '..,t\ ." ,
X((£ (C1łJ!!loJ'rw- El'; 'lII. rrol.t'uUI. (C M7EUCl
rV!1a, i'Ot'J! Ei.; TU'; y'j.(( lJ'ifC'; n;)J' n BEf.!-
(1lr(,.WJ! x(d '1(;j" J!!OI'j'Ot" I'lCJjJ1 xret K!!'j"l'r;; WJ!
, - " ') , , ) - "., D -,
X((( TWJ! _f!!/.JIWJ! 7.((( .001lWJ' _7.ł.rcpwJ', OITU'f';
fiO't llWClIWlm TWJ' 'Pw.;. bl' 0).0 l' bE TOr lflIU;)J'O';
, - \\ ' I..", ' I '
EXl:tfJE (JU(lf!HJofłfJ'OI, ((I.(J' ((;rc IU/"o,; j 7T!!'I.-
/.iOt. bw).t'o!dl'ov Tor 1l'lfj'Ot,.; TOV J((I'l(:r fW';
:'tolauov xctrf0 l oJ'ua 1(00': Tf),. K[a , &or. ;cal
ł '" .. .... J
,., ., f1 ' " - ,
Et O Ol'rw.; ((1fOl.fqt (!J'O,'Uet. uc ((l'TOJJ! IWJ'O-
I: , O ' , , 'I: , ,"
... t'I.(t xa w.; :T!!OElf!ł,1'at, xat f::, 07f/.l 0"1(((' ,
, , łn ' ,
;me :'Tf/' rllJ.u(tJ't«." r.alff/XOJ'U(I.
s
łO
Zimowy zaś i tward ' !'posóh ż 'cia t. "Chżc 15
Husów jest nastł:pllj:!t' " J(ied ' nadl'jdzic
listopad, natychmiast xi zęta ich wychodzą ze
wsZ\"stkimi Husami z Ki J ' owa i uda J ' a si(' do
ol .. ..
mi:lsteczek, klóre sił: zowią Gyra, cz 'li do
dzielnic 80wiau zwanych ". crwianami I) i 20
DI'lIgllwit:nni 2) i KI"\-wil'zami i SI'r!Jami i re-
szty 8l0wian, któl'zy są dam}ikami Rusów. Tam
każąc !'if] zywić przez całą zim-:, znowu w
micsiącu kwietniu, glly lód puści, rzeką Dnie-
prem odjeŻlłżają do Kijowa. I potem tak samo '25
zaLierają swoje czółna, jak sił: w -ż('j opisalo.
i zaopall"llją je wc wszystko, i jadą cło Homanii.
J) TE BEf!f11 (1'00" poprawia na TEPE!!{lU(J!OOJ1 30
SLafarzlk w Slow. sIar. :i.HI. W takim razie byliby (o
tak zwani u 1\cslora Tywcrc ', B. 2) Drcgowiczami.
....
p o R P' I R O G E " E T Y.
2ł
KHf"uJ..aIOJI
,
1"'
,
1fE(!i 'lWI' 7T).ł/jla ÓrlWII oO"I'C J' TOi'.; TOV!!XOI';.
..
'bet Toi; T01:f!X01'; 'la TOI(tV-m iOn] 71((.-
I "'.,\\' ,
(!UXUI"UtI, W(!O /' J1 'lU ut'l'XOJ"CE(!O)' /łEf!O';
, - f ,r ' '.,\\' \ Ił '
:s aVlWJI 1] lIJf!aj'i't((. W(!O'; uE 'lO , 0f!UO"CE!!OJl
. n ,. - ,,\ ..:'),
Ol. a'lo:, IJI((;U'lW, Xał 71f!0'; TO /I.Ea'i/l.jJf!IJ'OJ'
, . ' } JII ,. Ił ' " ., -
/Uf!O'; 1'J /-lEi'a.'ł'l l'l_o!!a, u( 1/ 'l01 1/ XOJf!(( 'lOt'
". " " , , - . , {}
_q EJ'u01Tf.OXOt.. 1,'1''; X((l 71nJ''lEAW'; 1jCf(()'la ł]
7laOa 'lWI' 'lOloi'TOOJl TOVOXOOJl xai 71W; IXt '1WP
.. ....
10 x(("CEax{th]. O; h XIjW/Jńrol 71!!O'; 'l(( óf!ł]
TOi'.; Tui'nxOl'; 1Tanaxuvm/.
.. ..
'tJll. lIvmvTm a;' O; IIa'T lmxiu(I 'loi.;
' Z ' , " 0 .11. ". '
Ot'f!XOl'; HUTI . av((l. XaI /-lEj'aJ.OJ; 71f!WuEN'P
, D1 ' " 11. ' '" -
w 7iaf!apAmTlflJl at'rot' , ;młlOJ'; xm U' TC:J
15 ;fEnl IIar;u'axltwv XElT"ał.alm 71nOElnt. 7 UlI...
" .t .. " '"
KH/aJ..aIOJ' "}..,'.
h1t.i'ł,fJ''; 7lł!!t 'loi! t?E/l.m;o.; LlE)./-la rfa.;,
Ei 7T(lmJl ""(;)'1''; xal.ó,', Xlii Wi.; (C!!l(
uj),. 1Tf!t"l7/,ńTWV T V i')'OJa,v Xa1'f(/.a/,f1aJ'OJ'rE';
., , , tl ".11. ,-
O UV WO!!!!OJ TO t'TO t' ;'U.OJ/H.T((. o v EJ' XW :T((m
'T((J'Eljnp WOlOr/uP 'l(fl" /uO' ł:Pii..; ;rfi /I. I' Toi.-
TOOJ' 'lt,'J' lI ).OOfJlJ' 71fi hi irE!!oor 'lU'WV n lO-
i.Ili'wP, ;J-'a lIm).or" bral'((;w}.Ot'.?fi TO xa}. J-'.
- T ,_ A } , \ ' } lo
'101'; Ot'I' x(a 'lł-i'; LlE _/-larw.; ni" 1Taf!(( .tj1J1'V ł]-
CI" - ., O } ' o. ,- } D - 'II.
_i) TOt'au', u1Tm.; f .łn .Tł] naf!a 'lWI' _x .ap'XOO)' fu-
J'OJ)', b'ni':O.u' fan /udJ-EiJ'. ,:)).(( 7Tf!ónf!OJ' T J1
{J{mp a":l '; btrlnrEOJl. Ix :mi..ctlov /lf,' 'lO;"t'"
'A } , , ." , .... .,,-
tl LlE _/,ana Tr. t-' ltf!lłjP /lEP El IEV ((iW 'lWI'
, A ,,, " ' I a'
aV"0f!oov Llt'f!(!((ILOV t,i'Ot'P a710 ./ )'T'Pl!f!EW';,
:50 xlti 71a!!ETEbuo /-l II /dl(!l 'lWP 'l '; [a'l(!la;
0(100", l1T).aTl-J'E'to 'h /dX!!" 'lot: J((rot'{Jlov 710-
- .. li ' rI r , , .,
'la/lOt'. tiJJ E ((1Taaa ti 'tO/((Uł] :TE(!IXOO(!O; t'71U
'rE) , " , . .,\\ t" - "..
'l J' rOO!l.mWp ((f!l'i", Xctl U'uOo:, OTEf!OJ' 'lW" aJ.-
}.OJJI ia1TE(!lwJ-' {}E/,{(TOOV 'lO TO'OrTO" {JE/U( i-
35 'lVrxm'EJ" ;T). p 7C(((!E)JifJ Or; 71fl(!a 'lWt-' xJ.((-
ROZDZIAŁ 13.
o r\ARODACH S SIAD(J.\CYCH Z Tt:RKA n. I)
Z Turkami nastc:pującc narody graniczą: od
zachodni('jszej ich strony Frangia !t); od pól-
nocui('jsz('j zaś Pacyn3kici. a od południowej
'Yiclka l\Ior3wia czyli kraj Swiętopelka. który
tcż do szcz lu zni:-;zczony został przez tychlo
Turków i opanow3ny pl'zez nich 3). Chrobaci
nakoniec graniczą z Turkami od strony gór.
Iogą tez Pacyna kici na Turków napadać i
Lardzo lupić i niszczyć ich, jako się powie-
działo w rozdziale o Pacyn3kitach...
ROZDZIAŁ 30.
,
RZECZ O l'OI.WYSPIE D.\L:\IACKI)I.
Jeidi wił'elza dla kaid('go j('st rzeczą pię-
kna to i Ił1\" z3sip"il J ':łC wiadomości o wy p ad-
.' . .C). .
k3ch nic miniemy sił: z tym zaszcz .tem. Za-
czem tei wszystki('j potomności przek3zuj('my
wyj3śllioną powieść cz ścią o tych sprawach.
cz-:ścią o innych p3mi ci godnych, aieL ' wy-
nikła ztąd korzyść podwójna. Owoi mogą
sił: ztąd dowiedzieć wszyscy klórzyby i o 031-
macyi czynili poszukiwania w jaki sposób za-
j«:'y ją narody slowiailskie. Lecz n3jprzód po-
łoienie j('j opisać n31cży. Z dawien dawn3 I('dy
Dalmacya poczynal:a si«: od okolic Dyrrachium
cz 'li od Antibaris. i rozciągała sil] aż do gór
Istryi, w sz('rz zaś 3i do rz('ki Dunaju. I b 'ła
I) Z Wc;grami. ') ił'nHo '. Z t -ch głów zdaje
siC;, jakoby autor !=am tylko kraj na praw -m brzegu
DUDaju h'i ł' ., Cl)-li w -zsz=! Palloni , Wielką Iorawi=!
i ziemia Świ(,to p elka nazywa'. B.
. .
22
Z K o N S T A N T Y N A
{l mxooJl l{},'ój" 'tOÓ1TCtJ 'tOtoobE. xatj'tooJl E(J'C1
".. "
1T).Yj(Jlo)' :1(J1T((.).UOOV fi Ialoo,'a UrE't((.ł. E!!-
roJ! JIOX).E'llaJlOV pa(Jti.ioo . &V: p JI A(]-
-'-1.n. " , ' 1 ), -.,
"tu.auo; Xat ((.vr'l 1Ta!!a IOY. .1]TI((J10V EX'lt-
.n. ", - R ) ,,- "
(]uYj. x{a 'f(( at'rov p(((]t ",xa EY.U(JE Ert'rlw'o,,'
. .II' 'r" ). - , . - ·
El; vE .....(( .OO,'W' ;carc }xot'JI Ol IlE/'(]TaPE; ((.t'-
- \ - ., ). . ,. - ....' \
'tol' ,,(a 'tOOJl 01.ooJl IX((.J10,. V1Tl j f!XE (JE 'tO 'tO(-
-, ", - A J '
Ol''lOJl y.a(J'l!!oJl ;CHf«J.Yj 1T(((]1'j; 'tp,.; .aE 'lta'lla .
t'}-f!0I?:oJlro OVJI d,'a naJl lro ix 'tOOJl lOI"lOOJl
"ń(]r!!ooJl 'l L'lE)'lu(f'la.; (]'l!!((f'IOOU(t 19m1ToI,
xa t a1TE(Jn?J.oł''lO a1TO 't .; Ia1ooJJo f1 El!!' 'lroP
l.'}.{oo", "{(t if{vla'l'l'oJl Ei; 'lOJl L'lapot,piol' 1TO-
,,, -. "'R ' ." "'R '
't ((P O" U'Exa '100" .n p a{!ooP' Ot ret!! .npa(!EI
ixd"{)"EJI 'lOV L'la,.ovPlol' 1TO'lapOV 'lCt; bU£lf!t-
{la; i1TolOr"To, iJl{f(( lt(!'lloo; Ei(]IJl oi Tot:(!y.ot,
"Ol,aba pi O" OOJJrE';. ,xnEQlópE1'ot b oi LlEJ.-
w(rla; ;ca'l' E'lO; i{1lmoJl "o)).ay.I iXEiOE"
- -, , "."
'lOl' 710U(POV Ta 'lI; "n]J1'] xm 'lOt'; ((ł'O!!OO-
1TOt'.;. ibo;EJI OVJI avroi.; x((.'Ca 'CIU( l. 0Ó)'OJl
..
bta1tE{!Ct(Jal xat I!!El"'ij(]((t 'tll'E'; fi(]l" oi iY.Ei-
(]S 'l J' blalmJl i1.0fl"lf . 1TE{!Wj((1'rE I) II
r , - -. "'R ' "
Vf!0Jl 'U('; rr,'(wm.; 'lWI' .np((.f!OOV "at 'ta
.II" ,,, .II .II' , , . ,
ftalv,a POP{(, 'lOt''; ((J1v(!a tlE xat 'lt,JI a.;<pa-
ot'(]aJl 1:).Ixla,' iJl 'la;HblqJ. a.gl'OO OVV im-
, '" " ,ł'
1TEfIOJITE'; rJlpw.OOUt'(]((I' avrot';, XW 't'1TE(]'C!!E-
." ., ---, , , , , ,
.,..ap {(tu.MXt1TOO(!OO;, anoxop,(]aJlu,; 'lł.'V 'lOlm:-
-.II . __, - , "T"
'tYjJl 71(!alvW' EI _IU.OOJl(('. 00; Ot'V l'1TE(]Tf!E1/JWII
oi "AP((.f!E'; Ix 'lOV 'la;Elhiov x((.t 'Co rEJlÓlW'OJl
,xlp. WY 811aOov ipaOoJl. ha(!((I01'j(JaJl pil'.
rł'ÓOl'" hh Ó1TÓOE" al 'Col'; 'lOla.1:'lYj 1T}.,1Jr
, "0\' t "T · w , , t
"!!O(]ErU'E'lO. EvO",EI' ov" ((t'ro,; 1T((.!!(((jt'Aa",",
'lO" Xalf!Oll XtU paOEiv 'lO 1Tap i; a't ov. lm"
or x«ra 'tO (JVJ11'jOE; ((,VOl oi 'la;EOO'lW
· l.' . . 'r 1 - "T .II' ,
a1TE(]'lltl_'](]((JI ((no ....a'.OOl.o;, ?ja((J1 vE Ol'X
hEI"OI w): łrE!!Ol, 'lflVra iXElI'OI'; x((.t ov-
'l01 X((Ut f10t').((; lOn.to. blE71Ef!a(]all or"
,,- ., , ,., - ,
xar I(VrOO"', EV'lVX0-rn hl; at''tOI'; (JV'l'1'jrpu'o'
cała ta kraina pod panowaniem Rzymian, i
uważał się tcn półwyscp za słynniejszy niż inne
pólwyspy zachodnic. Zrcsztą zajęty on zoslal
przez słowiańskie narod ' następuj=!cym spo-
sobem. Jest gród w pobliżu Aspalatu który 5
się zowic Salon a , dzieło Dyoklccpna ccsarza.
A i sam Aspalatos przez Dyoklec 'ana zostal
zalożon, i b .ł tam pałac jego. 'V Salonic zaś
micszkali dostojnicy jego i znaczna liczba gmi-
nu. Ten gród był stolic=! calej Dalmacyi. Zgro- 10
madzali się tcdy na cały rok z innych grodów
Dalmackich zolnierze konni, i byli wyprawiani
od Salony w liczbie okolo tysi=!ca. i odbywali
straz u rzcki Dunaju z powodu Awarów. Awa-
rowie bowiem mieli siedliska swoje z tamtej 15
strony Dunaju, gdzie teraz są Turcy, zycie pę-
dzą-c koczowniczr. Ci tedy co roku odchodzący
Dalmaci postrzrgali często na drugicj stronic
rzeki b .t.llo i ludzi. Cmyślili zatem w pewn 'm
czasic przeprawić się i wy ledzić coby za je- 20
dni byli ci. którzy tam mieli siedziby. Prze-
prawili się więc i zastali same tylko kobiety
A warów i dzieci; meżów zaś i młodzież na
.
wojnic. Że zatcm znicnacka napadli. pojmali
je i powr6cili bez szwanku, uprowadzając tę j
zdobycz do Salon .. Awarowie zaś skoro po-
wrócili z \\}prawy, i postrzegli szkod którą
im wyrządzono. przerazeni zosiali , lecz nie
wiedzieli, kto to im zadał cios taki. Postmo-
wili tedy czekać sposobncj pory i wszystkicgo :;0
się wt.('dy dowiedzieć. Kiedy zatem wClJług
zwyczaju straż znowu wyprawiona została z
Salony, a byli to nic juŻ ci sami, ale inni. ulo-
z -li sobie w myśli i ci to samo. Przcprawiają
się ted . na nich, ale ponieważ ich znalcfli ra- :J5
zcm zebl'3n).ch. nic jak pierwej rozproszonych,
nictylko nic nie wskórali, lecz owszem przy-
p o R r I R o G E N N E T Y.
23
I' _ , f . . , ,
0flov, OVJ. OJ TO n!!OTEfl0'P f.aXOfl'llt(jflU'O'; ,
,. , , [ 0 ' J ., - ' !1 ' ) ,
OV flOJ1O'P OVuf.JI t'" f.'llOI1]aaJl Iu..a iCaJ 'l('
nanOJJI hE'JlÓ'ta'la e'll«{)011" ol p JI rtł" avrwJI
i(j(Ftr1]aaJ1, oi. b Aoi'llot i1.El(joo01]a((JI ?; WJluq,
5 Kał OVbłi; IXEiJlOJJ1 TWJ1 l.El!!WJI l;iąV')'E 1'. I;E-
I ..."" 'fI_tl ., ,
'lnal6'rE uE aVl"01.1; 'lIJlE, iCat ° uEJI Elal, "at
aJlafl(dJ-óJlrE; 3l"& i; aVl"wJI i71aOoJl n)'JI E;!!1]-
fl{J11]J1 nJ.'łlrr,JI, En b "at 1TE!!i T 'llotÓ'l1]TO!:
_, ,-" ,CI:c..
I"OV T07rOV ((t'tOJP EflE1.1Jl1]aat'nq, "at oaoJl E
to nxo Ef!aaO{J1TEq, Exr/(l"1]aaJl 'Cov!> ?; wJ'm.;
bEaplot,,;, ,,((l 1'JIf.bvaa'l-'To Ta ipUTta av'lWP
_II.' , - '.\"'" · R'
"auft Ey'ElJlOl,. iCat Ułj '101.1'; '11710t'r; ftJl((paVrEr;,
" - , ) " " ,
ł1U l.Elf!((r; Ta 'tE ą .afWt'l.lt Xat 'la I.oma a1]-
.... ,"", ,,-, ,
IłEm a unq E!!OJlTO flET at'rOOJl, al11ifl(('I-' 71((1'-
t5 TE!> ąoaa((rtxw xat xal"tł T '; ((}.WJ'o,; OO!!-
T,. .., ,.
p1]aaJl. 00; OVJI X((l '101' Xalf!OJl Efl((.OOJl 1]-
, _11.'''' - -.4
'l1]a(('Jln; xau- Ot' 0& 'la!)Eoo-rat ł:X '101.1 Ll(('rOt'-
Piov v71iaT!!H[>OJl ( JI bi TO pira xat (ty tO I'
, D D ) T, {) , " ., t ,
a((.ppa'loJl , t/I. Ol' Xat xara 'lłjJl ((.t'-rt,JI 'łlpE-
O ,.,. -_II. t1 .\', ,
2 (jaJ!. xat 'lO flf.JI 71U/u O'; , on u1]'l101.1 nl.łjaLOJI
, , - , , 'J J ..,II'
i'U'OJ'TO, TOV ąoaaal"o1.1 amxQt'p'J" P"l!!t uf.
- l' .. ,,., "
7:00" 1'1.100". O''ltJlE 'lOt'; 'lE ,71'llOt.!: Xat l'(t
(j"'l"oM f.i.; (t7r£t'l"1]J1 ixix'l1]"'l"CJ 'lWJI L'lEAflca,'I-'w,'.
l; }.ftaaJl. cX.JlarJ'OOfl[aaJ"lE!> bE ol 'loii iC€ta'lfl-OV
, -"" , - '1' ,
25 'la 'fE a1]fll:t((. Xat njJl apq;watJl at''loo,', ((U.a
, , ł, ł "_'1. " ,__
Kat n/J1 'łlflf.!!aJl OJI; EuOt..; ono!: (wrol!: 'lOV
, ,/ ," - "ł:' " ,
V'llOCT't!!tCfElJl f.JI a1.1T?2, 1"j'rOlsaJl 'Ut!> 'llOf!Ta.; xcu
t .II 'ł: ., _\ , N
t'7rEuf!)ano av'lOV pEn' 71Ef!'1.((!!Etar;. tXElJlOC
hA afla 'Z'OV EiaEAOE;JI ulg Tli 'llÓ(!T((!O ix!!ar1]-
50 aaJl. xal bl.A1]JI bu, G'lPEiov 'Cr,J' 71(!a;tJl 'l
q:O(jaa1' 71E'll011]xón!> aVt'Elabfl(('pE;JI xat at....-
' () N , , .. ,
łlaM EIJl W((!!EaXEVaaaJl. y.(('lEaąa aJl OVtl 'll((JI-
'ta!; TOV 'Z'ij!O nó oo , xat Enon aTf.Xf!a'fłl'"
- , , '" , ,
(f((J1 vrWJ"aJl 'lTj'JI l.00Q((.J' LlEl.fl((''lla Xat xan..
SS ax .vroaaJl EJ! ((.vrff. pÓJ!a bE 'la 71f!O; {}aJ.aaaaJl
' / ' '.11 ,- _!" , ,
nol. XJlca 01.1 (1VJ'f.uooxa'P atno& , (Uo.I.a xa:lEI-
xono n«(>a ł'WP 'prop.alooJl bu¥ TO E7J1CCC 'lOJ'
trafilo się im co mogło b "ć najgorszcgo. Jedni
z nich bowiem zamordowani, rcszta się żywo
w niewolę dostala, i ani jeden nic uszedł rąk
'Iiep,.zyjacielskicll. Badają więc ich Awarowie.
klo oni i skąd? i dowiadują się, że od nichto
rzeczoncgo ciosu d02nali; a kiedy się dowie-
dzieli i o naturze ich kraju i już z opowiadań
powzięli chętkę posiadania go , spęlali jellców
żywych wi zami, suknic zaś ich wdziali na sie-
bie, i na konie ich powsiadali z chorągiewkami
w rękach, toż inncmi znakami jakie tamci z sobą
nosili, i wyruszyli wszyscy zbrojnie, i poszli na
Sal onę. Że zaś wywiedzieli się i o czasic, w któ-
rym straż od Dunaju wracała, (byłalo zaś wielka i
święta sobo.ta) przys21i więc na tenżc sam dzień.
Kiedy się już przybliżyli, cały tłum wojska ukryl
się. owych zaś tysiąc, którzy dla podejścia micli
i konie i suknie Dalmiltów, ruszylo naprzód.
.Mieszkańce grodu, widząc znaki i odzieże swo-
ich, ie dzielI to był, w któr .m po zwyczaju wy-
padało im wrócić, otworzyli bramy, i prz -jęli
ich z wielką radością. Ci zaś w chwili wnijścia
opanowali bramy, i wojsku znakiem dali wie-
dzieć o wypadku. ażeby prz)"bieglo i we szlo
z nimi pospolu. 'Vymordowali tedy wsz 'stkieh
mieszkańców miasta, i od tego czasu opanow:lli
calą krainę Dalmacyi, i osiedli w nirj. Same
tylko miasteczka nad morzem nie poddal). się
im, ale zostaly pod panowaniem Rzymian, gd -i
mialy z morza sposób do iycia. Widząc zatem
A warowi e , że to byla ziemia wyborna, osiedli
w niej. Chrobaci zaś mieszkali wledy z tamtej
strony \V agi warci I). gdzie teraz są Bielochro..
I) Tak nazywa autor krainę leŻąc=} nad rzekI} \Ya-
gicm. Spomniana ona jest taksamo i w przywileju
OUona I, który przytacza Kozmas pragski: proyincia
cui Wag nomen es&. Pertl IX. 9!!. B.
.
2.ł.
Z K o N S T A T Y N A
7lóQOJl rĘ.; ?; OO .; at"-rWł' EX r .; Oa}.ń(J(Jr,r;, i ół'rE';
..
.. "- R' __1" .. , , -
OVV Ot ./1t'aQEl'; X(uJ,W'C'lł' O t'(Jav n,JI 'Colat'Ulv i'łiJl
, ., - _\,' . X {J ' ,
"arE(Jx'i,oo(]'aJl tV U1:rU. uf Ol _ QOO (troI xarc xovJl
'C1jJltxm'r«. lxEt{tEJI Bai'l{lnf!EĆa!:, [,'Oa Eia'
,. ' B . ,Q' ....' '-"
af!'Ctoo.; o. El.0lQOJt'arot. pm (If rU'Ut ul(t-
_II. - I t: ,-" '-".,'
1.00Qt(]'vu(]'a ::o at'rwł', 1ii'Ot'V nuEl,gOt 7lfJln.
Ó Tli KJ.oł1xa.; "al Ó .AÓ{1EI.O "al Ó AMfJ.'-
c. ,. Jt r ., "' ' ,':1 '
T Jjt; X(U o mOvXI.OJ xm o _ QOJt'.ro!:. xm
'.\' 1 ,_\>, · l ' - , · B - ,
au EI.g ((t uVO, '/ or;'(( xm 1/ ot'ra, pEut
'loli I,nov avrwJI ),OOJl El'; .JEI./(((.'Clm', xnl
t' 'J _./ ' , , .
EVQOJl 'tOt''; ./1 t'((QH xan xm'"fn.; 'C JI 'CO((('l'r'lJl
r v. bel T'V(('; liVJI lf!óP(Jl' 7l01.EpOV'''Uł; c(X-
.. '1 " , , R ' "
1.t".01 1J7lEQt(J1.t'a((V o. _ Qoot't(rot, xm nr.;
, - '1::1 ' " Co '...' .
'U" 'COJV j1t't(QOJV xanaga;((JI, 'TOl''; u 1.01-
vcur.; V1fo'C«r "((' xar1IJ'((rxa(]'m'. EXrO'CE ovv
f_1l ( , , ,
xa'CEXf!a'Cłjv q fJ 'toravrq l.OJQa vcnQ(( TOJł'
X {l , ,."" X {l ,
_ {!OO aTOO'. xm H(]"JI ((XPłJJI I:P ..i {!OO ((rt (
Ix 'Co v.; 'tw" 'A{1ńQooJl. X(el ru'w(]'xoJ.'mt
'Af1ń{!El!: óvn.;. oi b J.omo& XQoof1/(rot f/W-
tla" vcQo,; (]J{!arr;ap, x((l UrOJ'mt CcQrlOJ!: BE-
ł.Ol.!!oo{lu'Co. rovv U(]'!fQOI XQoo{3arl1', E"lvJ'rEł;
'fOJl ib,o" Ć:'o'roł'm' i'!fUXE,vrat bA Too 'tW / łE-
,'" . ...
rńJ.C:> 1j7& (]JQarr ln .; r .; xat , ;((;l{(.j; , xnl
',H' J {) "
(t, n!frt(],'Col 'tvrXaVOV(JI, (]'t'P.VCH'EQ(((.f; ,tU((
, 'T1' , , , ., , , ..-'
'fOt''; ...I.Ut'QXOV; XUI (qarra El.0t'rE';. ((VCO uE
'ff!OJ/'1((roo" 'tWP i).OUł'"fOOJl 1'11 LlfJ./wrlt;,( b,E-
, _Q' ,." '/ 1'
ZOOf!t(Ju1'j p.ł:(l0; 'tl, ;!IU ł:Xf!arr,(],E 'tO IJ.t'QI-
xiw xal niJl JlaJlvo-rlnp' ElloJ! b xnl avroc
((Ql0'l-'"Ctlt arrE;ov(]'tOP, bW11E/l'1fópEPOJl vcQo,; 'tl)JI
uQl.0na X(!oof1a'tla.; xaru g,tUaJl. P.fl}}ł bi
XQÓJlooJ1 TIJlój" i'rrn(((]'(]'ono xac oi ip Llii.paTlq.
.. v {l , -",, _II. ' , .
ovn; _ '\.Qoo (('tOt TOI (IJQarrOI!:, X((v 00'; xat 1'l!ł0-
'fE(!OJl III TY XroQ'!- at"trop. TO(JorrOJl bi i(JxJ.łj-
, . ,l ' ." fi ,
(JuJlono Ol (jJ{?(qro, 7lf!0 at'TOt''; O'tł 'ta V1l'O-
p.a(]'Ota 'tWII XQwf1rt'lOOJl g,OJ!EVOJ.'nq 1l'QO(]'lQQt-
" '1 Co '...' .\'" v
1l''lOJl rtt"tu a"VI.a l. prl u '1J'(f'EJlOI u E Ol QOO-
{l(crOI 'tavU( vtC(f!U 'tWII (IJ(!arrWII i'g laUt(], Oar
baci. Jedno zaś pokolenie odl=!cz -lo ::ile od
nich, cz 'li pi cil1 Lraci, Klukas, LobcIos , 1\0-
sences , l\Iuchlo i ChroLatos, oraz dwic sio-
stry T l1g 1 i Buga, pl'zyszli z ludem swoim do
Dalmal'\"i, i znaleźli Awarów t1zicrżac\"ch te zie- 5
.. .. .. ..
mił:' Przez czas ted " pewien wojując z soLą,
ZW)"cir:żyli Ch roLa ci , i Awal'ów cz ścią w .mOl'-
dowali, cz ści zniewolili do pouleglości. Od
trgo wił:c czasu opanowany został ten kl'aj
przez ChroL:łtów, i są w Clu'oLac)'i nawet dotąd 10
oslatki .\.warów, i znae po nich. że to Awa-
rowlc. Reszta zaś Clu'oLatów zostala przy
Fl'angii, i nazyw łją si tel'az nieloehrobalami
czyli Glu'oLalami Li:łl -Ułi, m:ljąc wl:łsncgo xią-
ż cia. Pot1wladni zaś są Otonowi . wielkirlUu 15
królowi Fl'angii :n:onii , I sa poganu' .
a pl'z jaźnią się powinowacą z Turl ami.
Od tych zaś Chl"Obatów którzy prz)"szli
uo Dalmacyi, oddziclila się pewna część.
i opanowala lIil' -k i P:lI1onił? Ci takie o
mieli niezawislego xiąż cia, mającl'go przy-
jazne slosunki z xi cicm ChroLacyi. Aż do
pewnych zaś CZ:ISÓW podll'gali FrankOlu i
ci Cbl"Oba('i, co mieszkali w Dalmacyi, jako
i WPI'ZÓOY po(llegflli, kiedy byli w ich kraju. 25
Tak Lardzo zaś ucicmi iali ich Frankowie. że
niemowlęta od piersi Chrobatów zabijająe,
psom rzucali. l'\ie mogąc tClly Chrobaci tego
ze sh'ony Franków znosić, podnieśli rokosz.
pozaLijawszy nawet xiążęta. które z nich mieli. 30
Z tego powodu wyrusz -lo na nich wielkie woj-
sko od Frangii, i walcz)'li z sobą sieom hIt, na
ost-alek i z wielką Liet1ą wzięli górę Chrobaci.
i \V .t pili wszystkich Franków i ich xięcia, imie-
nicm Kocylisa. Od tego czasu pozostawszy przy 55
wolności i niepodleglości, poprosili o chrzest
święty Papieża w Rzymie. I wysiani zostali bi-
p I) B r I 1\ O G E N N E T".
5
, .,.,,_ f ,.,
uWIT"łl(Ja ((1f aV'lWJI, q OJ'a(J((Vr:E'; XaI- Ot'';
... 11 , ., - ., 0 ' ,
HIOJl ((f!l.0ł"l((''; at'l'WJI' D U' "(J'l(!((THXjaJl
XaT' ((Vn;)ł' (mO (]J(!arr1a.; q-O(J(Tal'OJl /dra,
, " , , ,. " ""': 1 "
;cm fnJ InU( l!!UJ'Ot''; nOI.f/LłJ(1((.JlTE'; CtJJ.1J',Ol';
Ii!' \ , . ł, . X .J' ,
" D 1/-'" xm 1-'01"'; V71 f!,(11}'a((.J' OJ f!WjJal'Ol, X((l
, -1 ',J' , ""
aJlEII.OJl TOI''; (JJf!arrov 71aJ'l'a.; XW 'lOJl (iQ-
'l0J"l'a (W'lWV KO'l t?IJ' P.((/.OVpU'OJ1. iXlO'lE lJ
IlEIJl((.J'l'E aVl'ob{(J1fOrOI aV'fóJl0I-'0t i;nnl(1aJ'To
.., , ' , - 'v ' , ,
'10 (qlOJl pa71'ltGl-'a 71af!a 'fOV r WI-' 'i;' XW (lIlE-
tO '''t 'ł , , 'R' ., . 't'
GT:CtJ.t;(1((.JI f11I(1p.onot;cm E p a71'll(1((.J' Ctt'T:Ol' Enl
, - " , - .II ' O "
n0f!U'OV 'l'OV ((!!l..OJ''fO'; (Wl'WJ.'. ulE/Uf!IG 1] Ot'JI
11:' ,_..... , ,,, ł
'lJ l.wf.!a 'tVl'WJI H'; I)V11W'm; ,(( , 1Jr Ol '" 'lJ
x '"' (:I' , rp"'''' , "/ , , ll ' 'R '
l.fpt((.Jlf(, 'łl .L H'l' 'łl va , Tf( ,/WTCl, 'łl I. p((., 'łl
TlE(1b'l'Cl, 7fCl.!!((OrtJ.((.(1al((, Bf!E{1if!(l, _ NóJ'{(,
.Iv , rp , ""-\' , 1\ " " ,':1 '
13'ł7 .L"t.,'a, 'ł7 .....WQ((7 a , 'ł7 u'a' ;C(lt (J poaJ'O;
(tt rw,' xf!al'Ei T ł' Kf!I{J((G(('JI, 'l JI Al'l' (('JI xcet
, T' lo - ,<, . , X {J ,
niP l OV'f 1]xa' Xat 'ł7 I-'EV flQ 'I-' 'II1] f!W ((Tt((.,
aJl(c xat oi lomot 2x).a{Jb'lOt buvm"l'((t or-
f...' f'" ... , '- ..,
TOO ' 'ł7 vE .£JtOxl. a 71/''lGUC." Et 71f!U'; 1'(( p.a-
20 (1d)j.ta 'fDU JVf.!f!al..lov i'OVJ' 'lTf!o,; TOV 'E).IG-
G;JV x((.l 7lf!o; 'lOJl 'EJ.x1moJl ;cal 'l 'J1 A"7;P((-
QIJI, X((t ff.!XU(U l-'il.Qt 'lWI' 1Ex((,r:fQw,', 'lT(!Ui
,. , .II' , , ... - '\' R" ,. ,
Ta (Jf!H"U v 'lTI.ti(1l(( Et TY ...Er:, '..l (. 1(110 v
_1 -.II' Ił ł'
TOV X(((1Tf.!OV TWJI .£JExa:l'Ef!OO" 1(f!l..ET((.I 'ł7 Cl.f!-
3 'I.0,"ru( TEf!{10t",i((;, ;C((.l 71((.!l X'l'fb'f'l'((.j l-' ilf!'
- 'n ' , .II' ,> , ,-,
'l'OV raOVlTwt., 71f!U'; vE 'U( O!!EtJ'(( aV'l'fjł; 71/.1]-
(11((f:u Tri foR).i((. &.110 b; 'loii 'paot'(Jiov (tO-
:. ,P. ...
., , _ Z " ,
lEral 'łJ aQl..0J!l'lc( 'lW" ((l..AO 1'1-' 00" XCl.t 71((.f!EX-
'l iV Tm l-'iZf!" 'loi! 'OQOV'f{OV nol'lll-'0u, X((&
50 "!lU'; pEJI 'C JI 71af!f(Oa'J.a(J(Jla.. 'lTi.1](Jfa;;u 'lO;,;
Tr - ..\'". ,." ,
Il.cqm'ot';. 11(!0t; v". 'l'a of/w'c( El'; af!xTOJl I-'E'II
1J').1]Gta Et 'loi.; X(!oo{Ja:r:ol';, Ei.; Hf(i).,.jJl b
'l"fi .2EQ{1iJ,!-. ano b 'fI)V Of!oJl'fluv 710'fapOV
" ' n " , ,
((f!l..ET((.I- 'łl ((ym!t((,;cut 71(((!EXOCEU'fTltt PEl'!"
35 'fOV 'lTo'lCl.l-'oii 'f '; ZEPl'b'((.,; 'ff! i.; fXOt'(1C( 01:-
, "v' '"' ,. A T ' ,
lIaJ/ta;. 'l'lJl La(J'fOOT: a" ;ca, l'0 LOXf!UJI XllJ
'f o ...1aUv. xat ai p; r Jvo ?: ovnaJllat I yovr
Monumenta Pol. Hi,t. Tom. 1.
skupi i ochrzcili ich za panowania idl xi:J,zęcia
Porina. Podzielona tcoy jest ziemia ich 1Ia żu-
panij jcdyn3.Ście, czyli na Chlcbiau , Cen cen,?,
hłlOI ', Plcw , Pcsenl , aoIłlOl'z(" 'Yl'cwer ,
Xonł-' , Tninł:, SiOI':lgł-', in . I ozicl'zy han ich
KJ'i1az , Licę i Guce.lf? Owoi tClly tak poł'o-
żona jest rzeczona Chrohal'ya razem z rł'szlą
Slowia1l. D 'oklca za ciągnie si podle waro-
wni d Trachijskich, to jest podle Helisu i Hel-
kinio i .\lItib:u-is, i si,?ga :IŻ 00 l 'pkałc'I'ów ,
zc slrouy za gól' dllt -ka Sel'bii. Ot! I'odu
Dekateritw zaś z3c7yna sic i(' twn tcrwmisk.ie
i ciągni(' sic: oalej aż (lo nall yolI, od sh'ollY
zaś gól' swoich (Iotyka el'bii. .\ od Rallsyon
zaezyna sił.: xi stwo Zachlull1iall i l'iągnic si,?
oalej :'IŻ po I'z('k OI'OIlCYOS, i od lrollY natl-
morski('j {5ranil'zy z Pagall:lmi, a od slrony
gór na pólno(' zbliża się do ChroLa('yi, z przo-
du Z:IŚ (lo Serbii. Od I'Z e I.. i zaś OrOlu'yos za-
cZYIla się Pagania, i ('iąguic si t1alej, aż do
rzeki Zent 'n ., obejmując tl'ZY żllp:mije: na-
słocę, :\Iokron i DaleII. Dwie pif'I'wSZC illpa-
uije, to jcslraslod.a i mokl'ollska, leż"! nad
morzem, i obfituj=! w czółna I' .ha('ki('. ltalcll-
ska zaś opodal od morza jest. i żyj:! lam z
uprawy ziemi. Leż"! zaś w pobliżu Ich człl'ry
wyspy: 'Ielcla, Kurl..m'a, Bart.o i Fal'os, hal'-
OZO pi knc i lIł'otlzajnl', m:lj ee {5J'ody pusle i
wicie bagien. .\licszkaj:! na niell i m:lj S\\ ojf'
trzody i żyj z nieh. Ud rzeki zaś Zenlyny 1:a-
cz\-na sie kra J ' Chrobaeyi i ei:wnic sie p o slru-
J. .. J .v ..
nic nat1l11orskicj ai do granic lstryi, lo jest (lo
grodu albmiskiego ; 1'(1 stronic zaś £órski£>j
i(lzie nawet dalej ai do pewnego punktu poza
l 'ólw\"sl' p ish'\" J ' ski a "ranicz\' w okolic\" Cen-
. . I J ..
tyn ' i Chlebl'ny z sCl'Lsl..im krajem. Kl'aj bo--
wiem serbsl..i lcży jaJ.Ly pl'zed oLlic7em wszy s-
"
26
Z KONSTANTYNA
'P&(lxon; a, xat 'loii lłloxf!ov, 1Tf!ÓlJXElJI'Ua
- l' ., , ,,, ł
'ł'Y {)-fU.(((l(jrr raXIJlE'; Xnt (lar'jl'ct; ElOV(TUI' 1]
bE xov .daJ,uJo:;; P.łjXÓ-{}E'P l(j'lt 'l ; {)n}.&fT(lłjq,
XCtl Ix 'li'.; l!!ra(Tla.; W(T "f '; r !;. 1T},'1j(lla-
OV(lt b f. nwol'; j1 (lOt 'li(T(Ta!!Eł;. 'la lłIw'la,
, z- , ł B ',. " l ' '1
'1n .nOl'!!XOl'Cm, 1] nQ'1<:. 00 xra o (JftQO;, X(l.I.-
, ,., l , "
I.L(l'la xcu EvqO(!ona'1ctl, f/tJp.uxa(lx!!(t EXOl'fTUl
"ni ł}.roJ.'a; 1TO')J.OV';' OiXOV(T1 bE iJ.' ccv'lai.; XCłl
" " ., _ ,.,e., _ ,. _
Elot'fTt 'ret X'fłj2''I] aVl'OOJl iCcct t aV'l(o)JI <:. oofTtJ'.
ano bi 'l' q ZE,..cil'CC 'fOV 1TOl'CCP.OV /J.!!lECCCl
lw!!n '7 '; Y!!oo{JnrLn;, xnl 1Ta!!tX'fEb'E'UCl 1T(!O;
p fI' '7;' JI 1Trc(!a{}tl},fCfTfTiaJl Idl!!t 'lroJl fTVJlU(!OOJ'
7(j'loia; {. ] 'OVJ' TOV XcC(l'fOOV 'A). fl oV-J'ov' 1TIJU';
.'. " '"
..-' ,., , ,r, , ._
uf 'ffC O(!EU'Cf. X((.l t'1Tf!!iCEtTra IlEl!!' 'fIJlU'; 'l(
, 'T' , ,,. .\" . 'rp'" ,
1.'fEIt((.CI ,fTc!!m.;, 1TI,'1jfTt((.<:. El. uf. 1T!!Uq nil' .L fJl-
'W'ce XCtl 'f;'JI XU{1fJ'a 'l l.ooQf!- IE!!f3J.ifC;'
, , P.'" . , "
7 rc f! 1. 00 (!fC .-f!!/.JI.lfC; Et; Y.ECf((I.'łi" IlEI' ffTTt 1TCc-
(lWf' 'feLI' }.Ol1TWI' l.ooQroJl, 1TQOq ff.f!iC'fOJl b 1T}.r,-
fTlń Et 'ł' X(!oo{JnrLIJ, 1Tf!O'; lłffT'łipfJf!inJl bf
Tri Bov}. ]' cwirc...
;I '" .
KHprl"J.aWJI 1..&.
, - X P.' ,T - . - ,
1Tf(!t 'TOOP (!OO/JCC'TOOJl, Y.fCt 1/,; 1'VP OliCOVrTt lWf!nł;.
'On oi Xf!CoJ{J&rOt oi Ei; 'f(t Llf)./wrlac; 1'VJI
xn'lo"WVJ'n.; /d(!łj amj 'fWI' ((fJn1T'fi<iTCoJJ' XQOO-
{J/crtJJJI xnt 'l'{;jJl aa1T(!OOJl 11ToJlopa; o/dm)JI XCC-
, ., 11 ' "- {} l
'far0'Pl'at, OITU'E; OVf!XtCCi; p.l:j1 fiCEt tJl (Jf.!rcr-
r{nq bE n}.łjfT{oJl XnTOly.ovm, xat (Tt'J'o!!or(lt
;<'i.c'CfJOI'; 'foi.; tl{1an'rl(l'lOt.; {!!fl}.ol';. 'lO bE
X!!ooflarot 'f Y 'lWI' IxJ.af1ooJl bw),{x'lcp l(!p.ł-j-
, " \ 11' ,
'Pft'E'l(u. 'fOV'fli(lTI'P Ol. 'Eł-j'P 1TOIJ.'tjJl 'J.ooQnJl xa-
'l {l.OJ"lEq. oi bE- nV'fot X{!wfJarm. fi; 'fiJJl f3a-
mUf(, 'fWJI Poop.aiooJl 'Hf!IcxJ.fLOJI n(!ó(jffVrE
7m!!f]'{J'02"1'O 1Tf!O 'foil 'l'ov,; 2.'iQ{1'A.Ol'; 'll(!oaqv-
- . . .. fl " 'TT' 1 \
,'HP El'; 'fUli nvroJl n(lll,ta Df!C'CiCI.EWJ!, xacn
, ,t\ ł' R ' " . .
'lOJl y.al!!oJl (JJ! o Llt'(f.(!H; 7Zol.Ep.t(TaJ.'rEq fl.'ll
tkich innych krajów, od pólnocy gram czy z
Chrobacyą, a od południa z Bółga -ą...
5
10
15
20
ROZDZIAŁ 31.
o CIIROB.-\T.-\CH, I KRAJI:' KTÓRY TERAZ
7. UIJESZK['J.\.
ChroLaci, któJ'z ' teraz zamieszkują okolice
Dalmacyi pochodzą od niechrzcon "ch, i tak 2;;
zwanych Lial)"ch ChJ'OLatów, którzy z tamtej
slrony Turkii w pobliżu FI'angii mieszkają. i
graniczą ze Słowianami lIiecllJ'zconymi Sl'I'-
bami. \Yyraz Cłłl'obaci ma swoje znaczenie \\
j,?zyku slowiańskim: oznacza takich, którzy:>O
wielki kl'aj posiadają. Ci ChroLaci uciekli się
do cesarza rz "mski{'go. I1erakJeosa, nim jeszcze
Serbowie do tegoż cesal'za Herakleosa , przy-
tulku szukając, przyL 'li w czasie kiedy Awa-
I'owie przemocą ztamtąd HOlllanów \\ ypędzili, 35
kt6rych cesarz D "oklecyan z Rzymu sprowa-
p o R F I R O G E N N E T Y.
27
,- "n' . , '" (l
fXEUTf 'lO1.') rOOp.a'Pov,; EJ'al1fuloo a'P, ov.; o a-
lTIAEi',; dWXA1J'lW.VÓ'; ano 'pwp.lJ ,xi'cqwJI lXfl-
, . "n - , 1 ' ł1.
(16 XUrE(1X11 " I'W(1f uW Xal rwp.aJlOt fXl.llłl'l(jCU 1
bUt 'lO ano 'pOOflfJ; p.i'Colxo'C avror rEP{(j{}w
, - , , " --
5 H' nu.; 'lOUWUtl'; l.wf,!w;, ",rot." 'lfJ 'Pt.I' "a-
).ovp.IJIlJ X(loof1arlft. "al Iff,!/'1Ua.;. naf!u b
'lW'P 'A{laf.!OOl' 'XblWXOlvrE; oi av'Col 'pwp.iil'at
lI' 'lai.; p.if,!w 'loii arroj) {1n(j(Uw,; 'pwp.cd-
'T T l' , ,., n.'
w'P C1 aXI.EWVJ ((.f 'lOV'l"OOJ! E(!Wl.Ol "ał/HTr'lxct(Tt
10 XWf.!at. n!!O(j'Ca Et O JI 'Coii {la(11).iw.; 'Hf!axJ.Ei-
. · ' X ,':1 ' l' ,
OV Ol at''Cot (!WparOl ,,((utnol.Efl.lj(JaJl'lf'; ;ml
· , . - . - ' 'A 'R ' . ' <-
ano 'lWV EXfU1'li 'l0'C'; . pUf!Ol.''; fXulw.;m'n.;.
'Ilf!((xJ.flol' 'lOV pa(JlUw) XE}.EV(JEl- IJ! 'Cn arefi
'lWJI LliJć !!WJl 1.00!! (, fi.; JI 'PvJ! OiX01)(11, xa-
, 'T '" ' X {l , -
15 rE(jx'i,'w(j((JI' EllOJl uli Ot ((1.'-rOt f!w alOl -r
'lón xalf)(JJ /10 X 0l'rn 'COl' nadna 'lOV IIo .. o,'(,
... . .... " I
Ó b {la(jl}.fr; 1I(/tx}.Ew,; Ct710G'Tfl7.a; xat ano
Cn ' ., ,. - "1: J - ,
rW/ł'i; ayn]'wJ! tEf!U';, X((l E::. av.ewv nOtl;(ja.;
" , 'ł . " {l ,
"(!XtElll(JxonOJl "at E7rl(JxonOJ! xnt 'lT!!E(j L"lE-
O (lot..; xnl blaxÓJlOt' , 'lor'; Xf,!w{1arOt''; i{la-
'lTTlGEJI' E;XOJl b 'l( 'lón x(Uf,! oi 'COLOV'COł
Xf!oof1/!.rof, af!xm''Ca 'Co'P IIof!ya.
tJn 'COla.V-rl'j lw(!a fi.; 'P oi X(!Wf/c('lot
xa'CffIX1(I-'W{f'l(1{(JI i anĘ.; 1:710 njJl l o1.'(jl((J!
25 łjl' 'lOV {1a(jtUw.; 'lWI' 'pWflalwJ', i or, xat
7l'aJ.tf'Cf(( "al. i'lTnobf,!ó/lUt 'Coii {1(((jtUw.; £1,0-
Xł.t, rlm'Or; i'JI 'CU 'lwJ! ntrWJI Xf,!w{1J:rwJI l(.jf!'J
flil.!!t 'l '; tlvJ! 7TEf,!f(JW OJl'lal Ei 'lO "a(J'l(!oJl
'a},( "a.;. 'lTł.l'j(jlo,' 'lOV XCl(jTf,!0V 'A(1nnAńOov.
:;0 'brl ovrOt oi {lal1'lI(1p.{,IOf, X!!w/'1aTOI. i w-
{JEJ! 'l '; ibla.; av-rwJ' 1.00[!(( no}.Ep.EtJl dJJ.o-
'l lOl'; ov /'1or}.fJJlTat' Xf!,/(jP.OJl raf,! 'l1J!(( xnl
Ó!!'fTt,(JJ' i?a{Jol' 'JT((f!(( Taj) 'lTann 'pW!f 'l'; 'Coii
i:rt 'lai' 'fIf,!ro<}.Elov 'lOr; {l("((jlUW; PWfl.nlwJ!
5;} U710fTni').m'ro.; iff!fi'.; xal 'lOVWt..; {1wcTl(jav-
, , T . X 3' "
10';. xm raf! Ot'rOl Ol f!WI)(('COl, p.En( 'rO
ai:rov.; f1wc.rt(1a l-"at, (J1.'1I0'17.«'; ;cal ibwXflf!n
dzonych, tamż osadzil. Dlatego tci oni na-
zwali si*: Romanami, jako osadnicy rzymscy
w t 'ch krajach, to jcst, w tak zwanej teraz Chro-
bar 'i i Serbii. Kiedy zaś przez Awarów w,"-
pędzeni zostali ci Romani , za dni tcgoi ce-
sarza rz "mskicgo, Herakicosa, kraje ich staly
si«;: pustr. Z rozkazu wi c cesarza Hcrakleosa
począwszy wojn«;: Chrobaci, w "p dzili z tych
stroił .Awarów, i osiedlili si«;: na... rozkaz cesarza
Herakleosa \V tym samym kraju Awarów, w
kt6rym teraz micszkaj . :\Iicłi zaś w ow)-m
czasic ci Chrobaci za xięcia ojca Porgasowego.
Cesarz zaś I1eraklcos po:"lawszy pu kaplanów,
i sprowadziwszy ich z Rzymu, i postanowiwszy
zpomięc.1zy nich arcybiskupa i biskupa i xił:zy
i d "akonów, ochrzcil Chrobatów. Mieli zaś w
owpn czasie ci Chrobaci xi ciem Porgasa.
Ta zicmia, w którrj ChroLaci osadzeni zo-
stali, b -la 011 samego pocz lku pod zwicl'zch-
nictwem cesarza rzymskiego; zt d tci i palace
i ujeżdżalnie cesarza Dyoklecpna aż dolych-
czas zacbowują się w kraju tych Chrobatów.
w grotlzie alona, nietlaleko grodu Aspalatos.
Ci ochrzcclłi Chrobaci nic e1u'a za granica
. .. .
kraju swojego prowadzić wojny z obc)"mi,
giłyz olrzymali jakąś przcpowictlni i zalc-
cCllic od papicia rzymskieg n z cza:"ów He-
rakleosa , cesarza rzymskirgo, klóry w "slal
kap{anów i ich ochrzcil. Albowicm ci CIII'o-
Laci po ehrzcic swoIm zrobili uklady
wlasnor£cznic s{wiel'd OI'e, i wi lcmu Pio-
28
Z KONSTANTYNA
fllOlr,(]W'TO xal llr:!O'; 'f OJ! i;'rlOJI IIiTQo,' 'TO
(111ÓaToi.oJl Vr:!XOł''; pEf1cdov.; xal n(]gal.fi.;. ii'a
..1\ ' .,.." , """ \
!1. 'f}E710Tf fi'; (J.,.O'lf!lW' ZWf!m' ((1tU.aW(]l Xat
710;.E!Ii,(]WalJ'. c.c}J.,t piiłJ.oJl Eif!tjnrm. ,'Era
11th'Tw,' Te,i... (1oł:J.o!dJ'w,', }.afJu"rE xnl :"1((Qa
- 't - , rT) , " , -" r .,
r01' «l'TOI' :"1n71a rlO!Jr,; Et'Zt,2' 'lOIW'uE w; El 'l1J'E;
"... ... , n \ ,- - .. - ",",,'" " '
a/J.oI El/ NiWI ;mut n/.; TW" (WTWI' '\..Qro ((-
TWI' ZW!!(; i71Ei.Ow(]u' xcu :rUI.ElLO" bm'{')'xw-
,,""', li'{( Ó TroI' Xf!Wf1ttTWI' -t}EO; :"1!!O(]710J. E fl Ei
xcd 7f!0ifTraTra, xal I'ixa.; m Toi.; nfr!!O ó
'lOV '(!!,al'Oi- !,aOtju;'; ;r!!O EJ'E;' !lE'CC( bi l.!!Ó-
J'UI''; 110;J.Oł'..; il' mi; ':l-'ff!m TE{!1ttj.'df!ł"J 'Tor
anO"TO;, TOr :"1{(T(!U'; 'Tor /(!!l.0J'TO'; Kf!(((J'7-
!d{!'tJ, iiJ}6i" nITU c/J!,?nY]'ia.; 'C ; !'E'la V Y!!W-
jJnria; ;ml lIE1Uću,; C(I'i,f! 'lI; rWI' :"1(!...t' fL fJl
d).ctjłw,' , JJIW!TtJ'o; ,;",itlCt7;,. (]l. ,un bE xo-
- D D' , ., " , "
fT,UlXOJl :7Ef!'jJEp/.tj!lł:"O';, OJ' xm ,.fi'Ot'aIJl Ot m'-
'Wt X!!W/ł'CTOl {}ni'!,uut ;xm'(c 1101 (]at. cc-
, .J,\" ,,' li: - ,... a ' 'I, "
(JOU.'t,; uE WJ' O rOlOt'TO'; H'ł.((jJ/ j ; aNI!! xm
roi,.; ;'1,i/lu..; ,iX!!WU;!!IC((I/dJ'O;, wan i';ru u(]-
, ":J'''' , ,
(]U!!WII ;au /)n(]'ll( HI{fca x(a "lE{!lgE{!E(J{J-m
0701' h' (J' xai {Jor;.J(CW, n". Tomrn,1I 'Coi!
itjIWTfCTfH" l1ttl1((' hrol.J;" 'COl; (ł(.l:ro/ ' X{!W-
,łUTOl'; (JI((Tt,{!EiI- IdZ(!1 -di.Ol'; w .; m TWJl
i"lE O{a11t'iE I', 111Eł';a.ł(fJ-0; hi x(d ((/ TO'; ((v-
..... , , -, ." \ -
'101; T"" "110/((1' TO l' ;'[((J1(( H-Zł, l'. uf(( '10t"10
OVTf Po; (](q J'(a n;j,. 'COlOr1(O)I' X!!W[ł(CTWJI Ot-
U aj XO"lO fom m:hl71oTf X«Ta '111'0'; 71lJ1j s '
.. ..
.rÓ).f!lO'" (hf!!l.()J'Tra, fi fl ct!!a Tl'; X(('T' (d-
- ''10 ., .I" l'
'C(o)I' E:7f'.II()I. 77/.1,1' uUt no,' rOtorrw" 11,.OlWV
Il"l{0 l. 0"TW o; m';.iJUE'-OI '1WJI Y nw , 1CCTWJI h,-
.... Ol ,'" ł ....
f)lł!ftJl lII11IJ(!f((, ((;,0 x((ar!!Ol' Ei.; XU(]T!!O" :"1E-
IJtEtl l. ,jllEI'Ol r,' II TE Iln'/m,iw' XPoI 'T,j" XÓ).1101'
... .... ł . I
- 1 1 ' " l ") .
Tt,.; E,..ftCCTm.; x(a !lEI t )fJ'ETm.:.
...... r., ":),,c.." _ J'
'lU " ((':!lWJ' "-(lWjJalm.; f W!l.J/;, JJi'0t','
a7(j 'l '; {!(!'i,).fla.; '/ '{!((.xi.fim' 'Toi {Ja(JI).{W';,
bOl-}.lX';:'; lrrll' ;-.7onmi'ldl'o,; 'Tf j /fwTli.fi 1>00-
tro\\ i apostołowi mocno a nie\\Zruszenie po-
przysi g'i, żc nigdy do nbcpgo kraju me
pój., , :mi wojt'n wszczynać nic będ , :11('
żyć raczrj w pokoju zc wszystkimi co go
mi('l ("hc j oh'zymawszy również od tegoż 5
papicża I'zym!'kił'go blogoslawiclistwo taki(.:
jcżeliLy mne narod ' na kraj Chrobató\v
Ullcr YI: i wojnł-' poczynać mi:,ly, niech naten-
czas B6g Chl'oLatów posiłkować i po ich stro-
nie sta.ć ra.czy. i dopomoże im ,lo zwyci-:ztwa 10
rioh', uczcli Clu'ystusów. Po drugim zaś przc-
("i gu czasu, za ,'ni xiązęl'ia T crpimira, ojca
xięcia Krasimil'a, PI'Z)"szcdl od Franków mic-
szkająr 'ch mi llzy Chrobac)'ą a \Y cne..y,! m ż
pewicn, bal'dzo świ toLliwy, imieniem :\łarcin, 13
ale w oJzirży świrckiej, o kłc'lrym nawet ci
CIlI"obari powiadają, że cuda wielkic ('zynił;
lecz dWI'v I)('d:w Il'n ś" iatobliw\' maż, i ka-
. .... .. II..
Irka na nogi, t lk że przez cdel'cch był dźwi-
g:my i nu zol1Y dokąrlkolwi,'k chcial, zalecił 20
,
Clu'obalom szanow:lć ÓW nakaz papif'zki aż do
końca ż .ria, ponawi:lją(' i z SWOjl'j strony hło-
goslawieństwo, podoLne do owego papiezkic-
go. U1:ltego tri ani sagcny, ani kontury tyd}
Chrobatów nigdy przeciw nikomu na wojnę 25
nic wy,'holb: , d,yha ze ktoś na nich napadnie.
Tylko więc na takich stalkach wyjddżają ci
Chrobaci, którzy chćą zwiedzać miejsca han-
,Iłowe ob J ' l'ŻclZ3 J " ae od <Trodu do "rodu Pafl"a-
, -" " .,
nia i zatok e dalm3cka aż do ". ('necvi. :50
.' .. .. fil
Xiąię throhacki od początku, lo jest, od pi\- 35
nowania l esal'Za Hcr:lkleosa podwladny jest
cesarzowi rzymskiemu, żadną zas lJuarą 1116
p o R F I R O G E N E T Y.
2U
p.a{OOJ', "nI oV8i110U TC:> «nOJ'n BOt,j.Y((ljh(;
X((Ol'11fUt.r " d)): ol 8i Bov).ra(!O; (l11 ).o
7tQo 7TÓ).fP.OI' "a'1a '1jjv "Y.Qoo{1a'COOJ', Ei p.
l ",,, B .. ' B '
Ił '1.ffijl- o ((f!XOOv Ol'l'i'a(!tn; ,(J o!!ooar,; ,
, , ° ' , ,. . - , ,
5 ((T n,. 00" "tu 1101..E/ł '(Ja; ((l''10t.; ;ecu P. 'Iv HI
'" ... ,. , ,,- (. ,
Uł'V(J((f, vl'J!r,OH; El!!', "El'(Jl; P.E'C at''CWI', EJ,((t-
, v R' ' {} ' ,-
(Ja.; 'lot'; _A(!OOpn'10r; ;e(a U'tn(], El'; 7Talj(( 'lWJI
X oo{1a'Cwv. d)): ov8i 7fw7fon oi X(!oofJa'w
,. - B . , , , .
Ot''COt 'tOI; OVI.ra(!O'!; 7Tax'l'OJJ vEuwxa(]"JJ, Et
, " , " ... , , ..",
ł O IUj 7TO/.ł..(CX,q a,uff 0'l'E(!0, U'f(( 'Cu'a 7T(!01; nl.-
). ).Ot'!: 11ll.(!{(]'lOJl g ,).oq (!OJll/(]'EOO'; {J'fxa.
'Ort i; {Jn7f'CI(]'fl EJ ''1J Xf!oo{1a'1la Eiat xÓ.(J'1(!a
o;Xorflu'(( i; Nóm, 1'0 BEł,ó;'f!n80v, '10 BE-
, . .. . o . '", Ił' 'v. "
I.I'T HV, 'TO ...,;cOf!uo'J'a, 'lU .1/.l-/ fJ'((, 'TO _TUI.-
ł 5 110", 'lO 1Er l', 1'0 AÓf!I, 1'0 KJ.n{Jrox((.
1)'11 {1a7f'l'(]'ldJ'I] X(!oo{Ja'Clc( ix{1t!,JJ.H xa-
{1a})..n(!l;{oJl {oo; 'lWV ;' f,.U;,( , 7Tf 'XOJl hE {ooq
, łJł ' , , , aJ"
l'l.wua.; !!, ;cal Gnyt,Jla.; flą '1 'TWJJ 7T xal
;cOJ 'Cor(!n; Idl(! u,j", (!'. "al al flEJJ (]'ar mt
20 flOt'(]"'" aJ'a (tJ'8(!ojJ' p.', ni 8;' xovbol-!!((f aJ'U
UJ'b(>ooJ! x', ai "i flIXf!ÓU(!ll.t xlJ",bov!!at aJ'a
((""!!W,,, l.
f t) , ", , , ,,-
n ni" 7TOI.l''lJJ 'Cnt''C"v uvva/łu' X((f 'TO 'lOV
I.aoil :r). Oo.; EtlfJJ X oopa'CI(( /dl!!l 'lOV a -
v ' ., p , .. ,
25lOJ'UJ; fi!!(((jr,I'Ef!'1J, X((;{EIJ'OV fUJI 'Cl-I.H'nj(}((V-
'f o.;, 'loii bE vioii av'Cov JlII oa{J.M{Jov a!! ((J'-
'l01; Er'1J 'Ci(j(}a(!((, ;cat iJ1TO 'Cot: llf!l{Jol'J-'la {lo f&.-
ł'OV (tJ'((f!!f{)-iJ1'Cf);, xat h'l.0l'orc;jv "ni 710)).OJ"
8IlO(}'l'(((J[ó'Jv fi.; 'l'ł; 1/ lw!!av i'f!'o/d"oo,', l;}.a'T-
;)0 'lOO'1m ;cnt 'TO xa{JaJ).a!!IX;W xat 'CO 7lE"XO"
xai n; (}ar l'((f. xnt. ni ;corhovQal 'l '; i ot'-
(jln; 'Co")v X!!oofJa'Coov. ((!!'C{w; 8i ilH (jnj't.J'((';
" , '1 , , ,
I., XO"uOt'(Ja; p.Eynl.lt; xat p.'X('a;, "at ;c((-
{JnJ.J.n IXOI' X(!t 7lE I7.(iJJ.
:;5 'bn fj PEi"CJ.'1J X(!oopaTi(( ;cnt. /((}:T!!ł/ hra-
.... , , ł:ł ' ',-
ł'ofln OP.U'I] Upa1'l'T'fJ''10; n;'l.((J'fl flfl. ' n,';
(j PE(!Oł'l xn{)(J.; "nt oi 11ł.rlala; OVTE (tł:n:J!
podlegał xięciu bólgarskicrnu. ic \, szcz nał
bo wż wojny Bólgar z Chrobatami, oprócz
)lichala 1l0l"Osa, xi,!zęcia Bólgarów , klóry
wyrusz 'wsz ' na nich. i niczcgo uokazać nie
mog,!c, zawarl pokój z nimi, obllarzywszy
Chrobatów, sam tcŻ b uąc obdarzony przez
nich. .\ni też nigdy ci Chrobaci nic dawali
dani Bólgarom , prócz pewnych darów, które
sobic obydwa narody często nawzajem skła-
daly z poworIu prz -jaźni,
,y Chrobac 'i ochrzconej są miasta zamie-
szkanc: lXona, Bclograd, Wclirrin, Skordona,
ChleLcua, Stolpon, Tenen, I\ori, Klaboka.
Oe!Jrzcona Chrobacya dosta\\ ia jazdy do
Go.ono, piechoty do ł 00.000, sagrn do 80,
konturów do ł UO. Sagmy mają po ,iD ludzi,
kondury zaś po 20, mniejsze zaś kondury po
ł O mf'iów.
,
T ł-' wielką pot g i mnogość huIności miala
Chrobae)"3 ai do panowania I\rasimira; po jr-
go zaś zejściu, i po panowaniu czteroletniem
s 'na jego, )Iil'o awa, z:,hitego przl'z bana
PriwlIlliasa, powsł ,ly w kr:'ju zamieszki i nil'-
zgod ', w sl ulek których znmiejsz la sit: i ja-
zda i pil'l'hota i sagrn ' i kondury pot gi Chro-
batów. Obecnie ma tedy s:lg-en O, komlury
wielkic i małe, i jazu i picchot .
Chrohana wielka, białą ł:,kże zw ma, mc-
dłfzeona jest, aż do dnia dzisiejsz('go, jako
i sąsiadujący z nią crJJowie. :\Iniej jazdy do-
30
Z K o S T A N T Y N A
{{If1;.OI, Q).t]'WrfQOJl X((f1aUa!!,xuJ! ixiJaUov-
" ,,-. \ \ fJ '
(lI", Q,IlfJIOJ'; XlU 7rE IXO" 7ra!!a n/Jl a:rTW/łł,-
Jltj" .l(!w{1(('C{ap 00'; (lt'J'fl.WU!!OP 7T!!atbEVól'E-
, _ l ' 'm' ,
J'OI 7r((!!(( 'fE 'TWJI {J!!arrWJI Y.((( Ot'!!XWP X(((
-ł-T" - '.... '" J , .,\\' , ,
.l1(('C,:> traxtrwJI. aM. Ot'uE (Ja7tJJ'(c,; Xfxn/Jlrat
., _" ' fi,. " _ II'
ovn XO"UOł'!!a.; OVr:E "117lOf!Et'TIX(C :1I.0lf(, w.;
1l- y'QOfJl OV(llj; T '; 1.?a).Ćcf}"alj'; U710 ra(! 'f(;)"
iXfiaE f-lil!!' 'T '; {taM.a(JJj'; óbó.; laT'" f-lE-
(lWJI j.'. b {}(a«(laa Ei.; 11v but 'TWIJ r,lu-
- 1" t , I' 1 ' '
(IW)! l. x((n loJ''l((J, Ea'ltJl ł-/I.l:rO!'u'I'j .....xorfl'.I'j.
KHp(tJ.aw Ji 'Ap'.
1lf!!i 'TWP {!!{i;.WJI X(tl l;'; prr oixoval xoo!!a;.
'Ja'dOJI on oi Y(!{l;.Q' ((71U 'lWV (Cf1aiTrlGTW"
V' R ), - ,Ił , I
....E!!I-' .WJ! 'TWJ! X((( aa1T!!WJI "110"0(,(((,:> O,"U'W"
iC(('CńrOJ''Cat, 7't;jJ' 'T '; Tot'!!x{a iXEiOu' Xa'lOl-
x01:vrwJI fi.; TUP 71al)' av'Coi.; Bu;xt 'lU7TOr i7TO-
..
"",, ,r 1 ,""' 'ł l
f'0f-l(( 0pu'o", EJ' Ot'; 7TI.1jfTta,:> Et X(U '1 O!!aj'-
i,fec, Ó(w{w,; iC(ef f-lf7ńl1j .\f!wilarla u/ga-
11'\11 , ,_
7Tr:t(l'l0'; fi X(U a(J11!!I'j 7T!!W(l«j'0!!EVOI"'JI'r EXEt(lE
'" ,T' , v' '" 'ł , , _
orJl ;ml ol'rol OJ _E(!p/.ot TU a71 (( X'i'; xa-
I ' , '.1>, - , . , _ "
Tt;.lIxol'r. ul'O uE ((uEłor/W" 'lt,JI af.!l'/" 'lr.'.; _f!l-
ił' , , - . . I: I ,..,
pl.ue.; EX 'TOIJ 7Ta'lf!U'; utaul:-:-(((HJ'WJI, o fi'; a1'-
'lO)" 'TU 'TOV l(wv umj.a{Jó,IlU'O'; f-l'at' fi.; rJJ ń_
XlflOJ' 'luJ! paf}"tUa_ 'pwf-l(dw,' 7T!!oa{g;t'7 E ", ;;P
xal 7r!I()(JbE;a/lEro.; ó av'To,; 'J J!!ax;.EtO; {Jaat-
lEi..; 7T((oia l E 'TÓ11OJ' Ei.; xa'T(cax, 'l ' Jlwatv Iv 'Toj
.. . .
, CI " 'v' [3 , ""
'?fpaTt t:/EGaal.OJ'txłj'; 'la _l:(j I.ta, a tXlOr:E
T V xotai'r r 7r(jO(J1j70!l{av 7r(({lflł.1jfJE. - '{!!-
j3).Ol hi 'rp, 'lroll 'pwluc/WJI 1)'t((Ux'Cft.J boflol
, rI "D 1 ł ,
71!!Oa«r 0 f!H'OI''Cat' o OfV iCat af!!POl'I.a 1] XOIJ'1j
, _n , , - ., -» I .
aVJ'łjvEW 'la tlOł,'I.lXW'; g;,,/atV t';ro() '.ł(a'T((', X((f
fJ . , , , ',-, ,
'T",E(! Ol'I.tarot''; 'TO l''; 'la Et'lEI.,., xm 7rEJ''l(!a
. ..»' - '.,\\' , .
V.70U',!-t(('Ta g;0f!0l"'laq. 'lat'r p uE 'TIIP f11W"t'-
p./all falOJl oi ,:{(!f1;.Ot h"t TO bovlot 7fJ'{-
aOal 'TOV j3a(lIUoo,; 'pwpa/ro,', f-lExa bE l.(!ÓJlOJl
stawia J również i piet'hoty, aniżeli ochrzcona
Chrobac .a, ponit'waż ustawicznit'j nagaLana
jest przez Frank6w i Turków i Pacynakitów.
Również nie maj=! ani sag en , ani kondłlrów,
ani slatków kupieckich, ile więcej od(hlleni 5
od morza. Bo ztamt a aż do morza jcst trzy-
dzieści dni (1I'Ogi. 'lorze za s , do którego do-
chodzi sil,? w Iych h'z)-dziestu dniach, jcst tak
zwane: Ciemne t).
10
nOZDZL\Ł 32.
o SERD.\CH I o RR.\.Jl', KTÓRY TEn \Z Z.UIIESZKrJ.\.
"'il'(bit't nalcży, że Serbowie pochodzą- od
Ilil'chrzconych el'h6w, klórzy się 1t'ż nazy-
w:lj=! biał -mi, i mieszkaj z tamtl'j strony Tur- 15
kii, w okolicy nazwanej u nich Boit..i; z któ-
rymi (::}e,.bami) graniczy kraj Franków równie
jak i 'Yiclka ChroL:lCya niecłu'zcona, cz -li
t:lk zwana Liala. Tam to więc i Serbowie po-
cząlkowo mieszk:lli. Gd ' zaś dwoch braei 0- 20
t.lziet.lzicz 'lo panowanic nad Serbią- po ojcu,
j,'(],'n z nich z polową- naroau schronil się do
cesarza rzymskiego, Hl'rakleosa, którego tei
prz j=!wszy rzeczony cesarz Herakleos, dal mu
okolil'l,? do zamieszkania, SerLią-, na polwy- 25
spic tesalonickim, klóra od tego czasu I)rz '-
jl,?ła tł: nazw . Serhi zaś znaczą w j,:zyku
rzymskim: niewolnicy; zkąd tci scrbulami
zwyczaj powszechny Ilaz)'wa obuwie niewol-
ników, a ct'rbulianami takich, którzy noszą fa- 30
nie i ubogie obuwie. To zaś nazwisku otrz --
mali Serbowie, gd -ż stali sił: niewolIlikami
cesarza rzymskil'go, Po pewn 'm al oli czasie
J) Czarne?
35
p o R F I R O G E N N E T Y.
;)1
, " t ' ., , , ., ".\>
1'u'a euO""E 'lO v; (W'lOt'; '- f!p/.OV; H; 'la lula
aml.fh;JI, xat 'lovrOt''; a11i(J''l'EI}. JI ó paml. v;'
Ó'lE hi 81E11if/fXO"aJl 'l/w LlallOt'plJl 110UlP.ÓI-',
/lnup.Elot rU'Ópf'JIOI [11.r,"v(J'((.J' 'Jlf!((.;(}.flC!J 1'0
5 ę(((J'tl i 81l 'lOV (J''lf!a'l'l'l'ov 'lOV 'lun 'lO B -
I.ó7!!ahoJJ xf!a'lovJl'lo hojj,'m aV'loi.; 1'l{f!aJJ r JI
Ei.; xa'la(J",,(r,"OJ(J'w xal irwh ł'VJJ 2.Ef!pl.la
, l -T ' 'ł" c.., Z ' ,
xm arW'lU xm 7'J ° JlOp fX,:> 0PH'1] Jal./.Ot'p.OOII
, 'ł--r1 /J' ,« - K _., -
7. OO f/IC XfXI -dfh,oVJ'ta xm 7'J 'lOOJI W'lu.I1'OOJI
10 -Imo 'lr,JJ E OV(J'{fXJI 'lOV PfXO"IUoo; 'ROJpaIOOJ'
i'11 (!;;OJJ, "rit/OJ''lO 8i (d 'lotltvrm xw(!m if!1]-
Ilat 11af/a l'WJI 'AęĆt.(!OOJI ((t110 'lWJI hE;(J'E raf!
'pOO/'UJ'0I1!; 'lO V; "VJ' .dEI..padaJI xat 'lO Jr(!-
, . - ." ) ' ,
(!a/JOJ ot::ot'J''ta.; a11t;/.a(J'((.J' , xm ;ml'EO"x'I"OO-
' " , ., "' , ,
ł 5 (J'EJ' () pa(J'I/.Ev,; 'lOV; avro1.''; f!p/.Ot''; " 'tla.;
TOWVUlI; 'l.OOf!rtl;. X('" (J'fXJ' 'lri' {JfXm).El 'poo-
., . 0\, J.? "
,((llOOJ' t'1wrfX(J'(J'0/fE"Oł' Ol''; o ,..a(J'II.ft'.; 11f!Eo"-
' · "n' . ,. . '--"_t>'"
pvrat; al10 .roop.1] (QfX7OOJJ Epa11'lIO"f Xa.l uwu.;a.;
." \ - , R' ,- .,- "-
avro1.'; 'U( 'tli; EV(J'Epfla; 'rEdlJJ "w.w; at'TOlł;
- o . ,.. , n. " , « B '
20 'lOOJI 7.(!0"OOII 1Tl(J''lIJl E; IIE'tO. 11Et uE 1] Ot'/.-
raf/la 1;110 'l JI E ot'(J'I((JJ J' 'lWI-' 'ROOItalwJ',
aV'Tav O;'" rt.(!'l.OI-"TO 'lOV 2,'{f/{J).ov 'loi' fi; TOJl
{J ,. o,, ,
am1.fa "!!O(J'QV/,OJl'lO'; rf1. v'lt;(J'((J'ro.;, ;mut.
.t> _.\> ' 'T t: «.. ,- , " «.,
uhwOX J' 1,f.!."EJI o t'W avrov "m 11W.U' ° Ej'-
,fi , __ _, _ r
25 7 00 ", "al 01"100; EX ni'; rEJlm; (W10V Ol xa-
{} c._ " , " "
E;ł'j ct!!X0Jll'E;. p.E'la u X(!O'JIO,!) 'lu'a.; łr JI-
, n. 't: · - « B ' {) '.:ł "t:.
"'/1'1] E." avrOOJJ ° 01(J'W' 1.(4 p O'; X((.l E." av-
'loii Ó 'p08u(J'tna{J0 "at a11' EXEI"ov ó II!}o-
, "c., r t B " ,
(1''71'01]1: xa& E; EXElJlOV o /.a(J'n/pEf!0 ,:!m
:';O,"';;(!I'; avrov 'loi! Bl{((J'rłjp{f!0v P.E-ra 'lWJJ ,I{f!-
{JJ.OOJI Ei(!1jJll;CW!; Ó'IE'l'f?Ot'JI oi Bovlraflol OO
, , - · - 2' "
'I'EI'lOJJE; xm (J'VJ-'Of!l'la& ara11OOJ'TE; (tIJ.fj/.Ot',; ,
.. --'" --" " ,« ,. ,
"XOJ"lf'; ub u01.'IoW(J'tJJ X,(£ V110'la7'," El'; TOt.;
paJJll.E'i; 'lWJI «Poo/wlOJJJ xal EVEQ'}'EfOrpEJ'OI
55 11af!' avrWJ'. [111 8 r ((!!X ; -roi' aVTOV BJ.a-
, "' {J " , r - T ' ."
(J''lr,/lf(!OV 1]10 Ell pnu 110/.fP.OV (!E(J'W'ł o U.f!-
lmJl BovI.rar:la Xa'la 'lWJJ ,2'{Q{J).CiJJJ, -ol"AwJl
zdawalo się FlCCZą putrzcbną ażcby ci :Scrbowic
odcszli do swojej zicmi; i odprawił ieh ccsal'z.
Kiedy jednak przeszli I'zek-: Dunaj, żal im sił? Zl'O-
bilo, i udali się w prośbę rIo cc arza Heraklcos3,
przez wodza wtedy w Bclogradzie rz=!dzącrgo,
ażeby im dal inną ziemię do osicdlenia się. A po-
nicwaz terazniejsza Serbia i Pagania i tak zwa-
ny kl'aj zachlumski i Tel'wunia i baj I\anali-
tów zoslawaly pod panowani cm cesal'za I'z -m-
s1.iego, a były tc kr:łjc wylmlnionr przez .\wa-
rów (gd .ż wypędzili zt:llnl=!d Romanów, l.Mrzy
tel\IZ zamicszkuj,! Dalmacyą i Dyrrachium) :
przeto osadzil cesarz owych Serbów w I"ZCCZO-
nych krajach. l hyli podwl:ldnymi ('csarzowi
rzymskiemu. Tych tedy cesarz uchrzcil, SPI'O-
wadziwszy k:lplanów z Rzymu; i nauczyl ich
oLI'ządków świ tych, (lokladnic im nau1.-: wia-
ry wiekuistej w "ożywszy. Kied ' llólgał:'a zaś
Lyla pod zwiel'zchnictwem Hzymian t nasląpil
po śmierci xięcia sel'bskiego, któr .to szukal
opieki u cesarza rzynaskiego, prawem dzie-
dzictwa syn jego, a po nim wnuk, i tak z jf'go
pokolt>nia dalsi xiążęta. Po pewnych zaś cza-
sach modził się z nich \V ojscslaw, a z nicgo
Rodoslaw, a z tego Proscgoes, a z tego Wla-
stimir, i aż do trgo \Ylastimim i -li Bólgal'O-
"ic z Serbami w zgodzie t jako życzliwi sobie
sąsieazi, zostając w podwładności i slużLie
wzo.lf'dcm ccsal'zów rz , -mskich i dozn:' J 'ac do-
C). .'-
bl'Odzicjstw od nich. Alc za panowania tego
'Hastimil'a wtargnąl OI'-:żnie Pres -aUl. xiązę
nółgaryi, do Serbów, chcąc ich sobic pOlł-
wladnpni uczynić. Lecz przez trzy lata wo-
jując, nietylko niczego nic dok:azal, ale n3\wt
H:,jwiększą cz ść Imlu swojego sh'3cil. Po
zrjśeiu zaś xięl"ia Wlastimira odzicdziczyli pa-
nowanic nad Sel'Lią h,zej synuwic je o: )Iun-
32
Z K o N S T A N T Y N A
((t-ror.; 1:11OTa at' a)).' brt 'tlju;'tlltp 710}.Ellr,au.;
." ., -, "" ,... , .,.,' ,-
ov Ico,'ol1 Ot'uE" "tj"t'(jEJ', ((J.I.(( Xal ,.((OP ((t'TOV
7T).El(j'lOP IC7rWł.HJE. /łE'f(( lli \'J-uJI((rop Blu(J'rłj-
, -" '1= '"
lłE(!Ot' 'lOV ((!!l.0JllO; u'EuE,""{(J'ro 'l 'J' U!!,/.ł:JI
'fi}; :f[!PU((; o; 'tf!Ei.; 1';01 f(ł lOV Ó 7łIOt,,'rt-
- 'f ' 'trI!
t-'-Y(!O'; X((t ° .....l(!OJj/lf!!O; X((l ° O;I'IXo.;, ItE-
I ", t\' ,
Qt(J'((f-lE"Ol tV' 1.Wf!((I1. im T01'rWJI 7ra{!ErEJlETO
· - B . ,,, i11 ' , ' B '
o n,; OVJ.7((f!la; ((f!lOJJI j 'lfC ". o O(!I(J'łj';
{)l').wJI i;c(Jly' (jf(l nj" TmJ' ll!!Eatl .U TOV lr(l-
. ,_, "II' . _ .,
'rf!0'; (Wl"OV' xal 7rOI.Efl.li(jlt';, H; TO(J'OVl'OJl ((1'-
'fU, ilrTÓtj(J'((J' o; {!!fJł.Ol W(jl'f 70((1 TO" t';UJI
, - B ,,' " ' ,
{WTOV ,.((f1f1/1'E!!OJ' EY.!!((Cr.(J'((JI uEf1ptOJI pEra
"at {JOł.labWJI 8ciJ8EY.fIt IlE7w.wJI. '1ÓlE 8i T
'l'OV doli m.IV'Et ;C((l Ilr, {Jf?WJI ó Bo!!,(J'łjC;
Ei!! JlH'(J'E 1£E1It. TWI1 {!!ę).WJI. IdJJ.wJI b'i; v-
, ' B ' , , {J O- ' ,
1fO(J'T!!ł:CJ ElJ' EJ' UV'.7UQlf,,(, X((t go tj El'; pr,'-
trOrE i"EboEt'(J'W(J'/J' ((vrOJl o; lo ;.ol ;C(({)' ó-
'o ..t'
boj), i7TE; "Ctj(J'E' Ei; b" (J'w(J'(JI ((v"COV 'la "COV
ńnovro:; 1'tIOVJlrlp f!OV 1f((18ict., "COJl BÓQu'((
;caL T,h. Iriq:a.'ov' Ol "at 8d(J'w(J'((JI ((vroJl
(({J).at1 pll!!' TWJI G'VJ'U!!WJI rw.; T '; 'Pa(J'tj;.
\ r, '" , , .1' '.1' .,-
"at V7TE(! nI'; 'lOlat'Tr, 1.aljlTO'; uE:uWXEJ' f(1)TOI';
]IW" ", B ' .t' ' -,-, , , -
1fltXfC '" (I Oljl(J'r,; UW!!w.; pqltl.llC;' ;cw E:XEI-
" ' -, t' '..,l\'
tlot ((J'lEuW;C((JI ((V'T lfC!:'" ';)EJ I IWtll}Jł:l.{(!!{(( ut'O,
fjcu.xWJltfC bvo. (J'xt'}.la bvo xal '101:Jla.; "'JIE-
I ""'1 r B .. ...
"tjxovra' 07rEIj J.ErOt'(J'II' Ol oVJ.]'af!0l. El-
, \ ...' , , ,
l1at 7raA.ro,'. pn(( 11IX!!OJ' uf łru'O'I'TO xaT
aJJ.1 'J '}.OJJI Ol TOEt.; «8£}. tT ot oi aO l oJlTf EO-
... .t ... . ...
IJ' , , ' 't , ...,. 1
t',.ta;' xal rEJlUpEJ'o,; E7rlXQa'l'E(J''l'ff!0 O El (f.V-
- < J'I W"' , O{) . ,.
-rWJI ° lrL01"'fIPlj!!0';, Xat . JI pOJ'O'; "C1jJ' af!-
, " , LI> '.1' , .
1l'" E. 7TE lflJl, xf!((n;aa; R(((!łUOJ;CE '10V'; ut'O EJ'
Borl7(((!I l, PÓJlOJl 'l') lrfCl810Jl 'lOV ;"0:; (bf).-
fJ.ov roi"J'lxov lllrf!0P OJ'o/lUn 7rlą/ iat,"Cr;; 7of!a-
'l' (J'a.; xal '"'P E} OVPEJlO; , 6(J'Tl'; ;C((I fJvrOOJ!
.,-, () . ,. ' ,"" '" ' () '
'łl'. EJ' Eti: .'(!Wt'((TtaV' REf!1 Ot' pET CJ,.qoJl (!1] 'i-
(TEra,. 11 b lrQ0f!!!ł]{)EI'; (i.bElq o.; Iv Bovl,'a-
Qlf!. 'f(!O !l !!O łll.EV vio.. 'rUJ! KJ.o'J'lpr,(!oJl,
timir i tl'Ojmir i GojniJi, podzieliwszy kl'aj mi -
uzy sil'hic. 'V czasi(' ich rz uów przyszedl :\li-
('hal Borys, xi żc: llól ał -i, chcąc powctowa.ę
l'J"zrg'I'aną Presyama, ojca swoj('gn; al(' \\' lej woj-
nic IH'z -t ,rli go t ,k ualece Serbowie, że na\\ et 5
syna jego, 'Ylastimira, wzięli w niewol , i za-
brali ł 2 wielkich proc. "'Ietly więr z obawy
n syna, ellO,t niech tnie, zawal-l BOI'Ys pokój
z Sel'b:uui. JJając za \\TaCaĆ l1apU\\Tót do
Bólg-aryi. i lękając się z łsadz('k s('rbski,'h po 10
th'ouze, popl'Osil, ażeLy go odprowauzili sy-
nowie xiąi cia .\luntnnira: BOI' en i Stefan. J -
koż przcpl'Owadzili go bez szw:mku do gl':mic
aż do Basy. I dal im :\Ii('hal norys za tę przy-
lugę wielkic podarunki, a uni nawzajem, ja- 15
ko dary gościnne, ofi:u'owali mu niewolników
dworh, sokol " dwa, psy llwa, i dziewi llzie-
siat kun. Gloz to Bólgal'Owie nazywają prlY-
mierzcm. Po niedlugim czasie stan li napl'zc-
ciw sieLi e trz£'j owi braci:!, xiążęta Serbii, i o
wzi l górę n:ul dl'ugimi jeuen z nich: 1Junti-
mir. Chcąc tedy sam dzieł'zyć władzę, wyJal
owwh dwnł"h zwwieżol} .ch do Hólo-an"i za-
w . '" J l) . ,
h'zymuj,!c przy subie w pieczolowitej "piece
jednego tylko syna, po jetlnym z owych braci, 2!S
Gojniku, imit'lIicm Pioh':t. Alt, i ten uszedl uo
ChI'OL:łc 'i,n któr ul zaraz niżej mówit się b dzie.
Rzeczony zaś brat xiąz ry do Rólgaryi wyda-
ny, Stl'Ojmir; mial syna Klonimira, któl"l'Jllu
Borys dal w mał"ir{,stwo Bół'garkę. Z niego 30
spłodzollY w B,jlgaf)-i Cesla\\'o :\Iuntimil' zaś
wyp dziwszy obydwoch Ll'aci, i panowanie za-
gal'll wszy, plodzi s "n6w trzech: Pribeslawd.
Bl'anosa i Stefana J i po śmicrci jego odziedzi-
cza rządy picl'woro,lny: s 'n: PI'ibcslaw. .\le po 35
I'uku j..tlnpu w szedlszy z Chl'ULae i wspo-
mniany wyżej Piotr, S}'D Gojnika, wypędza z
p o 1\ .. I R o G E N I( B T Y.
33
r[J xa(, rVJlaixa 71aQ{(JXEII Ó BOQI(Jtj Bovlrń-
Qav. l «vrov rEvvii1:at iv Bovl.raf!l'f- TtEE(J-
{}M.po . Ó bA lUQvv'C{fltj(!O 1:or; bvo aÓ'EI.-
, 't:' ,'J'..ł.. Co., -
qov; U 100." al; Xfa 1:łjJl aQXłjJl uE,;afLu'o; rEVV'f-
5 dov.; 1:f!Ei'.;, 1:011 llf!IP{(J{)l.apov y-at 1:0V Br/x-
'1'OJ! xat 1:0P IdCf-m'ol1, xat flE1:a 1:(W avrov Ua-
..' .., - ., < n {J '
"MOV ulauE,1.E,Utt a1-"fOV o 71QOOlO'; VWI; ° r!' E(J-
_II.' {J ,'T o " 't: , () ' , '"v"
vl.a Ol;. fLaa avv 1.f.!0vo,' tva E."Eł. oov a110 .AQOO-
{3a1:{a Ó "r!0E'r?TJldvo; ll{lf!0 Ó uio; 1:0V rot:-
I ... I ...." - ,- , ,c.. '..,l\ ,
10"lXOV utOOY.Et ano ni af!l.r.'.; 1:0'11 E,;auEl.qoJl
a lov TIQ,{3I(J{)-l.a{Jo'J! fLE1:a. 1:WJI 8vo abEI.CJ 00",
, - ", , , - ,
XaxEU'O; 'lł'i" af!1.t;'J! uucuElElaL' EY.EU'OI. Ue <[.1:-
7ÓJllE; E;(J{nOVlfa Iv XQoopa:ll'f-. l'E'l(( 8i l.Qó-
'JIOV; 'l , nEi'.; il.o-ciJJl Ó Boa'J!o,; 7100'; TO 7101.E-
" ,
15 p (J((t 'lo'J! nlt:Q0'IJ xat 'll'łi{)EI; "at xf!a'lł"j-
.11. ' ., -, , ' () , .to' .
v El'; 71af! aVlOV E'lt'Cf-I.OO 1]. flE'll( uf l.f!0'J!Ot'l;
bvo qvrwJI xat K}.oV{fltjf!O ano BOt'lraQlal;
ĆJ 71a'l;'f! TOi) T fE(J{))./.l.(3ov "alcU.ap{3aJIEt xal
aVló , "at Eit;;{Q1.E'la.. E;'; El' xa(J'lf!0'J! 'l !: IEf!-
20 f1Ua..; 'l JI L1oa'ltJllxaJl fLETa. }.aov 71QO!: 7.0 71a-
, {J - , " - 'T " <
QlU.a UJI 'lt,'J! aQ1.łj'IJ. 'lOV'lOJl OVJI 1TO/..łfL'łl(Ja; o
n ' " ", .
E:'lf!0 a71E:X'lEt'J!EJI. x((t EY.f!U'lł"j(JE'IJ t'lEQa E'l1J
, "t: " - {3 ",1' -
". ((f.!."a..; E71/, 'lr,.; a(JlI.EllC; BEOJ"fO 'lOV fla-
I , r, {J " J1 ł
xaQtOJTuTOV "at ai'lOv a(JtI.E,OO , El.OO-JI V1l0-
, , " ".. , ,
25 'lUr':JI Xft.t uOVI.OJ(Jt.l1 71Q0'; IWlO'J!. ElQł"j'l'ft'(Jf uE
xal. fLE'la IVpEWl1 1:0V af.!l.0Vlol; Bov}.raQla;,
" " ,.", , .»'
(J(J'lE y-a/, (J1: 'CEX'JIO'JI aVTOJl Enolł"jG'E. fLl'!lt uE
'lO'IJ "CUOOP Q avro; ó XVnt; A{OJ'J! i {J u(Jll.EV-
, ,
(JE, 71af!Erl'JIE'lO Ó 'lón E; 1:0 .JVf.!f!al.lOV
30 (J'lQU'lł"jrW'JI, ó 71f100'lOG'71a{)aQIO Aloo'IJ Ó 'pa-
f18ovxo , ó pEra 'lOV'lO flart(J'lf.!0; 'ltfL'ł7{)E:I; xa2
loro{)I1:'ł7 1:oii 8f!óflot', E; TIaravlav 'l 'IJ 'lÓ'lE
a(!" 'lOV aQl.OJ"lo IEQ{3Ua; 8.ax!?a'lovfLIJlł"j'"
QO; TO {30vl.Ev{) vat xat (jvnvl.Ei'IJ 'lcjj at:'lcjj
" n , , ...., , , ,
S5 UQl.0Jl'lL E'lQ nEf!t 'l1'JIO'; uOVł.OO(JEOO; x((t V710-
O-{(JEOO;. fJl.O'lV71 (Ja b 71!!O 'lomo lłI1xar,'1.
o XOJ. 'lw. ZaXł.ovfloo'JI tfl;'J1V(JE IVfLE6JP .,.
łlonumenta Pol. Hi,t. Tom. 1.
z pallstwa bl'3ta swego stryjecznego. Pribc-
slawa z obydwoma braćmi, i sam rządy jego
prz)"jmuje. Owi zaś jako wygnańcy udaj=! się
do Chl'Obac 'i. Po latach zaś trzech przybyl
lll'anos wojować z Piotrem. ale zwycięzony
pl'zez niego, pojmany zostal i oślepiony. Po
dwoch zaś latach wszczyna ,,'ojnę i Klonimir,
ojciec Ceslawa , z Bólgaryi uciekłszy, i zaj-
muje jeden gl'óa serbski, Dostinik . z wojskiem
celem zagarnienia na siebie wladzy. Otoz i
tego w wojnie Piotr zabił, i panowal jeszcze
lat 20 za rządów Lwa, wielce błogoslawio-
nego i świl?tego cesarza, pod którego zwierz-
chnictwem i panowaniem zostawał. Ż -l takze
w pokoju z Symconem xięciem BółgaIJ'i, któ-
remu nawet syna do chrztu trzymal. Po skOll-
czoncm zaś panowaniu cesarza Lwa, przyLyl
rządca ówczesny dYfI'achijshi, protospatarios
Leon Rabdllchos, który poźniej byl mianowa-
ny dozorcą i Ul'z=-!.dzicielem wyścigów, do Pa-
ganii zostającej wówczas pod rządami xięcia
scrbskicgo. aby się widzieć i naradzić z t 'm-
ze xiązęciem Piotrem wzglęaem jakie-
goś podboju i zamiaru. Ale Micha', xiązę Za-
chilImian, porwany z powodu tego zazdl'Ością,
doniós' Symeonowi xięciu bólgarskiemu. ja-
koLy cesarz rzymski ujmowal sobie podarun-
kami xiążęcia Pioh'a, ażeby poumówił TUI'ków,
i wtal'gnąl z nimi I'azem do B6ł'garyi. Byla zaś
właśnie w owej porzc wojna nad AchcIosem
mięozy Rz 'mianami a Bólgarami. Wściekając
się zatem o to Symeon na Pioh'a, xięcia serb-
skiego, w 'prawił z wojskiem igricesa Teo-
dora i l\Iarmaesa, razem z aI'chontopulem Pa-
wIem. synem Bl'anosa, kt.óregoto Piotr xiązę
sel'bski oślepi'. Zdradnie tedy zaszedlszy Ból-
garowic xięcia serbskiego, i pokumawszy się
5
34
Z K o N S T A N T Y N A
BOVAra oop /J.(!l0J!T' o'et ó patJlł.EV; 'pwfłaloop
... - .1> \ .» ' ,,, n ' .
uE lOvra£ ula uWQW1J 't01J WJl.0J''ta E't(!Op 71 0;
'tO lJV,'E71UOEI" 'tor Tovo;wv:: ;mt f71E}.{)Eb.
, ,
;CaTa Bovl..raQla;. irlpE"lo b'£ "re, "reu( 'tOP
"alf/oP i"Eimjl ;cat 71Ó).ffł0!: Ei; 'AXEI..Wp fLE'ta v
'twp 'poofLalwp "at 'tWJ' Bot'}.raQoop. l'lftrcPr.
p , , ł ' \
01,"11 rEJ:UfLEJ'O fI' 'tOt"l' ° ...t'fLEWp ;c(('ta 'tOV
(W l Oł'TO; .IE{) {J Ua IIlT{)oV ladO"'tEtJ.E 'tOP ..!l-
, , ,
1Qh?: 1J eEó8w ojl ;cat 'tOP 1.IaQfł(( p hEII'OIt l'E'tU
Cf'O(JlJa'tov, i1.01"m ;cal ((f!X0Jl'l'Ó710VJ.OP IIai:J.op
'C01J v;oP Bo((pov , OP Ó IIlrno Ó a0 l. wp E{) 1 3I.la
.... "'.... ""
hVCf'l..oolJE. 8óMp o p 171f').{)óJln oi Boi:J_rUQOI
71f!0; 't01J aQl.0Jl'l'a EQPUa; , ;cat O"t'J'"lf;n';a'P
fLE't' avrov 71otJjlJafLE1JOt, "al Ó(!"CY PE{Jatoo-
lJ((J'TE fL 71(1.0fl" 'Tt 71a ' aV'lw1J ipUJ"rlo'P,
, .., 'te., O - .. , , fIt. ,
'ł771ar1JlJ((1J awop E EI. EW 71QO ((V'lOV;, OP 70at
71af!avra 8ElJfL lJa'P"lf EilJ rarop i1J Bov}.raf!lf!-,
, . o , , , - , -' 0 R' , ,
"at a1tO JlłjlJY.Et E" q-t'I.ro<f/. El-lJr,"- E u f aJl'l
, - n -"\ ł , , B I , , ,
av1'ov aVJ.o; () t.lO a-JlOV, "at Ey.Q((r1"jlJE'P
i'l1J 'lQla. ó b'E {JalJtJ.Er Ó XV!!l'; 'pOOfLaJIO
;1.00", ((QJ.0nÓ710t.}.0", lJl TY 1tóJ.Et Za7.(( lap 'fiw
V;01J nQI{JflJOJ.ń{Jov 'fOV aQl.0Jl-'lo; .IfQPUaq
" , . , ' 0 " ,
a1tElJ'TElI.f 71QOq 1'0 rEPElJ at aQXo,''l(( f P ....Ef!-
f1 ' . , )J '" o. · , " «' {)
I.lf!--' CI..(( (I.71EI.uWP ;cat 710/.EfL1JlJ((; ti'lTr; 1J
, - n I, I , ,\
1T((Qn 'tOV avloov' "f!(('l1JlJ((; raQ (tt:T01J 1taQ-
iboo"e 'foi Bot'l..raf!0tq, "at '''!!a'CEi'fo M-
(jfłto . El'tn fLE'ta l Ó 'Ot'; 'tQfi;, 'loi) II((1:J.ov
, () ' - B " ""
EPa1J'ttw Eno 'tOt; oVI.raf!0l , ((1tElJlElI.f 'tOP
Zal.w}la1J 'tOP 71(!Ó'lEQ01J 71a{!a 'fOV "t'Qov 'pw-
fLapov '(01) {J((.(J'I}.lw a71O(J'taUJl-ra, ;cat 8,00-
a; 'tOP IIavAov ixf!ar1JlJf1J ai"l'o 't P ((Ql. 1J
'troP .I{ pI..WP' ó(j'ft 71aQaV'la 'fWJI E'!)ferflJtWJI
'toi! {JalJIJ.Ew; 'pwfLrelwp i71tfLP1"jlJ{)f/; Irit'E'lo "((.'la
'leiW Bov').r roJl, fL1"jb' ó}.w; {)Eł. lJa !J710rar pat
ainol!:, aU' !mo 'loi) (JaO"lUro; fLiJ)).oJl 'pro-
palwp 8EO"71ó?;flJ{)a,' OOlJ'CE "ret 'fOV ;fVfLEW'JI
cpoO"O"a'lop "a-r' aUrov a71oO"nt).aJl'loq bta 'loii
z mm, pl'zysięgą zatwiel'dziwszy obietnicę,
zc nic przcci" nego 00 nich nic dozna, nakło-
nili go podejścicm do tcgo. ze pl'zyszedl do
nich; po czem COPl'flllzej go związawszy, za-
prowadzili do BólgaI')-i. I zakończyl życie w 5
więzicniu. astal zaś po nim Pawel, syn BI'a-
nosa, i panow.11 h'zy lata. Ale cesarl rzymski
mając za archontopula w mieście Zacharpsza,
syna Pl'ibcslawa, xięcia sel'bskiego, wypl'awil
go na tron xiązęcy do Serbii. Lecz prz -Lywszy to
i począwszy wojnę, zostal on pokonany pl'zrz
PawIa. Pojmawszy wyd:.' go (Paweł) nólga-
rom, gdzie byl h'zymany w nicwoli. Potem
jednak po trzech latach, kiedy Pawel stanąl
przeciw Rólgarom , wypuszczono Zacharyasza, 15
kt6IJ"to pOPl,zednio byl wYPl'awiony pl'zez cesa-
rla rzymskiego; jakoż wypędziwszy (Zacharyas:::,)
PawIa, posiadl sam panowanic nad Serbią.
\Vtedy prz 'pomnial sobie natychmiast dobro-
dziejstwa cesarza rzymskiego, i zerwal z 20
Bólgal'ami, daleki od tcgo, zeby się mial po-
czuwać do podwladności względem nich, wo-
lal bowiem być pod zwim'zchnictwem cesarza
rzymskiego. Dlatego teZ kieay Symcon woj-
sko przeciwko niemu wysIal, pod l\lal'maemem 2j
i Sigricesem Teodorem, glowy ich i zbroje z
pola bitwy odeslal do cesal'za I,zymskiego, ja-
ko tropea (h'wala bowiem jeszcze walka mię-
dzy Rzymianami a Bólgarami), jako i poprzedni
xiązęta odsyłać je zwykli byli cesarzom rzym- 30
skim; i zawsze się uwalal za poddanego i
podleglego onym. Ale Symeon znowu wyslal
drugie wojsko pod Kncnem i Hemnekiem i
Ecbokliasem przeciw xiązęciu Zacharyaszowi.
dołączywszy do nich i Ceslawa. Wtedy 00- 35
piero przeląkł się Zacharpsz i uciekł do Chro-
bac)'i. B61garowie zaś wezwali zupanów, ażeby
p o R F I R O G E N N E T Y.
35
Jlla f-la;f1- y.at 'lOV 21'}'Qlrtq BEO{JOOQOV, WJI
" _., , "., 't _ , ,
xat 'la'; xEq;CU'.a; Y.at u fw'la EX 'lOV 110l.Ef-lOV
., , , , " tv ' , ,
Cf.11HTt:ElI.E 11Q0'; 'lą" paall.ECf. roop.aIOO'JI E1Tt'JII-
y'la (in '}'aQ IlEui v 'pOOf-laIoov Y.lU Bovł.ra-
, .,. '\ , ..» ' ..,l\", ,
5 f!OO'JI f-lal/l1j'JI), Ot'uEJron uE E11avaaro, 7oa{)oo;
"at oi 11QO Cf.Vl"OV anovn.; aJria'CEJ.}.oJl 11f!O;
'lOr.; {Jam).El'; 'pOOf-laloov,' Y.lU imoraaaóp.E'JIo
7oa;' bOt'ł.EVOOV at 'lOI';. nlt),tV b ((Jria'CEtI.E'JI
i'rE OV CfO(J'aarov Ó It'f-lE6JJJ bta 'lOV K'JI ł'OV
iO 7oa;' 'lOV 'JJ(J.V XOV xat 'lOV '1htpóxl.ta XCf.'la
'lOV anOJ"lo,; Z(q.a.Qlov, aVJlaJroa'lEl7.a.; P.E'l'
aVl"OOV 70at Tt Eia{)ł.a(3oJl. 'lón Ó ItEV Za1.et-
, ,./ n.' , , X {J ' , b '
£!,a.; q;op1"juEl'; q;u7Et EV QOO aruF Ot E
Bovl.ra!!Ot p.'łjJl{'aavu; 'l01'; ?: Ot'JravOl; i).{)EIV
15 nooo! avror.; 7oa;' m(Oa).a EI'JI a0 1. 0V'Cet 'lO'JI
.... ;;II '" ł-' '" .
',"' ' {J , ,,, , , ,
T !Ea{ha OV, xat ut oQxov 'lovrov.; ana'1q-
aa'JIl"f.; y.a;' i l"C'}'arÓVTE; f-l'lQt 'rov n(!Wrov 1.00-
, , ' b ' "..
(!lOV, Y.at na[!av'la Eaf-lJwaJ"lE avrot'';, EI':-
ł.{)op i'JI Ef!P').['!- xat avvEJrijQaJJ 'lO'" aJraJJ'la
20 l.aoJl ano f-l'XQov {oo,; p.EraJ.OV, zat Eiarłraro-V
" B '. , ,. , . -,
,l:OO'; Ol'I.raQla';' 'ClPEt; u f unouf!aaaV'CE;; HG'łl"-
f} """ P ' ,,, t'
O'JI Y.at l:'JI .A.QOO a'll,!-, 70at EP.flJlEV 1] 1.OOf!a
i łjNJ';. Y.etra 'lO'" y.al!?OV O JI iXEIPOV Eiaijl.{)-o'P
oi at rot Bovl.raf/Ot Ei.; X[!oo{Ja'lla'JI p.E"l(( 'lOV
!5 A).Or0{JÓ'lOVf/ 'TOV nOI.EI,ijaat, y.a;' iaCfar1"jaa'P
, , - ,- {J ' , ,
11(Wt:E; Ei!Elaf na!?a 'lOOJI ..c'l..QOO a'l'OOJI. p.E'la uE
, f' ,. - B }, ' 't
XQOJ'Ot'.; EnU( ((770 f'OOJI Ot' _j'l"CQOO'JI q;vroo'JI o
TtEia{)l.a(3o.; pETa Xl"Ct lrif/OO'JI 'CEaaa(!ootI ano
nf/Ea011t{Jov EiaijUfE'JI EV E {JI.l,!-, oVl. EVf/E
30 bf Ei.; 'l J1 l.wf!l"CV fi Wf 71EJ'rr,xOJ'ra f-lÓJ'Ot';;
" ..,l\ , -" , b '
aJ'uQa.; W/Tli rt'vatxa.; fl.0P"llC'; f-l1"jn mu la,
(UJ.a XVPJJ'}'0vv'la.; xat lJla'lQEf['oP.{Pov.;. pE'la
, " I .., ..
'lOt'roov x[!arłjaa.; 'l'l'JI 1.OOQał' E(ltproaF. 11(!0';
'lOV {J((aIUa 'poopaloov, niv i av'lov aJ''ll7.łj-
35'p,P zat (Jo t?-Hav E71t?: 'roov, vma1.J10i'llEVO';
bOL'l..łłmv Xl"Ct i'71E{XElV 'lfi n'(!oa'l'a Et av'lOv
xao-w.; x«t oi rr o Cf.vrov a[!XOJlw;. xat ix-
wyszli do nich, i przyjęli na xięcia Ceslawa,
poczem dudzonych przysięg=! zwabiwszy do
pierwszej gl'anicy, związali ich znienacka, weszli
do SCl'bii, i zgromadziwszy wszystek naród od
IDalego do wielkiego, odprowadzili do Ból-
garyi. Kiektórzy tylko uciekając, schronili się
do Chl'Obacyi. I zostal kraj wyludniony. Po tern
więc zdarzeniu wt3l'gnęli ci sami B61gal'Owie
pod AlogobotUl'em do Chl'Obacyi z oręzem w
I'ęku, i pozabijani zostali wszyscy tam przez
Chrobat6w. Po siedmiu zaś latach uciekł z
Bólg:u'yi Ceslaw z innymi czterema z Presla-
wia, i wszedł do Serbii, :Ile nie znalazl w kraju,
jak tylko O mężczyzn samotnych, ani zon ani
dzieci nie mających, żyjących z polowania. Z
tymi opanowawszy kraj, orędowal do cesal'za
I'zymskiego, i prosił o pOl'ękę i pomoc, za co
oblecywal podlegać i służyć zwierzchnictwu
jego, jako i dawniejsi xiążęta. Jakoż od tego
czasu nie przestawalobsypywać go dobl'o-
dzicjstwami cesarz rzymski, tak że nawet ci
Serbowie, którzy zyli w Chrobacyi i Bólgaryi
i w innych bajach, których Symeon poroz-
pl'aszal. dowiedziawszy się o tern zebrali się
wokolo niego. Xawet do stolicy nicktórzy byli
się schronili, uciekając z Bólgaryi; otoz i tych
odesral ces.uz rzymski obdarowanych odzie-
niem I mnemi doLl'Odziejstwami do Ceslawa.
Tak więc przy pomocy hojnych dal'ów cesarza
rzymskiego powst.awszy na nogi, i baj swój
zaludniwszy jak popl'zednio, zostaje w zupelnej
zawisłości wzgl,?drm cesarza rzymskiego, boć
też o ccs31'skiej poręce i licznych jego dobl'o-
dziejstwach niet 'lko kraj swój Ul'ządzil) ale i
jako iąż,:: jest uh,iCl'dzon '.
,.
36
Z K o N S T A T Y N A
'fOT B OV lJd).l71E ej pa(]lI.EV; 'pOOłw1rov Eł:E!j-
rETroJl at:ró7, Wa'lE "at Et'; X!}oopadaJJ ;mi
Bov).ra(!la xai l n(;.; I.oma;.; ZOO!}alł; lJf( -
rO"rE'; {f!{31.01, or; v It'pHJJI lJlEaXÓ(!7T,af,
- , , , _o. ..",., '1 '
Tovro rowvaaJ'rE'; at'Vr;Zu'1]aa'V EIo; aVTOJl. ((h.a
"a i IJI rfi 7lÓAEl 1(0)).01 a7TO BovI.ra[!la.; gt'-
7ÓVlE; Eia U}oJl' or.; "al iJ'l>'I:aa.; xai EVE(!rf-
'rraa ó {3aall.E1:; 'lOO JI 'propaloo a7T{aul).6
l1[!O 'lO T Elao-}.a{3o . "ai ((lTO 'lro" 1TAot'.
alroJl bOO!!H JI "foii paavUoo.; 'poo.ualctJJI aVO"'lr;-
a( .uEJlO; xat i'olx aa; 'l ZWf!aJl 00'; 'lO l1(!Ó-
"ff[!OJl, far'JI i'710'fE'larp{vo:; lJoVA07Tf!UUi5q 'l
{3a(]t}.Ei 'poopalooJl, xa' lJux 'lĘ.; 'loii paalUoo,;
at'JllJf!0flt,.; xre2 'lroJl 1(0)).001' avrov EVE!!rEatWJI
'l JI 'lowvrr;" zw(!aJl aVO"'l are xat a[!l.ooJl iJl
avrff {3E{3alooD-EI.;.
tJn ó a!!l.ooJl E(!{JUa:; i a!!l. :; , rot'JI
ano "f ;; {JaatI.Elw; 1I!!W!).Elov 'lOU {JaatUoo;;,
bod l?oro.; iaTtJl V110TfTarfl{JlO'; 'l 1 oop.alooJl
{JaatI.E;, xai OVl}{7TO'lE 'l anOJ1l"l BOt'}.ra(!la;
xaD-v7Tf'lar'1].
tJn i'JI 'ln {3a7uafl{JlrJ SE(!ę).l (. EiaL "aa'l(!a
oixoi:p.EJ'a 'lO AWl"lJllxOJl, 'lO T E(!Jla{3ovaxf J
'lO IIlfrv(!irot';, 'lO A(!EallE x J 'lO .AEO"I' X, 'lO
aJ..p'i.;, xat Ei; 'lO zoo[!loJl BuaooJla 'lO KIt-
'lEf!a "reł "f o Af(J'JI x.
KuprlJ..aLOV 'A/.
ftE[!t 'lWJI ZaXAov/łOOJl, "at ; .,'VII 0jXOVfTl
,
zoo[!re;.
Vet " 'lOOJl Z(q}OVflooJl zoo[/a na!!a 'lWJI
'pOOfl(J'OOJ1 71(!Ó'fE!!OJl ł:"x!!aU:lro, 'POO!łff.J'OOJ' {Jf,
., " D ' 14" . c: {3
gl'jpl Ot; alTO oL w.u .; LJJ07.J.r,'ltallO'; o wn-
.
, " "., - ,-
I.H'; flET }XlO"f J xaD-(ij xret Et; 'U.JI 'lOOI' 61.[!OO-
p' , ,., ,'t..., .
pU'lOOJl ,aTO!!,all f'!!ł"/'l(Cl 'lU[!' ret'lOOI'. t'lTO pa-
al).łi lJi 'poo.urelooJl 'lWJI Zal).Oł:flOOJl at"Z'1j
.
3
10
'15
Nakoniec wiedz.ieć naldYI ŻC xiązę Scrbii
od samcgo początku, to jcst: od panowania
ccs U'za Hcraklcosa, podwl<luny jest i poddany
ccsarstwu, nigdy zaś nic b).' zawisly od xi cia 20
Bólgal}i.
\V ochrzconrj SCI.bii zamicszkanc miasta są:
Dcstinikon, Ccmabuskci, )legil'cty, Drcsncik,
Lesnik, Salcnes, a w zicmi BOsollskiej Katcra
i Desnik. 25
.
ROZDZL\Ł 33.
.
o Z.\CIILDJlAXACII, I KRAJU Kl'ORY TER.\Z
Z.\)IIESZKrJ .
Ziemia Zachlumian b .la picl'\\"cj w posia- 30
daniu Romanów; rozumiem tu zaś Romanów
t .ch, których z Rzymu cCSaJ'Z Dyok]rcyan osa-
dził w tych stl'Onach , jaklo powicdziano w I'OZ-
dzialc O Chrobatach. Była tcdy pod panowa-
nicm ccsarskicm ta zicmia Zachlumian, ale za- 3:1
p o R F I R O G E N N E T Y.
37
1.00f!l't 1J7TĘf!XE", iW.a 97a(Ja 'lOOV Jpaf!oov ai-
_A' n.. - fi , , , ,..
lplU.OOTlO"ł/fUJ'a 1J 'rE x(()'!a?om ° 'l(tt''lrjq M(o
'10 lll't!!anaJl t/f!r,flfiYlaf.. oi b J'tv E?,;taE oixovv-
'fE; ZaY).OVflOt IIf!{JJ.OI 'lvrxa"Ot'au', l ExEI-
5 vov 'Cov ńnovro.; 'loi) fi.; '10" {Jct'JlUa 'PcJJ-
Ilalrol! 'JI!!u.x}.HoJl llQoO"Q;vró,'ro.;. Zay).o tflo I
J.- \' I O · , " " __, I
uE ro,'ollaa łjaaJ' ano 0f!01''; OVlro ?olU.Ot'la,'ov
,,., I \ "1 1 \ \ - - v.' I
_ "ł./.Ot'P.OV. ?om al.l.oo; uE 7T((f!.(. 'l 1 'CroJl ..Y.ł.((.-
{Jrov btaJ.ixny 1!!p.'l,'EVfmt '10 Zal.J.o1:p.oc ro1'v
iO olllaro roi' {J(Jt'J!ov,inElbl} h, 'l j 'TOIOł.'lf:J 1.ro-
!!{c {JOt"l-'ó,; lan plla.; , ;1.roll ń"ro{)u aVloii
Mo xaa'loa , 'Co BÓJ!a xat 'lO XJ.olm.. ÓlTlaOEJ'
, .
bi 'loii 'lOW1:'lOV {Jovvov blif!lEmt 970'fap.o; y.a-
, I B . '" , ,"
,.Ot'llU'O'; 02'a J ° f!!P.łj"fNl((t X(O.OJ1.
'n« '_'t o I \ I
i5 urt 1J rEJ'fa 'COl' av vnalOV x((t llal!!'y.lOV
7JIlza }. '10 ii 1'io;; '10 V BOt'af(3oi'r 1J 'lOV Uf!l.07"TO;
'lOOJl Zal.i.ot,pro" ).OEV anu 'lWI! y.a'lOly.oi:"'TroJ1
apall'CiarroJl Ei.; 'CiJJl 1l0WP0J1 BlaJ.a.; , 'COJ'
'7To"op.a ÓpEł'OJl L1ll ly.łj, xat cJxłjaEJ! Ei.; 'TOJ1
20 97olap.0J1 'liw 11l0ł'opa óluPOJ! Zal.}.ovp.a.
tJn Iv '1(3 l.ro!!lry 'lWI' Zal.J.oVIl.rov fia, xa-
O"'l(}a oixoi'pEJ1a 'TO rarJ'ÓJ1, '10 Jłlox!!uJxly.,
'lO '[oaJ. , 'Co r"}.ot'p.a "'x, '10 Ao{J!!,axlx,
KHj'&J.awv Ad J .
25 97E!!t 'lWI' Tff!(3ovvmloov y.a/' 'lrol' Km'cU.l'lwl'
,.,. - .. - ,
y.al 1j) 1'1'1' OIy.OL'al lw(}a.;.
bu 'lWI' TEf!(30t'Vm'l00,' imt 'lWI' Ąm'a-
i.l'lOOI' l.w!!a pla i'naf!lu. lmo bi 'lWI! a(3a-
ll'lla'lrol' Zi(}p).rol' oi iXEiaf xa'la,'ovmc, oi i
:50 'xEb'otJ 'l('V ;;'f!1.0VlO OiXOVl!lf; 'lOV Ei; 'lo.
{JaatJ.i(( '[]!!ay.}.twJ' n!!OG'qt,/ó"lO'; ano 'Tł.';
rI.fJc(7T'lIO"lov f!!{JJ..la; Idl.'!' 'lO;; UnOV'lO;
v. (J " - B " , T ..,
....Ef! ł.m; 'lOV M!rJl'lllE{!OV. oVro; Ot'l' O af!-
IWV B}.aa'l p.Ef!0; 'lfi iblf! fh7al!!t bibroxfJ1
35 «ł'blł" Kr:at,'av 'Oli t'iiJv BE}.a'l 'lOV ot'naJ'ov
--
wojowana przez A warów wraz z narodem, opu-
stoszała, i ZlIprlnic zostala wyludniona. Ci
za Zachlumianie, którzy teraz ten kraj za-
mieszkują, są to Serbowie, od owego xia:ie-
cia, który to ucil'kl się by' do cesarza rzym-
skiego, Hel'akleosa. Xazwani zaś s Zachlu-
mianami od góry nazywaj cej się Chlum. A
i skądinąd weding języka slowiańskiego wy-
raz Zaclllumiauie oznacza tych, co za wzgól'zem
micszkają '); albowiem w tym kraju jest pa-
gÓJ'('k wielki, na któl'ego wierzcholku dwa
grody: Bona i Chlum. 'V tyle zaś tego pagór-
ka plynie I'zeka nazwiskiem Bona, co Się "1.-
klada pitlkne t).
Dalej wied icć Iw/dy, że pokolenie prokon-
zula i patrycyusza Michała, syna 'Vusewuca 3).
xi cia Zachlulllian, przyszlo od niechrzcellc6w,
mie5zkaj cych nad I'zeką "Tisł'ą, nazywając się
Dicyke , osiadlo nad rzeką nazwiskiem Za-
chluma.
'V kl'aju Zachlumian są gl'Ody zamieszkane:
Stagnon , Iokriskik, Josle, Galumainik , Do-
briskik.
ROZDZIAŁ 3t.
o TERWDIAT.\CII I KAXALlT.-\CH I KRAJU J
KTÓRY TERAZ ZA IIESZKUJ .
n'ied icć na/ciy, że Terwuniatów i Kanali-
tów jedna jest kJ-aina. Pochodzą zaś luie-
') StarosI. 'LU'L wzgórze. t. I) dobra?
3) W dyalekcic Slowian naddunajskit'h, mianowicie
u SCl'Lów, głoska ł w imionach na sław zakOliczo-
nych , równie jak i w czasownikach wypuszcza si«:.
Imię Chwalislawa na prz}-Uad brzmi u Scrbów:
t'alisawa. Tosamo postrzegamy Jui w czasach
dość dawnych. Wojslawa, iona Jana Kastryoty,
38
Z K o N S T A N T Y N A
TE!J{JovJ1la.;. {){).OJJ1 O;;"lO 'Co" ibtOJ! rap.{J(jo"
bo a(J(tl ooJ1óp.aa'EJ1 avroJ1 af!l.oJ1'Ca, 1l0t (Ja.;
a{li)J! ((VlE ov(JtOJI. i ixEiJ1QV b ó ([J((}.If.l{-
, ' () ,, , 'to. ( ... ...
er;.; Er E "J1'1 1], XfCt ((11 EXElJ10V o T OL'l" 1]-
, .., .»" - '7' {J . .,
f.lEf!łj';. 1'j(JaJ1 uE Ot 'CYN ..I Ef! om'm; (if!lOJ'lE;
aEt i'11o 'COJ! lÓi'0J1 'COU an0J"lO'; 2.ff!llJ.la.;. TE!-'-
{J . ...' - - ,. , ',:> .» --, , .
oL'J!ta uE 'CrI 'COJJ1 .....XI.U/Jfi 1 J1 ulW'.EX'l''łJ E!!f.l1]-
ł'Ei'ETat ;(Jl.L'QO'; 'CÓ110';' raf! 'Cotai"1łj l.00[!U
OlL'!!wf.la'Ca EXEt, 110).}.&"
'ł'"\" , , ",. ,
un E(Jrt xm ł:rE(ja l.OJ(jU 1:110 'CavrłjJl 'C JI
'l.oor;aJ1 TE(j{JoL'J1la.;, KaJ'a). llf!Of1ai'oQEt'0f.liJ'1].
'Co bE KaJ!aJ.łi lQf.lłjJ.fi'E'Cat 'Cu '1WJ1 Y.I.UfJOJJ1
.» .-, , . t' , .» ' .»' ,.. .
utaloEXl'łJ ((/'(('3 la , E71Elut/, ula 'lO UJ'at 'COJ!
'CÓ110J1 inlmboJ', l1a(Ja.; wyrwJ1 'la.; bot'J.Ela.;
bu) af!(( wł' ixnl.ov(JIJl.
szkarlcy jcj od niechrzconych Sm'bów, osiedli
tam od czasu owego iążęcia, który to uciekl
do ccsarza Hera kle osa z SCI'bii pogańskiej.
aż do (czasóll1 xiąl cia Serbii \Ylastimcra. Dwoi
tcn xiążę \Ylastimel' dal cól'ce swojcj za męża 5
KI'ainasa, syna \Y daja, żupana Tcrwunii; a
chcąc zi cia wlasnego uzacnić, mianował go
xiążęcicm, i uczynił udzielnym. Z nicgo zro-
dzil się Falimcr, a z te o Cucymer. Byli za
tel'\\"Uńscy xiąż ta zawsze pod rozkazem xią- 10
zęcia scrbskiego. TCI'\\"Unia znaczy w języku
Slo wian utwicl'dzone micjscc, ma bowicm kra-
ina ta wiele twierdz.
Jest i inna kmina przy tcj krainie TCI'\\"Unii,
przezwana Kanali. I\anali wykłada się w jęz)'ku 15
slowialiskim kolcj wozowa, gdyż PI'zy pla-
SZCZ\'stości okolic\' wsz\"stkich swoich slużc-
.. . , .
bności aopelniają zapollloeą wozów.
rodem Bółgarka, nazwana jest w dawny, h kronikach 20
Wojsaw=ł (Bielski hon. f,w. wyd. z r. 1564 k.2-1-2.)
Jeśliby można b)'ć pewnym że taksamo ,,)'mawiano
imiona te już za czasów Porfh'ogennety, tedy sp 0-
mniany tu pl'zez niego BOt'(JE{JOin:;;1], rodem swym
z nad Wisły pochodzlłcy, wedlug zwyklej przemiany 25
gloski II na y wymówiony, bylbyto W)'slawic, czyli
s)-n Wyslawa, któl'elo ostatnie imię znane bylo \V
naszej WitUicy jui za czasów pogańskich. Tak mó-
wi Bogufal (u Sommel'sb. H. :5 7; wrękop. Sędzi-
woja str. 50): El'at UI'bs famosissima in regno I.e- :50
chitarum, nomine Wyslicia, cujus olim princepli tem-
pOl'C paganismi fucrat Wislaus, decoru!!, qui et ipse
de stirpe I'egis Popeli duxerat OI'iginem. Najsl rszy
zaś żywot Ietodego wzmiankuje w rozdziale ił o
xił::ciu wiślickim , który okolo roku 88 t "ygnany z :55
swego pallstwa, szukał na obcej ziemi prz)tull..u. B.
..
p o R F I R O G E N N E T Y.
59
'bu I" 'lciJ 1.00f!{ Tf{!(301'J'{a; :'.((t 'lOii Ka-
mł. fial ;u(a'l(!a oixOvl'EJ'a Tf(!f1m'J'{a, 'TO
'tJ(!IW;, 'la 'plfJH'f(, 'lO AOl'xń{Jf'lE, 'lU Zfr'). fJr;.
KUJ,cl'}..awv Al.
5 1TtQI 'TWJ' .JIOX}.1j'llaJlWJ', xat J't'J, o;xoiifJt
l.w(!a .
.
'V"" · A l' , ", .
vlt ?J ilIOX"1ja l.oo{!a xat ((Vt11 W(!OrE{!OIJ
\ - D' , - .". to'
wa{!Ct 'lOOJl .L-OOI'((1'OO'J! f7oQaTftTO, Ol' ((7TO rOO-
IUi; /ffTr!łXlfJE:JI Ó {JafJlJ.EV; AI07o}.r;'llaJ'Ó';, 7ou-
f o {)ro; xal fi.; 'l IJ 9lf{!t 'lWI' X{!oo{J(hooJl ;fJ'lO-
QlaJl E;(!1"/'Tflt' {mo bE 'lOJl {Ja(]tUa 'poof1a{OJJ'
imF,(!1.E. mt(!a bi 'lWJI 'Af1a{!ooJl xat aVf'1] q
, . 1 {} - " , .!_1
l.00(!U at l,Uat.fiJ-TUT Ha(t 'łl{!1jf1-00"lat, Y.aL 'ilW.tJl
1711 'H(!axi.E:lov 'loii {JaoiU(oJi; "' x{(j{)r;, 7oa-
n. ' ,."V" {J ' ,. {J 1' ,.
15 l,OOi; xm 1] - {!OO a'll(( XaL 1[ ....E{! 1.1(( XaL ?J
'lWI' Za1.i.oi'f1-oolJ xal Tf{!fJOVJ'{(( xat 'Toi' Ka-
t'aJ.. . dU)XAr;a bE OJ'o/(((: f1'((I r'mo 'loi' IJl TY
, " "H t {J
'lOmł'TY l.OJ{!f!. xafJr{!ov, 071f{! E7oTlfJEJI-- ° a-
(]Ił.EV; dw::}.r;'ltaJ'Ó';' ł'VJ't lJ{ laTtJl l(!łl,uÓxa-
20 arf/oJ', f1- E lf!t 'lOV t'rJl ó,,,'olwt ólffJ'olJ J,óx}.r;a.
'bu II' r-n l.wf.!f!. AlOx}'Efa fiat lffrai.a
xńaT(!a Oixovf1EJla, 'lU T(!abE'lat, 'lO Novr!!a8E,
TO Aonobóx}.a.
KHl'aAawv AS-'.
25 1TE{!1 'l0}Jl IIara'l'wJI 'lwJ' xal '.A!!EJ""l{(1'W'P y.a-
AOVf1-{VOOJ', y.al r,; J'vJ' oixovat l.ro{!a;.
'tJ'tt q xoo(!a Ei; J' 'l'VJ1 oixovrJ"l'J! oi IIara'J!ol xat
aV"l'l wf/órE(!OV Wa{!a 'lW'I' 'pof1-alooJ' ix(!a'lEI'lo,
.. rD ' · p l' A 1 .
ovq a7l0 rOOf1-TJ o paatl.EV'; illOXI,"rrtaVo; f1-E'l-
.. O ' A 1 , " , , , ,
,) Otxlaa tV ilE/.f1-a'ltf!. f'J! XtafV. Ol uE aVTOt
IIaraJlol. dno 'lWIJ ci.pu.n'tla'loof! Il(!{J'J.ooJ' xa'l-
W kI-ainie lel"wuIlskicj i kanalijskiej są grody
z lłnieszk3nf': Tprwnnia, lIurmos, Ryzcna , Lu-
kawete, Zellewc.
ROZDZIAŁ 35.
o DYOKLEATACH I KRAJU KTÓRY TERAZ
Z.UIIESZKrJ.\.
Kraina dyoklejska także byla dawniej w po-
siadaniu Romanów, których z Rzymu przesie-
dlil cesarz D .oklecyan, jak się tez powiedzialo
w histOl'yi oChrobatach; i zoslaW lla pod ce-
sarzrm rzymskim. Ale i ta ziemia, pl'zez Awa-
rów opanowana. zostala w .ludniona, i znowu
za Hel'akleosa cesarza otrzymala mieszkallCów.
jako i Chrobacya i Serbia, i haj Zaclllumian,
i Ter'wunia i Kanali. lXaz,.wa sip zaś D\"oklea
.. " .. ..
..
od grodu w tej kl'ainie, któl'y zaloż .' ce-
sarz Dyoklrcyan. Obecnie jestlo gród pusty.
nazywany i po dziś dzień jeszcze Dyoklea.
\Y I..rainie dyoklt\jskiej są wielkie grody za-
mieszkale: Gradetai, N'ugrade, Lontodokla.
ROZDZIAŁ 36.
o PAGA ACH, ARENTAN'AMI TAdE NAZYWA YCH.
I KRAJU KTÓRY TERAZ Z.UIlESZKUJ .
Kraina, w któl'ej teraz mieszkają Paganic J
dawniej także byla dzie..zona pl'zez Romanów.
których z Rzymu cesarz Dyoklecyan wywiodl-
szy, osadzil w Dalmacyi. A ci Paganie pocho-
dzą od niechrzconych Serbów, od czasu one-
4-0
Z K o N S T A N T Y N A
, ,e. " _" _"
nrOJl'lat, E XEII'OV '10 V ano"ro '10 V 1lf!0';
-CO" (lalJl),{a '}I!!ax}.El.o" l1fłoaq;vrÓ1!ro.;. nI:(Q((
,}E '100" :.J{laQwJI "at avrl] xw(>a a;1Jwj.w-
() - " "" ' '} 7 "
'lta Elal't 'ł-IQł"ipW'lat, Xnt na1.lJl nt JQiIlX,.EIOV
'101) (laatUw.; iJląJxla{),. II(t{aJlol ,}E XrU.OVI'-
net ,}IU '10 P xa'wb{ aO"{ha m:rovt; nr 'lón
xl'tlfł0 p((fl'lta{) 1.l'tt ón xal naJ 'rE'; oi I{Q-
{J).Ot 1{Jl'tl1'lla{)-l]a((V" xal r((f! II(qal'ot 'Ty 'lWI'
IXAĆt.{JwJI btl'tUx'fąJ n.fJa11'lla'TOt 1!!!11jJ'Eł:ovlm.
'lff 'lWI' 'PwpalwI1 ,}E ,}la).{xrąJ XWf!a l'tV-
- . ł ./ , _ ,e. r , _ ,
'lWI' J".l(!ł;Jlra "W.EI'lat., E ov xaxElI'Ot naf!a
- · - . 1 ' · " ' , -
'lWP ((vrw" WflalWV ./.lf!EVlw'Ot "(o.ot'vrm.
Vn l" IIa r avlrt Eial. xu.O"'Toa O;XOVIlEJ'l't'fO JJló-
. , I
Y.QOJl, '10 BEf!OVu.ta, '10 t}alfłwx "at Aa{lb'flt a.
xfła'lOVał b ;cal 'laVla.; 'la'; aov;. JI ao;
fl E r W '17 KovQx(!a lOl TO K1xEf!, Iv fa'lt
" - r, ." 11 T''''
Xl'tt xaG''TQov. 'JI'jlT0'; E'lEfła f1ErW.1J n(. ml:l.E'U('
., , 1Ił- "'I ,.. , '" - 't' -
trtOl TO Ir (U.O:, EalCa, v EJ! 'lat'; "Q a:, Eat 'lWJ!
n.noa'ló).w'JI ó arw; Aovxa fllfłJ!'łi"laI, JJIEU-
, " T ,II ,
't1jJ! 'lavrJj'JI nfłOGar0f!H'WV. E'JI ?i xat EX' '101'
arWJI IIavAoJ! a110 'lOV ,}ax'lv).ov nQoO" 1/)(f.ro,
" ,- ,." n -, ./ , ..
tJJ! xat 'l nVf!t () arWt; arf.o; xa'l"ł:gJ/..l E.
"ijaOt; idf!a f1f]'W.l] 'TO (/J((.f!(f.. 'J'ijaOt; h{f!a
l łE r W '17 ó Bf.!ar?: 1j';. Eial ,}E ,,((.l łrEf!ał 'J'ijaOl
" , ,- ,- n
al IUl y.Qa'lOt'flU'aI. nafła 'lWI' at'rwJI ar a -
"'W"', 'JI O"O; 'la Xóaf!a J 11 aOt; Jr,;, JlĘGOt; 'lO
.A&.a'lo{Jo".
KUfa"J..atov "J.. J.
YrEQt 'tOU iOvovt; 'lW" IIal tPaxlrwJ!.
" ' tt n .. - " , , -
Jano" O'lt (f.l tPaiU'lat TO ((n cCQX'jt; El;
, , "I '1 ' ,- 'T ,
'CO" noraflov ./:l71j1. n" avrwv EllO" X((TOIX"I]-
f r ..lo' ,., '.,....., ,
GlJ!, CJf10IWt; uf Y.(t/, EI TOP nO'TaflO'JI A. Err!.,
" 1 liT ,., -,
elOJ'rE 'lOt't; 'lI ma':. a(!OV G'VJ!O!!Ot'Pf(t; y.at
' i ,. l O .... ,, ..'
'tOt't; 11ovopa':. 0fl fOt't; t' . f20 "lWI' uf
mn "oJl'ta oi AErÓ/UJ10ł Ov?; flE'tlc 'lOOP Xa-
.
goto xiązęcia, któlj' uciekł do ces3l'Za Hcra-
Ue osa. Ale i ten kraj przez Awarów ujal'zmio-
nv, wyludnil sie, i znowu za cesarza I1era-
. w .
kleosa otrzymał mieszkańców. N lzywają sil,?
zaś Pag:mami, ponieważ nie przyj li chl'ztu w 5
owym czasie. kiedy się wszyscy Serbowie po-
cllI'zcili. ".yraz bowiem paganie wykłada się
w języku slowiańskim: nicochrzceni. ,,- j zyku
Rzymian zaś haina ich zowie się Arenta, dla-
tcgo tci oni przez Rzymian AI'eu(anami naz '- 10
wam.
Są w hainic P"g:mii (e grody z:'lmieszkane:
l\Iokron, 'Yerulia, Ostrok i Lawineca. W po-
siadaniu ich są i te w 'spy: wiell,a wysp" Kur- 15
kra czyli Kiker. na któl'cj jest i gl'ód; (h'uga
wyspa wielka )Ielcta czyli ftl<1lozeatai, ktÓI'ą
wspomina w dzit'jach apostolskich Łukasz
święty, zowiąc ją l\Iclite; kędy to zmija ucze-
pila się świętemu PawIowi do palca, którą 20
święty P.twel \V ogniu spalii; inna wyspa wiel-
ka Fara; inna wielka wys p a Braces; ale sa i
. .
innc "T.-PY, nie należące do Iych Pag:\Dów:
wyspa Cho:u'a, wyspa Jes, wyspa LastDwon.
25
ROZDZIAŁ 37.
o .-\nODZIE P.\C\"i\"AKITÓW.
"-iedzieć nalcży, że Pacynakici pierwotnie 50
nau rzeką AteJ mieli swoją siedzibę, podobnież
i nad rzeką Geich. sąsiadując z :\Iazarami i ł.c1k
zwanymi rzami. Przed 50 zaś laty Uzowie z
Chazarami zmówiwszy się, i wspólnie wojnę
począwszy przcciw Pacynakitom J pobili ich i 35
.ł..-
p o n F [ R o G E N N E T Y.
41
,.., «, ''1 Ił '"
lL!!ooP op.oJ-'0tj(JaJ'n.; "at WÓI.E/łOIl (J1'!łpai.ÓJ'-
, ' n .... , ł', ,
TE; 11f!0; 'lOV'; aT,:> lI'rtXI'la; l'JTEf!,(JZV(JlU', "at
«110 'lĘ.; iłJ[a.; xoo!!a.; aVToi',; i f(J{oo m', "at
x((d(JZoP at:T '" iZ!!£ 'l '; (Ji,P.E(!OIl oi I.E,,/Ó-
a/rH'l)' ORmo ol. łJi IIa'l II'rtX;mt qv,,/óI'n
l1E!!' f!J.O'J'ro «lIa'ł/Jtjl.aq wlln.; 'lÓ11011 fi'; 'l P
. - , , {3 . J; '
at'TwlI "aTa(J"tjJ'oo(Jtll' "a'l((I.lL ol'n.; u" ni"
, ,
(Jłl/lE!!Ol' lla!!
nvrwI' ,,!!aTOt'/1 (,'li II n 2-' ;ml
TOI.'f!x,Jt'q oixovJ''la.; I" avrff,
f1"(!')I''Cf 'loi',;
),' , , I " {3
1 o 110 .EllOt' 'lf!0l1lp 'lOt'rot'; "IXłj(TlLVlE'; "at EX a-
o , . 1; _ , c. "\" , 'I
l.tH'TH; E", EUIOO aJ' ((1"rot'.; "((I Xa'TE(JXr. I'oo(J((1I H'
, _ "." Ie. _ , ,
((l'CY. Xat uEu110 Ot'UI '11:'; 'lOI((VT1j1,; Zoo!!((.;,
w; Eiqr.'m.I,
"OI'Ta 11{,'rE.
15 'J(J-rEOII 01:' l1ic(T«' Jl((T U'aX[lL H'; bi-
wcca oxroo łJULI(!E ;1:((1, EZOVU(( "at f1f,,/l(J.Ot'.;
" " ..\'o' fi' ,.. -
((!!XOI'T(('; 'lo(JOt''COt'';. 'la uf uf/f((r(( Hut 'l((l'ca.
óJ-'o/m '10:;; l1f!WTOV () E/HLlO'; , l1f!T /I, 'lOV
łJH,doov 1' ovo , 'lof. 'Colrov rvl.lc . 'Cni! 'lf-
, , ,
20 'la{!COV Kot'l.lIin, 'Cov l1i/ł11TOV Y((f!of1(J"ł] ,
'TOV {xctJv Tal/Ikr, 'lOV iPłJ,)/lOV Y071,) 2-' ,
'fOV 0rłJóov Tt 01lÓl'. "«'Ut łJ 'COJ' X((IQ fJ
(jp a11l 'lWV iłJ[oo." 'lÓl1ooJl o; nlC'C lJ'('(.xirat
/dZ!!£ 'lĘ.; (Jlip.E(!OV iC"ł]
l1E1JCt.-
I
i;łłJlool.{}ł/(JlLP, EIZUJ' lt(!lfJI''C(('; fi.; f1 2-' '10
{} , · CI' '11 T ( ... . J;' . 1 .... ,
!5 Epa L7!!T1j/ł 'fOli l'.LaiT,:>((J'. flq uE '10 ",Ol'!!
, 1:' r, . J;' , " '1:- -
'ltJJ! flOt'fA. fi'; uE ro .L t'I.(( '10 P .L\.Ol'!!XOVTap.
.
Ei.; bi '10 AOVl..l1ił] 'lOP , J11aÓ1 J , Ei.; hE '10
Xa{!opÓł] '1011 Kai"łJovll, fi; bi 'la {}{fła TaJ.-
, , z- , ., ,-, , ... r
fła'l '10." fl_oo(JT«.V. H'; '10 1L0110V 'lOJ'.L '.a 'ł7,
30 Ei.; hE '10 bip.a T 0110P 'lOt' BaTalI. fłEta
.\" b r ,- J; .\,'1; ",.
uE «.paTOII av'Coo2-' u'Eu E", ((J''CO 'la'; l'tf!Z(('; Ot
, '1; '.ł. , , ' i ,- ,
'101"1:00" ł", aufl.(fOt. 1 J O}toq raf! l' «.l'rOt'; xat
'11:110'; ixr/('l"ł](JE llal.atOI,; ł-ł EZUJI i ov(Jlav
ll O l1a;h«. ahf/.rpoV'; av'1WP fł.łral1lł-łl1E1P
"" ' '1:' ",. - {} r -
"" 'la «,,:>,,oop.a'f«', (UJ. a!!XH(J at ł-ł0t'ot' '1010;
, " { ,.-" "
XEX'1J'jf1- EPO ,C; '10 "at P. Z!!£ oo"ł]C; af!J.łl2-' av'lOv,;,
pE'Ca bE ()at'a'lOJ1l1QOXEIQitE(J{}cct i ałJEI.ffo"
Monument. Pol. Hi,t. Tom. 1.
wypędzili z ich kraju, i wzięli go w posiadanie
ai do dnia dzisiejszego rzeczcni Lzowie. Pa-
cymlkici zaś pierzchn wszy tulali się szukając
mil'jsca lm osiedleniu swojemu. Zaszedlszy
nakoniec du ziemi, którą dziś dzierią, i zna-
lazlszy Tmków w niej mieszkających, zbl'Ojną
ręką pokonali ich, i wypędziwszy, sami się w
niej rozgoś"ili, i panują nad tym krajem, jako
gię rzekło, llo dzigipjszego dnia od 5:; lat.
Wiedzieć naleiy, że cala Pacyna ki a dzieli
si na uśm poł\\"yspów, poJ tyluż wielkimi ią-
zęlarni. Pólwyspy te zaś są następujące: na-
zwisko pierwszego pólwyspu jest Ertem, dl'l1-
giego Cur, trzeciego Gyla, czwartego Kul-
pC'i . piątego Chal'Oboi, szóstego Talmat , sió-
dmego Chopon, ósmego Copon. W czasie
ow)'m, kiedy ze swoich siedzib Pacynakici wy-
pędzeni zost:lli, mieli "Xiąząt: nad półwyspem
El"lem, Iaicasa, nad Cur Kuda, nad Gyla
Kurkutasa . nad Kulpei Ipaosa, nad Chal'oboi
Kaiduma, nad pólwyspem Talmat Kostasa,
nad Chopon Giazę, a nad półwyspem Copon
'Yatasa. Po tych śmierci przeszlo panowanie
na ich synowców. Jest bowicm u nich prawo
i zwyczaj starodawny nie dozwalający przeka-
zywać dostojeństw na synów albo braci swoich,
alc ci, którzy piastują one, pl'zestawać mają
na doiywotniem panowaniu; po zgonie zaś
bierze wladzf> albo sm owiec ich, albo synow-
.. oJ
ca synowic. a to ażeby nie szla spadkiem go-
dność w jednej linii rodu bez przerwy, ale
ażeby i dla pobocznych bylo dziedziczenie i u-
6
42
z IiON TĄ,N'lYNA
, - ",Co .\," ....\' '" i)'
('(1:10>JI r E (UM,(TO>JI lUUua.;, 11(!0C; TO p."tJ xa(T
fi... . "', -.l\' \, c.. ,
QI.OV El'; U' P.E!?Og rEJlW'; Ul((1f!ElHP '10 (.( ,-
",... , ,. '''''' ,..
O>p.a., w.l.a X('(.t El; 'lOV; EXl1l.ai'lOt'; i!(t Xl.li-
.... , . ' {} , , ."
(!Oł'oP.UJI X('(.t (.(l1fXUElEO" al. 'l'. JI ,(I[tl. JI' Ull0
1:' ' . , - 'ł , , ,.
SEJ'ł/'; uE rEPEt('; O 'l Vllfl-fU(!lf'l((f 'lI'; Y.al r'-
"E'l('(.t h.!?I.O>JI. 'Ut hi OX'lOO nlp.a'la hlwQovJltat
. , , ,., "..,
EI nO"O"a(!w<oJ'f(, /H!!"Yj, y.at El0"ł-'O"( Y.al f.I.('C-
"
'lQJla.; af.!l.0na..;.
'T ' ., " J T"'-
.LO"noJ! o"(t at 'lEO"O"af!E; 'lWI1 .laX:.'NtY.IXWJI
rfJlEal, rov'JI 'l{' .t? U(, KovaQ"l;;,r;;ov(! ;ml. 'lO
{){/w. t'(!ot'y'ci).;r{Yj x(.(1. '10 {} ua BOQoui)./wx
((t 'la {)ł,ł((' BOt').((,r: OGi1óJ}, XEI'"'Clll n{(!a
'lOV LlW'Ull0fW'; 1l0u(.uov , 110:; 'la ((J'((WJ.I-
, I ,
, ' {3 ' , 2 I ' ,
xO>rfQa X((l 0QElOrf!?a IUEf/l] t;J'((110p/.l:110Jlra,
1l0U'; 'lB Ov?; lc(JI y.cd Xa.?: aolaJl xal. :4i.w'laJl Y.(cI
, J ,
, X - " }, ' }, , . .\"
'lYjJl .. E!?O"ooJ'((. "at "la .0111((, y. .llUa'la. ((£ uE
'!1 ), ' ,_oli) - ,
(u..('(.t n;O"O"a!?E'; rEJ/E('(.t XEu'Xat EJ.'u"EJI TOl' LJCC-
f'all!?Eoo; 1l0'lal--LOV, 11f!0 'la ht'.TlxW"lE(!((' y.al.
, , , .l"""" (.,.,
aQx-rlxWfEf!a p.EQ'r 'lOl'UO"'(t '10 (hilla .L lC!:,I-
, 1 ,... - B ' . '.\" i)'
1.0110'11 111.łjO"lC!:. Et 'ln OVI.ra(!'l!, '10 uE trffl('(.
-, '1 }, ,... - m '
'lOV x(.(roo .L t'I.a 11 -łjO"ll(ł:, Et 'ln .LOt'f!Y.l (, 'lU
81 {){p.a Ya!?o{JÓ"1j lll'W1a;;Et 'lff 'poo(jl l, '10
88 {) U((. '[aP8lE(!'Clp. l1).łjO"lU:ft 'loi.; iJ1loqó!?Ol';
. , - 'n' - O ",
1.O>!?t.OI l.oo(!a.; '11,.'; .L ooO"t((.;, 'lOt TE fI.U-
flOl'; "al dEf!{3lEJlIJ!Olł; x(d AEV?;fVb'Ol'; Ucl
'COL'; lomol'; 2.xM.{3ol';. Cl11':.JxttJrw 8i na-
c.. , , ' O "c., ' X "" f' .,,-
oc:. tJ'axta EX P.EJI t' ta.; Y.(t/, .. a a!!ta..; OulJV
, - , '.\"'.-11' , - 'I'"
1Jl-lE[!OOJl l1EJltB, EX uE ./:u.aJlUl'; 7j/łf[!WJI E;,
all0 h JJIo(!hla.; óhiw 1{P.E[!WJI My.a, all0 hi
'pwO"{a; óhoJl .; /d!!((.; p.lii , «110 i 1'ot'!!xla.;
'.\" , - , · , .\" B ' .
OuOJl 1J/łE[!WV 'fEO"O"a!?wv, allo uE oVI-i'a[!u(..;
ó80Jl /d!?((.; p.t(jv' xat Ei.; XE!?O"ciwa Id."
iO"'ltJl irrLO"'l((', Ei hi 'rr'P BÓO"110(!Oll llJ.łjO"t-
{O"noo JI...
dzia w dostojności. Lecz z obcrgo rodu nikt
nie bywa przypuszczany, i nie zoslaje xi żl2-
cicm. Te zaś OŚIII półwY!'pów dziel si na :1-0
części, i maj także mnit'jszych i<!ż<!t.
5
Wirdzieć należy, ż(' czlery pokolf'nia Pa('y-
nakilów, lo jeilol: pólwysrp Kual'cyclII' i plllwy- 10
Sl'p Syrukalpei i pólwysl'p \V orotalmat i pól-
wysep \Yulacospon, siedz z lamtl'j sh'ony Ullif'-
pm rzeki ku wSf'hodni('jszym i pólnocllo-
w;;chodniejszym stronom zwróconc: ku ez .i
i Chazaryi i Alanii i Chel'sonowi i innym oko- 15
licuIII. Drugie zaś czlery pokolenia sit'dzą po
Iymtu brzegu rzeki Dniepru, ku z3cbodniej-
szym i pólnocnirjszym slronoll1, to jest: pól-
wysep Giazychopon graniczy z Bólgary , pól-
wysep niższoh -I:,j::;ki graniczy z Tmki,!, a pól- 20
wYSf'p Chal'Oboi graniczy z fiusią; n:łkoniec
pól \\ ysep Jabdicrtim graniczy z d:mniczcmi
ziemiami fiusi: z [Itinami i Dt'I'wlenin:nni i
Lenzeninami i innymi lowiany. Odlcgla zaś
jf'st Pacynakia od Czyi i Chazaryi pil2ć dni 2:>
drogi, od A\lanii sześć, a od \IOI'dyi
dzie ięć dni drogi, od fiusi zaś jedcn dzieli,
a 0,1 Turkii cztery dni, wreszcie od Ból-
gal'Yi pól dnia drogi. Leży w poLliiu Cher-
sonu, ale jeszcze bliżej llospom... :50
p o R F I R O G E N N E T Y.
43
KHpa"Aawv Atl.
1lE!!t 'lr,.; rH'mlorla.; 'loi! i{)21ov,; 'lWJ! TOV!!-
, " () ,
"W", X((t. lJ EJ1 :wrarOJlrut.
'bu 'f O 'fWJ! TOV!!"wJ! i02lo,; 'lTA:YjaloJl 'l
:; Xa af.!la.; TO mu.utOJl 'l JI "arOly.1]aIJl lllOlEi-
TO Ei.; 'lOJ1 'lU1l0Jl 'lOJl l7102l0/la?; Óf!H'OJl Af(3E-
bla allO 'l '; TOi! l1(!WTOt. fJoE{J6(Jov avrooJl
il1WJ'vf!la.; , a'lt.; {Jol{Jobo ' '10 ttEJ! 'CĘ.; XJ. -
(JEm.; ÓJlO/W, AE{lf(J/a; 'lTf.!0aai'OQEVU:O, TO b
- '1:' t ", , J "
10 'l ''; a-:>w.;, W X((t Ol 1.017101 tur f!t'rOJl,
{Jo{fJobo; i"aJ.Eiro. iJ! 'wrn:} 01:J! T0 'lu/te:l
7"00 1100oo11{){prt. AE REb/a 'lTouałO laTt IJiooJl
.. "" "".... p , ""
X, bp U.; , Ó "a2 Xłrrt,).Ot\; il1oJlo,Ua;;Ó,uE-
210;. orY. ii.{]'OJ'TO bE 'f( j Tun 7.(!ÓI'f[J TOf!!-
.-" (3 , ,.. - ,
-15 XO/, al.l.f(' _r! a!!ro,aGgal.ol EY. '111'0'; ((l'Cm.;
i7100J!0tIU 01'1:0' xal oi pEJl TOVQY.OL ]'HIEal
t ,., ..\'o'.""
t'nłI(!lołl P1Ta, (t!!I()J'ra uE fi'; at'rOl''; f'TE
;(JIOJI EhE dJJ.Ó'l(!IÓJl 110n oVY. ly.'l aaJ'ro, a)):
ł:ll !!IOJl iJJ aVTol.; {Joi{Joboi 'W'E;, OJJI 71(!W-
o '10'; {J01/1obo.; Jl Ó 'lTQO!!f! 1] {JEI'; AE{JE(J[a;.
al'Jlc[JXt,aav bi t'EuX 'f(OJl Xa;- a(!ooJl i"l(lV1:0V';
Tf.!Ei'.;, al',UpaZOrJllf'; 'loi.; Xa n!!o,.; IJl l1am
- , - , , (.\" , "
'101'; aVlWJI 'lTOI.E,UOIl;. o uE 7.a7aJ'O'; ft!!XOOJl
"V"....'.1'o" '-'.1'0' ,
_",-a; af.!m; ula TYjf.J aV'fWJl aJ'u!!laJl "at at'/llm-
2:> IlaJ' 'lciJ 'lTf!wrf[J (JoEfJóbf:.) '10021 Tovf!xwJI AE-
{łEblf!- hCOJlOtw: o/dJlCf i'l'Jlaixft b{(JOOXE 71'!!O';
7n,u0I1 .Ya: nt!aJl EV7fJl , _bla 'lO 'lĘ.; a,'bf!lrtł;
at lOV 7rE!!lCPl/f!0'JI xat 'lO 'lOV r{"Ol''; 1tE(!H] a-
JlE';, 01100'; l avrov nXJlwarr Ó (Ji AEfJEbla;
......... , ,-, - x '"
:iO EXElJ'O'; EX '111'0'; 'lVI'I PEUt r ',; avr ',; _ a:> (t-
(!OV OVY. EllaL(Jonoir;aEJI. oi bi lla'l;;mx;(itfJ.t
oi l1(!Ó7"EQOJl Anna!! i:rOJ'Otf(C; Ó,UH'OI (lOrlO {af!
. £-' 11/ .. " , "."'" ,
TO .n..arraf! OJlO,Uf(. El1 Et7H'Elf.(' y.m W'u(!tr"t E1.E7E'l0
, , - \ '"v" 1"' 'T" ,
rmf! al'TOl'; 7(!O _)..a af!0r.; Ol'J! Ot'rOl "u'r;a,u'-
3:> 'U';.l1Ói.ElIOJ' xat 'l1:EOiJl'fE'; 'l 'II o;;'.Ela'Jl rF,Jl xata-
J.Ettpal X(et 'l'" 7"WP 'I.OVf!Y.WII xafo,xiacu xa'f-
ROZDZIAŁ 3K
o RODOWODZIE :'Ii.\HODU Tt:HKÓW,
POCHODZ. .
ZK. D
N'.u'ód Turków pierwolnie w s siedztwie Cha-
zał'yi lll'zcmieszkiwal w krainie, podlug pier-
wszego ich wojewody nazwanej Lebcdya, któ-
ryto wojcwoda po imieniu nazywal się Lebe-
dyas, po godności zaś, jako i drudz ' po nim,
wojewoll byl mianowany. \V tej to krainie
rzeczonej Lcbedya plynie rzeka Chidmas, na-
zywana takie Chingilus, ale si oni nie zwali
w owym czasie Tm'kami, lecz mieli nazwe z
.. .
jakiegoś powodu Sawartojasfalów. I bylo tych
T urkó\\' siedm pokol(,ll, xi żęcia zaś nad soLą
nie midi nigd ', ani własn£'go ani obcego, ale
byli między nimi wojwodowie, między którymi
pierwszym wojeworlą byl rzeczony Lebedyas.
)Iieszkali te'dy razem z Chazarami trzy lala,
posił'kuj (' Chazarów wc wszystkich ich woj-
nach. Chagan zaś panuj cy nad Chazarami z
powodu ich m stwa i sprz -mierzełlstwa dal
pierwszełIłl1 wojewodzie Turków, Lebedpsowi,
niewiast w małżellstwo, Cllazarkę szlachetną,
z przycz -ny rozglosu o jego męstwie i znako-
mitości rodu; azeby z ni£'go rodzila. Lecz Le-
bed -as ów prz -padkowo nie mial potomstwa
z tą Cłl3zał'k : Owoż Pacyna kici , pierwotnie
nazywani Kangarami (wyraz Kangar znaczył u
nich szlachetność i m stwo); ci więc z Chaza-
rami wojn,: począwszy, pobici i zmuszeni zo-
:::.tali ziemi swoją opuścić i do kraju Turków
przesiedlić si ; ale kiedy się mi dzy Turkami
a Pac\'nakitami naówczas Kan g arami zwa-
" ,
nymi, wszcz ra wojna, pokonane zostalo woj-
sko TUl'ków i rozdzieliło się na dwie cz«:ści.
Dwoi jedna część na wschód się wyniosła do
44
Z KONSTANTYNA
1/ł'fqX(((J{)łj(J{Ol. UJ'{'ftE'ta V 8E n;)J! Tov!!xwJ!
(Jl'J'alfOEno.; 7TO).f.UOV xat n;),' II(l;n'aXI'lwJI
'lWJI "l IJ"XI"(i:m Kaj7a(! illo,'o!({(?; 0fLiJ'WJI, TO
rr I " ' O "»'
'lWJl ..L o1' XWP f{O(J(jCCCOJJ 1j 'l'l:r; r; xa, Elo; ut'O
, , ",f'\, ,
8"rJ Etł-łr; p.E;!!'r xnt TO ltEJ! EJI IU(!O; 7Tf!0';
d.,'{('Co).,> fi.; '10 'lI.'; IIf!!(J180.; p.i(!o.; xn"lf:.J-
f"\" __ ,,-'
x"l](JEJ', Ol Xat f1E.Z(lt 'TO l' J'l'JI xncn TV' "lWJ'
rr I . " , , -
..LOV!!XWJI (f!X(WJ' f7Tro"I'f-!U(JI XW.Ol'JlUa _n-
(J(f!'C ° ta(Jf{. (}.o,. "lO 8E E;""lE!!OJ' ,u{!!o.; Ei.; '10
...' , , ., ,..., R R.
u l'"lvWJI xm:cyxr,(JE fU!!o,;, ap.a xm 'lf:.J pOEpO-
8cy arn;)p "ni a!!Z"I]rriJ AEfJEbl (, Ei.; TUllOl'';
' l ..., 'A ,'''' T
'lOt:'; lToJ'opa", 0/t EJ'O l''; 'CEI..xot'", Ol', "J! Ol'; 'CU-
7101'; 'CO .,'V" 'lWP llac:,,'wun;]p Etł-łJ'O'; xaTol-
XEi'.. o).irov 8i X(ló,'OV 8mJ!!a,uUJ'"l0;; Ó x(qa-
:t_ " ,.. r _"..,..' ."
J'O'; E?ElI'O'; a(lzroJl _ a", a!!w; 'CO,'; ..LOl'!!XOI E,ltlj-
J'V(Jf 'Toj) 11!!O'; a.:rol' allO(Jmł. 11al XEI..{n'8Ia 'lOJl
11(JwrOJl n rw,' {Jolf308oJl. Ó AEfJE8In.; 'Tul-
J'1'II 71!!O TOP Xny,h'oJJ X{( ((!!l((.; ltf{IXU,ltEPO';
UJll/(lWTU. 'C; JI nhlaJl 8,' JJ ił.OE;v 71!!0'; nr.
'COJl 7TE'lEllEp-.paro. ó Ji zaraJ'O'; Elllf 11(1(',,;
arrov, ort (tl(), 'lOV'l(/ (Jf 7T Q(jfxn;.E(jćqtEOa,
,., , ..\'o' , , ,. , ,
u'a fllElur fVrU'r,.; X((l f{.!!U"I."U'; X((f. 1",J'V!!Et-
, " ,- -' 'T"1'
ro/lU'O.; l'lln!!ZH'; Xat 7T(!Wro.; 'lWII ..L Ol'!!xroJl,
n(IZOI'Ta (jE 'l0ł! i{) 1'Ot'.; (jov 11!!Opał.c,:,/tEOa,
xal I'j.,(( i';nlxY/.; 'CW I.u r ro Xla 'l;; 11fJO(J'Tl(!u
: " .. : "" oJ
( - .1\" {} , .. , ,
r,llWJ'. o uf nllOX!!' El'; 11f!0'; TOJl ZItj'W'OJ! al'"l-
, ", ,." , ,
HPI(JU', ort 'l1jJ! 11E(!t Ef'E; (JOL' (JZHlIIJ 'TE X((t
, 1."." ' "
7r!!Onlf!E(JIJl pE'j'U/.W'; EJI((110Ufl.().U{{(, x((t n/J!
, , 1t1 - I '"
u'za{!l(Jrll(J! o,Uo/.orw (JOl, 11!!O(J1jxOL'(Jav' EollU
.,,' '.' ., ., , 'I'
uE (((I l'J'(("lw,; Elro 7r!!o,; 'lt, JI TOtl'(t"r JI (f!Z'JJ',
braxoi:(Jat OL 8l-PCCf.tat, d.Ul' pa)).OJI i(J'"lIJ'
;nf!0'; l(11' ElwiJ po{p080.;, ).ErÓ.UEJ'lJ'; ...rtU.-
I c.. ,... ,,,.) ,1
ł-ł0l'r '.'; xat l'WIJ Xł:XUjflfl'O'; OI'V.U«rt ./If.!7UC-
J ," fA 'COt-TWV fl{'()J.oJl fi'TE iXEb'o,; (}.!lof-
,.. ., ( ... , _.J ł ." ,.. ,
'l.. t,'; HTE ° 1'1.0; (I'TOV A!!7T(u t,'; U'le. rU'"I]'rm
I((IZWI', X{cl furtl' ;';70 'C0ł! I.Ui'0V 1\UW". f v
'tovrf:.J 0'1:11 f( ).ói'{ U!!E(J{!E;.; ó l.{ql(J'o EXł:i'-
..
.
.
uzielnicy Persyi, gdzie po dziś dzień wedlu g
pierwotnej nazwy Turków Sawartojasfalami się
nazyw<lją. Druga zaś część przeniosla się na
zachóu, razem z wojewodą swoim i wodzem
Lebedv3sem, do okolic nazwanych AteIkuZl1, 5
.
w którychlo micjscach floraz naród Pac 'naki-
tów mieszka. Po uplywie zaś pewne o czasu
chagan ów rządzący Chazar .ą wezwal Turków,
aby do niego wyprawili statkiem pierwszego
sw(' o wojt'''od . [dał si zatem Lebeuyas 10
do chagana Chaz lI"yi, i zap) tal o przyczynf?,
ula której go UO si{'bie powołal. A chagan ou-
rzekł mu: dla łc' ośmy cif? po" olali, abyśmy
cię jako szlachetnego i rOZl1llllH'go i wsJawio-
nego m stwem i piel'wszego mi..:dzy Turkami, 15
przeroi -li nad narouem twoim jako xią-zęcia,
i ażebyś poull'gał rozkazowi i przełożeństwu
naszemu. Ów zaś odpowiedzial chaganowi
mówiac: wiele sohie cenię mniemanie twoje
o lUnie, i przenicsienic nad drugich, i oświau- 20
CLaJll wuzięczllOŚć, jaka ci się naleŻY, Gdy
jednak nicpodobień twcm dla mnie jest taka
władza, być ei p{)sluszn -m nie mogę; ale ra-
czej jest inny (ldclnnie wojewoda, imicniem
Sa]muces, maj {'y i s)-Ila imieniem .\rpada. Z 25
t -chto raczej który, czy to sam ,lmuces czy
tf\Ż syn jego, Arpad, nie("h b dzie xiąi cicm,
i zm-taje pod rozkazcm waszym. Zadowolony
taką- odpowiedzi=! chagan ów po sIal ludzi swo-
ich z nim do Turków. Ci guy się rozmówili 30
o tcm z Turkami, woleli Turcy raczej .\rpada
wynicść na xiązęcia, niżeli Salmucesa, ojca
jego, dy:i L -l godniej zy, i znakomitszy ro-
zumem, i radą i męstwem, i zdolny takiej
"buzy. Jakoi go po z,,}czaju i zakollic Cha- ;:;:;
Z 1fÓW uczynili xi=!ż ciem, na tarcz)" obnosząc.
Przcu .\rpadem owpn zaś Turcy nigu ' żadnc-
p o R F I R O G E N N E T Y.
45
f O; 8EhooXEJI cLJ'{j-OW710t'; al T01)
..
. ' 11 ' ",
El'; 'TOt''; Ot'!?Y.Ot''; allE.O"Tflł.f,JI,
}. aaJl7:E'; 11E!?2 TfJVrOV IlETa U;)JI Tovf!xooJl,
p.av.oJl oi Tov!?xot rOJl '.A!?lla8 rH'{a{)at
:; 7tf!0{x!?u'aJl anona 1lf!? Ia}.!WvTttJ 'TOJl
avrov l1arl!?((., W'; U W}.OYWTE!?OP ÓI'Ta
"at 7lEf/la1l0v(JfUlTOJl b, 'TE f{!!OP (JEl xa;'
POJ'J.fi x((2 u,'b'.!l,!- X((t ix((v(JP l1f/O'; T '" Tot-
pET' fCl rov X((t
ot xat at'J).u-
I " ,,, , .
aV"C JI ((fIlt,". ov X(f.t (J.f..!XOl'T(( xa"Ca 'TO 'TWJ'
10 X"at a!?WP E {}O'; xa;' aX(lJ'oJl 'lrE1101 X((m, ar,-
X(ÓafC1'TE';
avrop El'; (Jxol:ranlO".
..
1100 bi TOV
..
A!?7mb TOVTOV anOJlTlt tU!!OV oi Torf!;wL
J , , '1: T " -
Ot'i( EX"C'lallPTo l1OJ1l0U' f:" Ot' Xl!ł Iłł:l!?' ni;
, ,-, -" 11
Gł'lftE!?OP f X TtJ'; 'TOV"Cov rEJ'M'; ((!!lWV Ot'f!-
15 xl((.; xa{}lG'TacfCI. pE'1:l (jl "Cu'a.; Z!!U"Ol''; TO;';
Tovf!xOI'; ilTl7lEaUJ'TE'; oi ll(crr;tJlaXłTfCt xanM-
f: " ,- " , - 'A
oo"aJl ((t'rot'.; ,U Era TIJV ((!lXOJ'lO'; fW1WJI f1!?-
MO" ' , .,.. 11 -' , '\.
l1u.utJ. Ol Ot'V OV!?XOI T!?a71 J"lE'; XUI 11!?0'; xa"C-
olxtJ(JtJl r JI i1lltt/"COł:J'TE';, EI.{}óJln.; UlTEbl-
O w aJl OV10L "Cov,; T " lural."JI lłlof!((fJlu" xa-r-
Olxovpra;, X(ct Ei.; 'l 11 r " at lC;)JI xanaxr,-
t'WGfC1', El'; " ,'rJl oi 1'Ot-!?XO, plX,:!1 TĘ.; a -
/ unop XU"COIxovaL' "at iXTOU l1ÓAWOP oi Tovo-
.. ,..
- rr)o - ' i '
XOI 11E;U' TO. l' Hll-r." LvaXlrwp Ol'X 1l0Hlaa1'.
25 f;'; bi TO xaruaXł,ł'W(]'(lJ' TO 1TooOOJ'J{}ip i{}"o;
. '" '" ",,".
- 11 ' . '\ , " " , -
1wJI OVf!XWJI 71!?0 'T JI (lJ'UTOł.YjP El'; Ta T ';
TlE!?al(Jo.; pif/tJ ,Uf X!?, TOV ,.fp 11f!Urf-ł((lH"Ut';
allMd)).ol'alJl Oł:rOI oi 1Tf!0'; TO 8t''"{,XOJ' p{-
f!0'; O;XOVVTE'; 110H!?ł/,łtEJ'OI TUV!lXIJI, :m2 {JU-
30"ol'alv aVTov,,; , xat uiToxol(JEI'; 1Tun' avn;)p
.. ..
, " " , , ,,.
1l[!0,; fWTOt''; 110łJ.lva.; Ulloxo"(I Ol'G'JI.
'bu ó -rw" TIuT tt'((XI"CW" -r61l0,; EJI l T
1'Ó"C8 XfUf)(ij XUTOOX)'}fjUV oi TOVflXOI , xa} flrm
... . .. '"
Xftl'lt T JI f1rwJll'/dav TWP ':i'.E;a8 Ó "lWJI 11o"Ca-
35,uroJl' oi (Jf- l1ouq.lOi E.;GIJl OVlOl, ;'[oTa,uo,;
- ,,' B ' . ,
'Tf!o..TO'; (j Xftł.OVPEł'O; ((!?Ot'l, 110-Tf!/W'; lIH'-
TE[!O'; Ó xaJ.orf1.EJ'o,; KIJt'{Jov l ;,[OU([W'; 'lfll-
go innego xięria nie mIeli. .\Ie od tego czasu
az po dziś dzień z jego pokolenia jest xiązę
Turkii.
Po kilku zaś latach napatUi Pacynakici na
Turków i "ypędzili ich razem z xi{'ciem Ar-
pauem. Turcy tedy pierzchnąwszy i szukając
zi{'mi do zamicszkania, przyszli do wiclkiej
l\Iorawii, i wyp«:,lzili z niej t)"ch, ktÓ1'zy ją za-
mieszkiwali, i osi cd liii si w ich kl'aju, w któ-
ł:'m mic zkają tei Tl1rcy az do dnia clzisiej-
szego. I od tcgo czasu wojny już mi dzy Pa-
c -nakitami a Turkami nie b .lo. Do Ov.cgo zaś-
rodu Turków klórv J 'ak wyże J ' mówiliśmy mie-
.. 'w .. ,
szkanie sobi(' oLr;.1 na wsehotlzie, w okolicach
Pcrsyi, wyprawi:lją do uziś dnia poselstwa ci
Tmcy, którzy ku zachodowi w sposób wyżej
opisany osietUi , i ouwidz:.ją id., i otrzpnują
cz,?sto odpowicuzi ou nich.
I\raiua Pacynakitth,', w której w owym cza-
sie zamieszkali Tllrcy, zowie si-: w('dle imicnia
r ('k tamże L d;!cyd.. nzcki te zas sa naslt'-
pują/'e: picrwsza rzcha nazwana Bamch.
druga rzeka nazwana Kilim, rzccia rzeka
nazwana Trullos J czwarta rzeka nazwaua
..
46
Z K o N S T A N T Y N A
'10'; Ó Y.cd.oVflłJ!o,; T{Jov)).o;, 7l0'lClflO; Tha!!- Rl'Utos, pi ta rzeka nazwana Seretos.
'CO'; Ó XCl).01:P.EJ10 Bf!oi"lot;, 7Z0'laflO'; :r{lł-
. .-" ,
71'10'; ° Y.(u.OVflfJJO'; ...f!!f'10';.
KUj'aAatOJ J 'Att'.
f1f!!' TOV [OJ!Ot''; TWJ! Ka{la OOJ!.
'/aT{oJ! OTt oi ).frÓ1LfJ!O' KIt/Ja!!ot (t7TO 'Et,';
'EWJ! Xa?; a!!OOJ! rEJ!fa.; i'l1 !!J.0'" X((, brj at'lL-
{l - , , , -, . , _łl.
arIaJ! 'ClI'a 7Ta!! at'TOOJ! a710aU(alftJJ i'fTf::JvfCt
. , " ., - , l' 7
R{JO'; 'Et, J! af!J.ł-.J! aV'lOO", X((f 7l0l.ElfOV ElHJt'-
" O , , I , ,- "
"WV X{l '-6T((J!'lO';, fi 7T!!OOUJ a!!J.r; ar'lOO" VllEf!-
IlIXt'aEJ', XcU Ot flEJ! l aVlWJ! a.71EaCJar'laaJ',
. , '1;' , 7, n. ' ,
Ol ul: E." HTt']'OJl xm 'iM'OJ! Xat xa'Cfax 'Jlwa('(J!
, - 1 " ,- n J"
lu-ra 'COOJ! Ot'!!XOOJ! H'; 'n,'J! TOOJ! ((T." u'axt-
roo" rĘv, xal. a;). i.OI; at ' J'Ef1"}.lcJOJlf1C(I', xa2
K , p ' " n. "_n. "
a a!!ol. Tll'E'; OOJ!op.aau'laaJJ. OvEJ! xm 'UIJ!
'CQJ! Xa; a!!OOJJ r).wrIaaJ! aVlol'; 'COl'; Toi:!!-
'.» ''» !; " - - , ".1"
"0''; Evwa.,,((JJ, xm ItEl.!!' TOV "t'JJ 'E1;" (n'l 'JI vla-
,. ., " .»'" - '7"
Ał:xroJ! fXOt'alJ!' fl.0Vat uE "at 'Et,,, 'TOOJ! .Lo'r!!;!{t)J'
idf/((J! rlWl'laJ!. but bh 'Co Ei.; TOI',.; :ro).{.UOt'.;
iaYt'oodoot, . xa, a,'boEIOT{OOt',: bdx1't'a{)ca
III.... '" '" '" ol
'EOOJJ oxrw j'EJ!H;)J! xa, 7l!!OE It!!l.EtJ! 'COt. flOl.i-
IfOV 71!!OEX!!{{)'laaJ! 71f!WlClt rHEaI. El'; b{ i-
III " _" , _ ,
a'CfJ! a!!l.OOJ! EJ! m:'lOt.;, 'ii'Ot'" EJI Tat'; 'E!!,at rE-
,'w;.; T J! KafJćc!!coJ!, (Jarl'; "at. fAEX!!' l '; a -
lfff!0J! lal'.
Ke.fj'aAawv /1-"
11E!!' TWJ! rt"EWJ! rroJ! Ka{lń.!!OJJ! xat. Toi,!!xoo,'.
nOWl)? .:, l1aoa 'CroJl Xa aoroJ! P..110fTl1aaOEt-
'" .,.j '" '"
aa arrr; l1f/O(!!!r;{)Elaa 'Cw,' Kapaf!CoJJ! rE-
TEa, bEvri!,!a 'Coi! X{xr;, 'Ef!iTr; 'CO v JJlq{!!r;,
'CETa!!rr; '1'OV AOt'!!'lt'rE(!,u.ćaov, l1ffAr.r'l 'Cov
Ta!!,a,'ot., łxr'l rE"al., ip ó,u'l Ka!!r" 07bór;
v" '" " () , ,
.n.{lu1j. xat OV'lro.; (lAM/,.Ol'; aVJlafj EJ'U'; /-tETa
.
nOZDZI.\Ł 39.
,
o x.\ n o D Z I E K A W A R o W.
5
Wieuzieć nalcżv że tak zwani l\.awCJrowie z
. ,
pokolenia Ch;łz;Irów wzic:li pocz tek. Podnieśli
jakiś rokosz Pl,zceiwko swojej wladzy, a kiedy
pl""lYszlo do wojny domowej, wladza ich na-
czelna wzic:t, gór , z pomi,?dzy nich zaś jedni tO
w .llIoruowani zosiali, dmdzy uciekli, i poszli i
I'OzLili namioty razem z Turkami na ziemi Pac)'-
nakitów, i z<lpi'zyjaźnili si z soL,!, i Kawarami
przezwali sic: niektół'zy. Dlatego też i mo\\ y cha-
zarskiej nalwzyli Turków, i aż do dnia dzisicj- t:;
szego używają tego samego jf?zyka. \Ie mają
i inny jeszcze, to jest: Tmków jł:z -k. W slw-
tek okazow:mia wic:kszcj bitności i mc:stw3 po-
mir dz ) o miorgil'm pokolCII, i przewodzenia
na wojnic, utrzym:łly lr:.y pokolenia picrwszeli- 20
stwo, a jeden jest xi cicm ich, to jest t)'ch
trzech pokolell Kaw:lrów, jest tak do £lilia
dzisi('jszego.
"',...
-"
nOZDZ1.\Ł in,
o I'OKOLDI.\CII K_\\UnÓw I n:nKÓW.
Piel'wszc l-JoI.olcnie jest to, którc su> od
Cbazarów odłączyło, jak nadmieniono W)-z{'J:
pokolenie Kawal'ów; drugie :\"ekij--kic, trzecie ;;0
Mcgel}jskie, czwarte KlIJ't -germatowe, pi lc
Taryanowc, szóste Genach, iódme Kari, ósme
Kazi. I tak polączcui hawarowie z Turkami l
p o ft r I R o G E N N . T Y.
47
'lWJI Tov(>xwJ! ol Ka{J((f!o& fi 'l V n;jJl na-
'l:;lJlaXl'lWP 'laroo'll]a((J' " J!. p.fra hi 'lavra 71a-
(>lt. AioJ'To,; TOV fp,.ox(>larov ;ml aOlblfłov
f3((atAlw.; '7(>oaXAłjD {p u.; blm{(>l!am', ;<Cct TUP
,.. , .., ".,. tl
5 ..t'IIEfJJJI 71n1.EpYjaavn; xaTa xf.!((rot; al'"t(JJI tj'l-
, .. " , - T - r . ,
'lł]aa'JI, ;(m ;;f/.aaap'lE'; I' qJ!t 'lr.'.; l!!fa{}l.g-
{Jor bl- l{}oJ1 anoxlE!aw'u.; a 'Co'JI fi.; TO xa-
arf!oJ! TO ł-Eró/w'o'JI ft[oVJ'hea"la, r.ai fir; nip iblap
xoof!uJ! i'111 J"t(>Etpap' 'lC[J bE '"lUTE y'((lf!W TUJ!
A ' ,.. '-' .",.. "
10 IOt'JI'l'IPa 'l0J! VlUP '"lOV Af!71aul/ [w/.OJl lif!-
7.0'JIm. luca b TO nw.lJ! '"tOP t"lłHiJJI fIETlt.
TOi! {Jumi.{w.; TWJ! 'pw,ualwJ! fi(>ł]J'd'E/J'o(((. "al
'J.apEtJl UhEW.j', blf71{Il1/JaTu n(>o.; '"tor'; llft.c;;t-
"ft.x/ra.;, xd ftE"t' avcwJ! ÓJllorp JlriGB 'lOV "a-
'"I - "" '\ rr.'
15 '"la71ol.ff l r.'(jat Xat aqal'l(j((t '"tOt''; .L 01."(1;';01'';.
"al on oi TOV!!XOl nQo; 'la ElhlfJP a71 ;J)OI',
oi na'C IJ!aXt1'at fIEUt. 'lOV VflErJJ! ;.OoJ! xa-
, - rr.' ",., - . ,
TI( TWP .L Ut'!!XW,', xat 'lW; (lt'"tWJ! qU,UlI.ll'!';
71w'nl.w.; i łląaJ'lam', X((I 'lor'; fi.; q:i:l.a;IJl
-, ., - rr.' ., - ,
20 "CIj'; ].00(/((; at""tw,' .L Ot'!?XOl''; anEXEt(jE "aXI,'X((-
, _\" Co o .\" 'T' - , .
7.00'; a71fulw;;aJl. ot uf .LOt'!!XOI t';;OG"t(>f1/J(tJ'-
TE'; ,
" , ., _.., f'.
"W Tr/ JI ].wf!aJ! a1'"too,' 01''CW'; H'!!OI''lEł;
;!!'i,u OJ! x((l X(('CljfJ- ((j'IGI,b' p, X((UGX'; I'W(j((j' fi.;
, "OiI .. ł" " -,
TliP PiP El'; tjJ! xm (j -.uffjOJ! ;':((TOf.XON)t, 'lr.'I!
l ..f. "'" f"
25 1lOPolw,:> Of'U'łj'P (('l'a 'l P aJ'W'CE(>oo, w.; El(!r,-
'lat, 'Zwp no'"ta/u;;p i71WJ-'l'plaJ!. Ó b TUI1f)'; iJl
T. . r'f'1.... r - "
Ił> llf!UrEQOJ! 0& .LU1:!!XOI 1:71t:!!1.OI-', OPOIW':. f Ut(.
'" . -'-.1'0 {
xa'Ca 'l1j JI EJTooPVPWJI 'lOV EXHO"E ulff!l.0lł I'OV
- 'v" ' K '" l 1" " .
1l0rapOV L'"tEł. ;{(U Ol',:> OV , J! l!.) aQCloo; Ol.
::;0 llcc"t::lJ-'((XIUU a'lOIXOV(jIJ!. oi hi TOVOXOt llaOa
J , ,
'lWI' na ?;lJ'(l.Xl"tW' blw].{J {J'CE; I.OOJ! xat "ac-
zalHieszkali ziemie Pacynakilów. Gdy SIC to
st lo, przywolani przez świątobli" ego i sI) n-
nego cesarza Lwa pl'zepł'3wili sif?, i począWSZ)
wojn na połt;gę z Symeonem, zw .ci :i.)-li go,
i wypędziwszy dotarli aż tlo Preslawia; a za-
mknąwszy go w grodzie zwanym Mundraga, po-
wrócili do swego l.raju. .\Iieli zaś w ow -m
czasie xiązęcit'll1 Lillntina, syna Arpadowego.
Kiedy zaś polem S -mcon z ces3l'zrm ł'zyrnskim
zostawal znowu w pokoju i zażywal bezpie-
CZcłlstwa, w\" p rawił P 0sl\" do Paevoakitów i
.
zmówil S-l z nimi udcrzyć na Turków i \\}tę-
pić ich. I gdy Turcy poszli na wyprawę wo-
jenną, pl'zyszli na nich Pac)-nakici z Symconem,
i rodziny ich zg-ladzili tlo szczętu, a Turków
zosławionych na straży kraju swojego wypę-
dzili. Powróciwszy Turey i krainę swoją zna-
lazlszy tak pustą i zniszczoną, rozbili nanlioty
Da ziemi, gdzi£' i dzisi:lj mieszkają, zwanej
wedle nazwiska rzek, jak się w -żej powie-
dzialo. Kl'aina zaś, " b.t6rej pierwej Lyli T lIr-
cy, zowie się wedle nazwiska płynącej tędy
rzeki: Etel i I lIzu, i mieszkają w niej teraz
Pal'ynakici. Turcy zaś przez Pacynakitów wy-
p4?dzeni, poszli i ł'ozbili namioty na ziemi, w któ-
rej teraz mieszkają. \V tem zaś miejscu znajdują
się niektóre starożytne pomniki. A najprzód
jcst tam most cesarza Tri.jana u samych gra-
nic Turkii, dalej Belagrada o ;) dni od owego
mostu odlegla, w której jest i wicia świą(o-
bliwego i wieU...iego cesarza Konstanlyna; i
prócz tego przy wyplpvie rzeki owo ł.3k zwa-
ne Scrmion, odlegle od BeIegl'ady o dwa dni
droO'i' I ) i naste p nie wielka l\Iorawia niechrzco-
D , .
, .., - ... ., - ...-
E.l1'xl]ł'w(ja'll El'; Tr. J! rł]p fi'; 'rj'JI 1'VP OlXOV(1't P.
iJ} av'lw b;' 'lW 'lÓ71W 111 !I.ata '"tu'a ia'lt '\'pw-
.. .. .. I
{!laprcca-' 'lat llQwcoP pip ia-rlJJ 'lOV (Ja(jt-
5 Uoo TQa;;-lJ!ov rif[vfla "a-ra 'lI: J! 'l t; Tovfj-
x/a.; a!!1. '" ;1CfI a hE al Bi)..a,'Qaha a1l0 I) Dawne Sirmmm leialo tam gdzie teraz Mitro-
'lQlWl' ;'pE WJI '"l ; av"tf rEC]:fQa;, iv fi "at wice, odlegle od Belgradu przeszlo o8m mil. Z tego
..
.18
Z KONSTANTYNA
ó llrrn0'; i(j.d"loV iqlov ;CfC1- ft r(J.Oł' Kool'-
, - {l . , " } "
(j'UU'"lIl'OV 'TOV ((O'II.EOO:;' Y.fU '/T(( .11' ;((CU TliJ!
TOi) 110UtlłOV i;choO l l{J! i(jrt '10 {OUłOJ! ix ;-
f' "'. "".
"O '10 J.E'}'ÓftEI'OJ!, ano T '; BEJ.Ej'!}lxha.; óhcJJ!
ilOJJ r,/IE W bro, XfC& a/no 'lwJ! EXEI(jE I,E-
,. lir {l , , 'R' '" '1;'1
7'U,'1'J m.O(!ft f[(. '1'J fC p ((11Tt(j'lO';, 'rjJl ;(((1 E", 'iAEI-
1paJ! oi TOV(!XOI, ;'1; n TO 11(!Ón(!oJ! Ó :lJEI'-
...". - , , ,.. II,
u011I.0XO;. TfCI'Ue IlEJ! 'Ue x((ra 'TUJ' 100rQOJ' 110-
. , , '\ Ił , '.'"
TalWI' rJ!OOf!,(jllfC"lU. 'lE X((I E1100 1'l'Ilf ((I , 'la u
, , , 'I T l ' r - - 'li
aJ'OOrf(!fC 'TOV1001', U' cy (j'lIJ1"YJ ]llcO'a n..; . Ol'(!-
xifC; XfC'la(jX I'OOO'l;, a!}rfoo; OJ'O/'U:Oł'(j' XfC'ln
\ -,- , -..,
Tll!: TOOJ! EXEI(jE (!EOI'TOOJ! '/TO-TfC,"OOI' 1100,Ul'IUU;'
oi hE 11o'lll,uol Eim, 0[.101, 11orrqlo,; 11(!WrO:;
'm' . ....' m'
O .L I,U ','0''1'; , '/TOTfC,"O:; uU''lE(!O; .L Ol'lr.;, 110-
t . r Jt,.' , r z.. ,
'lllf-l0; 'lf!'TO'; O JUO(!,.(jr,;, nUl(!"lO., ° fl..!!UJO ,
, , "'", .. r rr"'" ) I
70((1 11W.IJ' ł:rf O'; '/TOlfCIW'; '1'J .LIr", fC. 1l.J](jf((-
OV(it hE Toi.; Tovoy.OI'; 1TOO'; I IEJ! 10 amTo-
.. ..
AIXOJ' ft{(!O oi Bovi.j'fC(!OI, iJ! rP .m1- hUll.oo-
(!f: El ((vrot .; ó "'J(j'T(!O'; Ó ;cfCi JaJ'()VPIO; I.E-
ró/łEJ'o:; 110TfCllÓ';, 11(!O'; hE TO P/;(!EIOJ! oi na-
T tI'W!irat- , 110Ó; bi '10 ht'lI;CWTEOOJ! oi c/Joń. , '-
.. ....
rOt, '/T(!o.; hE TO IlHI1JI'P(!"'OI' O; X(!OO(3fClOI.
, .lo' ), ,- r'J'1.' ; ..
at uf OY.TOO rEJlEm TOOJ! .L ° t'f!Y.OO I' at'lm 11(!O';
, .., II 4' , , ,... ,
'lOt''; OI;CHOł''; t!(!lo'l'ra.; Ol'l t'l1'lY.Ot'ovO"u', IU.J.
e.. tf .., ,..?'
O,UOI'olaJ! EXOł'(jIJ! El; '101''; 'lTOraIIOV!:, El'; 01-
OJ' ft{ o.; 11(!OfJ/cIJ.El 'lTÓI.EllO';, O"t"'fCrOOJ,i\:E(j{}at
" '.1"0 ,_ -"
I.fETa Y1fC(jr.; CfQol'rlUo,; TE "at O"'lTOt'uł,'';. E10t'-
.»' , , , ." , ,
111 uE XEr/IM"I" 'lT(!OOT 'J! rUJ! (C(!l.01''CfC. (C110 ni
rEI'Ea; 'lO AQTlab,j XR'l(( ckOJ..ot'OlaJ!, ((t
....' r' , ,_,
ut'O f'lE Ot'';, 'TOJ' 'TE 1'1'1.((1' Y./U TO Y.((f!l.UJ!,
c. J1ł..., t .
O;'lIJ!E'; EIOt'(jl, 'Tń;lJ! X(!ITOV' ElEt uf Exa(j'lł,
, "
rEJ!EfC. (Cn°,."ra.
na, I) ktl)I'ą to Turcy obrócili w uiwecz, i nad
która przeutem panowal wil?t()pcłk. Tp są
nad Ish'(,1l1 rzek=! pomniki i nazwiska. Dalsze
zaś okolice, w których jest cala Turkii sie-
dziba, nazywaj się obccnie wedlug rzek tam- 5
ze płynących. Hzrki zaś sa te: pierwsza
rzeka Timczes, uruga rzeka Tutes, trzecia rze-
ka :\lore1e$, czwarła Krizos, i jeszcze inna
rz£'ka Tica. GI':micza zaś z TlII'kall1i na wschód
Bólgarowic, k uyto rozgranicza ich rzeka Istros 10
zw:ma lakZe Dunajem, a na północ Pac -naki('i,
a więcej na zachód l"rangowic, a na poludnic
Chrobari. Te zaś ośm pokole)) Turków nie
uW:\Zają sil? wzgl uem wl:1snych :xiąż:!t za pod-
danych, lecz wClllug rzek sied:.qc mają UIlIO- 15
wę, że na klórąkolwiek cz,:ść spadnie wojna,
spólną rad:! i z wytt)enicm wszystkirh sil w:II-
czyć lmlją. :\lają z:tś uaczelnildcm głównym
xi=!zęcia z pokolrnia .A..pad:\ p1':.yrllOd:.afego do
r;.qdów weulug nastł:pstwa, tuuzież dwoch 1H- 20
więc wida!: , Zl' li Porfirogenuely dzieli drogi obej-
muje przesll'zeli okoro czterech mil. Porównaj z tem
roztlzjal 31 dzie autor oznacza odl{'gro l: r:iarl'j Chro-
bacyi od morla, tudzil'Ż rozdzial 7>7. lJ.
l) ZWl'acamy tu uwag,: czytelnika na to, ze Por- 25
fil"Og{'nneta widocwie myli się: Morawia bowi{'m, 110-
minąwszy juz dawnil'jsze ślady jej nawracania,ochrzco-
na b la " roku 8G:; przez Kirylę i Metodego. Co-
kolwiek zaś na usprawiedliwienie autora przytoczyćby
tu mozna, mianowicie: ze W «;growie którzy wtedy
kraj ten, aczkolwiek uie cary, bo t -Iko po Cisę opa- 30
nowali, b)-li istotnie poganami; że ówcześni iemcy
sam nawet obrządek słowiański, przez Kirylę i Me-
todego zaprowadzony, pogaństwem naz) wali itp., zawsze
jcdnak jcst rzeczą pc" ną, ii Porfirogennety wiado-
mości w tej mierze nie b)"ly dokladnI'. Podobnie tei
. . l .. I . 35
me mozna po egac WIC e na tcm, co tenze w roz-
dziale 50 i dalsz).cb mówi: o niechrzceniu Bial)"cb
Chrobatów. B.
p o R F I R O G E N N E T Y.
49
.
" , tI ł ., _ 'ł _,. ,
,O"no., O'l£ o rVM,( xat o Xa{!1.al' Ot'X ElO"IJI
, . I _ "" 1; ,
5 oJ'opa'Ca Xt'{!la (UJ. a a ,w/la'Ca.
>, ' II ł' .ł .\' ' r , 'T' r
,O"no., o'u o .rIf!1mur,.; o lura; -ł-OVflXW;
l(f!XwJI blO;'jO"E 'llO"O"af!a 'doi,;, ll{!WTOII 'd)J1
Taf!xal' orJl, EV1EQOJl 'lÓJl 'lO.EX, 'l{!lroJ! 'l0J?
'1ov'Cor ńJl, 'lira!?'Co'J,' 'l(JJ1 Za).TńJl.
>, ' tI « - . , - >.ł .\' , ł
10 ,O"nOll 01'1 () ll{!w'ro; t'W'; 'lOV ./:1 {!7TaU '7 °
Taf!xa'C o v.; brol'iO"EJ! violl 'TOJl TE[3{)..'I] , Ó i
EVn{!O vio; Ó 'l{).fX ITIO;'IO"EJI t'ioJl 'COli 'E 1-
, , , , .. ł 'J ,.",
"El, () uE 'lfl''lO; VIO; o Ot''TO'l a; E110UjO"EII
, , " ,'f __" 'I. , \" ł ." '
vwJI 'COli (,J(U.ll: ," '101' "t'I" afl7.OJ''Ta, () uE
15 'llraflTO; t'io Zał.'Ca.; illobjO"fJ! vioJl Ta b',
JO"doJ! O'lt llUJ1rf'; oi dOt 'TOV 'Aolla j(
,
'TEAd'ujO"fi.J', oi hi In'OJ'ot av'lOV 8 n (IJał. !:
xat TaGĘ.; xat Ó l ń f).fJoe; aV'lWJ' Ó T« I;
wm;,.
'I ' tI ,., ł '1' I) r, , "
o ,GnOJl O'lt ETf/.EVr'tjO"EJ1 () l f"Eł.rl , Y.at Ea'llJl
ł,. , - To c.., t" , '"
o t'w; at,!o1J o E!?,U{(r Ot'.;, () ((!?'Tlro; aJ1EI.-
{JWJI q,t7.o; flEra 'lOV nOt'lr OV 'TOV 'l!?hov Uf!-
7.0llro; y.a, xaf!1.a TOt'{!y.lac;.
" ' II ł B ' ,-,' -. , ,
,anOll o lt () OVł.7 Ot'; (J xaf!l.a.; t'we; E aT'.
25 'TOV KaAr; 'TOV y.a{!7.i"i, xat O'TI 'TO Ił fil !\-a).
i " , " .lo' -" 'ł:'
a'T'" oJ'o,ua ..CVf!IOJ', TO uE xa(!xa; EG''CIII a.,.t-
6..',((a, IDa1lf!? xcd 'TO j'vł.ii;, 8 fart /lEi;;oJl
'tov xa'lXii.
KEffdi.awJI tL a '.
50
llE{!2 'Cife; l/ f!a; 'CĘ.; JJlo{!a{3la.;.
'I I " ł II T P ,,, ł
,ano" o'Ct o m.0f!a ta aflXro" o q EJ'uO-
vr).óxoc; aJ! 'lE'ioe; xat CJOPEf!0 Ei 'la llł.1jO"tń-
,.. , _ " , ".., ł "
O"'la a1J'CllJ E{}"ł'I rErOJlEłI' EO"XE u o a1-'ro
Iq;EJlhollł.ÓXO 'lf!E'i.; viov , xat rElIiV'lwJI btEI-
35 hJr Ei 'lQlct. /l''lł'I 'C " iat'lOV l.ooQaJl, "at
Jll11lłł71&lnla Pol. Hi.,. Tom. l.
nych, gylasa ikarchana , któl'zy sprawują u-
rząd sędziego. Ale ma i każde pokolenie xią-
, .
zęcla.
"'iedzieć naleŻY, 1.1' gylas i karchan nie sąfo
imiona własne, ale godności.
"'iedzieć naleŻY, ze Al'pal1, wielki xiązę Tur-
ki i , splodzil cztercch synów, najpierw Tarka-
ca , potC'm Jelecha, dalcj Jutocę, nakoniec
Zalt{'.
"'iedziec< należy, ze picrwszy syn Arpada
Tarkacus splodzil syna Tebclę ; drugi zaś S)'11
Jclcch splodzi' syna Ezclccha, trzcci zaś syn
Jutocas sp'ol1zil syna Falicysa teraz panujące-
go, czwarly zaś syn ZaItas splodzi' syna Taxysa.
'Viedzicć naleŻY, ze wsz\'scv smowic AI' p a-
w w
da pomarli. wnukowic zaś jego Falcs i Tases
i synowiec ich Taxis zyją.
\Yiedziec< n3leŻ ', zc umarł Tebcles, a żyje
syn jego Tcrmacus, pojednany obecnie z Bul-
cusem, h'zecim xiązęciem i kan'hanem Turkii.
\Yiedzieć naleŻY, ze Bulcus karchan jcst sy-
n£'1l1 Kali karchana , i żc I\ali jest imię wlasn£',
kal'chan zaś godnoś«, jako i b')-las, co znaczy
wi£cej niż kal'chan.
ROZDZIAŁ 4ł.
o KRAJU lIIORAWSKIl\f.
"'iedzie« należ ', ze xiązf? )Ior3wii, Święto-
pelk, dziclny i straszny byl pogranicznym na-
rodom. Iial zaś ten Świętopełk h'zech synów.
i umierając podziclil kraj s\\ ój na trzy części,
i zostawi' trzcm synom swoim po części, na-
50
Z ONST NTYNA PORFIROGENNET
'loi.; '[!lWI" vioi'.; avrov ,(Pa /lUt'; IJEf2{(}o
xan/.I7lE, 'Tli" 11(!WlOJI a'lCtJ.fitpa.; /(r!X0l'ra
, \...' ł , . , -'T li! ,
IHrW', 'lOt''; u I:'lf(!ov,; ut'O 'lOV EII'm 1I1W
'liJJl l u r oJl 'lOV 11OWCOV t'ioii. 1lCf.o-fI"'EaE hi, av-
, ,:
, - , .. _to' "" ,...",..
'lOV; 'lOV IltJ El'; uwa'laatJ! xm xar f!J.A. AWJ'
, () , . ,- - (
,'E"łia m, 7U(!!aUEtrtta arCOI'; 'lOIOVlOJl t'71O-
.1' 'I; ( ' fJ o\' ' -, , ,
UEl",a.;' f.!(t uOt'; ra!! 'l(!El'; H'ErXWJI m al'JI-
l: , ' (jW; M WXE 'rw noomo vi(;j 'lOV 'lavra.; xJ.a-
.. .... .. ł-
am, 'lOV hE /l') i61.v(jCt"'70'; 11ń).'JI hiJwxE Cl
Id(!f"tJ, { 6a';'Tw; 'mi l'( 'l(!hf!.J" xal Et,'}' OV-
'lW JuaO{OIl '1(('; 'lMi.; (jń / e{ ol''; {U&JJXf 'lol.;
.. ....
'lf!LUI 7T(!O'; I,[all, oi i }.af1uJll'E'; zal XfAU'-
, , } ' 'o.' " '1
a{}fJlu; 'l(tvra.; ;I, .aam Et'uEW'; (WU(.; xanxl.f(.-
, .", , . ' ,
aaJl. xm ula 'lOlOvrov t'110uElj'/fff.ro.; 11(t!!r/-
J'E(jEJ! {(.t:lOV';, fi71WJI on Ei laJ! hlaflb'El"E iJl
, ,,,, '..to' , ,
0lłOtpvll ( xm arC(71Y aulalf2El"O', fti<ararw-
J',a.rot 11ft.(.!(f. 'lW" iJ'((J''lIWJI xat Cl,,(a(O)l"Ol 1'E-
..\'o' , r -, ., "
u łi EJ! t'/UJI rH1j'lW E{!l'; xm fi 1-
hm'l{tJ()((j{)t.n Ei; 'lnEl.; an x ((.; u /
'v "" w, ..........
;'71o;l,EI((I:I'o, no 7TlJWl"W (cJEJ.rrw . - , xat t'71' aJ.-
i . "'.. 'I
J' aEa{)E.' E.i
).ovwda zal
).rjJ.OOJ' ci.qa,.,a{) aE(raE. xal i'no 'rWJI l1)"'J6ta-
UJ'l"O)ł' i'Iul,' fl..?(!WJ' 11aJ"l'E}.W'; I O}.o1f)-!lEr{) -
af(j.f)-E. luna Iii n: v 'lE}.H'r JI 'lOV ((vroi)
2.'C{EJ,ho71J.óxot' {J'(t I.f2ÓJ'VJ1 Iv Ei(! I-' wuU-
"-\\ " ,.,....,
aw'n; , E[!'UV'; xca al"ltaEW; fi- avrUl'; f/(11E-
. "' } 1 ' 1 . ' } ' }
aOt'al];, Xat 11{!O'; a .1"jAOŁ''; fflq t' .10" 11U .f110Jl
o' am'n.;, ł:').t?/Ivn.; oi TOt-(!XOI 'lOi'lOl'; 11((,1'-
n).w.; ł:' wJ.u {)(!ft'aaJ', :mt fxfjńnWltl/ nil' ((V-
-, .., ", .- ,
'lWJ' lw[!aJ', El; 'lJ' Xal a!!'Clw,; Olxovał' xm
oi v710}.wTaiJ'u.; 'loi) J.aov hlEaxu[!11la'?1jaaJl
11!?Oaq VrUJll"E.'; fi.; Ta 71a!!axEI/lEJ!(( la"1J, E.i'.;
' B } ' 'rr' '''
n 'lOt''; ov.rU(!Ov.; Xał .J.Ot'f2xov,; XW. _"-(!W-
, ,.", " ()
ł'((rot'.; xal El; 'Ta I.oma E Jl'I.
zn:lCzaiac l )ierworodn(' 'o wielkim xiaz('ciem.
:.I.. . .. L łł-
oby,lwóeh zaś dl'l1gich pod zwierulmość piel'-
worodnego syna oddając. Zalecil im zaś, aże-
Ly chronili 5ię !1iezgody i uiepl'zyjażni pomię-
dzy soLą, pl'zyczem uzyl nastł2pującego pl'ZY- 5
kładu. Pl'zyniósl Irzy laski i związawszy dal
je pierworodnemu synowi. aby je zl:łmal. Gdy
zaś tcn dokazać lego nic mógl, (lal je dl'l1gil'-
mu, a nasl pni(' taksamo tJ'z('cieullI. A potclU
znowlł ro7j=!ł' tł-' lI'z)" 1:lski i dał' k:lzdl'mu po 10
je,hll'j; ei zaś wziąwszy je, i otl'zpnawszy I'OZ-
kaz zlamania ich, złamali nalyclul.liast. Uwoż
tym pl'zyUadcm upomnial ieh, mówiąc: jl'irJi
"'wać b':llziecic \\" jednomyślności i miłości
nicl'lIzcrw:mi, będziccie ni('zwyciężonymi i 15
ni('zlomnymi dla nieprzyjaciol. JeŻeli zaś mię-
,lzy w:lIlli znajdzie się zwada i klólnia, i po-
dziclieie się na trzy wladze, nic podlegając
Lratu starszemu, to i oslahicie się jeden pl'zez
(h'U',ie'To i zan-radza W:IS do szczętu sąsiedzi 20
D _ __
nieprzyjaciele wasi. Po śmierci zaś tego
Świ topclka żyli w pokoju z sobą pl'zez rol
jCllcn; kiedy jedn:lk zwada i zalal'gi pomi dzy
nimi wszczęly sil? i wojnl? domową toczyć je-
den z drugim za('z li, prlyszli T I'CY, znicśli '25
ich do szczęlu, i opanowali kI-aj ich, w którym
i_ obecnie mieszkają. A niedobitki ludu roz-
proszyly się ucickając do naroduw ościcnnych :
do BMgal'ów i Tm'ków i Chł'Obatów i do in-
nych narodów. 30
- łG' i'2 -
CHASDAJ IBN - SZAPRUT.
»
\V okresie lIajśll'iclllit:i.'1 .ym pallOll'ltllia .1rabów w llis pallii, za /wli{tt Jbd-al-Rall1nalla
lll, zwanego al-Nasir-Lcuin-.\ll:ih: obrolica prawa bo e[Jo, i!11 na dll'or .e jego w Kordoll'ie
Chasdaj, izraelita, wsławiając się jako lekar:. , i jako mil/ister. Rok llroc/:.rnia jego nie l{'ia-
domy, a z prz.ydomku al-DIjal/i. który mu daje bliski wiekiem ?'odak jego. .1lo:.es bell-E:.ra,
domyślają się źe się rod:.il w mieście hiszpwlskiem Jaro, między Grenadą a Kordową. Ojciec
jego, . I:.aak, byl {, oll'iek zamożny i dobroc:.ynny: llC:'OIlY filolog .1lcllachem ben-Sa1'1lk zall'd:.ię-
czai mu swoją p1'Otekcyę, i śmicrć jego, rówllie jak po!"niej śmierć ion!! jego, w elcgii opłakiwał.
n' roku 9';9 cesarz bi:.allty,iski. Konstalltyn Porfirogenneta. wra:. :, synem swoim, Roma-
nem ll, siał do Jbd-al-RaTlI1wna pose/stulo. Jli d:.y upominkami które mil ,flk/adali bi .antY'I-
scy posłowie znajdowało się d:.ielo Dyos 'ol'idesa o le 'ach, ll'YSO O od Arabów ct'lliolle, w ję-
;.-yku !Jre{' .itn. Jali 'ol1Viek dal' ten wielce byl pożądallY d/a /wli{a. lIie mógl 011 jedmtk z nil'go
korzysfat{, bo 10 lion/owie niU po grecku nie wnial. Prosił fedy eesarZfl. al,!! mil pr:.ystal
uczol/ego. któryby zarówllo grecki jak i llU'illski ję .yk posiadając, mógł slttiy(: :.a pr::-cll'odnika
jego tlumae;,olll. Prz,ybyl ;:, Konstantynopola 11llliclt, na imię .lIikolaj, i ;:,abr(lllo się do ]wm'y.
TeoIt D!loskoridcsa był jll dawniej pr:.eloiollY na ję:.yk ambsl..i, ale na::ll'is a l('kar,flllI} ::.osfał!l
po większej c::.ęśÓ be;:, lIJykladu, bo lłumae;, ich 1H1:.u'at-: uie ulIliał.
]fBylo podówc:.as lU Kon/owie, powicu-ła pisar:. X u'ieku, lbll-D;o[d::ul. (lość lekar -y,
klórz,y sobie niemalo pra('y okolo odgadnienia nirpojaśn;onych doląd lekar.fllm Dyo.fI -orińe, a
'Z.at/mmli. Z pomi d -y "id, jednakie lIiA-! lIie rO:-Il.inqł taki('j s}lrę:'ystości tli pos .lI illJ(lIIi" i
bystrości w dociekuniach, Atóre laską Abd-al-Rahmalla llwiellc;:,olle byt; mialy, jak ('hw daj,
izmelita. J/ikolaj posiadał ';llpelne jego :,(w{anie; a prz,!lja ,i Chasrlaja dla ni('go byla be::,
grallic. 011 tedy "'yjaślI;1 ('o to są ::;a lłkarstwa, który/-h aż dotąd 1(1 d:-icle LJyoskol'idesa lIie
,'o::'llmiallo; on pierws '!1 tV 1101'dowie potrafił :,robić dryakiew, ;:'llflllą pod imieniem farnk, okre-
śliws:.y dokladllie -naturę })J.(tll'lbwą jej pie1'lviasf .II, ::wanc[Jo szadżaryjrh.«
n'::.i tość wi c Chasdaj(t, ktory wedlll!/ wszelkiego podobicll.'itwa wl':-eśniej jlli meeo do
z.-llakomits::'Yl'h lekllr:.-ów się lic:.yl, i u'pływy jeyo u Abd-al-RaJwwlla byly odtqd slanoll'e:.e.
52
CHASDAJ
U'!'Yll'al OIJ lej w .ięlości swoJeJ i 1I'pł!JWóu' dla dobm swoich rodaków, dla podniesiellia
ich oświaty, jak to mi ([;;'y inncmi oka:"lIje się z powieści nast llllja..cej.
Opowiada lU swojej :ri (l:..e podan łbraham Ibn-lJall'id. żyjq:y tv wieku XII, c za cza-
sów Abd-al-Rahmalla III kupitall. jak Olł mówi. ambski, Damah(tS, a wlaściwie admiral Ro-
ma/lis, jak się to :.kądinnąd ok(J:,uje, ::,ch wy tai na morzu śl'odziemnem okręt nieprz!,jacielski,
plynący z Bam lU niżs:..ej Italii do miasta Sebastu w 11alej-.ł::.yi. Znajd01l'alo sil! na nim.
c:../erech rabinów Ildajqcych sil! 7IU wschód dllt nauki. Prz..eda! ich Romahis jalw je/lców ('z -
śrią do Jlexandryi, c.::ęścią ::.aś du llis:.panii. iYicjaki J'lo::.es, do lliszpanii pl'::,edany, kupiony
byl p7":.e::. i::.mc1itów Kordowy, i posługiwał w s:..kole i bo:nicy. Zdar::.ylo się ra:..tl, pell'nego
ie ówc:..esny mb in Kordowy, Saltu/', wi cej pobo ny ni lIlqdry, ll'yT.-ladal uczniom swoim. ustł:.JI
z talmudu. Jlo::,es który w lichem od:,ieniu i z miną pokorną w zaka..tlill siedząc lcd ie od
kogo byl postr::..e;,ony, =,b/i a się nagle do rabina, i zwraca uwagę jego 1/a Ilicdorzee:../lOść t('go
wykładu. Zdziwiony 1'llbin pyta jakby on to miejscc l'ozumial. Zftc:.yna wit;.c Jlozcs wyli/adać
tak jasno, kunsekwentnie i pił:.knie, że się ",szyscy zdumieli. -Yatycluniast zaczęli sluclwc::.c
cisnąć się do niego :; ro:..maitemi pytaniami, Mól'c z zadowolnieniem ws:..y. tkicll l'o:'ll'ią:'Y1l'al.
RabiIIi byli ;:.wyk/e s d imni gminy, i 7nIlÓst/{IO i:..raelitów _ c:;rlmlo l('lft.śnie pode dr:.-wiami na
ro t,,:;,yglliellie spraw swoich. l\T a ta1ł otwiera dr;:.wi i mówi do c;:,elwjącYl./t: lYie jestem wię-
cej tl'asz.ym s d:.,ią! Oto te/ł c1Ulzo:;,iemiec, które!Jo tu w lichem od:-ieniu ll'id:.il"ie, jest moim
mistrzem; ja od dnia d:,isiejs:.c;}o 1l:.lIaję się elu:tnic jego uczniem, i wy teŻ obicr:,cie !Jo ra-
bilwlJ Hordowy. Tak się id stalo. Jlo::.esa obrano wnet mbillem i. dar:;,ollo od:.icnicm bo-
gatem i dostatkami.
Cdy się o tem dowlt'lhial Romuhis, ("hciul ::.erwać umoll'C: slI'oją z i:;,ruelitami, twicr-
d::.ąf' ie się os:;ukal, nie znaja.!' je/ka tego prawd::.iwej '{'ar osci. .l/e sam Abd-al-Ra.lumlll J
wc:..e. nie o ll'szystkiem pr e::. Clwsdaja, jak się :.dnje, uwiadomiony, spr:;,ccill'il się temu J i 'a-
dowal się l('ielce, -żc odtąd b'aeliei z pmistw jego lIie potrzebowali udawać się :;a nallką do
Babilonu, jak to dolychc::.as bywało. ..Yiebau.!em; calej Ilis::.pallii i z Maroko ::.ac:.ęli się gro-
11Ia(bć 1lczniowie okolo Jlo:;,esa; sprowadzollY Id ostal da I{orr/owy i syn jego, Ch a rIO rh , któl'y
::.ostal tamie rabinem po śmierci ojm, a mial najsillliejs:..ego protektora swego w Chasdaju.
Xie mniejszą bystrością od::.nac::.yl się Chasdaj jako millister.
Zawil!:..al byl Abd-al-Ralllll((/ł stosIlIlki :; Ottonem l, pod(j/l'c "S jes:.cze kr{ilem, po:.niej
cesarzelll niemieckim; ale ::. powodów religijnych trafio1ło ::.ra:./l na s:..ko}Jllly, którc pr:..ez dlugi
czas pr::.yjacielskie porozumienie si międ::.y tymi monU1'chami tamowały. Okolo roku 9;;0 sial
kalif do Ot/ona poselstwo. Przewodllic:.yl lilII. ja. iś biskup i zlo yl IV imienill jego upominki.
cesa.rzowi, a ora; list w którym lI'yra enia religii chr::.eścilllis!iiej llwlac:,ające dostr:..dono. Zwle-
liano pr ez dlllgi c::.as odprawienie posłów, t!Jmc;asem bis!iUp ów umarl, a res::.ta poselstwa.
wl'ó("ila be; odpowiedzi. Sl"l tera; Otto od siebie poselstwa. którenUl l'rzewodllir;yl Jan z
Gorze. BUło to okolo 1'Oku 9;J.j. tbd-al-Ralllnoll :.nlljdowfll się tV lIiemalym kłopocie. Po
\
I B N - S Z A P RUT.
53
pr;:.yjęciu jakieJo doznali jego poslowie nie s]1od:.iell'ał się, iżby pismo cesarza było w wyra-
zach '/ade,. uprzejmych, a }Jrall'a k1'lljoll'e opiewaly: ii gdyby l>un/ljąry u!ilys:.al co ubliżającego
religii, i tegoi dnia jeszcze nie ukarat bl u:.niercy, tedy ,w aj1ttrz sam ma by'.: ukarany od ludu.
Za/dalo tedy wiele na tem, aby si dOll'ird:.ieć do/iladnie o lt'laścill't'j osnowie listu ce-
sarskie!Jo u'przód llimby lUhielono posrom posłudwuia. lYie bez. :.ręc:.ności zltbie!Jaly w tynt
celu ,'oz..mai/e osoby ode dwom okolo J(wa, ale ten powied:.ial wr cz, że ull'aia za ubliienic
swemu monars::;e oznajmiać to, ro si tv liśrie jego zawiora, komIl' innemu, jaT. tylAD samemu
kltlif01l'i. Nakol/iec wyslal Jbd-al-flahman C/Hlsdaja. Ten zmiarkowltl zaraz na wstt;.pie to,
co poslów' niemało /dopota/o. Zar:.a..l więc od upelUniett o ślUi toś('i charakteru poselstwa i
nietykalności osób jego, j.7k dlufJo /e praw krajowych tv nic::,em nic pr:.ekrac::;aja..; rozwiódl się
}lotem nad :'Il'y('::;ajami hajowemi, daja.." }Ioslom pr::-estrogi i mdy ;:.ac/wwallia się: czem tak
idt sobie zniewolii, że sam Jan, po chwili waTut1lia si , opow;ed::;ial mIt be:. ogródki i cel
właściwy po.'1clstwa, i osnoll' listu cesarskieJ o , do której si teź w dalszem post powaniu z
poslami zastosowano. ".ybmviony tl'i (' ::,ostał kalif z klopotu; a posłowie Oltona ro:.powia.
dali, e niemas::, w świecie c::;lowieka mądr::,rjs::;ego jak C/wsdaj.
\V parę lat poilliej ;:,r!ar ,ylo się !,f' Sam'/w l, król Leolllt, podówc;as pr::,e:. rokoszanów
z państwa swr!Jo wy::.uty, i bawiący tv Pampel1mie lIa dwor::.e d .iadka swe!Jo, króla .Yawnry,
choroll'al na zbytnią otyloś(:. Tro.'lklitm o ::;drowie wnuka surcgo k,.ólowa, Donnn To ta J.:;-
uarcz, wra:. .:; 1l1 :!em swoim, Sf/llchem Garcyltsem, rad::;i/i mIt udać się do lekar::.y tv Kor-
dowie. C/wsdaj którego głos, jako leka,. ,(l, byl tu stal/ou'c::'!f, u:!:yl z"ł:,c;:,nie oko[ic:.ności tf'j
do re/ów jJolityc:.nych. Kurary(Z powiodla się wybornie: Sanclw nic/ylko stracil ot y/ość -:,by-
tli i a.. ' ale nawct zes:,e:,ul'lal. Tymc:.asem lU 110rd1J1l'ie gotoll'ala się ll,.oc:.ystość o jakit>j tamie
od dawnych czasów nie slys -a'lO. Z królem I..eollu pokazal sill ora:. lIa dwor:,e kalifa i San-
cha Garcyas, król Xawary, i DOI/na Tota li!óra si silnie w sp,. wy pal/stwa mies.:;ala. Po-
df'jmowal ich spallictle UJ dom/t sll'oim Jbd-al-Ra1zmal/, a skutki o/'-a::;aly niebawem, że stan la
mi d:.y 11le1llZ umowa, dla obojf'j strony nade,. kor::'ystna. Sancho l otr::;!Jmal od kalifa silne
wojsko i ;:; niem tron swój od;::,yskal, a liUlif który tv królach lfawa"!1 i Leonu mial pr::,e:.
drugi c;:,as naj::'aci ts:,y('h lIiepr::;yjaeiol, po:.ysliUł tera:. w nich spr:.ymier::;cl1('óW, i zajął kilka
twierd:. pO!J1"{lnic:.nydt lU lIa:Jrod swojej /t 'dugi. Z hymnów Wl c;:,cść Clwsdaj(t, pisanych pr::.e:.
spó/c::;esnych jf'!Jo rodaków, ::,daje si , jaJwby on sam wyprawie Sal/cha I towar;::,ys::.yl, a wy-
mową swoją i ro .troJl'l1Jśl'ią pr::;yc::;!Jnil się da rycltlejs:'f'!Jo mjęcia twierd::. n9. ,'zee;, kalifa.
.
'r:.i tość je.go tt d.uoru lIiel!Jlko lIie skOlic::,yla si ze śmiercią .1bd-al-Rahmana III,
przypadla.. rokit 961, alc si jes:..c:..e -wił:.ks:,yla pod sYl/em jego i nastrycą.
AlhaA'em II ;ajmowal si "';f!.cej nmtl.'ami 11;3 wojna.., ktÓl'ą ra:. tylko toczył tu począfkaeh
swc!Jo pallou'ania. Jes:..c::.c::;a -l.ycia ojl'a lltr:'!JmYI1.al lud:.i swoich lU Afryce, Egipcie, Syry;
i Persy i, którzy się kupncm xia..!J dla nicfJo tv ,'óillych gal ziach nauk zajmowali. Palac jego
54
CHASDA.J
otwarty byl zawsz,e dla fl-l'z'onyclt ws:..ystkiclt hajów, a gość uprzejmie w dOl1llt jego podejl/w.
tlJany obowia.:,ywal się zwykle ułatwiać ?nU nabycie J':,adkielt i ciekau'ych d:.ieł Mukowych o
jakich tylko -:.a$lys:,al. \V liczbie lIabytkóll' tycli nie pomijano xia1/ hebrajskich, ows:::..em caly
talmud byl z J'ozkaZlt tcgo kalifa pr;:..elożony IlU jęz,yk ambski. am Jlhakem utt'zymywał ko-
respolldencye z slawlliejs:,ymi uczol/Yllli. zamawial dla siebie odpisy iel" dziel i hojnie je wy-
na!Jl'ad::.ał. Bibliotekę swoją podzielił według nauk. ukladając ka:.dy odd:,iał osobno. "'y-
znają teŻ sami Arabowie. że pr:,e::. cały cio1J panowania ich lU His::::panii nigdy tak nie kwi-
tnęly nauki, jak za Alhakema II. ,-re ws:.ystkich tych c;:,ynnościach kalifa bmł żywy ud:,ial
Chasdaj, ulubiony jego minister. Sprowad,:al on uC:'e1iszych rodaków swo;c z różnych części
świata do IlisZ1Jallii, or'!.dując za nimi Il swego monarchy. Zawd:,ilf.czając mu to oni. stm'ali
się uwiec::..nić imię jcgo w swych pismach: .JJenachem ben-Saruk i Dunasz ben-Labrat. znakomici
swego czasu filologowie. i wielu innych pisało na cz,eść jego hymny pochwalne, z których
kilka aż do nas:.gch c:.asów dos::../o. Z uczollymi l'odakmni swymi. których do Hisz:jJanii spro-
wadzić nie mogl, u/r::-ymywał koresponden-cyc. Odpowiadając na pytania jego uczony afryka-
lIin. -Dunas!' ben- Tami" , żyjący lU Kail'1l'anie. napisał rOS]WUll'ę astronomiczną w trzech c -
ściach; a Dosa. syn sławnego Saadiasa Gaona. IV liście swym z Babilomt do Chasdaja pisa-
nym. skreślił źywot ojca śwojcgo.
J/o;:,es ben-E::-ra. równie jak i poeta Jchud(l al-l/urizi pl':,y:,nają mil, że tI..'skr:..esił mi d:..y
WIZ mdakami gust do lJOe:..yi, a lekal'::' arabski XII lI'ielm, Ibn-Jbi-Qscibitl. pOll.iada o nim:
. \ r zlIajol/wści pmwa Ilaldal do llaj:..nakOlnit :.-yc" ue:,.oll!Jch i:..raclskich; Olt piel'ws::-y otwor:'.!J1
ziomkom swoim lU _1mlalu:'!Ji :,ródia glf{bs:..ych nauk, mianowicie: prawodawstwa duchownego,
fhrollologii itd.; pl':,cdtcm lIIusieli olli udawać si do Bagdadu. aby J'o:,umicć swój kalcndll";::'
illmieć o::-nat':'.yć poc:..qtek rokit; lec;:, Chasdaj, dOl/lOu'lIik Jlhakema i wysoki jl'gO dostojnik,
mógł :on jego pomocą ll's::.,elkic d;:,icla, jakich tylko :::a:.ądal, sprowad:.ać ::.e wschodu. Od tego
u'illc c:.,aSlt ;:.,mclici andalu:.yjscy fi a lIe:.,yli się 1l's:..ystkicgo. c::,e!Jo dawlliej byli 11 i eśu.! i adom i ,
(loslqmjąc Iych nauk be:;. owych trudności jakich dawniej w tlj 11Iicr:.-c doświadc;:,uno..
JYiewiadomy jest roli śmierci jc,'Jo. Carłfloly pl':'!Jpishlt tu pewnym rękopismie :'lIale-
zionc,'1o wlIith,l, że CIUlsd"j umarł rokll 960. .llunli. świadel'tu'o /lm-ninldiola llll':::.glt:.dlliając,
oano."i śmierć jr!Jo W c:.,ltsy panowallia Alhakemall.mianowi..ie11li d:.y T. 961-976. .Ya-
kOl/iec Filo.ten Lu:,:.,atlo. który najstarwmiej ze1wal U's;clkic wiadnmości dolye:.ące Chasdaja.
-;..lIacllO(/:..i ślady, ii tellie żył lIie' ll'lIie dl1,:,ej. i t!olllyśllt się ie lmwrl dopiero okol o mktt 990.
Telllo Chasdaj jes:'-t.'::-e za pallOll'allltl Jbd-al-fllllllnalla III, mianoll'it'ie okolo 9.j9 rokit,
pisal list do króla Cha:..al'ów Jó:,e{a, popr:..ed::,ony wiers:.em na et.cść jego; i otl':.y:nal od lIie!Jo
odpowiedź. 'Viers:, ów. J'ym9u'any akrostych. tl'yraia po('::.n..tko1l.emi slL'emi gioskami te słowa:
... . t= N-i;" ';: j.':"'I -: -N':ii ;N to jest: J.1 CHJSIUJ, sr.Y IZ.łJ.KJ. SJiV.t EZnr, SrXJ
SZJPflUT itd.. a jest llojdawniejs:::.ym ze z'nanycll doląd tego rod:.aju zabytków poez,yi hebraj-
I B N - S Z A P RUT.
5
skiej. \V c::.asach kiedy badania hisloryr .ne tak malo postnyily, iż zaledwie znano mue C/ta-
ZW'Óll'. miano te lisly za lJOdrobione. Odka..d z.aś doś(:,lil :.ne pomniki a1'llbskie o Clta:,w'af!t
mówiące OglOSZOllO. autentyc:.ność listów tych zostala zalwierd:.ona. Za takie u:.nał je sławny
oryentalista nrinawl, 1,,'e:.es tOll'ar:.yslwa a:.yackiego w ParY:"I; przy:.nal im teŻ -:.upelllą au-
lenlyr:.ność Vivil'n de Saint- lartin .na/iOmity geograf, który dokladnemu ich 1'o .po::..nan;u oso/mą
t'o::.prawę poświęcil; nakoniee u:'lluli je za tuki e uc:.ony El. Carmuly, Zedncr, Scelig Cassel i inni.
Listy te oglosił po m:. piel'llls:"y dr/l/iiem I:.aa!. syn Abmhama, fl'llllk Je/mdy 1Ikr;s:., tV
Jionsllmlyno]Jolu około roku 1577. O::..mljmia on w ]Jl':.edmowie, e lU c:.asie podrózy swej z I\on-
sla1/.t.'lllopolll do E.'1iptu 1'oku ,1:;62 wpudfy mu Olle do rą!., i osąd:.i!:.a "=-er:;.I)O yler:.ną
tl'y(ltu: je tak z. l/01I'odll s:.r:.e[/ol'l'" hi.<i/oryr:.nyr/" /,fL;re się łI' nirh ::.'lf1jdllją, ja/w Id 11U do-
tl/ód że i:.mrliri j/l po s/llojem 1'o:'l'ros:.clliu mieli pmistu'o m/:.i elll e. Xia.. ee::.JiU ta ma .3.2
slronic w 8ce, 'lielic:howanydl i be:; znu!iuw dru aJ'skiell. a jest d:.iś lak 1':.ut/TiU. że "ietylko 10
Polsce, ale i w Pm'!J Il, lloka..d lis/JII'nie uduwaliśmy się, ::..nale!...ć jej nie mO-3vno. Xie ma na
"iej roku 'i'y,'af"lie polo onego, z jednej tylko w:.miallki. tła sll'oniry ł:2 oka:.uje się c:.as Jej
wYJSCla, kLóryśmy 11'y rj u'ymienili. Xa pierll..<i:.ej stronil'1J jest: O" :1'::" .. ": in :1" ;"i=l
historya d mu Dawida w <liliach panowania Pl'I'SÓW. Jest to tytul powieści kt6m po krótl.im
prz..ypiskll wydawry 11ll tej!'e jes::,c:,e strollil'y poc:..ynu się i ci£!.ynie a! tlo str. 10. Tu llastl}.puje
tak ;:.waIlY ,:,': "i' Kol .\lcbasser: glos zwiastujący radość. ktulY się sklada z e:..terech c:ę-
ści, mianCrIl'icie: I Objaśnienie fl'ydau'cy od sI1'. II - 16. II List C/wsdaja syna l:.aaka
ild., od str. 16-23. III OJpowiCiE króla Jó:..efa, str. 2J--.26. lf .Yowe- uwiadomienie,
po klórem lIast ]Jllje: list ,'abbi Elias:..a, pisany _ Jero:.olimy t'O ll 1369, od si,.. 26 a do
końea tego d:.ielk(t.
Jan DuxtOt", u'ydając tak zwaną xU:'llf!. Chosri w Ra:.ylei robi 1660,
lJI' edl1lol1'ie swojej oba te listy, z lat';,iskim, 71ie .l1pelllym jedli ak p,.::..eklatlem.
siada tycTt listów lJ1"Zetll'uk kralwll'ski, /i/órego wid:.ieć nam nie zdarzyło się.
listu, Chasdnja w oryginale, z przeTiladem niemied.im obok, umieścił Zednel' tV
Ttisto1'yrzllych hebrajskich. wysz/gcTt tV Derlillie rukll, /8';0.
El. Carmol)' w d:::,iele Itinćraircs de la tcn'c saintc, w Bru,uli I'oku ./8';7 wydanem, a
poświęconem Joachimowi Lelewelowi, umieścił pr::.ekład francllski tycJt listów z Lelewela obja
śnieniami. Sakonice Scclig Casscl W d:.iele .\Iagyal'ischc Alterthiimcr, wydallem w Del'lini
,'oku 18';8, wyd1'llkowal Ju:.ef(l odp0ll'ied;, w przekładzie ,liemiecki11l.
u'y,[rlllioll'al 1lJ
Cal"llloly po-
\ riclką c:-l1ść
wyborze pism
\V lydlto listach znajduje się ciekawa U':.miallka o kl'óht slowian podkI111)(tckia , i slo
sllnkach jego z kalifem J{ordowy, .tbtl-al-Rahmallel1 III, wzmialtka, która co do istoty swej
prz..ypada dobrze do wiadomości podallych }J1'::.ez Porfirogennetę, a jest w sllJoim t'od:.aju jedy"a,
Z teglJ powodu umies::.c:..tJwy tu ralkowicie ten pomllik , tlJedl/lg fl'ydlll/ia BIIJ. t01"owego. UJ 01'Y-
gil/a e, z polskim obok przekladem.
, :" Vii '\ p "NiCii
.. ...
.. ,
:\
.i N
.:iN ;'j;::"I
,
-"'.,""" -
I '_ '.1.,1
=, = C:=,
.:: ni' N
.:tN::
... " _........._." 1......
- I I "I"'.... ,...
tt....
.....,
-,,:........ ...., " -
L..,. IW' I J Ił. J,1 f I
.;i:-ti ' ;ii;.' '
.
- _1IiI""
ł I J.'.
.,.... ..
....
;" ;':": rł
.:iN t :
.
..'...........IIIIi
. ,
:iN:Y
.
......
1'l'... t:" :
.......
I ..
.;iN:': iii J -'fi ;.;:
;:: ;i':::ł ;i" ::
':i
.;i : ;iN.i ::: "
.
;t.. :; ,
......__. _..___.... ...t....
_I J ,. .. :..... ..
.:iN j i::i:::: ji..r\....:n i' ' ;i.. '
.......-
.:> II
-uL.... ...... , ..,,,,,t.
e.I.,... .11... '.....I...'}
"':i'-i " " N
"t.. .._%..... ...
_", fi I.:"
.
.....""-
,_",.. I
: ;iN''') ;:;" n;.> i":'''
,,, ,::,. "-N
:iN : 'r N ji:i="
.
-,...,,-\ .
,.,. 1II.ł_'
jj':::, ,
i r=,"
: ;łNi-:=
"""''''
l"
N ' .. i.iI "
-=N i :':"ł\
: ;iN-.;t, :-;in T ;i ri ::'i'
t:,..::
.
j :i r.N
: jjN ; "iii '
. .
;'j :::" 0";::7 i1 'i" C" v "\::' ",.. Ii
. ;'iN :1 ił;';u.'
v"':";' '"I:'N: i'i''' '' i::i" i'
: :iN' , N l- :' .. , Y'N "V1 N:: ''::''
.
.:-;N1':":' ,.. ,.....N)..,
:":ł-
C.......:N:J i..... ri" ,
LIST RABBI CHASDAJA, SYNA IZA-
AKA, DO KRÓLA CHAZARÓ'Y.
N:tjozdobniejsza korona xięciu panującemu
szcz śliwi(' w oull'glt'j monarchii!
:: ł..aska przedwiecznego nall ni ! zgoda mi dzy
wszystką jej starszyzną a mnogością wojsk!
Szala zwyci slwa na jej lwierclza('h i rallach
świrl\'ch zeLr:miach! -
.
'Y3Ir('zni jej wojsk i bohalyrowie w puklerze
zLl'ojni zwycic:zają rrką cudowną.
Rumaki jf'j l}llwanów wojenn 'ch i jezdcy nie
cofhją się trwożliwie.
j Szt.andary helmanów i dowóuców wojska okry-
w:lją się najwi kszą sławą.
Strzaly luczników jej i blyskawice wlóczeń, z
ogromną silą
Przeszywają serca niepl'zyjaciol króla mego i tO
pana, i powi kszają kl«:skę.
:J Xa skalach r:'c)wanó\\, wojennych spoczywa
mor, Sh'3Ch i Irwoga.
Jazda jej zwyci ża l "raca spolojnie z pola
Slł'3szJiwf'go.
5
M N
Dusza moja rozpl -wa siC} nall lem, blogo oku
patrzącemu:
Gdy oto w 'chodzi król w dzień bitwy jak słoń-
ce promieniące calym L1askiem;
Zastępy jego jak Lł 'skawice spieszą: dwóch 15
przeciw miryadom . jeden przeciw stom.
Rozgniatają opierając 'ch się, jak rozgniata wóz
naładowany.
Rozwazciez proszę wy mozni zicmi! kto slyszal
co podobnego, albo kto widzial
ALy niedoLi lek zwalczył potęznych, zmusi' do
,LIST <;HASDAJA.
, , . "."'....." 1.'
:tN ..r4'; ":i:n j'" O:: '.N i'.....J.. ,.. n
. . :.,.,r" "
o : ;iN n;i .."....,,"' -ł. ,, ; r'I': ' '!j,,' N
ł I_ '.L__ o- j,., I
: :iN,==
i "': :: j"': %"I":ł-:t;-" '...i l"N 1: ,
. _\,.\,,,Il1o" t."...-, -...",...,
. I fi' ....J..i' .",J. Ił ,I J_Jo.
::; ,
i:'ii' .;
r\j N ;ii:i
. -"......1I11III\ ..". ,,,,, t,..,... -""-U
. t I.' ł:..łl" ,. ..w ..,ł, 1_ 'I 11t
,
.-.
--
;t l:' ;i ''':i :J
: ;- t, :t"
:
-"-liii
".....
iir".;j ;'j ' ' i' ,
:i" T
25
: :iN N
-......,
f 1:.,1....
t'
:t'
j r'\,
ii': '
: :-iN:: N; .'\)ii;j
ł'N :i:-ti ':;
N :i1 t
,.....
...
, N' i N ...,.........." ;i ,
:;N " N' i:; I':' ...
:łNj Ó ..... -..,...,... ta_... .. -"...., ;;- ,
_......f ,. .I_w, ,I ,.,_
: .. M ' :''''i':i t:;il": :' ;-.t =;, ;j't" :J
O ' -u-o ul... _a , ,,,, ,
.) - ,'n:.. ,,:J ..:.. 1_
ucicczki. i zniszczył miasto
szk:1l1Ców?
Jego mle-
;\Ioc ramienia najw 'zszego jest jego strałą I
silą, i zostala tylko pustynia.
T o rlzielo wszechmocnego i nagroda czynów
jego w panowaniu grzesznem ,
Aby powiększ 'l majestat i świetność narodu
najtroskliwiej pielęgnowanego.-
N Rozpamięlywam znaki przeszluści i wylania
gnicwu pańskiego i drżenia smutku.
.\ przccież byl czas gdy spoczywal w rosko-
SZIlf'j krainie wej, i bespiecznrj siedzibie.
\Vtedy Lyl śeiśle złączony; a oto teraz rospro-
szony na wszystkie wiah'y, i po wszystkich
kątach ziemi;
Slońce go zczernilo spalilo, a me znalazl
odpocz)'nku;
Okupując się, nie okupil się, i czas wolno ci
jego nic nadszedl;
Zgnębiony nicwolą z przekłuciem ucha, me
wy!'zedl z niej;
Drzy w ucisku i strachu, odurzony bywa jak
.. pijanica, ale nie od napojów;
Jego ciemięzcy dręczą go sroJze i wypędzają
z świalmi. -
. .
C ";"I "o::-?:':' C"%"Il';'j ':i N Czas się wleczc. dni się ciągną. a rudów nie
widać.
: ;'jN: N" i"" Y- .J N ' N":':' i'iii
r";;
; :;ł't' :J " ... ,; N;, ,, ., N; n'i' i1 "N " '''T M
. ;"iN t t '::'t "n,'''N N , Ił
; :; ,= Y:N
=-'
.. t '\j r\' i' -ł.,T t
5:; ilN :'I ," ;"i':J 'r %"IJ.';"I ".l' ::" ;N; iN '':'', ;j ,,;,
Monument. Pol. Hi". TOin. 1.
.: Zapicczętow:me są proroctwa i prorocy, me
zstępuje duch święł)'; ni widzenie
:\fęża pożądali (Daniela) nie ziścilo się, i żadne
proroctwo nie pozostalo.
Do Boga mocy mojej wznoszę ręce z tęskno-
tą duszy,
Aby f'osproszonyrh po krańcach ZIemI. roz-
dzielonych na drobne cząstki zebral z kraju
pustyni.
o:: Znękani oczckiwaniem,
wówczas mówić beda
.. .
8
58
L I. S T
I ,
do wszechmocnego: oto nadszedl czas dla
nas poządany,
. iiNi' ' N CN"pn , ił, n",r' I"i :\Iiasto kl'óla wielkiego zwyeięz)"lo w 'plulo
wrogl)w, wyplulo na zawszc!
: ;"iN '::"ł n''''N .. ..» :"ł':"N n m.' M' " Sp:mialość sicdliska oglądać hędą oczy uszczę-
śliwionc rcszty pozostalych,
: iiN :"i Mm, "o ..::"' j:: n:; ' I holestwo syna Jcssc w tajemnicach WIC-
szczego widzcnia PI'zcpowiedzianc:
. :"iN :"i' N':"ł:'i l: ":"ł r; .:ł, t ::::"=N j':-; p Róg h\"t".j zrohię z żelaza od ninie po wicki!-
, ;:
....--.\Ai.
"'_I.
' :
N';T-' P F:; " j:: "Ni
-t.,...- ....-u ,..... - I -;I"' _ "' .. ':'N
,_ '." "" _ł-I _
.
";=""
:"ł'iln ;,
. . .
r::= t: i' "'1 N ;" ::t' : Mi:;" ;i -N -t
'M';=:: =:';t "tni ;) ' -N : ł1 " Ii ;' n ił':
r:" :: N; ,..t:
.
t:: t:-n ' in: :' iM,,-ł;:: :::::i,
l,u '.', .......--..... ,, -t,¥\."" '" ""ł...\' .....-u-
. .1'\1.., _11_. ł'__I.....JiI I. I ' II
::r1: M'i'M; M:' ,, -,L. ....n "1:' ":':N ..
"r1':1'=) :: "" :"1 'P" .y, :" j; ;'i ";i N
..... ., -..." .,t,..,..... , -"I"M" c!,........
.... lIoł ,.J ........ 1_ . .. 1'-
N .t """:N
....._t.
nl '_
:i '
rh "
:--,........
I' ..
io;" r:;j.. 1"7 , ... N t: :, ..:;:,= ii " ':'i
r:n,rmn t."'t ' 'l-' " C:"ł » ,: :." n':
\ ., ... .. ..... ...t.
. , .,_ ..,.-' .'.1
"I'1: ;N :"" r1 D ,:N :'i ' :"ł "'::: 'c"
' "- I I., . . u .. _ ., , ........." "- "I _ , 1.,-... ......,...,... ..t...... ...._u
_ A .. 'ł.'.. , ,,,_ t I . aioII_ ... ł hi" "I I"'II I"
....,:., ..... , I.,.. ., 0 ...t. , , ......... ...t,
. I.. .......,. . I ., .._..... .,.
.
Ode mnic Chasdaja, s 'na Izaaka, syna Ezr)', 40
z wygnan "Ch dzicci jcrozolimskich co są w Sc-
farad ,1) slugi króla mego i pana, J.tóry odtbję
mu pokłon najglęhslY, i upadam na kohma
przed miejsccm gdzie Pl,zchywa dziedzictwo
wznioslego majesialu jego. W kraju dalekim 45
cieszę się jego pokojcm, raduj/? jego wielko-
ścią i powodzcnicm, wznoszę ręce do Boga
w nicbic. łby dlugotrwalem uczyni' kl'ólestwo
jego śród Izraela.
Ale ktoi jcstem, i j lki jcst sl-an m6j, zc się 50
ośmielam kreślić list do króla mego i p:ma,
i zwracać mowę moją do majestatu jego? oto
cala moja nadzieja w prawości drogi l szczc-
rości mcgo post pow:mia.
Jakaż polęga ducha wlej c slowa w .twornc 55
w usta tych. co na w 'gnaniu zostając o da-
\\llej siedzibie swojcj zapomnieli? których
świetność królestwa znikła, a zostaly dni utra-
pienia i sądu. i którzy znaków swoich w krnju
nie widzą? 60
,y szakże co do nas. my dzieci wygnama.
szczątki Izraela, sludzy krt;la mego i pana,
mieszkamy spokojnie w kl'aju wędrówki: bo
nóg mlsz nie opuścil nas, cicń jego od nas
nie odstąpil. 65
.) Hiszpanii.
CHASDA.JA.
59
A gdy nóg nasz spojrzal na utrapienia na-
...:t; ..,);:..;:.., ,rnt :1:\: :il"1";'1 . :m,', sze i uciski: nie stawalo już więźnia. i szczą-
tki dogoryw ,l '. I sprawił iem byl przedsta-
wion królowi który mi«: łaską swoją obdarzy', i
serce swe nakłonił ku mnie, nic z powodu mych
. ' "' N "'?:ii';:! u,' zaslug, al.-' z S\wj laskawości i dla swego przy-
mirrza. A przeto ci z trzody co b .li udręczeni
i sUJętni, odzyskali sJ;częście, i moc gnębicieli
ich oslabl3, i skurcz 'ly si«: ich r ce od zdzierstw,
i umnirjszyla się nieprawoM ich przez milo-
sierdzie llo£a naszrgo.
Donosz«: królowi i pan" memu ze nazwa
n o ........... ....I.,u.....-.. ......:.,... -"ł""" --....- ...-:,.. -.. , n" kI-a J ' U W kt o ' I Y m mi cs zkam y J . est \V J . (' _ z\'ku :h"ię-
&7 _.,1 L.. """'..'" łl...... 11_\.i tri." ,I.,... 11_". J 1 _
:i: ;i' :-i: ::;' r'I "i :.., C " N N Y"N:"i t 'm Sefaraił. zaś \V języku Izmaclitlhv, krajo-
. .
:"J N :i = :n,,;, :i N: N C"'';'::'l' ;j M :i:';N wców, al-And ,I"s '), a nazwa stolicy kI-aju:
i N 1";"I : iN N i;:i ;"I ..; N :: N":i' Kordowa. Długość jej 2:)000 łokci; szerokość
j":' 'i;;"1 t:..;, j":' Y' ;' " ::,:, "i;;"1 ";"I ł OUOO. Ll'ŻY na lewym brzegu morza wply-
wającego do waszego kraju. a wychodzącego
z oceanu wirlkicgo który c3lą icmię obcjmu-
t:"mi;"1 t::" :/i;"1 "';:" iiiN ii l z:,.. :: t:::i je. 'Jiędzy tcm miastem a morzem widkicm
...:....... -..-- , ...-- ..... ... .._"" - .."", .. , -............ za którem nie ma ziemi mieszkalne J ' , J 'est g sto-
t.,J - .,."" 'I........ \.Ii.. III... "......1_ .._ _ ____
j: :'i:'::N t:tt N = ;.. :, ;.. M"" "r'lZ" pni astronomicznych ł z których slońce dzicn-
too j"::' i";" :"j; M' == M';l l':-r'l: N ':: nie po jednemu przebiega, jak twil'r<łzą astl'o-
l'\ .., Y":N;"i' f'lN ::: C;"1 :i7;"1 "1;:i O";i nomowie; a kazdy stopień na ziemi ma G6 mil. i
f'1 i ;'jpn'l"\ ' ;'jN ::' .t;;N 0::"= N " :-'i' dwie cz,:ści mili, a każda mila 3000 lokci; wi c
.r''' .. .:= i:: N r'I: ';j;"1 i:";"1 l"t= :i: 'i' znajduje sił: w g stopniach GOOOOO mil. A od
........- .,.....t. .... ......u ..'" -.......-... "....,..'" ,.. .. .. , OC ,-II)U ł któ ry ot.acza cal=! zicmie;', do Kost m-
.."-",, '__" ,.n til ' .. I._IIII ....... "'.:I" _ _
tOH'\' ,; r " ;'ji:'l" i: Z' t:..:,, i:;i':: l"\i l t 'nyq) jest 3100 mil, a odlrglość miasta Kordo-
; N t: Ci' N i1: ii' 1" - I) Andah 7. .a. ') Konstantynopola.
iO Mi)'" t;t ,j ":" ';";"I;N ';;l" '1:N ..;;..,
.
;1' ''';"1 iZ'N i:..,.. ti1 ri'!'" l".N 1l'.., ';':M : jji' '
i:' n;'" t:: , ,,::.., "\: ....-;; ,.. , ..Z'.., ; =..
.
r.," I:M,N jNl. M' t:;'j"hiiM 'U-'::'" ;"IT i1 "ii:!
: rm.'i' M :'
75
.,, CtM,
t..¥\.",
-)..,..,
N :'
.
t::..;l-' r'lN ':";'j':'N
"t-'t" ...t, ....
- ł- '.1'
80 i:N .. "l"'i'j : N " N i::' oN :i:'" i:ii :it:;"1
,::r:; C""'i' iN!;"I ....: l"HT:i 'o"i: jl ' j'ii:ii:
i'''' :;':jl i:," i'':tpZ'l' i:;"1" M" ..,.. ;"1 t'm l':;"
85
i:"j) ,: = j: -:N t:Z' ..:
..1.,....- .. .. I :.,
I- ,... ..,
i''''
.
95 '''uiN i"N Z'N 'i;;"1 t::";"I j":' J"I T;1 ji "i ;'j
"'.. 1..._ _""- .....u .....'"1..- - :.. ......... n, I.,..- .-.. ... , .....
ł:-. I ' "'."'" ....." j, a. "1 !I.""."..a .,j,I........łl...
ll)'lo to: gdyśmy się Bogu naszemu sprze-
niewierz)'li, przywiódl nas na sąd, i wlożyl
wielki ciężar na biodra nasze, i rozbudzil
gnicw wlad ów nad Izraelem, i postanowili nad
nim poborców, a ci uczynili ciężkie m jarzmo
jego, i cicmięi)"li dotkli\\JIfi uciskiem, srodze
go władzą swoją krępując: i spotkały go wicl-
kic nieszcześcia i kIeski.
.
60
.
....'" '-'.....
" r11.... ,_..
, -..
_,
t:"'i N "': ;j'
:"i:Mi
r'li':
' "':i1 .. ')... I i' ' l'i" ,':l" : ;i.: -tN L:j :
eN ";:' ;'jji "':"łł :N ': N "': :': ',i;: "':iN
: j":i
t:' ::i .., C"r"l';'j " i'" "':' ::Ii:\ ''':'':N
;-;:::, c",:rN":' i1 r"" jj::
. .
= =:i : , ii':" :i
' N'::
J1'':'; ;i -':ii'i'J :=;-1 ';:,
u.....""''ł''II\ ---łrI.......
".:ł l..,. II.. ,....
:'i ;1 1:'j:' :J Nt:: i: = jj": V N: , " ;"i
...1...1. ... , ....... ... -...-... t,..t,.."" , ... --..." , t. i -...'
,I}"} ł: Ił I"""" ......""" . -ł. -ł_ V ."1'" . n w.
-.. - .... 1,..., 111\"-- III..... .. :., - -",.."..
,ł I t" I . J; ...., I 'v' I ;'i i' ':"N j. 'l.i ;"i":ii _-.1,
;i:': :\i ,: :' Płł' N i:i . ;-'i.;'
t:..'t.. -u , ...,.IIII-ło-U t..,..."...A......""' --Uwt. , ....... ...."" C ' .. ... .. ,
__." "...1 .Ił" ., _"_ I '.11 _ łJJ.j,._ _
. ... , 1,,,,,,,,,, ...........-"-' , -,....... ..."" ....... .. -"""...
ł: . I. __" .i_w L.._.I__' l'" ....
:::,.. t::N .....
r"Ni!"'N 'i;'j' ";": "'i N"
»,,;:;, N :t:N t:::"'\... --...... ..!"\-....:"'\ -....... ...-"...
Ji 1_. I ,_1.--, ł.1 ł _". ."., ,III.." I
- , -" " u ..-\,., "" j """'U lito." -""liii"""" ""U ........""...." ....,:' , .
'" 1-'" ... .,,, - ł.....ritJ ł '" 1_.. ..'Iot . 'ł: ;-N
"':iN
.....:.,.......... ,....uZ"'" "M'" ...u ..........
ł'..rl.'-. łł ".łl ';1.'" ł'" l.....
... -ł._ .\"
.J;
.....--
I J ."
. j' :;i
.
' , C'V : , .: ,
.
..:- ......,
.. ....
"ł-\l' ==:
:ON
.
..::, inN;"1 =
, .......u '......IIII :---,......"-, _"...... _t. _
. " .,.,.,,,.. - ""'_" .... t.. ..1 I
.:=, it:i::' ::, r: IIIIN ił-'ł: '-' '''N ...:: Ni"
:t"; N :ii N ' :: O-; :i : " ":: '::t
;,;,,) M:Nt;, i''' %"IN M'N':' ,:r :'N ::V n ::,-:"
.
r"ii,':"j1 "'l"''':'' " ;"":' '''I': ' ::. j ;' ".:,iN
. ':'Il..ii': ';"1
L I S .T
wy od Ll'Zl'gU 111Orza, które plynie do waszego
krtlju, w)'nosi Xo mil. Zn:łjcluję \V xi gach
rnędl'ców że ziemia chazarska ma GO stopni
dlugości, to jest: 2liO i 10mii, a to jest miara 11 O
drogi z Kordowy do Kostantyny.
Podam teraz wyobrażenie mial'Y dlugości
jej granic, nim j opiszę. 'Yprawdzie wic lu-
ga hn)j, że najmuiejszy z mędrców króla mego
i pana wi kszy jest od jlajmędrsz).ch kraju na- 115
szego_; ależ ja nie myślę uczyć lecz tylko rzecz
dziejowo dotykam.
Powiadają aslronomowic żc miejsca pomie-
nionc (Kordowa i Kostantyna) nachylaj ce się
ku biegowi sl0l1ca (pr:,ybli one bar(bej ku ró- 120
tlmikcwi) leż=! pod znakiem bar;ma i w:łgi, a ztąd
rozpoznać można oddalenie tychie. 'Ycdlug
tych znaków na zil'mi, w kiel"llnku od wsohollu
sl0l1ca ku zachodowi, gdyby kto w czasie po-
równania dnia z nocą I)J'z 'wiązal szmu' do kola 125
sloneczncgo i poszedl ku końcowi sznura, do
miejsc oznaczon ch (Kordowy, KoslanlY"YJ zna-
lazlby oddalcllie naszego miasta (ń.-orduwy) od
równika 38 slopni , a odd;,lenie Kosiantyn)' 44
stopni, a oddalenie waszych granic .n stopni. 1:50
Do tych posll"zdeń spowodow:m b)-lem zdzi-
wicniem wielkicm. gd -m powzi=!l wiadomość -
o waszym kraju, o któl'ym pierwej aniśmy wie-
dzieli, ani sl\'szeli. Zllawalo nam sie bowiem
- .
ŻC niezmiel'lla odległość zakrywa pl'zed nami 1:55
świclllOŚć pa" tw króla mego i pana.
Przecież zaleciala mię wieść, ze osiadlo w
pailstwic króla mego i pana dwoch m żów z
naszego "raju: imię jednego, rabbi Juda, syn
rabbi ;\Irir:ł, sm3 r:łbbi Xal:ma, mai roZUlnll\' 110
. .-
i uczony; imi drugiego, rabbi Józef, równie
uczony i mą-dry. Blogo im. że los tak d:,lece
im sprz jal, iż się lloczekali widzieć spanialość
C H A S O A J
6J
li:>
;';;1 i ii:' t: N":"t:t
-ł IiIII-"'''''''''
" ,J,_
.
, ;,
,r:'O Nt:: rN, "':"-iN ;,:t rN 1, " "': i.' :1T:i
, ,
. t:":':";':= ''': ':'""::F:i;'
150
i i':;; 1 i':;i t:= i ":;i " iN ''';N 1:;:
" -..... III -""__""...... """,.. , t.,IIu _II....... , .....łI...... __..:...._
., t_.ł.' t- 1.1 t J- ł ..1 I . ., ,_* ._ aJ .-ł
, N
t: = i :ii1 - .., .... t::- ;1 '" -...-- '" iN":ii'j
,_"" I- ł" _Ił 1-
.
15j "::N ........." : -,,,-'" --.,,,. -.. niN T .._ '"
1._. oJ . _II . . II ,II ,-. ..
. . ,
";- =:i j :':it ':"N ;.., ":N "'''i;: :" .. -ł':' N'
N " :l
.
C;i-':';Y j :'=;i t-t .\- N:::1 ,;t
....."... . ":N:
;'': Y N:: ,-..'" -''''- -:"N ..;,..i' ·
j ;.. _ _ 11.1 ł
;i ;' ';".::'.;-; T i :jj' N -""'...." r i:;
1_,.
160 " N:::' "N .. .. I: -..L.... ....,-..... --- '\'
- "'I , ""1.- I :'i.J
- "" , .-
:N ,--..' ""I N=:i .... N"'-":'''' N
I. ,. -'" 1- ,.. l..... 1- \.
t: ... -", ...",-.. ,':=, "'''''",,,l1li, 7N i """ N-,P;' ;'ii
.....,ł ,I.. .1<. I I .1. ,.;
. '''j ' ''';'i
, .
=N ": : 'r!1':':: ;j"';i )
IGj
1 i:;
,
;' N:i' r:rr1 :-'N i: r-.""""
--r-""
1__
'f' :1i':
i;i= r!";' :t .J.1t
,..: ";"i N ":i'" ł": ''' -:-
.._".....
.......
ii..;,i : :: , :.. \.. : :ii :'Ni ł"''' :i ":i
.,"-N r' :':-;ii :; -,:, r; :""l.. .:.n ;i;
......., --Y\"""
,Ii _. . .........
1 - u ...."
. .. -
.
_.." -.-"._..,. "...'Ito"",
. _ I ., I.. I 1. I... : .
"-" .1 p'
:--:, "ł '"
.
...._- . ,,__ ......,, ... _"'..""""'1IIIo _"____,, ..... ___..._..""
ł ,I I :".1 -:.., Jol . _ .11 1...;a._1 &.... '- . :... ł. 'l1li.' ... ..._
., ,
..: "= :;;; i:"':" t::i"':"J. -::N t::" "':"",: :
iI":.l''''::' ; "'N "'-;i:
;, iN"': ,.:: :l ":."":;i
:;, ; :0.:7::-:; ,
....,,_t... "'......" ........:...."" ....1t"..A...:.."'"'
- , ..... ",;. I. I -I".' -
t 80 . u,. , ..... ..., "' "'I" u.. , ..... , ....u.. .,. -...,- .. ........t, -...,-
.,.. '....."" ".. '. .. '.,- "" I f ,_ _II I" ... ...,-_
Y"
i wielkość króla mego i pana, siedzibę podda-
nych i stan sług jego, i jak pokój przedwie-
czncgo jest jcgo udzialem.
OL,y się podobalo wszcchmocncmu mnie
udzielić cudowną lask swoją, aLym się stal
gOlh:ym obacz)'ć lI13jcstat pana mego, i "'on
jego królestwa. i oglądać z przyjemnością jego
oblicze.
Teraz powIem królowi i panu mcmu muę
króla nau nami panłlj=!cego. Nazywa si Abd-
al-nałunan, syn :\Iohamcda, syn ALd-al-Hah-
mana, syna I1akerna, s -na Haszcma, syna .\bd-
al-Hahmana. 'Vszyscy panowali jt'uen po dm-
giń1, w j:.!.wszy :\Iuhallleda, ojca kl'óla naszego,
kll'lr . nic panowal, bo umarl za życia ojca swo-
Jego. Owoi Abd-al-Hahman heszemini, jest
tcn sam, ktÓI'Y przyLyl do kraju Scfaratf, kict.ly
P rzyw(aszrzyli soLi c wlallze smowic al-.\Lasi;
.,.. . -'
ich krcwlli panowali \\ ÓWI'zas w ke-aju Scnaar.
Ten .\Ld - al-ll lhmaH hcszcmini mIał się uo
ziemi cI';lr;ltl. wtetly gtly podnieśli rokosz sy-
nowie al- ALasi - Ki, syna l\Ietlaja, syna lIa-
szalIla , syna Abd - al- ,\klccha; zwano go
Emil' al- )Jllmmin, a imił: jt go jl'st lak sfa-
wnc że liiI' godzi się go pOlllin:.!.I;, bowiem nic
bylo mu równego mic:uzy kr<ilami któl'zy go
poprzelIziii.
Hozlcblość ke-aju Sef:u'ad. Hau ktl)rem panuje
ALt! - al- fialunan, Emir al- :\Iunwnin (niel'h
Bóg chowa go w SWOjl'j opit'ce!) jest ł li stopili,
to jl'st ł I UO mil. Ta jest rozległ'ość jego pa I 'i-
stwa. Kraj tłusty, ohliluj=!ry w rzd,i, źródła.
cysterny, sIlilI nic Illlll'owanc; l..r łj w I..tÓI'YIll
zLol.c. wino i uli\\a rośnie, JJogaty w plony i
III'z j('mności, wc w:,zell,ił' najprzetlllif'jszc o-
woce w c,.--rrolh- i sat.l\" roskoszne, różncmi
, . .
gatunkami drzew owocow -ch napelnionc. a
6!
L
",:: T;: C",n;:, "':C1i1J t:: : 'n i'i ":i ' ::i,;
':::N' t:- ;::N' ""'t) "':::N, 1'':7:;'1 J:N' "..t,r,
: C" N;' ::" j'':7:;:: ":':7: j: ";:) j' " N Y'':' ""':':'
;.: C :'" V-N:i CtM C"'ii' i'M'::" ':-N
- ..,.... .,........ -"t., '''-' .....- , ... , -"'U , , . , ,,,,-
"- oJ ,,''''J '1..., I M'. "- V I. ,,-.., ł.. o."
-.. '" ......, -..... ' " "''''I ... , ,, , t.,,,.... --............ .....-,
"1" ,.,,,, - - l""'. .1., .,J,'I ł.... '/.t' "'-I
. . .
. C"' r1 i; ii :, '':i'' :" i;' ..:, n'iii:'
.
;..it, :"C: ,,;:
I
- 1,.., -t." ...-
" ..., ,. -.,.
i; ;'1 =j ::!N '
...t.,.... . ..
t- .-. '\tir:: ='1\:N N' t:N i:'-:"n 7':it' M -:::::
' "':i' :." i :i =: 0':= "i ' : '':t' :e';1 i:-N
L...... , . .......
"")... "V
.
t:':: :ti =j- N
r' ' ' i " N
Vii ;'iT
C-N:;' "'jii :;; : ., t:H ':' ;.n:
i' ' :i =i
-.-
I 1.,1IIi
"':, C:","ii: ,:i :, C;'i "l't :, r" "N;'1 ..........
. t., ,
n:':7: : ....::, 't" "'i" t:N : j:.'"\" N" C;-',i'M
: "i=ii ::, ";;" ;?:, N;
;;N ':t'
, L...... , .,._... !"I.... "!"II.,. , .. ... ...""'....,.... ,. , _
:J. 1-1- ł i ., I łJ. I. , .' ł i ' ..... ,_..... _ 1 ,', I
j; : C:i ' l"I'i' ił:' J:'ii': : ,";t ' n'"
.
"'-'-\"'"
-. ;.I
" ,,:;
...L.... ,
I o.
.....:.,..... t.. u
-,.,. I' ...,
C I.,...--
__.4"
i':':' "i':::'N
.......
r... Iw
;'i;M:::1 "i" ;..,
: "'iiN t:":; :' :i-':' ::: i'
. .
C ;: ;;=łł n 'i" ':':" i:r'ii':
.i't:: ;-;;;":0
N; ł :i " N ;i:':;-; -=łł " :=;; ;-;7'N; :iM
. i' ii' ::, : I:N ': ' Fi :
S T
między temi' kwilną drzewa, któlJch liściem
hodują się jedwabniki: bowiem jedwab jest u
nas w wielkiej ilości. ZLierają tci w górach
i lasach naszego kraju widkic mnóstwo czer-
wca; równieŻ znajduj=! się u nas góry pokryte f8a
szafranem różnego rodzaju, i są mit'jsca skąd
wydobywają srebro i złoto, a z gór wykopują
miedź, żelazo, c)'nę, olów, siarkę, marmur i
krysztal)'; zn:ljdują się tcż tak zwane w jęz .ku
izmaelitów l) lelui n !£). f 90
Prz).b).wają do tego kraju kupcy z kOłlCów
świata i handlarze ze wszystkich kr3jów i " "Sp
oddalonych, mianowicie z kraju l\lizraim 3 ) i z
dalszych h3jów; lu'zywożą korzenie, kamienie
drogie, towary dla królów i xiążąt, i inne ko- HJi)
sztowności 'Iizr:limu.
I zeLI'al król panujący sk:lrLy wielkie: zlota,
śrcbra i różn Th kosztowności, i ma wojska
tak liczne jakich Żaden król przed nim nie mial.
A dochód jego foczn ', do mnie przynoszony, 200
wynosi ryczałtem kilkakroć stol)"sięcy sztuk
doła. To staly dochód co roku. Pochodzi on
n:'jwięcl'j od kupców licznie tu prz .b)'wa-
jących z różnych krajów i wysp. A wszystkie
sprawy ich i stosunki handlowe przechoazą 205
przez moje ręce, i od mego wyroku wagi swej
naLywają. Dzi ki niech będą Bogu, który mi
przez swoje milosierdzie tylc lask wyświadcza.
Królowic świata uslyszawszy o jego wiel-
kości i potędze, szlą mu upominki i st3rają si 210
darami i kosztowności:lmi względy jego pozy-
skać. Iił:dz)' tymi jest król .\szkanazów l ), król
Gcbalimów ktt 1 rzy są al-Sekalab 5 ), król Kost:m-
t "ny i inni królowie. Wsz 'stkie tc d:'ry idą
przu moje r ęce, i przez l!l0je ręce wz:_jcmne '215
') arabów. ') p('rr ., ro arabsku liiiUiiii. Ob. Menin.
a) E"i!lłU. 4) Niemców. 6J Slo1\ianie.
C H A S D A J A.
63
220 "'::N ;' "':: ;"j "N.:: ;"j N;"j t::"ri' :-;"j : r'!N'
;"j ;"I f'lU" t N:=" ''::''riN i;": i" r! t:.,, N =
' :I 'Z'N O..,..,:;;
.
",-.."i ':i" :.. = =N
,,;-,, = "'::17',';'i "':Z'N ';1 ri \.'ł N" ;'ij :;":
L .
"fi " r.: :
...." .. ,,1.- ......"u.... --."...-.. - ...u-u--
"" - . . .1_"'" .Ir..... t "..lo'....
225" t:;'i"':i .. .:: N;'j N"
.....L.u ..- t,.., ........,....
11__.' .. . ł-ł ...., 'I'
r '; t:N" j"j ;'j :i: .., '''' ł('' K "l"I"'1 N
'l' ;i.;i -:.:1 ;"
t: : M=.s , ,, w ",.""\---1." .. . -
. . _11.i.l.
:-;"':":Z t: i' "M' -= N =N
rN :%"'!:, :i' =":
1:.io:'''' il7:1 "':i;1 .l' t:;N:'N' .::: N i::;
230 r.': :'I i:= ..:, :-n;, :i;"l K :i %"'! N: .. .r! N
t:T" , ":= -t,-", .......u ....... ....,."......."IL.u .... , .......:..N
-',"'01 .a, ,_, IloI_..... I'..' ,_ .1..0
.
; ;i t:::, .,i:, ')t ':"':"::
.
" ;;:::": ,:: i:":
t:"N": ' L: K " ' N r!' :
......... , ....... _1...""...
ł ! I ..., . J..... . I- 11_' I
' "::1łłN "=:; t::;;, , ....,: "':" :, -,:"., =" ,
235 M'i1.:: ' r! iI":"=
:--,"..". ....II1II.,,--...
... t _ I w.. _ ł
.
'':''':';: t:",:,:'j,
: C" ':i:: .N "
::"""0' :"i,';: t,;.':':,
.
ii: =;",
!.lO
U5
'i' ri' ii: "rnł; j"j iI "':-.., MN "l =: "'::N,
t: :;iI .;"i;N; ;"i'ril":'N' 'i1i'N, : ":,\'j:' ;"i N "i"
t: "'1N ;oj,,:;; ' N':: "'1"Y N ; ;"i ';"i: jtN'
...... , _L...... .......u _ , 1..- .....,-:,. ....-... !,,\.......U ... , ,:!,,, , ., .
,I :n t. I.' I . '" .... --ł ł!aIf'. I ł_ 11 Ił." il"' "i__
!50 C'i' ' i',ri, .., '"'.:", N t.' '\.::":"iN '''i:l' c, =
, 'N -N ";l' ił:,t:;, "..: iI " :i';'i ,,; j" t;"i'
"':I ::I''::M.' j :: ,=C.: t::;-, j:'l n j
dla nich upominki. Usta moje wyslawiają Pa-
na niebios, który dobrodziejstwa swoje zlal na
mnie, nie dla zaslug moich, lecz przez swe
milosierdzie.
A wszystkich tych poslów i wręczycieli da-
rów p)-talem ustawiczni c o naszych brnci. izrae-
litów. rosproszonych na wygnaniu, azali nic
slysz('li co pomy lnego o tych pozostalkach
jęczących w nicwoli i nic mających pokoju. Aż
mi oznajmili poslowie Chol'as łl1U, kupcy, że
się znajduje królestwo izraelskie, zwanc al-Cha-
ZM. Ale nie wierz -l('m ich slowom, mniema-
lem bowiem ie mówią to dlatcgo I -Iko, aby
mi się przypodobać, i względy moje poz)"skać.
iepokoilo mię lo jednakZ{'; aż oto prz)'Lyli
poslowie z Kostantyny z darami i pismem
swego król:, do hób. naszego. Zapyt:łlcm ich
o to, i odpowiedzieli, ic t k jest w istocie. żc
imię tcgo królestwa jest al-Chaz3r, a mi dzy
Kost:mtyną a ich krajcm jest 15 dni drogi
morzem; lądcm za rozdziela ich wiele naro-
dów" Że imię króla panującE'go jest Józef; żc
okr ty prz)'Lyw:łjące do nich z tamtego kl'aju
przywożą ryby. skóry i wszelkiego rodzaju to-
W3l"Y. I są. rzekli, naszymi przyjaciolmi, i \V
wielkiem li nas powaianiu; a między nami a
nimi odb) W3ją się poselstwa i sklaaają się
wZ3jemnc upominki. Są oni potężni i odwa-
żni. i mają liczne wojska z któremi w pewn)'ch
czasach wypraw)' przedsi biorą.
Uslyszawszy to. nabrnlem sily, i wzmocnily
się ręce moje. a nadzieja odż 'la. [klonilem
się, i ukląUem przed panem niebios. I obej-
rzalem się na wszystkie strony aby znaleźć
wiernego poslańc3 dla w ania go do wa-
szego kraju, przekonania się o istocie rzecz)',
dowiedzenia się o pomyślności króla mego i
6\
.J..
l. I S T
. ; .
... " ",_'II "",..'n 'II , "ł-I'-'Iillto,
. ,... _w I ,11,6_'
i ;"I " " N N ..;'\,:. :
" . ",. "
;, ;" " : ;, ' '..i ':-': i' ::iii :;::,
" . "L.
; , i ': ;;.: "':' :' "':1ii = O;, ji'i:J j:1
;::: ;-ł',i ":ii =' ,, ;'; ,: : :':'F:N' :'''''::: ; :ł
.-- - ".... "'..-u -"'" u ,.... "'_ t.. u ........- ...... -'''.-')
....,. I ,.... . .. I l'" .....\" _ 'I'" ._1 I .,' ... e4 t ,... I _
-:.,....".. ....rł"' - , ""'- , - "''''''''''''-ł. :, _ T ..- , _.. ...:,.. ,
'.1." __. I..., .,_..._..... ł..1 " 'ł.1W' .,_
. .
;'" i.iN:\" 'ii ":'=:' :::.., ":'0: i ..: : ., jM'"
: ;-':: -r
" .. ('"
j':" ;::,-; 'i,' = t: t::":"..ł ł
. .
ł-N :":";' i: i :7 ':" N : :..,
...-..,
1.."
- : ' "
'i.:"':' .,= ;;i;t .., ;i;: :' :i n-;: ' l';
...-...""....,
,..,....Mot'
łł ;.. = I' :t:= t.:: j ...:.::,. r'i': N:i :i"'':'':i
%"'N
.,,,,,,,..,...,-
J,.. h.,_1
;"'-ł" t':': L:N"
C I ,:
-.........
"-'"
-;N il''' ; .., , -; III; :-: :i :t ..",
_-ł.-_
._ l,.
"': l:'III: .,:: , , '\""'::i r" L:"'i':-ł N -= ':'
9 ":'" :t t:=, --:": :i' ::-r'i
--""..
I. ...,
":i'iN
t. N ":I';;N ii '="
":ł" i= "-" N1_
N-=' i:"= N'" "::-..:.', t::"i' ''';'' i:',=,," r"Nt
"'''' .'"' . - :'' . :--: ., _.........".... _\ _U,"'\. .. -"U -'\ .-
'" _ .., _ _ '- _ ;Ił... L.. ",. ł ...." ,... " I.
... . t.U __,.... -.. -..,-., t.. U U.........-U.... ,
..., "'': t:: ; .. ł-..... _, , t ł.... ł- ., .' ... .. I.,
...":,,, ",.,
'- . . .,.'11
t.. N -:i; ;'j:":N
i... ..ii' = i:'i 'jl
.....-
......'"
pana I i o powodzeniu poddanych jrgo. na-
szych braci. Ale b -lo to bardzo trudno, z po-
"udu odleglości mif'jsc. I zeslal mi najświęt- 255
szy (cllwala jrmu!) ręką sw=! laskaw=! czlo-
wieka I na imi mar l) Izaak I syna Nat:ma,
który życic .swoje w ręce mi oddaj c, posta-
nowil dobrowolnie pój ć z lisłt,IU moim do
króla mego i pana. I dalt'm mu hojn na ro- 2110
J , do tar('zy.felł1 zlota i r('bl.:t na wyuatki dla
niego i dla j.'go slug, i co tylko mn do po-
ł-h'óży hyło pulrzebne. Poslalem leŻ od siebie
cenny upomin,'k kI-ólowi Koslantyny, pl'OSZąC
go, alty poslal',cowi memu raczyl b 'ć pomocny 2G5
wc wsz -stkicm, aż pok ł-l nic stanic na mirj-
seu w klórem pan mój pru'bywa. I poszedl
poslalliec I1WJ tlo Koslanlyny, i slan l przed
królem, orlual mu pismo mojf' i upOJninek
mOJ. I uczcił król m('go posl"i,c3, klóry u jO
nil'go bawil blisko szt'ść mie:;ięcy. l'awIU z po-
slami na ego pana, króla Kordowy.
Jł-'t.1nego tlllia kazaJ im alJY wl'ócili do dom, .
la samo k z:ll \\...ócil; tlo dom nwmu po-
sl.lIicowi, d:ł\\'szy mu lisi w którym pisal: 27:';
«drog:ł mił:ł-łzy nami a nimi jt st niebespieczna,
i H:łrolly żyj ('(' mił:dzy nami są w wojnic, a
moru' tak Lurzliw(', iż Iylko w pewnych cza-
sach pl'zl'b .ć je można.» Uslyszawszy tę nie-
pomy lną nowinę zbhltllcm jak trup, i bola- 280
lem mocno z{' na slowa moje nie zwaiano, i
nic ucz 'niono zadość moim żądaniom. J po-
wi J..szyl si m6j niepokój, i cirrpienia moje
si wzmogly.
Pob'm chcialcm list mój ł--Io kroi.. mrgo i 28;;
p:m:ł posłać przez Jeruzalem, ięte miasto.
I z3r czyli mi m,?żowie z Izraelu ze poszlą list
nH j z kraju swego do N"ezibin, z tamtąd do
I). 1):111.
C H A g D A. S A..
280 'N:i O N :7 ":' N ': : .l" O"N::
";' ;"i r:N i:;' =:' =j ' , ':;"i r:::-, ;'N:"
, .-.u. ... ...,.... , .. , _. .,L. . ."u" ....,.... -- J
.,. I..' , , ł . I I.t" _ r I.od I "/ I 'ł_ ' ", . ,,, '..I I
..",..,,,, ....... .. , ..... t,......."'. ... "..t......... .,:,, ... 1.... _........
J- - ....w , f_ . _w_, L,.: . _...,' ......I.J....." .........
i:;, j"" ;"I Y-,,"ł:
295 ..;:..= i.l' 1" N::;: ;N
t:":::'i";-I N;:-" .:: N
.
-,_IIJ,,,,,,",_ i:'1 ;"n':":"'
""liioi'.. r
: ;t i' :i =N O'F :; ; ;:, -, i
300
;..: l-" M''';: i V ':;;;' M''';:' M': j:;,:::1
r': ;, r' 'i;' :",,-ł, t: ": "i'=: r' T : -n'\=;.'
...... , :..... . . :..... . , ..:".........
I" ...,. lilii ł.. '.4 ł _-"'1_..1
"':: 1II= t:'r =' I:
';: 0 >:"'" ..-..,..." ..:.,... , --..:.,.. _..:.,_.....
'" u _ "I.... I I. " ,-, ł ..v ... . ... I.
t::t:: L:".';
'.:,'::,.:, "r1;" i ' ,, ,::: Ołł' "n'''ii -:-;;1 l':
_..,.... , _..... _....... 1..... ......... j . ., .... .. ....... , ........ . .......
,t____ __ ,ł..ł..i_.4 .,' 1If11_ .111 .Ił ,I łll_lI.łl.
,.... ,. ... , . , -... -" n .,1........ ... , -... ...... ... , ... "... t.....
ł , L.. w , I. l0 I.t I . I., a.'.... ..... 1..-'.11 ....,
.............. .......... , ,,, _.... .._..... , , ..:.,...." _..... , .....t......
I .. I .., 1_ l...... ..- ł_.... _.... I.. ,. ,. I J__ Ił l'} t ...
31 O ;N :"
N- "::" t r;it'':. '
iV" l"N ":"1 N" '
..;".. : :"i.:n l'1'"
.
'.::";.' ;i': '" ' --'i
:-;': '::t
. ....... -...... .--... ...... ...t. ........ r...... , _1.._... " t"'"
. , .. .......... "\.011' _..., . / .,",," .," ,1,,'''1 ._aJ
315
320
":.l' " 'N :: ;iN'" ON' ::m j i1 ; CN :"1l-'1
i:'i ':';j a:"'-:f':ii :'1 :-r' "" ''' ''':':I ":" : N: ii' ;'
..1- . ... .... ..... -."t,- ......... n .-...., t. u "'I' "'t. , ...r"
j,,, 'I I""I 'Ij ." ,I..IW' I ł_.ł.' ., _,.._"] -.I..
325 :J "C'" -::1,;'1 ".::.'".".., C"Filj Y"N
N'It';'1 Q'i' :I N':1" M'''C: ;"I""" ,.. :-' l-' i1
J[qnumłflllJ Pfll. Hi,l, 7'pm. I.
65
Al'menii, Z Armenii do BCI'daa, a ztamtąa do
waszego kmju. Nim przestałem mówić z sobą
samym, aż oto nadeszli posłowie 00 króla Ge-
balimów, a z nimi awoch izraelitów: jeanego
imie-ł-nar Saul, a drugiego mar Józef. I gay
się dowiedzieli o mojej trosce, pocieszyli mię
mówi=!c: daj nam twoje listy, oadamy jc kró-
lowi Gebalimów, on przez szacunek dla ciebie
odeszle lisi twój do izraelitów micszkających
w kraju Hangryn t), a ci poszlą go do Rum It)
a ztamtąd do Bółgarów, aż dojdzie list twój
wClllug Iwej woli na miejsce pożądane.
Ten co scrca i nCI.J..i przcnika, i przeziera
ludzkie skI-ytości, wic żc nie uczyniłem tego
dla pl'óżnej chluby, lccz dla zbadania prawdy
i dowiedzenia się, czy teZ znajduje się micjsce
takic w którem wygnańcom Izraela swobodne
slońce i królestwo niepoaleglc przyświeca,
gdzie nikt ich nic uciska, i nikt (obcy) nie pa-
nujc nad nimi. O. gdybym wicdzial że
tak jest w istocie, porzucilbym moją godność,
mojc zaszcz .ty i mą rodzinę, pu cilb}"1ll się
przcz g61'y i pagórki, ląay i morza, aibym
przyszcdl do miejsca gazie siedziba króla mego
i pana. Tambym oglądal wielkość i majestat
jego, sicdliska jcgo poddanych, stan sług jego,
i spokój izraelskich wychodców. A obaczy-
wszy wielkość i spanialość jego. zajaśnialyby
oczy moje. i rozradowałyby się mojc wnę-
trzności, a wargi moje zabrzmialyby chwalą
wszcchmocnego, który upokorzon)'m laski
swej nic oamówil.
A tcraz jeśli się królowi podoba uwzglęanić
sługi swego życzcnia, dozwól iżby dusza moja
woczach twych powaŻania doznala, i daj roz-
kaz pisarzom co są w twej sluzbie. aby nap i-
') w Węgr2:ech. 2) wschodnionymskiego pallstwa.
9
66
-
= , ił-;' :: :'.:: t.M :: "': , ,-to :":":N'
, ...","\ -...
..'IW' lit
..: j1'1 "':1" 1
;"i r.: t:i :i
' ","'111."
..,
i: j': N l:"':F7' :::; ii': iJ ;i -:; ::'1'7:;; i Pjiii
. .
.N '" r;.,'roi;:t ,;:; :N ";'.:' :i ; --:: ...
.
0:1 -.:-N ,'-:N:: iiN':: =N j Oj;.., ':"N ;1;".'
"':' 'i' '1;;1
ł-." i1 -.... ....,
-; , II _JI' I
,.."""",."
..
. .
,.:, r- :N .:, :i" ;" L'''::'lIIj''
-,,,.....
II.'"
;i-;i;':: :-;" :"ł:" t:.: ;;
:--';' ;i ., :
-......,,,.
.1 ',;.__
,i'::;'" ii 'lł:' N:
"Ii-"""'-
.. 1..-
L...."""..,,,'"" , ..,...'''''.... _"t..:...-"" U" "" , ...,,-,, - ,,,,, .. ,
7___ ,1;...,__ I.,,; _''' . - .,10'1..,,; """ Ilł,'1 _i_
::--.:' ;r:;" : t ;t; t:fi"J:::-' ,.
--l1li--.....-
L. :'\.1 I
,,,== C" ";i : ;:, t:"r';'''j1 : : -'::'''N i;''' -r:'
, . .
---,-",
.:... ] I.
' ;"i':: ;i : r ii :' ::i :1ił' ';"i" N '
,
....'ł"'I\ ..,
I t.... ..."
':"1'1 N'1
::r;,::N ;;"j':
,;:i':: ,:N ii:i ::
..""- ..., ...",_'ł , """"''-''\,, :"N-"'--".' "III........ "'" ......,,,.. .,, . ,
, I oJ . ol- ... I ""'" _ I '.oJ.. "".... ""I' .... \ I. I
;:N.. '..1 :;...t ;"j Ó ;-; -1 ;"j!;" :;"j N:'I,
,, ; t:;,".::-::
;"j ':11 }łj,j;"j
i:i :i r:' t:::' :
..,,"'.....,
I.""
.. ...,,,""
... ...
_....:; :
' ':1 :N
, ;
;"i i:'jI
li::
....
I ,:.....
. -r"':'l' ..--- :; ;''': '::
..-liii." 'III,,,...,,.. !IIłI.,....",,-....-
:... ., _1- L...; I- 'I'"
."N:; --
,..-.11""........._ ......."-.1.,, - \., ł-"' "U ,
..... . ....ł'. \ i" _ ,....1., ... ,,' ...
;:" 1
.. .. .. . .. , ... . ... ":- , . . " .. '" t.. . -" _ ' 1' - ' " , ..... ", ......... .....
''''Ii ...,. .--' f I ." --ł'" ,... ,.:.- -::..., .. 1 I ,. ,
'': N N
...","111". "..,..... "'''' "'-"' ;1 ., -" , .-,""'U , .......
....... "'l1li ł-- II _ ł ".," r' _II
L I S T
sali sfuJze twemu odpowiedź, któraby nllę
doszła z kraju odllaloneg-o: nicch mi \\ięe do-
niosą dokładnie jakim sposobem i zjakich po-
wodów stało się, ze si izraelici w on cm mil'j- :;:;0
scu osiedlili.
Przodkowie nasi opowi Hhłli nam ze piel'-
wiaslkowo Lyła ich sil'dziLą góra Seił' i a pan
mój wic że góra Seir jest daleko ulI kraju w
kl6rym salll przebywa. rowiatlaj leŻ nasi :;:;:;
slarcy Żł' miejsce w którclIl lH'zollkowie idł
micszkali, islolnip zwało si gór=! eił'; all' 'I.
powodu róznych prześladowalł zoslali tułacza-
mi i L.J'ąkali si to lam, to sam, aż osiedli "
kraju który teraz zamips.t.kllj=!. )Iówili nam la- 310
koz niektórzy z ludli Lanlzo starydl, że gdy
razu jcuncgo z powodu idJ przcllipwierslwa
og.roszono "yrok iżby irh fH'zcśl;Hlow:u: i ni-
szczyć, a wujsko Chaldeów I'zucilo il? na nich
z wścicUoś('i , pochowali do jaskini jakjpjś 31:>
xi-:gi z:,kollu i inne pisma święle i nietylko sa-
mi IIwdlili się w jaskini z powodu Iyd.żl' xiqg,
ale tcż zalcc.Ji swym IlzicciOlJl iżLy si r:mo i
w wicczór w j łskilli modlili. Alei ci po d,lu-
gim pl'zeciągu czasu zapomnidi cuLy lo za ;;:.;u
przyczyna tego byla, iz sił: w jaskini modlą;
wszelakoż zachowywali len zwyczaj }lrzodlt.',w,
chociaż nic wicuzieli dlaczego. _\i znalazl si
mąż w Izraelu, który chcial dojść przyczyny
tego. G,ly do jaskini wszed', oLaczyI w llicj 355
pelno iąg: zabral je więc ztamląd, i ud legu
czasu zaczeliśm y ucz"'ć sic i P oznawać xic""i
. J.
zakonu. Tak nam opowiadali nasi ojcowie, jak o
tern od swoich ojców, a ci znowu od dawniej-
szych przouków swoich slyszeli. :)60
A ci dwaj luęzowie z hajll Gebalimów: mar
Saul i mar Józef, U6rzy się pouj li przesIać
list m6j do króla mego i pana J mówili mi: jest
,.
C H A S D A J A.
67
-':;' -': '::'" j': C:ii ",,; .::: " N-:". t;"N I temu okolo sześciu lat jak przybył 00 nas pe-
36:1 j ': "':i'iN :'I":::: ;''';'n - : N Y-N N ;j .: -':Ni wiru izraelita, C'irmny na oczy. ale p('lt'n nauki
'''j'iN ":'\ii :" "';"':':':1 i ;;N i::::;' ;ii :; "':":iH': I i m=!.Jrości, imię je o: mar Amram; i rzekł Z<,
.
;j ':N i:: :: ';"j ;":'ii tÓ, "' N .:..:. ::":Ni : jest z kraju al-f.hazar, ze był w (lomu kI-óla
---\,\..\... .. "'-\- .....-. ,--,.., .. ......:,..... -""...-.. "-łII"''''' an P \ r ) (' O ) r l t r
" ,",\'1 .,,\_11 Ił.." I I....'. ",tlI'! "1-""11 "'V' i fi a, że rZ.1 u"z l ny .)"' (O jego s OHt, i
'''' i::;' N ' i ' ':"i;iii j " 'iN r'lNi doznawał od nicgo poważania. Usłyszawszy to
:570 ;"j N;' ::"-:i;j ':" 'i:: i'N ;""'i';j "" ":' N= wy J'ar('1U poslałłców za nim. aby go do mnie
......-...- - " ...,... , ..... ..... -......... , .. ... ........ L. . - - l P I'z . Y l lfow:ldzili , . ale !tO znaleź( nie możono.
ł '_. ,.," t I,. " " . ...._... I fi ., _ .:ł" .. __
:: :' ::i ::..: ;, j :::: Nt:: ::..: :: ' ii;. j"N 0\\ uz t \\ iaaomości wzmocniła się moja na-
j",: j:: j ': I:N, j'; : "iN ;j ;"i!i:::"':-: ::N l'".. dzirja. i odzysJ.,:IJ'cm odwag . Dlatego to kre-
: t: "'N:: i:" : = t: ''':i: i;.Z"1i:t ;:;j';': ;'1 " 'N: śl list ninil>jszy do króla mcgo i pana, blaga-
5j5 :"N , - j:-;"i;: .:: j ::;-; ";'it. ...:;....j'.., j c go najpokornicj iżby nie wzgardzi' prozbą
. i'':.:: N";j :: , r"ii- ..-;,.., ;' 'Ii ,, . j;:r.-, moj=!, i l.az:I,r donieść !'ludze swcmu o wszys-
''''j1i:' ,..L.....i"1 -tO' :, : r:::: j"N i;'" ' ';1 tkiem, cokolwick kraju jego tyczy sir. Z ja-
''''li;1 -::o ":"N:":: ";'iN ":jj" N; N' ,...-:-, kirgo pokoh>nia pochodzi sam '? jaki jest sUad
"t.. , ....... " ...:.,...- ....... , h_ ...-.. ...-..:.... '... :,........ rz du? J 'akim S p osobem królowie tron obei-
"'. .1" 1. I_lt", J, .- 1...,;11_ '-".ttiI '1 .1"'" .. ...
:'i f O :o,:": n :' I:N .. . :';Ni;' j; H ii " N:; mllj : czy z jeJnego sz zepu, jedncj rodziny
I
. ;':"'j'ii:: królowania o(lnl'.i? i czy syn po ojca królu-
waniu do I.rólestwa przycho(łzi, jak to był zwy-
czaj li naszych lwzodków gdy jeszcze w ziemi
swojC'j zostawali '? Racz mi . też królu i panie
585 IJJlIJ donieść, j:,ka jest rozci=!glość twego
lil'aju '? jaka dług') ć i szerokość jego? jakie
waro\\ nie i miasta? ('zy wodoei gi lub deszcze
ziemię tw użyzniaj ? i jak daleko sięga twa
wlaJza '? jaI.a jest siła zbrojna: liczba wojsk
:590 twoich i wodzów? icch pana mego nie obraża
to, iż śmiem pytać o liczbę jego wojska (ohy
je Bóg ile możności pomnażał, i oby oczy króla
mC'go na to patrzaly!); nil' czynię pytania tcgo
w innym celu, jak tylko tym, aby si ucieszyć
;;!J5 mnóstwem ludu świętef{o.
:i: ;j" łł'ii 'N , .. '::-: - ::.: ".JiiN "; 'Iji"i nonieś mi td panie o wielości kram nad
"':,iN i:N, :"»':i ' r'I"'::N , ,::..:,... " ł'ł :;, '":to':, I.tól'emi panujcsz, mnogoś('i puJaLk.)w I.tóre
:: D'" Ni;"I ::u . ':'ij. ;"i: ': ::i ,....1': i" ;' ;;.:,n mu płac , i t'ZY mu flaj dzil'si ('iny? Czy pa-
. , '''' , " ............... .......N.. -N' ...:.,......... -..,,-. :..... ""N nit' ll1(ii mieszkasz zawsze w stolicv . królestwa?
., ... ł 'I"' I'" 'I i.. I..... -... . _..I . - ..' .J
40U ON iN , . %'IN t:i:: '" ::N' ::"i:; :::i : ::N I lub tCl OLjcŻOl:lSZ kraj cał'y? czy masz w blisko-
fi8
L I S l'
i1t'tt Cl'1 '" t'1 ;%"\1 l' j'1(1 t:':.:t i:;-Ó i:.i'!I
j'j M ;'j t::N1 t:n 'I ' ;"1 "'i' 1'-: ilmN
.
,:- O'l1;1JJ' ;,,: :;, ' , r"::::i1 r-,N ilm,
Ct' :-i :' N O :i ' t:i::: :-; , --lii: :O
' "'I.,........ 1.... :"'\....."'1...- .........
,._:,'';,. ." '_''1'" .1'
:i1u,: N :" N::1 ;'j ";.', i:
."' , "U",," N.'''' .. I
t,. ,,,.., li -
n':' i1 ;,: ,
'IJ)J'I',,,, 1' :i1 ....:liN mi I( r11: ';"ji1 " i'::i1
t..... 1 t...... -......., """....,., -...., "'P':" , "'It,.... ........1.,,, -.......
/.J "l ' 11__1 ..I.W' .".. ,..... _.1. ... ..1., I '1_-'
,
. 1: '1"1.......... ...-u .... , -...u..., --.... ... M u
. "" ,... łoił ' ,'" III '.., 1...11,. J
}1 ') N" " 'łł ''::''I N '?t:; ':" ':I , ..:,
i';" p p; l'''; ::';.' i' :::::.:: i:n";, iI";'j ... ,
i'::; ':J, : r,, N'ii" rmi ::i :i"in
t:"" ,, ::, ,,: t:h:.',: N' ,:, lo:, ::'Fi1
't t.., i' t:p j: N":;n;.1 ' N jj";' j: ii:;;i::
: ii.n::\i1 "t jj ' ..t :..:....."
N ")l"";'; ''::' :" :;N :"t,' .:1 F: ,,;..,
,.: ':'N t'1 N t;' Yi' i': i1 ':1 i: :.t i.:,...
i1; ' ': N .. :. N ':' 1:":= ;'i : ilt 1:':ii
L . ,. . .
;;;.' rtN;';" ;-'t ;, r-"n I"1 li;:) :-i' ' iI ';: ':'N
.n"J i:"n » " i l'1l"1; : N iI::"N' ::Ni
.
C" ::' iN N:! ,:'N n I: " !j t....,1'1 i':'II"I:Nt:1
;, t''::, j':1:' j'"l:' ii "' t:;'. ,:; ::.: "':'N
1:» :, C'''i1 , , - N: ,,:..,.. N j"N)
. ..-u... , ...- '''U -... , ""."'1...... .", ::.:' ,
· I)",'" _I ł."' _ , . 11_....... _
ści wyspy, i czy pierwotni mieszkailce ich prze-
chodzą na izradicką wiarr? czy sam sądzisz
swój lud '? lub postanowiłcś sędziów? j:tk uczę-
szczasz tlo domu bożcgo? z któl'ym naroaem
toczysz wojnł.;? i czy subQta czynności wojcn- 40;)
f
ne przerywa? jalic są krajc i narod)' oŚt'ienne?
jakie tak jcdllydl jak i drugich nazwisla?
jalic imiona miast najLliŻszyrh ud Uarsan.
narden i Bab - al- Abuab? Jakim sposobem
przybyw:tją kupcy 00 lraj6w bóla IIwgo i pa- .tIu
na? ilc lrólów panowalo prze.1 nim? jalie ich
imiona? i jak dlugo każdy z nich panował'?
jakim językiem rozmawiacic?
Za czasu naszych przoal{,w przybył do lias
mąż izradski, wiplcc mądl'Y; szczycilon Sięłl5
pochoazeniem z pokulenia Dan, i wywiódl ród
swój aż od Dana syna Jakóhoweł;u. "'yrażal sic:
cz slo i składnie, umial nazwać wszyslkic rze-
czy w języku świ tym, i nic nicznanclU mu nic
bylo; a gdy w 'kladal prawo bOle, zwykł ma- .120
miać fal: Etnicl syn Kenaza mial podanie z ust
Jozucgo. ten z ust )Iojzpsza, a ten z ust Boga.
Ppraszam jeszczc o jedno pana mego, :łLy
mi tłolliósl, :łzali jf'st u was jaka wzmianka
tyczaca sie końca rachuLv cudów, któn'ch od .125
II,!.. .. .
tylu lat oczekujemy, z niewoli .10 nicwołi i z
w 'gnania 00 wygnania wędmjąc. Xa czcm
opiera się ta nadzieja, coby mogla być pobze-
picniem .na ol'zcklljącrgo na nil'h? O! czyż
mogę wstrzymać się od lez na spomnicnic 4;)(1
zburzenia najspanialszcj naszej świątyni, i na
spomnienic tych co przcd szaLlami ucho-
dząc splonęli w ogniu lub w wodzic uton łi,
a tylko niewielu pozost-alo. 'trąceni z wyso-
kości poszliśmy na wygnanie, i nie "icmy co 4;)5
odpowiedzieć tym, którzy nam bezustannie
mówią: każdy naród ma swój jakikolwiek kraj,
69
CH AS DA JA.
a '''Y nie macie nic na ziemi takiegu tub) "am
wasz kl'aj przypominało.
Owoz gdy mił: doszla wieść o królu mOIm
i panu, o pol żnem królestwie jegu, i lil"znyeh
;, ;'iN ;,: jj;" ; i :-:;j.'7ii::' ,;1i" wojskaeh, zdziwiony, podnioslrm głowę, duch
mój ()ż 'wil si£. i wZl1lUcuily się moje r ce. Kró-
";:"N :"N;:; jj N ';' i'''::' ';:'I '"i:: ,,:-::'\ r":Ni: lestwo więc pana mego b dzie dostateczną na
r1::"-:-:, j'; :;':::'j1 N:'" N :: ,; r ::=jj N ów zarzut oJpowiedzi=!. Dalby Dóg izhy się ta
:"',r :; ':::::; wiadomość sprawdzila, bo w niej cala nasza
pociel'ha, i Llogosławion niech bł:f1zie Bóg Izra-
cia, że nie zostawia nas hez w -bawcy, bez
świ łtla i fZ=!JU w pokul cni u izraeJskiem. l\iech
:N h;ii i 'lj-:i ' ;.':, 'ii :.:7 :i"j ": ;'-;N żyje kI-ól i pan nasz na wieki! Pytałb 'm pana
.r. O" ,jj' ::' jj:: '. .;, : mego jeszcze o niektórr rzeczy, ale boję się
,bym go nil' obrazil tak wici=! pytaniami, bo
już i tak wif1zę, iż za dużo mówill'lU. Pl"Oszę
p:ma IłJl'gO nie IlI'ać mi tego za de, bo powo-
dem tak dlugiego mówienia byl mój gorący
żal i t'lskllota. Zreszl , zwykłą jest rzeczą.
takiemu jak ja czlowiekowi bł ,lzić, a królo-
wi przebaczal: .
N ' r"r, jj':"' ;" i'N": l-',," ";"N": OpróI'z ICi50 wiadomo panu memu, ie wy-
.- rr iij.':: N':' ji::;" .;N' jj":;':' jj.:::; .;:: I Ilalliee nie posi:\l1a nauki, a więzicli m=!dro-
4GO j ;"I ';''';N :;. :",1.1 ;:,;" jj :: l' N ści. Ja twój sługa otwm,zylem oczy śród nie-
woli i n<:dzy: dlatego niech król i pan IUllj
N ::' przcLaezy, I'aczy przewinienie slugi przrz swoj
N' t:;'\,:i.-:-:" .-: ;: ::jj;' jj':, ;j ;"-;: jj :' 11obrol: i laskawośl:. Dez wąlpienia znanem ci
:-iJ':':;' i.' ,,:.:.' l"I;; ..":;" : :.= I ':;j ;" jl'st, jakiI' byly zw 'czaje królów izr H'lskich
' I':' i;jj '"i:1i:, w pisaniu listów i wyprawianiu lJusclstw, racz
ledy wedłllg dohroci i rostropno t"i swojej
poprawić w trj mirrze slugi swego uchybienia.
'Yiełkie Lłu"oslawicństwu królowi i panu
.,
:"'i'.J , .::, N ;' 'i' ' .l' i::.': i -N ' i::':' i;" mf'mll, jego potomstwu i domowi i tronowi
: ł-.N-= : na wieki! Oby byly dlugotrwale dni jego, i dni
jego dzieci na hólcstwic ród rzracla!
:"\... , .. , .1.,.... . "_""
. II" . J ,... .t I .. t Ił'
;. ':= %1
;,',::.. - :; :,
" O . f - I. ... ' 'M"" " U'M J ... ..", "......., ...t..' n "'- , ,.. , - ."
4..J. .1 ....., "... ł.. I.. I tl,_. I.. ł .., lil_...
.
": ił: rNT:, :';'1': ':1 t: i=-''' ..,: :-; i'ii;: "
' ł " .......- , :...... ,
4'-" i I " __. I.....
;:"';iI l::iiN 'li"
.
t:"'li :" ; :. i i;" N ::
.li"j1:: : . ,
-,, :.. ji' "'''' ...-. ...'\ '" n .......--"-' j t,,,,,... .....- :.. , -......-:,
...._.1., I_ _ .l-ł ,_..1.. .t.ł' II '.,;,I '__II.
... ':":; '\ L. N , rN ilij "':':;i, -'r.:-;, :: C ;: i
450
455
ri: ' , ;::
.
'ł"::';t-- \:N;ł .ij ' i -ł;:;-.:i :"':":N
t....,,.,.- .. lilij-="'", ...... ""'''' , ,,- ,,\..., -,"',,"'........ -""... -ł-f"""'to
ł' w _. J.J _ił _'. fł t ł'. .;,._ __ I._
-ł65
NO::'" m' ' ' 'T ' ' 1 ;' .;"N;
....
_I
,
::,:':..,
470
-----
J
70
r.' 'MiI i;1 ;"j :-;= "1 rI:,=:1 Nn
N t;J':: Fii:l" 1:
.
-......
tł. 1._
"NiCii :-
=N
ł "'i N :i.::-I : ' " ;1 i::;;ij ';"7N ; M=i1 ",- t:
"'."'1,,'t.-\.. lito... -ł. ............. -... :,.,.., -..__'\Ą._ ..._ ... :"-:'N :=
Ił.. I" 1_ -1-'" . ł ."., ._1_ _I ł t- a -
j:''::ii' i:--;"::1 l:=:-i ,= l ii':':=' ,-'':: .,....N
C\i"" :t:ri:, ;i:-N i7:: N 't i::-:: :: : :N'
_, .... _:......". _t- _ .\..' _"" :... -........,
r-N :1 -;p'" . I . '" ,. 1.-1' ,.. , I I'''''.' I. . , ,_'"
f=' ił i r:"i ' :''''':: ;'. " N:1 n- ;..' i:-':',i:l
" . ..
1: ,-...."'.. -- , --:"" , "\.,........-- --'"'lIto .--....."", ......."...." ... ."".....'1
__1.""-_ "1_ "",.1.-- l.ł '.... .......,..... ._..._...
,. tt:., r'-:'. : N::
_M.._.....'" .."'........., .. r; ..:......
. f .. _.......'-1. .1.......
':'i':'N
r:"':i: i::-"''';;:'' ..--
.
i;'::"., "r' :-:-
.
;"': N;-"i :':"
"''''''' IIII
"1._ 1
. ...
,-
i:"':" N : i:r''''';-"i ':',
.
=...:t "N
j" '
..",,,, ,,_t..,,,,,, .......-łI-ł.-... ..."_,,,\.... _..."'_"'_
,.I ".1_..... _ ,_II' .. 'II" I_ 1"1.
, """ł-'"
......,Ił Ił
. .
.,: , ';"':- ' N;'1 " ;i' :'"N-:-"" l"'i: 'C":' :
.. .._...
I.....-
.
:-i:;;j, :t:-N : - ni rl i":' r'::"f= , -
"..,,,,,
I.. I_I"
r:" ii :łi' i': N "' ,, :.. : , '':'' :':: -:.. t:"' '
r"t' iI r.J: -N
t.. N ':ii' :;
.
; ':'
..:.. '- il :"' . ..... ,
. _. ,_. - ,
i :::"iN; .,,:::;
.
";" :t, !''';; ::: ':' '.:t
.."....,,,_u.
, "" .1 Ił-'
. .
't, i"rn':'l't -:.i":: ' ::iN t:N':::-n ,":" :: :
. . .
n"::':": t:'i" N ='., ł' ': :::i, i:""'':-N r" ': ł ;'i::
. ..
, ;;" , ;ił;' :: :: 0"''::-:: N;::" ''' = :-':" ':':i
t:''' : ",:";.':=
. ...
:'i iU:' ii::'.' i =' ii': i : r1 -:i'
...... ."... _....." ,..t. ,
.1...... Lo',,_ "o
;"-N:. i:: ' i"N
. :i=- ':'
. , ,
.A OTO 0DPO"-IEDZ JOZEFA, KROI.A
TO(TAJDIY.
;i'
Do I'abhi Cha tl;,ja, II:Il'zelllika wygnall-
l'ÓW, syna Izaaka, syna Ezry, efaradczyka
011 n;łS łlhtJehan<'go i powazt1nt'go. Ł-wia- a
.Jall/iam l'ie: że doszlo nas pismo twojc sza-
1I0WllC przez rł:ce rabLi Jahóba, syna Elt'a-
zara, z kraju Xiellwa: w'ieszylell1 sic: niem,
"1';\(lowala lilię rostropllość twoja i nauka. I
znalazlelll w pismie twnjcm opis hajll twego I tO
jt'go ,11ugośr i szcl'okoś(o; i P0l'hOl1zenic .\htl-
al-nahm lIla, hóla p:łIlllj cego na,l nim, o-
duość i spanialość jego, i jak z pomocą l,ozą
zawojowal hajc wsehOllnil" aż sił: rozlcGł od-
glos polc:gi jcgo p;,ilslwa po całej zicmi, i za- 13
trwożyli si wszyscy królowie. f.t1yhy byli po-
słowie Kostanlyny nic opowiedzieli W;1I11 o na-
rodach kraju naszego i ich wyzIlaniu , mi,'li-
byście to za kłamstwo, i nic wicrzylibyśt'it'
temu. Żądasz ah ' ci donieść O pl'awdzie rze- o
czy, O hl'ajll i pochouzeniu naszcm, jakim spo-
sobem przoflkowic nasi przyjc:li zakon izrarl-
sl,i, jak Róg otworzył oczy nasze, a wrogów
nasz 'dl rozproszy'- Pr:lgniesz fakll' wiedzieć
rozmiar kraju naszego, jego szerokośl: i dlll- a
gość, i jakie narody n;ls otaczają; którc z nich
są z nami w pokoju, a I,tórc w wojniC'; azali
nic hylab)' możliwa, izby poslowie nasi prz '-
byli do waszego kraju dla uczczenia drogiego
i spani:łlego oblicza króla waszt' o, hlóry!'pra- 30
wiedliwośf'i=! swoją i wzorowem post powa-
nif'rri swojl'm serca wS7ystkich ku sobie znie-
w:,la. Gdy bowif'm narofly mbwią z, dla IZI'a-
ela niem<lsz miejsca na ziemi w klórcmby b 'ł
niepodle ly i mial króleslwo, tedy wiadomość 35
ODPOVVIEDŹ JÓZEFA.
.40 .
. _-łt.-.. ."'- 1,..., ... ""..,"' """"....."'" "--'""t'
i\:N:";i i ,- II J_ I ..,.. ł _lwi.. _ IW.. 1"'1 '..",
j:'''::ii:: L:J-łn :";"i' 1= ="=:''' r'\:: :..., 1: ::: r:- :.:'''
. ,
..;; -"""" :i" ;1 ;:--i ;'i Cin'" jY N' r -:7 :"N
, ,
:, = :"-ł i -;N .;":-i:N ;":: ''';t :::, "':-N
U' _'-" :,,,ł.. .. , -.,
'ł-iJ ..," I . _. -... ,
':-' i' :'.
-,,- .......- ..""--..
,III I ttr' _ 1111
:t N t:":''';i i':";; :N j": F'::'''
-'..... ......--....
".. .... II '...,
'::;-:N
iii..N :'
. .
;'i : ;-'ii"N j:: ::: 'N't: : ;"':::;.
_. .......
ł 1..-, J
r " ..=: ii':N . l'1 i;r:;N ::''' iii"Ni ;ili :''''
.
':" "': ':':''' " i"" ",.. ;:: i:"Y :' r:: ;'i':' i;'
50 i :''' ;-; o., ..::: :i N' i:"': ii-::; ' ;-'i ' iM; ,..:;=
.
,;:-::: - ł - : ':-r1
t...",... ........\) ....-u
--;J I -- t.. ." , '.'"
:;'j";' ; ";N
: ;.. N:
55
,
60 "i":": r:';:N : : ";"":=:1 N' j : ..;:' .:
ii-;':;' ii: :::;i; 1:"' :;" =i';ii -:t: ' "ł1': "
,
;7 ':' =;; : t:-:":'1.:.ł" :"::i "i r:;.' :i'::i ':'.l"
,
il' =;;" fiN t'" ;t-ł,:, N i::'''''' i:'- ;;
.
t:::i in;, O''';i il' N:;,i , ::,-= ."j;0 ':;:;;i ;::'i":l':i::
' r: ' , , " i1 11-..-........... ., --..,-... , .... , - .,i1 - L,., --.,-
u..., f f ____lwI" __ _ JI"' ."... I I...... ... "'Ił I
i l':; .l' n' 'i ,:= i ....,.i ' = N 1:N c ...,
.....-. ..... n .....u -_... ....t. " ,, .. ... , _-,.. --u ...:.......
., , ł 1,,;_1 100 1'1 J I " 1,,;:1 1_ '..IW ....' ,,'" Ił I" I"'"
'I':: ; rN ' : 'F;"i ..N "O'" d, ;: fj :: -;"i N
,; "N:':' 't = ': : ił:';;' ,--:N;1 i'J ii-:, :-i.,:;
70 i- N ;ii ", 'i1 · iN; ;: ,ł, ' :N' i:' ii jN
" :"\" _ "' _ " i1 ....
. I ..',
,
, .....--. ......""..... "'''". -......"... ........ ,
....ł '''11 '" ,....:..1 . ;." oli ....,_ ..."
- , "' .. U ' -.....-- :"'''' - , " ...j"........... - ... __"'u , -- I _""'''' '
-" . II .. '" I''''' .v II I _. ... 1'1'1 I. I 001 ,I'
7ł
...,-'"
taka przyniosłaby iZl'aclitom wielki poż -tck:
hylib ' na scrcu pokI-zf'pieni, a usta ich napcl-
nil .by si chwalą i chlubą woczach tych, klu-
ł'ZV im mówia: że nic ma z ani zakatka w któ-
w _
ł'ymby mieli b -t niC'po,llcgly i królestwo.
Ot.lpowiadarny wi c na pismo twoje które
nas urauowalo, kolejno kazdego pyt nia twego
Ilutykając. To co spominasz O kI-aju twoim i
pudlOdzeniu k!-óla nad niu1 panującego. II -lo
nam juz dawniej wiauome: albowicm Pl,zod-
kowil nasi pisp\":,li już uo siebie H'zyjaciel-
skip listy. i. takowe przeelwwują si w naszyeh
arclliw3ch, i wiedzą o tem ludzie shu'zy haju
naszego. Chccmy te stoslIuki, jakie byly
za naszych przouków, odnowić i zostawić
w puśl:iźnif' ula naszyeh uzieci. P .(asz w
pislłlic twojcm z jakiego rodu i pokolenia jc-
steśIllY' Owoz wielIz. że podwuzimy od S '-
iłÓW Jafctowvch, mianowicie zaś 011 synÓW
_ w .
Togarmy. ZnajJuje się bowiem w xi gach ro-
UOW -clł naszych przodków żc TogafIna mial
synów dzicsi ciu, a oto są ich imiona: AgijOł',
Tirus, [war, [gin, Biz:łl, Tm'na. Chazar. Sa-
nar. Bu/gal', Sawir.
11y jesteśmy z uzieci Chazara, który b -l sió-
um 'm. Zapisano jest, że za jego czasów byla
liczba przodków naszych bardzo mala, a naj-
święlszy dal im moc i potęg . i toez 'li wojny
z wielu naroJami którzy byli mocmcJszy-
mi od nich, a za pomocą bożą wyp dzili
ich, i objęli ich haj, tamci zaś uciekając, ści-
gani byli w ucieczce aż do wirIkiej rzeki Du-
naju, gdzie tez mieszkają po dziśuzień, w bli-
skości Kostantyn)'; a Chazarowie objęli ich
kraj. Po znacznym przeciągu czasu powstał
między nimi ból, imienicm Bulan, mąż mądry,
bojący się Boga, i calem srrcem ufność w nim
/
1
o D P O W I F. D Ź
L.-r....-.. - ........
-;J .. ,I. 11-_-
.
.....
.""
'i l' :i:':'"
'1,,,: ł"::"
.:;"N ,; " :N'" r,,":r:,' ''' N N'''' : ii:;';' 1=' .;-; .. ;
'I..-u , " i1 .. ...... , - "''"I'"''
., .., . - .., I ,.......,
:;N ' .. , ''':;'''i :1
l:t= :' i:'ii :'
, .
j ::': 'rtii --.:a
.
i:'::
i '
. -......\c" ' ''' ' '''\c' ..-..."".. i1" "" -..........
. t- '., - -" ..:"-,.1 .ł.:ł. :,. .....J
. . .
r'i:=ił "'::,iN ' " ;i:' ,"-;-N -::; :1 iN N'"
-ł.N....... u:.ł. u .......-....... 1IIIIo-łłt"'-' u:...... ... ...I.':..- - ' ''' jj' ,, :.,
__, J- .".,,, III - · I.W .,... ..1._.. ,.1 -.
:" , L:"'- : i:;ł I:;i" ;''' i; "'::N -,:'''N =:;i
"t..;.7 ::N' i":";" j:i ":'N N': r.:: ":: :" " r:N
;t = i' :1 j:";1 "':: ':'t; ;iN :; I:" :ii' "; n'\
...-" " ' , ......,...'" -.."..... II-. -.. ....\..,..
......., . I.:a._ 11_"", ,. _I_III ł ,"
':';" '':-i;'''' -"i'
...:.,,,,' , -" , "-,.... .
ł' 'J t... .,- 't ..::::; :''' :' ' ii: N ;t;'i
...._t. _.... , .."",'II':". _\',l1li ...._""'.." .."...", :.... .'''' .. ''''- ,
.... ,-;:1 ,.. lo."'. _ ." I 1_'" I w . _ \ -I' I' ...,
' :i' -::,;-1 i:;-r";";'-: : ..'" ;i :i :::" :'łt : :'
N'j'" : ;i;": ';; ' =
r:;-;M
.
i" ;t r'N i::i":"';"
...--...-..."
1....._4.
' =, ':':":=;'
-.-
I I.. I
. ..
' N ':N ' ii;" iN ':;'i i ':'N
.," , . ....... ,
,..- . ..
.. .
M":: ii :: :i;-,N, '; 7'::- " N' ' :::;;
"t... ....u"' .,,"Z"":..-"" .,.-""........ "l1li" -ł..' "'l1li 11 ....'1'""' , -"'"" ,
--; t ,""aJ , _. I.J _. '. ..., 1"1" ., - j,."
N '': Y :: =N:
.- ,.... """'-
,.ł. _ l....
r\i ";'-'" :::ii' ::
...,.-u Lu -' , ... , ... , - :.., -
1 ,1'1 ...... I ... I"' I' II
L_ _"",. ..
. oJ ,..... ii? r:N' 7ii i'
,, __ \c. .....u L.." .." u;- "
. . .., \ .., ." I" . I
i:-\' "Ni ;iii "r-' ': ;-;':;i
.
ł-"' N ':J i' ' ;:':i :i;;"
.
C:':\'II\:" ' .::: :
, - -
,-
j';) -- , ..-.. :.,.""
;;";"iN "':N' ...-. i:-iN' łii
_Itt ..w '1-- . '"
MY:' "'111"'''''- r'N lir:"'.' -t.i1 =N ..-.. j.. -:'::'"
'11......1 I-
:-;..''', ,:: j" N:i . _III......"....
"=N Nioi' =, ... ., :i:::"
. - ....1. .....
..... , -. 1IIt,.....'" -....,.. -IIII,,- - .,,---..
.. ,.'1' '-1...._ _..,.1 "... 11_" ... II"'.
i1, -....... , ...L..... - ., ....... .. , -u , :'-u ..........
a II_Ił.J III. I....' I t 1"1.1 t ," . li{ I... .,.
.
L: ił:''''' "łi
;-i:: ' ti' ;'
'I' :2 C ,,': t:;'i
......_ -111"-
I "" ..., ,I
.
:"'t';' "':"':,
i
. ;:] ,
I"\N
poUa(bj cy, i wyp (lzil Z haju WI'6żLitów i bal-
wochwalet'lw, I zostająccmu p011 skl'zydł'ami bo-
żemi ukaz:1l i«: aniol we śnic, i I'zl'kl mu: . Hu- 75
lanie! nllg szle mię 110 ciebic i każe ci powie-
dzieć: wyslul'halem pl'oźby hYl'j i blagania , i
oto roLlogoslawi tobie i pomnożł: I'óll twój, i
hólestwo twoje po wiek wieków utwierdzę, i
oddam wsz 'stkich l1icprz 'jaciol twoich w I' ce 80
twoje; ty zaś wstalI rano i mUlił się do Roga. 'I
-I lak uczyni'. I ukazal mu si po raz drugi
i rzekł: «Wid7ialcm twoje po l powanie, i po-
dobaly mi si«: czynności Iwoj('. wiPIU Żl' jestcś
mi z cal(' o serca posłuszny. Dwoż c1H.::ę ci 85
dać zakon, prawa i przykazania: jdli p,'awa i
przykazania moje zal'howywać b Jzicsz. poLlo-
goslawi toLie i twemu rodo" i.« On zaś od-
powiedział aniolowi któr ' mu lo zwiastowal,
mówi c: «O panie mój, znanc ci są myśli 1U0- 90
jego scrca, i czyt:\SZ w moich wnł:trznościach,
ZI"' calą ufność w tohie tylko pokłallam; ale
lud nad którym p;HllIj jest bczbożny, i me
wiem czy Ini da wiar . Jeślim tedy w oczach
twoich !rOIln" sie stal ł\w J ' laski, i milosicr- 95
J .ł ..
dzie twojc czuwa nallc mn , tpdy ukaz się tak-
że i wic1kipmu ich xi«,:ciu, a on nirch mi w
lem dopomoże.« I uczynił wedlug woli jego
najswi tszy, i ukazał' si we śnic xięciu tcmu,
on zaś wstawszy rano przyszedl, i opowietlzial1 uo
to krt'llowi. I hM zwołał wszystką swoj slar-
sz .znę l slugi lud wszystek, i opo" icdzial
im rzecz calą. takowa znalazla upodobanie
w ich oczach: przyjęli tedy zakon i przyjęci
zostali pod skrzydla boskiej spanialości. I 103
znowu pokazal mu się aniol, i rzckl: «Oto nie-
hiosa i niebios niehiosa ogarnąć mię nie mog ,
wybuduj dom lIla imicnia moje o.« I odrzekł
mu. mówiąc: n Panie świata! wst 'rlzę się bar-
.,....
._-
.:: ,
,
J 6 z E F A.
73
HO
115
1-:!O
125
iN i ;:..:-:=, Y N:i ::: ;. = i :1 j= ,nN
1 o t.... , '" """,,.111\,-" -... u:' ,' , IIIIP IIII"" -ł." U"'III\"'''''.''ł ł- ""'"
."J 71.1 II....... L.,;'I_....... I '" ''' ... . ....I-..... ,...,
. .
:=;i"':'" -:-N ił\' :i' L:i1" :ii': r!' i 'n: :'
. . .
..,...... "'lu........... -..- u....- , ...... , ....... n -..- " ..... ,
.. .,. .."."'" 1..1 "'_1' .'" _I I l'=' "'_ł . I . ł 1_" I
....-....'1.... " ..:, ' '1 ' -'' -:"I."". -... , ........- :.."".... , ......- ,
f I 1_ _ ." ł ł ..... II'''' ... _ -ł I I ., "'"' l" I
.
"i:":C ";1 N ' ' " :t --:, r'.ł ,liN t:'';: = ,";1,
. ; " .
.... ... .. ."...... .,.. '" l1li"" ....." _ _ _ _".." ""...
1."Ja t\ ..,- . .\._N 1_ I. I"IN'..._ :'jl" _'..3'
"'t''' t';a t:,-ł ';'" ' ii N ='\ N;''';-:=''';' N' i,ł(
ł-:"'\-ł ..':..'"'" _."":... , ..t...U 'UIIII'-'---łlllt. ____..,... JIIj:.ł....,.U ""U
ł.,..11 tl.lvJ ,ł'I.J; ..... ,'1..1.1 ..._1..... II..... ...,
t,.- " _ ..., _ , ""' , . , .... .... -:. "' '1 ....U , t. ......U , ..... , .... t..........
..-I.ł ., I'"" _ " "." II.. _. I .-łJ_
jJ'I': ytn '1': ' i:': j'l' ,;.." c" , ;' :i N
HO L.N"':"''1''1 ' '''N:''1 . """"':"1'" -.",,- '1'U 1.""...... t,..",
.. ,-..I t... . .,'.ii.w t ' .......,.. ...." .., ł"-ł .......Płi
"li' ' N' -; ':;"I jj;» :, I::i i1rN N ::'1 ''1''
z..., I ' .'1N 'I: r'\ N::: ' C:"l''=' ' " :"1 m,'
..... t............... .,_... _11...._... :.,u......'1 ''1 ' ''' ..:.,....
'_,.J 7.,."".. .1 ,.. f ł -1.1 h", .... JW ł -ł r....i.r ,..... I
....Ut.".. , ....._.. --"".., --,... 'I , ...... 'I',", ...u , ... , ........u-
łl""' .... .... ł.,.. f'llIIi'''''' 'h......' ł-", _... V łll,.I.i'\"
145 ;' '"IM:J 1:'1:) O''1:3'ii' jU....t: Mji:::" N "" Mj"i
I: O;'; N ''1' j :'1 0;'1; i"'''':'i' :: O;j ""
Monumenla Pol. Hill. Tom. 1.
dzo przed tobą: bo nie mam śrebra ani dota,
izbym to wykonać mógl tak jak pragn , i jak-
by "ykonac naleŻalo. II I rzekł mu: II Bądź silny
i odwazny. zcbicrz wszystkie swe wojsko.
i zrób "'ypl'awę w kraj Rudlan i w kraj
Ardil, a oto napełnię trwogą i bojaźnią ich
serca, i oo.dam ich w twe ręce: dla ciebie
bowiem przeznaczylem dwa !:.karby ich, jeo.en
rcbra, drugi złota, i będę z tobą. i będę czu-
wal nad tobą dokądkolwiek się obrócisz: za-
bierzesz pieniądze i wrócisz szczęśliwie i zbu-
o.ujesz o.om dla mego imienia.. A on maJąc
ufność w nim, uczynil jak mu kazano, zrobil
w\" p l'awe i zdohd kra J ' i wrócił szcześliwic , .
. t,; "-
skarby poświęcił na cześć boską, izbudowal
P I'z\"htek boski arke P rzymierza świecznik
.. .. J.. J' ,
stół, oltarze i sprzęty święte, które aż do dnia
o.zisiejszego przechowaly się, i znajdują się w
moim ręku.
Po tych zdarzeniach rozeszła się sława jego
po całej ziemi: król Edomów i król Izmaclitów
usł -szcli o nim, i słali do niego posłów z wicią
pienięo.zy i z wielkicmi dary, i z męo.rcami
kraju swojego aby go na wiarę swoj nawró-
ciJi. Ale król był mąo.ry, kazał wezwać z Izra('lu
mędrca, w b 'strość umysłu i w naukę zaso-
bnego, i sprowadzil ich razem dla zgłębicnia
zakonów. l zbijal ustawicznie jeden tlrugiego
twicrdzenia, i zgodzić się na jco.no nic mogJi.
Gdy to król widzial, rzekł 00 kapłana króJa
edomów i kaplana króla izmaelitów: "'racaj-
cic 00 waszych namiotów; trzeciego dnia po-
szlI} po was, a wtedy do mnie przyjdziccie.
Nazajutrz posłał król tylko 0.0 kaplana edom-
ski ego . i rzeki mu: I 'Yiem ie król Edomów
większy jest od tych królów, a wiara jego go-
dna czci, i znajduję upodobanie w niej; ale
10
."
74
o
D
p
..- -1.,,-.- , = ;'j .. , , iJ"Jj;'i %:N t:;'j') . , :'1='
I -"..... 11.."
"',,",,,,",
JI I"
.
: " fiNi t::i'':'':: ł ::-:-
.
t:;'j"
-"-,,
,t-ł_ł
t:, , ;-; l1":
..
.::::.. ='"
t..;'.
,..-......-"
......_ I
,'" 'N 1i
I::;-; :.t'
-.... _..."
u:. I..:.,
C :" . N:"'I.., . .
"N =" -...-- -,- N' rtN 1i" ':':,
I I- I 1.1 . I.'
':N .- :1':N: , - IIIII\-- "'::, --'" .....,"'- :': :1
- I ,- I 11_- f-,..'I
""".N }, .'::''' _ ''
.;.. I- .,
. .
i-:- ::t ii = ':;, i: ":: --r-::: N
-ł.'''' '''' ._:...\..,""". -ł....:..\..,..,'"..-......- t.....
,..., I III... .,.",.. , ... . ,.. I.W t I --.Jw
.
:i : :i ":;;)-ii;1 ,':"
i:!;-; ;;i .. L:i i", i':' ...., -::" T" i': =- :i
: i1 Nj:"'" i"i .r, - N' "" Ni:' N \-;::':"", : ;t
.
I:)"''' i i:..::t:,. , i:"'i'łi .;-"i :1-i ;i':;"i :''':N i'i:i
. .'
::r"N i:1'" i::i"' ;": : ;..= , i' N if:''' ..::..:,
:I ": ':":
i:"'-:-: \:iiN t '
-'"
,...
i::t"':" N i":
M ' -..- - "- '::':'";' i:;j"i'" ił ";" L:"i;-;rr::":'
-- I- ..11
. " -ł."...:..... ji::N = N ł: ;-; "',
----, N":i' -iiN
'-.-- ...., . I
,:0:;'" ",:;t.', , -';;] --,- "'': ' Oii N .':N"'i --.
iti
l '" .....,,"'- , ......"'- .........\.., ".. .--"'II1II\...." -..-""
_ .... ł I _I_I' I fi" f .1 1_. .... -- -
"':
"".........,,,
""'.-..
.. .. .."
i:;"i -:' t:" ''';-; , -::..., ':-"'ii:-""
__.-ł.__
,.. 1'1
. . .
':"N ' " l"'" N ::'\ ';'" -': :,
.
i' ::i -': :: j;" i :-
.....,._ L."........... 'II"" _..... , ...",..--
_I_Ił .'''''1- ł .-,' '1.1_"
;-;.: i::i
: ::;i ;-n"'N
::'i i"i' ':" N-:::' t"i .':N'
. .
.;;Ni' N':"
:,. -; ;"i
"'."...- Nj:" . -
_I_t' I I
.
-.....- ':' -=1Ij .."'-,---
_1_" I '''''
i :Ni ";:r N;i ;-;; :i::0. iii "N
-..-..-", "' "'-IIII'-J -...... , ...."'... ...,,, ,
..._:.._ ... I II , __ . ,.,1 t t......
::... i':"" Ni:t
.
N-:'" i"i: "':'-;;:: :: "; i -:;-;1;
L::1--:N:1
...___.. ____liii ....",...
_,łllll. __,łl l......
I
:;1Ij "i:''' , r:;-ri::N
: I: N' -;" N:-:
'\, r'1"; ;'i '" Ni;i ", :':-';
,-: ;..' iiN7'ii' N,;i;'i t:i";-; i :' i:: -:N
N Ci:-=;
. .
N :i i '- ' :: -: :.., - iii:
N Y N'
..-.....
,...
.."'-r-.....
1'-' 1_ ,
:"' 'j='" "7'::fł ,liN N:IIj,
.
911:-.......... ....- ...\III
'I.., I I 1_.....
':N ;"ii0 ::'''':i i:J :ii ;' : N i W;="" ri :-':t
...11.......- ""III.' III\A\-" l -ło ,\
r I -to II . w I _"W _. I
:-''':-' ;'ii iJ: i 'i1 7";'''
.. .:: r'r;n i,:':' :N
III.............
r --.....
. .
N\i:1 :: ';1 1 ' I: :':
-: :' ;" :' i i':":'iN :;N i'::-':: ' :'''':::;'
-'\..--..-
ł I _"'11
""N -:': Nł:i i;:.. :..:= :"N l1i': ::''' :i'
': N;-;
::ii ":7' "i"
. ..
7';" t':' .:':"
.
t:':":' 1"':1 -, i:...:t::
. .
. N;'''':= ':':"':"
o
W I
ź
E
D
"CI"'"
1.....-
nu odpowicdz na jco.no tylko pyl mie: oto
chcia.lLym "icdzicć która wiara lcp:;za jest:
wi u'a izraelitów? czy izmaeJitów? I oJrzeU
kaplan mówiąc:
na "ieki. "'icJz
. i\'iech iyjc król pan mój 150
żc w istocie nie ma w calm1
':' ;'j
świecie wialJ lepszej, jak wiara izraelska. AI-
bowicm najświętszy w -brallzracla nall wszys-
tkie narOlly, nazywając go ynem picl'wol'o-
o.nym, czynil mu wiele i wielkich cmlów, wy- 15;)
wiódł' go z niewoli Faraona, Pl'ZCZ mOl'ze su-
chą nogą pl'zeprow:\llzil, a zatopił prześl:Hlo-
wców jego, i :::puszczaI mu mann , k:łzal dla
niego wyh')"skać wodzie z opoki, (bl mu lll'a-
wa z pośroo.ka plomieni , oddal mu \V posia- I GO
dłość kraj Kanaan i wybudował mu koś('ió.r
chcąc pośróo. niego sam mieszl..at-. Kiedy zaś
przcciw niemu grzeszono, wteo.y llopie'ro roz-
g niewał sie na nierro ódl'zuci.r ero 00. swe "O
;;)' . t)
oblicza i na wszyslkie wialI')" rozproszył. G.ly- 165
by nic lo, nic byloLy na tał'YIll świecic ",im}
nad wiare izraelsb. II I odrzekł krlll: . lllsz-
nic mówiłeś, wiedz zaisll' ZC cif' Ul'Zl'Z£.« Xa-
zajutrz posIał hM po alk:lsego iZl11aelilów, i
pytał go mówi=!c: II Powiedz mi )J'awllę I..lóry 1:0
zakon jcst It'p:,;zy: izraelski czy też et/omski '!.
l ourzckł :.tIkasy mllwiąl': .Le'pszy jest zakon
IZI'aela bowiem w zys(ko w nilll jl'o.:t pl':łwo.ą,
w nim jest i nauka Loża, i uczci" e obyczajE' i
prawa; a jeuynic dlatego Że' 7. rzcszyli i SPI'Zl'- I i5
nicwicrzvli mu sic, rozQ"uicwal on sie na nich
. -
i otluał ich w r ce nirprzyjaciol. JaI.ie r6lny jest.
00 niego zakon edomów, którzy jeuzą wszel-
I..ic nieczystości i tworowi r=!k swoich poUori
odo.ają. II I rzeM król: II Powiedzialrś mi pra- 180
wo.ę, zaiste uczrze Clt'.)I azajuh'z zwola'
wszystl..ich raZl'm, rzeU lin w obeclJuści
wszystkich xiazat sług i ludu: . Żądam od
JÓZEFA.
18;)
190
195
200
205
210
t5 '7::;' , .::: " : ł :;' " :';i Ti
.
N '"" l-:i' :':":' ;; =iil N1;i -=", i'ł.' ;i ""::1;'''
'-r':' l: ":':: ":"\ :i'::: i,i' :-i::--;-;:, i"i' ;";1
:"' 1 "" _ "" - ... :i . , " , :'\'" ':' = " :: ""..... .......--... ..n..__
_t I. \_1" I ..11__ II'
:-i;:' ' =,,'-'t::: ::"-:' , ':-N " ,,:: , :,';; ::ii'
220 =" N N " ii";t'
. . .
t:" iii :!i7 :1. i :-:, i' : '
75
wu!{ ah 'ś('i(' mi w 'Lra]i, UÓI'Y jest n jłcps7Y i
nujsprawicdłiwszy z zakOllilw'! II I zal'zęli ros-
pr l\\mć, ale slowa ich nie miał'y żacIllej pod-
stawy; aż krill z pytał k:\płana raz jPszcze:
z zal..onów izraelskiego i izmaelskiego klól'Y
jest lepszy? I odrzpkl kaplan: uZakon izra-
elski lepszy. II Potem zapytał alkasego, mó-
\\ i=!e : «Z zakonów izraelskiego i edomskiego
który jest lepszy? ,) I odrzekł al kasy mówi (':
«Zakon izrae ski lepsz '.. A król na lo: .010
lista wasze wyrzełJy że zakon izraelski lepszy
i l'7. .slszy jest, i ja teZ zakon izraelski wybra-
lell1, ho on jesl zakonem Abrahama; wszcch-
mocny będzie mi pomocą; śrebro i zloto co-
ście mi dal; obiecali, on mi da bez klo-
potn; wy zaś wracajcie w spokoju do kra-
jów w3szych. ,) _\ od tego dnia ciągle poma-
gal mu Bóg wszechmocny, i ustalił moc jego;
on td o))I'zeza.r si,:, i kaza.r obrzezał: sIugi swe,
i posJ'a.r po liczonego izraelil który w .tlllma-
czył' mU xi gt.? zakonu i wszystkie prawa ohja-
śnił, i po tlziśdzieli wyzn:Jjemy ten czcigodny
i prawdziwy z3kon n3jświł:lszego, którego
imi('niowi niech bfltlzie ch wala. A orlIego dnia
w któl'ym przodkowie nasi udali się pod skrzy-
dra majestatu bużego, poniżył on przed nami
wszyst .ich naszych nieprzyjacjol, i upokorzyl
wszyslkie okolicznc narody i Imly, i Ż3den nie
śmia.r powsl3e przeciw nam, i wsz scy płacą
nam dajl: królmne edomów i kró)o" ie izma-
clitów.
Po In'h zdarzcniaeh wst pił na tron jedt'n
z wllukilw jl'(;'O, imieniem OL;ułya, mąż SI'I':'I-
wieuli" y i l1zielny. On odnowill'zątł, ulwier-
lIzil zakon \H'tllllg zwyezajów i po(Iall; on po-
hudował yn<lgogi i domy nauki, zgroJłlatlzi.r
mnoslwo uczonych izraelitów, tła\\'al im wielI'
..
,
76
o D P O W I E D Z
'-"'nłm ;"I-i'fn :.' ''lir N' ;m: ;'n :t11;'i1 :;'iiN,
j.'i1 '" ;'i-j ' -j..'It
;i:t:i1 i :;" ,-"' ,
......
1.-
-.."...,,",
, Iw ._
.
1 _""_.... .... poo,-..." --... ....., ,.... _..,......, ......
J.ł..'" .. ....I_IJ ł-I.. .. ..... '.......'_1 ,""'_
.
i ': '
,; ,; :, :T i1 r ;;N j:1 :"ji:i'l - .n i;:: j"\iiN i.:::
;"1' ';';,\i: : :'1' :: - ił :i'l N;i j; j:
';"Mi: j"'::1-;:
.. j :'''' . ., ... ....:....." ...t":...... .... ,
.. I. ł' ,.IJ "-ł. IJ II
: '''J'''1' ''::i 'i1-"iI
N-in :1 M" :t: k' i,: "'IK i;ii' ;' N:7 -:::N,
' ;'i n T MN ; j"N:I';: ..; i' :;' "'I;'':;' j'l
:", r1 ::' ': N t:"':it., ,..,,::; i' :'-;'" =-:'iii "
).' n 1:;-;, -; : "'-'l" =..",, , ::! - = -"t i'N i
: t: "I; t:.;;".:
.
.......
1.0__
. .
i:;'i' : , i'i1 rN f')i 1.
t::-;, =''''
1.,,",, "IlU."" _.., L.IIII""'....... "",,--...
". I ł ..... 1.101 ,. '_"I I _1\.0
""..",,-
""_I
" :''' ''
. .
:1 : n i:", j ' i: ., i:-;:"i; i: : ji1
, ..-...
. II..
:: 4IN i
"'I C' 'r N -
::' : ;"1 L:':' r1 ': N
y "':=,-- :, C"'-ł,....: '.:"' L::ł' ";-; :N ;'IN
poo,-'''- n .... , :.,-....
..... ... I .. .,IiJ
ii"; ;t:i:i' i:" il' ;"1;:;" N" N:
t:. , Mi 'N ;: "'I
. .
:rlll i:; ': ", t:"; '':: c ,
poo,-.... , ...'1__"'..<1\"'"".....II1II\,...., 9IIIZ-"'" :......,
....'ol l' ........-..1'... łi_.... ....
-.: ii :-- l'
:1"7i' ,, :,.= i' ;' -;-; ;-; i i a
.
': : ;, : :--
.. .
":j ;' .,::: Q-:,,,'j, jj i1 N':' i1 - i: :::- 'I .::;;,
'n C":, z::;;, c: I "N"''-\ :i;' ,,: '-il' "r ;,,: ' ';l.'
. . .
t::\: N :1i ' : -, r:-'::1 ': :- -;, :- ::.. ':";" --:::N
..u',.,.... :..-..., "'......, ""U , . ........,....-- -.'"-'I-U _ _"
.",.:;, M!" ł-,.., ,j" _w ł "'., 4 ...... II I I f...._ " ,. I ,-..;
C:i" N ::l.; r:,.::" :: r:"'N:ii r:"-:: 1:N :,7;'-N N '
... ..._u.... ...-..._.10.' 1.... ......, .......u ...:.. .... , ...._ ,
;;tlll: _ ... , _., 1...1 t.. I" J'_ .ł" - II..." .., t- .__
. .. ..
=p l.' C N N' N :
l' ;""::-'I Y-N .: ='I''Iit: ''';' t:':-:T:" ' N'
rr i :: ii;;'
.
.,,-:,::,;,;) :::,,, "';N:" ':"i -"';" -Ni;:
f'I ='" 'N:i
. .
''''''ł-" -""' 'wł. """"'''''''''--ł, -'''''''''-'' ,.....""""" ,,_....
ł ..... .._ J,..... WIł- . 11_. .., ,.. _ ... Ił..,
i::)
złota i śrcbra, i wykładali mu :2.1- :liąg 'liszny
i talmud, i c lly porządek modliiw. By.r bogo-
bojny, miłow<ll zakon i przykazania; po nim
zaś nastąpił IIiskia, syn jcgo; po nim Jlenase,
syn jego; po tym zaś Chanoka , brat Obadiego, :!3
i Izaak J . ('('1'0 syn' ZeLulun J . en-o S , 'n )Ienase
, v ...' v ... ,
jego syn, l'\issi jrgo syn, 1Ienaehl'm jego syn,
Benjamin jego syn, Aharon jego syn, a ja, Jó-
zet: jestem syn cm pomicnionegoAharolla; wszy-
scyśmy byli synami kl'ó]ów, a żadcn obcy nic 230
śmie siadać na tronic naszych ojców; oby b 'la
wola tego który wszystkich królów sadza, u-
twicrdzać kJ-ólcstwo nasze w zakonie swoim
swoich naukach!
Xakoniec co do pytania hn'go o rozt'iągło- 235
ści naszego kraju w dlui i szerz, tct1y wiet1z,
ze rozci ga się ponad rzcką niedalcko morza
crcor«i J ' s1.iecro ku wsdlOdowi na cztt'I'" mie-
L , '.'
siace dro"i' nad rzeka mieszka lJzicwieć licz-
- '" - -
nych narodów we wsiach, miastach i twier- 2-ł-0
dlach, a wszystkic dają mi dali; ztamtąd zwraca
sie crranica ku Geor...ii' i wszvscv mieszkaJlc y
.. , J.J
nadbrzeża morskiego dań mi płacą. Ku polu-
dniowi J 'csl 15 licznwh i P oteinvch narodów
.
aż do BaL-a]-.\buab, mieszkają one w górach 2-ł-5
i w kraju Basa i w Tagat aż do morza konstan-
tynopo]skicgo, przez dwa mil'siącc drogi, a
wszystkic płac mi dań. A w stronic zacho-
dniej jest 1:5 narodów polęin 'ch i bitnych;
micszkają(' 'eh lIa w 'LI"Zdach mOrza konslan- 250
tynopol!'kiego. Ztamtąd zwraca się granica ku
pólnocy, ai do wielkiej rzeki Jaik; ludzic i -ją
tam w osadach bcz murów, włócząc się po
calym stepie aż do granicy Hangryn. liczni jak
piasek w morzu; wszyscy placą mi dań; a roz- 2;;5
legloś.E ich kJ-aju jest na cztery miesiące llrogi.
Ja zaś mieszkam Pł'ZY ujsciu l"Zcki, i nic dopu-
- -.,
.....
J Ó Z E F A,
.
;'i:n-: ;j:;N ;'''O'';: ;j"rw";.';: i::l' :i ;' ;j
Q"""t:;"i1 :'i"t ,; O ;i:-:t =":. j ł...:.' t::-:'"":M
260 t:" N " '" t=,' N '''' ił:: =":::rr';'J, , t::": ' ;t
: :;: Q":: ''\ 1;i"',, ':;i:" '1: Mi;MN Z: 1N' O"- i:'
ii': = :..ł ;i'::'::" :; :t ";'i: N :i"=- , l1"''::'ii ;;':" ;t
.,--., = ;; :;'.i "':N n" "7'=;-; ;;;;.., ;-;, hi t
:-:ł't :1': i' N';" " N :::":"!'ii ":--:" :, ': '1
265 ::1 !: 'ii;' ,":' r, : t'-= :: .,:,, ii:Mj'
t:iii:' i'ih' : ;j'="'j : t:"::.' " '.=:.t1 i' ;j iZ'1
N ='N C:::": "';j ;j':'i :;' N i"N 1" i': i:"
;"i :; ii;' in" Ni i) N "'N' i;"i':"
.
t::"r ' l' i" =;-;... ':N :; iłN =:t; = ;-'iZit: '
2-;0 t. , ... _-u .."'..... ut, -. , .... , - il .'.... -1......... ....... iI .
:J 1"....... 11' ......... i'. .... ł II ..... I......i. 1_.4_ II I
.l' :2 ...;: , ,"'=, " N' .1." ';t i-N' i = i"' i .; :
i';:i ..,: ;."';::= il' l" NC; t:....-::1-. j :i , ::,
-.. t.."" u....... ..,.. .......... t: ...",.. . 1 " \c. " \C''i I. .. ' , '"
f '.itl_ .-), "...... ł..V __U......, "" '_I ",_ " II
-.....-,"'-
. I ł. t.ł'
275
280
285
:i':-N Y-Nii' i::"l"1n'.= = i' :' ':: "N lii:':
t:"';i =" , : li':'
...."._ _.."'411....
I t.. I' "I. Iw"
....-. -.....
ł liII'. '1_
::-,
" 90 -- "... , -....'1'1'..u... , ......... ................., -.:., , - , " _ .... , .. _ " , t, .
.. 11...\.0 .,..,-, .."1' . 1_ J li .1... ';'. ,.. _
n'.:i;:i i "'i'= :::-: =" t. ' t'i.:::t i:" .:' :iji:'
. .. ,
"'1111"'" _.''' ''U -.."'" -.\,.,.." ""....'-\ ..-:- .."' --.... , ..., .........
"_.4 '-ł- t'" II.... .",oJ _I" _ \ ._ ... ... I
O.. "il'
1;iN -t
-'\-")"-
- ""..
. .
;'ii M-i i ' ,,;:-ł't
r-N ' l"'N:-
.
.."__IiOIII....
w...,.
. .
...-.... --... , ...u-- , ..u......
,.. t". _ , ....:. I........
77
szczam IlUSUlII, okt't,:tami przybywaj cyrn, prze-
prawiać si ku tarnlym. i taksamo teŻ nicao-
puszczam iiby nil przyjaciele ich, lądem przy-
bywający, w ieh kraj się przeprawiali; i pro-
wadzę z nimi ci żkie wojny: albowiem gdybym
ilU tcgo dopuścił, teuy caly kraj Izmaela ai do
Bagdadu spustoszyliby. Dalej oznajmuję ci, że
micszkam nad (ą I'zeką pod opieką bożą. i mam
w królestwie mojem trzy stolice: w jeunej mic-
szł-a królowa ze swojemi niewiastami i rzezali-
cami ; stolica ta ma w swojej objętości tO kwa-
dratowych parasangów ze swojemi wsiami i
przysioJkami. mieszkają w nieh iZI'aclici, izma-
clici, chrzcścianie i inne narody róznoj zyczne.
Druga z swojemi przynaldy(ościami ma 8
kwadratowych parasangów; w trzecicj zaś mie-
szkam ja sam z "i ż tmni, uworzallami i słu-
gami kl6re mi IJI'zynależą. Jest ona mara: obej-
muje tylko (rzy parasangi; środkiem jej pl 'nie
rzeka, i mil'szk:l1ny w niej carą zimę; w mie-
siącu zaś Xizan t) opuszczamy ją, i ł-aidy udaje
si do :swojego pula i o rudu, U6re uprawia.
Każda bowiem rOlłzina ma pewną posiadłość
ojcowską w której granicach mieszka, i do któ-
I'ej wesulo i radośnie młaje się; nic uslyszysz
tam Slosu żalłnego hataśnika, nic nadybie cift
tam wróg, i nikŁ ci w niczeru nic przeszkodzi;
a ja i moi xiązęta i dworzanie udajcmy się 20
parasangów dalej. aż do wiclkiej rzeki Arsan,
zkąd zwracamy się w sam koniec kraju.
To rozmiar kr ju naszego, i miejsca naszego
spoczynku. Kraj nic obfituje w ueszcze. ale
ma wiele rzek W , 'da J ' ac".ch wielka ilość nb,
( .. . J .. łIII
tUllzil z wide źródel, a ziemia dobra i zy-
zna. Są pola, winnice, ogrody i sady rosko-
s znI', a wszy stkie rzekami uzyzniane, i mamy
I) marcu lub kwietniu.
78
o D P O W
"U- -....--. --""l1li,\ ,,,\.,. .U--:--
ł 11 'I... ____I 1III"I,ł '".",-, '_
-,..""-,.,. ...:.,-...
"'-- ,;- " t- I l..,
'""_..."""
- ,.'.
.
....-III. .-- t"''''1II "\.\'-1 ,, '" ...""-...:- , .. ,,""'.. ,,\At,--. ,, ,,-
,I:"..:a I '\"_" ł '''' -t I" _ ... ł._ .. .1.....' .., '-I "ol 1Ilol'
,i;'-:, ::1:'
.."".......,,'-",,
,11. ; ._1
. .
:- ,="':"':":" 1 ;"i
Mi;'.'::
: ii :' :=i. ';;
,II 'l
( I
ł
r.J
. .
'N ł; ':" .:it':N' łi '; :; .,"j' -:i:
.
:,,:,, ::."
-...."
1,_1
Q"':" i "'J=
. ..
;;:"-:;";i -Ni=" " ::ii N t ";-; ł
. ..
""l1li""'-' ."",__b .........,.'... "' "' li ... .., ___....-ł._..... ---............- "U"
,.,,'.., '_'" fł.:ł. ..... 1""' ł. ,..a." -___.... 11_..... I' ."
':N j'N' :' ': ::;ii;"1 ;":1
_."....__ '-110..._..... ......","'......
..II I...." _I _w,'"'....,...,.
. .
;-'i= ..., ::"i':-'N ;";" -: ..'\ : N ;i : N : ::';'''i ''
, .. ,
i:"": . ;: ii ,..;t )) " "" 1 -'i ;:t ';:''' il"':":'
t::"..i''' : N ': -:=N 1N :":i :t ;"'''t'':; "':ł
": ';'\i"' i"N' ci: ' :";t N N: O'Nr i , :
:t':"' N:'" ;'i':" ......N-:':"... ";"i7' '"?Ni N-';""i :'N ::
t...,-- ....".. ""'''-'-\'' ""'\,,..""
1 j I..' j 11_1 I. . 1_
"....l1li\.....,,,
I . .J. ..
Y:F'
.:" ;,
j'::: : N ł<-:. r1"
t::J "':::
.
J;"N-:
l1li\""......
... _II
;'j Nr:
:ir"N: j:-';:N::
.
-i''''' O"' "l.':::1 l".:t r\ N1' ;-'i N;: \: ";N N'
..t. , _ -' ''''_'''' _'_ , ..... "'" _",,:.. , _. , _"",,_.., ...._..._..
I. I -'- · I 'I l' I ,. fi ,. I.. I "__" , .,,:.. I
. .
C" "l. :i' O'i::':;; ;"':t 'N':-' ;':l' j:itł-':-;' .. ..:
--:, -:, -,-... ..-u , .....:.
\_ \. 'Itl." .,,, _.".
.., ;-;" :' :\N "i'::iJ;-'"
N:' N " ":;""1 j-:i:' .. ':":
Wł., .....:" ."",....
I'''"' I-' '
. :i': : ' 1 ;":'
::, =, ::,
E D Z
(I,'z('wa owo("(lwe W wit'lkil'j ilośl'i. T3koż do- 295
nosz ci, że gr:mirc mego kraju ci=!gn si ku
wsdlOdowi przez 20 paras:mgów, :,z do morza
geOl'gljskicgo, ku poludniowi ;j0 parasant!"ów,
a ku zachodowi O. Ja zaś mieszkam w środku
wyspy na której się mojc po]a, winnice, 0- ;;00
gl'ody i sady znajduj=! , l:i=!£l1ąc si w stronę
pólnocn na ;-;0 parasangów; są na niej rzeki
i źródla pi kne, a przy pomocy bożej micszkam
w pokoju.
Pyl aleś mił: jeszcze wzg] dem koilca radlll- 3U5
by cudów. Co 00 nas, oczy. nasze zwrócontl
s ku Dt)gu i siedzihie mędrców izraeJskich w
.Tl'rozolimie i Babilonie. A chociazcśmv odua-
_ w
lcni od Syonu, wszelako ::;.fyszeliśmy, iż z po-
wodu mnóstwa grze2hów pomie!'zala się ra-;; I O
dmba i o niczem wiedzieć nic mozemy; alc
jasna 0113 jest w oczach przedwiecznego: on
uczyni wedlu g wielkości imicnia swego, i nie
będzie lekce ważyl spustoszenia domu swe u,
opuszczenia swoich oltarzy, i wszystkich dole- ::i15
gliwości którychcśmy doznali, i «ziści slowo
swoje, i znagla ukaże się w swojej świ tyni II
itd. I nie posiadamy nic więcej jak tylko pro-
roctwo Daniela. Oby Bóg Izraela przyspieszyl
wybawienie, i zgromadzil wygnanych i roz- 320
proszonych jeszcze za życi3 naszego i twojego,
i za życia całego domu Izraela który miluje
jcgo imił:!
Spomnialcś w liście swym, ze pragniesz 0-
gl=!llać ohlicze moje. I ja tcż iyc ł: sobie i pragnę ;:; 5
ogląlłać twoje wdzi l'Zlle ohliczl , doslojnoM,
m drość i wieJ kość twoją.. Oby si słowa twoj'-"
ziścił,", oL\"m mial szcz('ście uściskal: cit', i twe
... - p -
przyjazne, mile i 'Hłzi cznc oblicze og]ądać:
ty był'bys mi ojcem, ja synem twoim; oczy ca- ;;;;0
!lcgo narodu mojego spoczpvalyby na twoich
J Ó Z E F A.
ustach; wchodziliby wychouzili wedlu g
slów twoich, i wedlug m drej rauy twojej u-
rz dzilbym moje postępowanie.
Pokbj nicskolu'zoIlY!
OB.JAŚl\IEKIA.
ł.
Str. 59 wi£'rsz 97: Więc ..nnjd/lje się ru 9 stepIIiuch 000000 mil.
Liczby te zll j si hy.. widocznie pom}lone. CU"/llol!J illąc Z:ł u\'Iag=! uczonego raLina worma('-
kiego, Chainl:ł P.arhal'acha, poprawia na 600 mil. Iy uie pozwalamy sobie żadnych te'go rOIJzaju pOIJl'awek.
2.
S 11'. CO w. 1 O-ł-: Ziemia c1w;,arsl. f l ma 60 stopni dł/lg(). ci, t. j. 200 i 10 'liii.
I w tem miejscu uczony I'abin, B:wh3l.al'll, radzi poprawiI: 60 slopui n:ł 4 stopnie. Tej jeduakle
poprawki nie wazyl się prz -j l: nawet ClII.llloly, chociaż sam uznaje widoezn;! m)-lkę w texcie.
5.
Tamie w. 105: A to jest miara dl'ogi :; Kurdolt'!J do Kuslantyny.
Joacllim Lclew£'1 daje do łC'go mil'jsca uasli?puj!,!('e objaśnienie:
.List Chas,laja jf'st przcd p ws7ystkit'J}ł h'eści !;eogr:lfirzn£'j. Pierwsza ('zęse J£'go dOlyka zasad 1113-
ft'lIIal -ł'zUYl'h, i wskalllje niektóre miejsca za pomoc=! dluRości i szcroko;(.i geograficznf'j. ajprzód mówi
o wif'lkości stol,uia i kuli zil'mskiej. Slopił'''' z wi£'l'a w soLie liG % mili; j£'sl lo Wlę£' sIolIieli wil'lko l'i
kuli zit'llIskił'j, znarll'j Arabom prwz GI"l ków, i ogloslIIlIf'j III.z£,z Plolomeja.
List tl'n powiada, zgodui,' z wyohr:d.,.niami IJI"':yjęl,'mi przez Arabów, ie Zlelllł3 (mogą£'a IJ -l: nue-
szkauiell1 hulzi) j,'st oloczona OC":JIWm, J..hil'Y wdzi,'ra się ai do kraill ' Ch:llarów; lu 7.IIOWU polożelliem
swojell1 dOlyka Illurza czarlH'go, którp dOl'hodzi krainy Chazarów, L d=!£' rzęśl"ią oc ('(111 II, za po rednil'lwem
mOl'za śł'ódziellUlI'Ho.
Dalej list to.u uazna£'za (Ilu gość g£'ogrilfił'zą Kordowy na 9ły slopieli , i cał(' naslępuj!,!ce opispvanie
wychudzi z le!{o punktu i do ni,'go wra£'a. Ta uwa a zmlli,'jsza wprawdzie ri£'mność opisu, I('cz j,'j nil.'
rospl'asza dostateczni£'. Ahy rozwidni,:' I£'n 7amęl, ImiLow no lInienil:' liczby; 1"0 do mnit>, sądzę, ie 1 lko
wytlnmaczenie mOle rozjaśnił:' ową ciemnoś,: i niezrozumialośł:.
Idzie najprzód o to, aby rozrólnić dlugOŚI: g,'ograliczną, oi1 dlugości cz -li rozl£'glości, lub raczej
oddalenia jeduego mi£'jsca od drugiego. Dziewięć stopni, ;) I 00 mil, i sześ(:dziesiąt stopni ozna('zają dlugo śl :;
13000 nalciy poprawić na 1300, co jest takle J1IIgością liczoną na linii równonocnt>j (na ró" niku ) ('zyli
na wielkiem kole. Inne zaś liczby, to jest, 80 i 2 j O mil, są zwykle dlugości, czyli rozleglość kraju od je-
dnego punktu do drugiego.
Ośmdziesiqt mil stano\\ią dlugość, cz .li oddaleuie dlugości geograficzn£'j miasta Kordowy od ciaśnin .
morza (śl'ódziemnego), morza które wchodzi w krainę t:hazarów. Ciaśnina ta oznaczona jest brzegiem
morza. OdJalenie to, 80 mil, liczoue od 9go st0l'uia KorJowy na równolciniku "1'sPY Rodus, wplOsi t
st0l'ień i ;)0 minut olldalcnia J czyli dlugoś('i względnej między dwoma miejscami.
NalelY tu zwrócić uwagę na sposób wyslowienia. Chasdaj naznacza dlu ość geograficzną Kordowy
stopniem dziewiątym, a licząc ztąd do brzegu morz (ciaśniny) 80 mil, cofa się w t -ł aby oznaczyć 7
79
lO
.
80
o B B JAŚ N I E N I A.
stopni i 30 minut dlugo;ci geograficznej clasnmy tLI'zegu). Kordowa sluży mu za punkt wyjścia. Tegoi
8aml'go sposoLu wy;;lowil'nia używa, aby oznaczyć pOlnipj rozleglość i polozeuie kraju Chazarów.
. Kraj Chazarów ma sześrdziesiąt stopui. (rozumie si : jest pod 60 stopniem dlugo;ci geograficznej,
poczyna od tej dlugości, gdzie jest jl'gO miasto stoleczne Sarkcl, i rozciąga si na wschód). Te st-Opnie
czyni=l 270 mil oddalenia od granic Chazaryi, cofając się wstecz na zachód, ai do poludnika carogrodzkiego, czyli
do takiejże odkglości Kordowy od Carogrodu, zo51awiając Kordowę jako punl..t powrotu; to jPst: od pier-
wszego poludnika ai do GO stopni dlugości mamy odleglość Kordowy od Konstantynopola i 270 mil do
granicy Chazarów. Poniewai Carogród poloiony jest pod 51 stopniem i 36 min., co z dlugości danl'j
5100 mil wynika, więc między Carogrodem a gl"anicą Cbazarów jest 8 stopni 50 min. StopiCł'1 równoll'-
inika 47 szerokości gcogl'ati<'znej kraju Chazarów, ma- w sobie hlisko ;) mil. Pomnoi odll'glość gl'ogra-
liczną 8 :stup ni O min. lnzez 2 mile a otrz)-masz 270 mil rozleglo:ki kraju, ró"ną 8 stopniom i :;0 min.
na równoleiniku 17. Te 270 mil nie są, jakhY'l11oie Uo rozumiał, rozleglością kraju Chazal'ów, lecz prze-
strzenią, która zal£'gla mi dzy grani£'ami jego a Carogrodem.
przy kOlieu łPj cZ12,;ei matpmalyczn£'j Chasdaj oznacza szerokości miejsc J o kLór)Th mowa, i na
równolelniku !7. W królkośei oznaczenia dlugości i szerokości gl'ograliczn£'j, przez ni£'go pod:m£', są na-
st pujące :
Ciaśni na Kad)"xu cz)li Lrzl'g mOrza (80)
Kordowa stolica
Caro gród (5IUO)
SarkeI i anice Chazarów (270)
Długość. Szerokość.
7 0 ::;0' 36° O'
go O' 38° O'
5t o O' UO OJ
60 0 9' 47 0 O'
ł.
Str. fi I w. t 5.1: Dwoi Abd-al-RalmwR lłeszemin;.
Jest wielkie podoLieustwo do prawd)-, ze wyraz hebrajski "': :";j hl'sz£'mini, który dziś w texcie ory-
ginalnym znachodzim, i który znaczy usmy, pow stal lu tylko P"Zl'Z mylkę pisarsk=l, zamiast " :':"1 hesze-
mit, lo jest: potomek Heszema. Jakoż Abd-al-Rahman I, Uory prz)"Lyl najprzód do lIiszpaoii, L -l isto-
tnie \\uukiem IIcszcO)a. Tak tlumaclY to miejsce El. CarmCJly w dziele swoj{'m: llinintil'es de la te,'re
suinie J odnosz c slowa pO"1.zsze do .\bd-al-H3hlllana I, zaś to co autor mówi zaraz niiej o rozległoś,'i
kraju, nad którym Abd-al-Rahman, Emir .\lmuml.'uin panuje, do ALd-al-Rahmalla lll, bo obydwaj podo-
bno mieli te same prz domli. Innego 7dania w h'j mierze j£'st Zl'dner: mnil'ma on i;' powyzszy '" y,'az
hebrajski nie jest pomylony, i odnosi te słowa do Abd-al-Ralllnana III, kłilry wl.'dług ni{'go, mial byr ó-
sm)'m w rzędzie Ommij3dów. Ta je,lnak J"3ehuba jakoś się nic zgadza z tem co "ipmy z histor)i, i wogól-
ności mniemanie Zedn£'ra zdaje nam się mniej pra"dopodobllt'. ie maj c wszakie pod rc:l:J żadnych rę-
kovismów oryginalu, nic wai)-liśmy si robić odmian w texcip podanym nam przez lIuxlorfa, i dlatego wo-
leliśmy tu "'yraz heszcmini zosta"ić bez tłumaczenia.
5.
Str. G2 w. 206: ltlięd:oy tymi jest król Asz]mna ów.
T)'m królem Aszkanazów, jest widocznie OUo I, królniemierki, który dopiero w roku 9G2 korono-
wal sitt na cesarza. Poselstwo jego wypra\\ ione okolo r. mm do Abd- al -Iłahmana III, kalifa Kordo\\ y,
opisane jest dokładnie w Z) wocie Jana z Gorze, li Pprtza 1\, str. ;) 7 ł. Spóll'zesny ten ipvoeiarz daje o
Chasdaju talie ś" jaJedwo: .Judeum qupndam ad {'os misit, cui nomen Jla!ldeu, quo neminem umqllam
prudentiorem se vidisse aut audisse nostri testati sunt..
OBBJAŚNIENIA.
8i
6.
Tamie, w. 212. król Gebulimów klór y są al-Sekalab.
ie ulega pra\vie wqlpliwości ze spomniany tu król Gebalimów którzy, jak autor mówi .sl} al-Se-
kalab. t. j. Slo wianie , jest to jeden z panujących w takzwanej poźniej Polsce, i bogdaj czy nie ojciec
naszego Mieszka I, Semislaw cz).li Ziemomysl. !;Iówi autor o nim nizej (str. 65, w. 282) .nadeszli po-
slowie od króla Gebalimów, a z nimi dwaj izraelici: jednego imię mar Saul, a drugiego mar Józef. I gdy się
dowiedzieli o mojej trosce, pociesz)-li mię mówiąc: daj nam twoje listy, oddamy je królowi Gebalimów,
on przez szacunek dla ciebie odeszle list twój do izraelitów mieszkających w kraju Hang/1-n (t. j. w Wę.
grzech) a ci itd.' Nakoniec w odpowiedzi króla chazarslUego (str. iO, w. 6) czytamy, ie list Cbasdaja
oddał mu istotnie izraelita .rabbi Jakób syn Eleazara, z kraju Niemca.. Rozwaiając te wszystkie szczególy
nasuwaj I} się tu mimowolnie s10wa Konstantyna Porfirogennety, który powiada (ob. str. 24 w.12) .Reszta
zaś Chrobatów zostala prz)' ł'rangii ( iemczech) i nazpvajl} się teraz Dielocbrobatami, czyli Cbrobalami
bialymi, majl}c wlasnego xiąięcia. Podwladni zaś sI} Ottonowi, wielkiemu królowiFran ii i Saxonii,
są poganie, a prz)jaźnil} się- i powinowacI} z Turkami (t. j. Węgrami_).
Zostawali cesarze bizantpiscy w bezpośrednich stosunkach z królami chazarskimi, jak to widać jui
z samego listu Chasdaja; to więc co na dworze bizantyńskim o l\"iemcach i ich sąsiadach rozpowiadano,
latwo moglo zalatywać i do Chaz:;rów. Bądź co bądź, zawsze jest to uderzające ie w dwoch glównych
okolicznościacb wieść arabsko-chazarska o królu Gebalimów, do wiadomości przez Porfirogennetę o xięciu
Chrobatów podanej, dziwnie przypada, to jest: w stosunku przyjaźni z W ęgl'ami, i w stosunku jakoby
zalezności jakiejś od Niemców, mianowicie icb cesarza Ottona. Gdy nadto wezmiemy jeszcze na uwagę,
ie to są świadectwa jednoczesne, więc zaledwie moina wątpić o tosamości króla Gebalimów i xięcia Chro-
batów. Co się tyczy samego nazwiska Gebalim, czy w niem ukrywa się pierwiastek arabskiego wyrazu gi-
bul, góra, w liczbie mnogiej gebel (ob. Menin. str. 15i5); lub czyby się godzilo upatrpvać w niem jako-
wą spólność z nazwl} Polanii czyli Pol"ki, którą arab Edry"i zowie Boluniah, o tem rozstrzygać nie wa-
iymy się. JurphU w dziele swojem: HislOl7/ or lhe maiłometan empire in Spain, na sIr. 101 spomina
o poselstwie króla Slowian do kalifa Kordowy w tych slowach : .Ot1ler Ambassies arrived... one fl'om the
king of Ihe SInonians , called Ducu.. Nie wiemy jednak czy autor ten miał pod r ką inne jakie źródlo
o tem zdarzeniu, lub tei t).lko sam list niniejszy Chasdaja.
7.
Tamie w. 15. król Koslantyny.
O poselstwie Konstantyna Porfirogennety, cesarza konstantynopolskiego, do kalifa Kordowy Abd-al-
Rahmana nI czyta się w dziele L'art de verifi.er les Dales, a mianowicie w Chronologie hi,torique de, Mau-
res d'Esp(/gne pod artykule m : Abd-al-Rahman fil -Des ambassadeurs de l'empereur Constantin '1 viennent
li Cordoue renouveler les anciens traites d'alliance contre le kalife de Bagdad. Abd-al-Rahman les reęoit
avec la plus grande magnificence, et les fait accompagner par un ambassadeur qu'il envoie a Constanti-
nople, pour y presenter ił l'empereur, des chevaux andalous, des armes et des jO)'ałL" de prix, trnailJes
ił Tolede et Cordoue..
O poselstwie Romana II (który, jak wiadomo, prz)"jęty był do spólrzl}du przez ojca swego, Porfi-
rogennetę okolo roku 948) do tegoż Abd - al- Rahman fil, spomina Ibn - Abu - Osaibia, w dziele swojem
.Dzieje lekarz6w. pod arl)'kulem: Ibn-Dioldiol.
Monumenta Pol. lliBt. Tom. 1. 11
82
o B JAŚ N I E N I A.
8.
Str. 65. w. 299. a ci poszlą go do Rum. a ztamtqd do Bółgarów.
W 0'1'ginale jest tu w 'raźnie = i Rum, któreto nazwisko rozmaici tlumacze dowolnie na C'I'
Rus przemieniają. Ta mniemana poprawka jest nie do przyjęcia już dlatego, ze wprowadzajl!c ogromnI}
i stanowczl} róznicę co do znaczenia. nie wspiera się. ile nam wiadomo, na zadnym rękopismie. Co do
nas, jesteśmy tego zdania, ze przez takow zmianę text autora w tern miejscu nie tylko nie zyskuje na
jasności, ale owszem wikla się i zaciemnia. Zostawiamy więc to miejsce tak, jak ono jest w wydaniu
Buxtorfa, a rzecz sam mniemamy dostatecznie pojaśnić uwagą następujl!cą. Nazwiska Rum używają zwy-
kle pisarze arabscy, jak np. Edrysi, na oznaczenie państwa bizantyńskiego, a w znaczeniu ściślejszem ozna-
czają niem Konstantynopol, czyli tak zwany Rz .m nowy. To zauważawszy widzimy, że droga którą list
Chasdaja dos tal się do Chazaryi, szla tak: król Slo\\ian, sąsiadujący z Xiemcami, posIał go do Węgier; izrae-
lici węgierscy posIali go do Rumu czyli Carogrodu ; z Carogrodu udal się poslaniec morzem do Dólgaryi,
która leiała nad Donem. O tej Dólgaryi. w s siedztwic Cbazarów lezącej, przez którl} koniecznie do nich
z Konstantynopola przebierać się b -lo trzeba, mamy waine świadectwo w spólczesn m traktacie Igora w
tych slowach: lA osich. oieto prichodęL' Czernii Dolgare, "ojująL' w stranie korsunstiej, i welim knę-
ziu ruskomu, da ich ne puszczajet' pakostit' stranie toj. Nest. pod r. 945. Z Bólgaryi tedy owej latwo
jui bylo przebrać się z listem do sl}siadlljąc .ch z nimi Chazarów. O drodze zaś idl}cej przez Ru , nie zdaje
nam się iżby tu mo la być mowa. a to dlatego. poniewai w takim razie król Gebalimów nie potrzebowal-
by udawać się do Węgier, lecz wprost do Rusi; a prócz tego droga llłdowa przez Ru ai do Chazaryi
podpadalaby w owych czasach niesłychanym trudnościom.
9.
Str. 66, w. 333. była icl. ,;edzibq góra Se;r.
Carmol!l robi w tern miejscu sluszną uwagę. ze autor zdaje się tu mieszać górę Seir w plsmle
ś"iętem wzmiankowaną, z gó S rir o której mó"i Ibn-Haukal.
łO.
Str. 67, w. 564. pr"ybyl do nas izraelito. " kraju al-Chazar.
W tern napomknieniu mamy ślad widoczny o stosunkach kraju naszego z Hiszpanią Chazaryą okolo
polowy wieku X, w którychto stosunkach izraelici nie pospolitą rolę odgrywali.
H.
Str. 70, w. 4. syna Izaaka, syna E:r.ry, Sefaradczyka.
Chasdaj wypisał dokladnie rodowód swój w akrostychu którym list wla ciwy poprzedzil; atoli sztuka
czytania glosek nabrzeinych himnu była, jak się zdaje, obca w ChazalJi, i król jej nie postrzegl, dolącza
więc do imienia Chasdaja te tylko imiona które w liście samym na początku wyczytal. Calsel już i w
tern widzi pewien dowód autentyczności.
ł2.
Tamie w. 8. kroju Niemca.
r\iemców nazwal, jak widzieliśmy, Chasdaj w liście swoim Aszkanazami; przeciwnie oto król Chaza-
rów. aczkolwiek wiele wyraiell z listu Chasdaja przejmuje. zowie ich jednak nie Aszkanazami, ale po pro-
OBJAŚNIENIA.
83
stu Niemcami. I w tern pokazuje się pewna sp6lno ć wyobrażeń króla Chazarów z cesarzami bizantyń-
skimi, którym nazwisko to nie jest nieznane w ternie samem znaczeniu. Tak mówi Konstantyn Porfiro-
genneta w dziele swojem O ceremoniach dworu bizantyńskiego (II. 48 wyd. boó. sir. 689.) lUT;" bE av-
'('II XWfl«' ol }.FrÓ/lEJlOt NEf'.lT £Ot (jest to kraj, zwany u nas Niemcami.)
n.
Str. 72, w. 96. ukai s; takae i wielkiemu ich xięciu.
Aby to miejsce zrozumieć, potrzeba znać bliŻej sklad rz=!du u Chazarów. W tej mierze czytamy u
D'Ohsona: Le roi des Khazares est issu de l'une des premicres familles de la nation. On l'appelIe lik ou
Bak, et on lui donne le titre de grand-khacan; mais ce roi n'exerce aucune autorite. Le pouvoir
supr me es t entre le s ma in s d'un regent, qui se dit łelieutenani du khacan. Ce dernier n'a quełes
honneurs de la l"Oyaute. II ,-it retirć au fond de son pałais , ne prend nulle part aux affaires du gouverne-
ment, ne se montre presque jamais en publie, et n'esi pas accessible allx particuliers. Toutefois, le re-
gent lui rend les plus grands respects; itd. De Peuples clu Caucase str. 54. Już to jedno miejsce, jak
uważa Seelig Cussel, zdolne jest podtrzymać podawan:} w podejrzenie autentyczność tego listu, gdyby in-
nych dowodów nie bylo.
u.
Str. 76, w. 257. nie dopuszc7.am nfl om okrętami ]JN.ybywajqcym...
To co tu król chazarski pisze, zgodne jest zupelnie z podaniami pisarzy arabskich, przytoczonych
w dziele D'Ohsona po rÓln)-ch miejscach, miano" icie: str, 90. D'un cotć les Russes vont trafiquer a\"ec
les Romains; de l'au(re ils h'ansportent sur łe fleuve Itil leurs l)elIeteries ił Boulgar, d'oll elles passent en
Perse. Lellrs ,-aisseau'{ descendent mcme ce fleuve jusqu'ił Khazeran. Str. 106. lis Mputerent vers le roi
des Khazares pour lui demander la permission de traverser son territoire, d'entrer dans le Yolga, et de-
scendre ce fleu\"e jusqu'iJ la mer Caspienne, s'engageant a lui donner la moitie du butin qu'ils feraient
sur les cotes de ceUe mer. itd.
r
'--
ŻYWOT Ś. ]IETODEGO.
Z le[Jend i żywotów śu!iętycl£ któ,'e przydatne być mogą jako źródło do dziejów Polski.
ł W pomnikach l/iniejs:,ych miejsce znaleźć powinny, pierws:,y i niemało cel/ny jest iywot ś.
JJetodego. Odkrycie jego należy czasom wcale lIiedawnym. Przed kilkul/astą laty natrafio,1O
nmi tV bibliotece akademii duchownej. moskiewskiej, w r':.kopismie z wieku XV czy .\TI. Jak-
kolwiek pismo je[Jo było nie dawne, osnowa jedli ak sama zdradzala na pierwszy rzut oka że
to jest pomnik z czasów odleglych, i dawala znawcom otuchę iż znale:.ć się może w liczniej-
szych i nierównie slm's:,ych odpisach. Doświadc:.enie fl'l/el okazalo, że 'łUdzieje te nie byly
plonne. Uczony 'Vukol JJlichajłowiez ['lIdoiski przezierając 1' kopisma biblioteki synodalnej t110-
skiewskiej postrzegl tenie żywot, razem zwielą innemi, w ZbornikIt pCJ"[jaminowym, wysokiej
starości. Jesllo [jru.hy {olialIt w deski i skórę brullatllf!. Opl'llWllY, pisany we dwie p,'zed:.ialki
llstawem czyli {rakturą dość staranllie. jak to z załączonej tu, podobi:;'lIY u'id:,ieć można. Po-
czaJku równie jak kOIira 'lV 1Iim iJ1"(Ikllje. a karty ku kOlitowi są mocno zbrukane i poszarpane,
Żywot ś. Metodego z/wjduje się tli 1Ia stronicy 102 zajmując nie spelna ośm kart. Rok"
w którym Zbornik ten byl pisany, niema ni[jd;:,ie wymicni01wgo. Józef Bodialiski odnosi go
do wieku XII. O[jlf!.dalem ten 1'':.kopism w Jloskll'ie, 1'ok,1 ł 857. a tak z te[Jo co tam wi-
dzialem. jak i z podobiz11. które Idą przedemno.., wnos:,ę iŻ jest nie stars;:,y. jak z drugiej
polowy wiekil XIII. Jednocześnie prawie znaleziono w wielu ill1lydt po:.niejs-:ł[jo wieku ręko-
pismach ten żywot, mia1lowicie: tv J[akarego Czet-minei :;,nlljdllją('ej się 1(J bibliotece synodal-
nej mosliiell'skiej; 111 Zb01'11iku mosliiell'skiej akademii duchownej; w bibliotece !volokolalllskieoo
Josy{owe[jo mOllastym, itd.
Znamiona !l'ell'1l trZ1te z klurych o wieku, a jio1/i.ekąd i o osobie autom wn;oskow(tć mo
Ź:lla. są następujące.
ł. Auto,' w t'o::.d:,iale I wymieniając synody ekllmenic:'lIe. kOIlCZY rzec;:; tak:
i\rnOII'L ZłnOCTOlUiC6'L "J"e h C'L CTOłA'L Agaton papiez apostolski ze sto siedmdzie-
H CE.\LUMO AEun OTEI,.;, C'L YECTllhlt.I'L KOHL- sięcią ojcami i zacnym Konstanf -ł1em cesarzem
CTitHł.THUOI.I'L I'Jpeu'L H we c T o ł.I 'L C o n h tA 1; n a s o b o r z e s z ó s t y ID mnogie zaburzenia u-
UHor U.il.TeII\ R'LCKOlłOml, H H fll RWE "PO- tiumili , rozegnali i W)'klęli tych mianowicie
KUWJ C'L RC1;..." C'LHhMUHKhI T1o...1I, pEKo\,ilie soborujących : Teodora farańskiego, Sergiusza
4aeoAopll łllpZłHLcKlIro. CESrHpJ mE H ""PO- i Pirona, Kira aIcxandr 'jskicgo. Honoryusza
86
H , "'-'pJ ltXł:KCll1,1,piHCKlrO. tllopi PHt.lCKUO, rzymskiego, l\Iakarego antyochijskicgo i rcsztę
UJKJpi:\ nIlTio iHCKlrO, II npoyu nocn1oWHII- ich stronników, a wiarę chrześciańską na pra-
KLI H 'L, li pucTbHhCKOY(IO K'tpOV H:\ II CTIIII 1.- wuzic utwierdzili.
H10 nOCTJHJI.Wfi O\,THCM"WJ.
Z tych słów widać że autor zna t!llko sześć . ynodów, podobnie jak papieŻ Jan fIlI,
ktÓ1"Y w liście swoim pisanym do Świętopełka rokIt 880 powiada: II Igitu,. hunc .Uethodiwn,
venerabilem archiepiscopum t'estrum, -illtetrogGl'imus comm positis fmt1"ibus nostris episcopis,
si orthodoxre fidei symbolum ita erederet, et inter sacra missarum sollemnia caneret, sicuti
sanrtam Romanam ecclesiam tene1"e et in sanctis sex universalibus synodis a sa7lctis
patribus secundll1n evangelicam Christi Dei nost1"; aucloritatem promulgatum atgue traditll7n
constat; itd. (Baron. Annal. pod rokiem 880. Schl(J!:'. Nest. III 202. Ginzel Cod. legend. et
monum. s/,.. 60. )
\Viadomo źe stolica apostolska synodu :; kolei siódmego, c:,yli drugiego nicejskiego _ długi
czas 11ie uznawała, i dopiero na cia.91e przedstawiania wschodnich patryarchów, przyjęla go
pod koniec wieku X. (Schrockh Christl. Kirchcng. 23 str. 421. Lipsk 1712-1802J Skoro więc
autor iywotlt niniejszego sześć tylko synodów 1J'ymienia, słus:,na jest 1l'lIOSić że pisał wtedy,
kiedy jeszcze siódmy synod prze:. stolicę apostolską Ilie byl uznany, mianowicie: przed końcem
wieku X.
2. \V ro::.dziale 2 wymża się autor o Jletoe/ym tctk, jakby m1l byl spół- lub bliskoc:.esnym.
110 CH 'J. 3\e HC't 'L l>or'L IIIIAOCTUHLlU. IIir.C Po tych wszystkich Bóg miłościwy który
OIflET'L A;tELI KCf.\K'L YeJlOB'tK'L CUJCfiH'L IiLlJ'L chce aby wszcJki człowiek b .ł zbawi on , i do
U H'L P] o\,l.ł'L IICTlIIIIILlH npIlWU'L, H'L H J W prawdziwego rozumu przyszeul, w n a s z y c h
1\ 1; T J . LlI\l {lJ,1,11 luwcro, o uel.t'L me ca IIC- l a t a c h gwoli naszego narodu, o który nikt się
I> HUKT03\6 ""KOI\H e nOnEK:ł'L, 111 ,1,01> P 1.1 H nigdy nie troskał, pobudził do dobrego ('zynu,na-
YIIII'L R'L KII fi IIJwero 0YYIITEU I>n eHIIUO szego nauczyciela, blogosławionego )Ietodego.
uE...o b...
5. \V rozdziale 17 zamykając 1'::.ecz calą, od::.ywa się autor do .fletodego, jltkby byl
jednym z uczniów jego:
1'1.1 me C'LB'LIW£, CKnIf.\ II YLCTMIU r .1Ho!
U01HTBJI.tH CHOIII.III n p H H P ;\ II H:t II 'LI ,
me1JIOlpU Tese, H I>"K1 1I OT'L HhCf.\KO IU-
DIeTU o V y £ II U K 'LI C B o m, u OvyeUHH: npOCTpI-
limA, u H:peCU nporoH , AJ AOCTOIItIO 'LB:\IIHf.\
KJWErO mIIH'LIUE CI.,1,£ CnHel.l'L ct. TOEOIO, TROił:
cnAO, O AECHOVIO CTp.1HOT( pHcn EOrJ HUDErO..
Ty zaś święta i zacna glowo! patrząca z wy-
sokości na nas uczniów swych, smucą-
cych się po tobie, zbawiaj nas od wszelkiej
napaści, rozszerzaj naukę i wytępiaj herezyc,
abyśmy tu powolaniu naszemu godnie odpo-
wiadając, stanęJi z tobą, stado twoje, po pra-
wicy Chr)'stusa, Boga naszego...
') Niektórzy pisarze poźniejsi, jak Boczek i inni, opuszczaj =l wyraz ,sex. w t)-m liście; to jednak
nie ujmuje wiarogodności textu zatwierdzonego powagą Baroniusza.
87
Jak z tych ustępów któreimy dopiero przytoczyli godzi się zawiązać, że autol' tego l.y-
wotu byl spół- lub bliskoczesny Mctodemu, ze prawdopodobnie był jego uczniem, i pisał to
1Iie potniej jak w wieku dziesiątym; lak też i dalsze znamiona tl'e1vlIęt,.;:,ne nie tylka się mllle-
I1Illniu temu nie sprzeciwiają, ale je ows::.em potwierdzają.
I tak, Yesto,', który jak wiadomo pisał swój latopis na początku, wieku XII, zna już
ten iywot, i W kilku miejscach doslownie go wypisuje. Oto są te miejsca:
iywot Jlet. 6. &łl OV 3\E H:TEPI UIIOrI YIJI,I.
l\"eslor, pod r. 898. IhllHl1 3\E HJY W o\'-
"3>E 0\,JI1 0\, C!OR1011l.CIi'LI Iillllr'Ll, rJUOJIOIfIE: !HTII UORmII.CK'LI ImHru, rUrO!In.'łI£: lIKO
"1i0 IIE"OCTOIITh Uli KOTOpOI.lO\" me 'Lllm\, 111.11:- IlE AOCTOHTh 1IIIli0TOPOUOV 3>E 'Ji.1li0\, IIU'tT11
Tli GO\"K'LR'L CII 'L, p:\ R1o H:8pEII II rpl.K'L II I\ITIIII'Ji., I.O\,K'LK'L CROII 'L, pn;Kt H:Rp'tll. II rpEI,'Ji., u-
no nIlUTOKO\, miel 1111 10 , H:3\E lU Kpl,CT'I: ro- TIIII'L, no OHUT<lROV OUCIHLUIO, H:3\E 111 KpCCTt
COO;J,UII lIlOlItI... rocnOAllU IUOHCI...
8. ,\1 U IICO'L!IIIITL ClłOKO Klllla.IIOH:: lIKO ..A.' u IICnOJllIITL Iillllir.IIOE CJOKO: "KO
R'LC RIUTh rocnO"I Kl.ClI A\ 'Ji.I"II; II ,1.po\,rollllll: ROC RnIiTL GOrI KCII II 'LI"H; 1J,po\,rOH: mE: RCII
KI.CU R'Ji. 'Lr!UOJIOTL 'LIIi'L1 p1 I\IIYLlł'Ll KUII- K'L 'Ji.r;UrOJlibn II 'LIKII KnIlYHf.\ G03>lItl, I.1K04r.E
YIIIl GOir.III1, tlK03\E AICTL 111.1'1. AO\' 'L CKU'LIII AleT!. 111.1'1. CKULlH AO" "'L OTR1011l£KITII...
OTK'tIpEKITn...
llpE 3\E liTO OT'L C'LEplllll'LI 'L Rll.ł'L O\,YII- iXlp£ liTO O\,JHTL C10K'tHI.CIi0\,1O rp]UOTO\"
T£]I.. . .. IUYIICTL ,},p'L IIO\,R'L "1IIIiO pJ 'LKp1- ,J,I E",,,n;TL OTl\n;Y£H'L1 OT'L IIEPI\B£, AOHAE3\e CA
IplTl1 K'LI, UAiI. liuurLl iI. 'L11i1 GIwero, A1 GO\,- "CnpIKUI., TH GO cn;TL RO!.,II, II He ORII1,
AeTL 0T10\,Y£H'L, HO TOIiI.IO K'L CO\,,1.'L AJII'LI f.\;C£ Jl,OCTOIITL OT'L n10,1.I IIITU A\, pIIIIITU
II£pIiKII, AOII,J,£ir.C u IIcnp1RHTI.. TH EO co\,n u II "'L. K'LI ir.E n"I GOir.U, nOCI\0\"W1I1TC O\,-
R.''LII" i\ IlE OR"1 tl3\E AOtTOHTL OT'L nJO,,'L YCIIHf.\,'H ilE OTpIlHIIT£ II"KI IHIII] IICpIiORH1-
H 'Ji. IUTU II P]IIHTU U II 'L. R'LI 3>E Yl;J,l ro, tlIiOir.E K'LI IIIIiI IJ'L U£O&OAHU O\,YHT£1I..
K'Ji. 1IIOEI\£IIIUf.\, nOC!O\,WIHTE 0VYEIIHl 1i0ir.Hf.\ RIWL...
II UEOTpHHCTE KI IHUI1 "EpI\ORIIUO...
4 5. "oumL A81 noo] cKopOnUCII.1 1o!0
np101l03\H B'L Iip'L 1o KI.U IiHHr'Ll UCOJ'LH'L, pll K'k
"'''Ii'LK]RE" on rpLYLCK1 . 'LIIi] R'L C1IORtHLCK'L
WECTHIO I.I'tCA\.,L, II]YEH'L OT'L tupU ł.1'tuII]
AO AKOIO AEtiITE U WECTU ALUE OIiTl.1liptl 1.110-
u.,]. CKOHYIR me "OCTOHIIO\,IO Rl O\, H UIRO\,
Goro\, R'L "1CTL, Jl,IIOIpCUO\, TII\OKO\,IO ElIro-
Jl,tTL u OOCO't 'L.
U£o&O,J,IIH 3\E OOtI,},U Jl,KI 0001 tKOpUlICII.1
'tJO, " npEJOir.11 RU IiHHrll "COOJIIL OT'L
rpEYLCli1 'LIKI K'Ji. CJOR'tHECI\'L WECTlllO 1.110-
U.,L, HIYEH'L OT'L "'"PTI U1;UIP, AO ARO\,,J,C-
CA\TO\, II WECTlllO ACHL OKTf.\Gptll.l1:C lp. UHOIII.-
YIK'L 3\E AOCTOHIIO KIJO\, u tUBO\, Goro\, K'Ji. -
A.lCTL, AItiblpfiUOV TIIiO\, GJUO,1.1TL H:nHCI\OOO\,
UEO&°AHIO...
Ję::.yk lego pomnika nie tylko w 1'ękopismie pe''[Jaminowym z XIII tl'ieku, ale i w od-
pisach poźniejs::,ych ma z1wmiona takiej starości, i się 1Iiemal 'nie nJź"i od lak zwa1lego kodexu
88
8upl'ailskiego, wydanego roku ł 8 5 ł w 'riedniu przez Jliklosicza, a który to koda, jak w-ia-
domo, przynajmniej wieklt Xl sięga. Moźna być Jn'awie pewnym, ie gdybyśmy żywot ten w
l'ównie stltl'ym, jak supmślski, r kopismie posiadali, tedy obydwa te pomniki nie l'ó nilyby się
:..gola nie tylko pod wzgl dem form gramatycznych, ale i pod tlJ::ględem pisowIli.
Co do znamion !lJska:.ujących na miejscowość w któl'ej pomnik ten był pisany, tedy nie
podpada wątpliwości, że autol' żył i pisa! tV dyecezyi zostającej pod bezpośrednią !vładzą pa-
pieźów, o których mówi z llajwi'!.ks:,ą c::.cią, zowiąc ich apostolikami. Juf, samo opusuzenie
Bobom siódmego, llieuznanego pl'zez stolic apostolską, iwiadczy, że nie patryal'clwln ca'l'ogl'odz-
kim, ale R:.ymowi ulegał; Jlorawianie teŻ, tl'ł'dlug słów jego, s:./ą do Pllpieia, mówiąc:
10. tll\O U IIp'li.8't1£ o T II II H m II o T 'Ii. Jako nicgJyś o j c o w i e n a s i P I' Z Y j ę I i
c: K . T " r o n E T P 11 K P b Ip £ H 111£ o P i lA 1\ II, c." h r z c s t oJ. ś w i ę t e g o P i o t r ;', tal i dziś
TO JI, 3\;1,b H1U'L U£0&0;1,111 Jp HI£OHCKonlll 0\,\'11- daj nam :\Jetodego na arcyLiskllP3 i nauczyciela.
T£n,.
Sam autol' żyje śród tychże J/urawian któl'zy 11IU o c:.asach śu'ietllości lJwislll'a swego
ro:,powiadają, i powołuje się w pomienionym 1'0:d::.iale na słowa ich:
I1KO II UUII (I.IOp1811111£ ) II081OJI,llOTL I Jakoi i sami (Mora wianie) zawsze to po-
OpHCHO. wiaJ.ają._
Jest to tvi c tvlaśc-iwie pomnik morawski, a Iwzll'Unie go pl';:,ez. niektórych uczony('h le-
gendą panońską, zdaje IlUm się mniej trafne.
n' Polsce oddawano fówlIie cz.eść ś. Jlelodemu i ś. I,-il'ylowi jako apostołom nasz.ym.. i pa-
tronom. Znana jest w tej mitwze modlitwa tv dyece:.yi gnie;:;niellskiej d/lia 9 mm'ca odp,'atviana,
którą niegdyś Stanisław Sokołowski z polecenia J;ardYllała Rad:,;wiła ze stal'ych krajowych ln'e-
tlJiarzy tvraz z inllemi modlitwami drukiem oglosił, (O Jf. pro pr. Patr. pro\"o Pol. Craco\"ire
-159G str. 71.) z.kqd pl"Zes::Ja Id 0'1I(t doslownie i dO' 1WjIlOll'S:.ych polskich b1"ell!ia1" Y. ,r
hibliotekac1L petersbll1'skich zlIula:'/e-m tę modlitwę tv kilku kodeJ:ach, z U'ltŻlIemi jednak od-
mianami od tl'ydania Sokołowskiego. .Mniemam że nie b dzie niestosownie umieścić tu jej teJ:t
tviemie tvedłllg 'l'ękopis1nu lJe1'[JamilIOU!ego, pisanego w XIV lub XV wieku. który z Polski
niegdyś zabrany, zdobi dziś bibliotekę {wmitażną, lJetersburską. nr katalogu jej zapisany on
jest pod liczbą ł 22, tv tych słowach: Bre\"iaire monacal en latin pour des pays slavons a\"ec
la Iegendc de ss. C "I'ile et Iethode. \Vzięty zaś jest do ermita u z biblioteki impel'atol'-
skiej publicznej, i tv katalogu jej ma znak nasteyujący: K. Q. r. OTA. 1. 104. Pisany bardzo
slamnnie z o:.dobami kolol'owemi. ,re środku na kal'tce wlożonej są te slowa: .Dnia 27
kwielnia ł 83 I. Łuk. Goł biowski.. Zdaje się więc że zabrallY był do Petel'sburga z biblioteki
tOll.'U1'zystwa przyjaciol nauk, lub teŻ uniwersytetu warszawskiego. J.Jlodlitwa pomieniona znaj-
duje się tla kanie ł98, stronicy Odli'fotnej, u dolu; poprzedza ją nadpis głoskami wil}.kszemi:
89
..
-
CIRl'"LI ET )IErrliTHI.
Onmipotens, piissimc I Dcus qui nos per beatos pontificcs ac confessOl'es tuos, no-
stl'osquc apostolos ct:/. patl'onos, Cirulum et :\Ietudium ad cl'cdulitatem 3 fidei christiane \"0-
care dignatus es, pl'esta quc umus, ut qui eorum rcsti\ itatc in presenti gloriamur: eorul1l
cciam 5 glol'iam 6 eternam conscl{ui mereamur. j
1V tym więc lllci/lskim ]Jomniku p,.zecllOwanym 1V polskich kościolach mamy ślad apo-
st%wania u nas Jletode!}o. Tejźe samej treści wieść zalatuje nas z xia.,q slowiU1lskich, prze-
clwu'atlych tv cerkwiach i monastyrach na Rusi.
\V muzeum Rumiwłcowskiem, łV PetersbUl"[Jll, znajduje si pod liczbą 453 tak :,wany
11 chronogra{}} n:.kopism UJ {ormacie malego arkusza o ;7;; kartach, łve dwie przedzialki pi-
sany. Pisał go w Pskowie t'oku l-W.$. Samuel diak z Dubkorva, stare jakieś i obszerniejsze
c"ronogra{y i .t'i fJi róźne wypisuj.ą,c. J>oc ąlek, w którY/ił kart pierwszych nie staje, obejmuje
}} Htlejł:.JI c yli ltistoryę świętą, ukladaną z xiGJJ starego ZakOllll, a w niej widać ustępy i z
llpokry{ull'. Dalej nastt:.pllją wypisy z Jerzego llamartoltt który, jak wiadomo, si/dyl za źró-
dlo Nestorowi; a pomit;.d:,y zdarzenia z dziejów postronnych, wtrącane są tu owd:,ie krótkie
zapiski z d;:,iejów Rusi, ale tylko po \ rlodzimierza wielkiego. iYakoniec są w nim jakieś u-
1'yw/"i 1'0::.muw Konstantyna c:.yli Kiryla z królem cha:.arskim, i sporów z izraelitami, co wszys-
t/w ll'ska uje źe u'ypisywacz miał pod 1'ęką jakieś dawne, ciekawe xięgi któt'e do nas nie do-
sz..ly. Owo;' obok 'wypisów z Hamartola znajduje się tu na kanie .H I bardzo ciekawa wia-
tlo"wść o u'ynulezieniu, pisma przez I\onstuntyna c:..yli Kiry/a, i jego apostolowaniu, ktm'l!, 'lLry-
drukował wiernie Pogodin pr:,y tlumaczeniu slVojem tla ję:,yk rosyjski :..nanego dzielka Dobro-
'lL'skiego: Kiryl i Jletody. Diak z DubkollJa s;:;pecil częstokroć swoj cenuy rękopism O1.tograficz-
nemi i innego 1'OtlWjU mylkami, a te musialy przejść i do wydania Pogodinowego, bo in-
nego te.'/:/u wówczas uie ':on UlW. 11' c .asie hytności mojej w J/oskwie miałem sposobność o-
bejrzeć rękopism ukademii d/lclwwnej, }Jud liczbą .19. Pisany jest starannie półustawem, na
papierze bawelnianym w wiek,t .'T, a w skór c:.arną opmwny. Zawiera najpt,zód T03KO-
8 Hic II" 16 npOpOKOB'L. zali od karty 365-589 żywot ś. Konstantyna c:,yli Kiryla: mH-
TIIe II mUSIII. II nO;J;BII U, Hme R'.L CB.TIJ 'L OTąJ lumero KOHLnlt\HTHllI c)lI OCO.", po kló-
tym na karcie 389, strollic-y odwrotne}, znajduje się tasama wiadomość o jego apostołowaniu
('O i w chronografie. Znachodzi się td ona, mniej lub teź łl'ięcej. blędnie, w dwoch t'ękopi-
smuch po1.,niejszych, mianowicie w .Palei» z wieku XrI, którą posiada Undolski, i tv £y-
I Sok. sempiterne. 2. apostolos eh Sok. opuszcza. ł Sok. unitatem. 4 Sok. letamur. I Sok. do-
daje meritis. 6 Dals4e slowa z kartą następną wydarte są w rę/ip. erm., ale je moją dwa rękopisma z
.lT wieku, biblioteki fliegdyś Zalltskich, zgodne zreulą z ermitażnym zupelnie.
') Tę samę wiadomość podaje Stanislaw Patelski tak: Sub Iiecislao principe Lechia sive Polonia
lumine ve r re fi d e i c a t h o l i c re illustrata est, propulsatis g e fi t i l i s m i t e n e b r i s ad pr:edicationem Evan-
gelii p e r sanetos C) r i II u m e t M e t h o d i u m. Memoriale Epitaphiorum. Posn. t i62. D;;.
.Monumenta Pol. Hill. Tom. I. 12
90
tvocle I,-iryłlt pisanym
1'ękopismu moskiewskiej
pieu.a tak:
£r,J,J 3\£ KO....CTt.\IITIIII'Ji. c]»II]OCOC 'L CII.& rp]-
1.10Ta. C'LTHOpll .. Ilpc"Jcn In. UOPIR1;, Y£ OI.I'L,
.ł.\:OU'Ji. II 0pO'1'IIU'L 'LII\OU'L, II OOTOU'L
pOVCI\Ol.lo\,. P]CTifiqIO\, 3\£ 1>03\ilO o\,'1'£lIito, 'LIU
3\C ł',bHO]'L, He T£pOł Toro. HW£,''Ji. HO CHO
COCibł','Ji.I, H'L I\UHHN., IU'1'& UIIOr'Ji.l J'Ji.1 EO -
AHllrUII. II COl>pJW.lCA CIIIICI\OIlII II OOIlOH£
II '1'Cp11l111 .UTIIIU:Till, ]K'LI HOpOlI'L1 111 COIiOJJ,
tv ll'iekll XrII. z któreoo odpis ma Bodia1ls'ki. Za pomocą tedy
akademii duchownej oc:.ys:.c:.ony z bltf.dów teJ.'t tej tl';adomości. 0-
HO ,J,HHrow TpCIA 'Ji.I'ihCIiO\,łn. £pcn.rJ.1foJra.qlc:
K1IW T'LI COTROplI.1... £CII rpuloTii, C101:£HCI\0\,1n.,
II O\''iIlWII 1.\ KUllrJl.l'L 1111£1.1'1. 'Lllml.l'Ji.. 11 'Ji.
3\£ II-ncn 1111KTO 11£ 0I>p't1'Ji., 1111 IIOCTOJ'L,
1111 PHIACH'foIlI OJO£3\h. IlU rpllropill Eoroc o-
B£q'L. '",1'1.1 ;1\£ Tpll TOIiI.lO UUJU'L u ..-.m'Ji.l, HUH
mE TOI\UO AOCTOIIT'L HJ:lIITII I>OU: £Kp£IICKII
H UTIIHCIiIl, II rph'iI.CI\II...
K'L ;1,118 UII lll]] qlpt.\ II lIp1111'LI I>JUOK'tp-
1I'L11A 00C1UII'L l>'LICTh c]»1I10COc]»'L 1\01l1.CTI.UITIIII'L
8'L UOpJH,h. UII J'I]OIl'lt IIJP£I.I'lt, 1.I0pJRCHOII0\,
I\H.ł 1O OpOCHKUlOV c1ml0CO 1, II TJUO UI£ł','L
8JO\''1'11 "",,OplKK. II JA. II II Y C II II OpO'illł H-
'LIIi'ltlt II H'tpih 0VTHCp-'" H'L IIII 'L IIplKOH'tpIlO\,Ln
II Hllllr'Ll IIIOlICJ HI.I'L pOVCKIIł.I'L A 'Ji.IKOI.t'L II
AO&p't HJOV'iIlK'lt. II orr"',J,J 11,\£ R'lt PIIU'L, II
TO\, pJ I>OiU;H"-' U 01>]£'1'£ U H'L '1'£pll'Ji.IH plI bI.
.. IIJp£I\OUlA III.I ElIOV I\lIpHJ'L. K TOII 1>0 't-
II" II OpCCTJHII u. nOTOU'lt <IW 1.I110r'LlI.I'L 1\1;-
TOI.I'L U 1111 O\,R Ul 1Ił.1'L , " IIPIIUl£,,'Ji. K IIT1; 'L H'L
UOpJHii>, II H'L Y £ II, " H'L lbxlI, pJ pO\,UlII
H1:piń 0PIHO\,'H.. H pO\,CliO"LV. rpll.lOTih OTH£p3\£.
J UTIIIICI\O\,"" rpJUOTin II H'tpK. OOeTJHH, "
OplH'Ji.I H1;p'Ll "KOH'LI 003\h3\£, II £IIIICI\OO" II
001l'L1 OOc-n'i£ II APo\,r'LILI p] rll]H'L, II 11"£ H'L
IIpO,"CIiO\,LV. nl]llh 0T.1 II T't 'L Kt. CHOIN. H'I:-
Gdy Konslantyn filozof pismo to wynalazl,
zaprowadzil je u Iorawian, u Czechów, u Lę-
chów, i u innych narodów. a potem u Rusi.
A gdy boża nauka wzrastala, zly czart natchn31
.
sąsiadów ich, lacinników, i począl mnogie nie-
godziwości wYI'ządzać. I zebrali się biskupi,
xięza i zakonnicy lacillscy,jak wrony na soko-
la, i utworz ']i trójj zyrzne odszczepiciistwo
mówiąc: Jak śmialeś ,,}myś]ać gloski slowiań-
skie, i UCZYĆ z xiafl' innym J . ez'-"l,irm P isanych
. a.U. ... J eJ J
których nikt nie wynalazl, ani apostol, :mi pa-
pież rzymski, :mi Grzegorz bogoslowicc? My
znamy tylko trzy języki, w których godzi się
chwalić Boga: hebrajski; laciiłski i grecki...
Za panow:mia )Iichala cesarza i Ireny pra-
wowiernej posliln był filozof Konstantyn przez
Michala cesarza do :\Iora\\", bo xi ż morawski
prosil o filozofa. Szedl więc tam, i nauczał :\10-
rawian i Lęchów i Czechów i inne narody, i
wiarę prawowierną utwierdzi' w nich, i xił:gi
im napisal w języku ruskim i dobrze ich nau-
czyI. I odtąd szedł do Rzymu, i lu l'ozchol"O-
wawszy się ol,lokl zakonne suknie, i dano mu
imię Kiry'. \Y trj chorobie i umarl. Potem
gdy mnogo lat minęlo, PI'zyszedl '" ojcicch do
)lol'aw i do Czech i do Lechii. zniszczYł
.. .
wiarę prawdziwą, i slowiańskie pismo odrzucil,
i zaprowadzil pismo lacińskie i obrządek la-
cillski; obrazy wiary prawdziwej popalil; bi-
skupów i xięż . jedn 'ch pozabijal, drugich ro-
zegnal, i poszedl do PI'US chcąc i tych na
swoją wiarę nawrócić, i tam ubity byl \Y oj-
9ł
p£ "plIReCTlI , II T.1ł.10 OV 6itll 'L &'LICTb G'LnT1; 'L I ried., Li h.lłp laeiliski.
JUTIIIICK'LIII IlIIclmo\,'L.
Zamiast C'L. npołjcKołjld!. (;f.uld!. c::.yta sil! w ('hroll0!JI"U{ie diaka z Dubkowa K'L POVCKO\ 1£ c-
1.1 ł1a>, a zamiast C'LIIT'J: 'L oba razy COli I\UIIIICKMII; nakoniec zamiast R1:pn. np:moVIlb lub c'J:p.v.
np ROR1:pIIOVIii\ jak raz tu 1'ękopismie akademii duchowI/ej cz,ylamy, ma diak z Dllbkowa cil!!Jle
K1:p&. npIIIOCU8HO\,lih.
Ta tedy wiadomość ważna jest ella nas co do główl/ej sIllej treści, mial/owicie co do te,go,
że apostolowie slowiwlscy zarówno z J/otawillllami i Czcchów i Polaków nawracali. Jest to
wiCldomość sięgająca dawl/ych czasów. odbija się już bowiem dość wyraźnie w Xestorze. J/ó-
wi on pod 1'okiem 898:
f}1> IfWIII'L I.I 'LIK'L nOB1:HCCK'L: C!\OK1:1111 Byli jednym narodem slowiańskim: Slowia-
n;r.e C1:"I.\ '1\ no i\0\,IUH:8I1, n 'L me npi.łlU.ł nic nad Dunajem siedzący a podbici przez" ę-
ihrpll, 111"hpIBJ, Yecllll J.ł ORe, II no,u::mc,l1mc grów, i )Jorawianie, Czesi i Lęchowie, i Po-
IILIII... OEOU:U:' POVCh. Cli lA 'L 1>0 n c p R 1: H: "PC- lanie których dziś nusią nazyw:łją. Tym albo-
1\0,,"CII'l.1 fillUr'L1 1...lopJB1:, t\iI.C IIpO K' ca rpJ- wiem p i c r w e j przełożono w )Iorawic xięgi,
Llon UOR1:IILCKJłl, 11mc rp1l.10n c c T L B'L klórc naZW:łno pismem slowiańskicm, a któm
PO\'CII II GL f}o]r.\p1: 'L J\O\,II.\IICKII ". to pi mo j c s t u nusi i II Bólgarów dunajskich.
n'idać źe lYestOl' mial tu przed oez.yma legendl!, tejże samej treści jak pOll'yis::.a, tv
litó/'ej pOll'ieehiano bylo że [(irylet i Jletodego a.'ił:gi slowiCll/skie zaprowad:,olle zostaly lJ i er lU ej
Ił ,'Iol'tlwian, Cz..ecltów i L chóll" a [J o l e In u. Rusi. 1 10 wiadoll/ość [Jodaja..c .Yeslor slUojemi
slowam i. olł.ia..l wyra:.em II€PC'J;If; c:.as dawniejs:,y w którym xił:gi te lt MOl'Uwiall, C:.ecltów i
Lęchów zap1'oll'ad::'.ollo; zaś ll'yra eniem t\mc rp:u.lOn £ c T L II'L PO\,CII J wska:,al IIa po IIi('js:'e
z,aprowad:,ellie ,'l:ia11 tych 1t Rusi i 1t Bólyaróll'.
lYiech tu lIilwgo nie d-:';lu..'i że obok Rusi. której do. taly sil! po:.niej te ,rięgi. poloiOlIO i
Bólgal'ów. ClLOcia bowiem Il'ieltt liczol/ych utn..ymywało, jakoby J(i1'yl z JJetodym w Bólga-
ryi. pie1'wej jes:.c::..e lliili lU JJol'awii, apostołowali; tll'iad::.e/lie to jedllak oka::..alo się mylllem,
opiem się bowiem jedynie 1/(t p1'::..yjJus:.c::.elliu tcm. ii malar:, Jlelody, l'oelem r::..ymianin. któ1'e-
mu Bogoris. xiążl! ból !Jarski, ka:.al sobie malować pokój, jelit jedną i tą samą osobą ::. .llctodYIII,
Kirylet bmtem który, jak to z IIajsta1'szego żywotu jego wiemy. byl slowiallillem i xił:ciem
SlowiellI. byl lJ1'ze!ożollym Jedllcgo :. najbogats::..ych klasztorów. byl nakoniec a1'cybiskupem; a
malować nie ll1niał. Jest d::..iś l'z,eczą udowoelnioną. że dopiao po llpadklt pUl/stwa morawskie-
go zae::..ąl kwitnąć obrządek slowiCtllski tv Bółga1'yi.
UZI/ając wainość Jll'::.yloc;:,ol/ej wyiej wiadomości. co do głównej jej treści, mial/owicie
co dIJ tego._ ie apostolo/f...'ie slowimlscy zarówno z JJol'Ull'ielllami i C:,eeholV i Polaków nawm-
cali, winiliśmy zarazem ostr::..ed:" iż tu jej ustl"ojellill jest coś. co TIU po:.niejs::.e czasy zakra-
wać się z4uje; a jest l'zeczą pewną, że rzucone w niej tlt owd::.ie s:.c:cgóly nie zasługują na
wia1'ę. bo s lub pl"zesad::"olle lub zmyślone zllpelnie. I tak: niestosownie do czasów Ki1'yla llŹY-
92
ty tli, jest U'ym::, }) willt': ]Jł'(lU ' owiel'lIą' bo WÓ/I'(':'llS }I1'(tll'owierIlY byl zm'ÓU'/1O nym!iki kośc;oł
jak i [lrecki. i mogla być mowa jedynie o obr::.a..dkach. Świł:ty n'ojciech nikogo 1Iie zabijal,
ani td xiOjJ słowiańskich i obr::.ądklt sloll.Jim;skie[lo lIie zniszcz.yl, bo mamy na to dowody iż
ten obrządek długi jcs:.cze czas !u Polsce lJicl gnowany był, obok obrządku laci/iskie[jo. 010
co mów; w tym 1.v::fJlę-d:..ie świadek 1Iaoczny z pierwszej polowy wiek" siedmllustego, tl! reko-
JJismie GlIlIaszewskiego str. 102.
To II (i)KO (i)Ei\Yllml. H cnlOU'L KpJKOG't.
To na oko oLaczysz w samym Krakowie ko-
ronnym: po kościołach łacińskich pełno jest
xiąg slowi:ulskich; wirlkiemi sklepami znaj-
dziesz j('; pozamykane s i na świat ich nic
wypuszczają. T"k samo i wc Lwowie li \.ic::zy
Dominikanów jest wielki sklep i=!g naszych
slowiailskich, nauczających, kIÓf(' iło kupy
KOfn HIIOU'L, u R'L KOCT£IIX'L P"UCKIIX'L, IIOJ-
HO Toro, KIIUr'L CIOC£IICK"X'L, R£JUKIII.I" CKI£-
miAli Iuii,,£ml. i\t.lKH£IILlX'L: I\OTOp"'X'L 11.1
CII1oT'L Ile RLlIIHCTIU'L. TIK £ £cn u R£ .tco-
BE II UH"XOK'L )\OUUHUKlll(i)R'L CKI£n'L R£JII-
K'iil KHllr'L HIIUUX'L UOK£IICI\LlX'L HYIIYUCKhlX1.
AO KBnLl H£CCIILlX'L... zmCSlOllO.
Do Iych tedy Ulieśt>i ogólllych, i p,'::.ccllOll'allych w l'omlli 'ach doś,} po::,nych o lIUlt'I"a-
cali i" nas lJ1'ze::. śś. Kiryla i Metodego, 1,/"::.ybYIl'a o/n IV iyworie niniejszym lwjll'a lIiejsza, bo
szc:.ególoll.Ja i spólc::.esna wiadomość o potł::,n!/m .ri eiu polskim, z którym J/elody u' stosun-
kach be::pośrcdnich zoslając, s/aral si [lo 1/Ult'rÓÓć IW ll'wrę ("hr -eści(l1iska.
Do wydania niniejs:.cgo mieliśmy nastł:pujące pomoce:
\) Z pergaminowego Zbornika, pisane,qo lU wieku XllI, a mię-d:,y r kopismami biMiolcki
sYllodalnej moskiewskiej poci lic:..bą 175 znajdująee[ln sil!., wypi!;y pojedync:.-yeh miejsc :. ro .d:.ia-
łów I, 2, 5, o$. 6. 8, 9, 10, 12, IJ, li; i ro:.,d:.,ialy 0$, 5, II tv podobiznie.
B) Z r kopismll .l/akarego Czet-min ci na miesiąc lili'ieciel;, w lejie s!/nodalnrj biblio-
tece pod lic:..bą 993 znajdującego się, u'ierny odpis calego żywotlt, i lJodobiz.ll'!. jednej s/rol/icy.
C) Z 1'ękopisllllt Czet -minei Ila ku/ieciell imaj, w duchownej akademii moskiewskiej
pod lic:1Ją 90$, rozdzial 5 !v podobi::.nie.
D) Z lejf:e akademii duchownej f'ękopismicllllcgo Zbol'lIika l/od lic:bą 63, 1'(J::. b(t! S w
podobi::.lIie. Te tr:..y osta/llic kode.ry są papierowe. i nale_ią do wieku xr i .\T/, jpk /0 jtd
same próbki iell pisma, tu zalą-ezone. wska::.ują.
E) 1Vyc/anie S;:,a{tl1'Zyka, tu pJ"(td .e f'oku 18,) I uskutec:'lIionc.
CIoski które tu tem % poszc;:,ególlliellill, lJrzy 1'l:.kopismad! i wydal/iu połoiyliślII!!, sllt-
żą oraz za odznaczenie ich w wm'yantach i wszelkich lzas -ych powolY/tlalliach.
\V ukladzie textlt szliśmy wierllie ::.a 1'ękopismem, .\, jak długo nam go slall'a/o; tam
zaś gdzie go zabraklo daliśmy glU1Vllą bac::'lIość na 1'ł:kopism B. nre lVSI.yslliich, ile lIam
wiadomo, rękopismacJl opowiadanie jest ciągle i be::. !:adllych ro;:,(hiałów; d/a latu'iejs:.ego je-
dnak przytaczania przyjęliśmy podzial zl'obiony przez S:.afar;:.yka.
Z!/ltJol , . . IItfO(Zf':!{}.
Tabl.I.
, d) .hf'}-o/l1:rll/ Ih'lf. h/b/. .s:'I l1 (Jrl. l/{-{7,rk t l}: //::1-.
lt. /(J l. /
1IOI' " e It" IC HIł. A CIłAIaN &EA
IUI" e1; 4 K 8" C A"t · f01frA
Wf CA IC f £.IAN o M.'1 Hn/U(O
t'fH A't tA wł. noe..,. AAB *e
I( tlE AA pł"f AO£ O fi' efł'
1< , 1l'8 etłOY' 601\610 e rUłl-t1
HA es o Ił";' MAH AĄ He
n A "t li f łł <1'10'( 4b IVlH ,tp.
't' e N'ARO¥Af u.r"tUł't e
"ZEęI\H- H no MlhtłfJJJH
/ c---
Mlhłi 2K H B "Al-
jjJ fI[/' Oj!. lIiIJ/. '(:,/11 (lr!. II/{I.rh'. ,.,?" (J,JJ
Ir. / 1-6'.
'Q
"\3
.. ./
:$
o %"'.
a z
,,"'" .
:z
... · -ł
;\ z f
;J
a.,..&
s) Z
. ,
.., lM.tCtrT 6 . ffA ftntf(A\
ISraJa KH. f#J tJTl tAA'" tM\tt
tAcJ6'HIC((b rr6tm rTOI1I<(f , -rr
CJ .h;l'}.f,/I. r7ltad. dl1(lt_ 1IIf1,dt_ , f"/:,?/.
fi :t/l'
/ -
AOYHł9tHfStf.,lłtrr10łll (J 6fH"t'{"'Jrttrkt't . mo
-ho ...., ,. -r """ ,.
AtfftM.A-C1Tlł1(A\Wf'rH. łfH rrANH'jfA. .11'
,
r-.;,
.
'-
\:..
....
;'-....
.....
......
.....
:::::
"'-
......
.
-..
'I .
<
93
I,be.łl'" Intlt\ H'!. i .,\CIIL ".uun II 3,"TIU£ Ii(' ii!ca mala w ł O dzieli. Pilmi ć i żywot błogo.
U.1m€IUlUO OTlp IUIDr.ro II 0VYUTC.1U tI€ O- ławionego ojca nasze o i nauczyciela Jfelodego,
AUlI "PXIlf.UlIClimU flop:un,ttu. ał'cybi kllra morawskiego.
EI\UOCI0RII OTYC!
5 ł. Ilon. EJJrL II r.CCI.IOr.1I1, IImc ccn C1,TRO-
P 11.11. on. flCEUTia 81-. r.hlTiE ECllY£Cli.1f.\,
RH.'"I.IU m€ II 11€K!J.\iIU.1.l, II o,'''P.1CIIJ1-. RCll-
1.010 liP.1COTO;"', lOir.C liTO p.1 Uł.lUlJln, (im.lw-
WII\1I no rUJo\, , OT1. ....lCTII uoa;cT'l, p1 O"-
10 I.IUII, II Toro IIO IUTII, nmc £cn C'LTHOpr:.11-.
CUlI" ,lU.l ,'IIRII.1 II IIUOrI. OT1. HC IIIWTW r;o
II ),OEpOTLI "U'L 110 rl UIJCJO" II r0),I!Te1"
II 'L UO\;.1, I.CTRO\,CT1. f..\\, lIiI,f. nomu RCII
l\rrCII1 TpIICRi\TMI.I1, r:ucOI.I1, , II ItCII roP]-
15 ROG'tpllill C.1.1KIUl1-. HI-. CltATt.11 TpOIlIJII, Cllp'tYb
.
H'L OTIIII II CI,III1: II f.HATtU1, ,I\O,"C"&, mr.c
ccn. H'L Tflf: '" v\'nocr.\C't.n,. Cir.e I.IO;!;(,T'l, liTO
Tpll 1\1111" r-mllll, .1 B'" e,1,liIlOJI1-. r.o;m.CTfi't.
npem.w r.o Bcmmro 'lU] , II Gpf.U£IIC ..
20 :\'tTl IU,'1-. ItCI]I,1.I.I1-. o,'r.wr.l1. " t:ł.IWC.101.11.
Ilcn OTCliWU'L OTCI,,, cun, ccn c..nll f O,'łlJ1-.,
OJCZE BŁOGOSŁ-\ W!
l. Dóg doLr ' i wszcchmog=!c)' slwol'zył z ni-
('zego wszyslkic rzcczy, widome i niewidome,
i oztlobi.r jc kras=! wszcl ką-, a kto je rozwala,
.
pom -ślawszy troch , moze \\" cz ści pojąć i
pozna« lego który le dziwne i rozlirznc dzicla
stworzył. \y wicll\.o (.i i «Iobl'oei dziel objawia
si Illyśl: «'emu Ill=!d,'y ich Iwórca, I-.łórego pieją
W:,7\":';('\- :lIliolo\\"ie Iró J 'świclym o-ł'osem a wszy-
" .. ..... v J .
sry pl':lwowil'rni f:l\\'iIł1Y w trójey świ«:łcj,to jcsl:
w ojeu, i :-Yllie i dudm świ«:lym. 1,lóry jest
w tr7l'ch l'0 laciach, illarzej mówiąc, w trzcch
o-,oI':h'ł., a w je«lnem IlIi 'wi('. .\ILowiclłl
przecl wSlyslł-icllli l"zasy i wi,'kallli i lały, Ilim
jakik(łlwiel UIll luh hnir LezrielesllY powolall
ZOSI:I,r do lyeia, ojt.jec sam syna rodził. 1\Iówi
JJOwielll l'rzcm drośl:: f'r::.-cd jJ({[J6r1iami jam
si,. 1'0 d:,i fil. J w rwanielii mówi salllo Loże
1,'''OilłC peyc r:P€l.IO\,.wocn: npc.Ił,"c r.(1; '!. sJO\YO, l)J'zccz -s!emi listy, wcieliwszy si«: w 0-
X:1'LU1, p.1m.':tn1-. lU. J) II li... cr.urc.1'ill pt- slatnid. lalal'h dla naszego zLawiclJia: JUlii /l'
\"£ C1I.IO ..omie £JOKO npc...ucrwr.m O,'CTW, (IjCU, a f'jeicc wc ;lIIlic. Od (('golo ojca i duch
:; &1.nI011Ih c.t\ In nOCJt..'IUl1 'hT.'\ IUllicro f u- świf:'Y pochodzi, mówi IJlJwi(,1ll S<l1I1 sYIl £10-
),11 cmceni:t: J 'L In, OTlIII II OTM,'" r 'L I.m-z>. ) I scm bożym: Duel! jJl"lllt.J!J klul'!J od ojC([ ]JodlU
on. TOro £ OTlp II CR.I\T1,1lI . o\,X'L IIC O- d;i. Ten Uóg stworzyl wszystkie rzcczy, gdyż
ft.UTb, UlW;r.C P€i"C UlU C1.III... r.Oir.'ilU.l'L r:u- mówi Uawid: Sloll'cm ]Jmiskicm 1Iiebiosa ulll'ier-
COU'L: " VX'L "CTIIII...n,. limf: OT'L OTII:t nc o- c!;OIlC są, (t duchem usl jC[Jo /l's;'!Jsl 'a moc ich.
Wicrsz 1 u.um 1 1. i II lak ma r,-,kp. .\. - zaś JUp1;U 1 1. :ł B. - .1np";".' .s. ł:.-
o 1I0fl:tEf-.CI\1, 1.I0fl.\m.cliuo E. - ) r.1:\n o I>Urll1l B. - R pU;I.lbllil1f.\,;\ nOl.lbIlUll.1l111
P] I.I..ml_un E.- I Y CTfI n .....crll D.- j:; UO\'.\tl.CTIW '!CT1. tA ,) uo '. erCTR £CTr-. B.-
noron II IJ 010 T1, E. - ł j m..nocnc1.:n" cc,'nocnc'h 1. E. - l fi iJpc,r..\f. II IIpe,r.£ E.-
Yi\C1 (I Bpellcllc II Y1n E. - 22 npetr..\c» npemc E. - 2:ł .1'LI.ł'!, J) O.\"LU1-. B. O:\U1-.
E,- 2 G1-.IUOrp"n l{'Lfi.tOllłl,UU n. - 26 n OTCI,I,n OTCI,'L B.- 27 C "'n.I" II CB.łTLIII B. i
E. - IIC O),łlTI. II IIC O,'łlT!-. n. i E. - ł IICT!lIIMi1." II C Tlili Cli 1. B. i E-
l) Przyp. 8. 2!i. 2) J:m J ł. J J.
94
ź y w o T
AIITL. f) CEH lion. C'LBp"LWH BelO TRJpr., t\K03iE
n ro cn. :\BII,''L: CJOBOIA'L rocnO IIII"''L II£&CCJ
0VTB£PA"W U, II A01( OIA'L 01(CT'L Ero BCt.l
CIIU II 'L. t\KO T'LH pn£, II li'LIW . T'LII (lOBU't,
H C'L L\WA u.!l) npEir."£ cct 'L C'LTKOpll Y£-
1I0B'tI\:1, npl.CTI. OT'L £t.lU npiEUU, OT'L CC&£
A01(WOV R'L O HO\,B'L mIlBOTIILlIIU'L B1.,W IIOB£-
nIEU'L, II UORECHLlII C'LULlCJ'L II C"UOGUCTI.
Jl,L\R'L, /, RIIHA£T'L B'L pJII. JnOR't"I, l(10K't""
EUO\, HCKO\,CII01(, AJ "'Pc C'L. pIHIIT'L 10, II
I>O\, ETI. r.£CIA€pTEH1., ;uII£ 1111 npccTo1(mIT'L,
CI.I£pTilO 0YUPET'L OT'L CRO£.l 801.1, 1\ 11£ OT'L
1>0311\ B£ 'tHi.t. 0Hp'tK'L m£ "hB01'L Y£10K't6
T,U\O nOYTEII! II O,'CTIIIU lU TO U1:CTO, C'L
IIEr031£ TOII CRO£IO rOpjJ,LlH£1O C01"£, II C'LTRO-
pH np£CTo\,nHTO .\nOR't"", II II p:m 1I 'Lnl]
Y£IOR'tIU, II Cl.IEpTilO OC01(;",1,". II OTTO:\1o O\'-
CTIITH IUYU'L II£npIL' HI., I>J] IIIITII 1.III0rJUII
I\O "HI.IH ynOR'tYCCKLlH pO 'L. 110 IIEOCT.um
EOr'L BE.lIIKOIO I.IIU{)CTito II JIO&OBIIO AO KOII-
111 YUOB'tl\J. HO lU 1\0£31,1,0 l\'tTO .. Bp£U.I
11 "p.\ LIO\,3\l, H t\BII IO"CU'L JI,'t.l.1 H 'L II
nO Bllr'L, "" U 71:'.1'1. no"o&łIIIC BCII 11.1 ",0-
6PO£ 01(CTIIJII. t\KOir.£ &10 CHO 'L, 11;1.£ o,'noR.t
nEpBLll1 UJPIUIUII IIIU rocoo"n£. CIIO 'L31£
nOTOIA'L o1(roaw. Eoro\, npECT.luEII'L I>LlCn,
HOO np!R£,1,CH'L u ORpU£ Gl. PO"1o CROCU'L,
OOTOO.1 1I "blcn G'L KOBY£ t, .1 U IiLl 0.1-
KY £I.I.1t\ lun:\'J.lIU:ł.1 TR1pll 1i0"'1.1 H 01(Kp.l-
CH1.1. IIRpJ.1"'L no pJ "1;1£I"ill A "'K'L , J-
.l/bowiem 011 I' ekł, i bylo; on I"o::}i/lz,(tł, i stało
sie. adewsz\"stko zaś slworz,-ł czlowieka, wzia-
.... .. ..
wszy pyl z ziemi, i tchn wszy ,,"eIi dusz ozy-
wczem łl'hnieniem swojem; i uał mu zmysł
poj tny i wolną wolę, aby wszeuf do raju. 5
Przykazanie uał mu mądre, którc jeśli zacho-
wa, będzie nieśmiertelny, a jeśli jc przestąpi.
podpadnie śmierci z własnej woli, a nie z bo-
żego Zl'ząuzenia. Gdy zaś czart obaczył żc
czlowiek był tak uczczon, i posadzon na to to
miejsce z któreG'o on ula swej pychy ztrącon
zostal, zdzic:l l wi c to, ze czlowiek przykaza-
nic pl"zest pil i z raju by' wygn Ul i śmierci
podpall.f. I odt d pocz ł niepl"zyjaźnic poule-
gać i psuć rozlicznemi podstc:pami ród ludzki. 15
Lecz Dóg przez wielką lask swoją i miłość
nic odrzucil na zawsze czlowieka, alc od czasu
do czasu wybierał mł:zów, którz)" czynami uo-
bl"emi zwycił.:zko jaśllieli, aby lud wszystek sta-
rał si być im'podobien i w dobrem się ut" ier- 20
dza!. Owoż byr Enoch klóry pierwszy z ufnością
wzywał ilł1i pallskie. A gdy Enoch, mily Bogu,
powoł:ln został do niego, znalazł się sprawie-
dliw ' 'oe w swoim rodzic; ten w korabiu u-
szedł potopu, aby ziemia stworzeniami bożemi ;}
znowu napełniła si i ukrasiła. .\braham po
rozdzieleniu j zyków, gdy wsz 'scy w błl,;llzie
pogl' żeni byli, Boga poznał, i nazwan był jego
przyj:łciclcm, i otrz .lllał obietnic*:: B-logosla-
wiolIc b da.. tV lIasielliu twojem ws:.yslliie narody 30
Wiersz l IIC O,1,IITIa» IIC O,1,IIT'L B. i E. - 5 np£m,1,£» II Cir. E. - U BIIII £T'L» BBC-
"nl. B. - _,"0"1;,1,1» .1nOE1>,'1E'L B. - ł l 1i0""n'L» "P£EO\,,'<:U B. - t 7 OCO;';:;),I,»
OCO\,"'b E. - 21 YE.101t't!U» YE.10R1>K'L B. - 23 (!O O(}.IIIIt; 'I nO"OE.ł1j1:\ B. - BCII
111» BCH B. - i EIIO 'L» EIIOC'L B. - 27 CA OEp'tT£ 1/ O&p'tYl. B. =-- 2V lun:\'LIIII.l;\ II
II nO,'\Hlln E.
I) Jan ł a. 26. 2) Psalm :52. 6. 9.
ś.
I E T O D E G O.
95
UOV ALlUeU'L ZC EC'tU'L , cor no u:\ , II
AP0\,n. u £UO\' II.1P£Y£ , II OE1;TOE:U..i£ n pi-
AT'L: "KO R'L C'tU£11I1 TEOtl.l'L E.1UOC OE£11II
EO\, O\,T'L ECH A L1I'II. 1) IIClt.xK'L no OEp.x OV
5 pIlCTOEOV 11.1 ropo\, E'L mp'LTEO\, E'L EE"£II'L
E'Llcn. ""KORL 11),01\1.1 T10CTIIR norOt;'EII, II
l\'tCTEIII'OV EH 1i OT'L £Ul\ Jl,0 II£&£CII, l\frUII
llie Eo;r.ill E'LC O .lqU " 1I1I O"Alp.1 110 II fili ,
II E'L EUrOCl\ORCHill CLlHOE'L CROII 'L o p11CT1o
tO npOpOYhCTKOEJ. IIOCII.'L E'L ErllnT1i 1\10),11 "p£-
OIIT1i, EOil,'iH t 11E.1I,. IIOR.1 lłKCIITII"i'IICI\.1rO
np.1R€,1,11l liCTlIlIlII II lI€nOpOYHJ IUIlIrLl CKl-
O\,IOTI., IlcKo\,wmfie "PlllllA'L. npET£pn'tR'L lliC
EurOnOR£II'L ELlCTI. rocno,,£u'L. 1.I0llCII C'L
ł5 lłpOlIOU'L E'L l£p1i£ 'L Eomill 'L EOn. ()]P:\O-
COB'L HJp£y£ U, H UO\,YII enmCT'L, tomi.1
1\10"11 II E£"C B'L AI,IIC OE.1.1I\OIl'L CKUJLlI..'L 01
E'L "OIP" CTO.1nOU'L Orli £11 O 1.1'1. , II 1.I0pC "pO-
Ell, II npoll),£ no CO\' OV, a £rl'nTf.\IILI IIOTO-
20 nH, II E'L IIO\,CTWIIII EQEO,J,II1i ,\10,'" lunOlI
EO),W, II .1.tEJ I1rr£.1I.CK.uro II1(WTII II nUIII,I.,
" r.1UOUR'L t'L EOrOl.l'L 1\111'£1.1'1. E'L ,\llqOt;',
ł1110ir.£ cnI. IleE'L t.lOilmO Y()}OE1ilm\, C'L Eorm.l'L
rurOUTII, lKOII'L l\IO),£U'L AJCn &oa;illl.1'L
25 nEpCT3!.1'L lI"nHUII'L. IIICO\,C'L ".1Erllll'L IO"£I.I'L
Eomillł,l'L £U.11O P] 't.111 , npOTHHlłłlKLI BO£-
BJE'L. CO\, i.1 T1KomC UIlorLI nOE't"L1 C'LTEO-
P"lUl. IW milO UH.10CTL npHII1J'L a;e tJUOII.1'L IP-
pl1 no"u 1 " nOCT.1BII rocno"ullu'L UOEOU'L.
ziemi. Izaak, podobnie jak Chl'ystus, wyprowa-
<Izon hył na górę jako ofiara. Jakób Lałwany
teściowe zniszczył, i wiuział uraLinc od zic-
. -
mi uo niebios si gają-cą: aniolowie boży W)'-
chodzili po niej i zchodzili, i w blogoslawień-
stwie synów swoich pru'powiadał CIll' 'stusa.
Józef w Egipcie, (jako poslaniec) Loży zjawi-
wszy si , \\}karmillud. Joba awsitid 'jskiego
sprawiedliwym, szczerym i niepokalanym xięgi
opowiauają-; wystawiony na pokusc:, w .trwal i
Llogosławion '1fI zoshll u Boga. )lojżesz z Aa-
ronem, mi dzy kaplanami bożymi Bogiem Fa-
raonowym nazwan ', udr czywsz ' Egipt, lud
boży wywiódł, w dziCll (goj oblokiem jasnym, w
nocy slupem ognist 'm (prowadzqc), i morze roz-
dzielil, i such nogą je przeszedl, a Egipcyan
potopił; i w puszczy bezwodnej lud napoil, i na-
sycił chlebem :mielskim i ptakami. i rozma-
wiał z Bogiem twarz w twarz, aez niemoZliwa
jcst czlowiekowi. z Bogiem rozmawiać; i dal
ludowi prawa palcem bożym napisane. Jezus
Xawów zwyciężywszy nicprzyjaciol, rozdzielil
ziemie mipdzv lud boh. Sedziowic takoż mno-
.. .... ....
gie zwyci stwa odnieśli. Samuel laską bożą
obdarzon , króla pomazal i ustanowil slowem
pańskicm. Dawid zbawillud skruchą. i pic nia-
mi D:mc1ył. Salomon mądrość od Boga większą
niż którykolwiek z ludzi wzi wszy, podal wielc
nauk dobrych i przypowieści. chociaz sam w
'Viersz ł mC II HiCe B. - 5 a;'I'L TEO,". mEpTEoV B. - E'L ReACII'L I EO HEAEII'L B. -
6 T1iCTIII.l. U1iCTII E. - 7 lurUli m£. o1rrUl1 B. - 8 H'LC O"AIIU. Roc o a"'I B.-
g &l\Jr0C30E£1I1111 &JarOC"OGClłIIH 'L B. - 10 1I0tll+'L. IOCII-&'L B. - 12 CK.1 O"lOn.
t"] O"IOT'L E. - 18 Orll£lIOU'L. OrllEIILI...'L B. - .19 npoll c. npoll),oUl.1 B. - 20 &£ -
KO"II't 1\10 11. "£ RO II't B. - 2 ł urul.cl\uro Ił lur£utKUO E. - 23 HCE'L I.tOa;IIO II
IIEEO U03iIIO B. H'L I.I03>HO E. - 2 ) IUnIlC"H'L II H1D1IC.1R'L B. - 28 npllHU'L a;E.
npillll'L E.
') Genez. 22. 18. 26. 4.
!)6
ż y w o T
A.lKII"'L "poTocrilO ,UO II O łUCE, II U'teIlUI'!.
&o;r.i.U.I'L IUO\,YII. CO.\OI.lOlI1. U O\',J,pOCTI. . OTT.
EOrl opillu'L mYE HC1: "L YC.101U.K'L, UIIOU
1\.1 I"iJ ;\O&p.1 C'LTROpn C"L l pIlTY.\I.III, :\qle II
cnl'L IIE"OIWIIYJ. lub JO&O" "IO"C"O IO 0&-
311YII UJ,J,OIJ'L, II I.U;PTK-' OTpOI\.1 H'L 6pEUI",
II ona.. C'L U£ECCE «:.\OCO/.l'L clI£ce , oonulI
1,IIIOrl>l "L, II mp'LTHłJ C'LJr.L,I.E "IIBIII>IU'L o-
rlltl.l'L, l.I£p LI\I>I.I mE lłKP'U II &IIR'L R"L II"e
lU II£EO IIJ 60.1£(11111111 orU1U1'& II I\mlll 'I.,
O\"Y(IIIII\O" ),1&'1. co\"rO\'E'L ,3.0\, 'L. UIIC't1l 1.111-
1\OT'L II pili 1.1'1. co\,ro\"li.t YIO"ECJ C'L TRapII. npo-
y'ill IIPOPOI'II, I>OII," O K'L cco€> RpCH"', o "n.
GlIl>lt'L R IjI£:t'L OUlłlll 'L &1.:TII npOpOYl.CTHO-
H.tUl1. HOIH'L R(;JIIIiLIII no CII 'L to),u.\II UC-
mo\" R£T I>IU'L "lmllOl.I'L II IIORWU'L. l'rECTIITC.\"
plleTOR'L II (R't,1.IIT£U IIllpOOOK1o,1,JTEJh mmUJU'L
;r.E II LlCpTCI>IU'L Ewen. cRniil :mOCTO;\II m:rp'L II
D.lHU'L C'L npOYIII.m O\,Y£IIIII.W pIlCTORłJ, 11-
1\0 UOJlliJ REC.. UllpL IIPOW£).IU.l, UCK'tTlHiJ.t
BCIO c;,UIO. no CII,t'L ł.IO\,Y£IIUI,U KpORMIII CliO-
111.111 01.11>11111 CKKEpllOłj, J IUCTOJMIHI,II CC TW 'L
"nOCTOJ'L, I'JpU l.peljILUlC. I.IHOrl>lll'L nO,1,8I;'
rol.l'L II TpO\",J,OIJ'L nOrJlII,CTKO pJ ,1/pO\"UlIIUI_\. ce.
AIIR£CTp'L Y£c:TllblH Tp£l,lII CTI>I 1I.III'On:qL, HC.lII-
1\1UO IjJpn 1\011bCTI1IITIIII.1111 001.10"'1. IIplllll.I'L,
C'LIIM"'L np'LRI>IU C'L&p.1R'L H'L IIIIK£II, "pb- 00&1:,'11,
II IIpOI\.UT'L II, II CpCCh ero, IOmE R'L ),RII :UUlC
Hl CKUO\,IO TpOIlIJ0\', L\lma,E E10 .1RpnlJ'L II-
HOr".l C'L TPEI.III CTW II '111' OTpOK'L I'.lpł.\ II -
uiell uic wytl'\\"aI. Eliasz dość IUllzka skaral
.
glodcm, i umarlcgo ',")Tostb wskrzesil, i 0-
gicll z nic bios sprowadził slowcm, popalił wic-
lu, a ofiary ogniem cuaownym zniszczył, ohy-
dne zaś kaptany pozaLij:lwsz ', ognistym wo- 5
zem i koiimi wzbil się do niebios, uczniowi
dawszy podwójną sil . Elizej plaszcz otrzy-
mawsz ', w dwójnasób cuda czynil. Inni pro-
l'OCY, kaiO ' w swoim czasic, o dziwllych rzc-
czach którc mialy nastąpić przepowiadali. Po 10
nich Jau., wielki pośrednik mi dzy starym a
nowym zakonem, byl chrzcicielcm Chrystuso-
w -m i świadki£'m, równic jak nauczycielem
żywych i umarJ'ych. wił:ei apostołowic Pioh'
i Pawel, z inll mi uczniarui Clu}stusowymi, I a
jako blyskawica $wiat wszystek przeszed.rszy
oświellili wszyslką ziemi,? Po tyd), męczen-
nicy krwią swoją zmyli zmazę, a nast pc)' świę-
tych apostołów ccsarza ochrzciwszy, po mno-
gich walkach i trudach pogai-łstwo znisz.czyli. 20
S -lwestcl' zacny z h'z 'stą oŚIullastu ojc3mi,
pomocą wielkicgo l'csal'za I\onst:mł)'na wspal'-
ty , pierwszy sobor w icci zeLral, Ary-
usza zwwiez.\"ł' i w\"kłal z J . c" o hercz\'3, która
eJ ... -ł .. _ U .. - -
przceiw h'6jcy świętej podniósl, tak jak nie- :s
gdyś Abraham z ll'i'ystą OŚl1l11astu młodzianami
króla pobił, i uJ Mclchizcdeka salimskiego
króla blogosławicństwo i chleb i wino otrz -
maI: był to ho wiem kaplan Boga najwyiszego.
I sam tci tcolog Grzegorz ze stą pi dzie-::;o
'Viersz 1 I\poTouilO 110),111 a>pOTOCTiIO B.-O,'O.1C£1( p:\Cnu£ B.-2 LlO\,]I,POCTI. "pt:-
UO""POCTI. E. - -1, C'LTRO " I{ COTEOpll B. - ;) 110,J,CI\0\"1O O& IIYII 1 JIO),CI\O\" O&AIIY..
B. - 7 cllcce 1 CII£C'I. n. - 8 ;r.P"TRI>I II m£pTRbI E. - g III£p'tl Ił 111:pU E. - E'L II,1,E.
G II,J,C B. R'L bI.'C E. - 12 C'l. TROP" I CTROP" n. - 1 fi "P£CTIITE1L. I\p£CTIITUIO B.-
22 OIlLlUl » OUllm] E. - 23 KpC.....UlE. KpCqIEUi£ll'L B. - 2 t p.1 ;1,pO\,UlIIIlI.t. p.\ -
P0\"UlIIUI.l E.-2;) 'lECTIIWII. YECTIIWII II B. YECTHOII E.- RE111" lUO Ił HCJIIKUO E.- 27
C'LII"U'L» C'LIIU'L B. COHhU"L E. - 28 R'L ARII .1JIU£ J BO ,1,RII lWE B.
.
S. &I E T O D E G O.
łoIl, II OT'L LlCJ LlC£,1.CI\1 I'LC1pU C.1JIIUCKl 1>11-
rouolum'ic np"i.łT1. II .'.tG'f, II KIlIlO. 61: 1ł0
lI£p1011 lWU KLlIHIIIUO. ł\"' (;.\I.I'L i6£ o&COJOr'L
rpltrOpln C'L CTOI.I'L H ".ullO £UTL OT£IIL II
C'L KUIIK'LIIIU'L I,I,UP£I.I'L o&w),ociCU1., K'L Ip-
pllrp ),1: "OTBtp 1I u. CG.łTLlII CO'"I....B01\'L, £ir.£
£cn K1:pm;,1O E'L £"IIII'L 1ł0r'L, 1\ 1-"\liC"OIIIJ
OTC1:KW£ "pOKUlUJ H O""O\, £ro. 10;10£ r.u-
ro;uwC IIJ U.łTIJII IW" 'L. 1\£.\£CIIIH'L II Kr-
tO PI;!'L C'f, .1,lt1:UJ CTOł.U OTCI,I. II C'L l\po\,rLIIA'L
l'I.UpCI.I'L B'L £.£C1: IleCTopil PJ f)O 'I1IIIIUJ C'L
RCEIO &".1"110, 10iE£ rnrOJJI1I£ 111 pIlCT.\.
l£R'L II 1111T1.\11I C'L IIpJKOK1:pIlLlI.I'L l'I.CJp£l.I'L
l.I.\pKi.\IIOU'L II C'L I1I£CT'iw eOT'L II Tp£l.lII A£-
Hi ClITL OTm,1. G'L J:\1\11"0111: £nll ltRO EqO\,-
Ule: II r.n,\£llie "pOIiUIUJ. KITIIJWII C'L &oro-
o,'rO,J,IILlI.I'L IIO CTIIIIUI.I'L II C1. CTOI.I'L IIIUCCT'iIO
),£un 111I T"jIO onl'l. Il.łTLl11 C'LII....''L C'LCTlKU-
IU£, 11 IICK1KUI£ "POIiUIII1. rJTOIl1. J"OCT01tCK'L
20 IUn£ir.L C'L CTOI.''L II CC,,"ULIO jJ,£C.łTla OT£I,I.
C'L Y£CTHLlł.ł'L 1\00ILCTf.\III.TIIIIOIA'L qhCJpCI.I'L 11:\
IU£CT1:U'L C1.HLIA1: ...,orw IUT£;U R'LCK01\OI1lJ,
II lI nIlRI1I£ IIpOKUl1Il C'L RC1>I.IH C'LHLI.łHIIKLI
nUII, p£KO," 3;£ -&W,I,OpJ cI>lpJIII.CI\JrO. C£R-
25 rllpJ m£ H ""POlI1, I\rp.1 l\J£KC.1I1 pIlIlCKIUO.
KROpllf.\ P"ULCI\UO, I,UK1P"U 1\IITIIO IIIICKJrO, II
npoyu 1I0C"1>I1II.IIIII\W II 'L, 1\ pIlCTiJIII.CKO,"IO
R'tpO\, 111 IICTIIII1: "OCTJKJI,I1I£ O\,TB£P,1.III1IJ.
2. 110 CII 'L 3>£ RC't 'L Gon, UIIJOCTIIRIdIl.
30 Rai£ OIp£T'L 1\J EW KCf.\K'L Y£JOK1:K'L CU1C£II'L
97
si rią ojcami i z wielkim cesarzem Teodoz}'lu
w Cał'ogl'Odzie utwierdzil symLol, to jest, \\ ie-
rzę w Buga jeuym'go, a l\Iaceuoniusza wyłą-
czywszy (od kościoła) przeklął go i jego blu-
źnierstwo przeciw duchowi świętemu szerzone.
Celestyn i Kil}' z uwiestą ojcami i drugim ce-
s3l'zem (1'eodo:..ym) w Efezie pot pili estoryu-
sza z je o kłamstwem które na Chrystusa wy-
rzekal. Lew i Anatoli z pf'cłwoslawnym cesa-
rzem Ial'l'yaneUl i sześciąset trzydziestoma oj-
cami Eulychiuszo\\ y nierozum i obłęd wyklęli.
WigiIi z bogouslużnym Justynianem i sto sześć-
dziesięcią i pi2cią ojcami złożyli sobor piąty, i
rozpoznawszy (lIalikę Orygillesa) wyklęli. Aga-
łon papici apostolski ze sto siedmdziesi cią
ojcami i zacnym Konstantynem cesarzem na
soborze szóst 'm mnogie zaburzenia utlumili,
rozegnali i wyklęli tyd. mianowicie sobol'U-
jąc Th: Teodora faraiiskiego, Sergiusza i Pir-
ra, Kira alexandr -jskiego, Honoryusza rzym-
skiego, :\Iakarcgo ant 'ochijskiego i resztę ich
stronników; ił wiarę chrześciańską na pra-
wuzie zasadziwsz\" utwieruzili.
o;
2. Po tych wszystkich Bóg miłościwy, który
chce aLy wszelki czlowiek hył zbawion i do
\Yiersz 5 EU II K'LI II II 'L II B£11IKLlI.I'L B. - 8 10 C II mr.e B. - 9 K£.\£CTIIII'L II K£ £-
CTIIII'L B. - -13 II1Tnill Ił IIUJl\ill B. - -15 £KTII iERO Ił £KTIIWRO D. - 16 In:rllnlH Ił
tak poprawil Szaf.; RlI1I1r"ill B. - 19 rJTOII'L Ił UJTOII'L II E. - JnOCTOICCK'L Ił "O-
CTOJ'L B. - 22 R'LCliOJOI1l:\ /I RO(K01011l1 B. - 23 "POI\Ul1Il KUDU B. - C'LIIMAIIIIKW Ił
COIILUIIIII\I.I E.-2-ł o&£0,1.0pl Ił .CO,\OPl E.-25 l\£KCJII,1.pll"CI\J:trO" lUCI\Clll"piIICKUO
E.- 2(; IA.\K1pllf.\ i\HTlłO HIICI\JrO II "POYU "OCII1:I1II.11 II II W II 'L II II "POYU "OC"1>I1IIIII-
KW h 'L U1KJpiI JIIT"O IIICKJrO B.
Monumenta Pol. Hi". Tom. L t;)
UB
i y w o T
I>W 'L " K'L pJ O,"ł.I'L IICTIIIIIIWII II P II Ul El\'L, U'L
IUW1 1\'tT.1 a WKl pl H R]WCrO, O IIEU'L e
U HE I>'t IIHKTO E HIIK01\HiEE nOnEK 'L, lU AO-
"PWH YIIII'L R'L lnt"'E IIJIUErO O,"YIITE.tt.\ r..u-
CII.1UO U&.e.O.,ll, ItrOa.E KI.U M&p1\11& 1i.-
TE!II H nO,J,Kllr'Ll npHur:UOIJIE CII. 'L o,"ro,J,uII-
lł1: 'L no ItAIIltOJ.IO," IlE IIOCT'LI.\III.I'L ta. OK1:I.I'L
1>0 plRLII1\ 1>1:, OK1: 'L E UU'LI 1.11.111111. li "po\,-
r'LIII 'L I>OJIIH C ORECHOIO 'tn:JHIO npECn1:K'L,
ił A1:TUMI'Lllł Cl\OKOU'L. 8bC'tI.I1\ &0 CA 0\,110-
O&.1I. KLCII 'L O&Pl 'L H:1 CC&1: t.1RlI11WE: CTp1n
1>0iEHH, JnOR't,J,HUl P]HEHHt.\, OJ'LTl.CI\OIO YII-
CTUTOIO, npll.11:ilal'Ll J.lOJIITR'L1 II C8.1T1.III.I, no-
1£0 CII.11.80E H KpOThOC, CHJLlIO Hl npOTIIRII'L11i
ił KpOTKOM: 11.1 npllltlUlOIII.1.1 K.1 .lIl11lt, "Pocu.
TII OCTI., UlI.10CTI., ;UOr.OIU" CTp1CTh II TP'L-
U'tHlllt: KbC£ O KI.CUYLCK'LI 'L &'L1R1J..1;J &'LI Rl.ca
npIlO&p1;!'L. t) 1>1; iGE pO,J,.1 IIC O\,Ą.1 OT'L 011010-
ĄO,". 110 RUI,1.I11 ĄOl1pl II YhCTlI.1, 11]c1.l.1l1rl'LR1:1I1t
110rol.l'L " I'I.UPEJ..I'L II KCCIO CUO,'llhClłOlO CTpllIO-
10, UIiOiGC II T'lil\1:CII'I>III Ero O&pJ 'L I:1R.1t.\JWe. C.I.
nUTOUO\, mE II rp'LI'" IUOl\.łllle II II ,J,1:Tl.CI\.1,
YI.CTII'LI.1\ ECC'Ii W 1:f.\XO\" )I,OII,,£;"E I,I.UPL, O\'-
R1;.J.1:K'L l>'LICTpOCTL ItrO,I\II.łiGEIIHIt 1t1.10," ]cTL
,1,P'LII,UII nOK'tIlI.CKO. pEI\O," E 1 'L, 1.11\0 npo-
p.ł, I,JI\O H OTl1WC O\'YIIT£.lt.\ C!OR'liIlOI.l'L no-
UUII II np'LRltro lpXIlItIIHCKOlIl, "J I>'LI npo-
prawdziwego rozumu przyszedl, w naszych la-
tach, gwoli naszego narodu, o który się nikt
nigdy nic troskał, pobudził do dobrego czynu
naszego nauczyciela, błogosławionego Meto-
dego, którego wszystkic dzicb dobrc i walki :;
nie powstydzim się prZ}TÓwnywar pojcdynczo
do (dziel) owych boiych pracowników. Bo je-
dnym z nich był rówien; od drugich mało co
mnic J ' szv, a nicktórvch badź uczoność cnota.
.. J.. ..
bądź cnotę uezonością przewyiszył. 'Vszys- 10
tkim bowiem stal si..: podobien i wszystkich
cnoty w nim się odwzorowały: bojaźń boża.
zachowanic przykazań, czystość ciclesna, pil-
ne modlenic się i świ tobliwośr, sIowo pot znc
i lagodnc: potężne dla tych co up0l'llic się sta- 15
wili; lagodnc dla t 'ch co upomnicnia z pokorą
przyjmowali; oawaga, skromność, laskawośr.
milość , umartwieni c i cicrpliwość: wszystko
stal się wszystkim, aby U's:.ystkich ;,bawil. nód zaś
jego po obojgu rodzicach nic b -l pospolily, 20
jeno wysoki i zacny, znan przcdewszystkieIU
Bogu, potcm cesarzowi i calcj tesalońskicj 0-
kolin' bo i P owierzchowność J 'l"ro byla od-
t. , l) ..
znaezająca się. Dlatego tei i Grccy kOl'hali gn
od dziccillstwa i z uwiclbicnicn o nim rozpo- 25
wiadali, aż ('{'sarz zdo]nośl'i jl'go poznawszy
dal mu w dzicrżenic xiestwo slowiallskic.
-
'Yiersz ;) CA IlE &1: IlImTomc IIIIKOJII;I,E M ca IIIIIWJIlir.C IIIIIiTOir.C E. - i. l11JffiCIUUO»
E.1.\ir.EIIJrO O\,YIITE.Ul B. - 5 IHOiliE KI.U OGp'IJił» €rOili€ KU ĄOEp....ł B. i E..!- tj
IIO,J,RHr'£l» nO,J,Kllrw B. i E.-7 HE IIOCT'LI,\IIU'L C.ł» Ile nOCTId,\"U'L u B. liC CTId,J,lIł.I'L
Col E. - 8 p.1RMI'J. M .1RCII'L B. i E. - 1.1.1.1'11 1.11.111111 ł.IUI.łU'L 1.11liii B. i E. -
APo\,r'LIII 'L II .l.po"rł.l 'L B. i E. -!) &0.11111 E01't. E. - f..10RCCII01O I C.10KECHWa D.-
ł O EI.C'liIl'L» KC'tł.IT, Ił. i E.- ł ł KI.CII 'L II RC't r.. n. i E.-IIRUUUłt 11E.111U1£ E.-
ł 2 nl\'LTl.CKOIO» IIJlOTCKOIO B. 111I0T1,CIWI0 E. - ł 7 RbCE o ..I.Cf.\YI.CK'LIn» KCE o
RCt.\YCCIiIl 'L B. i E.-I H RE1U,"» KE.1UII B. i E.-21 1:11>.1 11.1111 f. » I1KU!WC D. i E.-
22 rp'''''1I nEpL1'1I H.-23 "1:I1 DV l) E'tI" O\, R.- 111,f.1PI" O\,K't,''liKh Illppl. B.-2;) AP'L-
il>UIIII Cp;r.UII B. - CJOE1>llbCIiO» C10ECllbCKO B. i E. - PCliO,' II pei'c B. - 27 no-
f..1,u1l II» nOC,UTII E. - np1.KUrO m:pnuo E.
I) 1 Km'ynt. 9, 22,
Ś. M E T O D E G O.
0VYIIl\ CA CLC"tł.l'L OE'LIYlI£U'L Cl\OK"tHLCK'LIU'L
" OE'LIKJ'L A no IUJO\,.
5 j. C'LTBOpL m£ B'L TO 1.11. liIIA\<t.c.ł-iH i\"tu
I.Ulom, II o1( p1> lAliorLI "''''LKW ECIII"IILHW K'L
3>IITill ceu'L, npCJOił>11 CUlłWA ThULI H KOJIO
Hl IleECCIILI I.' LI Uli. IICXOTtUIUC EO YCCTIIW.ł
i',01(UI.ł Op'Ln'LTIITU IICnpCr....B110111H1.1II K'L K1>I\L1.
10 II OEpU'L Kp"tJ.I.ł II Ewcn Iillaił>elliA\, II 10£"'1.
H'L UHł.IE'L, 1I-'"tił>C cHn'ill OTI,II 3mBO\"T'L ,
nOCTpltr'L CA OEJ'tYC ta G1. YpLH'!1 pll 'LI. II
H1; nOKIUlO\,.1 c.ł nOIiOpOIl'L, .. C'LKp'LW1A\ RCCI.
I'C'LIIJ'L'II, UIIHIULCK'LIU \'11111., II l\'Ulr.1I1'L "Pll-
15 n:ir.JlUc.
1-. IIpUK31OYI.WOV mc u Rp"tI.ICIIH UKOUO\"
II IIOCU 'lhUPI. 110 IIJOCO :1, Ep.1n !tro, E'L
1i.\ 1p'Ll, ":1 no.łT'L II C'L COEOIO 111 nouoqlL.
ł>1\\:01( EO TUIO ił>H"OBC pIlCTII.1II1,CK0\"l0 B1>pO\,
O BUhl.lłl 0\'1.ł"'C, 0I1'L ił>£ pCK'L: I:\KO rOTOK'L
KWI. :1 P"CTlUIII.CI\O"IO K"tp01( O,. 1.1 p'tTlI. H
'ICOUO\,W:1 c.ł II'L Wh,1,'L CJo\,i1m 111\0 p1E'L
I.IMIMUOV Epno\" 1I0BIIII0\".1 CA\ IUIO,". CI.;I\C
1I0.1I1TKOIO, Zł «)IIJOCO. "L C.10Kf.C1.1 "pUIOi1>cn
25.1. II nocp:U.łUCTC. HII''108'L ;1\£ IJM.1pl. II 0]-
Tpll.\p:n. "O"RHr'L Kro "OEp1. 11.1 EO;r.1I1I no\"Tf..
99
Przcwiazial on, że tak powiem, poslannictwo
jego na nauczyciela Slowian i pierwszego ich
. arcybiskupa, chcial więc aby obyczaje slowiań-
skie poznal i powoli do nich nawykal. I'ł
3. Strawiwszy na tern xięstwie mnogo I3t,
ujrzal jak wi lc wrzawy marnej jest w życiu
tern, zamienil wiec ziemskie ćm y i wole na
. ..
niebieskie myśli. Nie chcial bo"iem zacną du-
szą wtórować temu, co nie trwa wieczyście.
OWOl w dogodną porę pozb .' się xięstwa i
poszedł do Olimpu, gdzie żyją świątobliwi oj-
cowie; postrzygl się, i habit czarny wdzial.
I powodując się pokorą pelni' w uległości
wszystko co do zakonnego życia należalo; a
pilnie przykładał się do "\:iąg.
ł. Zd H'z -ło się zaś czasu owego, iż cesarz
filozofa, brata jego, do Chazaryi posyłając, ka-
zał mu wziąć go sobie w pomoc. Byli tam
bowiem ż 'dowie i wielce przeciw chrzesciań-
skiej wierze bluźnili. On zaś rzekł: gotów je-
stem umrzeć za wiarę chrzcściańską. I nie wy-
mawiając się, poszedł, i sluż 'ł jako sluga bra-
lu młodszemu, powoduj c mu się. Ten więc
modlitwą, a filozof naukami pokonał ich, i
Lyli zawstydzeni. 'Yidząc tedy cesarz i patry-
u'eh3 pomyśln walk jego na bożej drodze,
Wil'rsz j C'L TKOpl. I) CTKOpl. B. - 6 o,, p-n ..morw II O" p1; E. - Ef. 'II II II 1.11 1.1 II Ee \'H-
CUIIII... E.-7 nu... II RO.\IO II UIUI E.-8 IIC OTl:\lU1£" IIC OTI1WC E.-U op'£n'LTHTII II
OpOIlLTIITH E. - ł O Ep"tIU II Rp£lIA\ E. - 12 OE1'tYt C.ł R'L YpMI'LI pll 'JJ" OE1Cye c:a
B1. YCplIW pll L1 D. . E. - ł 3 nOl\opou'L" 1I0pOliOI.l'L B. - KCCI. II BtA E. - H liC....
11.1'1.111. UIłIlWI.CK'LI" M IICnO.1I11. UIIIIUI£CIiI.lIl B. i E. - II I\lIlIr11.1'L II :1 KIIHr" 'L B. -
npll1"tm:łUl£" flpll.1C;r.l 'L B. np""Cił>.l E. - 16 Ep"tUCIIH B Kpcr.'CHII B. i E. - 17 Ił".
CIpIo" 1,"PI. D. i E. - «)1I.10CO«)J" c)lI.10CO&1 E. - I£ro cro B. i E. - ł 8 K:1 "p"LI II
1\" .lpIJ B. KO 1pW E. - O KC.1M.III l) stum' E. - ł I£CUI. II CCI.'1. B. i E.. - )CPH-
CTllł1I11,CIiO\,1O 'I 1\ "CTllł.\III.CIiO"1O A. pIlCTi1I1I.C"O" B.-Ot;'Up"tTII o,'u nu B. I E.-22
IICOC10"W:1 II IlCOC11OUll E. - II'L WI. 'L)I 110 WC,\'L B. i E. - 23 UhlII.WO\, l) J.Iellhwoł(
B. UC'IWOV E. - CI,ił>e I) cellił>C R. i E. -- 2 {. .)II]OCO«)'L «)1I10CO-&'L E. - C10BCC'LI
IIp"tJ.IOił>CTh D C.10H£ChI IIPCUOił>Uł. B. i E. - 25 1,I;C"PI.U Ippl. B. i E. - 26 Miro.
uo B. i E. - EOił>IIII.. I>omill B. i E.
łOO
Ż y w o T
E't"IIW H, A C....UI.\ II CKATIUlI lp llK:mIC60-
n 11.1 Yl.CTIIOH: I.ł'tCTO, ""'t;I:£ H:Cn. II01'p1:&.1
.
T!\KOrO UO Ei1. HEp:\Y WOY Rt O IIO '''IIW H,
" nOCTJlnlWl " "rO\,ł.lEIU G'L IHIUCT'LlpH H-
me H PIlII H:Tb CA 1I0JH pOH'L, H:UO\,ir.E ECTI.
C'L U1op.1 K II J\ CIIO,""O£E .1.1T.\, " OT£I,L 0-
..11.1«: o B'L 111£1.11. H:cn.
5. "pI1.10\,YH m£ C.ł G'L T'LI ,,"'ID POCTII-
tUK'L, KIIA I. C1\0£'tIII.C6'L, C'L CB.lTOIU'LIWII'L,
.
nOCUCT! II 'L 1.I0p B'L1 I.'L IILC.\PIO 1.111,''111.1 O\"
ruro.1lOlJu TJI.o: 111.0 CO;tmH:IO 1.1II.10CTHIO
p.1£" I£CU'LI, " CO\,TL £'L II'LI £'LWUH 0\,-
YIIT£.111 ł.l11O H pIICTlllll1£, H 'L Hn.1 'L II II 'L
rpl."'L H II 'L "'tUM,L, O\'YJIJI£ II'LI p.\ .1I1'iI.,
U'LI CXOR'tHH npocn 'iAJ\L, II IICIIIHU'L, mr.£
"'LI H'LI H.1CT.\IUU'L lU IICTHHO\, II p.1 OVU'L
CH.l 1\'L. TO O&p't, B:Uł\1.II\O, IIOC'LJII T.1I\'L
UO\,ir.L, Hir.£ II'LI Ilcnp:\KlIU KbCI.\I\O\, IIfI £I.-
AO\'. nr"" .,I.UPL IIH "".1'L p£'iE 1\'1. 1I.10-
Coło\' liOlICTI1IITUlIO\,: U'LIWIIWII II, m.10CO-
c)ł£, p't'il. ClIlO? IIH'L c£ro A.1 11£I.łOm£TL C'L-
ual{'gali nali, aby się dal święcić na arc)'bisku-
pa, na zacne miejsce w którem takiego męża
potrzebowano. A gdy się opieral, zmuszony
byl zostać igumenem w monast)TZe który się
zowie Polichron, ma na uh'z)-manie swoje wy- 5
zmiczone 2 t miary zlota, a jest w uim zakon-
ników siedmuziesiął.
5. Zaarzylo się lei pouówczas iż Hościslaw,
xiąż slowialIski , ze Ś" iętopd'kielll W) pra\\ i1i
poselstwo z :\Jorawy uo cesarza 3Iichala, m6- 10
wiąc lak: Oto z laski bożej zdl'owi jesteśmy; i
przyhyli do nas liczni nauczyciele chrześciań-
sey, z "Tloch i z Grecyi i z Xicmicc, a uczą
nas ruzmaicie. :\Jy Sł'owiauie, ludzie prości,
nie m my nikogo coby nam objnwil prawdę, 15
zrozumiale j,-! wyU:ulając. Dobrze więc będzie
wlauco, jeśli nam przyślesz takiego męia, któ-
ryby nas we wszelkiej prawdzie oświecił. "Tte_
dy cesarz Iichal rzeki 00 Konslant)-na filo-
zofa: sł'ysz 'sz-li filozofie slowa te? nikt inny !o
zdzia.fać h'go nic polrafi pl"l\l'Z ciebie. Owoż
\Yiersz ł &1.1UI1. &LlIU.1 B. i E. - 2 YI.CTIIOH:. 'itCTlIO£ D. i E. - I£CTI. norp'tu II
tcn. nOTp£u B. i E. -;) IICp.1.....WO\'. IICp .....WIO E. - 0\,11O\,,J,IIW1. euoy IIOV"HW
E. - 4 H HOCTJ£IIWJ H HrO\,1I£1U. IIrOVI.I£IU B. - UJIUCT1JPII.l UOIIJCTLlpH B. i E.-
5 " pHlIll£n» lupm,.1u'L D. i E. - IEuo\,mti I£cn C'L 1.1 1; p" . £1.IO\,ir.ti £cu Cł.I'tp"
B. £l.10\,ir.£ ECU C£ lA'tp.1 E. - G i II j, Ił 1\,' E.- cnO\,1\08£. C'LnlO"08£ E.- i 111£1.11.
H:CTh. IICU'L ECTh B. i E.-S np11.10V'i11 ir.C CA» IIpHIO"'iH u mti E.-T'LI "...... Ił TLI
AHII E. - 9 C.10R't01,CI\'L, C'L C£.łTOn 'LIWU'L» C.'\ORCIIEcn, eT, CRATOIIO nOU'L B.
C O££II"CK'L C'L CK.łTOn01\I\OI.l'L E. - J O nOCUCT.1. II nOC1:\CT.1 E. - UOP"R'LI K'L
l'I.UplO. UOpJHLI I\'L II"PIO B. i E. - 1 ł &Oir.III£IO» &omi£1O B. i E. - ł 2 'LMIRII
KCU.... II C'L"pJ£11 I£C111. A. - C,\p.18b ECULI B. - .,pJKII £CUI.I E. - H'L II'LI R'LIUUII
K'L HJC'L £'LW.111 B. - R'L III. C'LIU.111 E. - ł;) pHCTHUII£. Kpl.CTlmll1l A. pIlCTiJlI£
B. i E.-B .1" 'L Ił BOI\O 1. B.-14 rpl."'L II rpcl\'L B. rp'Lr'L E.-II'tI.łł.I,I.. HUlti.,1. B. i E.-
15 U 'LI . ULI B. i E. - CJOR't11H II f..10R£IIH E. - 1 fi H'LI I) 111.1 B. i E. - IICTHIIO\," H-
CTHHHOY. E. - 17 KlU]\'LII\O» C1\ ALlIW Ił. i E. - nOC'LI\H» nOCl\1I B. i E. - ł 8 lł'LI Ił
IILI Ił. I E. - IICllpJRHU» IICnpJBlIT'L D. II IlcnplRIIT'L E. - RI.CUI\O\, II £CI1KOY
B. i ł:. - npJ8LAoV. npJR"OV B. i E. - J 9 TU,'" 111.C"PI. 'ł TOr"J IPP" B. i E. - H.
lIOCOc)OY II 4)11 OCO&O E. - 20 1\00ICTmITHHov" liOCT1\HTIIHOY A. - 1\01l1.CTI1I1THII0\,
E. - C 'LIWIIWH. C1\LlWIIWII B. i E. - c)llaoco £« clJIII0CO&£ E. - 21 HcuomEU II 11£-
UOmET'L E. - C:'LTBOpIITII" TEOpllTII B.
Ś. 1\1 E T O D E G O.
101
TlWpllTlI, P;\ R't Te&£. TO ";\111. TU J\;\P'LI 1.1110- I dal11 ci dary mnogie, weź z sobą brata swego,
II , II 110111.1'1. &P;\T1, CROH, IIro\,I.I£11l 11£.0-0-
Jl,11I:!, II 11"11 mE.. C'l.1 1>0 Itcn CC;\O\,II I1H 1111.1 ,
Jl,l CC;\0YHUIIC Kl.Cli YHCTO CJOR.tlll.C"'L1 &£C't-
5 O IOTL. T'LrJl,l IICC'MI'tcn u OT(I£IIIII 1111 &0-
u 1111 "I.UPI1, no UO&CCII CR.łnro no-
CTon IICTpl, 111\0.1\£ ptYc> : tom &OIlTe U,
IJhC pU YhTIIT£. I} 111. BUHIW\, Cl\'Llw:uml1
P1:Yh IIJ umIITKO\, u H,UO:lmcn II C'L IIII'tl.lII,
t O ml:li tl:\ O" Torome Jl,0\, 1, EcrOlI;C II Cli. ,'1
TO," I1RII &or'L t)11 OCOc}iO\, C10&'tIlI.CI\'I.1 6'LHII-
n.1. II &111t 0VCTpOHC'L nIlCUCIlI , II &CC1:,1,Oł(
n.cnR.'I" 1I0\,TlI U 1\T'L I.łOp:\I I.CI\UO, IIOIII.I'L
mc> t.lC.o-O,,1I11. IUY1T'I. m£ 1116'1.1 C'L nOlWpOIl'l.
t5 nOBlltIo\,a Col C!OV.r.lITlI t}1110COtjJOY II U\,YIITII C'L
ol
IIIU.n.. II TPł.l,l'L ;\1;TOI.I'l. IIIU",1,'LWCI.I'I. C 'LBpl-
TIICT.\ U II 'L 1.I0plR'LI, OVYCIIIU''LI H;\O\,YI.W:t.
G. O\,B't,1,1:R'L m£ TllmrO 1.I0'{;1\1 ;\IIOCTO-
'"I\'L IIH1\011, IIOC'LU 110 HI}. mCllA RII.\'J;TlI
O 11, 111\0 :ur£;u &mmm. CRATII 0\ Y£IIHIC ICIO, no-
10m!. UOB'tHI.CIiO£ Itl."Irrui£ lU OHlpll CKI-
nro i\nOCT01;\ "np.\. CKITII .I.C 11.\ nOIlOKI.-
CTKO &l:m;łilllro "'C.o-O,1,III1. &L\;\:O\, £ KTCpl
igumcna :\Ietouego, i idź. Jesteście bowiem
Te3alollCzykami, a wszyscy TesaIOllcz 'kowie
czysto po slowiallsku mówią. "Ttedy nie śmieli
przceiwić się Bogu i cesarzowi, wetllug slów
święl£'go apostoła Pioh'a, któl'Y rzekł: Boga
si bójcie, cesarza czcijcie; otoz usłyszawszy
waina mowe te, udali sie na 1I10tllitwe z in-
... .. '" ..
nymi którzy jednako myśleli jak i oni. Tu ob-
jawil Bóg łilozofowi słowiańskie pismo. I wnet
nakrcśliwszy ..-łoski i mowe ułoZvwsz v P uścił
.ł ;:, ... J'
się w drogI? do Moraw, wzi wszy )Ietotlt" o.
T£'n zaś pucz .r znowu z p(Jkor powodować
sil? i służyć filozofowi J i nauczać z nim. A gtly
h'z)' lala milll?ly, wrlleili się z )Ioraw, zosta-
wiwszy tam uczniów.
G. Dowiedziawszy SI(' zaś o takich meiach
apostolik )Iikolaj, poslal po nich, pragnąc wi-
dzieć ich jako anioM\\' bozych. Zatwierdził ich
nauk polozywszy słowiańską ewanielił.: na ol-
tarzu świąh:go Piotra apostoła. Wyświęcił tei
na kaplallstwo blogoslawioncgo :\Ietodego.
\Viersz ł TO Jl,nl'L» TO Ul A. T1:I.I'L Jl,UI'L E.-JI,ltp'LI» JI,;1p'" D. lpll E.- 2 nOHU'L»
n01l1.l1l B. - "ro,'ucII.' "IC.o-O.1,III1» IIrO,"Ulilll I.H; O,1,ll n. HrO\,U£H'I. 1.1£t)OJl,C:II E. - ;)
C'LI &0 Hicn» CI" &0 tcn B. i E.-4 BI,CII II CCC B. i E.-CJOC1:IIC!\'LI II CJOKEIlCIiIl D.
UOR£HI,CKLI E. - &£C1:,JiO\,IOTI. II &CC't,1,O\,IOT'L B. i E. - 5 T1.r IICC'l.U'tCTJ l) T'Lrt\1
IICC'LI.I1\CT" A. TOr,1,J IICCU.J;CU B. i E.-li 1,"Clp"» IppU B. i E.-f.Unro II CB.łTOrO
E.-S I,"C]P" YI.TIIT£» IlIpt.\ YTlITE B. i E.-II'L.' 110 B. i E.-R£.'"liOV» R£111 A.-C.\1JWl-
BW]» C IJIIURW£ B. i E. - 10 lumł.c» £ro £ B. i E. - ił t)1I10 0 O\, CJOK1:III.CK'LI
l\'I.IIHr1J II tjJI110tO()0\, C10RCHI.CI\II IillHrlJ B.- tjJI110CO.o-O\, CJOB£III.C..... IiIIlUM E.- 12
16111£» lumc B. J61C E.-1;) C'LCT.1Uhl) COCTlCJI. E.-H. ..IC....O,1,HI:\1I l.Ie.o-o,\1.1 Bo I.Wt)O,1,"\
E. - n I\'LI» n:\lil.l B. i E. - nOliopOI.,'L» nOlWp'LUh .\. nopOlwl.I'I. D. - 1:J t)IUOCO-
t)OV» II/\OCO.o-\)\, E. - 1 li Tp....l'I. II TpCU'L n. i E. - IIW I.,\'LW c> 1.1 1, » IICWC.1,UlCt.I'L fi.
i E. - R1. Rp"TlICT1» cO KpnIlCT.1 B. - ł 7 1.I0P;\I 'LI, O\,YCIIIII\'LI IUOYYMUl» 1.I0plKM
O\,Y£IIHI\LI II O\,YLUI;\ B. IAOpJR'" O\,Y£IIIIIi... II;\O\,YIIW I E. - ł S O\,K1: 'tH'L II 0V B 1:"1\K'L
B. - 19 noc'LU II nocn B. i E. - 20 &04ł.llll» &mr.i.' E. - 21 C10R1>III.CIiOHi» C10-
R£HI.CI\O£ B. i E. - 22 L\IIOCTOU "npll1 n£Tpl i\nOCTOU B. - 23 &umcl .uo U£-
.o-O,1,H"» &U4ł.£IIIIUO uE4'0,,\i1 E. - &1:\;\:0'( II &'tt\ oV D. - lf.Ttp.t» £TCpl B. l E.
I) 1 Piolr. 2 17.
ronlLmenta Pol. Ilist. Tom. 1. ł:5..
102
ż y w o T
I....orzt YlJI,I. , e O\, IUXOV CIIORf;HLCK'L11I
K'LHHr'Ll, rJUrO.'IOIIIC: IW Hf.,1,OCTOHTL 1111 KO-
TOPOUOV E A 'LIKOV IIUUH EO¥K'LR'L CROH:n.,
pd Rf; KKpCH II rpLK'L U UTIIII"', no nUl\i\TO-
BO\, nHUIIlIIO, I£mc 11:1 KP"'CT't rocnO,,11II II -
nuc/t. t) Kmc IInOCTOI\HK'" nH.UTlI...1 II TPIl-
1I "'I'iI\IIHK"'1 IIlp£K'L, npOKuT.... unORUt
Ki\HHOUOY I£mICKOIIO\" Hme I>f; tOIO E .I CIO
EOI\f;I\..., II CR TlI OT'L OI('iCIIHK'" C1WR'tHI.CK...
Tpll non'Ll II AR IIHUIIOCT .
t R68 7. no Jl,hlIC '" me "'"0 't 'L ( HJOCO+'" H1
ił lut.
COVJl, rpAJI,'LIII, pE'iE K'" I.IE.o.O"HIO Cp:\To\, CRO-
I£I,IOY: CC, I>pUC, R10 COV"PO\,U CI1 ORt, 1£-
,'HIlOl( Cp" -'O; um"lfu, u d 'L II" I\f;Cf; n w\lO,
CHO" Jl,MII. CKOIIL'i18"', 1\ T'LI I\IOI>HIUH ropo\,
KU""III. TO lIf:l.łO 11 rop"'l P""II OCT.1IU1T11 Ol(-
Y&IIIIt\ CROl£ro, m'iC 1>0 1.I0mclU" K"'U.'''' cm-
CEII'L I>'LITU.
8. nOCUR'L e KOI'E L K'L lnOCTO:1 H1iO V,
npOClł m:.o.o"lIt.'\ , 1>:1 mCIUUO O,"'iIITUt.'\ IU-
mero, i{i1 I>LI £1,101( OTnOI(CTII.1'L. II pC'iC 1\no-
CTOJUK'" : oc TEI>f; C"UHOIJO," TOKUO, II'" II
RC1oIA'L CTp.1I1UI'L T101.l'L ctOGf;IILCKLlU... C IO U
OI('iIlT£Jt.'\ on, I>OU II OT'" CRAT.1rO :,"OCTO-
lU nnp", nepHl\rO IIlCT01LHIIKl II IUIO'iC,1,epmL-
29 lut. I'" I,LC.1PI.CTRi'tO 1I£I>CCIIOtIO". II nocn II, UJ-
mIC 8'L £IIIICTOJilO citO: "1I,piJlI'" CIIIICI\OII'"
Bylo zaś wtcdy wielu ludzi którzy ganili xięgi
slowiańskie, mówii!c: Niegodzi się zadnemu
narodowi mieć pisma swcgo, prócz Hcbrejów ,
Greków i Łacinników, wedlu g słów Pilata któ-
re na krzyzu paliskim napisal. Tych apostolik :>
pilatowcami i trujj zycznib.ami nazwawszy, wy-
kląl. I rozkazal pewnemu biskupowi który na
tez Z<tr3ze choro wal: i \wświecil z uczniów slo-
.ł... J ..
wiańskich trzech kaplanów a dwoch lektorów.
10
7. Po wielu zaś dniach filozof na sąd (boi!!)
idąc, rzeki Lratu swojcn1U :\Ictodcmu: Oto
bracie byliśmy sprzężajcm jcdn brózd orą-
cym I i ja padam na It'szc, i kończę moje
dni; a ty bardzo milujt'sz gór , ale nic chciej 15
dla góry rzucać apostolstwa, wszal ze przez nic
możesz hyć zbawion .m.
8. Poslawszy zaś I\ocel do apostolika, pro-
sil o Ictodego, blogoslawionego naucz .cicIa 20
nasz('go, aby go puścil z powrotem ku nil'mu.
I rzeU, apostolik: fi Xie lobic jednemu tylko, :Ile
wraz wS7ystkim tym krajom slowiailskim szl go
jako nauczycic)a od noga i od świ tego apl)-
stola Piotra, pierwszego zasiad<1cza stolicy i 25
k)uczotlzicrzcy b.l'óll' twa niebieskiego. D I posiał
go napis l\\-szy list ten: r lIadrpn Liskup i slu-
'Yirrsz 1 oY!t.'\.1 o\". 0V'i.1 OV .\. ro".IU OV D. - C OR'tIIl,CK1JA 1.1,IIUr'LI II CJOHCIICKI.ł.ł
lillllrLl B. i E. - 3 I>O\"I....R'L CROII 'L» I>O\"KOK... CKOII,t... B. I>O\"KOR'I. ClI,n E. - f. tł:-
RpCU II f.SpeH Ił. i E. - rp....'L. rpcli'L B. i E. - no II 81. B. -;) mlt::UIIIIO J) nllc:ulitO
Ił. i E. - I£m£» cme B. i E. - Kp"'CTf; II "pCCTf; B. i E. - 6 I£m£ II cmc B. i E. -
mIUTH'N. mU"'TII'LI A. - TplllA 1J'iMlllli1J J) Tp£A "''iMIII''W B. TpU LI'iIIllKW E. - 7
IIlpC...... ".'pCIi '" A. ""po"... E. - 8 "''''11101.10," l£mICI\Onol(. £-'HIIOI.IOI( EOIICKono,'
B. i E. - !} CJOH1;IILC"'" I) C OH£IIECK'L B. i E. - ł ł ""'IC 'L me l) Jl.1I€ '" B. -- H-
oco4t'L. +UJoco.o.... E.-ł 2 rpA"'LIH J) rp.a"hIU B. i E.-IIC4ł-O"IIIO)' IIc4to"itO B. i E.-
ł 4 1;C10. :łCCf; E.-15 "hill,» "tllL E.-CliOlIl.'ilR'L. CliOlI'iJRL E.-20 UE O"IIL'" liC-
4Jw"i.1 E.- &um£ll.nro. EUm&IIUO B. - I>Um£llllUro E.-- 22 In. 110 B.- 26 II nocn
H. II nOUZ\B'" B. - 27 Z\H,\pbll"'» 1I'L1\pf;f.\II'" B.
I) Łuk. 23. 28. Jan 19. J 9.
,.
S. I E T O D E G O.
ł03
H 1Il\&'L 604EiH K'L OCTIIC,\l\KO" II £RnOlIO KOV
II KOI'£IHO. cnB.1 B'L GhlWII" 'L 60roV, II lU
£UI" I.II1P'L, H. B'L Y£IOR101J1> 'L &1.1rOKOI£-
l )
nu,. t.'\KO o K.1C'L ,1\OV Ołmu CIL1W" OIł'L, 11.1
5 Ilnir.C 4E14E,1,.1 OU'L C'L m£ulli£....'L H 1.I0111TBOIO,
Bl\W£rO pJJI,H cn.\C£lIit.'\, K.1KO £cn. R'L "RlIU'L
rocno,1," C£p"lp K.1U1A, liCKUlI £ro, II nOK.1-
l\l\'L KJIJ'L, UKO II£TOKI.IO R1\pOIO, HO H &:U-
rLl1.1II Jl,1oJW )l.OCTOIIT'L ClłOV4EHTII coro,'. K1>P"
tO 1i0 6£ 'L Jl,1\J'L l.I£pTK.1 £cn, 2) II OTIU,1,"IOT'L
Tli, IIm£ tA llllATI. 60U 1I1101I1£, 1 ł'1\Ib1 tA
Ero OTIICTlIOT'L. II£TOKI.IO 60 O\, ccro CRUH-
TU"CKUO CTOU npOCIICT€ O\,YIITCU', 110 II Ot{
IinrOR1\pll.1fO 1,"C"pU UII. ."Ul. )1.1 nocu CJ....'L
t5 &11T.£lIlrO IIJoco(IIJ I\oHCTI1....TI1II1 II C...
IipnOU'L, .,oll..,,£m£ 1tI,1 IIC"OCn1o 0i.1'L. OIlJ
ir.e, oVH.t.,1;t.KW" "nOCTO.UCIi.1fO non "OCTO-
nlll.1 RUUA CTpIIlW, KpOU1o KIIIOlU H£C'LTRO-
pllcn IIIIYl.C04E£, 11'1. K'L II Ul 'L IIPHII"OCT€, H
20 CBU.\fO IUIIJ.U:IIT.1 1,1011111 II£CO\'III£. 1.1...1 4E£
Tp..rOV&O\, P""OCTI. npIlIlI.lW£, 0V'A'LIC1U1 OI.ł'L
-
IIC"'LlnRIU£ n0C1,.uTIII.U:.o.0 ł ,IIt\, CKA","'U£ II c...
0"'''£11111\101, C'LIII_' 4E£ H1Ulero, 111 CTp.1lI'L1 U-
WA, 1.I0\'iti.1 me C'LRpLIOCIIJ p.1 O\,I.IO"I'L H IIpl-
25 KOR'tplll, JI,.1 R'LI O,'YIITI.. t.Ui04E€ I£CT£ IIpOCII-
.'11, CK.1 ."" li'Lrlllr'Ll K'" A\ 'Llln. KIUl", no RhC£-
1.I0\" I,PLI\ORHOI.I0V YIIHO\, IIC"1"'H", II C'L CKoł-
ga slllg Lożych Rościslawowi Świętopełko-
wi i Kocclo\\i Chwał(t BO!]1l 1/(1 wysokościach.
a na :.iemi pokój lud:.iom dob,.ej woli. Oto do-
sdy do wiadomości naszej takic wasze wzglę-
dem wiary postępki, których po was z upra-
gnieniem i modlitwą wyglądaliśmy, gwoli wa-
szego zbawienia. Xatchn=!.ł Bóg scrca wasze
żc go szukacie, i pokazał wam żc nic tylko
wiarą alc i dobl"cmi uczynkami służyć Bogu
naleiy. HTiara bowiem bc:, flc:,!/"kow martwa
jest, i odtrąca (Bu!]) tych którzy go słowami
w)"Zmlją a uczynkami zapicrają się go. Prosi-
liście o nauczyeieJa nic tylko u lej biskupiej
stolicy, ale- także li prawowicrnego ccsarza )Ii-
chała. Owoż posłał wam Lłogosfawionego fi-
lozofa Konstantyna z bratem, zanim my (posłać)
uścign 'liśmy. Oni zaś dowiedziawszy się ze
kraje wasze do stolicy apostolskiej naleŻą, nie
chcieli nic przcciw bnonom czynić, lecz
przyszli tlo nas niosąc relikwie ś. Klemensa.
)Iy tcdy "'oistą ratlością przejęci, postanowi-
liśmy zbadawszy :\Ictodego, wyświęcić go wraz
z uczniami, jako syna naszego, i posłać w kraje
wasze, bowiem jest to nląż rozumem tlosko-
nały i prawowierny, aLy was naucza' jakoście
prosili, uUadając xi gi w języku waszym do
wszcłkiego oLrz dll cerkiewnego w zupełności,
\Vicrsz 1 PII)'L EomiH J) pJ6'L K..C1:...... p.1EOI.ł1, EOiIilIl£I.I... A. pochw. - POCT"CUHOI(,
II CRUOII011WV, II IWII£;\IO» POCT"CU80\, II. "01'£:\10 E. - '2 CI1\R.1 8...» £1.:\81 B. -
f . - ł ł .
) 8'L ,1.RHfi\'L» R07,,,RIlr.1'L B. - I H m i\ J) It lU:1 B. - 1 UlIU.. » UIIIT'L E. - iJ
I\Uir.£luro IUOCOt 1 1\0IlCTt.'\II"THlI:\ II &11ir.£1I.1f0 tI>1I10CO .1 KOCUIITIIIU B. &U:f.£IIH.1fO
t)1I10C04ł-l 1\0IlHT.i\IIUHlI.1 E. - ł fi 011.1)) 011" B. - ł 7 0\,K1o,1,'tBIU1» O\,B1:,1,1>BIO£ E.-
ł H IIEC'LTBOpIlCTe IIHy..com£ II IICCOTHOpIICTf! HIIY£COil\C B. - 22 1I0C....\1IH IIOCUTII
D. i E.- 1.1£&0),111111 uc o b E. - 3 Ot{Y€lIIIK'LI, C'LIIIJ« 0VY€lIIIKhI, Chili] B. i E.-
CTp.1II'L1 11 npll1M J-I. i E. -- 2-t C'Up"IUCII:\» COK£pWEIIl B. i E. - 25 OI(Y"!"1I o\'-
YIIT'" B. 11.10\"YHT1. E. - K:C1C II Ecn B. i E. - 2G l\'LIIHrU» I\,mrw B. I E. -
.I 'UK'L» .I bIK'" B. i E. - Br..C£I,IOV 8C£1.I0," B. i E. - i IIp..I\OBIIOUO\,>> IIEpl\08nu-
"'01( ił. i E. - IICIU...llh II HCnO.1II.. 6. i Ę.
J) Łuk. 2, tł. 2) Jakób 2, 26.
-
f 04
ź y w o T
TOIO LILW£IO, p£K'LWE C'L nO\'il.&OIO, II "PI.- do mszy czyli służLy (bo!';j) i chrztu, jako za-
IpEHBItUL: L'\KOmE Itcn c)IIJOCOc)'L łI1Y;\l'L cząl już byl filozof Konstantyn za laską bozą i
KOHCTlllłLTHH'L &0;1OH:1O &!UO".tTlIIO, II .t cu- ś. Klemensa modlitwą. Jeśliby zaś i kto inny
nrD KJllt.I£Hn IAO HTK'LI. T.tIW:'\\E "111£ HlI'L mógl was nąlcżycie i prawowiernie nauc ać,
KTO K uoa;ETL ,ł,OCTOIIIIO II np.1KOK'l:pHO CKl .1TII niechaj będzie świętą i blogosławioną jego na- 5
CKUO II & JrOCAOR£l1I1O &orou'L II II.\I.IH II RI.C£IO uka przez Boga i pl'zez nas i przez wsz 'stek
K.\.g.O IIIiIlH:IO II anOCTOJhCIWIO I'PLlWChlO &O II, katolicki i apostolski kości ol: abyście z latwo-
AJ &'LICTE O" O&L !nOK.t,J,11 &03:1111 1I.18'LII\JU. ści,! do przykazali bożych nawykli. Ten zaś je-
CI. me It"HlI'L p1HIITlI O&'LIY.\II, A" II] 1.1 MU II den zachowajcie zwyczaj: nieclwj (la I1ISZY pie-
npl.KtH: YI.TO\'TI. .1nOCTOJ'L II H:l'.ur£.'"1£ pHI.Ił.- rwej czytają "postoi i ewanielię po lacinie, a 10
CIi'LI, T.1YE C;\OK'1II1.CI\'LI, AJ U IICnJ'LHIITh potem po srowi:ulsku T:lk się spełnią slowa
;,
K'LIIU3)LlIOH: nOKO: f.\1\0 K'LC It\UT'L rocno"l pisma świ<:tego: chwalcie ]JW/lt ws::.;ysry 1/(/ro-
Kl.ClI &\ 'LII'II, J) H ,J,po rOHl'11 :2) Kl.ClI 1('L 'Lrn- dowie, a w dł'llgiem mi('jscu: lL's::,yscy poc::,ęli
rOllOTL &\ 'L.K'LI P\ lI1YLlI'L1 KEJHYUI1 &{)30UI1, 11- mcJwić 1l'ielmo lIe sprllll'Y bo e 1'0::.Jic:;'lIemi j ;yki,
K030E '-.1cn 111.110 CKU'LIII AO 'L OTK1\QI1RlTH. jako im duch śll'i ty ll'ymall'iać dawał. Jeślib 'H)
"IIIE 30£ KTO OT'L C'L&P111'L1 'L IUI.I'L O\,YIITUL zaś kto z przyLylych do was nauczycieli lub
u CI'LIW.1IpIlX'L Cl0' 11 II OT'L IICTHII'LI OT- ich uczniów od pl'awdy odwrac:1jąc się (a ll';O-
KP;\quIOIpH 'L UJ &n"lI, H1YOETI. Ap'L IIO\"R'L dqc) w błędy, poważył si balamucić was, ina-
liliJKO p1 'LRpUp.1T11 K'LI, r;\,J,&\ 1i'Lllllr1.1 A 'Llltt czrj (uc_"qc) , ganiąc xi gi w waszym jt?z 'ku,
K WEro, Al &O" £TL 0T.10''Y£U'L, 111. T'LI\I.IO I niech b dzie wyląrzon: alc t .lko oddany pod 20
B'L CO\,),'L AJII'LI I,PLKKII, AOIIL,J,£3.£ u IIcnp1- sąd kościola, dopokąd sic: nie poprawi. Tacy
BHTI.. III &0 CO\,TL 81'1.1'", i1 11£ om,I, Ame bowiem są nie Oll'ce ale u'ilcy: z owoców ich po-
Jl,OCTOHTL OTt. nIO 'L H 'L 11.1TU H XP.1HIITII znacie je, i strze c;e się ich. \Yy zaś, kochane
CA H 'L. 3) R'LI m£, Y&\ł-\;t K'L IO& £Im1, no- dzieci, poznajcie naukę bożą, i prz)'kazań ko-
\Vicrsz ł pm,'Lw£ Ił PCKW£ B. i E.-IiPI>III€IIHI£I..1. D I\pElpc'fi£ł.1'L B. i E.-2 c)IłJOCOt)'L Ił
+HJOCO&'L E.-HIYi1!'L KOIICT"UhTUlł'L Ił KOCUIILTIIII'L II:\Y,u'L B.-a &UrOA1;TIlIO» GU-
rO,J,uilO B.-4 IiJlll.IClln I.IO;\HTB'IJ» 1.10JHTRłJ IIJIII,JCIIT:\ B.- 7 1,.'&O IIIiIII£IO" II;\ O-
lUlHi£1O - I,PI,KOBI.IO JI 1'£pKORI.IO B. i E.- 9 CI, m£ ","1111 'L Ił CEli 30e £/'"11'1. B. i E.-
O&'LIY:\H Ił O&LlY.1H B. i E. - 10 npl.81;1£ YI.ToVn» nEpKtC YTOVT'L B. i E. - I£rurE-
I\HI£ II £r.ur£1iE B. i E. - pllI.II.CK'Lh P"UI.CKłJ B. i E. - 11 C;\OK1;III.CI\1J II CI0KEIII.-
CKLI B. i E.- JICnl'LIIIIU II IICII011I11T'L 1:1. i K-12 1,'Lllllm...IOIE CJORO Ił Cl0BO Immf.-
HOE B. i E. - K'LC K;UAn» BOC K;\].lT'L B. K'LC B.1UT'L E. - 13 BlaCl1 'lJI'11 II BCH
A LlI'11 B. i E.-RI.[II K'L 'Lr.1JrOJlOn Ił BCII GO r.11rOlIOT'L B. KCII B'L UUO IOT'L E.-
14 Ił YK'LI P;\ lI1YI.H'LI B£JHYIIU» A I"KłJ p.1 I\II'iHłJ K£lHYII14t.f. B. A LlKLI P;\ I\HYII'"
BE"HYil E. - 1;) CGATYH AO" OTR1;III:\RUII Ił CKU..... AO\, 'L OTR1;Ip£KL1TII B. i E.-
ł G C'LGp111'L1 'L K1U'L Ił CO&OPII"'II 'L B. CO&p.UIIILl 'L K1U'L E. - 17 HCTIIHY» IICTHllllbl
E. - 18 Jl,p'L IIO\,B'L» A£p IIO\,R'L B. - 21 IICnp.1BHU Ił HCllp.1KHT'L B. i E. - 22 Kn-
I,U» KOI\I," E. - 23 AOCTOIITL 'I OCTOIIT'L E. - H 'L H.1T11 Ił H rU1TH B. - 24 B'L -
1\1O&I\EO.1I:\» BO ;\IO&.1£U]i1 B.
I) Psalm 116, 1. i) Dzieje apost. 2, 4, 11. S) Iat. 7, 15, 1G.
I !J T O D E G O.
10a
C10''WIIITE O\'YEHi:\ &O i], H HE OTpHH"UE K:t ]-
lIi1 l'pLK uno, A] CM( OCpM(lp£Te HCTUUUIIH
IIOIi.101IlliU,H Eo;r.iH, OTl'1O HJWEI.IOf{ H£&ECHO-
UO\" C'L KCtUII CUTLlUU. ZlI.IU"h. IIpHU'L E H
5 KOII£1h C'L KEXIIIWIO Y"CTIlIO, H n]1\1,1 IIOCU II
I\'L iUIOCTOXIIKO\", II AR.1 AECUE UO\"a\h YhCT-
B'LI Y.łj,II, A:t II I£lI0\, CUTIITI. U] I£IIHCI\OIlL-
(
CTKO K'L 1I:t1l0011ll, II] CTOJ'L CK.nno ",H-'PO-
IIHKJ, allOCTOU OT'L o. I£4EE II ..'LICTI..
,
10 9. no CEUL mE CTiXp'LIH Kp U'L, ]RII-']II-
K'Lm Jl,O&PO" II IIpOTIIKMIHK'L IICTIIII1:, K'L -'RlI-
me CpL,1,IJE Kpn] łJOpJKLCKlrO, Impol11, UIUL,
C'L KI.£IIIIH I£mICROn'Ll: 11KO II] IIJW€II O&]JCTH
O\'i'HIUII. 011'L a.€ P€Ył;: H ;X 'L, "lpe r;'LI 'L
15 KtAU'L, 11KO K]IU] ICCTh, KPOUt E'Llt'L o,1,UJ'L ;
Ht. CRuno IInp] H:CTL. ,11,1 np]RL OIO, JqlE JH
K'LI p'LKCIlUil pJ,1,H H lUI\OI....CTK.\ lU CTJp'Ll np1:-
''LI HJCTO\'1I1K:TE YpEC'L 1\]11001.1, E'L &pJIIt.\-
IOIPE O\,YEIIIII\ &OmHI], E.\IO,J,£Te u, IU,1,J 1\]1\0
20 OUIpC ffiEl1: HOV ropov KOCnO'LIU'L T1oUEUEU'L
"PO&IITII lI'L r'L KJIUL H J1tH:TE. ptlU] mE I£I.IO\,,:
l.\pO ruro u "'LJ Jl,O&OV;,EIUII. OT£1:III.\ 0111.:
IICTUIIOV rnroJIO np1oA'L IfLC",PII, II HECT'LIir.1O
U. "' K'LI TROPHTC £OJIO UIUIO lU 1.1111:. 111;-
25 CUL EO JOf{YI.IUII U T"' 'L, mr.E COVTL IIpJKh OV
nUO]IOIpE I.UlOriXI.lII I.IOV"UIII 3\IITHI:\ CUO II -
E'LI]II. IAHOrJU'L mE p'tYEł.I'L npOfl\iXrOl\EII.1IJ'L
ścieln)"ch nie odrzucajcie, aby cie się stali pra-
wdziwymi czcicielami bożymi, ojca naszego
niebieskiego i wszystkich świętych. Amen. CI
Przyjąl go więc Kocel z wielką czcią, i znowu
posIał go do apostolika z dwudziesta mezami
.. ..
zacnymi, aby mu go wyświęcił na biskupstwo
w Panonii, na stolicę (niegdyś) świętego An-
dl'Onika apostoła (jednego) z siedmiudziesiąt.
Co się też stało.
9. Po tcm zaś stary wróg, zawistnik dobra
a przeciwnik prawdy, rozj trzyl nali ercc
wroga morawskiego, Karola, ze wszystkimi bi-
skupami: .Oto w:nasz)'m udziale uczysz!. 8G9
On za (Metody) odparl: . Gdybym wiedzial,
ze to wasz udział, obchodzilbym go z daleka;
aleŻ on jest Piotra świętego. Zaprawdę jeśli
wy. dumą i lakomstwem powodowani, wbrew
kanonom przedzialy stare przekraczacie, nauce
bożej przeszkadzając, strzeżcie się iibyście
jakoby żelazną górf,? czaszką kościaną prze-
bić silując, mózgu waszego nie wylali.. Rze-
kli zaś jemu: «Zuchwale mówisz, na de ci
to wyjdzie.. Xa to . on: . Prawdę mówić i
przed cesarzami nic wzdrygam się; a \" y rób-
cie ze mną co się wam podoba: nie jestem
bowiem lepszy od tych którzy prawdę mówiąc
rozlicznemi mękami życie to-zakończyli. II Gdy
\Viersz 1 OTpIIH1:TE II OTpllllllTf! B. OTpHlIJTE E. - 2 O&p.łIpETE» OE'Lp.łIjJETE B. - 11-
CTlIIIHIIII. HCTllllllil1 E. - ;:) OTIIIO II OTI,Of{ E. - 6 ...o\,ml." 1.10\,3\'L E. - ncTII.....
YECTIILl1 B. YECTłILl11 E. - 7 YM("II" n"u B. - tRATIITL. CRM(TIIT'L E. - 9 II &'LICTL II
&LlCTL B. - ł O CEI.II. II CEU'L B. i E. - Cnp'IJlI lI CT.1pLlII B. i E. - .1RII1ł. IIR'LIII II J-
HII",'IIIWU B. i E. - ł I n pO TlIRLIlii K'L II IIpOTHRIIIIK'L B. i E. - IICTIIII'I; II IIf.TIIIIII't B.
i E. - K'L K.I4EE II KO AKII3\e B. - 12 CPI.AIfE. cEp"IIe B. i E. - Kpn.1 II Kpl\r0V A.
B. i E. mylnie. - I.JHL. IIJ IIJC'L B. i E. - 13 RI.CHUH H:IIIICKOII'LIII RCIIUH EIIHCKO-
nw B. i E. - -14 pEYE I OTK.....1.1 E. - 6'L1 'L. &W 'L B. i E. - 15 I£CTI." ECTL B. i
E. - &'IJ 'L» EW 'L B. i E. - -16 H'L. 110 E. - H:CTI. II tCTL B. i E. - 1 7 pI"H II.
pJAl1 E.-18 K'L EpJllt.1IO",E» RO &pJHL\lOqIE B.-19 H:rJl,J» E".1 B. Er"J E.- 25 1\0\,-
YI.IUII HD KOVYIUH E.-26 UJrOJIO"IE» r.urOJlOlp£1I B.-27 IIpOrJi1rOllE 'L1I IIporKJro-
rOAEHJU'L B. IlporOHEH"U'L E.
Monumenta Pol. Hill. Tom. L ił
106
t y w o T
H H£LlOrOVIp€ł.I'L I£LlO," npOTlIKOł{ OTR'tIp€RUH,
p£ye IiOp01" II HlUp: H€TpOł(4E;\HTt 1I0l£rO
U£.o-0AUI:\, 0V3\E GO CA I:\KO II npH 0€'1111 0V-
nOTH1'L. P€YE OH'L: I£H, Kn 1,'L11\0. 4)1uoco
nOTHJ HII'Lr CP'UW£ l\1O,1,1IH:, p10WJ H:UO\,: YLTO
CA nOTUWII? Ą'tETb OH'L: C'L rpo\,&olO c.ł Y -
,11,1110 IIp't 'L. O TOU'L 3\E C"OR€CII C'Lnp'tRIUE
CA p:t U OW], ił OIlUO JC1 KWE K'L CKJ&bI,
Jl,p'LiI>nWJ no,,'L Tpnll 1'tTJ.
ł O. AOII,1,€ 1\'(, i1nOCTO"III\OV, H 0\,R't,1,1:8'L
noc",," KAUROV II] HA, A] HEnOIOT'L UbW.',
P€IHUC CJOV3\&bI, KCII 1i0pOJ€RH €mICIiOlIll, ,11,011-
,
ĄE...€ II "€pmJTh. H TIKO U nOVCTIIW], P€KWE
KOI,UIO: "'Ile cero "'UIOlI 0V C£&1:, II€II &OV-
ĄCWII H;\C'L lW&P't. 110 OHII II£H &LlIUJ cK.ln-
ro nnpOK] C01("l: YETLlpU &0 OT'L HII 'L EnH-
CKoml o\,upOWJ. npHKl\IOYH 3\£ u T'Lr,1,J, UO-
P1R]I:\H£ OYIO.....WE H£UEYbCK'LIA nOn'Ll, 113\£
3\UKl:\,tOY B'L IIII 'L II£npHf.\IOIp£ HU'L, II'L 1i0R'L
8;3 KO\,IOIII£ 11.\ IIA, II rIUIUJ K"c.ł, ZI I\'L \lIOCTO-
"liKO\, nOCUWJ: UKO u np'LB'tH: OTI,II IUWII
OT'L CR.lTUO n€TpJ IiP"Ip£IIIIH: "PIIL'UII, TO
ĄJ"',1,b H.UA'L UE.o.O,1,IIU i\p Ul£nHCI\OIl:t H 0VYII-
T£1U. i\&HI£ 3\E IlOcn II nOCTOl\III\'L, .. npll-
HU'L " CR.lTOnJ'LI\'L K'LHA " C'(, 8..C'tUII UOP.1-
K"I:\II'LI, II nOpOVYlIl£UOV BhC't IlpbKKU U CTPUiI>b-
IIHK'LI H'L KbC't 'L rp;\,1,'t"'L- OT'L Toro...E ,1,blle
REJ....III H;\Y T'L plCT11 O\,Y£IIHH: GOmHH:, II
CrpllfEbHHI,11 1.I110...HTH C.I K'L K"C1;,"'L rp;\,1,'t 'L, H
się W długą rozmowę zapuścili, a odpowIe-
dziom jc o sprostać nie mogli, rzckl Karol la-
godnie: Xie trudźcie mego :.\Ietodego, bo się
już jak przy piecu upocil. a to on: . Tak jest
wladco! Filozofa spoconego spotkawszy raz 5
ludzie, zapytali: czego si2 pocisz'! On im na
to: Z grubianami spieralem si .1I O to się wi c
slowo posprzeczawszy, rozeszli się. l b)-l zasrany
w Szwaby gdzie go tl'zym:mo pól trzecia roku.
10. Gdy sif} to do apostolika donioslo, ten f O
przcł..onawsz)' się o tem, rzucil klątwę n<ł uil'IJ,
zakazal spiewać mszy czyli służby (bożej) wsz -s-
tkim karolowym biskupom. pokądby go wię-
zili. T<łk więc puścili go, rzeklszy Kocelowi:
Jeśli go przyjmiesz do siebie, nie ujdzie::.z Ita- 15
szej zemsty. Lecz i oui nie uszli kary świ tc-
go Pioh'a: czterech bowiem biskupów umm'lu.
Zdarzylo się zaś wtedy że )Iora\\ ianie pozna-
wszy xięzy niemieckich, którz)' mięozy nimi
z -jąc, uie sprzyjali im, lecz tylko zdradę kno- 20
wali, \\ ygnali wszystkich i posłali do aposto-
lika, (mówiąc): Jako niegdyś ojcowie nasi PI'zy-
jęli chrzest od więtcgo Piotra, tak tcż daj
nam i dziś )Ietodego, na arc 'biskupa i nauczy-
ciela. \Vnct apostolik poslal go: i pl'zyjąl 25
go Świętopełk xiązl? i wszyscy l\Iorawianic;
i poruczyi mu kościoły wszystkie i postl'zy-
zeJICów we wszystkich grodach. Od tego
czasu bardzo szel'zYI się poczęła boża na-
\Viersz 6 Jl,1oI£Tb. JI,'tET'L B. - 7 np't 'L» p't 'L B. - 8 C8;\GbI» COUGLI B. - 9 AP'L-
....uW.111 ,1,Ep4EUW£ E. - 13 ,1,€pmu... Ą£p3\U'L E. - nlio II. T;\lm B. - 14 KOIfE-
1\10. 1\11£]10 B. - ł 5 HIC'L ]\OEp't l) ]\O&p't II.\C'L B. - 1 G OT'L. o B. - 18 Htu£y..-
CK'LIA. IICII£Y£CKI.ł.ł. B. i E.- 20 K"U» II tA B.-21 IIp'LK'tH:>> nEpK10E B. i E.- 22
KP"IpEIIHI£ nplll1JII. I\p£IpEIII£ npI11U1 B. i E. - 23 Ą;\4EĄ". A"..... A. - UC.o.O,1,III:\»
1.1£&0,1,11 B. I.IE O,1,b E.- 25 K..C'tUII 1.I0P;\RJllll'lJ» RC't 1.1 II UO lKJU"E B.-- 2G KLC't II
KU B. KC't E. - CTp"...hlIHK1J CTP""'IIHI\M B. i E. - 27 K"C't 'L. KC't 'L B. i E.-
28 8til\..UII» KE1U.lH B. i E. - pICTli» pOCTl1 E. - 0VYEIIIII£ G04EIIH:» G04EiE O,"YEHie
B. i E. -:- 29 CTpll4EbHIIIIH» npHa.HIIIIH B. i E. - K"C't 'L. KC't 'L B. i E. - rp.1Ą't 'L»
rp" 't 'L, OT'L Toro me IUYU'L P;\CTH H 1.I1104EHTII C.I B.
"
Ś. 1\1 E T O D E G O.
norJlIlIU R't.pOBUII K'L OCTIIIIII'LIII &Or'L, CKOII 'L
IiU 11II OTIU:TL1IO!JIC ClI. TonUH niWE H 1.10-
P;\B"CI\.1 O&iUCn IlpOCrpi\IIHTII II.W,u.. K"CA
CTpJII'LI, II KpU'L1 CKOA nO&1;lli:\l11 II C'L HE-
5 norp1;IU£HIlIł:U'L, 1:\1\0 II UMil nOK1:).Z\IOTL
npIlCHO.
1 l. 1\1olli£ H rrpopOY£CIt1 E lrO'1;Tb B II£I.I'L.
l1IiO U COł{Tb C'L&I>IEJU I.III0n rrpOpUl'.1IIH"
10 Kro, OT'L IIII 'L lliC 1\11 (£,1,11110 IIJII ,1,B1; CK]-
..
aitl.l1.. nOnnhCK'L K'LII.i\ " CIIUII'L KU....III, C1;,J,.1
B'L BHCJ1; 'L, po\,rulU£ c.ł pHCTIII1IIOU'L H nl-
I\OCTII ,1,1;"UJ£. 1I0C'L.1JK'L m£ K 1I£1.10ł{ pCYC:
,Wr.po Tli u Iip"CTIITH, C'LIIIO\" BO £IO CRO£IO
15 lU CROCJI :ł;Ęł'uH, Al Ile nJt:HEII'L 110ł{"bUH IiP"-
Iptll'L 110\,,1,£1011 11.1 YlOlli£1I £l.UU, II nOl.IIII£-
UIII (.tł. K:3>£ II &'Llcn. UII'Lr,1,J mE nlK'L1 CK.ł-
TonnIiO" (WIO 101110" 111 nOUII'LIl1\, II IIIIY..COlliC
o\,cn1:IOIIIO\" łl'L 1.10"".1111°", CBuno nCTp1
o IJbWII npll&.1l1rn:\lOlpn c.ł, p'LKIU€ C.10,""I.&1; ,
nOC'L.11 K IIHIO\, r.urou: 111\0 1\111£ 1111 U
OSUPUIUII 11.1 CK.iT'L1II lI€TpOK'L "LHI. C'L BOli
CKOIIIIII C'LTROpHTII Oł{ II£H£, B1;pO\,1O K'L EOr'L,
UI\O npt:,1,UII Tłl Hlun 11 K'L CKOp1:.. "lli£ H
5 &'LICTb. 1£T£p'L APo\,r'L, EOrJT'L 1o.10 II C'LK1:-
111"6'L, OlliCIIH u liO\"nnpolO CKOEIO, phli'LIUE
t07
uka, i postrzyzeI1ców mnożyło SIC we
wszystkich grooach, a poganie wierzyć po-
częli w prawdziwego Boga, błędów się swo-
ich wyrzekając. A najbardziej morawskie pań-'
stwo zaczęło się na wszystkie strony rozsze-
rzać, i bez grzechu zwyciężać wrogów swoich,
jakoz i sami zawsze to powiadają.
1 I. Iiał on i dar prorocz ', i wiele spełnilo
się z jego przepowiedni, z których jedną tylko
lub (lwie tu wymienimy. Poga11ski xiązę bar-
dzo potężny siedząc w 'Viślicy urągał chrzc-
ścianom i zbytki im robil. Posiawszy więc k!l
niemu rzeki: Dobrzcby było, synu! abyś się
dal ochrzcić dobrowolnie na swojej ziemi, bo
inaczej bł:dziesz w nicwolę wzięty i zmuszony
przyjąć chrzest na cudzej ziemi; i spomnicsz
mojc slowo. Tak się tez stalo. Inną znowu ra-
z=! gdy Świętopełk pogany wojują-c, nic zdzia-
lać nic mógl, jeno czas trawii, a zbliiala się
uroczystość świętego Piotra w Uórej msza
czyli służba (boża) odprawiona być miała, posIał
ku nienm mówi=!c: Jeśli się obiecasz na święty
Piotr z swojem wojskiem być li mnie; ufam w
Bogu ze wnet odda ci ich w ręce. Tak się też
staro. Pewien m z, bardzo bogaty i rajca oie-
nil sif b .l z swoją chrzestną córk=! czyli kmo -
'Viersz 2 EU IIH 1 EU,1,łI B. i E. - TOJhUII II TOIIII B. - ;) IIlYATł. K"C II IIJY-'T'L
KC.ł B. i E. - 4 np111'L1 np]"I" B. i E. - KpU'LI1 Kpl 1>I 1:1. i E. - 8 I>:łJrO,1,1: T"»
I\:łUO,1,U" B.-!) C'LELIE]]] 1 CELI KUJ B.- II nOUIlł.CK'L li'LIIA "1 nOUII£CIi'L lill.ł b
B. i E. - Cli Uli 'L K£J..UIII CIUEII'L BC;11111 B. i E. - I 2 mICX1: 'L 1 KIIU'I; .-\. i B.-
pOł{r.111U£ II pO\,UlUt B. - pIlCTIIf.\IIOI.I'L» liP"C'lIlt.\IIOi I'L A. pIICTi.'HOI.I'L B. i E. - 13
nOC'L:UK'L" 1I0C:ł.\K'L B. i E. - 14 I\P"CTIITII ol lip£CTIITH B. I>LI KpCCTIITII E. - C'LIIIOV»
C 1>1 II 0'" B. i E. - KOJ£IO CKmClO1I BOJ£IO B. i E. - IJ 110\,,1,"11111 11O\,,1,fllI E. - I;Ph
II'£II'L» ł\PC!IIE...... R. i E.--17 IClliC H &1JCTI,1 £,r.c II I>LlCU B. i E.-IIII'Lr"ll IIII0r,1,!
Ił. i E.- IUKTJ CGATon.\'Lł\o1{" n_\lHll cKATOnOJlm" B. i E. - 18 nOUII1JIA» nOrllll>l.l
B. i E. - IIlłYLCO..;C" IIIly£cmr.c B. i E. - ł g l.io\",\ IIIO\,» II€,\UtpO\, E. - 20 1.1"1011 II
U'LlUłl .-\. - PIi'LI,UlC CJo\'.....I>t:)) p£ł\IU£ C;\0"...E1o B. i E. - 21 noc."u Ił B. i E. - 22
CKATUU» CRUMIł B. i E. - 23 C'LTKOpHTU» CTlWpllTII B.- 2.f. npt:,1,ulI TIII npE"ull
B. - I:\ir.C II E'LICII.II Elli£ H ELICY.. B. i E. - 2?} ItT£p'L» €TCp'L" B. i E. - C'LR1;T-
IIHK'L» COR1;THUK'L B.
ł08
Ż y w o T
,lTpORHlO, H I.moro ".\ .1K'" II Oł{'iIlR'L II Oł(T't-
WIB'L , .Eł.104E£ EIO p.1 KCCTII. H 1111 1>0 1>0-
a;ill fllEH TKOp....c ta, T.'" pl RpllJ-ln Oł( 11,
MCK.1IUII'£ 1I1.I100il (1""11. Al CCTII1;C onO\,'iilTll
11 OT'L l'EpKIlE. H pE'iC: IIpill;\£TI. 'ilC'L, ErJl,.!
II£UOrOVTh IIOI.I0IIIH I\1CK.1KII8I"1 Tli, Z\ 1.101:\
C1\OKEC1 1I0UllnUII IIUET.1, 110 IICI>0V,,£TL \'TO
C'LTKOpIITH. B 11£ 11l0\, 110 Gomilo OTCTO,'-
111\£llilO IIJJI,£ H:mlcn lU HCIO,_ II HCOl\p'tTE
C U"tCTO EIO, t) 110 t\KO H RII p'L IIpl 'L G CU'L
pJ C"tL\. H HII] UIIOU 110,1.01>111 CIII.I'L, ł.\me
IIpHT'illJll DK"t CKJ l.1W£.
ł 2. CII 'L a\£ RC"t 'L IICT£pIlA cnpLlII K Jr'L
:\KIICTHHK'L YEl\OKt;YOV po oV, B'L "Rmr.c H:TE-
p'Ll 81 Rh, "KO A"....:tU\ H limpOIlI IIJ UOII'
CCf.\, OR'LI UR"t i\ ,' ł(r'LllA nil. mr.c Eonu
nOIlJTOphCHOIO KpECHIO, II ClI'\E"tIIW1J C'LKp.1-
Ip.1lOTI. H'L ce&t; C'L IIpJRJrO 1I0\,TII, r.uro.'IO-
Ille: HUI'L H:CTL IIllle4E1. Kucn ),.1]'1., i\ cero
Be lln K'LH'L IIr HUII II 0vyellllH: H:ro. C'L&p.1KL-
10£ 4EC U KI.C't iUO,,1I uop:mI.CK'LII:\, B€.1I1 O\,
IIpO'ihCTII np1>"'L 1181.18 H:02ICT\)1111O, ,,1 &'L1l0:.1.
CJ'LIW.1JU H 'LrUIHHH: H:ro, 1\IO HH: me, I1liOme
trą. Tych sl'Odzc skarciwszy, lI<łuczał i upomi-
na'. ale rozlaczyć ich nie mógl: inni bo-
wiem, za sługi Loze uJając. się, potajemnie
oJwodzili ich od tego, schlcbiając im dla ma-
jątku, i chcąc aby w końcu 00 kościola hyli :I
wylączeni. Rzckł im więc: Prz -jJzie chwila
w którcj wam nic będą mógli pomódz ci po-
chlebcy. i spomniccic moje slowo, ale juz bę-
dzie za pożno. Nagle, gdy Bóg ich odstąpił,
spadla napaść na nich, i m;rjsca po nich nie 10
zostalo. lecz jako wicher proch rozmiata, tak
znikli. I U1nogo innych (rzeczy) przepowiedzial,
podobn)'ch tym, którc na przyklad przytoczyłem.
12. Tego wszystkiego nic cierpi c stary
wróg, zawistnik czlowieczego rodu, podburzyl15
nań nicktórych , jako Dat.ana i AbiroI}a na Moj-
zesza, jednych jawnic a drugich skrycie, któ-
rzy popaJli w hcrczyę hiopatorsl..ą, i slabszych
z drogi prawej ku sobic przynęcaj=!. , mówiąc:
Nam papicż wladzę dal, a tcgo kaie prccz wy- 20
gnać z jcgo nanką. Zebrawszy się zaś wsz 'stck
lud morawski, kazal sobie przeczytać list, aby
słyszeć że go wyguać kazano. Owoi lud
wszystek widząc. jak to jest zwyczaj czlowil'cz ',
'Yicrsz 1 UpORIIIO» upoRil2 E. - 2 £10 p K£CTIIII 10 p.1 Ct;CTlI B. - 111111') II OIIH
E. - &om'iH II comi.' E. -- ,) pl RP lJ-Ill OV 1:\» p:\ KpIIJU O\" C.ł D. - ..{. l\1CIi IOIIIE»
I\JClillOll'l E. - OI.\0V'iIITII u» onoł('iIITII u B. - :) P.pill"ETL» npill),ET'L E. - fi
11£1.loro\,u 1I01.ł0qlll 1\.1 C 1\.\ K 111111 II Tli II 11£I.łOroł{T'L 1101.1011111 Tli E. - 1.1011 II 1.I0J B. - 7
IIr.I£T.1» lIuere E. - 8 C'LTKOpIlTII') COTlWpllTII B. - 11 liliI 1.I110rJn 11111 B. - t;J
YC OE1>'iOł{» 'iC.10Rt;IWV B. - R'L ),R"m£ II RO Km..C B. - KTepy,) Ilt;łi.... B. i E.-
1 () ),1.łJ. II]» JI,.'4t:\lIl u. i 1':. - UOIIC£II» 1.10lICU' A. 1.I0IlC1;:\ B. 1.I01'CE:t E. - .1 7 &0-
un» &OUT'L E. i E. - 18 1I0011TOpl>C1\01O I II on.uopl.CliOłO Bo - ItpecllW» £fI'tC1;1O
n. £pEcilO E. - C1,Rpllp.1IOTL» COHp11IUlOT'L B. - 20 KeT!.. eeTl. B. i E. - 2 J RC-
lIn K'I.II'L» CUIIT'L I{OII" B. i E. - O;'i£IIHI£ H:ro» oFcllie ero B. i E. - C'L&PI-
KI.we II eor.p:mme D. - 22 IU,C1> II I;U B. i E. - 1.I0p.'KI.CK1.111» l.I0plRl.eKu B. i E.-
2;) npO'ił.CTH np1o,1,'L» IIpO'iCCTII npe),'L B. i E. - 1£11 II r:TOJII 10 » enllCTOlilO H. i E.-
CYW", C., (,1111:\.1 II 11 1.rIUIIIII£ lero» &WW] CJIdWUII lI nulllli'E ero B. EldWl UL!W]lll II
II nl.\lIi£ ero E.
I) Psalm I O . 1 G,
Ś. )1 E T O D E G O.
109
KeTl. O&'LI'i;\H YtJUB't60U'L, KI.CH IIC'i12l0£lJ 0" że o taki pasterz i nauczyciel opuszcza, zalo-
u H 4Ealnn ov H:H, 21I1W1£UII nUT...lpu Tiuwro wal za nim i smucił się, prócz slabych b.tór).ch
H O'('iIlT£1I1, pJ R't CUI>'LI "', iI<r.E 1\ CTMłl. 811- ch .trzec jako wiatr liście podburzał. Od czy-
nWfJ, 1.\60 CE B'tTp'L 1\HCTRIIH:. nO'iI.T"'W£ 4EE tując zaś list apostolski, znaleźli tam napi-
S iXnOCT01\LCK'L11.I K'LHHr'Ll, Ol>pl:TOWJ nUC,UIIIIC: 11- sano: Oto brat nasz, :\Jelody święty, jest
60 &P1T'L IIJWI.,UfJ.(ł.O,J,IIH CRaT'LIH,lIp}ROR1opI.U'L prawowierny, pełni on czynność apostolską;
KCTL, H l\nOCT02lI.CIEO A'tI1HHH: A't1;\I£TL, II B jemu poruczonA s od Boga i od stolicy apo-
pOł(KOV u:ro covn OT'L I>OU II OT'L l\nOCTO.\I\- stolskiej wsz .stkie krilje słowiańskie, kto więc
CK., CTOU RLU C2IOB1;III.C6'L1I.\ CTp.\II'LI, .,.\ 1£- jego przeklina niech b dzic przeklęty, a kto
10 rmr.e nDOI£JUtU, IIp06l.łTT., l\ H:rom.. CHATIITL go święci niech b dzie świ ty. I zasromieni
T...II CR.łT'L A.\ &0'(,'11. II IIOCP11UI.Wt u P.\- rozeszli się ze wst.yaem jako mgla.
H"om., c.ł I1KO ULUl C'L CTO\'.1.OI.1'L.
13. Ile AO CEro 3\E TOKI.IO 2I01>;\ lit... CT;\, I 1:5. Xie tylko zaś do tego doszla ich zlość,
110 P1:WJ r1\U01UOIIIf,: t.\KO l'I.UPI. u UJ III. I ale rzekli mówiąc: Oto cesal'z rozgnie" any jest
t5 fll1;RJCT'L, Al JIIIC Ero O&p.llp£T'L, 1110CTL C- na niego, i jak t -lko go znajdzie, pozbawi go
LIOV 3iUROTl IIłAUH. J II o TOU'L IIC on no ov-I żywota. Owoż i w trm nie l'hc c Bóg- milo-
'HTH cROtrO p:\&.\ EOr'L I.IH.\OCTIIKLIII, 8J03\11 I ściwy dopuścić hallby na swego sIu gę , wzru-
111. cep.\I,t qLC;\PIO, t\604EE ECTh npllcllO B'L po,'- sz 'ł serce cesarza, zawsze bowiem serce kró-
1'1; I>o;r.ill l'I.CIptRO C£p.1.I,t. I} H 1I0C.\1 61nULI lewskie jest lU r ce boil'j. I posIał ku niemu
20 R'" II€I.IO : t.\KO, OT'iC 'itCTIILlII, RULUII T&&E list: Oto ojcze zacn ', L.ar zo cię widzieć pra-
3>C111O BII;1.UII. TO AOCPO C'LTROP", TpO" 1I gnl? B dź tak dobry przybądź do nas, ab .śmy
u .W 111C'L, Al T.I IUI),HI.n., ]1.011 1,tmc €CII 11.\ pok=!d na tym świecie jestcś, widzieli ci , i
C&I.I'L CKU't, U I.IO IITROV TBOIO nplllluELI.... modlitwie się twojej porucz .li. I wnet poszedl
i\&ic 4EE Wt WOV EU01( TJIIO, npiu'L tro 1,I,UPI. tam, i przyj l go cesarz z wielką czci=! i rado-
2!S eT. 'i€CTilO BUII6010 II p:\.1,OCTlllO, H 0V'i€llie Ero ścią, i podobala mu si jego nauka, zatrzymał
nOXRUII. 0"",,p'L301 OT'L O,"YEUIIK'L trO non.\ II z uczniów jego, xiędza i dyakona z :xięgami.
.,i-'I\oll.\ C'L IUIII U 1.1 H. BCIO me RO.\IO &ro C'L- W szystkic zaś Zatlania jeg-o wypelnił, jako
'Yiersz ł H:UI. OI>1J'i:\H II tUl. O&LI'i;\11 D. i E.-RI.CII BCII D. i E.-2 mU I O". 3\1-
",\:oV E.-:5 Cl\i1&'LI "'» C2IaChI 'L B. i E.- 21I.CTM'I.» ccn E.-ot IICTRIIIf.» I\llcTBie
B. i E. - nOYI.T'LWE. nO'iETLW£ B. nO'itTwc E. - J anOCTo.\I,C6'L1łł 6'Lllllr'LI» 1I0-
CTO:\LC"łJ KllHrLl B. i E. - IIIICJIIHH: II nlluHie B. i E. - G U£4ł-O.1,HlI CRU'LIII.
l.u:c)o.1,ill CRur..1I D. i E. - npi\RoR'tpMI'L H:cn)) IIpJHOR'tptH'L €cn D. i E. - 7 A't-
HHIE A'tUH:U. .1,'t J"ie Au:\tU D. A'tt.\Ia"iE A1;IUT'L E.-!) BI.U UOK'tIlI.C6'L1t.\ CTP}-
H'LI. RC CJOK€lII.C6"' CTp111h1 D. i E. - Itr04EC npOKIMlnl.. crom.: IIpOl\J€IICT'L D.
tr03\C npOKUlltT'L E. - 10 H:r030C CRUIIU» cromE CRUHT'L B. i E. - ł j CTJ 110.
nHno D. - -t f) I,I.UPEBO» IJJpf.H E. - 20 BtJ"'.'" II K€.tl.1II E. - 21 l'I.C:\pl. C'L YE-
CTilO II C'L 'i£CTiIO l'lpL D. - 27 C'L TROpII» UBOP" B.
I) Przyp. 21, t.
HO
t y W o T
TKOpH, E2\UKO OT1o, U HEOC2\01{WJR'L HII npu
YECOU'L e, 06 106!\'' H O JpHH'L BULUH, IIpO-
BO H Ero nJKLI ClIJRHO AO CROErO CTOJJ. T.1-
Ko "e II nUpH"p 'L.
J -l. 111 BC1o "" me nOVT€ 'L H'L UIlorLI
UJIIIICTU RIIJiI,l1.WE OT'L lumpi.\ HH, no IIOV-
CTMHIUł'L B pJ 60HIIHK"', no UOplO H'L H 'L-
111.1 H1oTp£IILI, 110 p1oKUł'L H'L crpTH II£ JIIH"'.
UKO U CKOHY:tT11 111 IIEU'L l\nOCTO I.CKOIJOV
Cl\OHECH: J) 610"'" OT'L pJ 60HHIII''L, 61o,J,'" H'L
UOpH, 61>"'" H'L p1oKJn, 610),'" OT'L I E6pl-
TiJ. R'L TPOV"1oXL II nO"RH Cllill 'L, H'L J-
6BEllill J.lHOmm,£1O , H'L Jl\IUHill H mJm"H H
"pOYU 'L IIEYU . 'L, amE "nOCTOI'L nOUIIIIJET'L.
15. no TOI.I'L m£ OTBp'Lr'L c.ł I.IOJH"', II
IIEYJJ.. CHOIO Hl 60U H'L JOml., IIp1oir.,J,C mE
OT'L 0VYEIIIIK'L CHOU 'L IIOClmil," "Hl IIOIIJ CKO-
pOnllClp 1oJO, IIpuoam H'L 6p'L 1o HLU li'LllII-
r'Ll IICIIJ'LIIL, pl R't IUKKJH'tH, OT'L rpl. YbCKl
'LI"1 H'L C10R101ILCK'L, WCCTIIIO U1oUI''', lU-
YEII'L OT'L U.1pT.t l.ł1;CAIJI ,1,0 ,'BOlO iI,£un II
W£CTH Ahlle OKT 6pU U'tCAI'I. CKOIIY.1H me
OCTOHlI01{1O Rno\, H cnROV 60r01{ R'L1;iI,1CTh,
.'JIOIp£I.ł0V TJKOBO\,IO 6!UrO,J,1oTb H nOCII1oX'L. II
CRATOH: R'L HOWEHHH: T"IIIIOH: C'L ""UpOCOI.I'L
CHOHI.ł'L R'L II£C'L, C'LTROpll nUł.UL CBATJrO
ĄUUUTpUU. nCIIAT'LlpL 1>0 610 T....KI.łO H H:rurf>-
chcial, niczcgo mu nie odmawiając; uścisnąl
go, obdarz 'l hojnie, i odesial zc czci,! do swo-
jcj stolicy. Tak też i patryarcha.
H.. "'e wsz)'stkich zaś podróżach podpa- a
dal mnogim n:Jpaściom nicprzyjaznych : w pu-
sl).niach napadali go rozbójnicy; na morzu falc
wzdęte, na rzekach wiry gwałtowne go pory-
waly, tak iż spclnily się na nim slowa apostol-
skie: biada od rozbójników, biada na morzu, bia- 10
da na r;;,ekach, biada od {als::..ywych braci, w tm-
dach i klopotarh, tv ::.apomnieniu od ws;ystkich,
w glod;ie i pragnieniu, i innych udręczcniach
które apostoł wymicnia.
15. Potcm usunął się od zgicłku świato- 15
we go i troski swojc na Boga zda'; pierwej
zaś wybral z pomi dzy swoich uczniów dwoch
xięży, w <;z .bkiem pisaniu bardzo biegl)'ch, i
przełożył na prędcc wsz 'slkic xięgi (pisma
świ te[Jo) w zupełności, prócz Iachabeuszów, o
z grcckicgo jęz).ka na slowiański , w przcciągu
szcściu micsięcy, pocz,!wszy od marca do dnia
26 miesiąca października. I skończywszy oddal
nalcżną cześć i sławę Bogu za udzielenie sobie
daru takowego i pospiechu; i ś\\'ięle wzniesie- 25
nic t3jne z klerem swoim na cześć świętcgo
Dymitra odprawi'. Pierwej bowiem z filozo-
\Yiersz 2 RElII.UII» RUUH B. i E. - ;) TJKOm"e R T.1KOmE E. - 7 Hl\J.IIU" Rmll'"
B. i E. - 8 ci'pT"'" Cł.łf>pT'" B. - ł;) U 110""111' f> 10 II 1II10I1f>1O B. - mJm,1,111I m]m,,1I
ullomHlJEIO B. - 14 IIpOYII 'L nEYIli\1; 'L» IIpOYHI.ł'L IIf>Y]!CI.'L B. - J;) oTHp'Lr'L" OT-
BEpr'L B. - ,1 G R'L Iomh» RO l\OmL B. - IIp1oir."C II IIpEir.,'I.e E. - J 7 IIOU"",J,L II no-
CJmh E. - 1I01lJ" no "'" B. i E. - 18 Ilp1>1\O"'"1I IIpf>10mll B. i E. - 6p'L 1o 60p 1o
B. i E. - BLU II HU D. i E. - ł g UJKKJB1011 I.łJKK.1Bt;1I B. I.łJK'LK.1Ben E. - rpL-
YM:U» rpf>Yf>CK,' B. i E. -.20 c.\OR1oIlLC..'L» UOBEIIECK'L B. i E. - 22 Wf>CTII ,1,11 f> »
WECTHIO AEIIL B. - 23 R'L l\CT"» HO "1Cn B. - 2 l 6urO),1oTb II 6.uro,'U" B. - 25
R'L IIOW£IIIII£ II HO HOWEI"iE B. - 26 R'L IIEC'L II HO IIEC'L B. - C'L TROpU» CTROpH B.-
27 T'LKUO II TOKUO B. i E.
I) f Pawel Kor. f f 25 26.
....
Ś. 1 E T O D E G O.
:\IIK: C'L nOCTO OI.l"" H H Ii()JH'LIHI.IH UO a;bIiJ-
Uli IJPhKORbH'LIUH C'L C)HJOCOłOLI'L IIp1o 0a;11 'L
np'LR1oK:. T'Lr"J '3\E H IIOUOIUHOII'L, pbl\'LWC l-
I\OHOV npJRIIJO, H OT£YLCK'LIA 1\'Lllllr'Ll "p1oJOmll.
5 -16. IIPHWCAWOV me 11;1 CTp;1IIY AO II.1HCKI.IA
KopmlO o\"ropl.cl\oł.lo\" R'LC OT1: II RII,II,1:TII. II
111;1\.....1'1. rJUOJIO...EI...... II 1I0U...UliłulOqWI..ł'L ,
liliO IICH Ii01( "CT'L Ero IiC "" IIOVKI.I, II"C K'L
IU;1.I0\,. OHT-. 3.E 1;\1\0 "OCTOHU HU"I.II,-t, 1.1-
1 O 1\0 II npiu.... YECTIIO II C1:\RHO C'L RccuiEU'L.
II nO&EC1:;\OR.1R.... C'L 11111.1...., u oa;E AOCTOf.\WC
711'101.1.1 1.I0;';I\El.1.1 IiEC1:,J,'" rnrOUTH, oTno\,-
CTII cro, C'L I\IOEORiIO II OEi\O&I.I .1R'L, C'L ;\.1-
pt.l C'L RCJIIK...I.III, pCIi'L C 1.1 0\' : 1101.1.11111 lU,
15 ye;CTII...H OTYE, B'L CBATI.I 'L IIOJIITH.' T-. THO-
H.t'L npllcllo.
17. T.1lw .r.e; HU BHII... OTC1:I\'L OTT-. BU
CTpJIII.I, H O\,CTJ UHorop'I;YH"' 'L Up.1,'1.II, TE-
YElliE me; C....Bp'LWH, K1opO\, C'LEi\IO,,'L, YU npl-
20 RE,J,II:UO B1o;l;,]. II nOH€mE 1-'1\0 o\,rO"IIB'L &0-
r01( R.... !IO&JEII.... EI.ICU, IIpHEJHir.UII u IUYAT'L
Bp10lU nOKOli npllHTII OT.... CTp.1CTII II "IIIOr'LI 'L
rpO\',J,OR.... l.lb ,J,O\,. R'LllpOCIIWl ."E II PCKOW]:
lioro YIOCWH, OTYE H 01(YIITUIO YECTH...II, B'L
25 o\,YeHII"'t 'L CKOII 'L, AJ lil.l OT'L 0VYClli.1 TRO-
ero TEE10 HJCT03bHHK'L El.li\'L? 1I01\.1 ;1 mE IIIJ'L
e),lIIuro OT'L II B1:CTIII.I "" O\'YCHHK.... CBOII "",
H.1plllp€l.t.uO rop.1 ".1, nuou: C'L K:CTh B.1-
UlU EUU CKOEO"h 1J0"m.., II"01(YEH'L mE ĄO-
Hł
rem przelozyl był tylko psałterz i ewanielię, z
apostolem i wyLrancmi mszami kościelnemi;
wtedy zaś przeloż)'l i nomokanon cz .li prawidla
zakonu, i xięgi ojców (kościelnych).
16. dy król węgierski w kraje naddunaj-
skie przybyl, chcial go widzieć. Poszedl do
niego, chociaż niektórzy mniemali i w glos to
powiadali że bez m k nic puści on go od
siebie. Przyjął go jcdnak jak na wladcę przy-
stoi, ze czcia i slawa i radościa, i rozmówi-
. . ..
wszy się z nim rozmow taką jaka przyzwoita
jesf mężom dostojnym, rozstai się z nim u-
przejmie caluj1c o, i hojnie obdarzaj c, i
rzekł mu: pamiętaj zacny ojczc spominać mnie
zawsze w swoich święfych modlitwach.
l7. Tak więc powody niesnasków ze wszys-
tkich sh'on uchyliwsz)', zatkał usta oszczercom,
powolania swego dopelnil, wiarę utwierdzil,
spodziewając się wieńca sprawiedliwych. .\ gdy
zaslugi takie polożywszy, mily b)'l Bogu, za-
cząl się przyLliżać czas w którym wolen od
namiętności mial przyjąć nagrodę za mnogie
h'udy. Pytano go zaś mówiąc: Ojcze i nau-
czycielu zacny! którego z uczniów swoich u-
znajesz być godnpn następstwa po sobie? I
wskazal na jednego ze znanych uczniów swoich,
rzeczonego Gorazd, mówiąc: Oto wasz ziomek,
mąż swobodny, w pismie lacińskiem dobrze
Wiersz 1 U &p.1H'LIHUII. H liplHIIM"1II B. i E. - CAOvmbE.1I.111 c o\,a;Ii.1UII D. ClOViI>Eil-
" H E. - 2 q phl\ORhll'I.I I..łU » U I,EPKOBIIz.!I.t" E. - IIp1030mllll'L>> IIpC Oil>II 'L B. E.-
" np'LR'tłe» np'LBOE B. nepR10e E. - II IIOUOK1HOH....» HHOUO\" KilHOH.... B. - ;) IIpH-
W£,J,1ll0V II "PIIWE.1,WIO E. - 6 o\,ropbCKOI.IOV" IOropbCKOUO\" B. - R'LC O'l't» BOC OT1:
B. - II,J,E» II,J,€T'L B. - g AOCTOIITb» j\OCTOIIT'L E. - 10 YECTHO II C ilRHO c.... Bł:-
ce iE"''L-» YECTIIOE H CUKIIOł: RECE HUł"" B.-ł 9 C'LBp'LWII» CORpblU1I E.- C'LE!IO"'L»
COE IO"'L B. - 21 B'L I\IOE1\EII'L II BO .'IOE £H'L B. - 22 UHOI"LI 'L» UIIOrH 'L E. - 23
I.tb 01(» IA JI,01( B. - R'LnpOCIIWI1.11 KonpOCHW.1 B, - 26 "I.I!'L') ELlB'L B. - 27 (AH-
HUOII eiftUHorO B. - 28 ropll Ą"JI rOpl\ JI,ill\'L t. - C'l.' ceH E.
H2
ż y w o T
Cp't B IIJTIIRCKLI.ł lElIlIrLI, np BOB'tptll'L, TO
1>0p,II &Oll\b BO ll H 8 WIl IO&LI, 111\011\£ "
uml. C'LEpJBWCU'L £ c.ł UU'L B'L IIB1oT1I0\,,10
HEA't11O BhC1oU'J. l\1O"eU'L, B'LWE,,'L 8'1. l'pl.l\'LBI.
H HEnon.lIl, IU B'L curO"'tTII I'Lupa H I\'LH.ł-
7.1.\ U K1"PUI\'L1 H IIIO"U Rł.C.ł. II pEYE: CTp1: CTt
UEH£, A'tTII, AO TPETHIUO AMIE. 111\Oa\E U E'LICTI..
CBHT:łIOIjIOV TPET"H:UOf( "MIH, npOYCI£ pEYC:
B'L pO\'1I1o TRO", rocnO,J,II, ,J,O\"WIO 1.1010 RUrJlO. I)
IIJ pO\,I\ 'L me HH: 'tIlCI\ 'L OOY" R'L S ,'tHL
-
885 U1:C.łI,J ilnpHJ1 , B'L r IIII"UI\T1, B'L S IIOC
-
II T II yr EI£ II'tTO OT'L T8 pll BbCErO 1.111-
pl. of(co m"LWC a\£ CROII O"Y€lIIU,II, }\O-
CTOUII'LI YbCTII C'LT80pIIKWE, II C Of(OEM>O\, I'P"-
1\'J.8110\,,1O IIUllllhCI\'L1 II rphYLCK'L1 H C10R10111.-
C......I C'J.TptEIIW1, H nOJOOEHWl H B.... C'LEOpl.-
H10 I'PI.I\'LBII. II 0P"lOi'>II C.ł K'L OTIIEl.I'L C&OIII.I'L,
II OITpi"p o...'L, npopol\OU.... " ilIlOCTO OI.l'J., 0''\'11-
TC1CU'L II 1.I0\,YtIIllKOU'L. IIIO"iE me, &E YIIC1EII-
111>111 IUPO,,'L, C'LEp C'L e.ł npOBOa\n o\", n.11-
YlOqlE e.ł "O&P1rO O\"YUTU!l II nUTLlpu, 1.10"-
a\€CK'L 1101'1. U mCIIECK'J., lUliII II CUIII,ill,
&oruiu II Of(CO ill, CBOCO"lIill II pICII, B'L"O-
BUIJI II ClipOTLI, CTp:UllliH II TO tł.ll'll, IICAO -
mlliH II "p Rill , BCII ..WSW1rO BCIlYECI\O
BC'tU'J., Al BC.ł npUOEp1: 'J.. 3) T'J.I e C'LB'LIW£,
wvćwiczonv P rawowiernv niech więc z mm
.. . J iW' _
bęuzie wola boża i wasza miłość, tak jak jest
moja. \V nieo.ziel kwietną gdy się lud wszystek
zebral, wszedl do kościoła chory już, i kazal
błogosławiąc cesarza, xięcia, kler i luo. wszy- 5
stek. I rzeki: strzcZcie mnie dzieci do trzeciego
unia. J tak zrobiono. A gdy zaśwital trzeci
dzielI, rzeki nako nie c : ,r ręce twoje panie
polecam ducha mego! Ka r kach tedy kapla-
nów spoczął (tV Eogu), dnia 6 miesiąca kwie-10
tnia, imlykta ;) w szcśćtysiączn m trzecLse-
tnYlfi dziewięćuziesiątym i trzecim roku 00.
stworzenia świata. Cczniowie zaś jego zloży-
wsz ' rad , wyrządzili mu cześć należną, i 00.-
prawili nabozei'lstwo cel'kicwne po lacinie, po 15
grccku i po slowiai'lsku, i polożyli go w cer-
kwi sobornej. I zlączyl się z ojcami swoimi,
i patryal'chami, prorokami i apostołami, nau-
czycielami i m czcnnikami. Ludu zaś niezli-
czona moc zebrawszy się odprowadzala go, 20
placząc za doblJm nauczyciclem swoim i pa-
stcrzem: lIl,?zczyźni i niewiasty, mali i wielcv,
bogaci i ubodzy, wolni i nicwolnicy, wtlow)" i
sicroly, obc)' i kl'ajowcy, chorzy i zurowi,
.wszyscy jeunakowo: bowiem stał sil! ll's:,ystko 25
wsz.ystkim, aby tlIszystkich z.bawił. Ty zaś
'Viersz 1 IIJTIIHLCKLI.ł II IIUUIICliLl.ł B. - 2 B.:\wm II B.:\W B. -:5 uom II UOJ B. - C'L-
"pJRWtl.l'L II COCp.:\RUlEIA'L B. - 5 Kl lll KJ JB'J. B. - (j CTp't £TC II CTp£ 1oT6 B. - 7
utllE J\1oTH II 1.111 HE"1oT6 D. - C'LICT..)) ..w B. - 8 TpETIII£I.ł01{ II TpnL£uo1{ B. - "PO-
YCI£ pEYE II "poyce B. -1 O ul£p1onCKl 'L II IlpcicCIi.:\ 'L E. - ł1 IUlpUUJI i\np1o m B.-
1II1,J,IIKTl\ II IIH'L,J,IIKTil E.-i2 U ib H Y II r B.-i3 Of(YEIIHI,U II O\"YEIIIII,II U E.-14
Y..CTIIII YECTU E. - C'LTROpIIBWE' COTlWpURWe B. - c o\,m"EOf( IIpLK'LCHO\,1O II CIIO\, '
EOf( 1'£pIWIUlO1{1O B. i E. - 16 C'L TPEEIIUll CTP€CIIUI B. - C'LCOP"'I't II COEOpll'tll B.
C'LEOpll1: E.-17 I'Pbl\1.RIII) l,tPKBU B. I'CpI.KKII E.- l II IIUpiJp OI.ł'L" n1Tpi.:\p Oł.ł'J.
E. - 20 C'LErIJ 'L II COCpl B. - IIpOBO li\ Of( II IIpOKOa\i\ OV B. - 21 01{YUT£3D II O\,-
y'iTE D E. - 2,) K'J. OSIIIIllt S.1,OBIII'1 B. - 2 t H TO EUI'IIII TOII £U U B. - 2 ELI-
Bwno II CLlBwn B. - 2G A A"EY B. - T'LI 6 C'LK'LIWC» TLI me CKLIwe :B. i E.
I) Łuk. 23, 46, ') 1 Paweł Korynt. 9, 22.
Ś. 1\1 E T O D E G O.
113
CR.łTU U YbCTIIll1 rnlIO, 1.10:łIlTR:um CROIIUII
npll lIp]1I lU H'LI, 3>UJIOlpU Tece, 1I r.lR-
1\1:\11 OT'L RI.CAI\O UJIUCTII O\'yelllll\'Ll CROQ,
II O\'i£lIK: npOCTp1HIU, u K:pECII npOrOIl.ł, i\J AO-
5 CTOIIHO 'LUIIHI1 GIWCrO 3>IIGbWE ChAt, CT1UEU....
C'L TOCOIO, TROK: cn"o. o ECUO\'IO CTpJIIO
P"CTJ COU IUWEro, G'tYMIO\,1O "'" HI. "PIIIC""-
1\10"'£ OT'L IIK:ro. TOLlOV co KCTa. CnGl u
YLCTI. R'L R1:I\'L1 R1oKOU'L. :Ul "II b.
świ21a i zacna glowo, patrząca z wysokości
na nas uczniów swycl ' smucących się po
tobie, zbawiaj nas od. wszclkirj napaści, roz-
szcrzaj naukę i w .t piaj hcrczyc, abyśmy ta
wezwniu waszcmu godnie odpowiadając, sta-
n li z tob=!, stad.o twoje, po prawicy Chrystu-
S3, Boga naszcgo, do wieczncgo żywota prze-
ZCII przyj {'i. Jemu niech będzic slawa i cześć
na wicki wieków. Amen.
OBJAŚNIENIA.
ł.
.
Str. 93, wiersz 2i. OT'L TOrOmE OT.,] U CKAT'LIH "O\, 'L IIC O,1.HTb.
W owym czasie w który napisanie żywotu niniejszego przYP:łda, pytanie o pochodzeniu lIul'ha świę-
tego nie bylo jl'SZCZC przez stolicę apostolsk=! stanowczo rozsłrzmnione. Wiadomo że d\\a pierwsze so-
bory ekumeniczne, w czwartym wieku zebran£', ustanowily dogmat o pochodzeniu ducha ś. od ojca, a ża-
den z następnych ekumenicznych soborów nic przeciw temu nic wyrzekł. Zgoli nie tei z tern Kaza' Leo III
papieŻ r. 809 w -ryć wyznanie wiary czyli sk'ad apostolski po grecku i po 'acinie na dwoch śrebrnych ta-
blicach, wedlug formy piel"\\"otnej, w której mowa b -la o pochodzeniu ducha ś. od ojca, i tablice te dla
przestrogi prawowiemyrh w bazylice ś. Piotra wywiesić (Viła Leoni:> III ap. )Iuratori SS. rer. Ital. III 08).
Znany tez jest list Jana VIII papida, pisan ' do patryarchy Focyu!'za, w kłór -m papież ten surowo powstaje
przeciwko zmianie formy pierwotnej wyznania apostolskiego plansi ColI. Conc. XYIl 523). List ten po-
dano wprawdzie w podejrzenie, jakoby niektóre wyrażenia jego byly interpolowane; ale interpolacyi nie
udowodniono, a Diimler (Archiv fUr Kunde osterr. Gesch. QueIlen XIII 1!)5) jest tego zdania ze jej zgola
nie bylo. Tymczasem od soboru toledaliskie o w roku 589 poczęwszy, zaczęto powoli na zachodzie do-
da\\"ać do wyznania wiary .mioque. i dodatek ten stawa' się w wieku IX coraz powszechniejszy we Fran-
cyi i w Niemczech. Jakiego przekonania w tej kwestyi b -l sam Metody, o tem daje nam wyobrażenie
pisarz większego z)"\\"otu ś. Klemensa. l6wi on w rozdziale 5. Xon cessabat magnus )Iethodius omnem
adhortationem ducibus adhibere, tum ad vitam honestam eos dirigens, tum ecc1esire non aduIteratum do-
gma tradens, quasi regium quemdam nummum et sincerum, et ani s eorom salutem et asylum mandans.
Erant enim et tunc, qui id adulterarent et dimoverent terminos, quo s patres nos tri ecc1esi:c Dei posuerant,
et muIti invecta a Francis corruptela animas sauciarunt, qui mium genitllm e pa trI', et spiritum sanctum
a filio procedere contendebant; quorum ratiocinationes sanctus parlim e Domini verbis, partim 8 vocibus
patrom e\"ertit. (Ginzel Cod. legend. et monum. de ss. C -r. et Iet. str. :57.) A w rozdziale 6 tego ż '-
\Viersz 1 CHAT1m» CRATU E. - YbCTHJ"1I YCCTII1" D. i E. - 2 "P" lIp \l1 lU tlIJ»
"pH lIpU IIl\ HLI B. "p,, upu U Hl HLI E. - 2 RI.UKOIł II ReAI\O.! B. .i E. - "YEIIII-
K'LI» 0VYEHIIKLI B. i E. - CROI:\» CROJ E. - 4 O\,YEIIIII£» O\,YElli'c B. l E. - 5 'LB1.
HII"" R/Uli" B. i E. - URLme» amRUle B. i E.- CL,1,'t» e B. "10 E..- 7 "P"-
ItU IOI"E» opieulilolpE B. i E. - 8 HIUO» HEro B. i E. - I£cn II ECT B. l E,
Jlonumenta Pol. HiBt. Tom. 1. ł S
H4
o B JAŚ N I E N I A.
wotu mówi sam Metody umierający do swoich uczniów: Omnipotens Deus et pater, et ex eo ante s;ecula
genitus absque dolore fihus, et spiritus sanctus, qui a pah'e procedit, docebit \"os om nem veritatem, in-
culpatosque constituet ad gloria m mea m in die Christi. (Ginzel, tamże, str. 40.)
Gdy tedy w zp\"ocie niniejszym który, wedlu skazówek w przedmowie przez nas wymienion 'ch,
pisany by l przez jednego z uczniów Metodc30, wynurzone jest takiez same przekonanie co do pochodze-
nia ducha ś_, jak i u jego mistrza, tedy uwaiając tę rzecz ze stanowiska histor 'cznego, nie tylko nie. ma
w niej powodu do podej"z wania, jakoby żywot ten podrobion bl' poźniej przez jakiegoś stronnika schi-
zm , jak to zdawalo sił: Ginz1owi; ale przeciwnie wypada lIZnać w tern jedno z "ydatnych znamion auten-
tyczności tego pomnika.
2.
Str. 09, W. 19. I\n o &0 TJIIO mll.WRE pHCTil Hr.CI\OIO R'tp0'l' RE "'.IH oyU"U .
rhazarowie przyjęli, jak wiadomo, w wieku IX wiarę izraelitó\v; nim to atoli nastąpilo starano Się
z rózn 'ch stron o ich nawrócenie i staczano żwawe religijne spory. Ciekawy obraz takich sporów daje
nam sam król chazarski, Józef, w swoim liście (ob. str . i , w. 1 '2!) i nast.). Taki tez cel mialo i poslannictwo
do Chazar -i Konstantyna czyli Kiryla. Czas w którym ono przypadlo, nie da się ściśle oznacz -ć z tych
pomników któ,'e nas doszly; można jednakże wnosić z wielkiem podobieństwem do prawdy że bylo to 0-
kolo roku 860. W żywocie Kiryla znachodzi się wiadomość że sam on opisal byl spory swoje miane tam
z różnowiercami, w jł:zyku greckim, a brat jego, Ml,tody, przelozyl je na jł:zyk slo\\iański, podzieliwszy
na ośm części. Dziclo to jest dziś zgola nieznane, domyślać się t -Iko mozna, że jako,," ymś odglosem z
niego są owe urywki sporów które dziś tak w pomienion 'm zywocie Kir .'a, jako i w chronografie czyli
Pale i p;;kowskiej natrafiamy. Z nich dowiadujemy się, iż ze strony izraelitów występowal w sporze prze-
('iw Konstantynowi niejaki Zamwry, pod kt6remto imieniem ukrywa się prawdopodobnie rabbi Izaak Sim-
gar, wymieniony przez Jehudł: Halle\" - w xil2dze Khosri; i ze Konstantyn, zarzuty swego przeciwnika izra-
dickif'go zbijaj c, powolp\"al się na slowa Akwili ponckiego, który jak wiadomo z rhrześcianina izraelit
zostawszy, przyslużyl się nowemu swemu wyznaniu przekladem xiąg starego zakonu na język grecki. Prze-
klad ten przez cesarza Just 'niana zabroniony, mial wielką powagę u izraelitów, i codziennie odczytywany
b .' w ich s 'nagosach_
5,
Str. 101, w. 16. H TpUI'L 1;T0I1'L HCWb W€ł.I'L R'L RpnH U H 'L I.I0P;1R'LI.
Z ninipjszym zywotem letodego chodzi zwykle w parze po minejacll. prologach i zbornikacb da-
wnych zywot Kir .'a, ukladem swoim i stylem wielce do niego podobny. W jednym i drugim prz 'chodzą
częstokl'Oć doslownie te same zdania i wyrazenia; są nawet żywotu Kiryla rękopisma niektóre, jat.. np.
lwowski n, w którym przyczepiono w końcu, jakoby jego ciąg dalsz ', parę ustępów z żywotu Ietodego.
Jakkolwiek tedy w niedawn -ch dopif'ro ('zasach zwrócono uwagę naukowego świata na wazność historycz-
nI} pomników t -ch, znane one jednakże b 'ly od dawna w Polsce: w sporach religijnych powolywano
się nie jednokrotllie na nie, i ustępy z nich. jako rzecz powszechnie wiadomą, przytaczano. Tak Jan Du-
bowicz, archimandryta monastyru dermańskiego, w dziele swojem wydanem we Lwowie roku 16-U. w czwart-
ce pod Dapisem: _Hierarchia abo o zwierzchności w cerk"i bożej. przytacza slowialiskie soborniki, w któ-
rych, jak na stronicy 168 powiada, na d"ień świętych Cyryla i letodego, to jest, dnia U. lutego, cz -tamy:
.1 prebyl try bta w l\Iorawi Kiryl, i pojde 6wiatiti uczeników swoich etc. I wnehda slyszano byst
o nem, sobraszasia nań episkopy, presbitel"}' i czernorizcy, jako wrani, wozdwihosza tl1jazycznuju ijeres
OBJAŚNIENIA.
H
hlaholuszcze: Cilowecze! skaty nam po czto uczysz y knihami, iehze niktozc sotworil jf'st yn, Ul aposto',
ni prorok, ni rymskij papa, ni tcolog Hrehorij, ni .'eronim; my ubo try jazyki wimy, imyie dostoit bo ha
slawiti: hebrfjski, lat ńskij, clińskij etc. Uwidawic Andrian papa, posła po Kiryla, i doszedszu Kirylu
R ma, izyjde sam papa so wsi m k!irosom etc. Uwidawze jako Kil'Y' neset moszczy światoho muczen 'la
Klimentia, papy rymskaho etc. I pl'ijem papa knihy slowenskija, i oświati ich, i polozy wo cerkwi świa-
tija Iarii, jaie naricajetsia Pa cis , i sotworisza liturgiju. Powclize d\\om episkopom, FOl'mosu i Hordiju, 0-
ś\\iatiti uczeniki slowenskija, i jako oświatisza, i pisza liturgij u wo cerkwi światoho apostola Petra, takoz ob-
noszCZ pisza wo cerkwi światoho aposto'a Paw'a etc.. Tu daje autor tlumaczenie tego na j zyk polski.
Tei same ustępy z sobornika na dzień U. lutego przytacza bezimienny autor dzieCka: «W znanic prawo-
sla\\ne świętej cerkwi o pochodzeniu ducha ś., wybrane z xi g tejze cerkwie wschodniej_. Wyszlo to
dziełko roku 16;8 w czwarłce bez wyraienia miejsca druku, a jak ze znamiom wcwnętrznych wnosić mo-
ina, wc Lwowie. Autor prz -tacza doslownie mnóstwo ust pów z pisanych minejów i prologów s'owiań-
skich, a między innemi powiada: doklal1a si w innych xi g!lch, ie gdy papiei powątpiewa' jeśli mia' to
zt\\icrdzić o co prosili Cyrylus i IetodYllsz, ii glos by' slyszany: «Wsiakoje dychanije da chwalit hospoda..
Są to, jak widzim , us( py z Kir -la s'owialiskiego iywotu, o którym Schloezer dopiero na początku
wieku XIX przypadkiem dowiedziawszy się, spomnia' z pochwalą, i da' skrócony przekrad jego na język
niemiecki (r\est. III 2j-ł.). WLmianka ta jego byla, jak sit; zdaje, bodźcem dla uczonych Rosyan, w któ-
rych posiadaniu są dziś naj\\ azniejsze rękopisma slowiańskie, po większej części z Polski zabrane, ze się
rozpatrzyli wszechstronniej w owym zywocie, a zarazem wykl'yli i rozpoznali wainiejszy jeszcze pod wzglę-
dem historycznym iywot Ictodego.
t
Tamie, w. 2:? tRUli me lU nOnORbCTRO EUiIi£łIllJrO ł,U:.e.O,ll,Hf.\.
Tu widocznie jest jakaś mylka. Ietody, jako archimandl'yda klasztoru Polichron, mial jui wyzszy
stopień kapłański, nie potrzebowa' więc \\ yświęcenia na Pl'esbiterstwo. B -ć moie iż zamiast H.1 no-
nORI.CTRO, bylo pierwotnie w texcie 11.1 1£""CI\OnI.CTRO. Uszkodzeniu tci textu w ustęl)ie niniejszym,
nalezy zape\\ ne przypisać i tę okoliczność, ze autor iywotu nic spomnia' tu nic o Adryanie papieżu, na-
stępcy Iikoljłja.
5.
Str. 102, w. 2i. l\u-,pml'L tnUCK:łn'L...
Ciekawy ten list Adryana II papieia nie znany jest dziś zkądiul!d. estor jednakże znal go już, i
przytocz 'l zeń doslownie ust.ęp pod rokiem 898. By' tedy list tcn zllany juz Pl,zed wiekiem .\.11, w któ-
rym pisa' Xestor, a można latwo okazać, ie poprzedzil nawet pis:mie żywotu mmeJszego. ZnachodzI! się
w nim bowiern' te dwa szczególy: najprzód ie Kiry' z Met.odym pl'zynicśli do Rzymu relikwie ś. Klemens:l;
powtóre, ze w Rzymie przyjmowal icb Hadryan II papieŻ. Z tych dwoch okoliczności pierwsza jest w o-
powiadaniu autora e:llkiem pominięta, a druga pomylona, i zamiast "adryana mó\\ i on tylko o 1likolaju.
Z czego wszystkiego ten prz najmniej wniosek zł'Obić się daje, że autor zywotu nie mógl być oraz listu
autorem. By' tedy list ten znany już przed napisaniem zywotu niniejszego, i sięga CZ:lSÓW same!;oż Adry-
ana. Te szczególy zdaje się nie dość uwzglftdniać f.inzel, kiedy tak śmialo oglasza go za podrobiony. W
tej mierze sluszniejsze nieniwnie wydaje się nam zdanie Ernesta Diimlera, twierdz=!cego iż list ten jest
autentyczny, a do dowodów które tenże za autentycznością jego przytoczy', dodać jeszcze motna następu-
jące., W osnowie listu tego wymienione s okoliczności nadzwyczaj waine, rzucaj:Jce światro na stosunki
fJ(j
o B JAŚ N I E N I A.
Kil'yla i Ietodcgo do Rzymu, a pacz nikogo "it:cej me wspomnianc. Takiemi są między innemi te na
11rzyklad szczególy: że Hościsław morawski udawal si pierwej do Rzymu z proźb o apostołów, a poźniej
dopiero do Carogrodu; i że Kiryl z Metodym nilu nauczać w Iorawii poczęli, zasięgali wpl'zód pozwole-
nia na to od papieża. Inaczej t ż być nic moglo. Wiadomo bowiem ie papieie rozci gali od dawna wla-
dzę swoj przel caly tak zwany lliryk, który zarówno acedonię zkąd rodem byli slowia{lscy apostolowie,
jako tei i Iorawy, dok d się na apostołowanie udawali, obejrbowal. Przy pl'awach swoich w tej mierze
mocno obstawala stolica apostolska, jak to widzim z listu Jana VIII papieża (WaUenbach Beitrage. Wien,
-ł 8 19 slr. .tS), a jakkolwiek zarhodzily w różn)'ch czasach spory o granice dyecezyj w tYl'h krajach mię-
t1zy Carogrodem a Rz -mem, toć przeciel Kiryl z 11ctodym nic mogli sobie lekceważyć praw lego ostatnie-
go do Moraw, i tylko z wyrażncm papida prz)"lwoleniem rozpoczynać mo li tamże swoją naukę. Jakoi ze
tak istotnie zrobili, przekonywamy się o lem zl=}d, ii w papieżach wlaśnie znachodz=} oni swoich najmo-
cnipjsz)cb obrońcó.w. Te więc i tym podobne szcze óly przemawiają silnie za autentyczności=} listu ni-
meJszego.
6.
Str. 105, w. 11. RO "RIlir.C cp"'"I,e BpUJ UOP]RI.CKUO, Iwpo:m.
Z imieni'l wlasnego Carl które kilku znakomitym wladcom niemieckim służylo, powstalo u Slowian
imię pospolitc: Kp,n.., Imp011.. W dawn 'ch pomnikach slowi3ńskicb znachodLimy.imię to używane w picr-
wotnem jeszcze znaczeniu. Tak w króciuchnym żywocie Kiryla i Ietodego który Kalajdowicz z pergami-
nowego rękopismu, pisanego w wieku XIII, wydrukowal w dziele swojem: rO]HH'L CKC1p 'L I>OJr.1pcKin,
na str. 90 czytamy o przekladzie pisma świętego, że ł3kowy dokonany byl "PH CRf.\TOIIOJII1o KHE "',
qJp'L 1>10 TUlI,;t rpl.KOUb RJCII ie, i1 1>11.Upor.11. OT!. r.OrJ KII€ I. I>0P"'Cb, II Kpnb (t. j. Karol)
H'tIl£YLCIiIIJ.lb i\1O,J,tl.II.. W takie m tez znaczeniu, jak mniemam, użyl w tem miejscu wyrazu KOp01b
niniejszy Ietodego zywociarz, naz)'yaj=Ic K3rolell1 K3rlomana. Dzialo się to okolo roku 869 gdy xi żę ten
rZl}dzil w Noryku. Zwykle bowiem cesarzami zowie nasz 3utor wladców niemieckich, jak to widzim w roz-
dziale 1 i, i w niniejszym 9 rozdziale, Z3raz nizej, gdzie mówi Ietody: HCTHIIIIO\, r1UOJIO "PE,J,'L
111 P II! stosuj c to jak się zdaje do samegoz Karlomana, który jest obecny jego rozmowie. :\iezawodnie
\\"i c takby go autor nazwa' i na pocz lku tego rozdzialu, gd by mu o wyrażenie dostojności Karlomana
chodlilo; ale chodzi mu tu nie o dostojność Karłomana, lecz o jego imię. i takowe oddal on w .razem
SOPO!b.
7.
Tamże, w. 15. i1KO 111 IUm€H or.nCTH 0VYHmll.
Dokla.dniej niż w którejkolwiek z legend podany tu jest powód wlaściwy sporu mił:dzy Ietodym a
duchowiCllstwcm nicmieckiem. CaCy Iliryk, jak to juz wyżej nadmienilem, ulcgal od dawna wladzy pa-
pieżów. Non sołum intra ltali3m (mówi Jan YiII papicż do posla swcgo w I'\ic:nczech i Pannonii) ac cre-
teras Jlesl'erire pro\"incias. \"erum etiam iutra totius Illyrici fines, consecrationes ordinationes et dispo-
siliones apostołica sedes patrarc anti'luiLus consue, ił, sicut nonnulla regesta et conscl'iptiones synodales de-
monstrant. (Wauenb. fleitr. Wien, 1Sl!) sir. -I S). Tyml'zasem zdobycie Pannonii w wieku VI przez Awarów, i
drugoletnie jej posiadanie wykłuczyło zLamtąd wszclk wladzę duchowną_ Kiedy kraj tcn po uplyw.ie dwoch
wieków xiąLt:la chrzcściańscy odz -skali, uważali go !)Qd tym wz lł:dcm za wlasnoić do nikogo nie nale-
ż c:,!, i dowclnie ni rozrz dLili. W I'oku i!}G Pipin, syn Karola wielkiego, z wypraw) na Awarów 'HÓ-
ciwszy poddal \\ladzy arcyLiskupa s:llcburskiego obie Pannonie, co też niebawem ojciec jego zatwierdzi':
niższa więc Pannollia bezpośrednio do Salcburg3, wyzsza zaś do biskupstwa passawskiego byla wciclona
OBJAŚNIENIA.
H7
(Pertz SS. XI 9). Apostolstwo Kil'yla i Metodego podalo papieżom sposobność odzyskania bezpośredniego wply-
wu swego w tych krajach. Chw)'cili się oni tego tern cht:tniej, ile ze nawracanie Slowian przez Niemc6w
szlo bardzo opore . Spór tedy o używanie j zyka slowiań..skiego w nabozeństwie był tu rzeczą mniej
więcej podrzędną; lówna walka toczyla się o dyecezye. Wedlug praw kościclnydł nie wolno bylo żadne-
mu xięllzu sprawować obrzędów duchownych w dyecczyi obcej, nie wykazawszy się wprzód biskupowi
miejscowemu pismem l'0lecającem od swego biskupa, lub przynajmniej uwolnieniem od ohowi1,!zk6w swej
dyecez)'i. Kto tego nie uczynił. lub wykazać się nie mó ł. zabraniano mu sprawowania obrzędów L.aplań-
skich, az dopóki synod o nim nie zaw}Tokował (Pertz Lerg. I. -105. !Ilansi XIV 7':!). :-ia temto prawie
zasadzając się duchowieństwo niemieckie. wolało na Metodego: . W naszej dyecezyi nauczasz!. l'\a to im
odpowiadal: .;.Iie wasza jest, jeno Piotra świętego!. i trwał mocno w swojem postanowieniu. Kiedy okolo
roku 870 z Rzymu wracając pocz l spiewać \V Mosburgu mszę uroczystą w nał'odowym języku, garnąl się
lud tak Uumnie na jego nabozeństwo. ze ko cioly w czasie mszy łacińskiej puste zostaly. Ztrwozony o swe
dochody Richbold, kaplan obrząl1ku lacińskiego. pospieszył do Salcburga ze skargą, ze .jakiś Grek. Me-
t9dy, zbuntował mu jego owieczki, i sprawil iż odl d w łacińskiem nabożeństwie nie gustują (vilescere
fecit cuncto popido missam łatinam. Perlz 8S. Xl U). Naty{'hmiast Adaiwin, arc).biskup salcburski. wytacza na
dwór Ludwika króla niemieckiego zaskarzenie. w którem dowodnie wykazano, że przez lat 75 biskupi salc-
burscy prawo swoje nad Kar)ntH i Pannoni , przez monarchów niemieckich sobie nadane, spokojnie wy-
konywali. Z pomników które nam o tcm donoszą, widoczna jest, jak się zrazu xięża uiemieccy na tę spra-
wę zapatrywali: oto nie uznaj oni w Metodym ani godno ci biskupa, ani nawet godności presbitera, na-
zp..aj c go tylko .quidam Gr:ecus. i .philosophus. a to I1latego ponieważ, według ich wyobrażenia, pa-
piez nie iał prawa mianować biskupa dla dyecez i, nalezącej do arc .biskupa salcburskiego, bez jego
przyzwolenia.
Ietody w imieniu praw stolicy apostolskiej ol1zywaJąc si , mógl powiedzieć co do najazdu awarskicgo,
ze prawa chrześciallskiego kościoła przez wtargnienie pogan zgwałcone, zadnemu przedawnieniu nie ule-
ają; zaś co do faktyczne o zawiadowania spraw duc1lOwnych w Kar)'ut)-i i Pannonii przez arcybiskupów
salcburskich. że przeciąg 75 lat nie dawał im jeszcze zadnego 11rawa. albowiem ustawa Justyniana cesarza
(Xo\"ella IX) w .magala w takim razie lat sto przedawnienia. Te dowody podnosi w listach swoich sam Jan
'"nI papiez (Wattenbach Beitrage, str. 48-t9). Mial więc Ietody silne prawo na sw obronę; ale du-
chowieństwo niemieckie bylo razem i stron i sędzią: zlozony więc około roku 870 synod zawyrokowal
przeciw niemu i .zasłano go w Szwaby, gdzie przez .póltrzecia roku. zosta....ał; czy na wolnej stopie
lub tei w ....ięzieniu? tego l1am autor nie powiada. Dzialo się to wtedy właśnie gdy Rościslaw dogorywał
już w więzieniu, a Świętopełk w niemniejszem niebespieczeńslwie znajdując się, pl'zemyśliwał l1ad ",lasnem
ocaleniem. Ani jeden wił;:c ani drugi xiązę morawski nie mógl się ująć za Metodym, i cała nadzieja jeg
polegala w papieżu, który się tez żywo za nim ujmowal. Wedlug naszego autora rzucilon klątwę na du-
chowieństwo karlomanowe. Nie jesle my w stanie sprawdzić dziś tego szczególu; ale jest rzecz:} pewnI}
że Jan '"III papiei wysyłał w tej sprawie PawIa z Allkony biskupa, pko legata do Pannonii i l\iemiec
(WattcnbacIJ, tamże); ze w Forchheim. nie dalcko WErony, miał zjazd z Lud"ikiem, I.rólem niemieckim
(PCl.tz I. 588); a gdy okolo tegoz czasu w którym wedlu g slów naswgo autora prz -pada Ietodego oswo-
bodzenie, mianowicie na wiosnę I'oku 8a, zawarty zost:!ł ze S\\ięlOpelkiem pokój dość niekorzystny dla
)liiemców, tedy jest rzeczą bardzo do pl'awdy podobną, ze uznanie biskupstwa pannońskiego, i jego biskupa
w }Ietodym, bylo jednym z warunków tego pokoju.
Ślad ujmowania si't stolicy apostolskiej za }Ietodym w czasIe Jego niewoli, pozostał w ułamku listu
Jana VIII. papicia. pisan)'m do Karlomana roku 875 w t -ch słowach: Reddiło ac restituto nobis Pannonien-
fi8
OBJAŚ IE IA.
slUm episcopatu, liceat fratri nostro Methodio, qui illic a sede apostolica ordinatus est, secundum priscam
consuetudinem libere, qure sunt episcopi, gerere. (Ginzel Cod. legend. et monum. str. 57.) Z tych slów
widoczna jest ze Metody, jako biskup pannoński, przeszkodzony był czas jakiś w pelnieniu obowiązków
swoich, przez Karlomana.
8,
Str. 106, w. 16. YET'LlpH 1>0 OT'L HIIX'L ""HCKO"U OVUpOWJ.
I ta nawet okoliczność daje się historycznie udowodnić, jak to jui zauwazal dawniej uczony Rosyanin,
xilldz Gorski \ Iosl..witianin z r. 18.13 część nI str. 429), a za nim Ernest Domler (Arch. f. oslerr. G. Q.
Xlll. 192). Do arcybiskupstwa salcburskiego, z klórem Metody miał spór o dyecezye, naleieli w wieku IX
biskupi nast pujący: regensburski, freisingeński, passawski i bryxeński którego stolicą podówczas bylo mia-
sto Saben. I oto znachodzimy w róznych pomnikach, ze czterej z tych biskupów w niedlugim przeciągu
czasu zmarli, mianowicie: AdaIwin arcybiskup salcbursl..i dnia 14 maja roku 87;; (Pertz IX. 565). Ermen-
rich passawski roku 87-1 (Pertz l. 53). Hanno freisingelisl..i dnia 9 października roko 875 (Meichelbeck
hist. Frising. I. 1:56). Spisu biskupów bryxeńskich z IX wieku nie mamy; z wyroków aloli soboru wor-
mackiego odprawionego w roku 868 wiadomo, iż takowe podpisał między innymi niejaki Lantfried, biskup
sebeński ( lansi XIV. 868\ a tego śmierć, jak się dom -śla Resch (Annal. Sabion . 118) prz .padla r.875.
9.
Str. t07, \\. 5. I1KO U cn... 1I0R't."JIOT'L "PlICliO.
Głosili tedy Morawianie , ze za Świętopełka 1.ł0p:\RLCK:t OEncn "POCTPlIIHTU HlYU1. GLU
CTPlUII, H RP,U'LI CRO. "01>1o nu. Tego Świętopelka zowie Keza, najstarszy węgierski kronikarz,
xiąlęciem polskim (Endl. Ion. lu'p. I, 4. str. 101), zapewne dlatego, ze on xięcia wiślickiego wygnawszy
panowal nad krajami polskiemi. I £odna jest uwagi ze to, co Iorawianie i ich pomniki o Świętopełku
powtarzali, powiada Gal temiz prawie slowami w kronice swojej o naszym Siemowicie, którego panowa-
me w oneZ lata przypada: usu laboris et milicire sui principatus fines ulterius quam aliquis antea diJata-
vit. I. 3.
łO,
Tamze, w. 11. nOUIII.CK'L KHa h CnUH'L REni.'" CC".ł R'L RUc:ł1o 'L.
Wiślicę zwano w dawnych czasach Wisly. Tak czytam w pergaminowym roczniku tegoi miasta,
pisanym w wieku XV: Anno domini H-ł5 ci\'itas V i s l y funditus est per ignem cremala, feria quarta post
festum sancti Bartholomei, gJoriosi Apostoli. W kodexach zywolu Ietodego czyta się R'L RHC2\1o albo R'L
RUC.,1o 'L. To drugie czytanie, chociaz w rękopismie poźniejszym przychodzi, zdaje się jednak właściwsze:
zupelnie bowiem odpowiada owej starodawnej tego miasta nazwie Wisly, w prz padku siódmym: w Wi-
Jcch Jub w WIslach. B 'ć atoli mOle, ze i w liczbie pojedynczł'j uzywano tej nazwy. Bądl jak blldź I W
kazdym jednak razie nie podpada wątpliwości ze tu mowa o WiśJicy. Brzmialo to miasto jeszue w wielu
XIII odg'osem starozytnej swej sławy. jak to widać ze słów Bogufala który mówi-: Erat urLs famosissima
in regno Lechilarum, nomine Wyslicia, cujus olim princeps tem ore pag:mismi fuerat Wislaus t.!ecorus, qui et
ipse de stirpe regis PopeJi duxerat originem (Somm.lI. 37\. Xajpodobniej ze 1.0 była siedziba g16wna owych
Wiślanów których zna Geograf bawarski (str. 11 w. 3) i \Jfred wieJkj (str. 13 w. 21). Wymieniony tu przez
zywociarza niniejszego xil}zę, który pokonany zostal i wygnany z swych krajów, zdaj/" się być ten sam,
o którym nadmieni' Porfirogenneta , ze znad Wisl}' przybyl do krainy Zachlurnów (Ob. str. 37, prz 'p. 2).
o B JAŚ N I E N I A.
łł9
H.
Tamie, w. f. KO 1JI6 1.111 ta O&'tIJl.1£WII 111 CB.łT'LIH "empORL ALliL.
Znaczne uposaienia kościolów ś. Piotra w Ołomuńcu i Bernie przez Świętopełka (Boczek Cod. dipl.
I. 64 i 70) dozwalają wnosić ii xiązę ten mi:!l szczególne nabożeństwo do tego świętego, doznaj c zape-
\\ne niemalo łask od Boga za jego pośrednictwem. Wiadomo tei jest, że dnia 29 czerwca 88-1- roku znaj-
dowal się na uroczystości poświęcenia kościoła Ś. Piotra w Bernie przez Metodego, pierwsze bowiem Z" y-
lej powolanych świadectw opiewa tak: Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi 88-1- consecratił
est hlec (B run en si s) ecclesia in honorem beato rum Petri et Pauli principum apostolorum Dei per reveren-
dis simum in Christo patrem Metodium , archiepiscopum laravensem, ipso eorumdem fcsti die dicato, liC
prima ejus dos in Bene et Luze confirmabatur scripti tenore, coram Zuatoplch duce glorioso, et popul0
ilIegibili.
Te skazówki uwalane w związku ze slowami naszego autora, nasuwaj=! domysł iL spomniana tu
prłCz niego wojna przeciw poganom, bylało wojna toczna w stronie pólnocnej Ioraw, prawdopodobnie z
Wiślanami. Toczyl ją Świętopełk okolo roku 881- a :29 czerwca t. r. składal już w Bernie dzięl..i Bogu
za Jej szczęśliwe ukończenie.
12.
Str. 109, w.:5. .łmE nCT"',L ARII UWE, f.um CE R1oTp'L 1\HCTKIIK.
utor wskazał tu "idocznie na Wichinga , ch) trego c/lowieka, który o;>karzal Metodego przed pa-
pieŻem, i w r. lStJ mi:mowany byl biskupem obrządku laci{lskiego w :'\itrze. Ob. Szafilr. Staroi. str. 813.
ta.
-
Str. 112, w. 10. K'Io S "elIL 1.11;C.l111 Jnp'tn...
Tak ma rękovism B. i wydanie Szararz -kowe; rękopismu A. zabrakło nam w tem miejscu.
u.
Tamzl', w. 5. EblRWUO KCUY£CKO BC1;U'L Al BU npIIOEp't1'L.
Wzorem który sobie Kiryl z !lletod}m , a szczególniej ten ostatni w postępowaniu swojem obrał, i
we WSz)'stl..iem naśladować starał się, był Paweł apostol. Widać to jui z żywotu niniejszego. Dwa
razy powtarza autor że Ietody .wszystko stal się wszystkim, aby wszystkich zbawiI. a są to właśnie slo-
\\3 które sam Pawel wyrzekl o sobie (1 Ker. 9, 22). izej znowu w rozdziale U. mówi autor, że na
Metodym spelnily się slowa apostola Ibiada od rozbójników, biada na morzu, biada na rzekach, biada od
niegodziwych braci itd.. a i te slowa są również Pawla o sobie wyrzeczone ( Kor. 11, !6, 'ł7).
Dobitniej jeszcze pokazuje się to z większego zywotu ś. Klemensa. Autor jego mówiąc o udaniu
się Kir).'a i Ietodego dl) Rzymu, podaje tego pl"Zyczynę taką: Cumque etiam Paulum nossent cum Apo-
stolis evangelium contulisse, currunt et ipsi Romam, beato paple opus interpretationis scripturarum osten
suri, itd. (Vi1. s. CIem. c. 3). Kiedy z Rz}mu do Ioraw wrócil Ietody, mówi o nim: Ubi in Ioravum
\ enerat , episcopus erat ibi, tantos, quanti episcopaIi Pauli imagini colores adjecti erant, prre se (erens, et
in magisterio omnibus prlelucens (ibid. c. 4). Gdy Metody jest mi lozu śmiedelnem, mówi tenze 1)'\\'"0-
ciarz: Convocabat discipulos imitans Paulum... eosque ultimis verbis consoIatur et confirmat, pulchram
Bortem discipulis postquam informanrat, et laboribus quos tulerat , dignam ut talem sibi tbesaurum com-
120
OBJAŚNIENIA.
pararet (ibid. c. 6). Iowa nakoniec umierającego Ietod('go do uczniów, przez tegoi iywociarza ś. Kle-
mensa tamze podana, lOliczy się temi slowami : Paulus vobis hrec per me indicat.
Z Iacedonii rotkm byli slowi3liscy apostolowie, mianowicie z Tesaloniki którą wslawil Pawel
swemi listami. Apostolowali w I1il'yku szeroko przez Gety i inne trakoilirskie ludy zasiedlonym, o którym
Paweł powiada źe go slowem ewangelijnem napełnil (Rom. XV. 19). lIez powodów dla nowych apo-
stoJów do naśladowania go, do odświezania zasług jego w pamięci ludów tamtejszych, i wskazywania ze
trud który teraz w nawracaniu i oświecaniu ieh podejmują, jest tylko dalszym ciągiem jego nauki. Byly
jeszcze w t)"m krJju bądź ślady wyraźne, bądi spomnienia liczne da" nego chrześciaństwa. Znano świa-
dectwo Tertuliana o wczesnem nawróceniu Daków (Ad\". Jud c..f.). Wiedziano że w l\Iyzyi odprawiana
była niegdyś msza święta w jf?z)ku Bessów (Yita s. Theod. ex Ietaphr. IX, 37); ze w YI po Chr. wieku
Ś. iketas w myzyjskiem mieście, Remezyanie, slolicę swoją mając, był tychże Bessów, Getów, Daków
biskupem (Pag. II, 9) itd. Obaczm ż jakie były podówezas wyobrażenia o rodowości tych ludów.
W państwie bizantYliskiem £dzie Kiryl z Ietodym nauki pobierali, było zdanie dość powszechne
że Geto\\ie jest sLarożytne Slowian nazwisko. Rozpowiadał to niegdyś powainy pisarz, Theolilakt. Simokata,
na .początku wicku VII, i powtarzał to za nim wielce uczony, a ze Slowianami dobrze obeznany Focyus
palryarcha (Myriob. 13:1, 91), Konstantyna czyli Kiryla nic dyś naucz -ciel (3\HT. "ORCT. 1\1 i największy
jego przyjaciel (Anasl. Bibl. ap. l\Iansi Conc. ColI. XVI, 61). I oto takiz sam odgłos o rodowości tych lu-
dów zalatuje nas od osób które w bezpośrednich stosunkach z apostołami slowiańskimi zostawały. Wia-
domo ze uc eli ś. Mctodego, Klemens, zmarły roku 916 jako biskup OchriJy, starożytnego Lichnitu , byl
Słowianinem urodzonym w Bolgaryi, a w mniejszym żywocie jcgo, po gllecku napisanym, który n}edawno
z rękopis mu XIII wieku drukiem ogłoszono, czytam): Uic magmis pater noster, et Bulgarire lumen genus
duxit ex Mysis europreis, quos nlllg ros ,-ulgus novit, qui olim ab Olimpo monte, prope Prusam sito, Ale-
x:mdri manu imperioque ad septemtrionalem oceanum et mare morLuum emigl'are coacli sunt, dcin magno
interposito tempo rum spatio gravi manu Isll"Um trajecerunt, ac \"icinas regiones occuparunt: Pannoniam et
Dalmatiarri, Thraci m et Illiricum, magnam partem l\Iacedonire et Thessalire (Szafar. Pam. hlah. piso L VII).
Wiemy ie Metody najprzód sam, potem z Nl'ylem dłuiszy czas na Olimpie w zaciszu klasztorne m
zostając, rozmilowany b)-' w tej miejscowości tak, iz umierający Kiry' upominał o aby dla Olimpu nic
chciał się zrzec zawodu apostolskiego. B)-l tei Klemens, od młodych lat !.\Ictodego tO\\ arzysz, i czynów
i opo\\iadań mistrza swego jak najlepiej świadomy (a puerili jam et tenera retate Icthodium secutus 0-
mnia dicta factaque magistri cognoscens. Mikl. Yił. CIem sIr. XIX). Ledwie więc nie możnaby \\ierzyć ze
ten oto opis, przez dawnego iywociarza Klemensowego aczkolwiek nieudolnie na!-reślonr, w którym tra-
ckie ludy z Macedonii, a mianowicie z okolic Olimpu niegdyś przez Alexandra ł wyrzucone (Tukid. Bell.
Pel. II, 99) wzięte są za przodków tych Slowian, co w wieku IX lli ryk zaludniali, ze ten opis mówię był
potrl}cony opowiadaniami samegoż Metodego, miłośnika olimpijskich ustroni.
Zdanie TeofJakta Simokaly o naszej rodowości mogło być już dawnip.j, przed przyjściem Kiryła i
Metodego, od Słowian poludniowych podzielane. Na to wskazywać się zdają imiona getyckie xi:pąt sło-
wiańskich w wieku IX, jako to: Rascus Rastys; Kolys Kotzel; Decebal Cendebold itp. Sięga tez za-
pewne onych już czasów obrzęd uroczysty u Slowian karynckich zachowany, 2 opisany w wieku XV przez
Eneja Sylwiusza (CosmogI'. Eur. c. 22, cf. Biel. Wstęp kryl. tr. 554), z którego widać, ie ci Sło-
wianie czcili pamięć Byrebisty, wielkiego króla Getów, jakoby jednego z swych przodków. Do t)'ch atoli
w).obraień, jakie w tej mierze u Slov.ian jui w one czasy znachodzić się mogly, dało bez wątpienia wyż-
szy popęd i podstawę gruntowniejszą pojawienie się śród nich Kiryla i Metodego, zaprowadzajl}cych z wiarą
Chrystusa, s\\ojską między nimi pismienność. Jakoż niebawem zalatują nas i z Rzymu podobne o rodo-
o D JAŚ N I E N I A.
121
wości Slowian natrącenia. Kiedy przed pojawieniem się slowiailskich apostolów w Iorawii, mianowicie
między rokiem 8 H.-82lł Eugeniusz II papieŻ do Totunda awarskiego i morawskiego Iojmara pisz=}c, wzmian-
kuje t).lko o krajn sam) m, bez wymienienia Slowian nazwiska: in vestris partibus quondam Romanorum
Gepidarumque retate, in seplem ecclesiarum parochias, antecessores sui Urolfi) jure metropolitano obLinue-
run t direcesim (Boczek Cod. dipl. I. 19); tymczasem w sto lat poźniej, między l'okiem !> U-9:!9, Jan X
.
p pieŻ w liśeie do Tomislawlł chorwackiego i 'lichala zachlumskiego xi iąt, powiada wyraźnie: Quis enim
aDILigit Sclavinorum re gna in primiLiis apostolorum etuni,-ersalis ecrlesire esse commemora-
ta, cum a cunabulis escam prredicationis apostolicre ccclcsire perceperunt cum lacte fi-
d e i? (Farlat. IIIyr. sacr. IIl, !>5). Więc państwa Traków i Getów czyli Daków które za czasu picrwszych
apostolów w ow).ch stronach istnialy, nazywa "prost slowiańskicmi palistwami.
Że takie przcś",.iadczenie Slowian o swoje m pochodzeni;} wzi lo glówny p"pęd od Kiryla i Meto-
dego, pl'lekonać się O tcm moina zląd, ii we wszclkie wzmianki o niem które u pisarzów slowiat'lskich
napotykamy, wplata się jak n3jściślej postać uświęcona Pawia apostola. Tak cJ).tamy w Xestorze pod ro-
kiem 898: .w Iorawy bo chodzil i apostol Pawel. uczyl tu, tu bowiem jest Iliryk do którego apostoł
Pawel dochodzil; tu micszk31i n3jpierw Slowianie : dlatego nauczycielem narodu slowiańskiego jest Pawel.-
Podobniei nadmienia węgicrskopolski kron:karz w rozdzialc :5: Rex ,-ero Sclavoni:c et Chrovaci:c circa marc
delectabatllr in civitate que Sipleth dicitur, quam sanctus Paulus apostolus ad fidem christianam com-ertit.
Alc najobszerniej rozprowadzona jest rzccz ta w kronikach polskich Mierzwy i Wincentego. Powieść ich którl!
dzieje ojczyste zacz)Onają, obejmuje znakomitsze wypadki u ludów staroiytncgo Iliryku, począwszy od cza-
sów Aswera (któremto imieniem panowanie niegdyś Persów nad części=} Iliryku prz -pomniano) ai do cza-
sów PawIa apostola. Walki l\Iaccdonów z ludami ilirskimi stanowią glówną część tej ich powieści; nastę-
pllj po nich walki z Rzymianami przcd i wkrótce po namdzeniu Chrystusa toczone; w końcu zaś opisana
jest uczta, na któl'ej ubożuchny Piast (ród tcgo imienia wskazuje w !\Iacedonii Stefan z Bizantu De urM.
str. 54!» prz -jmuje gościnnie w domku swoim Pawia, a apostol ten, co sam na sposób Nazarejczyków
dal się postrzydz, i takowy oLrzęd wszystkim chrześcianom jak naj pilniej zalecał (Baron. Ann. eccl. I, 619)
postrzn;l mu syna, i zdzialal cud który był zapowiedzią przyszlej jego wielkości. Przepowiednil! tą wska-
zano widocznie na dackiego Dccebala. o którego też świetnem panowaniu pokrótce napomkniono, a któ-
remu odpowiednie imię, Cendebolda, nosi u spólczesnych glówny Ietodego i cale go duchowieństwa slo-
wiańskiego opickun: Świętopełk morawski. Wszystko to opowiedziane jest nie za wzorowymi staroiytności
pis:\rzami, ale wcdług podań jakie w IX. X i XI wieku o tych wypadkach kr iyły. Opowiedziane w pe-
wnych tendencyach przez osoby duchowne. któr).m i przy najodleglejszych z czasów pogaństwa zdarzeniach
przenośnie chrześciań kie i texty biblijne w pióro się nasuwają. ]\;iewątpliwc historyczne zdarzenia które w
ich powieści dokładnie rozpoznać się dają, sI} następujące: Ztrącenie z tronu Aminty III i zhołdowanie
Iacedonii przcz Bargilosa ilirskiego (obacz Biel. Wstęp kryto str. 226 i nas1.); walki długoletnie Gallów z
Autaryotarni ilirskimi, i tych ostatnich zatrucie (tamie str. 258); klęska Filipa macedońskiego od Trybalów
póniesioDa (tamie str. 299j; wyprawa Alexandra wielkiego przeciw Tryba10m i Getom (tamie str. ::;07) a
następnie przcciw Agryanom i Peonom w strony Lichnitu (tamie str. :510); Byrebisty. wielkiego króla Ge-
tów, wst pienie na tron i świetne panowanie (tamie str. :5:5!>-ii:S 7); trzykrotne pobicie wojsk Juliusa Ce-
zara przez Ilirów (tamie str. :5(0); Remetalka króla trackiego. a ulubieńca Augusta Oktawiana. władza roz-
legIa (tamie str. 373) itd.
Okolica LicImitu, owa tak zwa'la u Nestora Łl!chitya. zc staroiytną stolicą swoją Herakleją (HQIc-
X)..tln no" AvrxtGxWJI SI.rab. \11, :;23) z miastem Keraka nad jeziorem licbnickiem (Polyb. V, t08) i sla-
Monumenta Pol. Hj". Tom. I. ł 6
122
o B JAŚ N I E N I A.
wn w pobliLu sł.a'=! kadmcjską, smoków odwieczną sicdzibą (Caron. Ann. ccc!. III, 281) jest głów_ną miej-
scowością w okolo której wypadki w tcj po\\ieści objęte zgrupowano. Wzmiankowani td w niej z dzie-
jów starolytnych xiązęta noszl} po wi kszej cz ści naz\\ iska widocznie z tl} miejscowością lączące się: Gra-
ków i Lcstków, a cala powieść, nazwana lechicką, b -la ile się zdaje przez jakiś czas w samych nawet
kronikach polskich od dziejów Polski odroiniana (Wst p kry t. str. 100 i 165)j pomięszanie jej zupełne z
dziejami CZ).stopolskiemi, nast pilo poźniej, przypadkowo.
Si galo apostolstwo Metodego do krajów nadwiślaliskich, a xlęza slowialiscy wcześnie juz z Moraw
w okolicę Krakowa i Wiślicy zdążali. Pustoszcni3 okropne okolic zadunajskich przez Węgrów w wieku X
naganialy tIumnie ku tym tu slronom reszty ludności chrześciańskiej i duchowicństwa damtąd (Porfirogen-
neta str. 50, w. 2i-:50)j z nimi przybywaly lu podania zadunajskie, lichnickie, które z nową miejsco-
wości:.! wiązać IIsilow3no, biorąc ku tcmu pOI'hóp z podobieństwa nazw, mianowicie: st3rozytnej Kerflki do
Kr3kowa, i Lichnilów dalmackich do nad\;i l3Jiskich Lęchitów. T3kim sposobem podania te, znane cząs-
tkowo u Czechów (WsI. kryl. str. ;; !lj, u KaryntY3n (tamie str. :551) i innych Słowian,') przybraly je-
dnak u Polaków barwy świetniejszc, i w wi,:kszej niżli gdzieindziej przechowały się zupelności.
*) Upewuial mię znakomity uczony ro jsJ.i. p. Kuni£,. ze w jedu1-m starym kodexio slowiailskim, zywot Kiryly za-
wierają c 1- m , xiązę nizszej Pannonii. K(lcc). nazwauy jest xięeiem lechskim czyli lechickim. Je 1i to nie je5t prosla myłka
przepis)"\ncza luli dodatelt poźni('jsz ', mielih 'śmy \V tem ślad, ie tak zwane podania lechickie spis1'wane b1'ly pierwotnie
nad Dunajem, nim się nad WisI/} dostaly. lIIówi tei Do£,ufal: scribilur in vetustissimiil codicibus quod Pannonia sit muter
et orico omnium sla\"onicarum nationulD. SommeNb. II, i .
I
Z VVIDUKINDA
DZIEJÓW SASKICH.
\Vidukind, mnich kOl'bejski, rodem Sas, żyl w polowie wieku d:,iesiątego. O szczegó-
lach jego życia malo co wiemy. n'stąpił do klas:..toru :.a opata Folkmara, między rokiem
917- 42, a W roku 9';6 oglądał zakładników c-:.eskich, których :, ro-:.ka:..u cesarza Ottona I
ludowi poka::.ywallO. rO IIY, z 15 wieku pisarz, Trithemills, powiada o nim że był pr::.eszlo
W lat p1'zelo:,onytn s:..!t:ół kOl'bejskich, i odwiedZllł Jlaginrada, sclwlastyka ['irsallskiego, któ-
rego żywot opisy/cało Rok śmierci jego niewiadomy.
Zostawił Dzieje Saskie tV trzech :cięgach. Pisal je urywkO/t'o, c:.;ęściami, tv rMnych cz.-a-
sach. Pisal za życia jes:..c:,e cesar;:.a Ottona I i naszego Mieczysława l, ktorego walki :, \ri-
chmanem tocZone ro:..powiada; ale w czasach po:,niejszych ,'obił niektóre zmiany i dodatki tV
S1lJem dz..iele. Dla leps:.ego ,'ozpatrzellia z,wią:..ku zdarzeli w tym spolc:,eslly"t opisie walk Jlie-
czyslawoll'ych dajemy tu calą xięgę trz..ecią według wydallia \ Vaitza, umieszc;:.ollego w -:.bior::.e
percowskim: Jlollumenta Germanire historica.
Uiyl 'Vait.:; do swojego wydallia rękopismów llaste.JJllja..cych: A) Drczdeńskiego I) KllSY-
neń-skiego 2) Steillweltskiego; llllkolliec J) wydallia Prechlowego. Głoski i liczby tu pr:..y
nich położone służą oraz net oznaczenie ich tv naszych przytaczaniach. 'V uklad::.ie lexllt s::.edł
Wailz główllie :.a rękopismem kClsyneliskim, jako Ilujstars-:.ym, a :, dre;:.d'Cliskiego i steillwclt-
skiego robił poprawki.
\YID(]KI DI RES GEST S.1XO ICiE.
AD DOl\n Al\[ L\IITmLD \')[ llIPE-
RATORIS ł-"'ILLUI
LmRI TERTn IXCIPIT PfuEFATIO.
Qucmaclmoclllllt ('(eli tel'rccque facies, homi-
tul/n l'oces, vultus ae mores mille moclis con-
('ordi discOl'dia t'arialllur, sed tl1lius luminis sen-
susf}ue ducatu, Dei fUllcta ref}enlis proviclen-
tia, cngllntur, ita ]1ublic;s al' priL'atis rebus
intentis imperiale derlls, quod te Ilt serenissi-
m1l1ll, splendorem gemmamque lucidissimmn
mundo eHudit, Ulmin iusliliw moderamen cst
1l0l'maqlle rectillldinis. Unde laboris nostri opus,
quod a tlivel'sis mOl'ilJU-s divel'se accipitul', eo
quod il/gellii sermonisque clal'itate e!Jeal, sinu
!Jloriosce cle1llentice tuce suscipiatur, nee in co
nostm insipientia, sed maior consideretllr de-
l'o/io, !tulIli/itel' deposco.
EXI'LICIT I'R.ł:PH.\TIO. I:XCIPIUXT CAPITULA.
l. QuuUlodo crcavit rex fiłium suum Limlul-
fum post sc rcgem.
2. Dc Gilllia profcctionc, ct a1tcrcalionc regis
ct lIugollis du 'is, et rcgc Luthwico.
3. Quomodo rcx Lucdunllm adiit.
.t. Quolllodo Rolhun adiit ct inlle Saxoniam
rc\"crsus cst.
5. Quomodo Hllga occurrit rcgi iuxta f1uvium
Car.
6. De Liudulfo filio rcgis, quomodo Italiam
:uliit.
7. De Bcrnhario rcgc Longaoardorllm.
8. Quomodo rcx duxit excrcitllm contra Bo- 5
lizlavum.
D. Quomodo rcx reginam sibi sociavit, et Liu-
dulfus ideo tristis inde discedit.
10. Cęlcbratis rex nuptiis revcrlitur in Saxo-
niam I sccutusfłue cum Bcrnharius paccm f O
cum eo secuturus.
11. Dc convcntu populi apud Ul'bcm Augusta-
nam ct miraculo quod ibi accidit.
12. De filiis rcgis.
15. Dc insidiis quas paravcrunt rcgi. f5
14. De apparalu paschali.
15. De filio gcncroquc rcgis et pontifice Fri-
thurico.
1 G. De convcntu populi apud Fridisl{'ri et Da-
dano ct "'ilhclmo comitibus. o
17. Dc pugna Lothariorum cum Conrado dm'e.
18. De obsitlionf' :\Iogantiaca ct altcrcationc
llcinrici ct Liudulli.
l D. Dc Ecbcrhto rcgis consobrino.
20. De Doioariis quomodo iuncti sunt Liudulfo. 25
:21. Dc .\rnulfo et fratribus cius, ct quia e cr-
l:itus missioncm pctiit ct accipit.
22. Dc regc, ct quia mu1ti dcfeccrunt a fidc.
2;:;. Dc cxcrcitu Saxonico (Iui :\Iogontiam adiit.
2-i. De Thiadrico ct Wicmanno. 30
Z WJDI:KI D.\ DZIEJÓW SASKIClI,
125
manno.
25. De Ecbcrhto et ""icmallnO et duce Heri- 52. Quomodo capta est urbs Cocarescemio-
runi.
26. De regis advcntu in Boioariam.
27. De pontifice Frithurico et cetcris
cibus.
pontiłi-
5
28. QlIomodo rcx infccto Iwgotio revertihu' in
Saxoniam.
2g. De causis Herimanni et nepotum eins.
30. A varcs iunguntur Boio łriis, rcx ,cro oc-
tO cllrrit cis cum valida manu.
31. Boioarii bello fatigati de pace tractant.
32. De placito regis apud Cinnam.
33. De pontilice Frithllrico et Conrado duce.
::)-i.. De Liudulfo qui a palre iratus discessit ,
t5 et rcx cum pcrseqnitur.
3J. Pugna aput.l łIorsadal.
:16. Obsidio urbis qu:e dicitllr Hęnesburg.
37. Lilldulfus pacem postulat sef! non impe-
trat, ct de morte Arnulłi.
!!O 3K Liuoulfo pax datur, et rex axolliam re-
verlitur.
::)g. Heinricus ovam urbem adiit.
iD. Qualiter rex tilium c1ementer suscipit.
1-1. De fine pontificis Frithurici
25 i2. QlIaliter Ccri ił Geronc capiuntm.
13. Qualiter Rł:inesburg se tradit, et regionem
fratri restituit.
B. Dl' łamoso triumpho fluem rex de [nga-
riis obtinuit.
:50 i i). De pllgna Thiadrici artversus Slavos.
,f.6. De p.orlentis qure interim aeciderunt.
1-7. De casu Conr.H1i dllt'is.
iK De tribus ducibus Aval'Orum.
,19. De trinmpho regis.
:>5 50. De rege et versutiis Wicmanni.
51. De exercitu qui \Yiemannum pcnc c pit
in urbe Suilleiscar{'.
53. Quomodo ulhls est re'\. illam depopula-
tioncm.
H. De Geronc preside.
55. De Stoineffo barbarorum rege et milite
qui cum occidit.
56. De rege quia crcbris victoriis gloriosus
factus est.
57. De Liudulfo qUla pah'ia cessit propter a-
mlcos.
58. De littcris obitum eius significantibus.
,
5D. De "'icmanno fIui Saxoniam OCCllltC 111-
travit.
60. Quomodo fide G{'ronis susceptus est Wie-'
mannus.
61. De prodigiis qu:P apparuerunt 111 ,'esti-
mcntis.
62. De infil'milate impcratoris.
63. De profectionc secunda regis in h3liam..
61-. De "'iemanno, quomodo itcrum rcbellavit..
65. De D;mis, quo modo christiani perfecte
fach su nI.
66. Gcro propter iur3mentum dimisit Wieman-
num.
fi i. Quom(Hło f ;I'rn Lusiki vieit.
6K De dl10bus rcgulis et "'icmanno.
6D. De nece \Yicmanni.
70. _\c('cptis armis "'icmanni imperator jam
facfus, scripsit pistoIam in Saxoniam mit-
tendam.
ił. Dl' legatis Grecorum et cOI'um fraude.
72. Dl' Gundlhario et Sifrido.
73. De populo ConstalltinopoIitano et COrllm
imperatoribus.
74. De :\Iathilda matre imper3toris et obitu ę-
piscoporum Bernhardi et Wilhelmi.
ł26
Z WIDUKINDA
75. De reversione imperatoris ab Italia et de
obitu eius.
76. Quomodo populus pro patre elegit lilium
ems 10 pnnclpem.
EXPLICIUNT CAPITL"LA.
ISCIPIT LIBER ID.
946 ł. Post cxccssum Edidis regime omnem a-
morem maternum transfudit rex in unicum fi-
lium suum Liudulfum, factoque tcsłamcnło
creavit cum rcgem post se. Ipsc autcm tcncr
adhuc erat adolescens, retatis non habcns am-
plius (Iuam sedecim ann os.
2. Rex vero in Galliam proficisccns expedi-
tioncm, coacto apml Camaracam urbem e cr-
citu, fcstinat inłr3rc rcgnum Karoli , vindican-
t1:c causa iniurire gcncri sui H1ulhowici. Quo
audito Hugo, missa legationc, iurat per patris
sui ani mam , qui iam olim periił_ Dco regique
proprio repugnando, quia tanta sibi essct co-
pia armorum, quantam hactcnus rcx numquam
vidissel; addiłquc conłcmptum, vane hnnidc-
que super Saxoncs 109ucmlo, quia inbcllcs
essen t , et quia facilc posset una polione telo-
rum Saxonicorum scpłem obsorbcrc. .\d quod
rex famosum satis reddit rcsponsum: sibi vero
fore tan tam ** multitudincm pilleorum cx rul-
mis contcxtorulll, quos ci pr:esmtari opor-
teret, quantam nec ipsc nec paler suus um-
quam "idcrit. Et revera cum f'ssct magnus
valde excrcitus, triginta scilicet duarum legio-
num, non est im-cntus, qui huiusmodi nOIl
uteretur tegumento, nisi ral'issimus (Iuisque.
Cerłus aułem factus de a(h-entu regis HlIga, ti-
more quoque pcrterritus, dimisit Hluthowicum.
')*tantam multitudinem pilIeorum fceninol"um,
'1U08 ei prre8entari oporteret, quantam nec ipse
nec pater 8UU8 umquam viderit. Et revera cum
esset magnus valde exercitus, triginta scilicet
duarum legionum , fere non est inventu8, qui
frenino non uteretur pilIeo. (A.)
**tantam multitudinem pilleorum fceninorum,
quos ei prresentari oporteret , quanta.m nec ip5e
nec pater SUU5 mnquam viderit. Et revera cum
esset magnu5 valdc exercitus, triginta scilicet
duarum legionum , non est inventus, qui fceruno
non uteretur pilIeo, nisi Corbeius abbas, no- 10
min e Bovo, cum tribus Buis sequacibus. Hic
erat viI" sapiens ac cIarus, a Deo nobis osten-
sus, non concessus. Huiu!5 patris avus Bovo
Grrecas littcras coram Cuonrado rege legendo
factus est clarus , et buic ciusdcm nominis avus 15
erat, ut natu maior, omni virtutc ac sapientia
potior. Scd et ipse nepos erat 'Varini, qui ex
milite factus est monac1ms et primus OInnittm
apud ovam Corbeiam regulariter dectus est
in patrem. Qui cum esset admirandre sanctita- 20
tis, ad augmentum virtutum suarum beatrequc
memorire Saxonire preciosum attulit tbesaurum,
reliquias videlicet pretiosi martiris Viti. (2. 3.)
Dimissus igitur Hluthowicus regi occurrit, iun-
gitllrquc cum sociis exercitui illius. 25
3. Hex autem cum cxcrcitu Lugdunum a-
Jiit, eamque armis tcmptayit, inde Parisius
perrexit, Hugonemf]UC ibi obse(lit, memoriam
quoque Dyonisii martiris digue honorans YC-
nrratus est. Ductus inae e'icrcitus contra ur- 30
bem Rcmensem, ubi erat nepos Hugonis con-
tra ius fasquc omnc subrogatus cpiscopus, lc-
gitimo pontifice adhuc snpcrstite. .\rmis au-
tcm urbrm capicns, iniuste constitutum ex-
pulit saccrdotem, lrgiłimum ecrlesi;p sediquc S5
proprire restitucns.
ł. Exinde J collecta ex olUni c'iercitu elc-
.
.
DZIEJOW SASKICH.
ctorum miłitum manu, Rothun Danorum urbem
adiit, scd difficultate loco rum , asperiorifJue
hieme ingruente, plaga cos quidem magna
percussit; incolumi exercitu, infecto negotio,
5 post trcs lUen es Saxoniam regressus est, ur-
bibus Remense atque Lugduno cum cretcris
annis captis Hlutovico regi cOIlcessis.
9ł7 5. Huga autem expertus potentiarn rt.'gls
virtutemque Saxonum, non passus cst ul-
10 tra tel'minos suos hostiliter inh'arr, sed PCI'-
genti in calHlem cxpeditionenł anno sey'uenti,
occurrit juxta fluviułł-ł qui dicitur Char, manus
dedit, iuxtaquf' imprrium rcgis paetum illiit,
utilisqlle proinde permansit.
15 6. Yidells aut('m I'ex filium su um LiLHllIltllm
virum factum, dedit ei conillgem cli\"itiis ac
noLilitatc cJaram, dllcis Herimanni mialił, IlU-
mine ldam. Quam cum accepiss(,t, in Lrevi
po t hrec socer moritllr, cum ducatu omni ei
o possessiollr relicta. Accepta autem potesł-ate,
animum tranquilllllll, quem in pucro gessit ,
exuit, annatllmquc lIłilitem in ltaliam ducens,
alitJ.uantis iLi Ul'bibus captis et sub custodia
traditis, ipse re\"ertitur in Fl'anciam.
25 7. Eo tl'mpore usurpato impel'io, regnavit
in LongoLardia homo ferus {'( a\"arus, et qui
oronem iustitiam pecunia vcnderct, Bernha-
rius. Yeritus autclIł singularis prud{'ntire re-
gin:e \"irtutem, a IIIuthowico rcgc relict:E ,
:50 in multis eam at1lixit, quo tan(i decus splen-
doris extingueret, vel certe obscuraret.
8. 1110 tempore rex proticiscitur in militiam
contra BolizIamlU l'egem l) BtelUiorum, I't cum
I) Godna uwagi ie autor zowie Holesława cze-
skiego królem, tak samo jak i Flodoard pod rokiem
9 O. Por6wnaj: Dobner do Hajka fil itr. 640-642.
127
capienda cssct UJ'bs quce nuncupabatur iXo\"a, 1)
in qua clausus oLsidebatur Bolizlavi filius, pru-
dcnti rcx consilio dil'cmit pro->Ii li m , ne miles
in rapiendis hostium spuliis aliquod pcriculum
inciderct. Considerata itaquc virtllte rcgis ae
innumera multitmlinc cxcrcitus, Bolizlav UI'be
('gressus , maluit tant:e maiestati subici, 4 uam
ultimam perniciem pati; sub signisquc slans.
et rcgem audiens rcsponsaque rcddcns, ve-
niam tandem promeruit. lndc plena victoria
gloriosus factus rex, Sa oniam regreditur.
D. Cumque eum ,irtus prrefatre rcginre non 951
latcret, simulato itinere Romam proficisci sta-
tuit. Cumque in Longobardiam \"entum esset,
aurcis muneribus amorem rcginre super se pro-
bare temptavit. Quo fidcliter expcrto, in con-
iugium siLi eam sociavit, cllm(łuc ca urbem Pa-
piam, qu:e est sedes rcgia, obtinuit. Ouod
cllm \"idissct fililIs eius Liudlllfus, tristis a re-
ge discessit, profectusquc in Saxoniam, ali-
quamdiu m OI'at li s est in loco consiliis funesto
Sał:weldum.
ł O. HeA vew in Ita]ia cełebratis ju ta ma-
gnificentiam regalem nuptiis, proficiscitur inde
cum novi matrimonii clal'itate, acturus proxi-
mum pascha in Saxonia, lretitiam patl'ire ma-
gnamque gratiam conferens. Pcrsuasus quo-
que rex Bernharius a Conrado duce, cui Pa-
I) Urbs nova, według dyplomu Ottona w l/on. Boi-
ca XXVIII str. 183., Nivunburg, zdawałoby się jakoby
było jedno z przedmieść Pragi czeskiej. Jest atoli
iuunburg miasto w Czechach, na ujściu Merlioy
rzeczki do Elby, na wschód od Pragi, i zowie się
dziś iemburg czyli Nimburg, a w r. 1 :>43 pisano
je Neumburge; na przedmieściu jego, zwanem Be-
heim podpisal niegd)-ś DUo darowiznę dla klasztoru
,. Emerana dnia t 6 lipca.
12R
Z WIDUKIl'\DA
pia cum pr sillio milital'i f('licla cral custodi- cnm ('ins c1arilas pl' cpnał omnc qnod diccre
cnda, I'egem suLsecutus cst in Gcrmaniam, aut scribcrc \"all"lllUs.
pacem cum eo f;.Iclurus, et omnihus quro im- 13. Euim\'cro rcx cum regiones Francorum
pera\"isset oblrwperalul'lls. Cui regia> mbi mbesque circuirct, aUlli\"it, quia ci insidiID
appl'Opinquanti, occurritur miliario ab urbc a pararentur a filiu generoc[Uc; quaproptcr SU111- 5
ducibus ct pra>fcctis palalinorumquc primOl'i- mus pontifcx re\"ocatus, uhi austerioren-i" \"itam
bus. et rr£alitrr susCCpłtlS, dudus in urbem I more solilo ('lUli hcremitis ct solitariis ante
iussus est in hospitio sibi parato mancre. Xc- pascha agcbat, suscepit r(' cm )Iogonti , ibi
que enim f.1cicm regis intra h'es dies \"idf're ri aliquamdiu millistrans. Xrf;mda consili:l
promcruit. Quod acgl'e fcrcns Conradus, (lui prodita, a filio gencroquc animad\"ersa; pur- 10
cum addm.erat, unumqur CUJu co scnlicns fi- gandi lucum criminis cum consilio pontificis
lius rcgis Liuuulfus, suspcctum super hac causa prtunt rl inpch'ant. Qui licet scc1eris mani-
Heim'icum, fratrem rcgis, habentl's, quasi an- festc arguci'cntlll', paruit tamrn rcx eorum
tiqua stimulatum in\"idia, de\"itaycrunt Nim. sentcnliis 111 omnibus locorum temporumqu('
Hcinricus aułem scicns adolcscrntcm matcrnis angustia. 15
destiłutum suffragiis, contrl1lplui cl.£'pit eum 11-. Et cum apparalus pasl'halis apucl Aquas
habcrc, in tantum ut a comiciis ci qnoquf' non fieri oporłeret, comprrit, qllia l1ichil sibi di-
parceret. Illterca rcx regem alloqitur, in gra- gnllm iLi pal'atulll esset; 1) matcrnis gaucliis
ti:UllfluC regis ac rcgin:.c susccptus, dec1itioni et officiis dec('uh I' curatl1l', regcmque quem in
"ponsionem dat, fwdcrisquc spontanei diem Francia pene p('rcliclit, in patria magnifice re- 20
locumque apud urbem Auguslallam llesignans. ccpit.
-I 1. [bi cum conwnlus fieret, Bernharius 1;J. Nam conforlatus amlCOl'um gentisqlle
manus filii sui.Adalbcrhti suis manibus inplicans, ' propria: pra>sentia, irritum fecit pactum, cłuOU
licet olim Hugonem fugiens rcgi subderetur, c03clllS inire conft'ssus £'st; edictulllfłuc est
tunc tamen rrnovata fide coram omni exen'ilu filio gencl'o(!ue, audol'es scelerjs punien- 25
famulatui rcgis se cum filio suLiugavit. Et ila (los tradere, :mt ccrte se hustes publi-
dimissus, in Italiam rcme3\"it cum gl'atia et pa- cos IIOSSC. Pactis pristinis ponl.iff'x in-
ce. lLi mil'ID ma ,'llitudinis lapis gl'anclinis tu- tercessit , taI1H-łll:lIll paci et conconlire COI1-
njtru ac tempestate turbulenta de cc.do iactus, suHurus; ob id regi fil sU ]Jedus, amicis
ingens mil'aculull1 multis ,-iscntibus pr Luit. rcgaliLlIs consiliał'iisque omnimoclis spprnen- 30
-12. l\"ati sunt autem regi filii ex serenissima dus. De eo nosirum arLitl'amur nequaquam
regina primogenitus Hcinricus, secunuus aliquid temerc iuclicare; scd quo d cle eo pro-
Brun, tcrtius paterni nominis maieslalc de- ballms, lluia magl1us ('rat in oratioJłe die no-
signatus, quem iam post patrem dominum ctUqUI', magnus c1emusinarum l::u'gi(atc, Pl'm-
ac imperatorem uniyersus sprrat m.Lis; filiam 35
quol)ue sanct;e matl'is eius \"ocaLulo illsigni- J) W tem miejscu nalezy uzupełnić: quare cum in
tam, de qua non prresumimus aliquid lIicel'c. I Saxoniam perrexisset; por. Dopeln. Regin. pod r.953.
DZIEJÓW SASKICH.
CipUlIS \"erbo pr:mlicationis, non silel'c dignum
duximus; c:eterum de accusatis causis qui iu-
dicat Dominus est.
,16. Earum rerum dum ibi tinis non fieret.
5 ul1i\"ersalis populi com'entus esse iubetur aplIt}
\"illam qu:e diritur Fridesleri, super his causis
discutiendulU. [bi cum frater rcgis Hcinricus
adesset, multas ac gra\"e causas summo pon-
tifici obicie bat ; pl'optereaque regis totiusque
10 pen e cxercitus offensam incurrit, duIU cum
pcnitus cu}paLiłem ex iUills dictis censerent.
PI':rterca rcx se\"cl,jorclU animulll gerens ex
reccnti iniUl'ia, cminentissimos yiros ac sibi
quondam C3ros et in Bicl'fanico bcUo fideles,
t5 fratri tl'aditos cxilio dampna\"it., dum accusati
rationclU redtlercnt, nec se purgarc suffice-
rent. Hi crant Thuringi gencrc, potcs(atis pr:e-
fedol'ia>, DadallU ct Willehelmus nomine. Hoc
facto multi scelcrum conscii satis perterriti.
20 Soluta contionc, lUultitudine dimissa, sese rex
in orientales partes contuJit.
17. Lotharii autem, cum rcgem duci Con-
rado scnsissenl offensum, cum iam olim ci
infesti cssent, co quod ducatum super eos ad-
!5 ministr:\rct ipsis im.itis. arma contra cum. su-
munt. Ule \"ero inpertcn'itus, leoninum ex e-
rens :mimulll, signa signis contraria in\'exit,
et incredibilem multitudinem ex eis propria
manu fuuit, dum sanguine amici, quem in prre-
:50 lio amisit. Conradi scilicet Evurhardi filii, ut
fera s:£\"issima acueretur. Itaque iIli fortissimo
subpeditantc fortium militum manu. aa\'erso
exercitui dum novus semper adaitur, a meridie
usque in \'esperum proh'ahitur belllum ; octe
35 proelium dissolvitur, nullus victoria lretatur.
18. Rex autem circa Kalendas Iulii moto
exercitu, armis fiłium generomqu qurerere
Jlonummta Pol. Hi,t. Tom. l.
i29
tempta,-it; obvias p3l.tis ad\'ersre aut armis ce-
pit aut in deditioncm acccpit, quousque 3Iogon-
tiam pel'\"cnil'ct, quam filius cum exercitu in-
travit. patrcmquc, dictu miserabilius, armałus
expccta\'it. lhi plus qualll civile et omni calami-
ta te acerbius bellmn ca>ptum; multre machinre
muris admottC sed ab urbanis destructro "el in-
censtC; crebr:e ante pOl'las pugntC, raro forin-
secus stationes fustC. Cunctando cni m fes uni-
yers:e variavcre, dum dominatorem regui fo-
ris, intus successorcm metuebant. Obsidio
itaque dUlu sexaginta Icrme dics excederet,
sermo fit de pace; unde aatus est obses in ur-
bem consobl'inus regis Ecberhtus, quo libera
via clIilibet pateret in castra crimen purgandi.
de pace at'lue concordia tractandi. Filius cum
gcnero castra ingrcssi, l"Cgalibus ,"estigiis pro-
sternuntur, pro scclere omnia sustinere para-
tos fore, s;lltcm ut amici auxiliatores in fide
suscepti, nich il alh"crsi p:łterentur. Rex autem
l\on inveniens, quomodo meritas prenas filio
inferret, f<lulores insidiarum expostulat. lHi
autem iuramentis yicariis obligati. et quodam-
modo arte antiqui hostis constricti. hoc omni-
no negabant. Ingens interea oritur l:etitia in
castris. et a castris circumquaque fama diffu-
sa, numquam urbe egressos, nisi omnibus es-
sent a rege imperatis obtemperatmi Ere spes
incassum conccptre; nam cum non obredirent
edictis regis, motus Hcinricus adversus ado-
lescentem: ..Yieltilte, inquit, iactitas contra do-
tninum tneum f'egem fecisse, et eece otnnis exer-
citus uSltrpatorem te f'egni invasore-mque novit.
Ipse ergo si accusor reus erimillis. si culpabilis
existo, quare 'WIł contra -me legio1łes ducis? Si-
gna adversmn me tnove; et festucam de terra
sumens: Huitl$. inquit I p.-etii a me meaque po-
17
i30
7 WIDłJKINDA
teslale rapere IWIł polelLis. Quid /ibi l'istllll est
sollicilare Iwillscemodi rebus pa/rcm luwn? Con-
tra Sllmmam dit'inila/em ayis, dUI1l domino pa-
trique luo l'epuynas. Si oliquid scis l'ell'oles,
in me furorem /Ullm el'ome, ipse ellim lllam Ilon
limeo imm. Ad luce adolcscens nichil rc::;pon-
dit, sed al1dito rcge, cum uis lII'IJem ingrl's-
sus est.
19. Consobl'inus autem rcgis Ecbcl'lthls cmn
obses d:łtus esset in mbem, sl1asiLiliLus COI'-
J'uptus ,-cl'Lis, regi lit aWI'SUS, ClUlI et antca
ei imtus cssct, co l{uou argueretl1r inc:łlłti CCI'-
taminis, ubi oCl1lul1I perdidissct.
20. Dum h c 3gcrentUl', proxima noctc Bo-
ioarii comitcs fratris regis, ..elieto co, iuncti
sunt Liudolfo; qui pcrgens cum cis, ('('pit ur-
bem rcgiam qu:e dicitur Haincsburg cum cre-
tcris in ea rcgionc munitissimis; omncmque
pecuniam ducis suis militibus di,-isit, coniu-
gem cum filiis patrui et amicis non solum urbe
sed et regionc cxccucrc cogit. H:ec olUnia a
Dco cl'cuimus acta, ut qui serenissimulII rc-
gem plurimis populis ac gcntibus prreficcre
,'oluit, disccret parum in se, in Dco wro 0-
mma possc.
21. Erat autem iunior .\rnulfus cum fl'atl'i-
bus, qui tale consilium machinałLls est contra
lJeinricum co quod paterno f£'gno suLrogare-
lur, ipse autem honol'c pah'io pri,-atus csset..
Porro C'xcrcitus diutino laborc fatigatus, mis-
sionem petil et :Iccipit, rcgc cum p:łucis ad-
modum rilium in HoioaI'iam subs{'{Jucnte.
22. Ipse n:uH<Jue erat patiens labOl'um, su-
pra quam creai possit de hominc aL auole-
scentia delicate nuh.ito. 31ultitudiue denique
deficiente a fide, l'ari admoaum crant, qui p.lr-
tes rcgis adiu\"arcnt; intel' quo s erat. quidam
.\dalbel'htus ct "Iii cum eo admodum pauci.
23. ::\Iilitante adn'rsum :.\Iogontiam regc, lIe-
- .
rim:mnus dux Saxoniam procuraLat. I) Cum 110-
\"lIS exerl'itus a Saxonia ad supplcmcl1tul11 5
YCtcris mitti dcLuisset, 2) Thiadricus ) iuniorqlH'
'Yicłnnal1llus 4 ) ci pra.fucre. Attingentes terrni-
nos Fł'3nCOl'Um, a Linuulfo duccqur Com'ado
subito. circumfusi, in drsertum quoduaIn ('0-
W xił:dz e II', rozJl. , powiedział autor: Sig- 10
frillus vero, SaxoflUlU ol,timus, el -a regd - seculldu9.
gener qnondam regis, tune \"ero at11nitate coniunctus,
co tempore procurabat S3'\:oniam. Tu tę sam w13-
dzę przY7naje Hermano\\ i. Z 'Yedekinda r\ot. II, sir.
:;J j okazuje się iż tenze nic n:i3ł jeszcze WÓWCZ3S
tej władzy. I J
2) To co lu autor o wyprawie Teodoryka i Wich-
mana opowiada, musi310 zajść jUl dawni,'j, albowiem
Ludolf ulJal się wtedy do R<,gensLl1rga, a henra.]
do Iecu, nie mogli więc r:lZem spotka' się z tem
wojskiem. Sam Widukind n:Hlmienia ze wojsko pro-
wadzone L}lo do F.'ankonii r:ie do Bawar}-j, a z roz- 2(
dlialu 25 moznahy się domyślać ze to dzi310 się je-
szcze przed kIęsk Ekherta, opowiedziane zaś tu jest
dlatego, al.y czytelnik wiedział powód rozruchów w
Saxonii.
3) Teodoryk ów zdaje się być ten sam który ob- QU
"
j l rz dy n3d marchi północn!} po śmierci Gerona. -
Ob. Leutsch'a Gero str. !):!, n. 149.
4) Ojciec tego "i cia zwal się takoż Widm.an, '
dla rOZł"ózllienia więe ich zowi jednego sta zym,
drugiego mlodszym. O ojcu powiada autor w xię-
dze]l, rozdz. 4: E.'at Wichmannuil \"ir potens et
I' . . b II ' . . :>0
lorhs, magnammus , e I gna rus , et tanta:J sClent!:c.
ut a sl1bicctis sup.'a hominem r,lura nosse pr:cdica-
relur. A w rozdliale fi tamie, mówi: Wichman-
nus autem, qui se primum aliena,-it a rege, audiens
tantum facinus seditiosorurn, com'ersus pacem recit
cum rege, quia prudentissimus eral et utilis usque
in finem permansit. Umarl 23 kwielnia, roku 944-.53
PorówII. Weduk. ot. II, str, 66 i nast.
.
D Z I E J O W S A S K [ C H.
guntur castelIum. QlIo(I cum obpugn3rc ni-
funtur, iactu rot signifcr antc porta m brachi-
um peroidit; quo facto hcllum cst scdatum,
indutireqlle concessre trium dierum in Saxoni-
:s am rcwrtendi.
2.1.. Thiadricus a Liuoulfo magnis promis-
Fioniblls est łemptalus, 'Yichmannus autem
admodum corruptus, patrumn 1) exin arguere,
patern:.e hcreditatis r:łptorcm dicere, et suorum
10 thes:llIrorllm pr3'donem \"ocarc ca'pit. Ips.>
autcm consilii ncquaquam ignal'lIs, quanta sa-
pientia quantaquc prudentia contra propinquos
rt hostcs manifestos vigilawrit, difficile est
omnimodis cdiccre.
15 2;,: 11Ingitur qllippc Ecbel.htlls 'Vichmanno,
eatlcmque senlentia consurgunt in ducem, nul-
lumquc ci d:mt quictis otium. IlIe autem no-
bili patientia iu\"Cnum flll'or£'m frangcns, cawt.
lumultum aliquem r£'gc absente iIlis in pal.ti-
o bus accrescerc.
26. Boioarii l'cpentino regis advcntll nec ad
paccm wrtuntur, nec bcllum publicum pr::c-
su 111 I1n t , sed clausi muris gl'andcm cxcl'citui
laborem su::cquc regionis solitll(Iinem paranI.
2:i lJnde minus proccdentc ncgotio, absquc ani-
mabus e'\:ercitus a nuHa I'C :Ibsłinebał, sed 0-
mnia vastabat.
2i. Summus pontit'c'\: intcrca, ut ipsc aichat
tinlOre regis, officio pontilicali amisso, herc-
30 ruitic:un cum solitariis duccLat \"itam. on mi-
nima quo(lue c::cteris pontificibus cunctatio
erat in Boioal'ia. dum favent. partibus nunc regi
assistentlo, nunc alienas partes adiu\"ando,
quia nec sinc periculo alienabantur a I'ege,
3:1 nec sinc sui detrimento ei :Hlha:'rebant.
I) t. j. lIl'rmana.
131
28. Agcns tres integros menses, a :\Iogontia
reccdens, rex in iBis regionibus, denmm circa
Kalend. Januar., 1) infccto negotio, amissis duo-
bus principalibus \"iris al' potest::lte claris, Im-
ml'llc ct )Iainwerco , quorum utcrque ictu sa-
gittarum periit, aIter l\Iogonti::c, aIter in itincrc
Boioariam pergentibus, re\"ertitur in Saxoniam.
2!). Causas dicentibus CDram rege Heriman- 951
no suisquc nepotibus, omnes iusti tenaccs sen.
tcntiam ducis lauda\"erc, adolcsccntcs casti-
gandos iudicantes. Rex autem amans parcebat
illis, sub cuslodia militari tantulU intra pala-
tium tradcns \YichmannulTI.
30. Intcl'ea \Udit, quia A \"ares intrantes Bo-
ioar'iam, iungcrenlur adversariis, disponerent-
quc pub lico bello emu tcmptare. .\t iIIe satis
inpel'łcrl'itus t.ali necessiłat(', numquam sc gl'a-
tia Dci dominum ac rcgcm oblitus est, set! l'ol-
lecta \"alida manu, obyiam pl'ocedit accrrimis
hostibus. lIIi aulcm di\'ertllnt ab co, acccptis-
(lue uucihus a Liuuulfo, onmem Fl'31lciam per-
,-agati stlnl, el lanlam slr'agem dcclerunt, pri-
mUlił amicis, ut cuidam Ernusto \"orabulo, qui
el'at pal'lis a(h-crs:c, sui iUl'is f:unilias supra
millesinHlIH numel'lllU eapłi\"asscnt, deindc c:c-
tel'is omnibus, ut uictl1 łidcm e reuat. Uomi-
nica ante pascha ,rormati:l' eis est publice mi-
uisll'ałml1, ci muneribus alll'i et al'genli pluri-
mmu donatum. Inue GalliaBl fJl'ofccti, per ali-
am yiam in l-Jatl'iam I'cwrtllnhu'.
31. Boioarii ri\"ili exerritu cxtcl'noque fati-
gali - nam l'ngariis egrcssis, cxcl'citu rcgali
premuntm'- coacti sllnt de pace trachu'c; fac-
tum(l"c est, ut. pax darrtur llSquC in I fi Kalend.
_ I) t. j. między l 1--;; I grudnia; na boie narodzenie
był już w Saxonii. Dopdn. Regin. pod rokiem 95 ł.
ł32
z WIOtJKINDA.
Julii, et locus esset apud Cillllam rationis dan-
dre d responsionis reddendre.
;)2. Ad condictum locum dum univel'salis
populi eonvcntus fieret, talem rex orat ncm
exorsus est: Patet'er. inquit, si illdignatio filii
Jnei creterol'llInqlle ins-idias tendeu/iwn me soz'un
torqueret. et non totum c/tristiani nominis popu-
Irlln pertlll'baret; parum esset. urbes meas more
lalronlan illvasisse. regionesque a mea polesiale
rapuisse. nisi propinquorum meorum ac carissi-
m07'lun comilum sanguine satiaren/ur. Ecce sine
filiis sedeo orbatus. dum filium. gravissimum. /to-
stem pa/ior. Quem plurimum amavi et a medio-
ai loco ad summ.um gradum smnmumque hono-
rem provexi, unicllm filium meum hewet ad 'er-
sum me. 1'olerabile hoc utcumque foret, si non
Dei homill11mque inimici Ms cauus inlroduceren-
tur. Jlodo reynum meUln habenl desolatwn. po-
Plllmn cap/um vel interfectum. urbes destructas.
ternpla succensa. sacerdotes extiuctos; ad/wc ma-
dent sallguine platere; auro meo et argento. qui-
hus filiUln generumque ditavi. hostes Christi
secIe.s suas remeunt re{erti. Quid iyilur sllpersit
sceleris. quid perfidire. excogitare nequeam. His
dictis, tacuit rex. Heinricus laudans sentcntiam
regis, subiunxit, quia hostes secundo ,-icti pu-:-
blico certamine, maligne ac pessime condu-
cerentur. quo via eis itcrum lredendi apcrire-
tur; omnem calamitatem omnemque laborem
consultius velle pati, quam communem hostem
umquam in fidem susciperet. His dictis, Liu-
dulfus procedens ait: Gond/wlos adversum me
peclmia, {a/eor, obtinui, ne me michique subie-
dos laJJlerent; si in /tac parte culpabilis prredicor.
scial me omnis populus /toc non voluntarie. sed
ultima necessitate coactum {ecisse. Postremum
pontifex summus rationem redditllrus intravit,
promittens, se (luOcumquc rex imperavisset
iudicio significatllrum, numquam contra rcgem
sensisse vel velle vel fecisse; timore" coactUlll
a rege tliscessiss{', offcnsum sibi eum quia in-
tellcxissct, innoccntem gravissimis accusatio- :s
nibus obrntum; de l'retcro iuramentorum omni-
bus argumcntis fidelU scr\'aturum. Ad hrec rex:
A vobis non e.riyo iUl'amentum. 11isi pCLCis et COII-
cOl'dice c011silium. in quantum possitis. adiut'etis.
Et hoc dato, in fide ac pace cum dimisit. 10
33. Pontifex cum ducc Conrado cum ado-
lescentem non posscnt inclinarc. quatinus
patri subdel'ctm' ciusquc scntentiam secutus
sustineret, discesserunt ab co, Dco- regique
sese iungcntes. t5
t,;
34. Proxima nocte Liudulfus cum suis a ft'-
ge discedcns, urbcm H.ainesburg cum excrcitu
intrayit. Rex autcm sequcns filium, mbem of-
fendcns qure dicitur Horsadal, obsedit cam.
35. Facta autem pugna, durius ccrtamcn 20
circa murum ncmo umquam viderat mortalium.
.l'tIulti ibi ex utraque parte cresi, plures sauci-
atij noctis tcnebrre proelium di..imere. Sau-
cius ancipi(i bello postcra luce duci tur indc
excrcitus, diutius ibi non morari yisum ad gra- 25
viora tendentiLus.
36. Trium dierum itincr proinde ad Raincs-
burg. Castrorum loca occupata munitionibus-
quc circumscpta, obsidio urbis diligcnter cst
inccpta. Sed CUIIł multitudo machinas mm,is 50
adplicari non sincrct, satis dure interdum ab
ub'isquc pugnatum pro muris. Diu tracta ob-
sidio cogit clausos bclli negotiis aliquid acti-
tare. Arbitrati sunt enim fame peius torqucri,
si ad id rogcrentur, quam in acie forliter lUori. 35
lussum itaque, occidentali porta erumpere e-
quiles, quasi inpf'lum in castr3 facturos, alios
D Z I. E J Ó W S A S ({ I C H.
133
naves ascendere, et per numen urbi contigu- i Liudu]fus c\Jm sociis urbe egressus, dum
um, dum equ stri prrelio pugnareful', castra. mense integro et dimidio obsideretur, pacem
armatis deserta in\'adcrcnt. ['rbani signo no-
lre congrc:'gati, condicta pcragerc; quod in ca-
li stris usu non ignotum. Quaproptcr et ipsi non
segnitcr prreparantur. i\loram facicntiblls in
erumpendo equitibus, cJassis ab urbe longius
eJabitur, exsilientesque de nayibus irruunt in
rastra, offendentesque armatos, dum trepidi fu-
tO gro consu]unt, circumfusi undiquc c:cduntur.
AJii na\"cs ingredi nisi. timore pcrculsi deyian-
tes, numinc absorbent.ur; alii nayes plus requo
ingressi, dimerguntur, factumque est, ut \"ix
pauci de pluribus supel'essrnt. Equites ,'ero
HI ab equitiLus fatigati de\"ictique, plUł'es saucii,
in urbem coguntur. !tIiles regius yictor in ca-
stra re\'ersus, unum solummodo letali vulnere
percussum pro portis secum re\'ehunt. Pecus
omne urbis loco hcrboso ąelatum, qui erat
!O intel' Rain et Dono\' nm ios, sed a fratre regis
Heinrico cap tum , et intel' socios divisum est.
[rbani crebris proeliis triti, fame quoque pe-
riclitari cO'perunt.
37. UmIe cgressus lIrbe Liudulfus cum prin-
!5 cipalibus \'iris, pacem postulat, sed non inpe-
trat, quia patri obedientiam negat. Ingressus
vero urbem, portam orientalem obsidentem
(lrrnis temptat Gel"Onem, tot victoriis quod prre-
liis clarum. A tertia hora usque in nonam a-
30 criter pugnatum; ante port:m1 urbis, equo ca-
dente. ascensor Arnulfus rmis exulus iii co-
quc telis pcrfossus occubuit. Post biduum a
muliere famem urbis fugiente mors illius no-
t.ificatur, dum antea incertum essct. Cuius
35 morte urbani sat.is confusi. iam dc pace tra-
ctabant.
38. Intervcntu proinde prmclpum iterum
obtinuit usque ad condiclum diem, dum de
his causis diiudif'aretur; locusquc concilii apud
Fridesleri notabatur. Rex inde patriam re\"ersus.
39. Heinricus n'ro N'ovam urbem obtinuit;
Rainesburg pene omnis proxima nocte con-
cremata.
.W. Excl'l"itandi gratia venationem agens rex
in loco qui dicitur Suvcldun, filius patri nu-
datis plantis prosternitur , intima tactus preni-
tentia; orat.ione flcbili patris prim um , deindr
omniun1 pr:csentium lacrimas cxtorquet. .Amore
itaque paterno susceptus in gratiam, spondet
sc obtempcraturum consensurumque omni pa-
ternre ,'olunt.ati.
4- ł. Intcrca slImmus pontifex :egrotasse nu n-
tiatlll' ac desperari. Quapropter regis placitum
modice est dilatum. Finem summi pontificis paźd.
25
qui interfuere satis laudabilem prredicant. De-
functo pontifice, universalis con\'entus populi
celebratlIs ; Iogontia post annum et dimidium
regi tradita cum omni Francia; filius ac gcncr
in gratiam suscepti, qua et in finem usi sunt
fideJiter.
42. Eo anno Sla,-i qui dicuntur Uchri a Ge-
rone um magna gloria devicti, cum ei prre-
sidio esset dux Conradus a rege missus. Prre-
da inde ingcns ducta; Saxonire lretitia magna
exorta.
4.3. Proximum agens rcx pascha cum fratre, 955
ducit post hrec exercitum contra Rainesburg,
itennn armis machinisque urbem torquens.
Dum pr33sidio Saxonum destit.uitur ac farne
vexatur, portis Ul'bani egressi, cum urbe tra-
diderunt semet ipsos regi. Qui principes exilio
dampnans, reliqure multitudini pafcit, victo-
13.f
Z WIDt"KINDA
riaquc gloriosus remeavit in patriam, omni re-
gione Boioarica fralri restituta.
4.f.. Ingressusque Saxoniam circa Kal. lulii,
obvios habet legatos Ungariornm, tamquam
ob antiquam fidem ac gratiam emu ,isitantes,
re aułem "cra, ut quibusdam ,"idebatur, even-
tum belli civilis considerantcs. Quos cum
secum aliquantis diebus ret.inuisset, et ali-
quibus munusculis donatos rcmisisset in pa-
re, audi\"il a nuntiis fratris, ducis scilicct
Boioariorum: Quia ecce lJlIgal'ii diffusi invadunt
terminos lliOS I statllllnl'llle tecllm inire cel'lamen.
His auditis rex, quasi nichil laboris prreterito
bello toleravisset., crepit ire contra hostes,
sumpt.is secum paucis admodum ex Saxonibus,
co quo d iam bellum Slavanicum urgeret. Ca-
stris positis in confiniis Augustanre urbis, oc-
curit ci exercitus Francorum Boioariorumque;
cum valido quoque cquitatu ,"cnit in castra
Comadus t.lux, cuiw; ad\"entu erecti militcs,
iam optabant non t.lilIerre certa men. Nam ('rat
natura audacis ani mi, ct quod rarum est au-
dacibus. bonus consilii, et dum eques et dum
pedes iret in hostem, belIatol' intolerabilis,
domi militiaque sociis carus. Jgitllr ab utrius-
que exercitlls lalrocinanlibus agmiriibus noli-
ficabakIr. non longe cxercitus ab altero fore.
leiunio in castris prrediC':lto, iussum est omnes
in crastino paratos esse ad bellum. Primo di-
sierp. luculo surgentes, pace data et accepta, opera-
tO . d . d .
que sua pflmum UCI, emde unusquisque al-
teri cum sacramento promissa , erectis signis
procedunt castris, numero quasi octo legio-
num. Ducitur exercitus per aspera et diffici-
lia loca. ne daretur hostibus copia turbandi
sagittis agmina. quibus utuntur acerrime, ar-
bustis ea protegentibus. Primam et secundam
t.ertiamque legionem direxerunt Boioarii, qui-
bus prrefuerunt prrefecti ducis Heinrici, nam
ipse bello interim aberat, eo 'Iuod valetudine
corporis laborasset , qua et mortuus est. Quar-
tam ordinavere Franci, quorum rector ac pro- 5
curator erat dux Conradus. In quinta, qure
erat maxi ma, qure et dicebatur regia, ipse prin-
ccps \"allatus lectis ex omnibus milit.um mili-
bus alacriquc iu\'cntlltr, coramque eo angelus,
pen es quem victoria, dcnso agmine circum- 10
septus. Scxtam et septimam construxerunt
Suavi, (Iuibus prrefuit Burghardus, cui nupse-
rat filia f,'atris regis. In octava crant Boemi c-
lecti milites mille, armis potius instructi quam
fortuna; in qua el sarcin:e omncs ac in- ta
pedimcn(a qureque, quasi ipsa esset tu-
tissima qure esset no\"issima. Sed aliter res
acta est ar arbit.rabatur; nam Ungarii ni-
chil cunct.antcs, Lech f1l1\"ium transierunt,
circumeuntesque exercitum, extremam legio- o
ncm sCłgittis lacesserc cU'perunt, et inpetu
cum ingenti \"ociferatione facto, aliis cresis vel
captis, sarcinis omnibus potiti , creteros legio-
nis ilIius armatos fllgc,'c compulernnt. Simi-
litcr scptimam ac sextam aggressi, plurimis 25
ex eis fusi , in fUg:Ull wrterunt. "Rex autem
cum inlellcxissct, bellum cx adverso esse et
post tcrgum novissima agmin3 periclitari, mis-
so ducc cum qU3rla legione , capti\"os eripuit,
prredam excussit, lalrocinantiaquc hostium ag- :50
mina proturba\"il. Fusis hłtrocin:mlibus undi-
quc ad\"ersariorum agminibus, signis \"ictrici-
bus dm: Conraous ad regcm revertitur; mi-
rumque in modum cunctantibus \"eteranis mi-
litibus, gloria victorire Issuelis, cum novo mi- :55
lite et fere bellandi ignaro triumphmn peregit.
W. Dum ea gel'untllr in Boioaria, varie pu-
D Z JEJ Ó W S A S K I C H.
ł55
gnatum esl a prreside Thiadl'ico ') ad\'crsus' sed IWlł unnis; ma.rima cI/im ex parte nudos il-
barbaros. Cun capcl'c l1isus esset quandam los aJ'mis omnibus penilus cognol'imus, et quod
ul'bcm inol'um, usquc introitum portre perse- I maximi fSt tlObis solalii , auxilio Dei. ll/is est
cutus est ad\"el'sarios, cogens illos intra murum sola pro muro audatia, twbis spes et pl'oteclio
5 oppido potito et inccnso, ct omnibus qU3" foras divina. Pudeat iam mtnc dominos pene totius
murum erant captis \"cl interfectis. Cum iam Europce inimicis manlls dare. Melius bello, si fin il
incendio extinclo rcwl.terclur, ct paludem, quCP adiacet, milites mei, gloriose mOI'iamur, qll.am
erat urbi adiaccns. mcdictas militum transissel., subiecti hoslibus t'ilam sert'iliter ducamus, aut
Sla\'i yidentcs Ilostros in arto sito s ob difficul- cerle more malal'um bestiarllm strallgulo deficia-
10 tatem loci, nec copiam haLcre pugnandi nec mus. Plura loquerer, 11Iilites mei, si nossem ve-r-
locum adeo fugiendi, in equebantur a tCl'go bis t'irlutem l'el alldaciam animis t'estris al/geri.
I'c\'el'tcntes c1amore magno. Peremerunt ex .J/odo melius gladiis qll.am lillguis colloquiu11l ill-
cis ad quinquagint:ł \'il'OS, fU'da fuga noslro- cipill11lUS! Et his dictis, arrcpto clipeo ac
rum facta. sacra Jancea, ipsc primus equum in hostes
15 4-6. Ingclls intel'ea pa\'or omncm Saxoniam wrtit, fortissimi mililis ac optimi impcratoris
trcpidam pro rcge ct exercitu cius pro hal' rc officium gerens. Hostillm audaciores primum
ad,-ersa ilmłsit. T errebant nos pra>terca por- rcsistcre, deintl ut socios \'idcrunt tcrga ,.er-
tenta inusilata. Templa deniquc plcl'isquc in Icrc, obstupefacti nostrisquc intermixti, extin-
lo cis tempestate valida concussa ,-isentibus et guuntur. Ca>terorum \'ero alii, equis fatigatis,
20 audicntibus horrorem nimium incusscre; utri- viII as proximas intrant, circumfusique armatis,
usque scxus sacerdotcs idu fuIminis interic- cum mu'niis p3l'iler concrcmantur; aIii flumen
nmt, ct alia muIta ino temporc conligerunt contiguum Iransnalantcs, dum I'ipa ulteriol'
dietu horrcllda ct proptcrca nobis pr tereunda. asccndcntes non sustinct, f1uminc ob,'olyuntm'
'f otllm pondus proelii cx adverso iam adesse . et pereunt. Eo die rasira im'asa, captivique
5 conspicicns rex, exhurtandi gratia allocutus omnes el'cpti; secundo dic ac tertio a \"icinis
est socios hoc modo: Opus esse twbis bonorlIm urbibus reliqua multitudo in tantum consumpta
animorwn in lwc tanta llecessitale, mililes mei, est, ut nullus aut rarus cvadcl'et. Sed non a-
t'os ipsi t'idc?tis, qui IlOsJem non longe sed corum dco incruenta victoria fuit de tam sreva gcnte.
positwn loleratis. Haclenus enirn inpigris mani- 47. Conradus quippe dux fortiter pugnans,
30 hus vestris ae armis semper inviclis gloriose usus, animi fer\"ore solisque ardore, qui co die ni-
exlra solUIn et imperium meum ubique viei, et mius erat, accellsus restuat, ,'inclisque solutis,
n!mc in terra mea et regno meo terga vertam? dum auram captat. vulnerc sagittre adverso
Superamll1' Bcio 1Iłultitudine, sed non l'il'tute, (;utturis dcfixro eadit. Cuius corpus iuxta regis
imperium honorifice collectum transporlatur
,y ormatiall1, ibique sepelitur vi.' omni virtute
animi et corporis magnus atque famosus I
cum fletu et planetu onmium Franco.'um.
311
I) Por6wn. rozdz. 23. praeses zdaje się Lu znacz 'ć
tyle co m01'cIłiQ; w rozdz. 54 i G 7 Laksamo naz)-wa
autor marsrabieiro Gerona, a w rozdz, tst Henryka.
IW
Z WIDUKIN8.\
1.8. Tres duces gentis L" n gal'i re capti, duci- cum se scnsis ent duci resistcre non posse,
que Heinrico prrescntati, mab mOl'te, ut digni socia\"crunt sibi duos subregulos barbarorum ,
erant, muJtati sunl: suspendio namquc CI'C- Saxonibus iam olim infestos, Kaconcm et fra-
puerunt. Irem cius.
49. TI'iumpho cclebl'i rex fadus glOl'iosus, ab 51. Ductus exercitus a duce, rcperti sunt in 5
exercitu pater pah'ire impcratOl'que appellatus urbe qure dicitur Suithleiscranne; I) et pene e-
est. Decretis proinde honoribus ct dignis l;lU- rat, ut cum urbe caperentur, nisi clamOl'e cu-
dibus summre di\"initati per singulas ecdesias, et iusdam citarentur, et. ad arma prosilirent; sre-
hoc idem sanctre matri eius per nuntios deman- sis t:uuen anlc portam urbis ad quadraginta
dans, cum h'ipudio ar summa l:ctitia Saxoniam armatis, c:.esorumque spoliis potitus dux Heri- tO
victor rcversus, a populo suo libentissimc su- mam1lIS discedit. EI';mt autem qui cum adiu-
scipitUl'; ncque enim tania victoria quisquam nu'ant I-Ieinricus pr:cscs cum fl'atre Sifl.ido, viri
regum inh'a ducentos annos :mte eum l:.etatus eminentes et fOI'tes, ( omi militiaque optimi.Facta
est. [Xam ipsi bell o [ngal'ico abcrant ,Sla\"a- sunt autem h;cc initio quadragesimalis ieiunii.
nico certamini reservati.] 2. Barbari \"ero post proximum pascha ir- t5
50. Igitur, ut supra rrtulimus, cum df'fice- I I'llUnt in regionem, £lucern habentes 'Vich-
ret in rationc I'eadenda conh'a suum patrulIIll I mannUIH, ad faeinus laJltum, non ad imperi-
'Yichmannus, intra palatium custoditur. Cum I um; nullam moram agens sed et ipse dux He-
vero I'ex in Boioal'iam proficisci vellet, I) simu- I'im mnus, cum pra>sidio militari adest, viaens-
lata infirmilate, ipse itel' negavit; unde moni- que cxereitum hostium gl'a\"em, sibique par- o
łus ab imperatore, quia destitutus a patre et vas admouum belli copias. atTore, ci,-ili bello
malre loco filiorum eum assumpserit liberali- urgente, arbitra us est consultius differre cer-
terque educaverit, honore pałerno promoveril, tamen in dubiis rebus constitutis, multitudi-
rogatque, ne ei molestiam inferret, cum alia nique imperarc, qure maxi ma in unam urbem
plura gl'avaretur. Ad hrec nichil utile audiens conf1uxerat, dum c;etcris diffitlerent, quo quo 25
imperator discessit, commendato co !boni co- pacto posscnt, pacem e postularent. Quod 13-
miti. Aliquantis diebus cum eo dcgens, petit men consilium milites aegre \'alde tul runt, et
post hrec [ut eum] ,-cnandi gratia silvam ire li- maxime Sifriaus, qui erat bellator acerrimus.
ceret. Ibi absconditos socios sccum sumens, per- Faciunt tamen ci,'cs Cocarescemiol"um, ił) ut
rexit in patriam, et occupatis aliquibus urbibus, dux imperarat, pacemque eo pacto obtincnt; 30
iuncto sibi Ecbcrhto, arma sumit conh'a impc-
"atorem. Industria autem ducis Hel'imanni fa-
cile eos oppressit, trans Albiamquc coegit. mi
J) Mówi tu autor o wyprawie przeciw Bawarom
roku 95.4 przedsięwziętej, o której jui w rozdziale
31 napomknął.
I) Coby to blło za miasto, nie "iadomo; doro)--
śla q się tllko niektórzy że to jest miasto Schwedt.
') I o poloieniu tego miasta. nic pewnego nie
wiemy; Pertz poznaje w niem brzmienie słowiańskie,
a ztl}d wnosi, ze leialo gdzieś kolo Elby, niedaleko S5
Magdeburga, Gdzie, jak powiada, wiele jest oud ma-
jl}cyrh z tą nazwl} nif'jakie podobieństwo,
\
.
D Z I E J U W S A S K I C H.
quo liberi cum uxoribus el natis upra murum
inermes ascend rcnt. comlilione sen-iIi et o-
lUni suppelleetili in medio urbis hostibus rcli-
da. Cum inh'a urbem irruercnt barbari, qui dam
!i illomn1 suum ll1ancipium agnoscit in cuiusdam
libcrti uxore; quarn cum rapere de manu viri
niteretur, ictum pugni accipit, irritumque pa-
ctum ex parte Saxonum proclamitat.; umIe fit,
ul omnes ad credcm verterentur , nullumque
tO I'elinquerent, sed omncs perfee re retalis neci
dal'cnt, matres cum natis captivos aucerenŁ
t>3. Quod scelus imperalor u1cisci gestiens,
victoria iam de Ungariis patrata , region es bar-
Ldrorum hostilitcr intra,"it. Consultum Je Sa-
Hi xonibus, qui cum Slavis conspiravcrant; iuai-
catum est \Yichmannulll et Ecberl1lum pro ho-
stibus publicis habere oportere, creteris vero
pal'cerc, si quidcm rcmeare voluissent ad su-
os. Aderat et legatio barbarOl'um, tributa so-
20 cios ex more vclle persulvere nuntians; cretc-
I'um dominationem regionis velle tenere; hoc
parto pacem ,'elle. alioquin pro liberlate ar-
mis certa re. Imperator ad hrec respomlit, pa-
cem Iluidem eis nequal{uam negare, sed omni-
25 modis dare non posse, nisi iniuriam perpetra-
lam tligno honore ac emendatione purgarentj
omniaque Yastando et incendcndo per illas rc-
giones duxit exercitum, donec tandem, castris
posilis super Raxam J) f1uviulll ad transmean-
50 dum paludibus difficillimum. ab host.ibus cir-
cumfunditur. A tergo namque via arborum ro-
borc obstruitur. eademque armatorum Illanu
,'allatur; ex ad"crso tlmius fluviol}ue contigua
Valus, et cum ingenti exercitu S13vus. bella-
511 tores et ab o pere et ab itinere prohibens. Ve-
l) Prawdopodobnie rzeka Rekenica. w meklen-
Lurskiem. Annalista Saxo zowie ją Tan.
Jlonumenla Pol. Hi". Tom. 1.
ł37
atur autem et aliis incommodis exercitus,
Illorbo pariier ac fim1e. Dum talia agerentur
per plures dics, mittit.ur alI principem barba-
rorum , qui dicebatur Stoinef, Gero comes,
quatinus imperatori se dedal., amicum per id
adepturum, non hostem expertul'Um.
t>4. Erant fluippe in Gerone multre artes bo-
nte, bellamIi peritia, in I'ebus civilibus bona
consiIia, satis eloqucntire, llmltum scientire,
et qui prudeniiam sualll opere ostenderet (luam
ore; in ad(luirclldo st.renuitas, in dando largi-
tas, et qllod optimum ernt, ad cultum divinufi1
bonum studimu. Igitur prreses super palu dem
et f1umen, cui palus adiacens erat, barLarum
salutaLat. Cui Iavus :equalia respondit. Ad
quclll pr:escs: Sfltis tibi esset. si bellum gere-
res contra unllm nostrum de servis domini me;.
et non etiam contra domillllllt meum regem. Qllis
tibi exercitus, qltce anna. ut talia prcesltmas?
Si aliqlla vobis l';rtlls adsit. si artes. si audatia.
dale Iłobis locum ad vos tralłseundi, sive nos vo-
bis huc velliendi-: et cequato loco. {ortiludo appa-
reat Pllgnatoris. Slams barbarico more frell-
dcns, et multa com"ic.ia e\"omellS, irrisit Gero-
ncm impcratoremque et omnem cxercitum.
scicns eum mullis molestiis aggravatum. Gero
ad hcec commotus, ut era t 3nimi ardentissimi:
Crastinus I inquit, dies declarabit. tu et popu/us
lUltS (orles viriblls s;tis. all 1Wlt; aas ellim nos
vobiscum cOl:yrediellles procul d'lbio t'idebitis.
Gcro delliquc olim licet multis geslis insigniis
c1al'lls haberctm', iam tamcn 1I1d US ac ceIe-
bris ubiquc prretlirabatur J co quod 81avos qui
diculltur Uclui cum magna gloria cepisset.#
Gero I'evcrsus in castra, I'etulit qure audierat.
ImpcratOl' \"ero de nocte consurgens, iubet sa-
"iUis et aliis machinis ad pu£"nam provocare,
;)
18
i38
z W I D tT K I N D A
et quasi ,.i f1umen paludemqu£' transc£'mlere \"alus!. in medioque c.Hlaverum inutilis relictus.
velle. SJa\'i autem hesterna comminationc ni- 'Yichm:mnus \"ero £'1 Ecberhtlls scelel'um con-
chi l aliud arbitrati, ad pugnam pal'itel' conspi- scii in GaUiam profccti, ad Hugoncm ducem
J'avere, iter totis \"iribus defendentes. At Gero fuga elapsi suut.
cum amicis Ruanis 1) miliario ferme uno a C3- G. Crebris ,'ictol'iis imperatOl' glorioslls fa- 5
tris drscendens, hoste ignorante, tres pontes clus atquc famosus, multofllm l'egum ac genti-
ccleritel' constnlXit, et misso nuntio .\d impe- um timorem pariter et fa\"orern promeruit; undt>
ratol'em, totum exercitum re\"oca\"it. Quo \"iso plurimos legatos suscipit, Romanorum scilicet
barbari, et ipsi ob\"i.u'e legionibus contendunt. et Grrecomm Saracenorumque, per eos'!ue
.
Pediles barbarorum dum Jongiorem ,-iam cur- di\"ersi generis munel'a, ,asa aur£'a et argen- 10
nmt, et eertamen inellnt, f:łtigatione £lissolllti, tca, <erea quoque, et mil'a \"arietale opcl'is £li":'
militibus citius ceuunl; nec mOl'a, dum fugre stincti, ,'itrea \"asa, eburnea etiam, ct omni
pra>sidiuIll qurerunt, ubtruncantur. genere modificata, sh'amenta, balsamum f'l
;j j. Stoinrf alltelJ1 eolle eminenli cum equi- totius genel'is pigmenta, animalia Saxonibus
tibus e\"entum I'ei expectabat; socios inire fu- antea "inyisa, leones et camelos, simias et strn- HI
g:m1 ccrnens, fugit et ipse, lucoqne quo(lam tiones; omniumqne cil'cumquaquę clu'istiano-
cum duobus sateJlitiLus repcrl us, a \"iro miłi- rum in ilło res .łtque spes sitre.
tari, cuius \"ocabulum erat Hosed, certamine J 7. Liudulf'us autem, imperatoris łilius, cum
filtigatus armisque nudatlls, capi te ca'sus pst. 2) £idem \'Ult ser\"al'{' :lInici:;:, patria cessit, Italiam-
SateJlitum ałius ,'i\"us capt-lIS, imperatorique qllt' cum eis adiit; (IUO agente annum frl'r to- o
('um rapite et poliis f('guli ab {'odem milite tum, diem extremum obiit, toto Francorum
.
pr senłatus esL Ex hoc Hosed cłm'us et in- imperio relinquens S\IO mlnere ,'ulnus dUI"lIlI1.
signis habitus; mel'res tam famosi qesti £10- Funus aulem cius a militibus ael,ilo lWIWfC
nati\'Um imperiale cum reditn \"iginh mansu- curatum, et al, Italia 1Iogontire corpus h'.łI1sla-
um. Eo die castra hostium im'asa, et multi tum, in basilica .AlLani marlil'is sepulImn. est, 25
mOI'tales interfecti vel capti, credesque in mul- cum luctu et planetu multorum populorum. He-
tam noctern pl'oh'ahebatUl', Postera luce ca- liquit post se :Cllium patris \"ocabulo insigIlitum.
put subl'eguli in campo positum, eil'caque ił- 58. LiUer:e :łutem ol,itus eius 3I1at-<c sunt
lud scptingenti capti\'orum capite cresi. eius- imperatori, cum esset in militia, ({na milita\'it
({ue consilial'ius, oculis erutis, lingua est pri- contJ'a Redarios ; quapropter salis plUl'imum 30
lael'imal'Uł1l pl'O filii interitu fudit; de ccctcru,
qui adhuc or(lina,'it imperium sumn, rectOl.j
omnium Deo fideliter commisit.
aj t. j. Ranowie czyli Ru ianie.
') Roczniki sllJlgaleli kie tak to zdarzenie rod r.
955 zapisal ': Eodem anno OUo rex, et filius ejus
Lintolf in festi\-itate sancli Gaili plIgnawrunt cum
Abatarenis et \"nlcis, Zcirizspanis et Tolenscllis, et
\"ictoriam in eis sumpsit, occiso du('e illorum, nomine
Stoign3\"o, et fet'it iIIos triLularios. Pertz SS. I. ';'9.
JU. Eodem tempore '\'ichmannus seiens Sa-
xoniam hel1atoribus v3cuam, a Gallia pl'Ot't>- 55
dus, In.oniam occulte inh'3,-jt, dOll1ulll ('olliu-
gemque reyisit, inde se iterum alienigenis in-
,
D Z I E J O W S A S K I C H.
banlol'ull1.Bernharium ulIobus mnis obsessum,
cum coniugc et lilii:; c..plum, in exilium dc-
stinaverit, fiomanos lluobus pra>liis vicerit ,
Romamquc expugua\"erit, duces Beneventorum 964
subieccl'it, Grrecos in Calabl'ia Apuliaque su-
peraverit , terra Saxonia venas argcnti aperu-
Cl'it, imperiumque cum łilio quam magnifice
dilatawrit, noslI're tenuiłatis non esł edicere
,
per3Lorem imp ratorisque regnum numquam sed ut initio historire }Jl a:dixi, in tantum lideli
tO ali{luid iniquc consilio auł actu facturum. ha de\"otionc elaborasse sufficiat. Creterull\ erga
fiue dala, in pace esl dilllissus, et bonis pro- tuam claritatcm scrcnitatcmque, (luam patris
missionibus ab imperatore credus. fratrisque celsituuo patri ad omncm honorem
G ł. Pcraela c:eue barbarorum, eo mno pro- nobisque ad solatium rcliquit, magna devotio
digiosre fes apparuerunt, notre scilicet crucis opus humile magnificeŁ .\t finis ci,-ilis belli
15 in ,-cstimentis plurimm'um. (luibus \"isis, plu- terminus sit libelli.
rimi salubl'i timore perculsi, ad\"ersa formiua- fi L Enimwro donatus pah'ire "'ichmannus !J63
bant; itlemquc \"itia mułta e:\ parte emendave- requ.animiter se continuit, donec imperatoris
runt. Fuerullt et qui lepms vestium interpre- ad\"entum spera\"it. Cum autem ('ius re\"ersio
I.arenlur, co quod subsequens lepra ll1ultos diiferretur, ad al[uilonales partes se contulit,
20 mortales corrumperct. t:apientiores autem si- quasi cum rege Uanorum Hal'aldo t) bellum ab
gnullI crucis salutem yictoriamque pr:efigu- inlegro machinaturus. .\t ille manda\"it ei, si
rasse prcedicabant, y'uibu s et nos fidelem as- £lucern llecasset wl alium quemlibet princi-
seTlsum pl':{'bcmus. , I pum, nosset sine dolo eum sibi sociare yelle,
62. Eo tl'mporc imperalUI' et ipse a-grolare alileI' I'em fl'audulenter agitasse non dubitaret.
25 c(ppił, sed merilis sanctorum, quibus fidele lnterea aL emptore prrelcreunte latrocinia eius
iugitel' obsey'uimn pr:ebet, maximeque palro- produntur, sociorumquc ali qui comprehensi,
cinio incliti mal'til,is Yiti, cui aperuit os suum, et tamquam contra publicam rem agentes, a
de inłirmitate convalescit, et mundo ut sol lu- £luce dampnali, sh'angulo ,-i lam perdiderunt;
cidissimus post tenebr3s ad omncm decorcm ipse autem cum fl'atl'e "ix e,-asit.
30 ct delicias condonalur. U5. Dani antiquitus erant chl'istiani, sed ni-
63. ReLus igitllr rite compositis per omnem chilominus idolis ritu gentili sCI'\"icntes. Con-
Franciam Sa oniamque et vicinas circumqua- tigit autem altercationem super cultur(\ deorum
qllc gentes, Uommll statuens proficisci, Lon- fieri in quo dam conyivio regc pr:esentc, Danis
001 gobal'diam pcrrexit. Ergo qualiter regcm Lon- affirmantiLus, Cnristum quidem esse deum,
35 sea alios eo fore maiores deos, quippe qui
I) I'icr\\'sz=i wypl'awę prlcciw niemu robil Her-
man, r. 55 (rozdz. 51-); dł'Ug=1 sam Otto, \\" tpnie
roku (rozdz. 53).
mersit. EcLerhtus ,eru inL.enentu magni puu-
tił1cis Brunonis. in graliam recipilur.
!laS 60. Ductus cxercitus cflntra Wicnmannum
tcrtia vice l) yix obtinuit, ut in fiue Gcronis 6-
:s l qllc sui susciperetur, ipsique apud impem-
torem obtincrent, quo patria coniugisque pa-
trimonio cum gratia imperiali fl'lIerelur. lus-
SlIS sacramcnłum tĆl'I'ibilc dedit, se contra im-
ł39
l) t. j. z HaraIdem , Blaatand, synem Gormona. .
2) rozumie tu autor, jak się zdaje, Ekberta.
o'.
,
tłO
z WIDUKINDA
potiora morl3łiłms signa et pl'ouigia pCI' SC 0-
stenderent. Contra hrec c1cricus quidam, nunc
,'ero rcligi sam yitam duccns, episcopus, no-
roine Poppa, unum verum Dcum pah'cm cum
filio unigcnito domino nostro legu Christo et
Spiritu sancto, simulacl'a yel'o dremonia cssc
et non dcos, testatus cst. Hal'altlus autem rex,
ut.potc qui velox tl'aditul' f 01'(' ad audiemIml1,
tardus ad loqucndum, intel'rogat, si hanc fi-
dem per semet ipSUlIl Jcclaral'e yelit. Ille in-
cunct.1nter yclle rcspondil. Hex YCI'O custodire
clericum uS(jur in Cl'astinum iubN. )Iane facto
ingentis ponderis ferrum igm' succendi iubet,
cIerieumque ob fidem catholicam c,amIens fcr-
rum portal'e iussit. Confcssor Chl'isti indubi-
tan ter ferrum rapit, tamdiuquc dcpOl'tat, quo
ipse rex decernit; manum incolumcm cunctis
ostendit, tidem cathoIicam omnibus probabi-
Jem reddit. Ad hrec rcx COl1\'ersus, Cłu'istum
ucum soJum colcndum decre\"it, idola respu-
cnda subiectis gcntibus imperat, Dci saceł'llo-
tibus et ministris honol'em uebitum deindc
prrestitit. Sed et hrec virtutibus merito patris
tui adscl'ibuntur, cuius industria in illis I'cgio-
nibus eccłesi:e saccrdotum(juc ol'dines in tan-
tum fulsere.
fiG. Gero igitur comcs non inmcmol' illl'a-
menti, cum 'Yichmannum accusari yidisset
rcumque cognovissct, hal'baris, a (Juibus elllIl
assumpsit, restituit. Ab cis libcntcl' usccptlls,
Jongius dcgentes barhal"Os crcbris prU'łiis COIl-
trivit.. :\Iisacam regcm, cuius potcstatcs el':mt
Sla\"i (Iui dicuntur Licicayiki , I) duabus viciLus
I) W tern zepsutem imieniu wydawcy niemieccy
upatruj:} Lechitów; Lelewel popł'a" ia je lIa Licieaniki,
i objaśnia pucz l.ęczycaoów. Polsk. śr. "iek. 11. 125,
supcraYit: frab'cmqlll' l) ipsius intcrfeci1, prre-
dam magIlaID ab co extorsil.
67. Eo quoque tcmpOl'c GCI'O pl':Cscs la- 963
vos qui dicuntUl' Lusiki potclltissimc yic.it et
ad ultimam servituh m coegitJ!I) non sinc sui ta- 5
.
mcn gra\-i vulnerc nepotisque optimi vil'i ca-
su, creterlllIi quoque quam plllrimorum no-
bilium yirorum.
GK Erant duo subl'eguli Herimanno duci,
inimiciti:c a patribus vic3l'i:c rclicti, :lIter YO- 10
c,abatur Se)ibur J alter Iistav. SeJibur prreel'al
\Va3ris,3) )Iistav Abdl'itis. Dum im-iccm quam
s:cpe accusantm', yictus tandcm rationc ScIi-
bur, condempnalus cst (Iuindecim talentis ar-
gcnti a duee. Eam dampnationem gra,'itcr fe- 15
rens. anna sumerc contra ducem c,ogitavit.
Sed cum ci bell i copire non sufi1cercnt, missa
legatione. postulat prresidium ab \Yichmanno
contra £lucern. JIIe nichi) iocundius dllccns,
(Iuam aliquam molcstiam infcrl'c possct patruo, 20
cito cum sociis adest Slayo. rt autem susci-
pitur in urbcm 'Yichmannus, statim UJ'bs ob-
sidioue yallatur ab inimico. Ductus quoquc
exercitus a <luce urbem oLsedit; inlcl'im, ca-
su uescio au prudcnti consilio, ""ichmannus 'ł5
cum pau cis urbem est egrpssus, quasi ad ex-
trah('lllIa siLi de Danis allxiJia. Pauci dics in-
l) Cylto wi c jeden Lrat naszego Iiecz 'slawa; d..u-
giego, CyJcLora, w .mienil Thietmar 11,19. O trlcch
tci synach ojca Iie(,z 'slawow('go nadmicnia w ogól- :50
nych słowach Gał: Semimid parentum memoriam
et genere, et dignitate tripłicavit. Chron. I. 3.
2) Z Iym podbojem ł.ulycanó\Y 'lIczy Thietmar
(II. 9) zhołdowanie naszego Iieczyslawa: Gero orien-
talium marchio Lusici et Sclpuli, l\liseconem quoquc
cum siLi suLiectis imperiali subdidit ditioni. 35
') PodoLno Wagrowit', we wschodniej części xię-
stwa holsztYli",kiego zamieszkali, SlIsicdzi Obotrylów.
D Z I E .J O w S.\ S K I C II.
141
et post tergum "premerctur 'Yichmannus, fu-
gam inirc tcmpta,-it. A sociis igitur a.'guitur
scderis, quia ipsc eos ad pugnam instigaverit,
ndensque equo, cum nccessc fucrit, fugam
facilc inierit. Coactus ita({ue equo ccssit, pe-
destris cum sOl'iis rertamen iniit, eocluc die
viriliter pugnans armis c1cfemlitur. leiunio au-
tem et longiori via, qua per totam no dam ar-
matus incessit, manc cum paucis admodum
aream cuiusdaIU iam fessus inh'a,'it. Opti-
matcs autcm hostium cum cum repperisscnt,
c"\. armis agnoscunt, cluia ,-ir cmincns cssct,
intcrrogatusl}ue i1b cis qnisnam csset, Wich-
mannum se forc, professus est. At iUi arma
dcponere cxhorł3ti sunt; Hdem tleinde spon-
dent, salnłm cum domino suo pra>sentari,
hocquc '3pud ipSlłUł obtincre, (Iuatinus inco-
lumen imperatori rcstituat. llIe licet in ultima
neccssitatc sit con titutus, non inmcmor pri-
(j!). .\1Il1icns autem 'Yichmannus mbem stin:c nobilitatis ac \"irtutis, tlctlignatus est ta-
libus manum oarc; pctit tamen, ut )Iisacre oc
eo a(lnuntient. illi wlle anna d('ponere, illi
manus tlał'c. Dum ad .'Ii ac3m ipsi pel'gunt,
vulgus innllnwrabile cum circumdat, eumquc
acritcr inpu£nat. Ipse 3ul.cm quamvis fessus ,
multis cx cis fusis. tancIcm gIadium sllluit,
et potiori hostium cum his verbis tradidit: tc-
c;pe. inquit, hulU: g/adium. et de{er domillo tuo
I) W głosach do slownika Iater ,'crLorum. Saturn
35 . . quo pro si!Jno v;c/Ol';CC i/lwn teneal. impera!ori-
nalwany Jest Syłtwrat. Szaf. Aell. Denkm. slr. !2 1-. .
2 ) S l , ,,. , . . k Ó h . d I. q ue amico lrallsm;ltal. q1l0 scwt aut hOSte11ł oc-
..q o "1 mowie, o -t I')-C mówI A am ure-
meński II. 10. i lIclmold I. !. I cuum in'ide,.r, vel cate p,'opinquum deflere. Et
tcrerant. dum ,'ictus bellat-Oribu:5 et pabuluIłl
iumentis dcfccerał. Fucmnt etiam {{ui dice-
rent, Slamm specicm quidem bclli gessisse,
non ,'crum beUum; incredibiIc omnimodis fu-
a re, homincm a puero bcIlis assuetum bcUicas
res lam maIl' pl'a.-paratas habuisse; scd itl con-
silii machinatulU £lucern, ut (1'lOl1uo pacto
posset ncpot{'m vinccrct. ut saltem in palria
"alutem recuperarct, quam inter paganos pe-
10 nit liS perdidisset. Famp itaque urbani ac fw-
.
lore pecorum aggravati, urLc cgredi sunt co-
aeli. Du'\. Slavum austcrius alloquens, lIc per-
fidia et nc'quarn cius actibus :u'guił; huc'lue
:Jb co responsi accepit: (Juid me, inquit. de
t5 pel"fidia clI"'!Jllis? Erce. q/lOS nec lit, nec domi-
nlls tllltS impcrator villcere POlllistis, ?nect perfi-
dia inermcs assistullt. \d h:ec dl1"\. conłicllit,
clIm Sll:ł ditionis regione pl'i\'ans, filio ipsius,
(Iuem antea oLsidem accl'pit, omni ipsiu po-
o testate tradita. 'IiIit{'s "-ichmanni v;lriis pcenis
affiixit, ul'Lis pl'a>dam sui s miliłibus donavit,
simulacro Saturni I) (' :rre fuso, qllotl iLi in-
fer alia urbis spolia rcpperit, magnlllłl spect ł-
culum popu lo pr bllit, victorCJlIf in palriam
5 rcmc3,-it.
cap tam sociosquc oppressos, ad oricntem \"Cr-
sus iterum se paganis inmcr it, ('gitcplC cum
Sla\"is (lU i dicuntllr VuIuini. 2) qllomotlo Iisa-
50 ram, amicum imper.łtoris, bdIo lacesscrcnt;
quod cum minim.. I:łfuir. {lui misi t ad lloli-
007' zlavum regem Bocmiorum-gencr enim ipsus
erat - accppitquc aL co equitum duas acies.
Cum'lue contra cum Wichmannus duxissct
cxercitum, peditcs primllm ci inmisit; cUlluluC
ex iussu ducis paulal.im coram Wich manno
fllgcrent, a cash'is Iongius protrahitm', equiti- wrzd.
hus a kl'go inmissis, jo;igno fugicntes ad re-
versionem hostium monct. Cum ex ad\"crso
#
U2
Z WIDt"KIXDA
les, loli,ęvi,.ibllS il/state, lit ilt desl,.uctiulte eo-
rum finem operi inponalis. Ipsi. si necesse (ue-
ril, (ul eos ibimlls. Filius nosie,. in 11atiIJilale
Domini corolłam a beato apostolico in imperi;
digllitalcm sllscepit. Scripta 15. Kat. Febr. in 5
Cttll/panlct iuxta Capllmn.
His litteris lcctis in com"cnlu populi, in loco
c o T I 11 A T I o. <fui -dieitur '''erla, coram principibus et fre-
008 70. Imperator ilaque acccplis armis \\il'll- (łucntia plehis, ,isum est, pacem iam datam
manni, de necc eius iam certus factus, scrip- Redariis oportcre stare, co quo d lune bellum 10
sit cI'islolam ad duces et prCł.'fcctos Saxoni:c ad\"crsus Danos urgcreł, et qui a copicc minus
in hunc modum: Oddo divino nut" imperator suflicercnt atl tluo bella parit.cr conł1cicnda.
allgllstlls, Herimanlło et Thiad,.ico l!ucibllS ClC- 71. Gf3'corum ita<fuc lcgalis imperator s tis tl63
terisqlle pub/icce rei nost,.w pr/p(eclis omnia a- credcn , padem cxercitlls eurn plcrislluc prin-
mahitia. Dco volente, salus omniaque prospem cipdlibus "iris tlil'cxit atl contlictum locum, quo 15
plane sllccedlllll. Clete,.ll7n nlmlii Conslalltinopo- cis sccus sponsioncm If'gatol'Um pueIla tralle-
lilani re!Jis, dignitate salis insigncs, 1I0S adelmt, rctur, cI cum honOl'c filio adtlucerctur. Grreei
pacem" ut intclleximus, admodu1n quccrelltes. \"cro ad al'tes paternas con\"er i - nam erant
(hlOquo modo lamen 1'es lłgalur, bello, Deo t'O- ab e'\:ol'llio fere IUlIIllli plurima!'llln gcntlUln du-
lenie, 1Illllo modo nos templare alldebulII. .ł 1p ll- mili i , et fłuOS \"il'tute nCł-łuiLant, artiLus snpc- 20
liam e/ Calabriam prOl'incias, qltas hactenus le- raLaut - subito supel' inpro\'isos ct nidłil ad-
nllere. flisi c0111'cniamlls, dabllnl. Si {'e,.o vollln- wl'si suspicantes irruuut, cash'a dil'ipiuut, plu-
tali nOSI,.le parllerinl, ul prf£3enli lEsta/e caniu- ..es ucciduut., plures capiunt, quos et Constan-
gem cum g;qllivoco nostro in Frctnciam di,.igell- tinopuIim imperatol'i suo pr:csenfant. Qui \"ero
tes, per Fta.:canetllln ad des/nwll[os SU"1'lI,cenos, l'ł1'u!.!l'I'C llOtcraut, I'c"cl'si :HI impl'I'atorem, 2:;
Deo cami/e, iler arripiemus, et sic ad vas, dis- l}u:c acta sunt nunlianl.
ponimus. Prrele,.ea t'OlrlllUlS, III si Redares, si- 72. .\t iIIe SUPCł' his conmlOlu:;, ad hoc tle-
cul all.divimus, l(lJllam sl1'llgem pa si sWII 3) - dccus dilucndum ('UlU gł'a\"i manu ,-iros cmi-
3cilis enim. quam sl1']1e {idem {,.ege,'inl. quas in-\ nentrs, dOlllcslieis f't exLcl'l1is rebus iam s:£pe
iw'ias atllllerilll, - lIltllam t'obiscunt pacem Ita- I dal'os lildos , GlInth:u-illlll ct ifl'jdum miUit 30
beanI. ["n.de ltlEC cum Jlerimanno duce venl-ilan- in CaIabtiam. Grroci autem pnderita ,ictoria
c1ali et rniuu:; cauli, ('ccidcrunl in manus eo-
mm; ł'X fłuiLus innumcra muJtiluoine c:csa,
lłuOS słlpereranl rapif'nlf's! obtl'llllcatis n ri-
Lus, no\'am Homam I'l'meare prJ'(uiserunt.. Tri- ja
butum in Cahlbri3 et Apulia a Grrr'l'is extorse-
!'lm t , talique \'ietoria illustrcs facti, el spoliis
his dictis, com"ersus atl orientem, ut potuil,
patria \"oce Dominum cxorayit, anim3łuque
multis miscriis £'t incommodis repie tam pietati
Creatoris ornuium effutlil. 1) Is fiuis \Yichman-
no, talislltlP omnibus fcrc, f(ui contra impe-
ratorem arma sumpserllnl [pat rem tumn J. 'I)
I) Dzień :;mierl'i tCł!0' jak się zUi1je, Wichmana
wskazany jest, w Nekrologium Lunehur:;kicm 22 \\"ł"lC-
nia, w tych slowach: Wichmannus romes, et mnUi
a1ii occisi, et Hoico occisus. Wedek. Not. III. str. ';'0.
2) Te slowa ma t -Iko rękopismA, który tu się kończy.
II) O tej z Redarami wojnie nikt nic nie doniósl.
,
D l I E .J fi W 8 A KIr. U,
143
hostium ditati. ad impel'atoł'em I'evel'si sunl. \"isita, ił. ncccssaria pr:pbuit, deindc pauperi-
73. Populus autem Constantinopolitanus au- Lus manum porrexii, deinde hospites. qui
Jien\ a suis male pugnatum, consurl'exel'lmt sempcr adcrant, cum omni largitate suscepit;
ad\'ersus imperatorcm SlIum, ct machinalionr ncminem sine affatu blanrlo dimisit, nuIlum
11 coniugis proprire cuiusdalll ,militis insidiis oc- fcre sine munusculis vel necessariis adiumen-
ciderunt, locoque domini n.ilitem imperio dc- tis \"aeuum rcli(luit. S pe ,'iatońbus, quos lon-
signantes. Constitutus autem re,,< continuo cap- gius de cella prospexit, necessaria transmisit.
ti\'Os absoh'it, puellam cum magno e,,<creitu ct Talia opera licet \'alde humiliter diebus ac no-
daris munf'l'ibus ad imperatorem destina\"it. clilms excrcel.et. tamen niehil de honore regio
10 Qnam (PSC statim filio tratlidit. cclebrati tJue minucLat, et sic ut scripturfi cst, quam\'is se-
m3gnitlce nuptiis, omnem ltali:Hn SlIpf'f llOc d(,ł'et lamquam I'('gina circumstante populo,
pt Germaniam hetiores I'eddidit. Eo tempol'e, scmp(,l' et uLiqllt<t:ufien erat mrerentiull1 con-
quo h::ec intra Italiam gcrcLantur, summO s pon- solatrix. DOIuesticos omllcs fanlllłos et ancil-
tifex WilhelmlIg , ,.il' sapiens ('I pt'udf'ng, pius las ,-al'iis at'tibus, litteris qUOtlUC illstituit: nam
111 et cunctis :Iff.'łbilis, a patJ'e sibi comm('IHł:lhllu ct ipsa liUeras Ilovit, 'Iuas post modelU re s
rf'gebat FrancoJ'Um imperium. luciuc satis didicit. EI'go si omnes \'il,tutes e-
j 4. Cuiu", matcl' licd peregl'ina. Hobili la- ius wlim nał'l'm'c, hOl'a dcficcl'et; facundia
men crat gcner;c procreata. Hic CUIII audissf't, IIomcri \"CI :\Iarouis liii chi si adesset, non
regrot3re cff'pissc mah'em imperalori", mira:- ufficet"Ct.
:!o anctitalis fl'minam, nomine :\Ialathildaw, dum- '7 . IgilUl' plena dicrum, plena ollmi lao-
que eius expertat funus, pJ'oprio funl"J't' ipsius 1101'(', plena operibus bonis et elcmosinig, cun-
funus pl'ocrdit. De cuins lawIe si ali(llIit) di- clis tli\"itiis ('galibus dist..ibutis ser\'is Dei et
cere clIpimlls, tlcficimus, lluia omlH' argll- :mcillis ac paupcribus. secundo ldus 'Iartias
mentum ingcnioli nostri suprrat \'il'tus tant c I anim:uu Christo I'cddiJit.. 1110 quoqllc tempore
25 femin:e, Quis cnim digne possit explical'c cius ncrnhat'dlls, ut ab omni populo pr::edicabatur
\"igilantiam crga CUItUIłł di\'inulll'? Omnis nox .suis tcmporibus sacerdotio dignissimus. diem
omnibus modis et omni gcnerc ccllulam suam funxit Cxh'CI11Um, Piam falllam super his nemo
di\'inorulll (, Irmimllu melodia inplehat. Erat nos \"itupeł'et prodiaisse, aum \"eri periculo
('nim ei cellula ccclcsi:e proxima, in qua 1110- non subcumbimus. Audi\"imus enim a quodam
50 dice requiesccbat; dc qua omnibus - nocliLus solital'io, in piritu nescio an manifesta yisione.
('t)l1sUI'gens intrat ecclesialll, niehilominus can- animam I'cgin::e et episcopi infinita multitudinp
tońbus f't cantricibus inlt'a ccllulam 'et pro fo- v.ngclorum cum gloria ineffabili cwlos deferre
riblls et in ';a h'iformiter constitulis J qui di\"i- yidisse. Igitur imperator audita mor te Illatris et
nam clementiam laudal'ent atque benedicel'ent. filii c:cterorumque pńncipaliulll \'irorum-uam
35 Ipsa intra ecclesiam in \"igiliis et ol"ationiLus et Gero, "iI' magnus et potens, iam antea de-
perse\"erans, missal'UIłl soIlempnia expectaLat. defunctus est,- iudica\"it ab expeditione Fra-
Deinde int1rllłos ubicumque alldi,.it in \'icino xaneti abstinel'c J et dispositis in Italia rebus,
lU
z \\lDl"KISDA DZIEJÓW SASKICH.
patriam I'emcare. Pulsavit quoquc fama cum,
tiuasi pleriquc Saxonum rcbellarc \"oluissent;
9i2 quotl quia inutilc enlt, nec relałiunc tligllluH
arbitramur. Egrcssus est itaqnc de Italia cum
nł:tg113 gloria, capto rcge Longobal'dorum, su-
peratis Grrecis victisque Sarracenis; cum ,-i-
ctricibus alis Galliam ingressus est. inae Ger-
973 maniam transituMIS . ct proximum pascha loco
celebri Quidiliugaburg celebratums, ubi diycr-
sa rum gentium multitu o con\"cniens, rcstitu-
tum patri:e cum filio cum magno <raUtlio cc-
lebrabant. )Ianens autcm ibi decem ct septcm
non amplius uiebus, desc{'ndit imle, ascensio-
nem Domini apud lcrsburg celebraturus. Tri-
stis autem illa loca pcrambulat, obitu optimi
,.iri ducis Hcrirnauni, qui prudenti:e ac iusti-
ti:e mir:eque \'igilautire in rebus ci\"ilihus et
e ternis, cunctis rctro mortalibus reternam re-
liquit memoriam. Post susceptos ab Africa le-
gatos, eum rcgio honore et munere visitantcs,
secum fecit manere. Tcrtia autem feria ante
pentecosten, locum uevenit qui di.citur :\Iimin-
levu. Proxima nocta iu ta morem diluculo de
lecto consurgens. nocturnis et matutinis lau-
dibus intererał. Post h:ec paululum requievit.
.\lissarum deindc officiis celebratis, pauperibus
iuxta morem rnanus porrexit, paululum gusta-
\it, iterumque in lecto requie\it. Cum autem
hora es set , proccssit l:etus et hilaris au mcn-
S:łlll resedit. Peracto ministerio. \'espertinis
laudibus interfuit.. Peracto cantico euaugelii.
re tuari atque fatig31'i iam ct:epit. Quod cum
intel1exissent Pl'incipes circumstantcs, seiłi1i
eun) inposuerunt. Inclinanłcm aułem caput,
quasi i ll defccisset, refocillavcl'llHt. expeti-
łoqUt' sacramcnto di\ini corpm'is ac sangui-
nis et a«: cpto. sine gemiłu cum magna tran-
quilitate ultimum spiritum cum di\'inis officiis 5
pietati Creatoris omnium tradidit.. Transpor-
tatur indc in cubiculum; et cum esset iam se-
ro, nuntiatur populo mors eius. Populus au-
tem pro eius laude et gratiarum actionc multa
locutus, memora\"it, eum patcrlla subiecło:s re- 10
xissc pi tat(', ab hostibus eos liberasse. supcr-
bos hostes A \"ares, Sarraccnos, Danos, Sla\'os
u'mis \'icisse. ltaliam .suLiugasse, delubra deo-
rum in vicinis gentiLu dcstruxissc, templa
ministrorumque ordines constituissc; multaque 15
alia bona invicem confcrentrs, rf'gali funcri
insistcbant.
7G. :\Ianc autem iam facto, licet iam olim
unctus esset in ł'egem ct abcato apostolico
designatus in imperatorem. spei unic:e totius 20
ccc1esiro, impcratoris filio, ut in initio certa-
tim manus dabant. !idcm polliccntes et opc-
ram suam contra omncs allvcl'sarios sacramen-
tis mililal'ibus con{h'mantcs. Jgilur ab intc TU
ab offini populo t:lectus in principem. transtulit 25
COl'pUS patris in ci\"itatem, quam ipse magni-
fice constrmil, ,.ocabulo l\Iagathabm'g. ltaquc
defunctus est Nonis Maii. quarta feria ante pen-
tecosten. imperator Romanorum , rcx gentiuru,
divinal'UUl humanarumque rel'um multa ac glo- 30
riosa s<cculis ł'clinquens monimenta.
EXPLICIT LlBER lil. RERUM GESTARUM
SAXONICARUM.
,
KRAKU\,," PRZYŁĄCZO DO BISKUPSTWA PRAGSKIEGO.
97;) - 1086.
- . 2-
.I
\V roku 97.> dnia 2;; marca był :.ja:A tv Ktvedlinbw'fJll, na którym znajdował się Otto l
(.esur:., wraz z synem swoim, {JUonem II. Znajdował sit! tamie nasz Mieczysław I, i Bo-
leslaw [[ .'Ciążę czeski. J/iędzy zalatwianemi wtedy sprawami, jedna tyczyła się kościoła w
Czechach i w Polsce. Czechy nie miały dotąd biskupa własnego, lecz podlegały biskupom ?'e-
gensburskim. Polska miala już ocl nicjakiego ('ZaSIl biskupem swoim Jordana, którego OUo l
w porozumieniu z naszym Jliec::.yslall'em ?lOu'o::.ało Qnej p7'z.ez siebie roku 968 metropolii ma-
gdeburskiej poddal; ale dyece::.ya tego biskupa w lTakowskie nie sięgała. lYa proi.by Ottonów
skłonił się \Vol{gan!J, biskup regensbul'ski, ustąpić ducllownyclt praw swoich do Czech_ za dane
sobie od cesarza peu'ne tl'lości. Uc::.ynił to u'brew woli kapituły, i z taką gorliwością popie-
rai załoienie biskupstwa pragskiego E sam p?'zywilej układal (Pertz SS. III. 558). Został
tedy biskupem lJragskint Detlmwl', 11Inich saski, a w ohrt:.b dyecezyi jego prócz samych Czech,
zagarniono, nie bez PJ':.-y::,wolenia rws:,ego JJliec::.yslawa, bardzo znaczną część Polski ówczesnej,
mianowicie: [traków -:, :,iemiU1ll-i slt'emi po ródła BU!Ju i Stym na wschód, a po f'zeklł \Vag
na południe. Roc::.niki polskie 7ladm-ielliają, ie była to Dobrówka która i mę!a swego i brata
do lego kroku ::'llaglala (Trasita, ?'kp. pod r. 974; pm'. Dług. Hisi. II. lO-I. 102).
Przywilej ułoiony pl'::.ez \rolfganga, a prze:. Ottona I cesar:.a i Benedykta n papieża
potwierdzony, zaginął; ale jakiś odgłos jego p7'zechował się w podobne1nźe nadaniu Henryka
Ir cesar:.a z f'oku 1086, któreto nadanie wraz z powodami jego przytacza [(ozmas pragski
tv swojej kronice 11. 57. Klad:,iemy tu je doslownie, !lled/ug wydania Koepkego umies::.czonego
1V zbior:.-e perco'/l'skim.
Anno dominicre incarnationis 108G iubcn-
te et peragente Romanomm imperatore. ter-
cio I1eiurico augusto crlebrata est inodus
m3gna in urbe Iogunlia,_ł) ubi ł- 3.I'chiepiscopi,
5 et ł 2 pra3sulcs, QUOruUl nomina post docebi-
mus. simuI cum abbatibus monasteriol"llm et
cetel'is fidelibus ł'esidentcs. phu'ima tlecreta
I) Synod ten nie trzeba mieszać z owym który
biskupi Hcnr)-ka cesarza roku t 08a w r08unc)-i
Monum.ma Pol. Hi6t. Tom. I.
super statu sandre eccIesire sCl'iptis robo-
rayerunt. In quo conyentu idem cresar omni-
bus sui rcgni oplimatibus, ducibus, marchio-
lIibllS, satrapis et episcopis asscntientibus et
coIlaudantiblls ducem Boemorum, \VratizIaum,
,
tam Boemire quam Polonire !l) prrefecit, et in-
ponens capiti eius manu Sl1a regalem circulum,
odprawili, jak to okazal Dobner do Hajka V. 51 .
') POCZl wszy od Boleslawa Chrobrego któremu
19
146
N A J) li I E O T T O A I.
iussit archirpiscopum Tre,-erenscm, nonlllw
Egilbertum, ut eum in sedc sna melropoli Pra-
ga in regcl11 ungat,1) et diadem capiti eius in-
ponat. In eodem concilio Pr:'gcnsis pr sul
Gebearaus scripta su:e antiqu:e qUa'rimoniro
I'epr:esentat de 'Iora\"iensc episcopo Joh:mne
supra memoralo. Qui quam\"is eodem anno
iam ab hoc seculo migrarat, 2) tamcn \"alde
pr:eca\"ens in futurum pr dictus lW:l'sul, et
:lgrn8 prl' amicos pulsat amcs cms3ris, ne itc-
rum in collem loco alius subrogetur episcoplls,
I'l'plicat coram omnibus pri,-ilegium olim a san-
cto AdalbcJ'to episcopo, suo antecessol'e, con-
firmatum tam a papa Benedicto, quam a primo
Ottonc imprratorr. Aa cuius illstam qlla'l'imo-
niam imperator motlIs precibus ducis ". rati-
złai, fratris ciusdl'm rpiscopi Gebeanli, et con-
silio archiepiscopi Iagllntini 'Yezclonis, et alio-
rum bonorum qui iustici:e f3.\"ebant, nOHl1n
autiquo fcre eillsdem tenOl.is addit p,'i\"ilt'gium
et signo impcriali conlirmat, ut in sequentibus
patebit. Cuius pl'i,-ilegii formam si IIlIic operi
no tro inseranms, Ilon superflulllll fore 3'sti-
mamus; conlillet cnim aut hunc. aut Imins-
rnodi tcxtUIlI.
In nOmił1f' sanct:e et indi,-idme T rinitatis.
Otto III cesarl ł;odność królewską prz)'znał, królo-
wie polscy blli lIrocz}-ścic koronowani. Boleslaw
śmiały miał tę godność od Grzegorza llI, papieŻa,
a w walce o il1"eslytllrę którą papie z ten toczył z
ces8l"zem HenryL.iem, bl' główną podporą Grzego-
rza, podczas kil't'Y xi zę czeski, "'rat -slaw, wspie-
raI cesarza. Po IIp::Iuku Boleslawa śmialego i Grle-
gorza III , prlcniósł Henryk dostojność królów pol-
skich na spn}-mierZcllca i wiernego holdownika swe-
go Wratyslawa.
I) Okolirzność ta potwi('rdzona jest w nadaniu
kościoła na W)-szebradzie roku 1088. W niem Wra-
H£'inricus tcrcius ui\"ina fa,'cnte clrmentia Ro-
mauorum impcratOl" augustus. Regio nomini
et impcratori:e di lIilati congruere no\"imus,
ut ecdesiarum Dei utilitatibus ubique opitu-
lantcs, uampna \"el iniurias earum quacumquc 5
necesse fuerit propulsemus. Quaproptf'r uni-
\"ersis Dci nostriquc rf'gni fidełibus, tam futu-
fis quam prresentiLus notum esse ,-olumus ,
qualiter fitlelis nostef Pragensis episcopus Ge-
Lcardus s:I'pe confralrihus suis et coepiscopis. 10
c:etcrisqnc principibus nostris, ac no, issilHC
nobis conquestus cst, quod Pl'agensis episl"o-
patl1s qui ah initio pel' totum Bocmi:c ac 1\10-
1':1\ i durałl1IU unus et integf'r constitutus, I't
tam :I p 'pa Bcnetlicto ql1am a primo OUone 15
imperato,'c sic confirmaftls cst, postea anteces-
SOfllm suorum consensu, sola dominantium po-
testałe, subintronizato intra tel'minos eius no\"o
cpiscopo, di,-isus esst't et inminutus. Qui cunI
)Iagunci:c COfam Icgatis apostolicre seuis, pra>- 20
scntibus nobis, ac plerisql1e regni nostl'i op-
timalibus emulem querimomam inłulisset, ab
:l1'clIiepiscopis ,y czlonc )Iaguntino, Sigewino
Coloniensi, Egilberto Tl'evel'iensi, Liemal'o Rre-
mensi, ab episcopis Iluoque Thiedrico Yil'au- 25
I1ensi, Chounrado Traiectensi, Oudah'ico Ei-
tlslaw sponmiawszy Egilbcrta arcybiskupa trewirskie-
go, dodaje w)-ralnie: a quo simul et unctionem re-
gali s consccration!s accepi (Boczek Cod. dipl. I. str.
18:»). I lne tcdy jest to, co powiaua mnich pega-
wski, że Wratyslaw L.upiwszy godność lrólewsL. oLI
Henryka za 4000 grzp' ien śrebra, był korono" any
w \Yird}Urgu od hiskupów: mogunckipgo, kostancyj-
skicgo i wircburskiego.
2) Umarł 5 listopada. jak świadczy dawny ka-
talog biskupów olomunieckich w Riebtera Series {'pp.
Olomuc. str. 1 t.
I
H E RYK .\
IV.
J47
stetensi, OUonc Hatisponensi, cum asccnsu lai-
corum, tIucis Bocmorum, ,y ratizlai, et fratris
cins Chounradi, ducis Fridcrici, duci s Lutoltli,
palatin! comitis Rapotonis, et omnium qui ibi-
5 dem comcnerant , primitiva illa parochia cum
olUni terminorum suorum ambitu Pragcnsi scdi
ec;;t adiUlIicata. T crmini autem eius occidt'ntem
H'rsus hii sunt: Tugost qui tcndit ad mcdium
Iluminis Chub, I) Zelza, Zedlica et Liuscnalo!) et
10 Dasmi!, 11) Lutomerici, Lemuzi usque ad me-
diam silvam qua Bocmia liminatur. Dcinde ad
i!quilonalem hii sunt termini : Psovanc, Chr-ou-
uati 4 ) et i!lIt'ra Chrowati, Slasane, 5) Trcbowa-
ne, Bolmmc, 6) Dedosanc 7) usque ad lI1etIiam
15 sih-am (lila \Iilcianorum 8) occUl'runt t('rmini.
lndc ad orientem hos Iluvios haLet tt'rminos :
Bug scilicet et Ztir 9) cum Cracoua ci,-itate,
pro\'inciaqlle cui \'ag IO ) nOIl1l'n est, cum onmi-
JIlIS regiollibus ad pl':cdietam mLc1lł pCl'tillcn-
20 tibus, qum CI'aCOY3 cst. lmlt' LugarorulH li-
miliblIs aUtlitis UStł'IC ad IIlOntcs quiLus nomen
esl Tl'itl'i, Ił) fliJatata pl'on'tlit. Ueiudc ill ('a
I) KamL r7eka. 2) inne I'l.:k0l-'i ma wajl1 Lucsane.
') inne I'ękopisma Uacane lub naciane. 4) w illn m
I. kopismie Grnati, mylnie. 5j Szl=!Z3cy J..olo gOI'Y
Soboty_ j:) nad I'zeką Bobrem mieslkaj cy. 7) między
Odl' a BoLrmll. 8) w Łużycach w .zszych,
9J Jedna cz ć źl'ódel Bugu zt}J..a się niemal ze
-żródłami SIYI'u pod gór=! Podhol'ceJ..=!, glłlie uieda-
Iclo jcst rlawIIY zamek, 'Olc!<ko. 8zclegól tCII do-
brze był znany tlawllym {;cogral'om i ci gle przez nich
powtarzany. Tak mó" i Długosz (lIi t. I. 9): ttuiulus
I1m.iu,; Bu cujus fons in pallIlIc in snperiOl'i pal'le
castri et oppidi Olesko. .\ na sh'. HI powiada: Ilem
tyr ujlłs fons in pałudc circa Olcsko iu ,-iIla Jc-
"jonów; ostia in flU\ io Pryl-'CI: non longe :\ Pi/isko.
T oz samo Sal'nic i w dziele Dcscl'illtio \"eteris et no-
,.:e Pololli:e powiada: O ko iu monte editiOl'i, ex
quo Ilumen Bug et Stil' oritu.'. E . \".; a w dl'ugicm
partc '[um Illeridiem respicit, addita regionc
:\Iora\"ia usquc ad f1uvium eui nomen est 'Yag,
et ad mediam sil\"am cui nomen est Ioure 1'2)
('t ciusdcm montis eadem parrochia tcndit.
qua Ba, aria Jiminatur. )Icdianlibus itaque no-
bis et communi principum aspil'antc sum'agio,
factum cst ul dm: Boemire 'V ralizlaus ct frater
eius Chou11l'adus supradicto Pragensi cpiscopo,
fratri suo, parochiam imliciario ordinc requi-
sitam ex integro et reprofiterentur et redde-
rent. Proinde nos rogatu eiusaem episcopi
ra('ionabiliter inducti, Pragensis episcopatus
rcdiutegrationem noslrre imperialis auctoritatis
edido illi et successoribus cius confirmamus
et stabilimus, imiolabiłiter dceernentes, ne
ulla poslhac cuiuslibet condilionis persona,
vel ulla ::,ocictas hominum Pragensi ecclesioc
«uictluam sui iUl'is in pr enotalis tCl'lninis ali e-
nal'(' pl'a.'sumat. Cuius rcdintegralionis et COH-
lirmationis audoritas ut omni :e, ,) stabilis ct
iucom ulsa p e 1'1 Ilallł'a t , hane cartam inue con-
scribi, '[lIalH, sicut infl'a appal'ct, manu pro-
nłlejscu lF:;.) o I'zcce Styl' spomniawszy mówi; Lu-
sh'atorcs regii dcri\"anl Stil' ex moutibus ad Olesko,
tmde el I;u et alia complura numin3. Z tego "i-
da,: jak niestosownie otlnosz nieklól'ty zagl'aniclIli
pism'ze Ila7\\ ł: rzeJ..i Z l i r do Stryja - \\ padającego z
prawej sh'ony do Dnieslru. Ub. Palacki G. v. B. str. 227.
Ululi!.. Tl'Opp. z. lahr. str. ;) t
10) Tł: hainł: lO" ie Pol'lil'ogcnncta B((j'lfJaf!Ew.;
oh. sh'. 2.{' ". 5.
II) PotlolHliu lO\\ie Kozł1las nasze Tah"y i w drll-
f;icm miejscu, mianowicie I. :):),
. 12) W innym 1' J..opismie jest I,rl"c Pllldre). Pa-
lacki lI. ;) i Szafarzyk ( tal" sil'. 8:!-t) IImicmali ie
lo gÓI'a Iah"a; Dut.lik za Boczkiem do\\ odli z dawn .ch
dokumclltuw (TropI" z. !ll1ihr. str. ;)5) że to osada
Iodra czyli Iodor nad Dunajem, lIa pograniczu Au-
sh' i, Por. Geogl'. Eth' -s. u Jaubel'ta II. stl'. :i80.
148
D A n o \\ I Z \
pria laboranteS, inlwessionc sigIIi llosh'i iussi- autcm domini Hcinrici rcgni quidem 32, Iln-
mus insigniri. Dala;) Kalemlas nIaii, anno ab perii \"cro 3.
incarnalionc Domini 10S6, indictionc 9 J anno
Signum domini Heinriei tcrcii Romanol'ulU impcratoris
augusti.
quod ego \"idi ipsum c;esarem suis manibus anllotantem in pri,.ilegio Pragensis cpiscopatus.
D A R O \V I Z \. G I E Z X \.
85- 96.
Za Jana xr papieia, litu,.y ll'stuJJilna stolic apostolską IV nrlldnill roku 985, a umarł
7 maja 996 (Baron. Ann. ecd. X. 87 - 921) poka:.al si w R:..ymie Zttpis mocą klurcoo
!J1owną c:.ęść Polski, mianowicie Gnic:,no ;:,e wszystkiemi ;:,iemiami, a:£ po li,.aków, ojcu. świ -
temu podda/w. Dokument ten nie :;.nnchodzi si jll:£ wi cej IV ll:.ymie; ale mial go w wie/at
z.es::.lym Mumto,.i.. i lO treściwym lJ1ycią[Jll pr;:,ytoc::,yl !Jo lU swem d::..iele (Antiqllitales /tal.
medii ref'; V str. 831 bis). .I1e.ral/dcl' hr. Pr;:,e:,d:,iecki lIalmfial len3e sam U'!/cia..!J w rMn!Jch
r kopismach po bibliolekacJł wloskich ;:, ma/cm; odmianami. Dajcmy tu ten pomnik wedlllg
.lluratoreno, dołączając pa,. 7'ó:nir z r kopismów, i nas::"e objaśnienia.
Hem in alio tom o sub Johallllc XV papa, rum 3) :\Iisica ct Lambcrtus 4) legunlur , Leato
Dagonc l) jUlIcx, et Ote senatl'ix, 2) et filii co- Petro contulisse unaIn ci\"itateIU in inlcgrum;
') Imię Tagino czyli Dagano znane IJodówczas w
NiemcLech. Tak się zwal między innymi arcybiskup
magdeburski: Dagano parthenopolitan:c lI/"JJis archi-
prresul (Perlz JJI. !I-t. 7!)O i dalszc)
2) Lelewel uwaia (Poisk. wiek. śr. t tl (j. II. 72)
ze Dagon z Odą I'ozlęczeui tu ::1} dostojnością: on
judex; ona senatl'ix. Jej dostojoość Jcst \, Ylsza. Ju-
dex znaczy w ogólności urzędnika dO:'!lojncgo: si libi,
et iudicibus tui s placcł I mówi Jan ytIt p 1 l'iei w bulli
swej r. 8 O do Świ lopclka morawskiego tGinz. CoJ.
legend. str. G2). Senatrix, mianowicie w Rzymie,
pięknie moglo zastąpić miano małZonki xięcia; wię-
cej nawet wydać się moglo, 311iZeli ducis lub mar-
chiouis pl'zez ce33rstwo jej zln3l'lemu m T.owi dawane.
3) Iożnaby tu mniemać, iż to są 'nowie Da-
gona; alei I'ównie stosowne jest to wYl'aienie i dla
opiekuna prz -Lr:me o tylU dzieciom.
4) O synach Ody, drugiej ion . naszego :\liecz}.-
G )i
ł Z :-; A.
.HO
£luro est Schine ghc, l) emu olUuibus sIłis pcr- I mcn Gderc, rcclc in locum .\Iemurre, et ab
tinenliis infra lios affines: sicuti incipit a pri- ipsa All'mUfa US(IUC in tcrram '\Iilzre, et a lino
mo latcre longum mare line PI'lIZZC, usquc in Milz:c rectc inlr3 Gdel'c, et exilldc ducentf'
locum, qui dicitur fiusse, et fincs fiusse ex- juxta Ilumcn Gdera usquc Ul pr:cdictam ci\"i-
5 telldcnte uS'lue in Cr3co3,!l) et USfl'1C ad 1111- tatem Sehincsghe.
lIlawa, powiada Thielmar IY. :5G. HiBC genuil ,-iro
5UO fI'es filios: Miseconem, Suentepukum ct . . . .
Trzccie imię w rękopismic wYVuszczonc, moglo Lyć
Lambert. Jakaś, bard7o. poźna, Lo dopiero z X \"11
wieku, ręka dopisala w tcm miejscu: llolizl:mm. Do-
mysl najnowszego \\ ydawcy Thietmara (Pel'tz III
litr. i8-f.) że tu mialo b -ć imię WlodO\wja. syna
DoLl'ówki, jcst nie ol'zccLJ}Y,
I) Dżcnaz -a zowie sil,? Guiczno u geogr:1ra Edry-
se£o (Jaubert IL :5 ij, :5R I i 38 ). Gl'Zmienic to
jest wielce zbliione do tego jakie czytamy w tym
zapisie. W "ękopismie LiliI. .\Ibanil"h w Rzymie cz -ta
r..zczdziecki: S c II i n e s n e, a 113 Loku dod.Mk: d e
pro,'illcia Polonorum. Podobniei w I,'tkopismie
J1er£aminow -m biLI. walyk3liskiej, nalciąc -m niegd -ś
do Iarcina \' I'avieia, z domu GolOIma , jest przy
imicuiu Sl'hinesghe dodatck na boku: i Ił P o la JI i a.
2) Iiecz -sław I umai.' rol..u 99 . Rodzelistwo
miaro się podzielić jego królestwem (Thictm. IV. ;; i).
Trzy lata ,'ządlilo 0110 w zgodzie (Anon. u Dolm. do
I);'jka IV. -I-OJ); zaś okolo roku 995 wn;nal Uolrslaw
Chl'obl')' m:lcochę Odę i wSlp:lki h braci, a sam oLj 1
rządy. Wlaśr.ic jakoś w pl1cząłkach h'j niczgody,
kicdy Chl'obl'Y syna swego, )Iicczysławil, z ogro-
mll -m wojskiem wysIał w pomoc Ottonowi III za
Odrę, Bolesław czeski spadl niespodzianie i zdoL 1
Kl'aków, kłól'Y ai do roku 99 trzymaI w sw m po-
siadaniu Kozmas I. :;::;. Dubra\"ius YI. str. k!. UoLllel'
uo Hajka tamże; porówn. .\nn. llildt'sh. (lod r. 95).
Wtedy to, j-ik mniemam, mianowil'ic okolo roku 993,
wygnana z Polski Oda, jakicgoś Dagona, lIiby opie-
kuna dlieriom prz 'brawsz ', zl"OLila zapis lIinit'j zy:
a ie Kraków zajf.:ty już b}.' przez Dolesla\V3 czeskie-
go, a jak DoLner mnicma, Lyl udzialem Wlodoweja,
trzymającego l Czechami, więc granicc w zapisie wy-
tknięte sięgają tylko po Kraków: u s q u c i fi C r a c o a
Dwa zdarzenia od wiarogodnych pisarzów napo-
mknięte dozwalają wnosić jakie b}-ly skutki tego
zapisu. Pierwsze z tych zdal"leó jcst, źe w R }-mio
gotowano koronę dla Mieszka xięcia polskiego, a Lylo
to wteuy gdy nasz Iieszko I jui od lat kilku nie i -l.
lII31'ł\'. "it. s. Steph. c. 9. Chron. Ung. Pol c. 5).
Drugie zaś zda:'zenie, że w roku 999 cl}.li tO pa-
nowania Ottona III cesarz:!, dnia J maj:!, umarl
Iieszko xiąię polski (Thictm. 1\". :5 j; lJlugosz Iłist.
n.t i). Gdy nie pOlIpada wątpliwośl'i ze Iies ko I
umul roku 9 :2 (Annal. 1I:J.Jesh. u Pcrtza 1II. 69)
a dzieli jego fmierci spólczesne nekrologiJ, mia-
nowicie: Gn/enrl. .Uerseb. u 115fel'a str. 1:!8; .ve-
erol. "lici,. IJamberg. u Sl'hannata }'inrl. lit. str.
5:2, i .Yecrul. FuM. u LeiLnitza SS. ru. bmnlv.
II. i6:J, jednoglośnic pod II maja podają; oczy"i-
t.ty wi c "\'ypada ztąd wniosek, że data śmierci prlez
Thiełll1ara i Długosza podana odnosić się milsi do
Miestka innego. Ztlaje się więl' ie w sku:ck zapisu
zl'obiollego przez Ollę, przygotowano kOl'onę w Rzy-
mie dla Iieszka. najstarszego jej syna, a gdy śmierć
jego I'oku tI l przypadla zamysl tcn zniweczyła, dano
kOl'onę, piel'wotnie lie zkowi p lskiemu prZeW31'ZO-
n , Stefanowi węgierskiemu któl'Y właśnie w tym
('zasie l..rólestwo swoje papieiowi poddał. Boleslaw
zaś Chrobry staral si o ..ią u Ottona III ccsarza z
któr m już 011 roku 995 w ścisłcm pl'lpnierzu zo-
stawał (Pel'tz n 518. Ilelm. 1. c. 1:J).
150
ok. r. U!J6.
LIs'r THlETP ALD \ DO Ś. WOJCIECill.
..
Z rękopismu spółczesnego który pochod:..ił z klas:../oru. benedykty,iskiego tv Tegernsee> wy-
dal niegdyś ten list Berllll1'd Pe::. w dziele: Thesaurlts lnecdotormn> t. n, st,'. "J -I. A lig.
Vind. et Graxii 1729. lYie znala:ls:.y jui tlJi cej tego rf{kopis11llt lU Ball'(tryi> mianowicie zaś
tV bogatych zbiorach biblioteki królewskiej tlJ Jlonachium> dokąd najwlt!.ks::.a c.::. ść bibliotcki te-
f}ernseliskiej dostala si > daj tu list len wed/lig wydallia Pez' a,
Divini fluoris rore mauenti. sanct:e PI'issi-
ensis ecclesire catheurre pr:esiucnti, Aualper-
to, unicre sibi dilcctionis episcopo, Thietpal-
dus, spiritu paupcrum ctsi cxtimus J aspersio-
nem sanguinis Chl'isti, et quicquid illuu cst,
quo d egregius prredicator cum Christo in Deo
absconditum csse tcstatur.
o,i pr:esul ,'cncranac, nihil sanctitatelo ,"c-
stram philosophicre rompilationis a mei pau-
"Xillitatc cxigere; scu si qna in re sunt, sim-
plici potius vcritate cudere ,"clle , minimc rc-
cordans, quia stlIllam fedl Deus sCtjJiclItiarn mUII-
di hujus> 1) postquam exsiccca"it tlu\"ios Ethan.
Prre dulcitudinc cnim aecem chordanuo Davi-
dis, intromittcnsque Dei, quantum cx mc, suis,
pcnc oblitus sum totidcm catcgoriaruffi Aristo-
tclis. Quocirca clcgi abjecta quasi et mcdiocria'
cui 3d ungucm lctbra 11011 madllere PegClseo fun-
') t Paw. Kor)-ut. 1, 20.
te> 'l) Domino mco pl':e cntare magls, (luam,
in quiLus tantum inhoncstjus cadercm, SCI'U-
pulosius insuaare. Si fatmls dicor reffiordl'ns
circuitum, gratias ago: et id quidem merito,
dummodu rcfocillatmo mc fatear furfm'c Pla- :;
tonis, et tc p:}trcm cognoscam saciatl1m super
fcrculum Salomonis. Quid plur3.? luprimis ,-os
niere, ct in omnibus prospere agerc meum pl'O
ccrto sciatis gaudcre: qua, ut dccet in Domino,
ex ,-cstrtc commoditatis, wl, quod absit, inc- 10
ptia , utcunque SP habeat, rUll1ulo loeum COIll-
modum \"CJ infortuniulll spccto. Dc ,.oluntaria
\"ero sCI',-itutis mc:e in ,.os qualitatc quid opus
e t verbis, cum uhra omnl'1U vestr:e subjl'ctio-
uis del'icum vel cJicntclll juxla m:łjOl'cm rerum 13
mearum facullatcll1 me in omni IUl:o (non) pos-
!'itis habcrc promptiorern simul et dcvotiol'l'm.
') Porówn. Pers. sat ł _ w. t.
,
- c-
, ,
IECZENST'YO S. "rOJCIECHA.
"'.I\I\flflJ'1 J1.j\IVvw
Śmierć mę-c:.eltska ś. ',,"ojciec/w, 1'oku 9971Jrzypad/a, :::.nalaz./a wielki 1'o::'1/los 'lU świecie
ch,.ześcimtskim, i burd:.o wcześnie zajęły się skreśleniem jego żywot u znakomite pióra. łtTinł
atoli obsze7'ne, w tt'yższyrlt duchownych celaclt podjęte, i tvyro;:'llInowane opisy jego po klaszto-
rach się 1'o:.es:.Jy, z lUjomi i wielbiciele cnot tego świt:.t ego, regll/ą ś. Benedykta z nim niegdyś
poląc;:,eni, spisywali skwapliwie to co lub sami o nim pamiętali, lub od 1laocznych świadków
zaslys:.el i. n- krótkich, dorywczych tych wi;:.erunkach które po uka;:,ani u się Jana Kanaparza
i Brullona jJ1'llC tV tym pr;:,edmiocie nierównie świetniejszych, s;.ly coraz bardziej w zapomnie-
nie, thwi niekiedy, obok niedokladnośct skądinnąd, jeden lub drllgi rys, wmżeniami spólcze-
sIlem i nacer/wwany, a dla badacza prawdy dziejowej nie obojętny, i wykrywają się okoliczności
do zrozllmienia ogólu wypadków nieodbicie potrzebne, a prze:. urzędowych spisywaczy pomi-
nione, lub nie:..nane im zupelnie.
Jedn:Jm z tego 1'odzajll wizerunków jest ten, który z dawnego, i samym niemal wypar/-
kom spólrzesnego rękopismu, tu pora:. pierwszy drukiem oglas::.mn. ZnalazJem go roh'u .1857,
przeglądając riekawsze niektóre koauy biblioteki królewshiej w .Jlonachium. Rękopism ten,
jak świadc:..y napis jego na pierwszej karcie, należał do slawnego hlasztoru ś. I{wiryna tV Te-
fjerłtsee, którego niegdyś ::.akonniry, benedyktyni, z; polskimi benedyktynami lU stosllnkaclt śt.i-
słuch zos/all'ali, -i pr:,ecllOwYlI'ali IV s/I'ych ,tięgach niejeden dokumcnt wa3ny dla d;:,iejów Pol-
ski. .Te. t on pergaminowy, mocno w deski skórą białą powler;:,one oprall.my, i ma 304 licz-
bowanych stronic w formacie s esn(!stki, O;:,naczony jest licz.bą biblioteczną 897 kodexów te-
ger-łlseliskich, a lic .bą 18897 ogU/u, l.odexów laciitSkich monachijskiego ::.biol'll. Zawiera ży-
ll'oty i legendy świętych paniell : Leoby, Kunegundy, Fortunat y i innych, a między tem; od
str. 289-500 męc:..ellst7l'0 Ś. \rojciecha, a od str. 300-504 hislo7'yę o apostołowalliu w
Prusiech ś. Brunona, przez \ riberla, towarz.ys::.a jego, skreśloną. Ta ostatnia prze::. bibliote-
kar::,a monachijskie!J0' IIenryka Konrada Foe,.inge7'a, ll-czonemtt Pert oU!i lI.d;-ielona, znalazJa .
miejsce łl' f>omllikuc!t d:..irjotl'yrh nicmieckich, podr:.:as ki cd Y męc:,eństwo ś. lrojcieclw flie ścią-
gnę.fo dotąd niczyjej uwagi. Pismo obu tych art!/kułów 1'óu'nie jak i lwjll'ięks:..ej c:.lf.ści f'ękupi-
SlnU, nosi dobitne cechy wieku XI; dwa tylko żywoty mianowicie ś. Kunegundy i ś. e7'swli,
I/miesz.f one na st,.. 89..-"8 i 28'>-288 pisane są 1'ęką :; XIII lub .nr wieku i, jak się
.daje, op1'all!ione zoslały 1'aZellt z dawlłiejszemi dopie7'o tv u'ieku XY.
.
152
ł
I Ę C Z E X S T W O
Co się tyc:...y aulom opisu niniejszego męc:,elislwa, lrudno oznac -yć kto on jest, i jakiej
'rodowości. Zdaje się ie to mnich 1'eguIJ, ś. Benedykta, bo u'stąpienie ś. \Vojcierlw do tego
zakonu, i zakładanie pr::..ez niego Uas:,toru tejie 1'egllly 1/a gurze żela:.nej, z dobitnością pod-.
nosI. .Yiema dostatec:..nego powodu mniemać iżby byl llas:..ym rodakiem i pisał tv Polsce, ale
to zdaje si,! pewna e od rodaków 1lUS:..ych czerpał swe wiadomości. Kiedy Kanapa,.;:, brata
.
i towarzysza ś. H'ojciec1za :,owie tylko Guudentym, a o drugim towarzyszu jego powiada H
si,! zwal Benedykt, autor na.s:; pr:;ecill'nie daje imiona krajowe ws ystkim osobom. Brata ś.
'Vojciecha zowie R(l(lymem J i dodaje wyra lIie że Gmulellty jest jld p 1"Z e m i e 11 i o Ił Y m jego
imieniem.'j f)rugl lowar:.ys:. Ś. H'ojciecha :".Il'Ul sil! wed/lig Iliego Bogusza a nie Benedykt.
Obok imienia Idalberta More, jak :.e s!ÓIl' autora ll'nosidlY lIaleialo, mial od Adilbury, swej
matki, 1l'ymiellione jest l ujl"::'!lste imi jeoo J ,r(ljÓcc". Xio..ia..t polskich Jlies::.ka l i Boleslawa
zna i/ie tylko ;:, imienia a/c i z c:'Y"ów !Jurc zc c:,cią. spomina, a o ostatnim z nich mówi
jak o spólc:..esnym i znal/UlU pOll's:..echllie ,rił:cill, iadllego objaśnienia ii lo jesl polski ..cią ll,
nie dodajo..-e. Stała ;:.amiana glos!':i o 1/a li w imionach Boleslawa i Bogus::.y: Pulslaus, Bu-
guss3, 11&o e naprowadzać na my,:/, e te imiona POC1z1l'!ltYll'1l1 wed/ll[J w!lmowy wielkopold'iej,
z okolic Gllie:lla, kIurego td lIa:'ll'isko J wedlug pisowIli dawnej dość poprawnie wypisuje.
SpOmnillll's:,y o P":'lIbycill ś. H'ojcie('/Ia do Po/sl-i, mÓll'i o ;:.p!o:,eniu lJr:..e:. niego kla-
s-:,tOTll 11ft gUI"::..e :,ela':,l/ej , o zlll'omad:...elliu tande :.akollników, i lJ1':..ełożeniu lIad nimi Astryka J
jakby to wS::"!lstko na z.iemi polskiej si d:.ialo. Sic o slosunkach ś. \rojriecha z Astrykiem
i \r _grami nic wie h"(/I/apm':,; ale dobr:,e :. tą miej. cowością obe:.nuny Bruno (rozdz. 23)
pojaśnia, że llJ 'r ,ql"zcclt bUllt ldedy pani, któm i 11/ żem sll'oim J starym Gej;,ą. i królestwem
calem r:;ąd::..ila, a z ś. lrojciechem i .lstrY/iicm nad zapl"owad:,eniem u siebie wiary świ tej
p1'llcoU'alo. By/a to p; kna Idelaida, siosIm Jlies:...ka l J a ('iotka chl'obre!J0 Bo/eslmm. Dla
1I0wonawróclJl/ych potl"::.eblla bula pewna ll'y/'o::'.llmialo:h:. Zpod pin'wocin ich wiary przeulą:
dało gdzienieco pogańsA-iego, i jakoś im w tej mier:,e poblaiano. lYieciel'pliwilo lo bi kllp(l.
Cichaczem, niby sposobem ucieczki, wyniósł się ::.Jamtąd ś. W.ojciech, jak upewnia lIas:, aulol'/l.)
a z Brunona (rozd:.. 23) dowiadujemy sill, ie pisał tajny list do Astryl'a, aby taksamo uciekl,
jeśliby go królowa nitpus:.cza/a; c:;ego ten jednak flie usludU/l.
Pobidnie, lt tv c ici i mylnie dotyka nas::. be:.imie1lnik dawniejszych prz.-ygód z życia
ś. U'ojciecha; ale !Jodne zastanowienia jest lo, co o ostatnich chwilach :..awodlt jego 1'0:"]10-
wiada. Zna on ro:.mowy jt'gu :::, [owarz-yszom; i puglll1ll11li m;al/e w c:...asie swojej do Prus
wyprawy, i takowe przlItac:.a; opisuje szc-:.ególowo jegu ubiol', je!l0 I/ajd/'obniejsze c:...ynllości.
lV strojll biskupim, z xi gą Dawida pod pacho.., i paslcmlem w 1'ęku stanął u bramy pogltli-
skiego miasta mąż święty, a okolic:,ność tlt sk/adlL sil! dobl'ze z lem co o nim, jakoby jll pl'll-
sMm biskupie, napomnąl Thietpa/d (sil'. f 50) i Bruno (rozdz. 4). O:Jtllcza d ieli tV którym Się
I) RadiOl J m u ta t o nomine GaudeDtius dictus,
') lałenler. quasi rugam moliens.
ś.
" o J C
E C H A.
f 3
to d:.ialo. a -nawet godzinę; podaje liczbę pogoni któm cofających się dogania/a; opł8u}e na.
koniec niektóre. miejscowości tak żywo, iż zaledwie wątpić można, ze słowa owe . perhihetur.
"ertur. któremi autm' zsyła się na swego opowiadac7.lt, odnoszą się do iwiadka 1iaOCznego.
Czasu w którym pisał ściśle OZllacz,yć nie można. Niespomina nic wpmwdzie o odwie-
dzinach grobu ś. \V ojciecha. przez cesarza Ot/ona III; gdy atoli o Radymie jako arcybiskupie
gnieznieńskim nadmienia, widoczna jest że pisał to męcl.cństwo już 1)0 Oltona podróży. Jest
tedy ono z wieku jedynastego, i jak się zdaje z pierwszych owe,go wieku lat, gdy autor jego
ani o Kanaparzu ani o Bl'fmonie, których dokładne o ś. \Vojciec/m l}isma tak szybko po kla-
s:.torach się f'OUSz/Y. zgollt nic nie wie, i niejeden szc:.egół -wbrew onym lJOwagom. calkiem
odmiennie opisuje.
Jakkolwiek rękopism z którego je wydaję pochoch; z CzaSll dawnego, nie jest to jednak
autograf, ale już odpis błędami pisarskiemi os::.pecony. Pisarz nie urnie odczytać nazwy nie-
których miejscowości; opusz..c-:,a tu owdzie lub nieudolnie p,'zekręca wluśe:iwy wyra.z, a niekiedy
pr e.,.z,ltca 'la/vet wiersz klury gdzieind:,iej naldal. Zatrz..ymalem w texcie wszystkie takowe
usterki, stosując sil! liciśle do 1'ękopismu którego też podobhnę z:.ałączam, a tylko Ul 1)1'zypiskacll
osobnych daję- ich sprostowanie.
PASSIO SAKCTI ADALPERTI )IAR.TIRIS. J)
-t. Sanctus AdalpcJ'tus Pl'imis Sclauorum na-
talibus Slauuinihe patl'c et Adilbul"e ') matre
editus, prahcticę uil'tuti inhcl'ens, theOl'icęque
llcsudans ascendcndo SUCCl"cscit, donec pu-
11 Leda uix dum episcopalc in P.'aga consccndit
culmen. Sedis quoque suę ęcclesiam pastorali
I) Nadpis dawniejszy farb=! czerwonI}. a pismem
kl1s'em, czyli tak zwanI} italikI} st8l'1 się. i tylko
bardzo lekki ślad jego pozostal; niniejszy dopisany
jest gotyk . w wieku XV, jak to widzieć mozna w
podobiznie.
') Wiadomość tę ma tylko na z autor. Kana-
parz zachwala matkę Wojciecha z cnoto ale imie-
nia jej nie podaje. Taksamo i Bruno w .'ękopi-
smie najstarsz)'m. Roczniki czeskie (Pert! lU. ł ł 9 )
i polskie, tudzież Koz01as nazywaj I} jl} Strzeiyslaw(}.
Slawnik, ojciec licznej rodziny mial, jak wia-
domo, więcej łon (Brun. Vita s. Adaib. rozdz. ł).
Jlonumenla Pol. Hi", Tom. 1.
regimine, ut dignum erat, quinque annOl'mll
per cUl'l"icula I'egens. intra semetipsum tani
glol"iantel' sese in populo habel'i dctestando,
ac de hac gloria exui ambiens HomalU pede-
tcmptim aggl'essus est, ultra mare concupi-
scens exulari. sed ab apostolico retardatus est.
Sam Bruno nazY'\a Gaudenłego bratem Wojciecha
po ojcu: Gaudentius ex parte patris caro et fra-
ter suus (tamie rozdz. 28) dajl}c niejako do pozna-
nia ze był on z innej matki, nil WojciecII. Powy!-
SZ(} tedy sprzecznoić mozna pogodzić w ten sposób,
ze Wojciech był z matki Adilbury. prawdopodobnie
niemki, której teł imię nosii; inni zaś bracia ze
Strzeiyslawy. slowianki . któr poźniejsi z matkI! ro-
dzon(} Woj ciecha pomieszali. Kanaparz (rozdz. :)) i
Thietmar (IV. 19) powiadajl}. ze Adalbert, arcybiskup
magdeburski, dal Wojciechowi Iwe imi przy bierz-
P1owaniu.
20
154
M Ę C Z E Ń s T W O
Incolarum autem 1) eiulatio, spem suam abessc
condolens, WiIIigisum magantiensem archif'-
piscopum pro re £litu patris sui interpcllabant,
uti auctoritate sua eum reuocaret.
2. Suscepta enimuero hac epistola vir do-
mino plenus uoluntati suorum ł'emeando satis-
fecif. Paulisper in aduentu suo eos demulcens,
itemque eodem anno paucis secum sumptis
Romam regrediens. Johanne papa consentientc
in monasterio sancti Bonifarii l11onacllico in-
duitur habitu. 2) Tribus tantummodo :mnis 3)
cum his mOl':łtlls frah'ibus; Ottonc igitUl' tCI.tio
imperatore urbis nomane e't:cclsa mcnia ing-rc-
dientc, inibi sanctulU uirum inueniem , ut ad
Saxoniam f'xiret muJtiplicitel' et humiliter ł-'XO-
ratus est. Cesaris petitionem haud rf'ntlens.
uoluntatem snam impleuiL
;J. Saxonira tellurc in bl'cui rf'ccclcns, in
Polaniam regionem cursum dire\.it, et ad mcs(1'
f. 4 ) locum cliuertens, cwnoLium ibi consfru-
xit, monachosque quamplures congl'cgans A-
schricumquc :łbbatem cos ad regendum con-
stituit, qui postca archiepiscoplIs 3d SoboUin
consecratus est; in quo loco aliquanlispcr mo-
ratus est. Post hec uitlelicet sumpto bal"ulo
paucis se comitantibus latenter (luasi rugam
I) Na górze drobniejszem, podobnejie ręki pi-
smem dodano: .suorum p. pragensium?
2} Wstąpilon do zakonu jeszcze za Fier\\szem
swojem do Rzymu przybyciem. roku 990.
3) Pięć laL zostawal w klaszlorze , jak Lo między
innemi widać naweL z sam)'chże stów autora. który
niżl'j powiada ze dopiero za prz)'b)-ciem do Rzymu
Ottona m, jego proźhami skloniony, udał się ś. Woj-
ciech do Saxonii. Owo zaś prz)'bycie Ottona do
Rzymu prz padlo około roku 995.
4} Zamiast .montis ferrei. Że Lo przez kopistę po-
m lone nazwisko tak ł"zytać wypada, okal.llje się z
moliens 5 ) Pruze se intulit regionie Lrbi quo-
que Cholinun appropim:juans venerat in quod-
dam nemus ciuitati propinquum, satis uenu-
stum in quo erat planities iocunda, eodemque
die uigilia erat sancti Georgi martiris. G) Ce- :I
spite hoc aprili considens, congressoribus suis
Radim et Bugusse eonvenien3 milti inquid ui-
de/ur. qualillus hoe [Jrmnine pulclIro pernorle-
mus. et uesperlinales 1lOrlllrl/ulesque laudes re-
1'um aealol'i sU0'lue miliii persoluamlls, ae eo 10
propirianle. orlo sole. olficii"s missa1'llm perarlis
ciuilalem. pro lit UellilllUS, illyred-iamlll'. Frater au-
tem eius Ratlirn, mutato nominc Gaudentius
c1iclus, qui postea art'hippisropus ('fl'ectus,
quid lIobis agelldmn esl :łiebat, quum csul'ielldi 15
iI/opia lassi SUl/lUS. - Obfici! {miel' prcsul infil,
1I0li cOlltristal'i. deus lJl'ouirlebit suos. uobmtas
lua mo.c salurabillll' domini pl'ouidentia. Offieio
uespertinali finiło, ipse ab l'is paulum reee-
dens, siluatieos per campos uagantlo tantalU 20
aUulit cis fungol'UlU herbarumquc copiam at-
quc dulcedinem, uti uariol"lun cibormu super-
h \bundantia se vesei, qui adcrant, congau-
dcrent.
4. Lucifero excussa nocte assurgentc astro, 25
qui tunc erat canendus insegnis insistebat i-
lIartwika żywotu ś. Stefana. gdzie powiedziano: A-
scricus abbas cum sui s honorifice susceptus, ad ra-
dicem montis ferrei cenobium sub titulo sancti
patris Benedicti construxit. EndI. Ion. Mp. I str.
171. Porów. Dlug. Hist. II. 121 i 124.
S} Autor, jak wyżej widzi m , - nie odróżnia Polski
od Węgier, w których podówczas Adelaida. siostra
naszego lieczyslawa I. a ciotka Chrobrego rządziła.
Z jejto dworu cichaczem w "J\osil się ś. Wojciech.
Porównaj co mówi Bruno \V rozdziale 25.
fi) Porówn. Brunona tamie.
ś.
w o J C I E C H A.
155
mno. Prius enim quam quintam oroscopos t-an-
gcrct umbra m I sacrum celcbrabat officium,
eoque finito, abstracta tantum casucula reliquo
cpiscopalis uestimcnti orllamcnto indutus, co-
:I miti\tu cum paruo urbem, que Cholillun uo-
catur, inpauitlus adiit.. Erat en im ante introi-
tum porte illius profundum specus, longitu-
dinis non paru:e, it-a tenebrosum, quod is qui
foris et intus erat, non uitlcri scd autliri ab al-
10 tero l'0tuit. Pr:esul uero ucnerandus autlaeter
3cccdens, f('rulaquc sua postes porla>, ut epi-
scoporum mos est, pulsans : apel'; infit, iani-
łor! angellls regis !Jlol'ire illtratllrtts est; ipse "t.t:
elil/oscilur lIirłll/wn omnium! cuius (reno el po-
15 testate regitw' machina c{£li et terrre. Prbanus
cuslos qllenquam intl'omitti noster 1I10S non est
rcspomlcre ferlur, sed l'egrediells ln emilleIIti ,
qui urbi prreminet, te ostenrle clllnu[o, flt quis
sis p,.ius l,idearis: tWlc clem1lln primale iubellle
20 in/mile/i [ieell/ia halld libi e/clIeyabilur. H:ec tli-
cent i athleta domini obo:'diens in prremonsh'ata
se vidcnduIU pra'sentauit :łltitudinc.
5. Yiso sancti domini vuHu custodu1l1 unus
tcrribiliter mirum aIto clanwre vocifcrauit, at-
2:; que mox more irascibilium apum, quasi tumul-
tuantis populi quicquitl virorum ac mulierum
incrat concurrere. Impl'obi quoquc facto agmi-
ne unanimiter circurm:ł]Jantcs sancłum dei quis
siue unde esset ammimti sunt. Unus uidelicct
:50 ex eIS, eui :mtea cognitus erat, cum esse qui
populull1 aquaria submersionc pessul1ldaret,
loquebatur. nosque simiIi modo perderc uc-
nerat. Quitl est ucrbis morandum? non den-
sior grando sata conterendo furit, quam ar-
mata lapidibl1s manus caput suum penitus con-
tcrrcntlo sa'uit, nec furori nimio ante pepercit,
quam mitram uillosam, qua pro pilleo usus
est, penitus dilacerabat. Circumfusus proprio
undique cruore, immobilis tloccndo perstitit.
donec limphata gens lapidandi uiribus defe-
cerat, et martirem sanctum ultimum claudere
spcrabat tliem.
6. 'Veihtahe almus maioris triumphi glori-
am sibi esse parałam agnoscens, regrediebatur
mcmoriam defunctorum uigilias canendo cę-
lebrans orationes usque ad dicendas peruenit.
Interdum eleuatis ad collum digitis stolam hu-
meris applicauit. Bugussa uero subdiaconus
suus retro rcspiciens, oc to uiros post sc pro-
pcrantes cOlltcmplauit, quod mox pio prresuli
palam feeit. llle molliter ridens ab inceptis non
obticuit orationibus, subitoque in illum ir-
ruens ex illis lIIllłS, ex_tcn a dola tura capi-
tal i eun. martil'isauit senlcntia. Corpus tmn-
catum corruit in lerram, spiritus aulem polo-
mUl intr:łuil 310riam. Assccl:.e uitlelicet eius
in rugam conuersi, proxim:e latibulis se sel'-
uandi causa tlcdel'c silu:!.'. Trucitlatores nefandi
clcualo capile fixerc illud in allum sudem; re-
liquum corpus amni prope f1uenti inmersere.
inuide;ncs coruscantem populo lucerc lucer-
nam. lntcrea quoque dum hec agebantur, ca-
put de sull.' oracula :etcrn:e eructuab ,t uit:e.
.\st ubi homincs nefandi ucHe SUUln in sanctum
dei perfercere, not:e urbis c1austro sese in-
tulcl'e. ')
7. "Yiatoris cuiustlaID, ut fcrlur, gressus se-
mitam f1uenlis amnis quo h:ec conlingcbant
') Te dwa wiersze zdają sil} być niebacznie p.'zez eius in rugam con\'erii, proximre latibulis se ser-
kopistl} przerzucone, i nalezeć do h'go co mtor o uandi ausa dedere silure: ast ubi homines nerandi
to"arlyszach ś. Wojciecha powiada: asseclre videlicel I vcłłe suum in sanctUJD dei pcrrerccre, notce itd.
łi1G
\1 r.ZE STWO Ś. \VO.JC.lECIIA.
8itus crat. (Iui capuL fixum ł t'rnellS tlc slIdc
depositum sua abdidit in pera, Pulslaiquc ad
ciuitatem. Chnazina uocitatam, concitato cucur-
\
nt tramite. Stansque coram principc rcm san-
cti maniris omnem, sicut nouerat. orwnalitcr
exposuit, abstractoque dc pel'a capi te in me-
dio manifestauit. QuidaIU procul duLio super-
impositi sceleris reatu ferrco compede per
c.rura inretitus, qui sequenti manc decolJandus
erat. contemplato sancti martiris capite, catcna
de cruribus dissilire gaudebat, qui pcr merita
testis dei a proscripta liberatus est pęna. ') Hoc
primum perhibetur essc suum signum. Hanc
insoliti uirtutem signi ammirantes. in quorum
prresentia beati martiris passio peracta eSl, :ul-
uenere, ueroque testimonio, que uiator retulit,
confirmauere. Pulslavo quoquc tant:c sanctit.llis
I) Okoliczność ta potwierdzona jest przez bez-
imiennego autora kroniki klasztoru med -ański{'go
(\foy nmoutier) pisanej w pierwszej polowie XI wieku.
Mówi on w rozdziale 19: oris est quarundam pro-
vinciarum parricidas prenitenciali ferro constrictos
bracbia vel cenices non ingressum in fines suorum,
(led quaquaversum expetere iuvamina sanctorum, do-
.'" ., ...
cupidus, peclInia sua uiatori data ipsum emit
caput sanctum, ac misso magni thesaurj pon-
dcre J nuntios suos cum discipulis saneti .\dal-
berti ad I'edimelldum reliquum eorpus direxit.
K JIira res et inaudibilis: sex dies eorpus 5
almum in flumine, eui inmel'seranl, requieuit;
scptimo autem dic piscino more dcfluit ad ri-
paro ubi invenicbatur; tribus uidelicet dicbus
caput in sudc fixum ab aquila, nc ab ullo uo-
lucrum tangeretur custoditum. Pulslauuo pr - 10
fatus dum a prreeuntibus sanchlm catlauer uc-
nirc cognoscercr., cum infinit.a sc comitanlum
frequentia obuiam icns, condigno honore su-
am dcport3ri fccit in lIrbem , ac in basilica ,
quam l\lisico, bon:e uir mcmorire, domino fa- 15
bricauerat, rcuerenter collocauit, ubi dco prre-
st-ante assiduis uirtutum in dics florct signis.
nec divinitus resolutum visibiIe ferrum indicia dede-
rit, invisibile parricidii ,-incIum resoJutwn. Quidam
itaque taJium devenit monastcrium, oJim fcrreis cir-
cuJis constridus utrumque brarhium, quorum aHer
in P a lon a deciderat . apud re'"erendum be3ti mar-
l}"ris Adelberti sepuJchrum, istic autem aJter per
sanctorum quos ,.cneramur meritum itd. rertz IY. 92.
-
- ""->-
. -
%!/IIJO! .5': l!o/r'icC'lttl.
T ab1. n,
1/ li[!to/l'!/('':!J.II1: bibl. /0 L Uo//{{rhuun , (t/rygllł.
I "(;\ .dr28:'9.
.
-mellr _
ch""f'Ult1.
K · - -.-.
-
I '- 11l1(J!ll'a!'..r h.la.s;{tiJl"ll Nr lIr,rOlllU'71.lli.', hctfJ .Prll!Ji;
r:--
,-- I.
:ł :€ A J mlUV iktl"łu:tmn
uq-fwntm ..nlOrUłJt Jn vt:" t 'k:u -V
reguł4m {h (,mmkfb CO'a1n d) ,&onu"r,u
(:,u uw b 1tt..wgufhł'" pr dfrrw -
{
}
...J
D
'"
-- -
JAX1-1 !{ANAPAIłZA
,
ZYVVOT Ś. VVOJCIECHA
opracował
\ L E X .\ D E R n.\ T o W S K I.
.
ZyU'ol nil/iejs.:.-y ma widoc;'l/e ;::.naminna bard:..o "'yso 'iej slaro;:.:ylności lak, i:J Iwierd:..;ć moina,
e lIie pO lIiej ja ' IV lal 'ilka. lt u-'edlll[J lIC:';01ll'[JO Jer:"l'go Henryka Pertza, nawet w dwa
lylko lub najdalej Irzy lata po śmierci ś. \\ 'ojciechrl byl 1Iapisany. l\"apiSll1/0 [Jo be:..imie-I/nie,
:./n.. d o I'zec;:.-ywistym autol";::-e rÓ l/e byly domysly_ \ V xn i XHI wieku Illniemano ie au-
torem te[Jo iywotlt byl sam Sylwester /I P l/p iei , -IUl'y od dl/in:2 kwietnia, 1'. 999 do -12 maja
100J siecl!ial na apostolskiej stulicy. Pow()(l do takowego lIIniemal/ia dl/l Bar01lills:" Móry o
tym papieżu pod 1'okiem W(jJ lic:./;n.. 6 pOII.iadll." Illfjlls qlloque Si/ustri papce 110minc s('l'i-
plam vidimus s. Jdalberti 11lal'tyris, p1'lt[Jcnsis episcopi, t'ittllll, l"lIjlfS est e.rordiu711." II Esl 10-
rlls 111 partiblls Ge1'1nllllicr.JI Habctur ea in hibliotheca Casinensi. Ztt tem mniemaniem 1110-
ina bylo pójść lem latll'iej ile ie Sylll'ester /I byl, jak u'iadoma, jednym :, I/ajuc::..elis::..ych m .
ióll' swe,qo wieku, i aulorem kilkIl d;.iel. /'os;.edl tedy :,(t tem IIIniemal/iem Henryk Sponde
i Baldwil/ Jlftlius, a nas:. lbrllltam ll::,owski na :,daniu ich, i iW .11lIonle[Jo z .Yeapolu, ar-
chiwisty kasynelis iego poślf'iadr:.eniu." .ze ;:; oryg!"ą1em :fJad:..a si , polegając. ll'yda' tv R:.y-
mil' roku 1629 len iYll'ot pod imieniem Sylu.eslm li papieia, fj \Vylykają IIIIl ten bląd Bol-
11l1ulyści, i mniemają ie lylAo ;:; polecenia Sylwestm !Jyt ten iywot tlJ R:-ymie, }1r:;,e:. be;;imiell-
1/ c !J 0 mnicha, zakol/II śś. BOl/iface!Jo ; Jlc.r-ego napisany.
],111; ml/iemali ie alltorem tego iyU'olll byl Hadym c:.y/i Gaudel/tg, ś. \rojciecha bntt i
[owarz.ysz, ktt;rego w to/m 1000 arcybiskupe11l gnieznieliskim mianowano, i ie go z polecenia
nasze!J0 Boleslml'a Chrobrc[Jo napisał. Zdan;e to objawil najpierw Jan roigt li! sll'ojej !listoryi
PrIlS, tom I str. 6J4, a J1r:.ychylili .<:i do niego Palad-i w occl/lel/hl llltjdawniejs:.ych kro11;-
krlr:,ów_ czeskich st1". 96, i COllt::.cn w (hi ele : Gesrhic!ltschreiber del' siisrhsisehen Kaiserzeit
IJ Tytuł rytowan . tego rzadkiego dzieła mam " moim zbiorze l1-cin; opiewa on tak: Sih.ester II
c;esius aquitanlls Pont. Max. F. Abrahami BzO\'ii Poloni S. T. magislri Ord. prredicato,'um. Adiuncta est ,.ila
S, AdaIberIi m. ob eodem Sil\"estro edita, studio eiusdem Bzouii auctori suo umdicala, et notis illusłrała.
1:58
J A A K A N A P A R Z A
str. 138. J.Y;t! podziela :.dania lego Pertz, dll'óch mianowicie przyczy" : llaj/,,'zód, że IIJ i.'l-
wocie tym za ,wdto chlll/me są wzmianki o Radymie, roby się ze skromnością jego, f/dyby on
sam nuat być tego autorem, nie z{Jad:,alo; pOll'tóre, ie ostatnie chwile męczeństll'a tego świ -
tego, opowiadalby z wi ks:"em, uczuciem sarn Radym jako bra/' i towarzysz.
Te tedy mniemania, 1'óum;e jak i dawlliejs:.e Jla,.kwa,.da FJ'ehera kló/'y iywot ten J{o-
:.masowi pragskiemu przypisytl'al, odl'z,tlci!L1szy "czon!1 u'ydawca Pom.ników dziejowych tliemie-
ckich, utrzymuje, ii all torem je,qo jest Jan Kanapar::., mnich zakonu śś. Bonifacego i Ale,:rego,
tlJ Rzymie m;es:.Jmjry:1J, a wypadkom tym sp ole ze sny. Ska:.ówki k,l temu ma 1las/ ptljqce. A l-
tor mówiąc o ś. B ylim (rozd. ł 5) i o ś. Benedykcie (roZf./. 25), nazywa tak jednef/o jak i
drugie!Jo .nas:, ojciec. z cze90 widać, i.e byl mnichem tego ::.akonu. Powiada tIJ ro z.iale
20 że Leo opat klasztoru kochał ś. \VojÓecha, powierzał m" w niebytności swojej wlad..
zasll}pczą nad zakonnikami, ; zdanie o :YCill i obyczajach jego tak opata lego jako i spólza-
k01mików przytacza: Di-clml aulem abba et fraires {'jus. de co itd. Upewnia dalej ie ś. \Voj-
{'i ech byl naj bieglejszy tu filo:,ofii ślL'ierkiej i e :.fł takiego tlwaiali. go wszyscy :..akonnicy (rozd.
a i , j); nakon;ec rozpowiada tu ro:.,d:.iale 29 o zas::..lych w tym Uas:Jorze takich zdarzeniach'
o których tylko bardzo malo zakonników w-ied::.ialo.
..Ya tym ldaśnie tlst pie :; ro::.d:.ialll 29 opiem Pal:. glulI'nie swoje mniemanie; mówi
w nim milo,. o ś. \Vojciechu kiedy tenże ju:. jld mial być od pogan zabity, te slowa: .IIaec dum
in illa parte yerlllltllr, ecce in monasterio, ub i iUe ta lis tlu/ritlis f/let'at, c u i fi a m c o n l' e r s o,
Johanni Canapario, talia Dominus per flisllm ostendil. E Sit mm o coelo vel ut volancia deOrSlllll
('eniuni uS'lue ad ter ram duo lin team in a, alba sieut ni x, et 11lunda abs 'lu c oliwi sorde et ma-
cula. Ambo SIla honera, singulos siquidem f'iros de terra levant.; ambo felicissimo cltrsu 11U-
bes et aurea sydera transnatant. Fnius nomen e:rlra ipswn 'l"i hoc l'idit, admodw1l paucis .
simi sciunt; lllier t'ero erat, ul adhuc hod;e ipse lIleminit, dominus A lllbertlls, cui an-
gelicus minister jam coelestis menslC convit'ia prlfparat.'it. . II pata lYilllS 19l1otllln est quid
de eo ('id er er ; sed dlllcibus scr;plis ellndem l'iJ'llm ita lllloquitur: :;cias, dulcissil1le fili, 'luia
amiclls tłoster , Jdalbertlls, lll1lbulat cum spirit/l sal/cto, et beatissimo fine ]lrcesentem (,itam
erit terminaturus.
Pertz f'obi w tem miejscu sluszllą UWllf/ę, że autor iYlI'otu. opowiada tu własne swoje
objawienie, MÓ1'e mial tV Uas::1or::.e tym, gd-:. e tlirgdy.; H'ojciech śU'i ty pr;;,ebywal; mial je
rv chwili dopelnianego w Prusiech zabójstwa na tym świt:.lym. Opowiada ZftŚ to sposobem na-
śladowanym z objawienia ś. JttłW (Evang. /9. 26. J5) mówiąc Pl'ze::. tr;.ecią osobl!, a siebie
samego nac.lfwa skromnie: 11 'lu;danł conversus» podczas kiedy drudzy mówią o nim: »'lllidam
nobilitlt/'e carnis pr(['pollens et divitiis affluens, qui monarhicllm habitIlIn , abrenunl;ans qllre
sreculi Stl1lt, sllscepit: Johannes Cllnaparius (Jli1"aclila s. Alex;; 2). Twiad:.;i dalp} Pert:. ze
alltor pisal ten żywot z polecenia Ottona lU cesar:.a, a na dowód tC90 pr:.ytac:,a nasl'!.Tllljące
-miejsce z be::.imiennego autora przeniesienia :,wlok śś. Abunfiego i Abll1ldancYllsza o ś. n'oj-
y w o T S. W O J C I F. C H A.
159
ciechu: IntetfecerU/ił eum, et ita bonlIs pastm' per pa/mam martyri;' migravit ad Dominum.
Quo audito rex (Ollo III) m'dorem tanti martyris non {et'cns, cum SelUltu Romano et episco-
pis et cler-ic-is extm montes in Scla 'oniam per gil , ad educcndas Romam reliquias beati mar-
tyris Adelberti. Qui manus eius au{erells, auro et gemmis mirt eX01'11U1Jit, et ecclrsiam no-
tnille e1US intel' duos ponles {abricavit. et magnre di:Jnitati tradidit; necnon ortwn eius, actus
et passionem mim arIe composuil, el in libello sCf'ibi {ecil. J/ablll. Ac(a SS. O, S. B.
sU?c. V. str. 873.
Do tego zdania_ uc::,onego wyda WC!} Pomllików l/:'icjowych niemieckicli prz.yd/ylając się.
oglaszamy ;;!Iwol fłiniejszy pod imielliem Jana h:allapar:,a. O tym Jauie f'Oz.poll}iada bezimienny
UlItm' cudów ś,_ Jle:rego, ie iyjąc 1l' ścisłym stosunku :; licz1t!}lJli krewII!}mi swymi i prz'yja-
ciolmi, namówil był wielu, źe do ;akonu tC[Jo wstopić przyr:.ekli; ale 1IIalo który z nich sło-
wa dotrzymał. Z ;,ywotu nilliejs:,ego widai ie oczytali!} był nie tylko IV pislll':;,ach duchownych,
a[e i w klas!Jl.-uch luriJiskick Po śmiaci Lronu obrano .']0 opatem t".lJoi klas:../01.u, opalem
bOll.'iem na:'!/Wll go Brullo 1V l'o:.4:.-iale 27. \ r f'oku 1002 dJlia 8 marclt z polecellia je!J0
zl'Obiono odpi.!I lIr:,ędotlJy darowi;:'lI!/ Eu{emlullu, ojca ś. Jle.re[Jo, z dawllego jej or!J!Jinalu (.JJa-
1'llli Papiri sIr. 126. 127). Umarł dnia -/2 pa:.dz.iernikll f'oku 100.;. .Yagrobek je!Jo przy-
tacza Barollius:, i F'elix XeriJ/i UJ d;iele swojcm: O kuściele i klasz/one śś. BOlli{ace!J0 i Ale-
xego, wydallem tv R:..ymie 17;;2 11' l, lIa st,.. I U. Opiewa on tak:
Ch,.isle Deus, renllJl ]Julcher,.ime {actm' et all("(OI".
Suscipe me indi!JJlllln, salas et oJ/we honlllJt.
Obsecro, flagito, sel' 'US postulo, ql/crso Jo/wm/ps.
COllfi/eol' culpwJl. dll cleme-lIs t'elliam.
mne malum merlli , cUJ/lUlumqllc reatihus aUXI,
Ta,.dus lld OfJ/11C boman. lJ1'01Jlptus ad 011l7Ie ?nalum.
A capite llsque pedes 'macu/allt memhra olJlllia so,.des;
&d t II sancte Deus rex, miserel"e, piu:s.
/Ja in 'I'egiolle domwn, sunt ubi rastra Vil"01'Il1Jl,
Aw'ictJ1nuS uhi regllal aurea secllla CMislus.
p,.ecor vos omnes qui /tic post me t'C11Iuri estis. pro me preces {tmdatis et propter
ka1'ilaleJ/ ql/am 'l,iolare non [icet, lIemo Slllun nec alieJllun cadavel" supe,. me mittat; quod
si aliquis hoc pl'eSl 1 mpsel'it, sit mlt[edictus atque in perpetuum anatllemate constrictus.
Cl'edo qllod Redemptor meus l'ivit et in ca1'ne mea videbo Deu1Jt salva/orem meum.
Ab illca1"Tlatione domini 1I0st,.i Jesu Cllrisl; UlU/i Sllllt mi/le 4. Obiit mense Octobris
die 12, i-ndictione 5.
Co do czasu lU któ1"!Jm Jan pisal żywot mme}szy, uwaźa słusznie Pel'tz źe to było za
iycia frr'ila (rozd. 19 i 41) który uma1"lf'oku .1005, za Ottona III (rozd. IJ i 50) którego
imierć p7'zypadła 24 stycznia 1002, i za Leona opata. Dalej -uwaźa iź to musialo być już
160
J X A K A X A P A fi Z A
po śmier( ;, G1'Ze[Jorz,a " papieia, p,'Zypadlej :; 11lte[Jo 999 roku, albowiem aulor' nie ważyłby
się byl za iyci(t Z[j(Ulić jego porywc::.ość, jak lo l'obi IV rozdziale 21. Z owej nakoniec oko-
lic:;notci iż aulor o odwied::.inaclt .grobu ś. \\'ojciecha UJ Gnitz.JIie przez Ottona III nic nie
Ivspomnial; zawiqzuje, i pisał go jeszc:,e tV ciajJu roku 999. Ten ostatni 11m.iosek jesl naj-
slabs::,y, jak lo c::.ytelnik latwo doslrzeże. Jlógł bowiem autor nie wspomnieć o odwiedzinach
choc-ia_ jld pisal po tem zdarze1liu, a to tembardziej że pisał tv Rzymie, nie w Polsce. Ma-
my lego uderzajqcy przykład UJ Jlęcze7islwie ś. H'ojciecha któresmy wy:.ej umieścili. Bezimienny
autor jego c/w cia:' mówi o Polsce i Bolesławie Chrobrym. nie u r 8pomnial jedna! "il' zgoła o
Ottona III odu.ied:.inflch, a mimo to udowodnioną jest I'zel':,ą że lJotniej 1,isal. Sam nawet
przytoc::'01lY pr::.e::, Ped::,u be::,imie'III!/ autor pr::.eniesiellia zwlok śś. _1bundego i Abundancyusza,
dość wyra llie nadmienia, że 01'0 III jld po od1l'ird:.eni11 .'l,'olm ś. U'ojciecha i zabraniu z
sobą relikwii iywot te[Jo "';Il'i tl'[Jo pisać polerii. O::.IIU(!zaja..r tedy ściślej zas w któl'ym JaB
pisal, to tyllw 1lw elllY powied:.ieć, że pisał pr;:,rd rokiem 1001, UJ którym Utto 111 żyć prze stal
D:.ielo tl) llI/irótce po nCtl'iSUllil1 roz.es:./o si po H"los:.ech i Xiemc::,ech. n" kilka lat
poi-niej llklttdal z nieoo Bru1lo flOU'!f !:ywot ś. n'oJeiccha. H'.H wieku uleglo lr!.ec'iemu ]Jrze-
"obieniu li) klas::.tor:.e kasYl1eliskim i w Siemc:.,ecll, wtedy to ll ytkołl'ał z niego Leo ostgiski,
bezimienny alllor p'.z.el1iesienia :.tl'/ok śś. tblllldego i . łblllldallC!flls:-a, KO:"lIlas pmgski i imli.
Odtąd cora::. więcej ]J1'::.erabialt i IIllśladowmi lego i!lU'otl u/wzywalo sit:. Sas z kl'ol1ikw'z Gal
na pocw}ku XlI wieku lil'ollikt: swoją pis...,qcy, pOlVolu.ie się (1. 6J na le,qendę o ś. \Vojciechu
Ul któ1'ej obszerllie ]Jrzyb!lcie Ottolla III do Polski opisalle byt} miału, a której femz nie zna-
my. Godną le!. spo1nllienia jest le[Jcm/a o ś. \fojcieclm Murą umieścił Jan Długosz przy koń Cli
żywotu ś. Stanislawa, wydanego IV Ilrakowie ". I.) II. Xak01liec tv drll.'liej połowie XrII wie/w
Jl. Bolelllcki, Czech, kapłan pragski, skreślił obs::,e,'nie żywot ś. 1Vojcieclttl zasilaja:.c ię cz sto
pracą Kanaparzu (którego niekiedy Campana1"ium, tu jest, dzwonnikiem zowie) jak się o
lem z porównania wielu miejsc doslownie pl'zywiedziollycll }Jr::,ekonać moina.
porządzając 1VZI'OI'owe wydanie tego lJolll1lika Pert:.. mial do U-!ytkll swego l' kojJisma
i wydania następające:
1) \Volfenbitelski, pergaminowy w ;re z wieku Xl ł w w-ielu jedllak miejscach llSMO-
dumy i popsuty.
2 a ) Szlulga/'dzki. pel'gamiltOwy w wielkiem foliu. \ r nim chociaż inne p-iama są z fIl
wieku. :/'ywot jednakźe .W ojciecha wpisany jest f'ęką z wieku .lIn
2 b ) Święlego kl';:,y1.a w Al/sf,'YI. pergaminowy {oliant z wieku XII.
2 C j n'iedellski biblioteM resarskiej międ::.y r kopisma11li hisl. kośr. o!.naczony licwą 5,
pergamillowy (oli alit z koilCa wieku XIIl.
2 d ) Cwetelski w Austryi, pergaminowy (olialIt z wieku XIIJ.
3 1 ) \rindberskiego klasztoru nie sam rękopism urprawd'l.ie, bo ten praw.dopodobnie ZQ-
yillO.1 już; (,le text jego pr:.,eclWlV(LIlY II Kalllz,!/usza Lect. Ant. V czt},ść Il str. 352 i 1last.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
ł6ł
3a.) \Vyall/lie (,.eherotVskie i basnagskie ler/oż le.-clll, z objaśnieniami.
3 b ) . Ad;lłonlski, tV Sll/ryi, per!1aminowy foliani z wieku Xl/.
:Jbb) Klau:,ellburski nr. 707 pergaminowy (oliant , z 11'iekn XII.
::)1") Pl'ags 'i, biblioteki metropolitalnej, {oli ant pergaminowy z wiekli XIV.
4- a } .łamontski- pergaminowy tV wielkiem (olio; 10 nim le.fl pierwutny jest bm'C/::'o znarz-
nie ]w;:,el'obiony co, jak 1{'ydall'ca l/Iniema, stać si moglo z lJOlecenict Sylwestm 11 papieŻa,
albowiem :godny jesl :::: Iym co następuje.
4- b) KasYlle/jski 111'. H J na st,.. 209 i nast., ]Iel"gaminowy foliant z wieku X/. Tento
1' kopism, jak B:'oll'ski i katalog kode.l'uw biblioteki kasy"e-ńs 'iej pr::..e:.. Pryael'yJill i P/acyda z;
Gellui Sp0l'::.-qd:;ony śll'iadc::..y, nosi imię Sy:rtlt 1/ papieża. Zgadza on się w ogule z 1'ękopi-
SlIIel/l aamo1ltskim, lIW jed1lakże 11iektuI"e i od niego i od właściwego, piel'wolnego textu ró-
kllice. Z niego powstał
.1."') h-asy"e/jski 1/1'. f 10, pergami1lowy tV wie/kiem folio z XIl 11'ieku. Do tego 1'zedu
::.tlllje si 1111leżeć
.il") Rękopism biblioteki \faliceliUllskiej 10 R:.ymie, lJoa ::::nakiem G. X. 99.
:J) fl"lIxelsl.i królewskiej biblioteki 111". 9290. pergamillOl.t,y {oliCl1jt Z wie .1t XII.
Uj Jlo1lachijski biblioteki kl'ólewskiej, pergaminowy (oli ant z wieku xn-; 1t ytkowal z
lIiego wydawca Pomników niemieckic!t za pośred1lirtwem lIc:.onego Fori1lgel'lt, i dl/je z.,wk jtgo:
B. ,) 11Ii a::.-y 1'egenshll,.sliiemi ś. Emerana liodexami. \V 1'01.-u '1857 'oglądał ten 1'ęko]Jis1lł
mój }Jrz..yjaciel, August BieloUlski. Pokazywał l/IU go up,'Zejmie sam pomieniony bibliotekm'z,
Fori1lger. Foliant ten który dawniej talloll'il tylko c::..ąstkę 1l'i ks .ego, 2-12 kart obejmującego
kode.tu, oad:-ielollY ju jest od 1'es:..ly, licz.y bowiem tylko 61 ka,.t, a ma lic:..b ł 26 t' kopi-
smvw ,.egenslJllrskid Ś. Emel'ltllU; zaś /.H26 ogółu 1'lł.kopismów monachijskiego z..bio1'u. TeJ:t
w nim jest ::::nac::.nie zmieniony: nie tylko slowa i wyrażenia ]Jojeayncze, ale ('(lłkowite oJ.resy
zastąpione są innemi, sl.,'ócone w wieht miejscach lub 1'ozs::.er:'01le. Do żywotu dołączone $ą i
cuda Ś. \Vojcierha, które Pe,./;:, wydrukował.
Z tych tedy szesnastu 1' kopismów i wydali u:,ytkując, spo7'ząd::.ił lJomie1liony wydawca
POllmików niemieckich swoje wydanie, trzymając się lextu t-IIajdującego si "W ł, 2 i.3 ::; nich;
ze ws::.-ystkiclt zaś ilmyclt jedynie tylko glówniejsze różnice p,.zytaczając.
.'ly mieliśmy do naszego użytku jeszcze jeden 1'ękopism, Pertzowi nie:.na1lY, którego za-
lqc:.amy podobiznę, i takowy s:;czególowo lu. opisujemy. Jest Olt na pergaminie w Polsce, jak
się dorozumiewamy, najpoźniej pod koniec XIV wieku pisany, bardzo starannie, cały jedną 1'l/.ką,
we dwie Pl':..ed:.ialki, głoskami gockiemi wprawd:.ie, jednakże okrąglejs::.emi, zbliźollemi do ita-
liki, jakie widzieć się dają w nadaniach polskiclt z tl!iekjt XIII i XIV. Skróce-n-ia w l,im są
częste, a głoski większe {a,.bami napllszcZ-ane. Z,.esztą cały leJ:t i.ywotjt pisany jest jednym
Óąyie-m, bez żadnych ods! t;jJów, clwciaż lakowe częste są w i nnYl'lt żywolaclt, znajdvjąrycl& się
w tym e rękopismie. ,są niejakie ska:,ull'ki z kturyc1t wnosić Illuźna źe pisano go "W Kielcac1&
Ilollumenta Pol. lIist. Tom, l. ił
1(;2
J A N A K A N A P A R Z A
tV klas:;,torze 00. Dominikan6u'. Stanowił 1/iegdyś cząstkę daleko obszenliejs:,ej xi'!.gi; dziś li-
c::.y Iylko 25 kart półarklls owycl/ a W slronie świeio lic:.bowal/yell. ZlIajduje się lIa niell:
I. 5/1'. ł Żywot ś. \ raclawa.
II. SI1'. -12 Żywot ś. Stanisława, biskupa krakowskiego, pl'ze:. \nncelllego z Kielc okulo
polowy XIII 1vieku napisany.
III. Stl'. 37-48 żywot ś. n'ojciecha, ]J1":.e:;, !\wwparza. \V lym oslalllim brakuje 111
kOłku kilkanaście wie,.s ów, które tL'ydarte zostały z kartą oslall/i : C;rywa się tedy teJ:t 1If/
słowach: et semper kariss-imo tun{dem per{ruitllr Chrislo).
\V lIiniejs::.em 1vydlllliu 1laSZem w::,i liśmy za podslllll'll. W:;'01'Oll'e, z wielką slm'/lIl1loś('ią i
znajomością 1'zee::-y dokonane wydanie Pert:,a; a gdy w niem [ex t lJiel'll'otny [\lll/UPaI'Z-lt ;:, l/11j-
stars yelt i najpopl"all'niejszyclt kodexvw tl'ydobyly i niejako ustal 011 Y jui zosia l, nie :.dawalo
się nam 1'zec::.ą koniee::.llą powtarzać tu cal y zasob 1'uillic i 1'ó 1Iic::'ek I"lf.kopismuw pO lIiejs:.yc"
które mial l Jod 1''l/iq wydawca niemiecki, :.wlas:,c::,a ż..e 1/ie filologic::.IlY, ale e::.yslo d:.iejowy pu-
żylek mamy lUt celu. Dajemy 1l'i c pJ'ZY le xci e g/vll'1Iym, Il dotu, Iylko wary ani y znajdllj(!,'e
się llJ nie:nallym de tą d uc:.mlelll/t świltlu 1'ękopismie pol."kim, !dury będąc łlJ.lrlsJwścią zac Ile go
pf'::.-yjaeiela 1wszego, .1u,ljusta Bielowskiego, głoską B o znaczltmy. Do Uli my jes::.-c::,e !e, jeśli JIlIS
po::';r nie Z-lvod:.i, 1' ko]Jis11l nas lexlem do 1l'sku:,ane,qo u Perl:,a pod liczbą JC 'l1ajbunbej
sle ::.bliźu. Z objaśnieił nakoJ/ier dajemy te Iylko klute 11ll1J1. się poll'zelmiejs:,emi wydafy.
IXCIPIT VITA ET PASSIO SAKCTI ADALBERTI )[ARTIRIS. *)
1. Est locus in partibus GCI'mani di\"cs 0- illis JiniLus, uLi christianitalis rcligio pul-
piLus, pnepotens aJ'mis fCI'ocibusy'ue \"iris, cht'I'I'ima lloruit, crat vir Zlaunic nominc, pu-
qUCIH incol:c Scla\"oniam cognominc l1icunt. tens in honol'c ct l1i\"iliis. amol'c iustiti:c at'
Huius maxima pars infidelitatis ('1'1'ore pl':C- 0pcl'iLus misericnrl1i pcrrarus ci\"is; \"ir ma- 5
,"cnta, Cl'catUJ'am pl'O cl'eatOl'e, lignum \"clla- gnus intcr cunctos eius tel'l' haLitatorcs, au-
pidcm pru Dco colunt; plcrique vel'o nominc 1'0 ct argcnto locupletissimus, intel' dplicias
łt'nus christiani, ritu gcntilium \"ivunt; quibus fidus custos di\"inre Icgis, ambulans sollicitl'
causa pel'iculi fit res salutis. NOlUłUlIi tamcn iuxta pnecepta saccl'dotum, carus toto po-
ex cadcm gcnte et bene crcdunt et pl'O spe pulo, sed propri2 amicus paupel'U1n. Hic ac- tO
futUl're IUcl'cedis bona opera agunt. Igitur in cępit uxorem dignam generis sui. ct ipS:IIll
.) Taki nadpis ma rękopism B, i zatrzymujemy go jako właściwszy. Incipit passio sancti Adalbcrti,
martiris Christi. 1. Incipit ,"ita et passio venerabilis viri Adalberti, Pragensis civitatis episcopi, qui
in Laptismatc appellatus est Woithec, cuius mart .rium celebratur IX Kał. Mai. - 5.
Pr1.ed:.ialka I, w;ers:;. S rerocibusque. fortibusque - 4. Sclavoniam. bohemiam - dicunt. vocant-
i nomine tenu... nominetenus-8 ritu. tlodano tarnen- PJ'zedz.i 'a II, wiersz 2 uLi. vere-5 erat
,.ir Zlaunir. erahJue V. Slaunich - 9 toto. foli - 10 proprię. niema - 11 et ipsarn. niema.
ż y w o T S. W O J C I E C H A.
16;)
honrstis moribus plenam; qum audiendo vel'ba
,-il:e plus siti\"it, et ('a(łrm operanao t'amel11
non cxplm'it; nec dclectahatur matronarum
pompis, nec am'o fapidibusque prrciosis, pro
5 minimo uurcns, qu:e stuIti ITIaxima putant..
Sancła crat mOl'ibus. sancta sCl'monibus, fOl-tis
ut dicunt in ieiunio, famili u'is Dco in oratione;
rnatcr lugenti pupillo, pCl'egrino et ,'idu:c b'l"a-
tissima sOl'or. Pl'O his ('I'go et his similibus,
f O quas ambo egel'ant, virtutibus honoravcrunt
cos noLiles et di,itcs et coluel'lmt m lXImc
paupcrum tlu'La.
ok. 2. Itaque cum dc tam pl':enobili conil1gio
!156 sancta prolcs nH'l'ito forct nascitura, intel' ma-
t5 5nammos Ilłwnes (fUOS pl'orre m ranl, natus
('st illis pl1er speciosiol' clmctis, cui post in
sacl'i Laptismalis l:wacl"U cła tum est nomen
Woytech. lsle (fuantus essct futUl'us ("um igllo-
ratum fUCl'it, p;wentes prpcl'ccl'Unt formie eius,
20 et pr:t"' nimia pl1lchrituclinc (Juam habuit (Ic-
slina\'cl'lInt eum scculo. Qlliccluiu autem pius
rITor, vCl'um mala ,"cnia, pal'cntllm in huc de-
liquid, mox culp:u pl'oc.litOl' cO'IC'slis il're gla-
clius corrcxit. Ccrm'I'cs nalHllue infimtuli COI'-
5 pusrulum suLita magnitlldine excrcvissc, et
'"
pra> nimia innalione \'entrem toto COI'pOl'C ma-
iorem; sir in horas rnaiOl'e dolOl'e ac.lcłito, pc-
riculurn mortis imminerc cll'pił. TurbantlIr pa-
rcnles; dcrUl'l'lmt uLcrtim lacrimro pah'is, et
cun-is ungllibus lacerat. ora pallida nl1trix; stant
ma's(i fl'afI'es; s:c\'it dolol' intel' viscrra maeris,
nec "ox nec animus ncc color certa scde ma-
nenl. Tanc.lem sub ipsa morte confugiunt ad
pium et misel'icOl'dem Dominum, et (Iure pl'O
hominum necessitate plus omnibus sanctis
SUCCl1rl'CI'C solet, matrem Domini appellant.
hule \'eniunt ad tcmplum cum magna hUlllili-
tatc ac deiectione cordis; poncntesque puerum
supm allm'e sancta:' ;\I;u'i:e, "otum placabilc
vo\'crunt cum Domino. His ita actis, 3\'CI'sa
cst inc.lignatio Dei, et extenuato venh'c puer
IJI"istin:c rc(łditur pulchl'itudini.
3. Parcntcs WI'O, qui causa huius mali cranł,
p nitcntia clucti glOl'ifira\"cl'lInt Dominulll, qui
pro 1lIC'liorationc hominum il're SU:I' łlagclla
disponrl'e no\"it. Pucr autem prołicicns tate
et sapicntia, uLi tcmpus- el'at, chrislianis in-
Luitul' liUt'l'is; Hec egrcssus cst dOlllum patl'is,
donce mcmol'iter didicit psaItcl'ium. l'roincłc
pl'O discl'Ildis libcr:łlilms stmliis misi t cum pa-
ter ad :,rchicpiseopum .\dalbel'lmH, (llIi ab co,;;
cluod \"CrLis dOClIit, mOl'ibus et ,-iw nusquam
reccssit. Pr;cel'at autem idem sacl':c mbi, clll:e
lalillę \"irginllm ('ivitas, t) gr(Ccę Parthenopolis
\"ocatm', lII'bs 'luOIHłam nota populis , et lina
ex magllis ul'bibus, dum prilllUS OHo sccptra
Pt'zetl:o. l, W:Ct'l;Z 2 et cadem. eadem(lue - .i- ncc alll'o IapidiLusque preciosis l nec la)lidilms pre-
ciosis aUl'oque omnia - fi Sancta. Orn31a - 7 ut dicunt. niema - 8 percgl"ino l llod. pia suscep-
tri,; - 9 et h:g similibus I et famosis - 1 turLa I turbe - 15 'luos PI'ocI'e3\'crant l 'juas procrea-
v('rat - 17 sacri. sacro - 18 WO)-fech. Woicedl, 'Iuod nomen sonat consolacio exer itus - 2:!
verum mala wnia. ,"el m. ,'eni:mt _ deli'luid I deliquil; :Ol1rm:oe lak pilłano lU r kop. B, - ':U COI'-
pusculum. niema - 7 sic in horas maiorcl litque i. h. m3iori - Prz,ctl . /I, ,,';ers:. ;j iufer. iu-
tr3-1O deiectionel dclecłacionc--ł:i cuml pro co - ila. ilaquc-18 no\ito vo\.it-H) libii ut-
21 Proinde I Heiude - 2 pater. (/,11/. eius - 21- do!.'uit. docl. et - 26 ci,-itas, grece: P11rthenopolis
vocaturl ci\itas vocatur, bl'e e ParfhenofJolis.
t) Magdeburg.
J64
JANA KANAPARZA
. regalia rexit; nunc autem pro peccatis l) se-
V!ri.
Aen. miruta domus et malefida statio nautis. Ipso
D.!l .
temporc crat magIster scolarum Och'icus qui-
dam philosophus, sub quo turba iuvenum et
librorum copia mułła, nimis Cl'csccntc studio,
floruerunt. Ergo 3rchiepiscopus ille pucrum
cum magna caritate suscipiens, dat siLi co n-
łirmationem sacrosandi cl'ismatis, et suo no-
mine Ada.lbertum appellans tra<lidit scolis. _\-
dcrat sibi discenti spil'itus scmpcr indi,-iduus
comcs, et cucurrit divite wna inHcnium, ratio
et sensus.
4. Tolo autem temporc scolal'is studii non
cmulatus fucl'at facicntcs iniquitatem, ncc stc-
tit in consilio corum, quibus el'ant inutilis a-
dus ct pucrilia negocia; sed mox ubi longius
aliquid positus magister ci locum pra:>buit, oc-
cultis itineribus ad sanctorum mm'tyrum do-
micilia confugit. Ibi sccundum menSUr3lIl tcm-
poris ol'ationum vota pcrsolvcns, rursum ;mte
OCCUł'sum magistri loco suo rescc.lit. octibus
quoque, ut opus suum bonum aL humanis la u-
dibus occultal'et, circuit paupercs, dcbilcs et
c;ecos, quiLus secundum modum miscl'ial'llm
amiea solami na pr:e:)tat. Verum nc a bom.c 0-
perationis studio cessaret, pater et eius oplima
mater omnia sufficicnter dedcl'Unt. Quin et
magistro suo .mrum et al'gentum et (łmecurn-
qllc oculis hominllm dignissima cl'ant ofl'cJ-en-
test karo filio doctrinam magno precio cm c-
runt. llle \"ero il1llefcsso cursu ad omnc vir-
tutum exercitium selUet ipsum scmpcr exlen- 5
dcns, inter suos collcgas pulcherrimus pro-
cessit. ncccssu magistri J quando c:etcri illa-
nibus ludis d loco labo rem legendi siLi minlI-
efunt , illc ,-cro Davitici Ilcdaris mclla dcgu-
st;ms, spil'it.ali risu se sol:,tur. Quando illi pran- 10
dcntes in angulis scol;e dulcia oLsoni;1 magislro
furantm', ille f'urti,-as ol'ationes dominie SU;Y'2)
mittcqs, angclicmn dapem siLi mercatllr.
5. Yidcamus nunc intel' (lli:,s virtlltcs (1l1as
haLuit, sanct;c siml'liritalis (IUiUn ditissimus 15
erat. QlIadam dic dum il'ct de scolis, unlls qui
erat socius itineris, pr;ctcl'clllltem puellam hu-
mu pl'Ostravit, et causa lUlli cum desu per PI'O-
iecit. ConCUł'runt scolares, ct quic.lnam forct
;lcturUS, cum ingcnli chachil1łlO cxpeclanł. lIIe 20
\"ero qllia vestitam virgincm tctigit, o bona
stultitia! iam sc nllpsissc \"Crissimc crcc.lidil.
Imlc cri£cns sc de inyisa yirginc, lll'dil se Lene
simplcx pller in amal'issimas lamcnlationes,
atquc continuo imLrc oculos humcctans: Hell25
me! nflpSel'mn inqlli(I, ct Cl'iruinis machinato-
rem digito monsh'ans: Hie me nubere fecit!
Pr:.ed.,. I, wiersz 7 siLi. igitur - tO siLi. niema - disccnti. discemli -semper. 7liemct- H cu-
currito currunt - ratio. oratio - t:; studii. studiis -.1 t. fuerat. fubcl'at -13 illUtilisl inutiles -11
cccultis. ae cultis - 23 amiea solamina prrestala subsidia sollcmpllia IIl'c:::titit - i Unin... oeulis.
Cum eciam aurum et argentum magistro suo et quc oculis - Pr:;etl . 1/, wiersz 2 dignissima. di-
ijressiva - S karo filio doctrinam. cari filii doch'in:! - maijno precio. niemn - G pu)rherrimus.
pulcherrimc - 7 ereteri. creteris - 8 minucrunt. minuunt - 9 vcro. niema - melb. molIia - t O
solatur. eonsolatur- 11 scolre. scolarum -15 quam. qua - 20 acturlls, facturus - 2 l vcro. au-
tem - 22 verissirne. niema - 2:i invisa. niema - 25 hurnectans. hum:ułidarc - 21 monstr:lI s'
demonstrans.
1) )Iówi to autor z powodu Gisilara biskupa mcrseburskicgo który biskupstwo magde-
burskie najechał. Ob. Pcrtz III. 694:- !l) Najświ tsz{'j pannic której b)"l ofiarowany.
ź y w o T S. W O J C I E C II A.
n:er et his similia Dco plenus infalllulus imn
tune agendo, muItol'Um ocu]os in sc ddixit,
mil'antium eius acta ac diccnlium: llenedicens
benedi,1'itll1lnc pu.erll1n Deus, qui ill{ra limina
5 Jluericire ad/mc posilus, ad oplima gUfPqlle sic
nrdlllls sIl1YJi/. O ter qllafel'qlle bea/us, si "(f c ku-
malli/n/is studia tota deuolione adimplcl.eril, et
arrepli operis Cllrsvm ('OT/!Jruo c.rilu lel'miT/ar'e-
ril! Quibus \"(,1'0 co£.nitus crat pater et cius
\O mirifica lUatcr: 11,'0/1 estmirll1n, aiulll, si /all-
fus est de lanlis pareniiblis ortlis. Patris ius/i/ia
floret in eo, et l1w/ermc pi /atis ima!Jo in pur-
pllreo pcdore vernat. Quot alUlis stmluit, in-
certum cst; scd quia 8ccularis philosophia} sat
15 scientissimus Cl'at, novimus omnes. QUCIll Do-
minus, credo, :HI hoc humaniC philos0l'hiro
slllllcl'C voluit, ut post divimc s:łpienliro montes
fariliOl'c gl'essu sc:m<lcrc possct; aut pocius
s:cculi amal'a parnI hIs polarc debuit, ut posl
20 ,"iI' factus Dei dulei" avidiore :mimo haUl'iret.
6. Post h c magister scolarum impcl'ato-
fis sCl'vilio ascl'iptus, ilcccssit in regi:ułl CUI'-
!l81 tern. At al'chimandrita Adalbel'tus c1cLitum na-
tur:e persolwns, ex hoc pclago ad lillora sem-
25 pitem:e Lcatitudinis tr:msvolal'at. Alullmus au-
tem iUt' patriam carosquc pl"opinquos rcviscns,
sub silcr:e ci,-ił:ltis PI':lg:e episcopo anna clll'i-
slianre milici.-e militatul'lls assllmpsil. r;ce lU II Ił o
165
post cępit langllor pessimlls cUlldcm episco-
pum, et delestabili fil1c c1ausura vitam vcnit
ei uli ima dies. l\am in cxtremo anhelitu, cum 982
(amen allhuc magna pars animro slIperstcs fo-
I'Ct, 3slantibus, quol'Um illc adolcsc ns unus
erat, hanc fabellam :cgra ,-occ I'etulit: Ei miki! A Yir ,.
en.
gualis eram et qualltum divcrslls ub il/o qllalem II. 27ł.
me nuuc esse vel/cm! Ei me miserum! perdidi
dies 11ICOS; iam ]JU'lIilell/i f c {ruCtllS 1Illsqllam! Pe-
rii! libi mlltc honor melis et inallcs dil'il..'ice? O
Cflro pulribilis et esea Vermill1n, ubi nrmc ,'110ria
et pu/chri/mlo t'ulIilatis tUle? Decepisli me, dece-
pisli, {a!la.x SCCCUlllln, pl'omillells mi"i allllOsmn
cefalem, et eece! inspemtce mOl'lis yladio lit male
intrl'emisfi all imam meam! Sed meum scellis
U1Cltmqlle l'clIiabilc lamen el'!Ja p,um DomilUlIn
{orel, nisi ql/od commemfalte l}lebis scelera ad
clili/ul Wit miserial'llm aeccdllllt. rolllplales enim
et desideria eis l}1'o leye eralII ; nec lJl'oltibui {lt
renlem , nec prohibel'e pol IIi spoT/le lJerelmlem
populum, qui ad/wc /wdic lIil SciU1ll t'el {adllllt,
e,r/m qllorl digilus salanl.C ill eOl'wn cordiblls
scril'sil. re mihi, guia silui! Hoc esl, guod do-
[rt, et dolebi/ in (CI'um. Sam erce! dirce 1llorlis
t'it'/ima in ill{el'lIU1n 1'ecla l'ia ]Jl'o!icisra1", ubi
t'el'1nes mei non ł/lorienlll1', et igllis melis Ul'debil
in cclcrllll1Jl, cl ulIra! Sic aif, et citills dieto i; 2.
obdormi,-it; filctusfllJC c t plancłns magmIs
pJ"z,ed:;,. J, tviers 1 his. ulema - iIIfantuJlIs . "iema - G si. sed - 7 adimvlevcrilo adimpJc,-il-
8 terminavcrito termina,-it - 1 pUl'PIll'CO. pucl'eo - 1:; studuilo studucrit - H srecuJaris. seeu-
lal'i - sat. s:.tis - 16 ad hoc. adb c - 18 faciliore. faeiliori - alit. sed - 19 dcbllit. poluiL-
O duleia avidiore animo. duJciora avidiori pr;cccpla ;mimo - 2 in. ad -- curlem. curiam - 5
'raosvolarat. h'ans"ol3\"it- i sacr:e. sacro-episcopo. dod. primo nomine-arma ehristian:e mi-
liei;e. niema- Pr;.cd;;,. /l. wiel'sZ'. 2 rI;msura. clam.UI'am-5 quorum iIIc. coram iIIo-6 Ei. Hell-
8 me. niema _ Ei. licu _ 11 gloria et. niema - 14 lit maJc. niema - HI ut cumquc \"eniabilo
tamen. utrllmquc ,.eniale - ł i nisi (luod. ubi - 18 cnim. lIiema - O sr ontc perellnlcm. fere-
lIotem sponlc - 2:i quia. quod _ 25 proficiscar. profh:iscOl' - 26 morientur. moriuntur - arde-
bit. dod. usque.
WG
J A N A K A N A p fi Z A
supcr cum. Timuerunt antcm timOl'l' magno, ba? E!Jo iI/lun, qui seSSlIl"tS esl ;n isla seae,
sed pr:B omnibus adolcsccns Aualbertus, qui t'ald,e limeo; ubicumque eum video vel audio,
his diebus deliciosus mile s crat. oetc eadcm non UltSIlS Sllm slare. Et eontinuo spumans dc-
sacco indutus cilicino ct caput C IJłO dncrc rc- mon murmUl'a ct horrisona '"CI'La ingeminat;
spel'gcns, singulas circuit roccIcsias; paupcl'i- ct diris Jcntibus diu infrendcns, ad ultimum 5
bus quoquc qU:B habuit hlrge dispcrgens, sc c i\"it, hominc s:mo. Dic postero antc ortum
et causam suam Pl'ceibus Domino commcnda- solis \"cnit nuncius dicens. quia hcri dom nu s
\"ił. 'psi autcm episcopatus honorem iam tunc Adalbcl,tus consensu publico clectus est in e-
aliqui tacilis repl'Omissionibus, nomUlIIi publico piseopum. ConeUl'l'lmt populus cum clero, glo-
sermonc promiserunt. I'ilicantcs ct gl'atias agentes Domino, quia vo- tO
7. Post mortcm ,'cro rpiscopi non luuge ab lens nolensque nequam spiritus eonfcssus est
urbc Pl'aga fadus cst convcntns desohltro plc- e1eetionem illius.
bis una cum principc illius ten'm; et fit diligens K Rcai{'ns intcl'ca ue Sarl'acino bell o, adiit !JS;)
imluisitio, quem pl'O iIlo poncrcnt. Hc pon- V cronam imperatorius apex, seilieet Otto se-
dcrunt autcm omncs UIIO orc: Et qllis alills, cnmlus, cui fuit manus in pr:I'lio fortis, in 15
nisi indi[Jena /łos/er .1dalberllls, ('uius at'lus, 110- parm corporc maxima \"il,tus; :mgustus mclior
bililas , divieiw ae vi/a emn honore {'ullcOJ'danl? bono patrc et, ut fama mcminit, pCI' omnia ec-
Hie quo ipse !J,'udittlllr opl;me 1I0l'il; hic eliatn sar cllI'istissimus. 'dl'm tunc victor ct \"idus
ducatum animarlIIn prllaClIlłr amminislmt. Eo- pl'O I'ccolligcmło rniJitc lIlIe \"cnrrat, vulcns
dem dic domini co , 'luandu ha:c clcctio f ,da uJtum il'e uamna \"ictori:c. scd ncscicns, quia 20
est, quidam validissimo llcmonc raptus fc..tur mOl's clIm pl'Oxima pulsat. Ad hunc crgo Scla-
in recclcsia ubi sedes cpiseop<llis cst; et cwpit ,"onica manus pefl'exit, fCl'ens lc£ationem de .
palam eonfiLcri mala sua, qUOl'U1ll siLi eon- parte dllci , ct oLtulit cIectum episcopum I
scius el'at. Tunc convenel'Unt llIinislri uomini- rogans ,'ius mauu popularem eonfirmari elcc-
calis mensro, ol'antes pl'O eo ct sacris ,-erbis tionclf1. Non minus impcratOl' cOI'um uignre 5
inimicl1lll pcrseql1cntcs. ExcJamavit autcm pCl" pcticioni auquiesccns, dat ci p<lstOl'alcm yil'-
os iIIius inpl1rissimus demon dircns: (Juid mihi gam; et, cuil1s sut1"J'aganeus erat, .:\logonLino
ac vobis? vf1 islis delrlldere tue de hoc httbila- archipra'slIli in episcopum dil'c it consccl'an-
clIlo mco! Qllid p,'odest iac/are vos inultia t'er- I .t li Ill. Consecl'atus ille fcsto amicOl'um domini
Prr.ed . J, wiersz, t autem I dod. omnes - sed I ct -;; dcliciosus I dod. Clu'isti - 4 sacco indu-
tus cilicinol indutus sacco rilicio - canOI niema - .'cspergens. spergcns - 6 quoquel niema-
7 et causam. causam'lue - 8 :lUłem. dod_ pro - honorem I "ono re - 9 repromissionibusl pro-
missionibus - t5 aliusl alter - 17 concord:młl cOlicordanłur - t9 ammini:;łrało amiuistret - 21
raptus I arrepłus - 2 reccIcsia I cccIesiam - 2 t. convcnerunło vcnerunł - 28 detriIt!ere. destru-
ere-29 meo. Quid. Scd quid-Przed . II, wieru 2 ubicumque. dod. enim-4 murmura et bor-
risona ,'crba. visiora muurur:ms verba - G postero. po fcra - 9 populusl populi- 10 Domino l
deo-volens nolensque. volens-11 est. tlOlI. per-t:> Sarracino. Sarraceno-14 impcraLorius. im-
peraLoris - 20 quia. quod - 27 ogunłinol MagulJtino.
ŹYWOT
.
s.
nosb'i Iesu Chl'isti, Pctri ct Pauli, multo comi-
.
czer.tatu ęquilat in" dulcem patriam. Equus autem
cuius tt I'go insedcrat, non lIlore fremcntium
quorum nec propcris cursibus gl'adiebatUl' ,
5 11e que aUl'o et al'gento pOl'tat fulgentia fl'ena;
Sed in I"usticulll morem torta canape ol'a sh-i-
ctus, incessit ad arbitrium sedcntis. YcntUlll
est atl sanct.am ei\"ilatem Pmgam, ub i llux Pl'm-
dUlls \Yencezlaus quollllalll n gnulU tcnuit. ac
10 in Dci ser\"itio \"iwl'c su um egl"l'gi£l pel' limit ;
po tl'a '.f'I'O sub impii fl'ah'is fel'l'o noLile mal'ly-
l'iUIll conSllmmans, manifeslis iuuitiis al' illgen-
tiLus usque "odie mil'aculis sua mCl'ita pl'OLał.
lLi tum IlO\"lIS ille poulifex vilwla pellull1 sol-
15 WIIS, nuuo pellc inb'at UI'bem; hiuc humiii ci
conh'ito eonie ol"alionis iura pCI'sol\"cns, ma-
gno gaudio CI\"1U1U cpiscopalf'm cathf'llram
obscuit.
9. El'at autem cunctis cliebus pontificatlls
20 episcopii sui pię ae fitlelitcr sel"\-ims Domino,
scd mułło tempOl'e ae il1profieuo laLorc l'hri-
slianitatis normam exercens in populo. Res
:ecclesiasticas sub 4ua di\"isionc dish'ibuit in
quatuOl' pal'tes: primam p:-łI.tcm pro nccessa-
251'iis vel ol'llatibus :Eccłcsire; sccund3ln ca-
1I0nicol'Um commoditatibus asscripsit i tel'liam
,"ero in agmina pauperum proflua miscra-
lione expcndens, ultimre partis summulam
pro suis usibus servat. Pl"retel'ca onmi clie fc-
WOJCIECHA.
167
sto plul"imos pauperes elimosinal'ios atl mise-
l'ieOl'tli:c opera \"ocat, qure eis necessal'ia erant
a11luente copia ministl"ans. ItclU cotidianis die-
bus ter quatemos I) habere solitus erat. quos
in apost,oliei nominis honorem £lap e et potu
sacial.. Ral"o autem extra festum aliquod \"'idit
cum mel'iJianus sol manoueantem, et num-
4uam media nox somno indulgentem. Stat
(eetus paleis plumis et osh'o rigidus, tlie oeu-
los hominum pascens; norte \"CI"O aut habuit
frah'C'm Gaudcntium, aut e:ecum natum, e tra
quus suo l'uLili amicissima familial'itate iun-
etos, et sc tCl'cium, nemu quartus reeubuit in
una clomo. (psi n ro nuda humus, yellcne
cititiulll, pt lapis pro capitis sustcntaculo, so-
mnum uaLant. iXumquam satUl'o \"enh'e i\"il
t1ormitum, et nontlum expleto sopore, surgil
ao solil:c omtionis com-ivia. COI'PUS '"(-'l'O et
corpOl'is incenli\"a acel'l'imis aUl'ivel'at iciuniis,
,
lice ulli umquam \"oluptati animum oare \"0-
leLat. Pal'\"3 quics oeulis et nuUa \"enia esl de-
fectis petlibus.
10. Lustra\"erat emm carcerem et carcel'e
positos, quorum longa serie s et in(initum a-
gmen cl'at. Kułli plus nota pl'Opria oomus,
quam sibi erat. quis. quo nominc et in qua
parte cubarct in (irmus , aut quo t capit.a I'eai-
\-i\"a salus vitro q uot fatalis hOl'a miUel'et le(o.
, .
Quol'um omnium post pia obsequia, si semi-
Przeclz,. J, wier$ :5 frementium. fł'equcntium - 4. properid' prosperis - 6 torta canape ora. tota
cambeora- 9 Wencezlaus. dod. predic.tus- 1:5 probato probantur - 20 episcopii. temporis - Do-
mino. Deo - 21 tcmpore... laborc. ac inprofic.uo sed mulw labore - 25 vel. et - seculJdam.
dod. vero - 27 vero. dod. partem - 28 ultim:e. dod. vero - Pr7óedz. II, wiel',s:5 1 elemosinarios.
niema - 6 saciaŁo saciavit _ 8 somlJo, niema - 9 pałeis. altis - ił lJatum' alterum - 12 suo.
sui - U, Ipsi. Si _ 15 sustentaculo. 8ustentacione - 16 ivito iit - 18 convivia. concinlJa - 19
corporis incentiva. cordis incentina-20 nec uJli umquam. et numquam ulli-21 defectis. Cessis-
2:> et. in - 28 fatałis hora. fOl'alis ora.
l ) t '.1 . .
. J. uwanasclC.
łG8
.IAXA KANAPARZA
nis tempus erat, ali campum dccurl'it, ct sa-
cione pel'acta Ulule \"iveret, p,'opriis m:mibus
se laborasse gaUlle Lat. H.nc \"iator inh't'pidus
aucr:lt sacris redibus; sa'pius Domino precator
inportunus crelcstcs forcs pulsat: nunc longis
genuflexibus ol'ationelU protrahit , nunc. regl'a
su pil'ia coruis multo flumjne rigat. Dc com-
pletOl'io uSllue ad primam non cxiit sermo de
ore eius, t"t ad instar monachic e professiOllis
nudurna silcntia scr\"at. Post prilJ1am pasto-
raliLus causls sludia sua impellllit, 3mliens
diligente,', <luid CUIU pl'redalo paupcre pel't'g"ri-
nus ct \"idua ejularcnt. Quando autem c:\.tcrio-
re cura \"acabat, usque ad miss:e celcbl'ationcm
Da\-idicis ulitul' colloquiis. Homini non locutus
cst \"crbull1. quamtliu dominic:e mens:e infu-
latus astilit et sup,'a sal1rla sanelorum immo-
lat angelicum panem. Post aut opera manuum
laborat , aut cum caris capellanis sacr:e lccłio-
,
nis cibaria dcgllstat. His ociis longum diem,
Luc. taliLus negoliis lotam ducere noctem. IIi sibi
Fars I d " ł . I .
II. :>80 mores, 10C stu IlIm, 13JC erat meta \"l\"em I.
1 t. Post completorium cum solitis oratio-
nibus incubaret, quidam pauper, cui nil pr:etcl'
\itam et mcmbra impius latro reliquit, miseris
ululatibus templi ostja pulsat. Quo audito
cum de el'o£atis opibus nulla superfuisscnt,
t:lł-'pit curjosius excogitare, fluid illi dare PO!;-
sd; ci cUln nihil aliud occUl"l"el'cl, ingressus
cubilt', f}uod SOIUlll habuit tulil inde sericulU
pulyinar, eui abstł'ahens sericum, plumas cir-
cumqualllle ppr dOlllum rcspersit, deinde au 5
iacentis mendici clamorcm rccUI'rcns , inancm
purpuram in I'ugas complica\"it, et per coeun-
tiulIl i:muarlllll foramina emitlens, hoc fel,tili
dono lUanum p:mpcris accumul:,,-it. Cuius furti
auctor cum latel'et, cumque Myzl domus sure 10
c:mwl':II.iIIS hot' intel' pucros aspcrius I'cquirere
wllcl , pl"OhiLuit cum dicens: lYequuqllam mi-
miclls !tOinO hoc {erit, sed qlli indigens trat, (07"-
silalI pro e.rplel/(la lIc('essitafe llSSlIlnpsil.
ł 2. Intel' h:cc s:mcta 0pcl'a non desierai 15
pluere Pl':etlicationis yerba; nec !sibi ulUln
Lonus, Hl'C nisi cum plm'iblls cu"]cslium gau-
uiol"ulll p:u'liceps cs e \"oluit; singlIlis COIll-
passione pnn:imlls, et IH':B cunctis in conłem-
platione slIspcnsus; sic aIla pełens, ut pl'Oxi- o
mOl'lIIU infil'ma non despicer t; sic infirmis pl'O-
:\.illlorulll congl"Ucns, ut alta pctere non uesi-
sterct; sic Jiscl'ctionis artem sel'\'are nO\"it,
ut essel in co et iusłe consulens misericOl'uia
et pił;: s3J\"iens tlisciplina. lpsi autem contraria 25
yoluntate aU. c31'llalem sensum lapsi, bonum
pastorem sequi nolncl'lll1t. ł"o\"o quippe modo
Przed:... I, wiersz t campum dccurrit. campos cucurrit - :5 sc laborasse. elaborasse - G genu-
f1cxiLus. genuurn ł1cxionibus - 8 sermo. wrLum - 10 Post prim:m1' Post llcc - 15 colloquiis.
alloquiis-17 aslilit. constitit-18 aut. 3utem- 21 dllcere. dcdncere solcbat- 2:2 erat. r:iema-
Ij ostia. hostia - 27 de erogatis. derogatis - Przed';.. li, wie"I:r. 1 curiosius. curiosus - 6 ina-
nem. in arcCm - 9 accumulavit. accummlllat - 10 cumque Iyzl. ct Villitona - 11 camerarius.
prepositus- hoc. niema - requirere. illquircrc-lj sed. vel- forsitan. forsan-O nec. set!-
18 voluit; !:ingulis... sic discretionis. ,.oluil; sic alta petens, ut proximorum infirma non despice;
ret, sic infirmis proximorulU congruens, ut alla petere non dcsistcret. Singulis compassione pro-
ximocum et pra: cunctis in contemplacione posilus; sic discrecionis - 24 in eOl bonus - miseri-
cordi31 misericordiam - 25 s;f,.iens. sef1ians - disciplinao disciplinam - 6 lapsi. relapsi.
"
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
cum essent crelcstibus bonis pasti, peccatoł'l1l11
fccibus expl.ebanlur. llIe spil'italibus a Iiutoriis
caulas suas prremunire instat; illi destmere, quod
fccit, diabolicis inpugnationibus festinant. Ille
5 a capli\"itatc u:emOl1Um et viciorum POPUIUhl
libcral'e pal'at; illi co m'cius se in omni pcc-
cato oblig:lre non cessant. Yiuit ergo episco-
pus, quia di\"inis legibus ad\"cl'sum ire omni-
bus modis festinarUllt; vidit, quod obdurato
tO cOl'dc in Dcum grandia qmeque et nova scc-
lcra adimplere meditantur; vidit optim:e gub r-
nalionis fmslral'i lacertos, plus etiam obesse
siLi quam populo prodesse. Dcflct ergo pec-
calum, et amarissimo ludu prosequill1l' dam-
ł5 pna pcruit:c gentis. Ad ultimum co gita t , mc-
lius essc rclinqucre qUaJll in creco et spontc
prreuntr populo oprram prrderc. Guod ma-
ximc de tribus causis adum esse dicunt, qui
huius rci ordincm ipso narrante comperiemnt.
20 Prima et \"CIut principalis causa proptcr pl mes
uxores unius viri; secunda propter detestanua
coniugia cJrricorum; tel,tia propter captiyos et
mancipia christianorun;, quos mercator Iud:cus
infelici aul'o emCl'at emptosque tot episcopus
25 redimere non potuit. In somnis quoquc appa-
ruit ei Dominus, suscitans cum et de lento so-
porc surgere iubens. Inquid ille: Quis es tu
tam imperiosce auctoritatis, vel ('UiU8 rei gratice
qllietem (l'UlIgere iubes? Respondit: Ego sum
30 lesus Christus, qui vendilus sum; et eeee iterum
vendor ludreis, et tu adhue stertis. Ille experge-
169
factus, serum ta cito corde pertractat, quidnam
hrec \'isio vcllet. Admovet solvendre qurestiun-
cuhc sociulll elegantem virum "Tilliconem.
Hic honore pra-positurre prreerat creteris, hunc
vir sanclissimus omnium consiliorum suorum
participem fecit. Cui cum suam ,isionem expo-
ncret, respondit in propria yerba et cogitatio-
n('s ille milissimus heros: Quando venduntm'
christialli ludwis ,IWlIC t'enditionem paliluT 1]JSC
Christus, cuius nos cm'pus et tnembm, a quo mo-
"/Jemur et surnus.
J::;. II:cc sanclus episcopus requa lance per-
pcndcns, et ab imo cordis longa suspiria tra-
hcns, amplius stare tin1Uit; sicquc consilio do-
loris acccpto, venit Romam, et apostolica- se- !J80
dis pontificem, I) quid in tanto suo populique
discrimine foret acturus, gemebundis qucsti-
bus inquirit: Commendatus, inquid, mihi grex
audire me non l'Ult, nec capii sermo meus in illis,Joh.
8.57.
in quorum lJecloribus dremoniacce servitutis im-
peria t'e!Jnant; et ea t'egio est, ubi pro iuslo vir-
tus cotporis, ]11'0 lege t'oluptas dominatur. Ad
ha>c 3postolicus: Fili, inquid, quia te sequ;
nolullt, {uge quod noce/o Operre precium est e-
nim, 8i cum aliis (rllc/um agere n01J potes, 11el
te ipsum non lJerdas. Quare mea consilio arripe
tibi ocia contemplationis, et sede iII/el' eos, qui
t'ilam quięllt1n in sludiis dulcibus et salubribus
agullt. Hac itaque \"elut di\"ina responsione a-
nimatus cum ad futura sanct.orum gaudia ar-
dcnti desiderio anhelaret, statuit secum natale
Pr ed . I, wiers7. 2 expłeLantura impłebantur - 10 in Deum. dod. credere - grandia. gaudia-
U. et. niema -16 eh niema _ sponte .., operam. pereunte popuło sponte operam - 19 compc-
rierunt. comperiunt - 20 causa. dod. fuit - 24 emptosque. quia - Przedz. 1/, wieru, Admo-
vet. Admonet - 3 Williconem. Willi tonem - 9 ipse. niema - 12 Hrec. Hoc - 17 questibus.
questionibus - 23 inquid. inquit.
l) Jana XVI który siedział na stolicy od r. 985-996; por. niżej rozdz. 21.
Jlonumenta Pol. Hilt. Tom. l.
2
i70
JANA KANAPARZA
solum notioresque populos derelinquel'e. Y ult
pro Domino peregre prołicisri, atqut> wlut.
sub alio sole inopcm ducere senectalll. Onmia
dura et. asp era pro dilecto lesu dulcia sibi ,-isa
sunt; pro divite Clu'isto angustam paupcricm
pati, non tam labor {Iuam ingens mJJor erat.
Post banc suro mentis deIiberationem argen-
tum pauperibus large distJ'ibuens, cpiscopalcm
cameram evacuat.
989 14. Erat autem ipsis diebus Rom:c impera-
990 trix august-a Tbeophanu, maler ('ius qui modo
rcgnat tercius ct Dco iuvante maximus Otto;
cui pia cura cil'ca paupercs cum sUlllmatibm
,.il'is, et ben e qUa'rent.ibus Clu'istul11 sinceris-
sima dilectio fuit. ":ec comperto , {Iuod gl':ltia
ol'ationis cxulans iUc usqlle Hicl'osolimam per-
gcrc vellet., dam venil'e illum fecit, et. :uW:nti
tantum. qu:mtum iuwnis Gaudcntius vix lcvare
posset pro ,-iatico accipel'e fecit. Quo{l (':HICIll
con equenti nocte pauperibus łideliter divisit,
atque ab uno denal'io tOtuIU expendcns, nil
sibi l'e(inuit. Deinde pueris remissis in patriam,
mutat habitum, et asinuffi pro portandis onc-
I'ibus Illercatus, cum h'ibm numero fl'alI'ibus
sociulII itel' assumpsit. lIabens l) ital.{ue aninlUlJJ
Hierosolimis sepulcrum Domini ,'iscre, venit
ad montem Casinum. in cuius cacumine 1110-
nasterium sedet, quod in oc loco primus COIl-
struere cwpit bcatissimus palel' , Jnonachol"lllu
flos ct. gloria, Benedictus; ibi quoque, ut Gre-
gorii mcllif1uum os Q) sonat, ultimam pal'lem
vił;e deguit, et ,.er:e I'eligiollis exelllplal' omni- 5
bus, qui in Christo pie vivcrc vulunt, digilO
conscripsit.. Hic tum licet agnillls non fuisseł,
tamen Domino quod fulul'Ulll erat. providcntf',
honor'iflce hospitio SU Cf'ptus csL Post paucos
autem dies cum ilcr c({'ptum agere vf'llel, ac- 10
cessit ad cum illius loci abbas, 3) ct cum ipso
dmodum inlustres viri, h:ec consilia velut ab
di,-ina arce ferentes: riall/, inquiunt., qll£llłł
acqlLirendt.C beatitudinis causa C lJisti, Io-Itge esl
ił 1'ecta via et ab illa qure ducit ad t'ilam. Per- 15
pleol'italilms quippe fl/gal.is slecl/li carere II/agl,i
animi esl; sed colidie" loca nova mutare minus
laudabile esl. Sicut el/im hibern i maris ;I/CO/l-
stan cia 11lall/m nalll;s, iła vagacio de loco ; n lo-
cum pel'icu/um suis sequac-ibus minalur. Slare !!O
(tlitem lo o et superllis usiblls eo libe-rius parru;,
non nos sed p1'£ccepla maioru/n IJir01'umque for-
ci/lm exemp/a libi dicllnł. Quod consilium
pro,-idus heros non seclls qmun di\"initus da-
tulU accipien:s, ibi lincm labUl'is ct errabulHla.' 25
\"agationis ponere cogita,'it. 4)
15. Hrec eo cogitante, frustratur eUlu Deus,
Prr.ed70. I, wier81. 1 Yult. dod. aułem - velut. niema - 5 paupet'iem. paupea'tatem - 7 delibe-
rationem. desideraeionem-9 cval'uat. evaeu3\"iL-1t Theophanu. Słephani-modo regn:lt. tune
regnabat - 22 Denide. Deinque - 7 Casinum. Cassinum - PJ'zedz. li, wieru monaehorum.
niema - 8 futurum. futurus -10 vellet. (lod. et -1 ab. a - 18 enim. niema - 2-1 aułem. ergo.
l) Por. Leona ostyjskiego Chron. Casill. n. rozdz. 17. 2) Vita 8. Benedicti rozdz. 8
i nast. 3) fanso. 4) 'V jedn '"II1 z rękopismów klasztoru kasyneńskiego przechowała się
homilia przez ś. Wojciecha na uroczystoł:ić ś. .uexego ułożona, i miana przez niego w Rz '-
mie w klasztorze ś . Bonifacego i Alcxego w czasie jego tamże pobytu. Nadpis jej taki:
In nataIe S. Alexii confessoris. Lectio S. EvangeIii secundum :Matthreum. In illo tempore
dixit Symon Petrus ad JellUlu: Domine ecce nos reliquimus omnia, et secuti Bumus te; quid
t y w o T Ś. W O J C I E C H A.
voJens dilecti hominis dcsideria aliquantuJum
(Iilatare, ut (Juanlo nunc amal'a prilllum ('t Ja-
hore parta, tanIo post dulciora fuisscnL am
cum ibi monaslica Jegc virere "ellct, cumque
11 a minimo usquc ad ma:\imum omnes hoc. Ji-
benlissillU' ,"cllent , repcnlc attonitas terł'ibilc
,.crbum trans\"erberat am'es: Et bonllln est, in-
()uiunt, ut sles nobisclIm. Hic monachicllm ill-
duas habilll1ł-; hic Dco lJlacituJ'um vil'ere ducas;
lU nostms ąllOque ecr/csias 1101'0 oJ1ere com:trllclas,
cum s;s episcopllS. sacrare pctes. Quo amIito,
iUc hCI'os iam dudum inlra se turbatus, hrec
ira diclanlc re(1didit: TJlmm me hom;lIem vel (t-
s;'"m putatis, lit Cllm umota (iliorum cum epi-
15 SCfJpllS -esse desisterem, tlll11C sub nomine epi-
sropi ,'('stms dOli/fis ctJllsc('mrem? Nec mora, ivit
ł-łeorsum pel' montis com"cx:!, et.quasi duorum
dierum ilincre ario. alI magnum vimm l\'ilum t)
pcrrcxit, cuius nobile meritum in 1ł10nastico
20 ordine vel ud novus lucifel' in retherio axe rc-
fulgct; sub quo etiam £luce ac divinał al,tis
magistro discipulofUm plUl'ima manus Deo mi-
liłflflłut.. Hi '"el'O OUInCS propl'iis maniLus vic-
tum qU:PI'enłes, sccundulłl rcgulam sancti pa-
25 tris noslri Basilii eLCJestibus restigiis innitun-
lur. Hac fama ductus, aggreditur sanctum se-
ncm, et prO\"olulis gcnibus diu PI'Oflldit Iacri-
171
mas, qU:PI'ens ab iłło responsa et amiea sola-
cia. QlIem intuitus domnus abbas l\'ilus, cu-
ius mpriti in eonspectu Domini \'i\'eret, iam
in primo scrmonc cogno"it; qui et usque ho-
di(' ) }ta amorc Christi fcn'entem non meminit
sc vidissc aliquem im'cnem. Et recepissem te,
inquid. dltlcis nate, n;-si luce susceptio mihi me-
iS'llle noci/um, fibi lamen minime esset pl'O{tt-
tura. Elenim ut iste habitus et barbce pili testatł-
tllr, non illdigella sed homo Grreclts sum. Terra
all-lem qllantlllacllmqlle est, qllam ego et mei me-
cum incolunl, iLlorUln,3) quos tu bene {1l!Jis, pro-
p,.ia esl. Si qllod Deo tłolente 1Iimis velle-m, fma 110-
hiscum colUlbitaveris, toliunt illi qure sua sunt;
ego cum caris {Wis e.rpellor totus, tu de incerta
J'e pllls illcertus er;s. Qll;n ;mmo acc-;pe palris
cOllsilium, et unde digressus es, 1'epete urbem
Romalll. QllO cmn angelo bono te dllcente per-
,'eller;s, domll/lII abbatem Leonem nobis amicis-
simum ex nostra Olnn;umqlle persona sallltes atque
ep;stolmlt lIostmm (e,.as in h(pc verba: alit te a-
pud se, qltod plus, "010, 1'etineat, aut si ei diffi-
cile apparet, ad abbatem sandi Sabre mea vice
cOli/mendel.
16. Hac spe confirmatus, regreditur ad sa-
cl"alam arccm, mbium dominam et caput mundi
Romam. Indl', cui mon3sterio abbas Leo prre-
Pr ed . I, wiersz :5 parLi. parata -.t. eumquel niema - 6 terribile. dod. eius - 8 monachicum.
monaslicum - 1:5 hominem... putatis. putatis homim>m vesanum, an asinum - 16 domus conse-
cl'arem Idomus vellim con;;ecrare - ivit. ut - 20 rethel'io. ethe.'is - 22 Deo. Domini - 2:5 pro-
priis. niema - 7 profudit. fudit - Pr;;,ed7.. li, wieru. .1 illol ipso - et amica solacia. niema-
;) merili. met'iti!! - 6 !se. niema 8 minime. niema - 2:5 vice. voee - 25 sacratam · sacram-
27 abLas Leo prrefuissel. cum fuisscl abLas Leo.
ergo erit nobis i et reliqua. Część tej homilii wydrukowali Bollalldyści: Acta. SS. Julii 17.
T. IV, str. 257. 1) Byłoto w klasztorze ś. )Iichała niedaleko Baru \ve włości kapuańskiej
gdzie ś. XiI między r. 978 _ 994 zostawał. Por. Żywot ś. Nila: Acta :"8. Sept. T. VII.
8tr. 327, tudzież Guttulre Hist. Casin. I, str. 120-126. ) Ś. XiI umarł r. 1005. 3) t. j.
zakonników z Monte Casino którym klasztor Ś. Michała podlegał.
172
"
JAN\. KA APARZA
fuisset, I) diligcntcl' inquil'cns, ad sanctorum
limina Bonif:,cii et .Ałc ii ) monsh'anlc populo
Virr. perductus esl. Post(11W,m ingrcsslIs est et cum
Acn.
l. 530 abbatc datur copia fanui, .0btuliŁ salutationem
ct littcras quas miserat abba Xilus. QuiLus rr-
lectis, ot e longo usu spil'itum probare doc-
tus erat, priusquam rccepisset i}lum, arguła
artc cuncta explorat. Prill1um c().'pit indigna-
tionem simularc; quis, qua mente pr ditll<;
esset, averso vuItu indagare, aspera et ul1l'a
illi Pl'reuiccns J cunctaque aJ'chana mcntis e-
Hor, ius sagaci ingenio PCI'4uirens. JustUItl vero ac
lI d3, tenacem proposiIi ,-irum nec dir3 hominis re-
sponsio frangerc \"aluit, nec \"Cnienlia tempta-
mina a seme! arrcpta voluntate rcvocare potu-
erunt. Abbas vero Leo ubi non solum awrle-
re 3 ) a suo proposito, sed etiam llira prredican-
do plus acccndere poterat, accepturum sc fore
ilI um pollicetur. Statuit autcm, ,lomnum apo-
stolicum cum humiliato antistite prius COI1\'C-
nu'e, ut quicquitl agentlum foret, tauti patris
scntentia suorumque cardinalium consilia de-
liberarcnt. Post h:ec ritc peractis omnibus,
qua die Dominus discipulorum suorum pedes
lavit ac lintheo c tcrsit, monach ilem habitum
sanctus ille episcopus accepil. Sabbato sanclo, 5
quantlo baptizati catecumini criminaliLus vi n-
dis solmntur, soluta est et- ipsi capite pendens
cuculla. Hinc secundum regulre mOl'em fra-
trum numero atltlictus, quc.erentlum angusto
calle ca>pit arilencius cupere Christum. Duo 10
autem ex fl'alribus, qui cum co erant, iam du-
dum ,"idcntes quia so monachum facerc vellcl,
non bcne re1icto clipco fugam dederunt. So-
lus vcro Gaudentius exemplo conslantis ,-iri
rcmanens, cum beato viro monachatuIfi atque 15
probabilem conn'l'sationcm conseculus est;
qui etiam sibi carnc et spil'itu uuple\": germa-
nus. et ab infantia semper fidissimus comes
adhesit.
17. Ipsc ,-ero omni obedientia ac humilitate 20
ambulans intcr fratres, contra bella temptan-
Przed . l, wiersz 2 et Alexii . niema - 5 ł"ilus- niema - Quibus. iIIis.- 9 pl';editus. prcdictus-
12 vero. niema -15 dira- dura - U. ,"enientia temptamina. vcniencium temptacionum imo -16
avertere a suo- a veteri -17 pr;edicando. predicacio - Prz:edz. 11, wie,.u .ł. monachilem. mona-
chalem-6 vinclisl ,'inculis-9 addictus. adiullctus-1ł autem. niema-13 relicto. proiecto-
14 Gaudentius. dod. beato - 15 cum Leato viro monachatum. cum monachicam - 17 et spirilu.
et vivo spiritu.
l) 'V Brzewnowie, koło Pragi, w kla'3ztorze ś. Małgorzaty pokazują na okrawku per-
gaminu, od starości bardzo już nadwątlonego, ślub zakonny ś. 'Yojciecba, własną jego r£ką
napisany, w tych słowach:
t Ego Adalbertus promitto stahilitatelll meam, et conuer8ionem morum meorum, et
.
obedienciam, secumlum regulam sancti Benedicti, coram Domino et omnibus sanctis eius,
et abbate Augustino presente.
Pan 'Yadaw Hanka, od którego najpierw powzil!łem wiadomość o tern, był tak ła-
skaw sporządzić podobiznę tego skrawku, i takową tu dla ciekawo ci załączam. "Ldcrza tu
jednak ta okoliczność, że opat w którego obecności skłarlał przysi g£ pomif'niony Adalbert,
zwał si Augustyn a nie Leo, jakby to ze s}(,w powyższych Kanaparza wynikało. \. Biel.
!1) Dziś 8. Alessio na górze awent,}'ńskiej, nad Tybrem. 3) zamiast: non solum non avertere,
ŹYWOT Ś. WOJG-JECHA.
tium viciorum intrepidus t TO accingitur. In
cogitationibus suis ad humilem confessioncm
semper confugiens, quassatre mentis archana
spiritalibus viris pandere non cessa,-it. Ces-
:; sante vem temptationum imbre in novam mes-
sem virtutum floruit, ac post viciorum victo-
riam solito clarior ęluxit. Processit crgo ut
łux splendens, et crcvit usque ad perfectum
diem. Obedientia, qua donavit cum suus ab-
-
tO bas, huiuscemodi erat, ut coquin<c fratrum a-
qure ministratorios usus humero apportaret,
manibus quoque eorum lavandis simile obse-
quium ageret. Sic sc cunclis fratribus sCf\-ire
hetatm'. Nec moratur interea remulus hostis,
t5 nunc apel'to bello, nunc I.atentibus insidiis ho-
minem Dei inpugnaturus. Et cum tesl-acia vasa
nunc aqua, aliquando vino plena porlaret, prre-
dictus hostis calIido astu lapsus parat, ac ut
confracta in partes spargercntm' cfficicns, sa-
20 cri viIi faciem ingenti ruborc pel'fudit. H:cc
dum multociens fierent, et ipse tot vicibns ve-
niam prostrato corpore prteret. tandem ultor
eius confusionis respc"(it ad h:ec ncgotia De-
liS. Nam una dierum cum fratrum mcnsre ap-
25 portaturus foret merum, offenso pede corruit
ipse super vas et vas ft ingenti cecidit super mar-
mora lapsu. . .Audit a longe pater monasterii,
cunctiquc r.'ah'es per ordincm, quomodo la-
173
bitur ille heros. nescientes, quia hunc casum
pr sperrima adversitas comitaretur. Ita enim
"as sanum et vini porcio non minuta reperitur,
acsi nulla facta foret ruina. l1em nobilis qure-
dam femina ') monasterium hoc causa oratio-
nis ingreditm'; et cum caritatem ibi facere ius-
a foret, iam septem annis panem se non gu-
stasse profitetllr. me \"ero hunc aLstinentire
morem pro illfirmitate adha'sissc ei recogno-
scens, allato pane salutiferre crucis signaculum
inpressit, ac deinde prandenti matronre eum
apponens: In nomine domini mei Iesu Ch1-isti.
filia. inquid, manduea panem. Xon lieet tibi
sanctam cari/a/em violare; pro cius ellim. amore
hoc pal'um pl'andii accipere iussa es. Ad hane
vocem credula mulicr panis munera degllstans,
cum gratiarum actione rcgreditur in domum
suam. Exhinc ergo communi cibo usa, rem
novam sibi contigisse civibus narrat; ac glori-
ficat vox omnium dominum Deum. ec prre-
tercundllm est, quałiter cuiusdam lohannis fi-
liam, qui nunc Lrbis prrefcctus esse dinoscitur,9)
ah'ocissimus fcbrium dolor yc"(are ccepit. Quam.
cum homo Dei sacratissima sua manu tange-
ret, olllnis languor COl'pOł'i CillS imperio ab-
scessit.
18. .-hchiępiscopus \"0"0 logontinus beati
prresulis gregem sine pastore ire conspiciens. 99ł
Przedz,. I, wiersz ,t ,-iris. ,'iriLus - 7 soli to. subito - ęluxit. illuxit - ergo. eciarn - 9 cum.
niema - suus abbas. summus abbas cum - U. ]:Etatur. letabatur -16 testacia. teslea - 17 aqua,
a iqllando "ino plena. aqua plena aliquando - 23 eius. cuius - 27 Audit. Audi\'it - Pr.edz. 11,
wie1'sz, 2 prosperrima. prospera - 5 femina. mulier - hoc. niema - orationis. de,.orionis - 12
mei. nostri - 14 sanctam . dod. Christi -15 parum prandii. prandii pabulum - ł 6 panis. niema-
21 Iohannis. hominis -!:!7 \logontinus. l\Joguntinus - 28 ire. niema.
J) Konstanc:yą nazwana jest ta niewiasta w poemacie o Ś. ".,. ojciechu. 2) Jan Glosa
pi!tl!tował ten urząd nawet po śmierci Leona opata, przypadłej roku 1002 dnia 8 marca.
Ob. Marini Papiri str. 127.
fU
J.\ A KANAfARZA
lllisit legatos cum litteńs, per quos aomnum
apostolicum de ancti ,-iri reditu intrrpelIat.
.
Factaqup est Roma! sinodus I) pro hac causa;
et orilur utrimquc. litigium Hrande, ex lIna
parte eorum qui monachum perdere timue-
runi, cx alia eorum qui pastorem suum cum
auc10ritatc qu sicrunt. Cumquc im iccm pu-
gnantibus sententiis utraquc pars diu dccer-
taret, tandcm dubiam nunciorum prima s ,.ix
promeruit ,ictoriam. Hic ipsc lu'imas frater
erat ducis. CU!US tcrr:c qui exigebatur rpisco-
pus prrefuit.!1) Tum apostolicus non t łm \"0-
lunt le quam iurc Dei pcrmotus t:lli . respon-
clit: Reddimlls qllod illste qlu:r.runt I quamvis de
bOllo patre iam dcgenerasscllt filii I ct dauimus
eum hac lege: Si alldicrint ellln I terlcallt c-wn
Dei bencdicJione I {aciantque sub eo {ructum cen-
tllplllm. Si autem a conStlcta iniqllitate Slla rc-
cedere nolllllt I hic flostcr absque perit'ulo sui cu-
pitis malorum consorcia declinel. Hrec ubi dieta
dedit, finita est sinodus; et soIuto c(etu, rc-
dif'runt quisquc in domum suam. Absccdunt
legati. monachis tJ'istibus, et .13!to .mimo ac
magna eXllIt tionc. Cumque emenso itim're
Pragam ,-cnirent, eunt ri obviam omnis ret s
et sexus, et quasi cum ingrnti gaudio accc-
perunt eum. Uant manus ac promittunt omnia,
vclut (Iui de sua I'e\"crsione opido gauderent,
srcundum eius prrecepta priorem vi tam pIc-
nissime cmeniłare vclIent.
f 9. Scd paulo post crpit eos igna\"a moIli-
cies, et neglpctis prreaicationibus itur in omnc 5
m>fas. Y ctcrum quippe ,.iciorum recordatio-
niLu s pr<c\"enti, in carnaIem partem relabun-
tur, et pereunt Jabor pastoraJis et diligens cura
boni patris. Jntcr h:ccJuctuosum pt miserabiJe
crimcn cxoritur. I\Iulicr cuiusdam nobiIis cum 10
..
clcrico adultcrasse publice arguitur. Quam
um more barbarico parentes dcdecorati con-
iugis dccapitare qUa:'rel'cnt, fugit illa pel' ce-
Iercs auras, dOllec '-occ et cursu usque ad op-
tatum per\"enerat episcopum. Yolens autem 13
dc iIIorum maniLus mulicrem liberare. dausit
cam in monaslcl'io s:mctimonialium, quod suL
vocabulo ct vencratione sancti Geor ii consccl'a-
«-
tum, firmissimis mtrnibus valhłtnr. Cla,-im ,"ero
3!cclesi;e cllstodi fidcliter commendat, credens, o
ut femina inter feminas sola cia doloris et suL
altaris defcnsione vit:J.' securitatem habcret.
Crimen quoque in sc rcferrc ,-olnit, ut se sce-
lcris auctorc magnum 31iquid fieret: scilicet
ut per prenitentire fructus aut iIIam vitre ser- 25
,-arf't, aut ambo sinml iussi morerentur. Qua vo-
lunł.ale quia m3rtyrii coronam cxposcens erat,
Pr ed.. I, llJi rl:-' csto niema -11 qui. que -1 Tum. (unc - non. niema -15 iam. (am-
19 noster. niema-capitis malorum consorcia. corporis a malorum consorcio- H soluto. solito-
26 quasi. 'I;ema - 7 omnia. niema - l'rzedz.. /I, wiers:. 1 '.elllt qui 1 vrlintquc - auderenh
raudere et -:> vellentl niemIl - 9 patrisl pastoris - et. niema - 15 pen'eneratl perveniret-
autem... mulierem I autem iIIam mulierem de manibus ilIorum - l j sanctimonialium I monialium-
sub. n;ema-19 mamibusI meniis-Clniml Clavem-21 uh quod-interl dod. alias-et. niema-
23 peu pro - fruetus. fruetilms-26 Qua l Quia-2i quial qua-coronaml corona-crah dOił. et.
.) Porównaj Żywot przez Brunona l,isany. !l) Chrystyan, syn Bolesława I, xięcia
czeskiego, a brat Bolesława II; towarzysz jego był Radła, nauczyciel a. Wojci('cha, zwany
też Anastazym i Astrykiem; o nim obacz Hartwika: Żywot ś. Stefana króla.
"'-
ź y w o T Ś. W O J C I E C H A.
ł75
adimpleret utique quod voluit nisi eum pru- in qua clausa erat, domusque custodem ma-
denter domnus \Villico prohiberet. Impia ma- nifcstat. Custos ,"ero tentus ab illis, nunc mi-
nus intcrea absconsre mulieri ferrum necem- uis, nunc amicis affatibus, ut illam in m mm
que parans , armato milite episcopale forum eorum redderet, diu probatur; ad ultimum mor-
5 irruperqot. Qurerunt minis et contumacibus tis timore perterritus, non sic sibi creditam
dictis episcopum, qui contra di\"inum fas et cruentis hostibus prodidit feminam. Rapitur
legalia - iura auulteram defenuere veUet. Quod infclix iUa, frustra pressis alt:u'ibus. et sub
ilIe dh"inre contempłationis ocio vacans ubi au- manu coniugis capitalem iussa est subire sen-
re pel'cepit, cum \"elut di\"isre noctis hMa es- tcnciam. Quod cum ille, ,"ellIt ,"ir iustus, fa-
łO set, dieto ,-erslI fregit silentia, et in quo c1au- cere nolIet, sub gladio \"ilis "ernulre truncat:ł,
sus crat exi"it de templ.:>. Dcinde qui secum prenas małe usi corporis capite exsoh-it.
erant fl'at..i1ms pacis oscllla libans: JJene tla- 20. His atque horum maioribus popułaris
[ete, illquid, et pro me misero {erte piu vota nequitire stmliis cum sermo docen(is episcopi
Ghl'isto! Inde totus .łruore martyrii n..grans, contrairet, flet bonus pastor, quia in morbido
15 non tal'diol'e desiderio et cursu quam qui fu- grege signa sallltis nuna inesse prospe it. Hinc
git hostem, sponte \"enit in hostcm; ac medi-I pro spcctanJis sequentibus malis oculos clau- ok.
um agml'n inb'epido gressu incedens: Si me I dere volens. dulcis Homre m<pnia re\'isit. el 9J5
que-r-itis, inquid, prcesto sum. rnus autem ex na\'c mon3sterii mutat pastol'alia frena. Con-
illis, ('lii cum bonis semper l::e\"a \"olllnlas e- gamłent illo redeunte monasticre plebis sacra
20 rat, omllium ore talia respondit: Cassa spes coUegia, ac s.mctitatis sure amore pariter et
martyrii te lenet et nobi/is gloria lt;.ti. Errat pro utiłitate perfruntur. Dilexerunt cum omnes, s.
certo ltcec sanctitas, qllre tlOstrulIl Vlllt fiai pec- scd pl're omnibus abbas suus, qui et post se Ben.
re"
Cll/wn. Non itnplebilw' lua volulIlus, sed u!Jitu1' totis cohortibus fratmm prret'ecerat iIlum. I) eo ;:
aliquid, quod lJllls dolel!' tjuia nisi !trer. mel"et,.iJ; llle autem omni vilitate et extremitate conten-
5 nobis citius reddattlr, lwbemus (ratres tlIOS, in tus, quanto magnus erat, tanto se cunctis in-
quorum uxoribus prole et prrediis hoc malum ul- feriorem pr buit; quanto spiritalibus di\"itiig
ciscamul". Hrec dum fUl"ens Sclams conlra e- di\"es, tanto in oculis hominum parms pauper
piscopulU ailatratit, ecce CUI°l'UptUS auro pro- et despectus esse cupi\"erat. Dicunt autellI
diłor adest; qui excel'pens eos dam ex agmine abba et fratres eius de eo, quia in omni \'irtut
50 vocat, sequc itineris ducem prrebens. domum, aa unguelll perfeetus est, et e tra martyrilllll
Ih.eJz:. I, wier,.. f quod. et- i domnus WiUico. prepositus Willatona -manus. manu-4 ei'i-
scopale forum irrumperunt. t'piscopales fores erumpunt - 5 contumacibus. themalibus - 8 ocio.
ocia-9 esseh niema-ii Dene. niema-valete. dod. tum-t3 eh niema-Hi tardiore. tardiori-
19 bonis. Jod. minus-21 te. niema - 23 agitur. au etur - 2... quia. et-29 eos. erat-jO do-
mum..... dOlI. qui - Pr ed:&. II, vierS& 6 cruentis. cruentibus - a maioribus. ruaiorum - ł 8 nave.
no\i-20 pariler. niema-2.ł. contentus. contemptus-28 eh niema- !9 abba. abbas-eiuCJ. niema.
I) :Może w l'oku 5 kiedy Leo wysIany b)'ł, jako poseł, do Tracyi.
176
J N A A K A N A P A R Z A
"ere sancłus erat. Sic de uie in diem scmper
noms et se ipso robustior succrescens, ad di-
vinre contemplationis fastigia \"CIut castissima
turtur evolaverat. V olens 3lltcm Dominus ostcn-
der e servo su o, cuius meriti ,-ivcrct in conspectu
suo, monstrat ei per visum duos ordines in
c(plo, unum purpureo, alterum ni,"eo amictu,
quibus sub diverS3 specię singularc meritum
et propria merccs; ambobus tamcn csca et po-
łus erat laus perpctu3 Creatoris. Et facta est
vo ad eum dicens: Inler ulrosqfle est libi 10-
rus, cont 1 ivac-io mensre et aplissimlls honor. Cu-
ius rei visionem abbati suo cum e poncret,
L C non hoc de se. sed \"elut sanclissimus Paul liS
Of.
ł2. re\"Clationis sure mystcl'ia ue alio homine nar-
rat: Sic, inquid, huiusmodi hominem. cui lJv-
minus per ViS1l1n luli a ostendit et hrec ipsa dona-
lurum se promittit.
WG 21. Hoc ipso tempore iter agit Romam re
FI'ancorum. DUo tercius, pulcl1l'i c saris pul-
chefl'ima proles. Decursis quippe puerilibus
annis, cum iam velut prima lanugine barbre
f1oreret, tempus et virtus maior annis imperato-
riam sibi exposcerant dignitatem. Roma au-
tem cum caput mundi et urbium domina sit
et vocetur, sola rcges imperare facit; cumque
principis sanctorum corpus suo sin u refoveat,
merito principem terrarum ipsa constituere de-
bet. Suus ipsis diebus pontifex acerrima fe-
bre correptus, corpus terrm animam crelo. u-
traquc in sua dimisit exordia. Rex autem OUo
.Alpium nives multo mili te tran.smcans, iuxta
sacra m urbem Ravennam regalia castra meta-
tus est. lbi in cius occursum veni.unt ępistolre
cum nunciis, quas mittunt Romani proceres 5
et senalorius ordo. Primo illius ad,'entum, ve-
lut toto tempore patern:E mortis non visu m ,
totis ,-isccribus dcsider:u'e ac debila' fidelitatc
pollicitantur exspectare; ueindc in morte do-
mni apostolici tam sibi quam iBis non mini- 10
mam im-ectam esse partem incommodomm
:mnunciant, et quam pro eo ponel'ent. regalem
e'tquirunt sentenciam. Eral ilcm in capella
regis qllidam clericus nomine Bruno, secula-
ribus littcris cgregie cmditus et ipse regio 15
sanguine genus ferens; l) magnre scilicet in-
dolis. serl, quod minus bonum, multum fer-
,-id:e iU\-entutis. Hunc, quia rcgi placuit, a ma-
ioribus elect.um )Iagontinus archiprresul 'Vil-
)igisus et suus collega Hiltleba)dus episcopus o
adduxerunt Ilomam; proinde a llomanis ho-
noriflcc aceeptu.m ad hoc ordinati cpiscopi a-
poslolico honore promu)garunt. Superve-
niem; ctiam rcx Uomano more ęgregię accipi-
tur; deinde et magno gaudio omnium impera- i5
tomm attigit apiccm. Lreł ntur cum primati-
bus minores ci,itatis; cum at11icto paupere e-
xultant agmina viduarum, quia noms impara-
tor dat iura populis, dat iura novus papa.
22. His temporibus christianissimus iJle cre- 50
Pr ed;ł. I, wier,:& t semper. niema -:5 castissima. castissimus - 6 ei. sibi - 7 purpureo. pur-
pureum - 9 ambobus. ambobus aut - 14 hoc. dod. velut - 16 huiusmodi. huiuscemodi - 19
ipso. dod. in - 22 iam. niema - 24 exposceranh exposcebat - 25 cum. niema - 30 crelo. in
celum - Pr:&ed:e_ /l, tlJiers:te 2 nives. dod. cum - 8 fidelitate. felicitate -1 O tam. niema - t 7 sed.
...
et - minus. nimis - 2 apostolico. apostoli - 2li attigit. attingit.
I) Syn xięcia Ottona, syna Konrada i Luidgardy c6rki Ottona I. Miejsce to źle zrozU-
miawszy Piotr Damiani (rozd. 27) odniósł te słowa do 6. Brunona arcybiskupa i m czennika.
ż y w o T . W O J C I E C H A.
ł77
sar, CUl cire scnos Dei maximum sllloium I vil'o Xotherio episcopo l) ultra Alpes profici-
. -
semper et diligens cura Ji.;it, crcbro ałloquitur scitur.
sanctum Aoalbertum. et habebat cum sibi fami- :!3. Cumque velut duorum prope mensIUlU
liarem, :mdiens libcnter, qurecunque siLi ui- itcr :tgcrent, ,-enerunt l\Iagunciam, ubi regres- wrzd.
5 ceret. Archicpiscopus vero Wiłli isus vetercm sus :\b Italicis horis imperator commoratus est.
qUi'rimoniam canI'W;, domnum apostolirum Cum quo ,ir Dei m:msit bonum tempus. quia
de sam.ti hominis rf'ditu intcrpełlat; congemi- ,-aide familim'issimus sibi erat, et nocte pariter
nat ,'ota cum votis, et ut reporwret ilIull1, mo- ac die ,-elut dulcissinlUs cubicularius imperiali
dis omnibus insłat. In apostolica quoque si- c:uncrre adhresit. Hoc autem non sic, velut
10 nodo ranonum teslimonia rcvolwns, coram sreculi ali quo amore raptus, sed qui a di1exit
umnibus se iusta pctere clamat; peccatllm es- ipsum, et dulcibus dicfis ad amorem crelestis
se, singlIlis recclesiis m:u'iłatis, solam rr:łgam pałriro accendere voluit. Xam die sive nocte,
suo pastore viuual'i; iuste poscentiLus benim- cum turba locum dedit, sanctis alloquiis ag-
lam aurem, ,.idure ecclesi:D maritml1 uum gl'coitur iłlum, doccns, ne magnum putaret,
15 pr:ebere, liLera mente postulans CI'at. Rursum se imperatorem esse; cogit.aret, se hominem
ex itincre quo versus est au patriam, conlinuis moritl1l'um, einel'em ex pulcherrimo, putredi-
litteris hoc idem reiłerare non ecssat; ncc di- nem ct ,'crmium escam esse futurum; viduis
misit prius, donec pollirilus cst donmus apo- se exhiberc maritmD, pauperibus et pupillis
stolicus, factul'Um se esse qu:c ,'elet. Tristatus monstrare se pab'cm; timcre Deum ut iustum
20 est autem homo Dei, quia rcłinquerc cogitur ae d-isb'ictull1 iudicem, amare ut pium venire
mon:łstcrium. Prresciel'at enim, quia populum, I3rgitorem :tc misericordi:e fontem; soIlicite
cui pastoralem curam debuit., a via sua mala pcnsare, quam angusta via qu:e ducit ad vitam,
nerno flecfcre quisset. Scd tristenI cius ani- et qu:tm perpauci, qui inh'ant per eam; beąe
mum hoc valde solatur , quia si in comll1issis :Igcntibus essct pCI' humilitatem socius, conh'a
5 sibi animabus uignos fructus agere nequisset, uelinqucntium vicia per zelum iustitire erectus.
extraneis ct non baptizatis prredicator mis sus Ad hunc mo dum plura subnectens, monet ca-
fu era t. Ergo multis lacrimis fratrmil dulce mo- rum filium, pr:esentis vit:e bona despicere, :e-
nasterium linquens, cum summre discrecionis tcrnitatis electionem desiderare, mansura qu:e-
Przedz. I, witrsz 7 cOlJgcminat. connominat - 8 reporlaret. reprobaret - 10 testimonia. testi-
monio -14 aurem. dod. prebuit - 15 Rursum. Rursus - 17 hoc. homo - 5 nemo flectere.
flectere nemini - 24 hoc. homo - Pr:oedz. li, wier'u -I Magunciam. Moguntiam - 6 quo, vero-
S dulcissimus cubicularius. amicissimus cubitarius - imperiali. dod. curti vel - 10 sreculi aliquo ·
aJiquo seculari - 16 f'X puJcherrimo, putredinem. et putridum - ł 9 monstrare se. se exhibere -
2':! ducila dod, hominem - 24 agentibus esseh agentium e!lse _ 28 reternitatis electionem. e]ec-
tionis eternitatem - mansura. mensuram.
.) liońskim.
Monum,nt.. Pol. Hi". Tom. I.
23
ii8
J A A K A N A P A R Z A
rere, In rebus temporalibus et transitoriis fi-
duciam non habere. Cunctis, qui in regia do-
mo erant, servitutem serviens, \"elut servus
omnium, sic eorum viIissima qureque manibus
tractat, et omni humilitate eorum servicia facit.
Noctibus quoque cum carpserant som num, cal-
ciamenta eorum componere cura fuit; ab iani-
tore usque ad principem regire domus omnium
caligas aqua abluit, et purgatos sordibus eos
suo loco restituit. Ad hun c modum plurima
servicia egit in camęra; qll:mto qu:rquc \"ilis-
sima erant, tanto libentius ea pl'O hllmilitate
ministrat. Sed ser\"iminis auctor diu incognitl1s
latuit, donec quidam ".olpharil1s, impel'ialis
minister et sibi dilectus cubicularius, sancłum
prodidit rurem.
24 Yidit quoque ibi somDlum nocte lina.
quod huiusmodi erat. Putabat se fl'atris sui
cudem adire, et media curte stare rlomum,
cuius structura aspectu erat delectabilis. pa-
rietes et tecta ni,"ei candoris; intus duo lecti,
unus sibi, alter fratri suo deputatus erat: uter-
que scilicet, ut decuit, multum honoris gerens;
sed lectulus suus omnem gloriam altcrius longe
prrecellens., totusr.pdrpureo splendore et seri-
cis ornamentis -:int tus, ad caput ,-ero aurei
staminis lintheo puleherrime redimitlls. Sur-
sum vero in capite erat aureis liUeris scriptum:
-'[UIlUS /wc auc.tentum filia sponsa libio
Cuius visionis orainem cum aliquibus nar ran-
do expolleret: Hae, inquiunt illi, quia Ch1'istO
domiu.D secundante martyr eris (u/urus. Regis filia,
qure dal libi regia don a, hoc es t do m ill a creli, sa-
cratissima Vil"!JO Maria. Hoc audiens ill e, ractu!> 5
est lretissimo animo; et ingressus cubiculum
cordis, egit grat.ias s:mcto sanctorum angelo-
rum domino et omnipolcnti Christo. Hinc ma-
trem gratiarum, qure regis solio pro ima sedet,
prona cer\"ice et ga\"is:e mentis iubilo adorat : t O
Gloria tibi, in qui en s , virgo, maris stella , gure
me ut pia domina humillimum Serl.'Uln tuum re-
spicere digTtata es.
25. Hac ipsa tcmpesłate adiit TuroniaIII,
qurerens auxilio sancłllm senem )lartinum. t:.i
Nec pra:-teriit Floriacum, qui hcatissimum
corpus confessoris nostri 1) ct patris Bene-
dicti suo £remio collocarc me rui t; ub i etiam,
quis ille sit Domino,!oZ) crecorum ,"isus, claudo-
rum gr es sus , surdorum auditus ct crelestiulll ':!u
miraculorl1m multa milia protest.antm>. Borum
duorum karissimorum pat rum sacris confahu-
lationiblls pas tu s , lreto animo regreditllr ad
imperiale domicilium. Inde quid sibi menti fo-
ret, y:ure ,'olente Deo agere vellet, sub lucern 25
proferens, c<ppit cum dilecto cresare familia-
rem e'\.tremum sermoncm habere. Finita 10-
cutione, pacis oscula invicem libant, et am-
plius llumquam sociandos non absque dolore
Praed"&. l, wieru :) servitutem. servitute - t1 quanto qUleque vilissima erant. quantoque erant
viIissima - t 2 ea. niema - hl1militatc. bumanitate - t 7 ibi. dod. per - 18 Putabat. Puta,-it -
19 media. in medio - sibi. dod. et - 4 suus. simul - 25 sericis. sericeis - 26 verOI
autem - 9 auctentum. autenticum - Przedz. 11, tviersz 2 Vide. niema - 5 Hoc. niema - 8
et. niema - Christo. dod. deo - U Turoniam I Turonam - 17 nostri . niema - 22 patrum ·
fratrum - 28 libant. libera.
I) Z tych słów widać," je autor jest zakonnikiem reguły ś. Benedykta. Zamiast:
apud Dominum , to jest: jak wielkie zasługi u Boga. miał ś. Benedykt.
i y w o T Ś. \V O JeJ E C H A.
separant amplexus. Yir ergo sanctus eius ca-
ram vitam carissimo Iesu multum COD1men-
rlans, secundum placitum archiprresulis sui ad
apostatricem gentem pergcre crepit. Sapuit
:; ipse, quod consilio suo non obaudirent, sed
ne inobcdiens esset, iussum iter adimplere
maluit. Hoc ctiam eius animo magnam spcm
tribuit, quia si non in filiis, in alienis et bał'ba-
ris animarum lucra congregarc potuit. Erant
10 cnim multre nationcs per circuitum, prr quas
aut sibi martyrium aut cis haptismi gratiam
confcrre potuit. Gens autem hrec sceleratissi-
ma, ad quam redirc compulsus est, in odium
sui nominis grande nefas peregerunt. Xam pa-
15 rentes suos, nobilcs et prreclaros viros, misero
vulnerc prostcrmmt; fratrcs fratrumquc filio s ,
masculuIn una cum insonte femina, omnes
morte srevissima dampnarunt; civit.ates 1) quo-
'luc eorum igne ac rerro dcvastantes, omnia
O eorum bona in capti,-it tem redegerunt. Vnus
alltcm e suis fratribus,!2) dum hrec mala domi
geruntur cum Bolizlavo PalanioruIn ducc foras
in exprditione imperatOl'is erClt. Dm. vero ille
pro amore sancti fratris magnis promissis et
:; amicis opibus ehm sola tur.
997
26. Ergo pro his scclcribus aditum sibi clau-
179
sum csse putans ille sanctissimus heros, no-
luit frustrari adventum suum; sed declinavit
ad prrefatum duccm, quia sibi amicissimus e-
rat, et si se recipere vellent, per eius missos
explorare potuit. Quo facto, econtra illi magna
indignatione remittunt. ei irre et furoris plena
wrba, diccntes: Sumus peecalores. populu8 ini-
quitatis, gens durro cervicis; tu sanctm, amiem
Dei, vel"llS /srahelita, et tibi omnia cum Domino.
Tantum ae talem non portant cohabitaliones et
consortia iniquorum. Et tamen unde novum hoc
genlls, fil tociells repulsos, tociens abiectos non
unius sed diversarum mentium requirat episco-
pus? Agnoscimu-s, ingeminant, quid sub colore
pifltalis mendosum linniat hrec sanctitas. Nolll-
mus eum; qui a si veniet, non venit pro nostra
sallIte , sed pro puniendis malis et iniuriis, qure
(mt,.ibus suis {ecimus et {ecisse irwat. Non est
qui rec-ipial eum, non esl usque ad unum. Hrec
ct his similia audicns beatus episcopus, tanto
heticire risu exuberat, ut pen e a solito rigore-
magnum aliquid excederet. Disrupisti. inquid,
f.'incula mea. Tibi immolo gloriam et sacrifieium
laudis, quia pastoralis ellrre (unes et flincula de
meo eollo ipsorwn re{uracio libemvit. Fatcar me
hodie, o bone Jesu, torum esse tuum; libi, do-
minatof' v;1"lutis retemre, laus honor et gloria
PI',.edz. l, wie,'s;. 1 separant amplexus. amplexus scparantur - ergo. autem -16 prosternunlo pro-
stra'Jerunl- 19 igne... eorum. niema - Bolizlavo Palaniorum. Bolezlao Polonorum - Pr ed .
II,. wiers:. 2 adventum. aditum - 11 novum. niema - 13 episcopus. Christum - 14 quid.
quod - 15 tinniat. timeat - Nolu01US' Xovimus - 16 venielo venil - 17 iniuriis. in\idiis -
18 suis. sui - est. niema _ 20 beatus. iIIesus - 23 Tibi. Cur - 24 cur:e. cura - !5 libe-
ravit. rupiI.
') Lubic, miasto na UJSClU rzeczki Cydliny do Elby. Ob. Annales Pragenses u Pertza
SS. III. str. 119. Stało si to według tych roczników roku 995. Kozma pragski w poe-
macie wydrukowanym u Dobnera :Mon. hist. Boem. II. 40 wymienia miasto Kurim, dzisiej-
Sze Kaurzim; wydawca jednak mniema że to tylko wtręt poźniejszy. I) na. imi Sobiebor.
180
J A N A K A A P A R Z A
Xoluisli eos, q/i, te nolunt et qlli a l'ifl t'erilatis 28. Poslcra autem iłi e salulatis ommbus in-
in de si der i o declina1łl. po nit Ul' carin re et pela£o, et tollitur ab eorum
27. Inde ad\"ersus air.nn bal'baril'm propha- oculis, numquam p<?stea ,'idcmlus. Hinc na u-
nosque icJolatras gIadium pr:ecJicationis al'ucns Iticum itćr ,e lo ci ss im o cursu peragcns, post
et aptans, cum quibus primum, cum (luiLus
postmodum dimicare oporteret, :mimo deIibe-
rare c(l'pit; utrum Liulicenses, qnos c1ł1'i tia-
norum prreda miscrorumque horuinum uampna
pascunt, an Pruzzorum fines adiret, (luorum
Phil. deus venler est et a\"aricia iuncta cum morte.
3.19
Tandem aIternanti p-ocior scntencia successit
animo, ut lluia hrec regio proxima et nota fu-
erat duci pr:ecJicto, Pruzzi:e deos et iuola il'eL
debellaturus. Dm. \"cro cognita \"oluntate eius,
dat ei na\"elIl, et ipsam pro pace itincl'is ter-
deno militc armat. Ipse \"Cro auiit primo Ul'bem
Gyddanyzc, l) quam ducis latissima I'cgna uiri-
mentem maris confinia tangunt. Ibi divina misc-
ricordia auventum eins prospel'ante, Laptiza-
bantur homiuulł1 mult.:c caterv:e. Ibi, missarllm
solempnia celcbrans, Patri immolat Christum,
cui non post multos ilIos dies se ipsum pro
hostia fuerat oblaturus. Quicquid \"ero snpe.'-
fuit de eo, lJuod ipse et no\"i baptizali com-
municarunt, colligel'e iubet, et muudissimo
panno in\"olutulll sibi sf'rvaLat pro ,-iatico (Ie-
portandum.
paucos marinum litus c reditUl', et revcrsa esl 5
na\"is cum armato custode. Ipse autcln PI'O
prrestitis beneficiis gratiam vectoribus et vec-
torl1m domino agens, remansit ibi clIm gcmi-
nis r.'atribus; (IUOl'lIIH aU er presbiter Bcncdi-
ctus, altcr Jilectus et a p ero sibi comes, fl'a- 10
ter Gaudcntius c!"at. T une magna fiducia Chri-
stum pr:ccJicantcs, illtrant pan"am insulam,
qu:e cuno :unne 2 ) circumvccta, formam circuli
adeuntibus monsh'at. Yenientes ,"el'O loci po-
sessOł'CS, cum pu nis explIlerunt eos. Et qui- 15
dam, arrepto ua\"icuhc rem o , a titit cpiscopo
propius , et ul forte psalmos in Iibl'o decanta-
'el 'at, ingenlem idu m in ter scapulas dedit. Ex-
cussus manibus \"olał in diversa codex, et ipsc
extf'nso capi te rt lIIembris iacet hum o proslt'a- o
tus; sed c tel'ius affiicto corporc quid pia mens
intus agel'ct, risus t.:nrdis per yocis organum
ulO patefecit. r;ralias libi, inquid, Domille,
qllia eis i amplius Ilon erit, sallim vel Ullllm ictllJn
pro Crucifixo lIIeo arcipere merui. Transicns 2:'
,'cro in aliam parłem numinis,3) stclit ibi :-ab-
balo. Yesperc aulell1 facto, dominus ,"ill;c t1i-
Przedr.. I, tl'iersz 2 Ilesillerio. desidcl'ia mala - ::; hllle. dod" Leatus .\,JalLcrllls epi:;copus tociens
a slIis repudiatus, tandem - 6 postmollum. post - oporteret. optaret - '; Liuticenses. Lulhi-
ccnses- 9 Pruzzorum. Prutenorum-I t altern:mti. alternati - 13 idala. ydolatras - il.et. niema-
15 na\"em' navim - t7 Gyd(lanyzco Gydanik - 18 łLi. Ipse - I Palri. dod. ac domino JCSlI-
immolat. niema - Christum. Chrislo - 24 communicarunło communicaverulJt - 25 iubet. cilo-
et mundissirno ... vialico . niemu "- Pr:-.ed . li, wieniz S nauticum. nautium - 5 paucos. dod.
. dies - 6 autem- niema - 1 ł- \"enientes \"erO' Invenientes autem - 15 cum puguis. dod. ex
pugnis - 17 ul. niema - 2:; inquid. dod. 2g0 - 2ł- etsi. si - 25 Crucifixo. dod. domino-
!6 in. per - 27 facto. niemu.
I) Gdańsk, ") Voigt (Gesth. Preu8s. l. 66 i na'lt.' mniema że to była rzeka Pregl a .
I) 'Vedług Voigta uo ambii ('zJli Samlanuii.
ż y w o T Ś, W O Je' I E C H A.
"inum hcroa Adalbertum transuu\it in nUam.
Congregat se undique inhcrs vuIgus, ct quid
de iIlo foret aclurus, fUJ'ibunua voce et canino
rictu exspectant. T lInc sancłus Adalbertus,
!I qui s et unue esset, vel ob qllam causam illuc
veniret, interrogatus, talia ('contra miti ,'oce
respondit: Sum flath'i/a/e Sclavus, nomil/e Adal-
bertus, pro{essione monac/ws, ordine quondam c-
piscopus J o{ficio 1II111C t'es/cr upostO/llS. Causa
10 nos/,.i itineris est res/m salus, ut re/inquentes
simulacra surda et muta J agnoscatis Creatorem
vestrum, qui solus, et extra qllem alter deus IlOn
est; et ut ereden/es in namille eius t'i/mn habea-
tis, et ilł atriis inmarcescibilibus cadcstium gaf(-
15 diorum prcrmia ]Jercipet'e mereamilli. H:.ec San-
dus Aualbertus. Iłłi autem iam duuum indi-
gnantcs et cum clamore Llasphcmire 'erba
advcrsus cum prorlamantcs, mortem sibi mi-
nantur. Et extimplo tcrram baculis percutien-
20 tes, fustes capiti cius apponunt, d infrendllnt
dire dentibus in cum:
.Ua[Jnllm sit tibi, inquiunl, 'luod hucllsqlle in-
}June t'ClIisli; et sicut celer t'cditus spem vitlC,
ilu tibi pantUJ morle necis dampna crcabunt. No-
25 bis et toto lmic 1'e[Jno, cllius 1/0S (llllces Slllnus,
commwlis lex imperlll et UltuS ordo t'il'cndi; t'OS
t'ero, qui estis alte:'ius et i!Jnotre le[Jis, flisi /wc
nocte l!;scedatis, ill crast;lIlIm de('upitabimini.
f S!
lpsa "ero noclc in naviculam inponebantur et
retro ducti manserunt quinque dics in quo dam
vico. J)
2R łI:cc dum in illa parte 'gerunlur, ecce in
monastcrio, ubi iUc talis nutritus fllcrat, cui-
dam converso Johanni Canapal-io talia Domi-
nus per \"isum ostendit. E summo crelo velut
\"oIancia deorsum velliunt usquc ad tcrram duo
linIeamina , alLa sicut nix et munda absque
om ni sorue et maCllla. \mbo U:J honcra. sin-
gllIos quidcm ,-iros , de tcrra levant; ambo fe-
licissimo cllrsu nubcs et aurea sydera trans-
natanI. l'nius nomcn cxtra ipsum qui h c ,-i-
dit \llmodum paucissimi sciunt; aItcr ,ero e-
rat, ul adhuc hodi ipse meminit, domnus A-
dalbertus, cui angelicus minister i;lm co>lestis
mel1SID con\"i\"ia pr:epara"it. At pater Nilus i-
gnotum est {luid dc co viderct; seu dulcibus
sc.riptis eundcm \"irum ila aIloquilur: Scias dlll-
cissitne fili, qllia amiCllS Ilaste,. Adlllbertus aru-
bu/at cum Spirilu sGnclo, et beatissimo {ine p,.a;-
sentern l'ilam e,.it tel'lni;/ctlllrlls. hem fratri Gau-
dentio, qu:.c opere futura erant, nocturna qui-
es Icxtis ambagibus dixit. Expcrgcfactus ergo,
si veHet audirc somnium suum, intcrrogat di-
lectum patTem. Hespondit autem ipsc: Dic, si
'lllid habes.- ridi, inquid, in medio altm'is cali-
('em aureum J et hUł1c {,ino semip/enlllll; custos
Pr:ed:<" l, wieru 1 Adalbertum. niema - 2 inhers. incrs - .ł. rielu. ritu - 6 tdlia tali - miti.
niema _ 15 HaJe Sanclus .\dalbet.tus. niema - 16 autem dod. ei - 18 minanhlr. minarunt -
HI Et. niema - 23 sieut. sic _ t parne mor:e. niefJla - a fauccs. fautorcs - 28 dec.llpi-
tabimini. decapitamini - Przedz." ll, wier,:& 1 Irsa ,"ero' Ipsc - in J13,.iculam. n3\"iculc - !
retro dllcti. redllcti _ dies. niema - 4. in ilIa. ilIa - 6 Canapario. Campanario - 10 ho nera ·
onera _ 11 feiicissimo. velocissimo _ a transnatant. transmeani - 16 cui. cuius - 17 At. Ac-
18 quid de. quod _ 23 oper . opera _ 26 Respondit. Respondenłe - ipse. irso - 8 cug-
tos. (\usta,
J) Pertz ID!li'31Da że bylo to " okolicy miast'-t Pihw .
,
182
JANA KA APARZA
lwice.
.
vero elU-s nemo erat. Jle i/aque volenle bibere
merum. opposuit se mihi minister aUaris. et au-
dacibus meis caplis velu.t quadam imperiosa au-
c/OIilate conlradixlt. qui a nec mihi nec alicui
homillUln htUle licenliam dare vellef. pro eo quod
libi in crastinum pro mislica re{eclione (oret ser-
valum. H:ec eo loqucnte, fugit somnus ab 0-
culis. et occupat tremencia membra torpor in-
gens: Deus. inquit, fili. prosperet hun.c visum!
Fal/aci somnio neminem eredere oportet.
30. lam cxsurgente purpureo die creptum
iter agunt, et Dayjtico carmine "iam sibi ad-
breviant, et dulcis vitre gaudium continuo ap-
pellant Christum. Inde ncmora et fcralia lustra
linquentes, sole ascendente ad meridiem, cam-
pestria loca adierunt. 1) Ibi fratre Gaudentio
missam c lebrante, sanctus ille monachus com-
municavit, et post sacram communionem pro
allcviando labore itineris p3uxillum obsonii ac-
cepit. Et dicto versu et sequenti psalmo, sur-
git de gramineo cospitc, et quanlum iactus est
lapidis veJ missus sagittre progressus, Joco re-
sedit. Hic cępit eum sommIs ; et quia diutini
itineris fessus erat, pJeno cornu profudit eum
sopori fera quies. Ad uJtimum pausantibus
cunctis, afl'uit paganicus furor J et irruerunt
super eos impetu magno, et iniecerunt omnes
in ,'incula. Sanctus vero Adalbertus slans con-
tra Gaudentium et alium fratrem ligatum : Fra-
tres. inquit, noWe rOt/tris/ari! Scitis. quia hrec S
patimur pro nomine Domini. cuius virtus ultra
otnnes vir/utes. pulrhritudo Stlpra omnes deco-
res. potmda inenarrabilis. piętas singularis.
Quid enim {ortiu-s; quid eo pulchrius. quam dul-
cem pro dllll issimo lesu {undere vitam? Prosilit tO
e furibundo agmine igneus Sicco, et totis viri-
bus ingens iaculum movens. transfixit cius pe-
netralia cordis. Ipse enim sacerdos idolorum
et dux coniuratre cohortis J "el u t ex debito pri-
ma vulner3 facit. Deindc concurrcrunt omnes, 15
et vulnera misccntes, iram exsaturant. Pro-
f1uit purpureus sanguis per foramina utriusque
latcris; ille oculis ac manibus stat orans in Ca'-
lum. Exiit rubeus amnis divite vena, et extra-
ctre hastre septem ingentia mlncra pandunt.!o
IIIe vinclis solutis extendit manus in modum
crucis et suppliciter fusis precibus pro sua et
persccutorum salute ad DOlDinum damat. Sic
ilIa sancta anima carccrc suo evolat; sic no-
bile corpus protenta cruce terram occupat; 25
P,.ud:ł. J, wieru 5 banc. niema - 6 servatuml sen'andum - 1 adbreviant. abbreviant - 13
duIeis vitre. divitis - 20 .sur&ito fugit - 23 HicI dOLI_ cum - diutini. diu tam labore - Pr edl.
Jl, wier,:;, 5 brec. hoc - 6 Domini dod. Jesu. Wtem mi,jscu pi$ar:;, kodexlJ B. dokłada od sie-
bie te ylowa: Et sic anno domini UCCCCX.CIIII (tak amiall DCCCCXCVII) sanctus Adalhertus pra-
sensis episeopus a Prutenis martyrio coronatur, ut oicit Cronica Po(lonorum). Dodatek ten jednak
pr ema any jest (arbq czenuollq. - 7 omnes. niema - 9 enim. eo - 13 Ipse... facih niema-
15 concurrerunt. currunt - 19 Exiit. Exit - amnis. sanl:)uis - precibus. dodA et - sua'
se - et. dod. pro - 2.ł. anima. dod. e.
l) Voigt w pomienionem dziele swojem na str. 660 i nast. mniema, że to był tak
zwany bógaj, czyli miejsce bogom poświęcone, do którego pod karą Bmierci nie wolno b)ło
wkraczać nikomu, prócz kapłanów. 'Vedług jego więc domysłu właściwym powodem zabi-
cia B. \V ojciecha, miało być przeboczenie tego prawa.
ŻYWOT Ś. WOJCIECHA.
183
sic quoque multo sanguine vitam fundens, beatis dimittentes, caput palo fixerunt; et lreto cla-
sedibus et semper carissimo tandem perfrui- more sua sceler3 laudantes, reversi sunt unus-
tur Christo. O sanctum et beatissimum virum, quisque ad proprias sedes. t) Passus est autem
cuius in vultu angclicus splendor, in corde sanctus et gloriosissimus martyr Christi Adal-
11 scmper Christus erat! O pium et omni honorc bertus 9. kalendas l\Iai,2) imperante rerum do-
dignissimum, qui crucem, quam voluntatc mino Ottonum tercio pio et clarissimo cresare,
semper et animo portavit, tunc etiam manibus fcria 6; scilicet ut qua die dominus Iesus Chri-
et toto corpore complexus est! Accurunt un- stus pro homine, earlem die homo ilIe pro Deo
dique armis dira barbaries, et nondum expleto suo patel'etur. Cui est misericordia in seculum,
10 furore, auferunt corpori nobile caput, et se- honor laus et impcrium in secula seculorum.
parant exsanguia membra. Corpus vero loco Amen.
Pr ed;. 1, wiers4 2 tan(dem) res:.ta II! tękopismie B. wydarta.
t, O kaplicy w miejscu tego rnęczPllstwa, wzniesion('j między rokiem 1422-1424 a
roku 1669 zniszczonej, pisze Voigt w dziele pomienionem str. 663 i nast. !!) 23 kwietnia.
B R U N O X \
ŻYVVOT
s. VVOJCIECHA.
-+-)t>t;
Bruno nale!:y do tych zacnych clldzoziemcow, którzy z czystych, morulnyrh pobudek oj-
cl,y<nę naszą ukochawszy, s/u!yli jej pr:.ez cillJJ iycia słowem i c:..ynem.
Urod:..ił się w drugiej połowie X wieku, llJ mieście saskiem, Kwerfllrrie, jak powiada
bez.;mienny, magdeburski kronikar::. I Jleibom. Il. 279), z ojca Brunona i matki Idy która go
nad.ewszystAo kochała. Jlo ny ich ród spowinowacony byl z panującymi: od brata bowiem 1'0-
dwnego nasz,ego Brunona, imieniem Gewerharda, lJochodzil Lotaryusz III cesarz (Ob. PertI,
VI. 658). mody Bruno posiany byl na nauki do Jlagdeburga gd:ie właśnie pod 011e czasy
zaloźone bylo arcybiskupstwo przez Ottona l, a nad pil},knym brzegiem. Elby wznosił się kości ol
spanialy świętemu JJJaurycemu poświl!.cony. Był wtedy arcybiskupem magdeburskim Adalbert,
nauczycielem w szkołach tamtłjs:.yrh mistrz Geddo, a mi d:,y uc:.niami jego znale li się jedno-
cześnie 'Vojcieclt, Bruno i 7'hietmal'; dwaj pierwsi wslawieni wkrótce jako apostołowie i świl},ci,
ostatni jako znakomity swojego C:.aSlł kronikar:.. Ro::.pisuja..c się on w d:.iele swojem o zdarze-
niach spółczesnych, nadmienia z chluba.., źe przyjaf.ń i pokrewie/istwo łączyło go z Brunona oj-
cem; a o synu powiada, źe ilekroć wyr/wdził zralHt do s:.Jwly, zwykł był prosić domowni-
ków swoich o przebac:..enie uraz. Kiedy my, mówi on, trawili c:.as na rozrywce, Bruno go
na modlitwie przepędzal, a trud nad wczasy p,'zenosząc, (:wic:.ył się cm'az bardziej w CllO-
tach. aź doskonalości dostąpił (Tllietm. fI. 38). Został najpierw kanonikiem ś. Jlaurycego,
a biegło!ć nadzwyczajna w nallJmch wyzwolonych, ;;.Il'las:..c:.a w 1llu:.yce, robiła !lo bardw przy-
jemnym tV towar:.ysLwie. Olto III cesarz zapmgna..1 go mieć 1Ja swoim dWCJ1';:,e. Cdul się tatll
Bruno, i jak się ':.-I.laje, towar::.ys:.ył cesal'zowi rokit 996 10 podróży jego do ll:,ymu.
H'królce jednak dwór i zabawy jego 1':'llCiws:.y, lJUstWlOwil wieść ustronne, samot14e ży-
cie, idąc w tern za pr:,ykładem ś. \Vojciecha, tud:.ieź za przykladem Leona, Jana i tylu i,,-
nych znajomych sll!oich i towal';'.Ys:,y. Pod pr::.yb1'a1ICln imieniem Bonifacego fvstajlił do zak01l11,
podobno ś. Alexego tV Rzymie, jak się niekt6r;..y nowsi pisarze domylilają, i tam CZCl3 jakiś
zOBtalVal. Opowiada Piotr Damian;, że gdy razu jednego 'tnajtlowal si Bruno w kaplicy kl'ó-
}.
BRUNOXA ŻYWOT Ś. WOJCIECHA.
łS5
lewskiej, wzniesionej na cześć dawnego m c::.ennikll, ś. Bonifacego, widok jej przejął go takietn
wzruszeniem, iż zawolal: .1 ja Bonifacego mam imię, czemuź nie mial bym być 1lU}.czennikiem,
i cierpieć dla Ch,.ystusa?» (rita. Romualdi c. 27.) Odtąd więc myśl 'Wstania męczennikiem
cia.ule go zaprza..fala. \V rokII, 100 I przebywal wra::. z opatetn Romualdem to w Tyburze,
to w Kasynie, to nakoniec tU Pereju kolo Raweny, wszędzie surowością iycia zakonnego nltd
innydl się odznaczając. Nie wiadomo jest, czy Bmno znal jld pierwej Polskę i jej xiąźąt.
Przy owczesnym stosunk'l ścisłym z cesarzami naszego Mieczysława I i Bolesława chrobrego
bardzo latwo to być mooł Brunonowi, jako jednemu z dostojnych saskich paniąt. To atoli
pewna, ze w czasie przebywania swojego z Romualdem w Perejlt, mial sposobnoś(: poznać si
bliżej z Polakami.
Zostawał bowiem Boleslaw chrobry w stosunkach z opatem Romualdem: jemuto POf'U-
czył wychowanie Iwjmlodszego synka swojego, Boleslawa, którego ten mą świ ty do wdziania
sukienki zakonnej 1laU01lil. Prosił nadto król polski Eby mu opat pomieniony nadesłal kilku
ze swoich zakonników dla szczepienia wiary świętej w Polsce i sqsiednich z nią krajach. Jakoź
dwaj z nich, Jan i Benedykt, skl011ili się dobrowolnie do tej posługi i z pilnością uczyli się ję-
zyka polskiego (rita Romualdi c. 26). "'.szystko to moglo utorować BrwUlllOwi drogę do za-
brania znajomości z naszym Bolesławem chrobrym. iViebawem zawiązala się między nim a
królem polskim tak serdeczna przyjaf..li, ie okolo roku 1008 pisal Bruno do Henryka II ce-
sana: li jeśliby cię zaleci ala wieść, że królowi polskiemu Zu. wiele p,.zywią:.,ania i za wiele
wierności okazuję, tedy wiedz źe istotnie kocham go jak moją dus::ę, a więcej niż moje życie..
Po przepędzeniu kilku lat w zakonie, gdy j,d z woli papieia i Hen1'yka II cesarza mial
być arcybiskupem dla ludów pogU1lskich mianowany, dawał rzadkie przykłady zaparcia się siebie
i pokory chr::.eścimiskiej. Opowiadal jeden z towa1'::'Yszów jego Piotrowi Damianowi, że z Ra-
weny do R:,ymu szedł Bruno calą drogę pieszo i boso, wyprzedzając wesoło orszak podróżny
i psalmy Dawidowe spiewając (rita Romuald. c. 26, 27). Obda1'zony w R::.ymie palium arcy-
biskupiem i godnością poselską zaszczycony, wmcał znowu do Niemiec w zimno i mro:.y z ob-
71aźonemi po kolana nogami. \1' Merseburgu zastał cesarza Henryka i Taginona arcybiskupa zaję-
tych, ile się z..daje, podówczas pr::,ywróceniem bislillpstwa tamźe. n.ziqwszy od Taginona poświęce-
nie na arcybiskupa, udał się do Polski, na dwór Boleslawa chrobrego, któ1"Y miał rozlegle z
swymi sąsiadami stosunki; za jego ile się zdaje radą i -pośrednictwem zwiedził najpierw, około
roku 4007 \ręory; ::Jamtąd udał sic: ,'oku -/008 na Ruś i caly miesiąc bawil tamie, pra-
wdopodobnie w Kijowie, 1la dworze łVłodzimierza wielkiego. Xią ę ten dowiedziawszy się
ze Bruno ma zamiar udać się do Piec;;yngów, jego sąsiadów, odradzał mu to tuszelkiemi
sposobami, gdy zaś 1lie zdołał go odwieść od jego przedsięwzięcia, dał mu od siebie polecenie
zawarcia przymie1"za z Pieczyngami, i sam go z wojskiem przez dwa dni drogi aż do granicy
Państw swoich odprowadzał, zaklinając przy rozstaniu, iźby przez wzgląd lIa swój charakter
poselski, i dla oszczędzenia hUllby jakaby z.tąd na pmistwo jego spłyn ła. nie naraźał mlodz.ień-
M01lumenta Pol. Hill. Tom. l. ł
t.
.
186
H R U N O N A
czego życic, swego ILa śmierć męcze/iska... Przygody swoje w J..l'aju Piec:.yngów sam Bruno, w
pomienionym do cesal'Za /le/wyka liście, tak opowiada. »Przez dwa dni szliśmy bez żadnej
zgola przes::Jwdy, tr::.eciego dnia rano pochwycili nas Pieczyngowie, i w dniu tym byliśmy wszyscy
trzy razy, to jest: rano, w południc i wiec;;;ór z pochylonemi głołlJami, z szyjami obnaźonemi
prowadzeni pod topor katowski. Pr:;eciei. od śmierci ILit:chybnej ocaleliśmy laską cudowną Boga
i ś. Piolm, nas:;ego obrollcY, Była niedziela, gdy nas do wielkiej ordy pr:;yprowadzono. n.y-
-:,nac;:,ono flam stanowisko i dozwolono -!yć pokąd llld tvszystek, przez ro::.esłanych gOliców uwia-
domiony, na obrady sil} nie zbierze. Owoj w drugą niedzielę ku wieczorowi wiodą nas w śro-
dek obradujących, smagają biczem i nas i nasze konie; tłum ludu fliez../iczony rzuca się na
nas z iskrzącemi od wścick!ości oczyma, wznosi wrzask przeraHill'Y; tysiąc toporów, tysiąc
mieczy nad glowami nas.zemi wyciągnionych gro::;i nam f'ozsiekaniem w kawal ki. Tak nas tra-
piono do ciemnej nocy i na 'U's.:.ystkie strony s::.arpano, a llakoniec stars::.y::.na Piec:,yngów,
slowa nasze uslyszawszy, poznala w swojej mądrości, źeśmyto dla ich dobra do kraju tego
przybyli, i wyromła nas przemocą z m}; tiumu. Tak tedy wol Boga cudownego i fwjznakomit-
szego Piotra apostola spel1 iając bawiliśmy pięć miesięcy między tym ludem, zwiedziliśmy trzy
części ich kraju, do czwartej nie wkraczaliśmy, ale lepsi z jej mieszkańców posluw do nas wy-
słali. Okolo trzydz.iestu dus:, na wiaJ"l! chrześciUliską nawróciws::..!/, za wskazaniem boiem, za-
warliśmy z Piec:.yngami pokój którego, juk mię oni upewniali, nikt prócz nas zawrzećby nie
potrafił. PO/;lij ten, mówili, jest twojem d:.ielem. Jeśli będzie trwaly, jak nam to przyrze-
kasz, wszyscy ch tnie chr::.eścianami zostaniem. Lec::; jeśli ów wladca Rusi zachwieje si w
dotrzymaniu swoic1t pr::'YI':.ec:.eli, natenc:,as nie o chl'ześciwistwie lec:. tylko o wojme myśleć bę-
d:.iemy. Z tą odpowiedzią przybyłem do wladcy Rusi, a on c::,yniąc zadość żądaniom tym,
przez w:;gląd na chwa/ boską, dal Picczyngom tV zakład syna swojego. \Vyświęciłem na bi-
skupa jednego z 'Ias:,ych xięiy i poslalem go wra:. synem xięcia w ziellli Pieczyngów. Tak
tedy na 'Wi ks:,ą c::.eść i chwał Boga, ;:;bawiciela naszego, :,asianu została nauka chrześciań-
ska między najgorszem i najd:,ikszem jakie znajduje sili na ziemi pogaństwem.»
Z llijowa łvrócil Bruno znowu ,la dwór Boleslawa chrobrego, i wsparty od niego mdą
i środkami mater!lalnemi lJostanowil naWl'Ucat.! 110. wiar chrześciUlislil! Prusaków i \Vele[ów,
sąsiednich a niepr;:,yjaznych Polsce. Bylato- ostania :, apostolskich jego wypraw. Udal si
do Prlls na poc::,a..tkll roku 1009 /11 II jak mowi rocznika,.z kwedlillburski, a jak mówi Tltiet-
mar, w /2 ,'oku kaplwiskiego swego ::..awodll. Z,'azll doz.na! niejakiej pomyślności. Zdziala-
tvszy wobec k,'óla Netlllmera ter£ cud, jak mówi legenda, że w stroju biskupim lI..'s:.edł między
stosy ognia "l'o::'llieconego i :,ostawal tam caly i nietkntęty tak dlugo dopokąd xię;a siedm psal-
mów nie odspiewali, 'lawrócił króla tego i trzystu z jego orszaku. Xethime-r jednak e mial
brata który wra:. z nim mieszkając żadną miarą ochr::..cić sil} nie chcial. Obrażony uporem
jego król, dopuścił si,! bratobójstwa, a to dało powód trzeciemu bratu który miał osobny swój
udzial, ;e szukał ::.emsty za to na Brunonie. -Yie d1ll:go czekał na porę, ku temu sposobną.
.
i y w o T S. W O J C I E C H A,
187
Przybył do niego sam Bruno z ośmnastu swymi towarzys:,ami tV cel/l, nawracania go. Vatych-
miast kazał on ich uwi zić; po niej l kając się iiby 1fetkimer w pomoc im nie pospieszył, i
nie zmusił go do ich uwolnienia, kazał tli obecności SllJojej ściąć Brunona ze wszystkimi jego
towarzyszami. Ła[Jod1/Y jak baranek, powiada Thielmar, szedl Bruno na smierć męczeliską,
a kronikarz wircburski dodaje, że mu pierwej ręce i 'liogi a potem glowę odci to (Tita Romu-
aldi c. 16, 27; Viperti Bist. de prced. BrwI.; Ch rOll. \Vir;burg. ap. Pertz H. 29). Dzialo
si to w roku 1009 dnia 17 lutego.
Mial Bruno P";:.Y swych rozleglych wiadomościach 1'zadki dar do pisania i wprawę lUe-
pospolitą. Nie ws:..ystkie jednak pisma jego dos:ly do naszych czasów Trithemius w dziele
swojem 9 pisarzach kościelnych, ro:,d::.-iale 556 nadmienia o komentarzu jego do xiaJJ JUoj e-
s-:,owych, wypracowanym w dwoch cz ściach. Zdaje się że to była jedna z wc:,eśniejszych Bru-
nona prac. \V czasie, ile si zdaje, pobytu swego w Polsce postanowi! opisać dokładnie ra:;
jeszcze żywot ś. \VojcieC'ha, swego niegdyś towar:.ys:,a, w którego ślady wstępowal. Za pod-
stawę swej pracy wziąl on żywot tego śLVi te[}o skreślony pr::,ez Jana Kanapar;:,a, u/oiył ją atoli
10 calkiem nowy sposób, poprawiając w 1/ielitórych miejscach popr:,ednika swego, tv inllycll .11O-
Wit dodając szczególy tamtemu niez.'2 all e , a [}dzienieco, jako mniej potrzebne, lllb do zakresu
swego niestosowne, oplts:,c::,ając. Tak w tem jak i innych pismach slUoich od;;;nacza się bystro-
ścią sądu,głęboliiem zamilowaniem prawdy, i śmiałością w jej wynurzeniu. n' wyklad!'ie jest
on zwipry, kwiecisty; llder:a c:. sto u'y-:.s:..ym polotem myśli, 11iekiedy jednak treściwością zby-
tnią :.awily i nie latwy do zrozumienia się staje. n-ielu zdar eń sam byl świadkiem naocz-
nym, tIJ innych powoluje si na takicIde naocznych świadków, mianowicie 11a Leona i Jana
opatów, na innego ;,nowu Leona biskupa dwom cesarskiego, nakoniec na Rad' c:.yli .tstryka
który był ś. 1Vojcieclw 'li{lllc:.ycielem niegdyś, a po:,niej przyjacielem i towarzys:,em. Zlo one
więc w tern pismie B"llllona wiadomości są arcywiar'ogodlle, a dla nas ll!ysoką majq wartość
:'.fąd, że autor według wszelkiego podobieństwa 10 Polsce je pisząc, Polskq i sąsied:.twelu jej
więcej zajął się nii poprzednik jego ]{anaparz; mial z.aś wi h;:;,a;. latwość 1li ktokolwiek wta-
jemnic:enia się we ws:.ystlw co się Polski tyc::,ylo, jako osobisty p1'zyjaciel Chrobre[}o.
[nnem pismem Bl'llllOna dla d:,iejów naszych niezmiemie wa nem jest list obs:er/lY do
Henryka II cesarza. Pisał go autor tako:: w Polsce 1JO poU'rocie swoim, z J{ijowa tlJ roku 1008,
lub też- na samym początku 1009, przed llJyp:aWą swoja.:. do Prus. W nim l'ównie śmiało
jak zręcznie. nagania post,:powanie te[Jo cesar::,a w:,ględem króla polskiego, i upomina go iiby
prze:. sam u::.gląd IlU sprawę dlrześciaństwa staml si dobrocią pozyskać sobie Boleslawa, a
znajd:.ie w nim tak ihieln2[Jo i przyjaznego sobie spr:.ymierzelica, jakiego miał poprzednik Hen-
ryka, Otto, w polskim Jliec:.yslawie. Prześli(':,ny tel i sprawy oU'e:.esnc nie ma/o wyjaśniają('y
list dajemy niiej w zupełności.
Co do żywo/z, ś. \rojciecha, napisanego pl';:;,e:, Brunona, dos:,edl on 1IIIS w dwoch tex-
tach które si Z1lUcznie różnią od siebie. Jeden te..rt jest obs.:.erniejszy, w zastosowania momlne
t88
B R U O A
szczególniej obfitujący; drugi text jest jakby skróceniem tamtego, ?na jednakie tlst p jeden o
pobycie Ś. \rojciecha na \V':9rzech, a drugi teologic,;no moralny które si w tamtym .nie znaeho-
dza. Uc:,ony Pert:::. mniema że obydwa texty poehod::.ą od samego Brunona, i ohs:,erny zowie
pierwszą, skrócony zaś te.rt drugą, po:,niejszą redakeya.., Jakkolwie/;, rzecz się ma co do ży-
wotu skróconego. e:::.y on jest robotą samego Brunona, lub też kogoś poiniejszego, to tVs:::.akie
pewna le obs:::.ernego lywotu jest alltorem sam Bruno, albowiem opróc;:, innych o,;nak widocz-
nie na osobę jego lOska:::.ujących, natrafiamy w nim te same zdania i temii samemi slo wami
lOyra:.one, które są UJ liście Brunonowym. pisanym do Ilenryka 11 cesar:::.a; niema ich aś w
owej, tak zwanej, drugiej redakC1Ji.
Króts::.y lywot wydal najpierw Gotfryd Henschen tV tak zwanym bior;::,e Bollandystów.
\Vydal go z r kopismu pragskiego, pisanego w wiek'l XIV, a maja..cego tV niel;tórych miejscach
znaczne opuszczenia, tV innych znowu wtręty potniejs::.e, jak np. co do .imion rod::.icjw ś. \\Toj_
ciecha. L'lamkowo pr:::.edrukowali ztamtąd żywot ten 'lo :hiorach swoi('h 11abillon i BttsnC![Je.
\V 1ws:::.ych czasach wydał go Pertz w Pomnikach d:,iejotVycl niemieckich z r kopismlt admollt-
skiego , pisanego tli wieku XII na pergaminie, w c:::.wartce. Blęd!} niektóre tego rękopismu po-
prawil wydawca za pomocą rękopismu pragskiego zncmego mIt tylko z wydania Henschena.
Jest to :::.res;:;tą wydanie w:.orowe.
Żywot obs;;cTlIiejszy ra:. tylko byl dotąd tl'ydany. \Vydfllkowal go Suryus w wielliiem
d:::.iele swojem: De probatis Sanctorum ,.itis w [{olonii j'oku 1618, z ,.t;.kopismu d:::.iś niezna-
nego, po:.walając sobie jednakie, jak sam wy:.naje, poprawek ja/iie się tli rękopismie nie zna-
chodziły. Z wydania tego uiy/kowal dawniej Hensclten a tera:::. Perb, dając :; nie!]o pr;:.ypiski
11 dołu do ŻYWOtlt króts::.ego. Do sprawdzenia aś i sprostowania textlt oIVe[Jo Móry ogłosil Su-
ryus, nie mieli oni żadnego rękopismu.
\V c:.asie tegorocznego pobytu mego w C:.eclzach zwied:.ilem bo!]ata.. bibliotekę xi cia ftlet-
temicha w Kunigswart, i osobliwości jej pr:.eglądajqc natrafilem na ten obs:.el"llY . ywot tli ,. -
kopismic dawnym który tu krótko opis::; .
Jeslto dwutomowy foliant pod ::.nakiem 20. D. 22. tli bibliotece umies::;c::,ony. PisullY
nad:.wyczaj starannie na pergaminie, w jednej kolumnie, z tytulikttmi kolorowemi i bal'd:;o
ozdobnemi lJOc:,ąfkowerni gloskami. \V tera:.niejs:::.ej, nowej swojej optawie tli pól pergamin , ma
wyciśni ty na grzbiecie napis: Legendre Sanctorum. Pismo lU obu tomaclz, malo się 1'u:',li
od siebie, nie zdaje sil! jednak być ws:. dzie jcdnejie ręki. floku UJ którym go pisaIw niema
nigdzie wyrażonego, tvllOS:.ę tylko ze znamion grafic;.;nych że jest z wiekit XII lub XIII. Po-
c/rodz,i z dawnego klas:::.toru benedyktYliskiego w Ochsenhausen, IV królestwie wirtemberskiem, jak
i lOi ks:::.a c ść kode.rów tej biblioteki. Zawiera na karcie pierwszej żywot ś. Gala, zac:::'Ylła-
jący się tak: Incipit prefatio Walefridi abbatis, c nobii augensis, de \"ita sci Galii confes-
SOflS. Nisi me sanetarum auctoritas scripturarurn itd. Xast plJją dalej, karta 38: Passio
s. Leuaegardi cpi. k. a odwr. Passio s. Luce c\angclistc. k. -iS. Yita s. Aurelii episcopi
4./ I (l({ljl. pa;;_ biblll" fi (iiI >/rTI{I,d . l r. J(J. f)_ .fJ. T ab I. m.
It. /2;J
_T r 4.$$ t" g - 1 1\ 11, f 11\ 4
pK ' T1. -i 1. ., 03.
J,) -" a.$ UT vll .,,,,, 1'1ł1l£V$ fWf 1uJnn1.\ 1 ft,rrnf !1I1I
.... '... _ 1\ I UW' hU txl' runt1 m m{! Auriii l'om\i )e(fftT
_ ::- łnWnumł:l vutcm 1VUl( vr
j -.;--/ J fvu c 1'Un-utuf!qan 1 '
tJdr i o tx tl'tlr: PM n naTu.1łm4 ceVJ't'"m1f.fubfbumA
.£is'/ .r IJrll//()/lrl.
ł
I
ł
I
I
.II{;A'Ćljl. fiNY. 11;111. lIT fi llJ'V'/'/ _Plnlf)I.. l '1.' I
11'D .pIO bennco ...B, btc.qwd. nt 1Lnufer-tantii".qwcqwd..-
d.ecct;'"l.:u.nl'tą. ce1'1"i.fTtn..donv.no do pl :1)ulno
(4pLrt" (uf t1łbrW UIUCt( qUt-rl u.r4d W't; u:iUrv
(ala£ tz'4m dhf:, qw j ueUt om-nt-ui1nb ic1"m.-tet:1!1-
1:0 lAUQre- pJm,a. ;Er..łr 11-ł- -opu1'l1 ca.;ru.f 0/1 (Co puf b rwu" cu_m,OTA
fAcere:- fnttr1 mtb1. uor o m: puun 1O{{tc.t.Ułdntt' cn"c
me- ',.u,tre"",,,, uAlde- nltn11Ullc..e1 rLt'udJFperrre-: QUAJd.un'ł fe-
- .,.. --
ctffC-"1fiLcw, ,u1iJJ htbertt 1.U.d.d. IJUC",bl b teJn.C1:rdf.'1(trt1ormf
('..mctł(iim.uf paru17 "t1bt fnt"ę1TA-UUtDtrcu:.c:y
..". ---
u( -Ł-..t. q1. d.ebe(prne- ł'c;.... -re-1:OLU mu u. .J ttU1'1.t1"U-Q
"tUO ne pertrem ch511awfe(lnnornłne-d",t..btbere bane. tIC
bdecu . 6;rdo1:UGlunfi(r ' (Urm rA1'l.ent::łZ qłuub1.dfded.tt...
/htc::hu1;, f Ut! rif bOTtu.r" c..łt:ho L.c.u.r : fif\T qUdle -
1t££.e!rte:. rceffpm "1chfłnctuf .:tU .-S I-nn(ti'""nofm.1("q-t.-
ql.ULle(Cii£r 111: "t:U.l:,ne-hanC/urci: tnuamt confum.a mu.f.'1 nu h
trl u.e.ma.n1..Ul' 1 nd1 mornf. qLJdl1tUfD1a, 171 ,-{cet.... (h M f£a:t; o-pe1'&n
1 .,2Jare (kdta mcrt 'mu.i- rcdn- Uu.b 0pttmt pUd,t. łftm filctO .1\1.
ma..mea pc.loiiort qUA rn tf50 q Ud.fł tU aclme'.1td71.LnJfi mAlu
(ac U1nttł: quant5'ai ad dm ub.. uu tt. ctt&u( d,tto Dmne bo
mi. Operd. direuelcł* i eon f1ttrt bono" ftciZ IM Ime- ucb 1 (ta,
c.e:..tn:.deheo. CU1uf (c4:ffW.(i o nt: ej(ru. q,::cle(c:O fetfY) eu.t"sel
xp1, $f11 ' pora>. dt.ef..,menfq1a.m co1'14ltt:: nt annu:F
ŻYWOT Ś. WOJCIECHA.
189
k. 48 odwr. Passio s. Gcncsii. k. 49, Vita s, Utmari -itd. Brunona żywot ś. Wojciecha zaj-
muje w tomie I karty 145-1/$6.
Ten tedy r lwj1ism, podlrja.cy nam text Bl'LlIIO/llt w wielu miejscach poprawniej niż Su-
ryus, i be;:, owych ::.mian jakie sobie ów wyda/vm 1'obić pozwalal, w::.ia;;lem za podstaw wyda-
nia lliniejs::.eBo, i o;:,nac;:;am [Jo [Jloską pocz.ąfkową 1(, zalączając tu ora::. je[Jo podobizn którq
uprzejmej uczynności doktora PawIa Rafh, bibliotekar a kunigswartskie[Jo, zal"dzi czam_
Bl dy niektÓ1'e lJisarskie lub drobne oj1us::.c.:wnia lJrostllj i uzupelniam ;;.apomocą wydmi
Sllryusa i Pertza, a 1'óżnice tak od ich, jako i od llensclwna textu wykazllj u dołu, oznacza-
jąc poczqtkowemi !Jlosl;ami: S. II. P. liOdcxy na któl'ych si ci trzej wydawcy opierali.
Próc::. wlwyantów wlaściwych, drobnem lJismem u dolu umieszczonych, staralem się po-
llać dokladnie różtlic obu redakcyj tC[Jo żywotu, i te uSfępy które w pierwszej ::.gola si nie
znacllOd::.ą, wydrukowalem ::.al'llz ndej !Jloskami więks::.emi niŻli waryanty, aby lJr;;ez połączenie
tym sposobem obu textów zrobić to wydanie dla d;:;iejów u.źyteczniejs::.e.
Co do podzialu stosownc[Jo, 1'o::.patrywalem się 10 tej mierze u moich pop/';:,edników. Ina-
czej oznac::.a pojedync::.e rozd;:,ialy SurYlls który, d:.iwnym jakimś pl'zypadkiem, dwie liczby calkiem
przesliOczyl; inaczej znowu lIcnschen, a inac::.ej Pcrt;:;. Nie chcialem 1I1110 YĆ tych niejednostaj-
ności_ Gdy więc z powodu ustępu o 'Vęgr;:;cclt litÓl'Y w iywocie dlu:,s;:,ym ::.gola się nie z/w-
chodzi, podzialll percowskic!/o w ::'llpelllości przyjąć nie moglem, staralelII si przynajmniej
jak najwięcej ::.bliżyć llo nie!Jo, aby pisz-ącym ulatwić powolywanie, a c::.ytelnilwm znachodzenie
miejsc odpowiednich w 1'ó. nyclt wydaniach.
PAS SIO SANC'!'! .ADALBERT! EPISCOI)! ET l\IARTYRIS..
ł. Nascitur purpurcus 110s Bocmicis tcnis, copia, sub sc positorum hominum unda, fa-
maior filius cx parcntibus magnis; aurcum po- milia muUa persh'cpcns, argent.o et auro plcna
mum proccssit. c nobilibus ramis; progrcdit.ur domus. Cum essct. dominus lcnę, fuit. tamen
5 pulchra facię, scd pu\chrior spiritu, W ogitillC mcdiocris homo; oratio rara, scd habitavcrat
puerulus, qllod nomcn intcrprctatum sonat: serum miscricorÓa bona; llcglccta castitas, et
consolatio cxcrcitus. Pater cills crat vir ma- larga pallpcrllm cura. Mater daro cx gcncre
gnus et prępotcns; substan!ia cills integra. Scłavorllm crat nobilissima, digna iugalis iun-
posscssio t1ifl'usa. Es! ci mortalinm felirilatullI cta tligno marito; marito videlicet qui tangit
Wiel.f:O 1 Adalberli. AdciLel'li, tak zaWSM ma to imi{J r{JkoJlism K. - Pr:oed:r.. l, wiers:o 2 Doe-
micis. Bohemicis P. -.4 I'l"ocessilu exi,-il p_ - 5 spirilu, fide p_ - Wo;;ilihe. Voicechus S; Woi-
lech 1'_-6 inlerprelalum. si inlerpreleris S.-7 consolalio exercitus. excrcitus consolationem S_-
eius. suus P; suus nomine Slawuilz II_-Erat ,ii' magnus et prępotens& magnus et prrepotens el.at
p. _ 9 diffusa. Est ei. diffusa cst; cui 1'. - Przed.. II, wiers:o 2 SI'.' ipso S. - 6 secum. cum
illo S. _ 7 Maler. matrr eius nomine Slrziezislawa II. - claro. "jerna K. i S. - 8 Scla,-orum. Bo-
hemorum S. - nobilissima' n. caro [{. - iugalis. coniunx S, - 9 tangito contircit S.
ł90
B R U N O N A
reges Jinea sanguinis, quem longc latequc iura
dantem hodic trenmnt populi , Heinrico regi
accessit proximus nepos. Femina, aiunt, casta
moribus, plena elemosinis, fidem loquens operi-
bus, nobilitati suę pulchrum responsum dcdit.
Scd discipula virtutis, bene fit rea custos fra-
tcis. Xam dum zeJat zeJo castitatis, dum fit fa-
miliarius famula orationis, dat viro occasioncm
peccandi non cum una, sed cum feminarum
turba. Bonus pater, sed meJior mater, optimus
qui nascitur ex ipsis.
. 2. Lacte pJenus interea pan ulus homo fe-
bricitans, mortem vicinam parcntibus minatur,
f1ctum movet oculis ,-idcntium su os sidercos
vuItus. Patcr fceit spissum grcssum ad quem
amat prę fiłiis fiłium, tcstatur crcbris lacrimis,
quantus vivat amor pueri in visceribus patris.
110rs amara in foribus, ecce occUfrit salus benc
cogitantibus. Dixerunt ergo territi parentcs trc-
mula prece: Non 110bis Domine, n01l nobis 'lJival
puer isle; sed clericus in Dei matris ') honore
por:el -iug'llm tuum pulchra cervice. Sic dicunt
ponuntque super aItare Virginis, et recessit in
ictu oculi vis doloris; infantulus ad se redit
S?SPCS in omnibus membris. Bona angelorum
imperatrix augusta, perpetua virgo, sic in sc
c1amantium ad Deum portat hominum vota, 5
dum ncgare nescit corde petentibus, dum de
cęlo fert opem egris mortalibus, splendida
stcna maris.
Signasti iarn servum, virgo J/ar;a, tuutn.
3. Qui cum intra plcnilunium sensibilis pu- 10
eritię venisset, rudisque linguę meatus ad Jo-
quelam extenderet, primis clementis inficien-
aus. presbyterorum datur in manus. Tunc mi-
nister cius qui infantilibus cunis familiarius
adhęsit, ut mos cst humani ingenii, laborem HI
fugiens paraudis Jitcris se comitem subtraxit.
Proptcr quod arduum iter desperat, semel et
secundo oncita fuga ad dulccs parentes per-
rexit. Quo facto pater infrendens diris ictibus
et vit:łlibus plagis fugam correxit, et cum in- 20
dignatione scqucns, non ab re fiłium tradidit
amare salubribus scolis. am aperuit Deus
Przed:s.. I, wieru tren"JUnt populii tremit popu]us, adeoquc Si tren1Unt P. - 3 ł'eminal Femina
eius ut P. -.{. fideml fide K. - 6 benel pen e H. - custos fratrisl castitatis II. - 7 zelało fer-
vet S.- familiarius_ familiaris /1.-12 Laete p]enus interea ]Jarmlus homo I Int. I. pl. parv. S.- fe-
brieiLans- febricitat P. - U. ocu]is videntium SUOSI ,-identiłJUs eius S. - 15 fecit spissum gressum
ad quem amah lento gradu adit su um. Si f. s. ł.. ad puerum q. a_ P.-1G filiuml charum f. S.-
Jacrimis I ]acrimarum stillis P. - ł 8 oecurrit sa]us I occurrit, sed s:\]us S. -- 19 er{;o I enim P. -
ł Dei matris honore- D. h. m. Pi U. m. honorem S. - 22 Sic dicunt pOlluntquel sic dum po-
nunt P. - Przedz_ JJ, wiersz t super- sub S. - etl niema P. - 3 inl niema P. - Bonal Bona
semper P. - 4. perpetua virgo_ niema P. - in se rlamantium. s. c. Pi ad s. e. IIi se im-ocan-
tium S. - 6 de cęlol ere]o P. - 9 iam 7/iema P. - 1 ( rudisquel rudesque S. - 12 infiriendu&1
imbuendus S. - 13 Tune .,. eunis- TUDe qui dam qui cunabulis pueri P; Tunc impu]sus timol'e quo-
(łam, qui cunabulis pueri /1.-15 ut mos._.fugiens. arduum desperans iter p.-16 puandisl com-
parandis S. -17 Propter quod arduum iter desperat. Il;ique et ille a. i. d. Si niema P. - seme] et
6eeundo et seme] atque iterum Si seme]quc et secundo H. -18 parentes perrexito sesc parentes
recipit S. -19 Quo facto- Sed. Si quo scito /l. - 2 amare sa]uLribusI sa]utiferi P.
') Bogarodzicy.
,
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
puero aur cm cordis. 'ct interiecto mensis sp a-
tio tanta gratia perfudit, ut exindc par\"o sc-
niori usque ad unguem philosophię, eius pa-
pas l) morum et magister sensuum forct.
5 4. Decursis itaquc rudis infantię balbuticn-
tibus ann s, \Yogitihe Da,-itico nectare!!) pota-
tus, pafVoque melIe dulce canentis Gregorii 3 )
pastus, ut partem suam comedat, ad septcm
panes sapientię porta tur , traditur, inquam, ad
10 ingenuam Parthenopolim, Theutonum novam
metropolim liberalibus disciplinis imbuendus;
quam urbem rex maximus , primus trium Ot-
tonum, imperator augustus in magnum archi-
pręsulatum ercxit, et ut hodie cerncre est,
15 sancto l\lamitio in ł1uminis Albis puIchro lit-
tore, puIcherrimam domum prope construxit.
1 * Ecce prudens lector , in peccatis agnosce
latens mystcrium, si non gravat hoc dictum;
ut in peccato David et in aliis solet erratibus
20 bonum £glU'are yctus testamentum. Bis dum
presb.rter, dum £t pontifex unctus, bis dum
,
ignorantia peccat puer unctus, homo mortuus 6 )
quatuor dies 7) unguento Salvatoi'is ad vitam su-
scitatur; baptizatus ter, dum fontc Chdstum
ł9ł
[rbis cpiscopus tunc Adalbcrtus, ipse ct pri-
mus, qui, quem suo nomine Adalbertum vo-
cavit., bonę indolis puerum 'V ogitechum se-
cundo crismate linivit. Hęc cum facta essent,
non norunt, 4) postea quando finito scolę du-
clIo domu m redeunt, recordata est mater pu-
cri, quia Pruzis cpiscopus gentium positus,
cum idem Adalbertus per regnum patris iter
ageret, dcducit filium cum ungendis pucris ut
tunc primo eum crismate episcopus liniret. 1 *
5. Igitur ad frontem scolę hospes processit,
ianuas timoris intrat, ubi plures epulas apposi-
tas cernere erat quas, prout cui venę in lęvo
pectore saliunt, fi) amena turba discipulorum avi-
do ore carpebat. Scolis pl"ęerat tunc Ohh'icus
quidam facundissimus, ętate ilIa quasi Cicero
induit, dum mente monachum, dum sanguine
martirem facit, swnmre Trinitati invisibili Deo
aptus servus prreparatur: sumo baptisma ter
factum, quaternam unctionem semel errantem,
et colligam in sacrum septenarium - ubi vivit
puer iste, a via currat - invenio hominem Deo
plenum, septies Spiritu sancto infusum. P.
Pr:r.edz. I, wie,.u 2 parvo. puer S; parendo p.-5 papas. papa K.-6 Wogilihe Davitico nectare.
Voicechus Davidico n. S. i II; Davilico nectare Woiteh P. - 8 ad. et ad P. - 9 ad ingenuam
Parthenopolim, Theutonum novam metropolim. ingenu:e Parthenopoli Th. nov:e metropoli S. - 11
imbuendus. instituendus S.-12 Ottonum. Otto p.-15 imperator augustus. niema H.-15 sancto
... liUore. in pulchro littore Albis l1uminis sancto Iauricio Pi BUO Mauritio in fluminis Albis pul-
chro littore S. - Pr:r.ed:r.. Jl, wiersz 1 episcopus tunc. tunc erat episcopus P. - ipse eh et ipse
P. - 5 puerum Wogitechum secundo. puerulum Woicechum sancto S; puerum Woiteh secundo
P. - a postea quando. posteaquam S. - 6 redeunto rediit S. i P. - 7 Pruzis. Brutiis S. - 8 per.
super. P. - 9 deducit. deductum S. i P; deductum Cuisse H. -ungendis. unguendis P. - UL' nie-
ma P. - 10 eum niema P. -episcopus. niema S. i P. -linireh liniretur H.- 12 appositas. niema
P. - 15 cui. cuique S. i P. - U avido. niema P. -15 carpebat. carpunt P. - OhtricuSt Athe-
ricus S; Octricus P; Ot.tricus ll. - 1 fi Cicero unus. quidam Cicero S. · -:
t) nauczyciel. !Z) psalmami. 3) nauką moralną. 4) Adalbert arcybiskup magdeburski
Wojciech. 5) podobnie mówi Ruotger w żywocie Brunona arcyb. rozdz. 5. Cui in lreva
parte mamillre nil saluit. Pertz IV. 256. &) t. j. 'Vojcicch, nim został ochrzcony. 'T) jak.
Łazarz, po dniach czteru.
ł92
B R. V N O N A
unus, CUlUS memOl.iale clarum usque nunc
per omnem Saxoniam habctur; quem, quan-
tus foret, discipulorum facies inspecta sine
Iingua sonat, et pcr yicinas urbcs circumqm\-
que diffusa sophia digito mon travit. Appo-
nuntur pedagogus ct hcrus legere, sicut con-
suetudo erat domi discere; adest puero divina
gratia, currunt divite vena ingenium, Sfnsus
et ratio. Hoc autem asserunt mirabilc in eo,
si forte magister amo\"eret pedem, ut pro-
prium est vagis puel'orum animis , aliquando
proaeunte ludo totum consumpserat diem.
Cumquc dc lccła lectione ncc vCl'bum sape-
ret, et bcne il'atus magister flagellare incho-
aret : Dimille me. inquit, te!Jam; et dimissus,
ut rem notam, optime legit. Dicunt etiam tri-
bus linguis l) pro una locutum; cum scopę ter-
gum \"errunt, et ferientia flagella dolentem car-
nem frangunt. Auditoribus en im usus erat
latialiter fari, nec ausus est quisquam COfam
magistro lingua barbara loqui. Lnde admotis
urentibus virgis, prim um , mi domir.e garrit ,
iam cum increscit dolor qui legem non babet,
eoaem wrbo nunc Saxo J nunc Sda\"us mise-
ricordiam clamat.
6. Annos ter ternos in arca studii palestram
excrcet ingenii; effodiens tm'l'ę co_rdis obrutos
sensus contra ignorantię den sam noctem pren- 5
didit scientię diem. Post capella rcgis magi-
strum tulit. Scola dixit: Sat pJ'ala biberunt;lJ)
discipulorum di\"isa manus certas sedes do-
mosquc revisunt. Repatriat no\"o nominc A-
dalbertus, portans secum ?I.llces sapientię liquo- tO
res; dat caris parentibus visus filius gaudium
magnum. Hoc toto tum tempore adeo lasci-
\'us, ut homo, incubat terrcnis deliciis, vacat
puerilibus iocis; (juęrens cibum et potum, ut
pccus incurvat \"ultum, nescit rectus cernere 15
celum.
7. jIOI.itUl' intcrca- Bocmię provincię epi-
scopus; et si cst, ut auditum, coram astantibus
desperata voce testatur, quod ab nigris spiri-
tibus immundis ad tartareum chaos incaute por- o
tatur. Presens enim erat tunc Adalbertus, u-
nus extrema \"identium, et verba morientis
aure audientium; quem ut ipse post abbati in
Prudz. /, w;er8:ó t memoriale clarum. illustris memoria S.-nunc. in prresens S.-2 per amnem.
intra p.-3 sine. sive S.-5 digito monstravit. ceu di ito demonstrat S; digito 1000stl"at P.-AppoDun-
tur. apponunt. H. - 6 pedagogus. ad unum pedagogu! S. - berus. herus ad unum P. -legere.
le gem - 7 adesto et adest S. - 8 currunt. et curunt P. - 10 amovereh movisset S. - 12 pro-
deunte. pereunte K. i H. - 13 de lecta. de prrelectione S. - t6 Dicunt. Dicitur P. - t7 locu-
tum; cum. locutus; Domine mi: magistro clamasse, dum p.-t8 ferientia. fcrventia p.-t9 usus.
tune usus II. - 20 latialiter. latine S.- t Unde... damat. niema P. - Przedz.. 11, wieJ'sz :5 areał
arena K. i H. - 4 eordis. niema P. - obrutos. Obtu50S S. - 5 prendidit. pretendit K. - 6 Posto
Postquam S.-regis. gregis S.-9 Adalbertus. iam adolescens Ad. P.-tO portans. portat. P.-
12 toto tum. toto S; totum K. - lascivus. lascivos erat S. i P. - t5 incurvat. curvat P. - re-
ctus. rectius A'; niema P. - 17 interea. niema P. - 18 si. sic S; sicut P. - est, ut auditum.
est, ut audivimus S; niema p.-t9 testatur. testatu! S.-quod. niema p.-20 immundis. niema
P. - incaułe portatura deporłaretur S. - 2t enim. niema S. i P. - 2:5 aure. audire P.
I) czeskim, niemieckim i łacińskim. Ił) Virg. Ecl. 3. 111.
ż y w o T Ś. W O J C I E C II A.
193
monasterio dixit, ,isionis illius magnus horror clericus et sapiens, visiLile łes(imonium assc- 983
im.asit. ct ad Pl'imam salutcm ł,Jirexit. Exindc rcLi}t, quo" nos tcgimus, cum ad abbatcm no-
. .
emendare mores, frena poncrc animis , desi- slrum hoc sCI'ipto filius mandaverat. Ipsum
-dcl'ia carnis ignc divini amoris c""coqucrc cępit. episcopus Adalbertus suę ęcclesię pl' positum
5 8. Conveniunt dux trl'I' et maior populus, habuit; post supcr cordis arida Oantc Spiritu
98;; et pro eligcndo pasto re varias scnlentias du- sancto . nobilem monachum mons Cassinus
cunt; omnes t-amen ad ultimum manus lcvant, reccpit.
at:ra clamoribus implcnt. non h.1bcl'c melio- 9. Igitur elechłs episcopus auricomam [ta-
rem, nec 31ium oportcrc cssc suum epi- liam \"adit; qucm obcsę c1usę 3rtas \"ias egl'es-
tO scopum, qmłm indigcnam .\dalbertum, cuius sum prima ci\"iLas Vcrona I'ccepit. quę in faucc
nobilitas, divitię, aHa sapientia et placaLiles regni pulcrę levat caput. Ibi cum pastorali virga
morcs cum tanto honorc concordarcnt. El'go in\"csti,.it OHo sccundus, qui tunc loco patris
in hęe \"crba lcvatur tcrr cpiscopus, mutata I'apidis crm'iLus mont cm impcrii scandit; selt
mentc, pius Adalbcrtus. Hac ipsa dic, ubi cr.1t non dextl'O ominc. nec \"ivo matur!?\"e sapien-
t5 £'piscopium, audicntibus multis, locutum est tię signo rcm puLtic3m r£'xit; et aum omnc
d:t'ulOnium, cum prcsbytcri s:łcl'is imprccatio-I quod vuIt regcm oportcrc sequi. non ben£',
nibus ul'gcrcnt. ut cxicns uc homine posscsso putat, collectum OI'bem arnisit, et quarn pa-
dard honorcm Dco vi\"o: Qllid mihi molcsli tris terror pcperit, pacem intel'fecit. Scnsit
.eslis inquit? V salis cst mihi! AmplilIs Me Theutonum tellus patrcrn scilicpt mortuum,
o stare non possllm, qUla clcclus /wdie esl populo nautam maris; scnsit dOl'rnicntcm aurigam 01'-
tel''' episropus, gilem vahlc limfo, ('''rislieola.4- bis. cum quo prospcra Dei cucurrel"Unt. muHa
dalberilIs. Sic ait, et quasi citius dieto ccssit bona christian!? rcligioni accre,'cl"Unt. :\Iigrans
d::cmon impuucns Spiritui - san cło. ct ut Oagello migl'avit Otto pius, OUo rigidus, Om.a gubcr-
fugatus cxivit hominc s:mo. Cui rei homo, qui n:lrc doctus, I) cuius ll ) aurca tempora nunc gravi
25 hora illa prrescns cI'at, "'illico quidam, bonus gemitu memorat, quando pl'cssa malis sancta
Przed;;,. 1, wiersz G cligemło. levanł.lo 11; elevanł.lo p.-ducunt. dicunt S.-8 habere. haberi .-
9 alium oportere esse suum. a. o. e. summum K; similem. qucm epOl.tet esse p.-IO quam, sicut P.-t t
sapiential scientia S. i P.-U crat episcopium. accepit episcopatum 11.-15 multis. cunctis p.-1G
cum. cum iIlum 11; cum i\Iud P. - sacris. 7łiema S. - 17 urgcrent. ur{,"Crctur S; urgucrent P. -
18 mihi. niema P. -!:!t tel"l'ę' niema P. - 22 quasi. niema p. - cessit. niema P. - 2;) sancto.
san.cto locum dcJit. II. - !:!.ł. homine. ab homine P. - homo. 1I;e7n(' P. - 25 bonus clcricus et
sapiens. bonus et clericus sapiens S; b. e. s. c- p.-Przt!([70. 11, ft.jel'8Z quod nos. et nos S; nos et
p.-5 scripto mius. seriptum fiłius /1; seriptum folio p.-5 arida. aridam S.-9 vaJit. petit S.-
obesę. obsessre S; ob. P. niema H, - artas ,ias egressum. c. a. v, P. e. arclas v. S. - tO rece-
pito suscepit S.-12 lune. tum S. i p.-t8 S('nsit. Sensit hoc p.-t9 palrem sciliceh niema S.
P. i II. - 5 gemitu. cum gemitu P. - quando. eum P. - sanda. niema P.
1) hexametry zepsute. Ob.. Pertz XVI. 153. ) Ob. Chron. Saxona pod r. 973.
Jlonumetlla Pol. Hilt. Tom. l. 5
ł94
B R U N O N A
ęcclesia absque ulIa requie hostes msurgere
dolet. Duorumque oblita Ottonum , antiquum
nominat: fere inquicns meus felix mundus erat
OUo dum sceptra gerebat. ') Ergo archimandrita
:\Iogontinus, gravis homo, 'Yilligisus Adal-
berto, cui Deus interiori gratia benedixit, ve-
ner:lLile C:lput oleo unxit, et in pr:escntia im-
peratoris ad sacerdotii aJtitudinem provcxit.
ł O. Ea tempestate effcra gens LuBizi pa-
gani iugum c1I1'isti:mitatis dcponunl. 2 ) ct-{}UO
crrore :ulhuc laborant - post deos ali-enos
erecto colło cucurrcrunt, et. qui fugicntes fu-
gere nequcunt, christiani Illułti cccidemnt
gladio. Tunc peccato Ottonis muJta maja sur-
rexere, maxima ubiquc et miserl'ima naufJ'a-
gia cmcrscmnt, rcs publica turpitudincs passa
de solio desccndit, christiana religio lacera
iram Dei scnsit. Actum est bcUum cum Pola-
nis, dux corum 3Iisico arte vicit, 3) humiliata
Thcutonum magn:mimitas tcrr:tm lambit , Hollo
pugn3x m:ll'chio laceris vcxillis tCI'ga vel'tit.
978 Alia hora, quem rcx congl'cgat optimus popu-
lus et, qU:llem postea vidcre non contigit, ,-al-
de grandis exercitus. cum esset melius zc10
pugnal'e cum paganis, sine reverentia fraternę
christianitatis - congrediuntur cum Karolinis
Francis. Expectare non audent qui in ,-il'ibus
regni iratum imperatorem sciunt, non duran- 5
tes virorum fortium cedunt hostcs ad impe-
tum fortissimum. Sed dum vino ventriquc
coUum tlcctunt, rcgnante Ottonis infortunio,
victores in turp"em fugam desinunt. U1timum 98
ct lacrimabile bellum confceit cum nudis Sar- 10
racenis, quorum dum uJtra incrcdibilem mo-
dum numerus eXCI'evit, cęde cadaucrum lassa
dcxtcra defecit, et bcUantium hcroum vil,tus
fracta succubuil Stratus ferro occidit Oos pa-
trię purpureus, decor flavę Germani , pluri- ł 5
mum dilectus augusto c2sari; qui cum stupcn-
tibus oculis nefas horret, tandem pudet quia
muliercm audi,.it. t:mdcm scro pęnitct, quia
infantilia consilia secutus, sentcntias maiorum
proiecit. Qui putas color quęve facies ta- 20
lia ccmenti erat'? Quę fibi, quę magnanime
iuvenis illd dies erat, quando in potcstatem
SaITacenam popuhlm.. Dei traditum vidisti, et
Pr edz. l, wieru Otlonum, anliquum. :mliquum DUonem - 3 cralo niema K. - 5 Jo((ontinus.
Ioguntinus S; Magontinus P. - 6 interiOl'i. interiore P. - 7 olco. niema P. - 8 sacerdotii. sa-
cerdotum P; sacerdotis 1/. - 9 effera. cffrena S. P. i H. - Luttizi. Luitizi S; Lutici P. - 10 quo.
cum quo P. - t 2 cucurrunh currunt P. -13 ncqucunto nequi,'erunt S. - ł 6 ('merserunto emersere
S.- f 7lacera. lacerela K.- ł 8 Polanis. Polonis S; Polonianis H.- t 9 l\Iisico. Miesico S; l\Iesico P.-
humiliata Theutonum masnanimitas. hnmiliatus Teutonum magnus animus S; humiliata Th. magna ani-
ma P. i 11.-20 IIodo. Otho S. i 11; DUo p.- I vertito convertit P. i H.-22 Alia hora. Alio
tpmpore S. - quem rex congreg:!t. congregatus est P. - 23 qualem postea... impetum. exercitus
gr:mdis nimis valJe congrediuntur cum Karolinis Francis; cedunt hostes non durantes virorum for-
cium impetum P. - Przedr.. II. wiersz 8 collum. colIa P. i II. - 11 incredibilem. credibilem /1;
innumerabilem rkp. admont$/;i. - U succubuito subcubuit P. - occidit. occubuit S; cecidit P. -
15 plurimnm. plurimu:> S. -16 cum. tum s.-n horreto exhorret P. - 20 Qui putas color. quis
p. locorum K. - quęve. qure P. - 23 Sarracenam. Sal'racenorum S. i II.
t) hexamctcr zepsuł)'. 2) Ob. Tbictm. III, 10. 11. 3) Porównaj Thietm. IIJ 19.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
sub pedibus pagańorum christianum decus
laceratum aspexisti? Yere ut quidam spiritu
canens Domino ait: I) Cum sis iustus illste o1nnia
disponis; fum quoque qui debet puniri recte
5 condempnas. Quodsi augendę christianitatis
gratia non terrę causa cecidissent, tanti boni
cum aliter nequeat homo natus ad laborem
nisi mori debeat. Adeo se\'um vulnus doloris
..
mater ęcclesia pro nichilo curaret. Sed \'ę no-
10 stro miserabili ęvo! quia ncmo rex studium
habet ut convertat paganum, quasi Deus de
cęlo iubeat. Diligunt honorem suum o Chri-
ste, non lucrum tuum. Post sanctum et impe-
ratorem, magnum Constantinum, post opti-
t5 mum cxemplar religionis Karolum. ut com"cr-
terent paganos ad Christum nomen et rcm
glorię coram Deo et hominibus pauci accepe-
runt; ct es1 che u pro peccatis qui persequatur
christian um !l) et mInus propc dominus rerum
20 qui ęcclcsiam intmre compenat paganum. Er-
go rex puer. cerncns caros ablatos, optima-
ł-es occisos J ncS<'ius quo se wrtał-, irato Dco
quo vadat J maximam filiam criminum, despe-
ł95
ratiollem impegit. llIud post miscriam scquen;, 983
quod poetal'um qllidam iacens in marmoreis
hortis cantat:
Vir".
Una salus victis nullam sperare salutem. Aen.
. d d " ,.. 11.35-'.
emlSSO equo e It se m mare. .,at sompes;
ubi lassus cessat. Ipse rex nandi peritus su-
per undas diu natat, donec obvia navis Grę-
corum fcssum levat, ct extra sp cm c3rę co n-
iugi et supcrstiti populo incolumem rcddit.
Erat 3 ) ut accepimus ,-i,-iaa virtus in co, fenida
et effrena iu\'entus, manus prompta beno, sed
rara unquam cum cOllsilio. Mułła bona fccit,
sed quia ętas lubrica errare fccit, ci plura
prrecipitatione peccavit. Prope scmpcr pcrdidit
diebus sui s , ubi pręlium cępit; extra Theu-
tonum consuetudinem, pugn:mtibus eis J secu-
tum est omne infortunium. Est cuius efficicns
causa contra Dominum regis tacita offensa.
f ł. Retro sumit iter sanctus episcopus A-
dalbertus; vcnit in tcrram suam, pulchrę re-
gcns animam suam, et pasccns ben c optimis
pascuis slIbditam plebem. Res rpiscopii in
partes partitus, quatuor divisiones fecit; lInam
P,..łtd.r.. /. witrs:. 4. deLet. non debct S. i P. - 5 Qllodsi :1U endę... compcllat paganurp.. "itma
P. i /1.- 8 sę\"Um. secum K.- 9 curareb putarct 1'_- t O quia. nitma S.-f l babet. adhibet 5.-
13 Post. Per K.-et. niema S.-U masnum. niema S.-post. per K.-optimum cxcmplar religionis
Karolum. o. K. c. r. S. - f 6 et rem glorię. regale S. - t 8 perscquatur» pcrsequcbalur S.- 23 quo
\"adah niema S.- maxi mam. in m. -S.- cirminum, despcrationenu d c. P.- P, :r.C([... II. wicrJ/:O f
impegit. incurt'iL p.-2 poelarum» niema P. i 1/.-6Iassus. l. cst P. i II.-rex. niema P.- reddit.
reddidit p.-12 ra"a. raro P. i 1I.-f3 quia. niema S. P. i /1.-15 diebus suis. dics suos S; nit-
ma p.-17 Esb niema S i /I.-t8 caUS31 Co cst S; c. erat /I.-Dominum. Dcum p.-1 Adalberlus.
niema P. i /I. - 20 in tcrram... Res. nitma S. - regens» r('sit P. - 21 eh ct post P. - 22
ReB episcopii - . . rcccpih De rebus autem eriscopii primam partcm in agmina panperum; sccundam
pro rcstauratione ma Iris ccclcsi:e; tcrtiam pro cap'th'orum rcdemptione tJisposuit; quarłam ipsc cum
suis coh:erentibus ad necessario'J sumptus rccepit. 1/; slollJfl: in partes partitus qualuor di\"isioncs fe-
cit: unam clerus , aIteram (lpltszc:łone są lO rf-kopismie arlmo!'ltskim.
I) :-;ap. 12. 15. !l) t. j. Henryk II, cesarz wojl1j:1cy przeciw Bolesławowi Chrobremu.
Obacz niżej list Brtlnona. 3) Ob. Chr. Sax. pod r. 974.
196
B R U N O N A
clerus , aItcmm agmcn paupcmm suis usibus eurrentis, sed miserclltis est Dei, .cuius nunc
sumpscre; tertiam mater ecclcsia pI'O eapti- spiritu. compunctus laborare cępit episcopus
,-orum redcmptione et sua restaurationc pos- \Y ogitihe! in digito Dei faeerc et uocere cpi-
scdit; quartam ipsc cum cohęrcntibus siLi ad scopalia potuit. Ollid lWU potcst omnipotcns
necessarios sumptus recepit. Cerncre crat a- cum vuH, cum mcliora cogitat Deus? Vult nc- 5
lium hominem, o qualem, o quantum muta- minem perire, immo suorum neminem pa(itUl'
tum ab illo, qui paulo ante post pulebl'a tem- pCI'ire! pura bonitas, :sana ętcrnitas! una yeri-
poralia equorum cursq cueUl'rit, aut tota mente tas, sola dulceuo! tola pulchritudo, seereta sa-
in tcrrenis actibus iaeebat, \"el in desideriis lus et bcat.a pl':csentia! puldll'a cm'ihls, et caJ'a
eITarc sine magistro doctus erat. Rediit au se! ęternitas et cara misericoruia Deus. Quem 10- lO
recognO\-it propter quo U Deus bomincm fccit! qui, qu m sU;I\'e sedulo mcdital'i. o quam dele-
muta\"it amm'em, correxit pedem! ui,-ina eon- ctaLile, fclix et insatiaLile! cuius lueis abscntcs
cupiseens et sola cęlestia suspirans. Dc1ieias radios nos vere miscri, nos vivę glorię cxules, nos
ł:gre fert! ai\"itias non yuH. .\urull1 computat moJ'tui et cęci paticlller sustincll1us! utique
pro nuIJo, argentum pro luto, et quęcumquc quia quam sU;I\"e et ineomparabile bonum PCI'- 15
bumana vanitas usquc ad mortem amplcetitur diuimus, ad m łim'cm eumulum miseri<2 ll1erito
et amat, alta mente despeJ\it. Horum \"ero Jgnm'amus. AuriLus - nosh'is auui\"imus quam
quiequid est in pallpcrum usus et ornamenta mil'abilis in operibns sis ma ilłlC o Doruinc!
ęcclcsi , ut dixi, et ad sola utilia cOllvertere o dulceuo, vita et panis angelorum! agno' imus
cUl'a erat. oluit rcgnum uare di,-itiis! inlel- tc in ruiserieordiis tuis, cuius risus et sacel' 20
lcxit se uominum ipsis sccunuum iIJud: dilige luuus esse solet ulJa hora \"Crlerc impium, et.
denariwn, sed parce dilige formaln. Sęculum faeel'e sanc[um! sicut est: Rcspcxil Dominlls
et eius pompam quam clericus tota mentc Pelrll1n, et Iathellm ex publica o quoque dedit
qurerebat,episcopus tota mcnte fugcre cępit.lTna apostolum, et ex lupo fccit optimum Paulum.
cogitatio, unum studium erat, nicbil concupi- Ita euncta opera uei valde bona, nlaxime mise- 25
sccre, nichil qu:crere prretcr Christum. Intcr I'icoruia et reuC'mptio s lllltaris Dei! in euius
hec o domine quam bonus et sua\is spiritus nunc yirtute yctCf('S pen nas proieeit, et novos
tuus in omnibus! et utiquc non \"olentis neque mores 3ssumpsit cl?łicola Aualbcl'tus, cui dum
Pr ed:r.. /, wieru 5 Cernere crat... in cuius nunc virtute. Quid non facil omnipotcns Dcus, mira-
bilis in operibus !'uis, maximc in miscricordiis suis. Una nota vcrlit impium, facil sandum , in cu-
ius ,-irtule P. - 10 Re(liil. Rcdit K. - 11 propler quod. quamoLrcm S. - fc('itl feccrit S. - 12
amo 'cm. honorem S. - l t. computat pro nuilo. ducit p.'o nihilo S. - 20 iutcHcxit sc t10minurn
ipsis. inlelligit sc ilłarum non servum scd dominum essc S. - '21 sccunC:um illud... formam. nie-
ma S. - 8 et. niema S. - p,.:.erJ . li, wier8Z ;) Wogilihc. Woiccchus S. - 4 polesło faciL S.-
:; \'ult. qui vult S. - 7 ,'el.ilas. vcrilalis K - 11 qnem suavc. qllam sua,-e S. - t 7 quam mirabi-
lis. quem mirabile S - 18 sis. suis K. - 23 et lalheum. niema S. - 5 opera. niema S.-ma-
xime. niema S. - 27 et. niem;. P.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
acerrimis iciuniis lÓDgOS solcs ducerc, macris
vigiliis ineentiva carnis domarc, continuis gc-
nuum llcxionibus \"eniam pcccatorum impctra-
re, pcrdia ct pernox cura crat. Quomouo S3-
5 cra lectio in conlis palato snpiat, quantum
psalmorum nobile cnl'mcn in ocu]is Dci ,-alcat!
hoc ipse aut Demo proba\it. Scntiens scnsit
Dcum propitium et, cuius OJ'alio uat spiritum
sanctum , intime gustat dulcem Sahatorem.
tO Quantum ad extcriorem homincm, maiorcs la-
borcs plus uist.'ictum et austerull1 viwrc Bunc
in cpiseopio qU3m post in monasterio habuit.
Hefugit non solum (IUOU sua\"c est, scd ipsi
ctiam natul' necessaria ncg:n-it, incurrcns be-
t5 at memorię verbum:
O lIimitl1n felix Cli i parcus slI{ficit usus.
Contra varias voluntatcs et laLia insurgcn-
tium vitioruID oIDni arte, omni studio ,-irtutum
occurit, donec desidel'iorum spinas vellcret.
!O lcrrenasque dclectationes vineerct. :\Iulta pas-
8US, proficuum et ingcntem sudorcm eonSUID-
psit. l\lirautur fervorcm suum omnes qui eum
,197
ante novcrant, ct qui prope lalus vadunt, ama-
tores carnales, rigidum vivete odio habent.
!ta h1me ct siti non sinc causa laborat ! frigorc
nimio, vigiliis et hil'suta vcstc sinc misericordia
corpus affiigit. Desidcrium quippe cius in Dco
el'at, et postpositis cogitationibus malarum
curarum, quas amor vanitatis habet, animam
scmper in manibus habuit, nuIIum volens ha-
berc inimicum, nisi inimicum. DcbcUat eius
:ipertas, ct cawt cius oeeuItas ncquitias! cui
utiquc tot col:łphos ueuit, quot opera bona fe-
cif. C:llcal mundum sub pediLus, subiecit li-
bcro :mimo tcrr fclicitatcs! habens spcm cę-
lo, ncc scnsit transitorios labores. Scmper
aborsum fugicns, quo cm'o h'.łhit, omni :mnisu
festinans sursum quo spiritus \"ocat. Bene vi-
xit, benc docuit; ab co quod orc dixit nun-
quam opcrc recessit. Populus autem erat durę
(en icis, scr\"Us libidinum faelus; misechantUl'
cum cognatis, sin c lege, cum uxOl';bus multis.
:\Iancipia christiana perfidis et Judeis vcndc-
bant; dil's fcstos confusa religione observant,
PI'f.tlh. I, wiersz 2 genuum flexionibus' genuflexior.ibus S- i P. -.{. percia . perdiu. S.- et. nie-
ma P. -6 psalmorum nobile... proba,ib oratio corde fusa in Deo valeat, expcrientia mai)i:;tra didicit,
coLtidiano exel'ciLio 101JIlcnte c03no\"it P. -7 ipse. aut ipse S. - selJ(;it. sentit 1/. - 8 cuius oralio
dat spiritum sanctum. niema P. i 11.-10 Quantum...m'Us. niemu P. i ll.-maiol'cs labores...habuit.
']istril'tiorem et :-łUsteriorem ,i,-cndi l'ationem nunc in episeopatu quam priu;; in monasterio halmit S.-
J;) ipsi' ipsa S. - t.{. incurl'cns. i. in il\ud S. - J i Contra... fugiens lJuo Laro trahil.' Contra lu-
clas dcsideriorom. et lahia insurgenlium ,.itiorum om IIi studio om ni arte ,irłutum. occurrił, ,]oncc
malas consueludines ,inceret. terrcnaslJue dulcedines c,.ellcrct, multa P:łSSUS, proficuas diffiru1tates
ingcntcsquc labores consumpsit. Caro pugnat, anima laborat , Deus adiu\"at., homo manus mm'ct,
angclus ,-ircs millistrat; demon et mundus loquatur sivc taceat. norcrc pre,-akt neuter; fer,.ens et
frcmens apel'ta et occuUa ncquicia s;e,-ientcs hoslcs debrJbt, cakans humanas felicit3trs. nec cu-
rans transitorios 13borcs. Peius fugicns quo caro trahit l'. i malemi odmiannmi II. - ,"arias. no-
xias S. -' 19 ,'ellercl' cvelleret S. - 2 suum. <'ius S. - Pncdr.. 11, win.n ,i\"erc. \"it:c genus
S. - 10 nequilias. insidias S. i P. - 12 subiecit. subiicit S. i P. - 13 cł::1o. in crolo S. i P. -
1:1 aborsum' dcorsum S. - t8 ()pere' ab o!lere P. - erab niema K. i S. - HJ miscebaotura mi-
8ccbatur S. i P. - 2Q sine' et sine P. - 21 et. niema S. i 11.- 2'2 obscrvanł' oLservabant S. i 1/.
fUM
B R U O N A
tlies ,'ero ieiuniorum voluptatibus vacantes,
omnino npn curant. Ipsi clerici palam uxores
ducunt, contradicentem episcopum iniquo 0-
clio oderunt, et sub quorum tutela quique fu-
crunt, contra ipsum maiores terr excita\"Cfunt.
Erat autem labor plurimus, contradicłio cre-
scens; et cum emergentia mala emendare non
pi)sset, ubi piscatio sua nichil cępit, sanctus
episcopus locum dare necessarium duxit.
12. Itaque ad sanctam civitatem, ubi me-
moriale sanctum, ubi sepulcbrum Domini est,
pedester ,"enire affectans, matrem mart 'rum,
apostolorum domicilium, aure3m Homam in-
tra,.it. Ibi tune pulchrum luctum gręca impe-
ratrix augusta, quę iam longos dies mortuum
flevit, sepuIti coniugis memoriam reparat, dul-
cem Ottonem elemosinis et orationibus cęlo
commendat. on enim tliu supervixit Otto cę-
sar, postquam rei publicę talem errorem ge-
nuit, christianorum tot mortibus pagafiorum
animos satia\"it. )lira res. In tantis adversis
ilIum circumfIuentibus non resipiscit; quid
contrarium ministro ęterni impcratoris gesse-
rit, quid pio Laurentio 1) pcccavcrit, non reco-
gnoscit. Episcopatum, quem pater in sacrum
honorem pretiosissimo martyri erexit ambi-
tione suorum in peccatmll ductus filius destru-
xit; non faciens ordinem, quasi qui aqrułm in
mare fundit episcopatum deieclt, ut plenum
deliciis archiepiscopatum ditaret. Tulit cpisco- S
pum optimo Laurentio, posuit. Part hen opoli ar-
chiprresulem nostro ::\Iauritio; factum est con-
tra ius in ecclesia Dei, donec adveniens no-
ms rex et religiosissimus errorem correxit.
Post tres Ottones Hcinricus christ.ianissimus 10
ecce wnit. Propter hoc peccatum velut pater,
pugnante L lUrentio, ubivis gentium victoria m
fecit, ita filius lęso Laurentio victoriam perdi-
dit, diebus suis omnem confusionem recepit.
A\"ertentc f lciem Deo, quc;: sit tua virtus, o ho- 15
mo? specta nune in homine uno! Quid pro-
dest benicus ardor? Quid valet virtus nec suo
loco? Age fac cuncta cum consilio. Quorsum
"enis sapiens iniquo Dc.>o j sicut scriptum est:!!)
..."ion est consilium nec ratio contra Dominum. O
Quapropter audiamus bonum consilium, quo
dicitur: Omnes vires et cogitalum tuum iacta in
Domillllm quia ipse te enulriet; spera in Domi-
no, et ipse (aciet. Inspiciamus magnę indolis \"i-
rum, cx multo merito imperatorem. augustum. t:;
PrJ,ed . I, witru 4 oderullt. oderant /l-quorum. niema P.-quique fucrunt. qui suorum H.-:i ex-
ciLaverunto concitnerullt S; excitabant li. - 7 emendareo superare P.- 13 inLravit. ,'enit P. - U
tum'o tum S i H. - 15 r.1ortuumo niema S. - 17 cęloo niema P. - 18 Otto cęsaro niema P;
iIle II. - 19 enuito genuit, et S. - I animos s3tiavito animas sociavit P. - 23 ęternio niema
P. - I)csserit o egerit S. i /l. - 25 sacrum o suum 1'. - P,.zed:ł. II. wiersz 3 ordinem. ordinate.
led II. - 5 cpiscopum o "iema P.- 7 nostro o sancto P.- contra ius. scandalum P.- 8 ad,.eniens".
"iema P. -!) et rcligiosissimus o niema P. - errorem o veterem e. S. i II. - 10 I1einricus. sccun-
dus I1cinricus P. - l t patero patet S; niema P. - 12 pugnanteo pugnanti P. - ubivis gentiumo
niema K. - 13 fecit. niema K. - ita lilius... perdidit. niema S. - l 7 nec suo o sine suo S; ne-.
8cia cedere P. - 19 sapiens iniql10 o aspicicns irato et invito JJ; sapiens invito S. - Dco. a Dco
P. -!t quo dil itur. "iema P. - 22 ,ire o curas S. - 23 quiao niema P. - Dominoo cum P. -
25 ex multo merito. niema P.
I) patronowi biskupstwa merseburekicgo. 2) Prov. 21. 30. cf. Ps. 54. 23.
ŻYWOT Ś. WOJCIECIlA.
ł99
Ecce dum peccat: et non emcnaat, plcnus scahello ipsum de solio deponam. Huius visi- 989
adversis, media "iła moritur, iacct mmc inglo- onis tel'forem minasque exitiales cum cogno-
fius, o! utinam et non reprobus. pulchrę vir- \-isset rex puer, facinus non correxit; sive amor
llltis aJumnus! Prius vero quam moreretur ut hominis suasit, sive ira Dei iussit. lIuic in par-
S ad pęnitentiam hominem słimularet, sicut est \"0 corpore melior \"irtus, magnus amor et fi-
solus semper clemcns Deus. talem VISlOncm des suis, larga manus sine qurercla cunctis,
cuidam sapienti ostendit, quam ut auditam re- sapientia maior in annis, pia humanitas Dei ser-
colimus , infrn notarc non absuraum putamus. vis, cenfcssio et oratio bona rcgnum tenuerunt;
octe intempcsta, quando altus sopor occu- sed heu pęna oc statuendis episcopis, ut est
ł O pare solct homincs, vidit ipsum <Je quo agi- humanum peccarc, in pluribus pcriculosc e-
mus rcgem Ottonem aurco solio sedcntem, xercuit iocum iuventutis, ct cum esset in pul-
sub pedibus eius 3rgcntcum scabellum; epi- chro usu super doctrina librorum . sola infeli-
scoporum ct astanłium procerum circa ipsum citas bellorum victoJ'i łm tulit. In meuio cursu,
prospexit seriem longam. Intravit autem derora cum dulcissima \"ita et gratissima lux iuveni-
t5 facie ad instar ignis im-mis, qucm nivea ycsłis bus hęc est, non adiuvat honor rcgis, fit vi c-
\"estivit et purpurea stola in pectore cinxit. l'\cc lima mortis; pulvis in pulverum redit. Videłe
słat, via vadit, argcntcum scabellum dc pedi- quantum glorię cęsar reliquit! Sed peccatum
bus cęsaris cum inuignatione suLtraxit, et a- quod vi\"ens neglexit, mortuo marito emenda-
verso vultu ianuam petit. Quoa ęgre ff'rens re uxor sllperstes instabat; lcgatos mittit, ele-
!O post illum cucurrit, taje somnium rernere qui mosinas et orationes multorum, per quos pro-
meruit. Quęso inquit Domine 11Ii dedecus ne {a- pitium reucmptorcm appellaret, ut pecc ltorem
cias; subpedaneum reddas, quisquis es qui lanta rcgem ab incenuio liberarct. Hęc tunc, uLi
audes. obsecl'o. regem coram populo ne cOII{ulldas. sanctum \"irum adesse cognovit Adalbertum
Hęc magna potentis Laurentii aurea persona nominatissimum episcopum, et Hierosoli-
!5 erat, sicut illi cpiscopo post agno cere Deus mam propcrarc audivit, dam ad se vocat;
concesserat. Qui dixit illi: [mmo, si meum de- oransque ut pro ani ma senioris oraret, mas-
decus non emendat, maiora {aciam; subtracto s lm argenteam obtulit ingentem. Lbi accepit
Pn.ed70. /, wierll70 l emendah emendatur H. - :5 pulcbrę- magnre P. - 5 !tilLularet. niema K.-
S notare- annotare S. -1 l Ottonem- niema P. -13 astantium. _adstalltium S. -U prospexih as-
pexit P. - t5 alo instar. instar S. - iU\'euis. i. ineognitus P. - 16 eh niema P. - 17 de pedi-
bus eęsaris- niema P. i /l. - t8 suLtraxit- subtrahit S. -19 petit_ pctiit 11. - 21 dedccus. de-
deeens P. - net non II. - 5 erah orat S. - 26 qui dixit illi. niema S. II i P. - Immo- Im-
mo inquit S. H. i P. - Prz,ed.. li, w;ers.. 1 ipsum de- ipso S; ipsum p.-3 amor. slimulus /1.-
4 iussit. iła i. S. H. i P. - Huie in parvo ... ,iełoriam tulit. niema P. i II. - 7 in. niema S.-
Dei servis. erga Dei servos S. - 9 heu pęna. llree peeunia S. - łI et. Iliema S. - 15 regis.
regem 1/. - ,.icłima. victoria K. - 2t uh niema P.- 2! tunr. tum S. i P. - 2 et. quem H.-
2G oraret. rogarct - massam arsenteam obtuli t ingentcnll m. o. argcnti i. P. - !7 Ubi acce-
pih Aecipiens P.
200
B R U !II O N A
vir Dui onus argel1ti, suo itincri aut necessitaLi ChrisLi pcrfceliorem discipulum im'enit, pa-
p:u'um providrns, omnia seeutura norte pau- trem ilum calida spe aceensus peLi\'it, sub
peribus expendit. quo par\'ulus factus iugum Christi ferre
13. ec mora, magnam Romam egrrssus, et obewentię aureas litteras parare satagcbat.
aa sanctarn ci,-itatern I1ierusalem prreter spern Amplcxusque genua senis, in hoc firrnus hę- 5
irnperfecLum iter assurnpsit. am ea via duc- rebat. Non negat p:lter ilus. Jst. inquit, lw-
tus montcm Cassinurn usque per\'enit, ubi mo ego sum Gr'!.cus. melius cOT/venźunt, rum
beatus Benedirtus caram sedem posuit, et quibus ag as . monac/li [atini. Redeas Romam.
mu1t.os ł-ilios Chrislo generans, pulchr:uu rnili- lIutricem sanctorum {iliorum. Quęre nobilem. ab-
tiarn pulcherrirnefini,-it. Ibi ahbatis et fratrurn batem. amicmn flOstrll1n Leonem; die me misis- 10
_piis Illonitis castigatll , ne inutili \"agatione \"i- se te f'udem discipulum ad talem magistrum.
tam cxpcnu/'l'et; loco staret; ita melius \"irtu- Hoc duce iti1].eris pręlia Dei pugnalurus securus
tum f1'Uclus r(1ngl'eg:u'ct. Dcum \"Cro propi- incipe; ad servilutem Dei (orliler aeeede. sub
tiurn Lene \'iwns onllli loro in\"cnirct., ut ilIlI(] hoc lw/rono eOIl/ra adversanlia eunela animę ad
P". fO in psalmo: In omni loco domiTlltliollis cius DeIzm progrcdicnli salt'lIs enalabis. Et 11laiore l;;
2ł.
belledic anima mea Domino; l't rUl'sum Hic- ,lamma, quę 1IItnc in te /lnlet, acrellSllS, exere-
ronimi ł) scntentia Lona: Xon Ilierosolimis I seel collidie in le Dem et Dei {ocus.
vcnisse, sed lłierosolimis bene t'ixisse laus sit'e ,U. Ferit ut homo Dei bonus di,<it: au san-
salus est. Animau\"cl'tit di\"iuum animai ha- cłum llonifacium rnonachilem ,-estelO accepit;
brns oculos ante et retro, ita esse, ut. <licunt., sub aLbatc quo diatirn rcgula duce rnilitavit. ':!o
nec stetit in suis lJistincLioniLus, d:ms locum PCllcm iunxit obęllicnlię imprl'io, et tamquam
salubrwus consiliis. Legerat enim hoc peri- au cpulas, ita ad romplend1 iussa festinus,
culum esse hominis, si non spiritualillm ma- et si quis quid prrecepit, ad co lętus quo plus
iorum a<lquiesceret consiliis. Xec mOl'a mon- ,-ile erat, ser\"itium omne libens facit; cuncta
. tern fcst.inus descendit, et quem in philosophia humilia uiligenti studio in se format, ut ad si- 25
..
-I
Pr1.e(b.. I, wiers; 2 parum. nil P. - secuhira. sequenli S. - G assumpsih suscepit S. - 7 mon-
tem111lema II; ad m. S. - 8 bealus. s:mclus S. - posuit. postremo posuiL S. - 11 castigatus.
horLabaLur 11.-12 loco. sed l. S; in l. P.-U omni. in o. S. i ll.-inveniret. credet 1,.-ilIud.
dicitur S. - 16 IIi ronimi. S. Ilier. S; S. Jer. I'. - 18 ,'enissel fuisse lI. -lans sive salus. lau-
dandum S; laudabile P. - 20 ila. pl'lIbanle munda discrecione. ila P. i 11. - 21 nec stetit _ . . Nec
mora. nie 'na /l. - Pr::oedz. ll, wicr :ł. 2 peli,-it. petiit S. - 7 com'eniunt. c. lilii P. - 8 agas.
brec agas P. - 12 pręlia l ad p. S. - pugnaturU!.h niema S. - securus. fortiter P. - ł3 incipe.
accede S. - fortiter. securug H. - 15 progredienti. progrcdiens K. - maiore. maiori S. - 17
cottidie in te Deus et. tibi collidie P; qllotidie in te Deus tnus S. - t8 bonusl bonum J(; niema
P. i II. - 19 monacbilem. monach alem 11. - 20 quo dialim. nad diaLim dodano w kodexie [(, tq
,amą rfką: id est assidue; fliema S; quo dixit P. i /l.- 2t et. niema P.- 2 complcndal com-
plectenda H. - 23 adeo I eo magis 11. - 25 in se form to se infol'mat H.
t) 'V lidcic 13 do Pauliua. S.
ŻYWOT Ś. WOJCIECHA.
militudinem Dei propius scandat. Obliviscitur
se episcopum, factus parvulus in medio fra-
trum. Coquinas purgans , ebaomaaas intentis-
sime procurat, scutellas lavat, et ad necessa-
5 ria cuncta cocorum cursu pervolat. l\Ianibus
fratrum aquam OC puteo ministrat . mane aa
claustra, vespere, meridie 3d mensam aquas
hum ero apportat; ut enim vespere mane et
meridie integrę congregationi serviret, talcm
10 obędientiam ae abbate rogans accepit. Cogi-
tationem tacitam in se regnare numquam per-
misił; quicquid acceaens ad 3nimum diabolus
dixit, statim senioribus p:,lam fecit. Acułissimc
autem interrogavit de scripturis sanctis, sedu-
11110 percunctatus de ccrtantibus vitiorum, vel
,'irtutum naturis. Sea aa hęc. quod antc ne-
scivit, qurerenti illi recte abb as responait, ut
ipse non semel ad nos dixit; unde luce cbrius
constat, quia inspiratio Dei erat, et gratia di-
o scipuli hęc erat. Jacit in domo animę suę fun-
uamenta profunare humiliłatis; ex quatuor vir-
tutibus instar crucis expressis: pruaentia, iu-
slilia, fortitudine, temperantia angulares lapi-
20t
dcs erexit, ex quibus durabiles parietes vivo
s:, o construxit, q uos cavo ferro obedientie
.. ..
explanat, albo limo patientię munivit. De hinc
quę duplo calamo texit divę caritatis aurea
teda superposuit. Ternplum Domini se fecit J
regale cubilc filio regis intra se prreparavit.
Orationum lectionumque studiis eo licentius
incubuit. quo negotia prrepedienłis seculi
l1ulla ad aurem venerant; nullę curę vel
pericula regcndarum animarum vexabant. Ex
quo ,'el ex cuius ore nunquarn conten-
tio, nunqu3m venit amam murmuratio. Et
cum abbas vchementissime eum increparet,
occurrit benigna patientia, et semper flexa hu-
miliatio. Erat lretus aa omne iniunctum opus,
non solum maioribus sed ełiam minoribus obę-
aire paratus; quę est prima ,-ia virtutis ad
summa tendcntibus crelicolis viris. Quinquen-
nio pleno miles monasterio erat, dulcedine
morum cunctis placens, altitudine virtutum
longe antecellens. Si cui forte vcnit inviaia.
sure sanctitatis, hunc humilitate cito placabat.
Proficiebat de die in aiem, de virtute in virtu-
Pr:r.ed:ł. I, w;er8 1 propius. promptus S. - 2 se. niema P. i H. - episcopum. ipsum S. - par-
vulus. parvus P.- 3 purgans. purgat S. II. i P.- intentissime. nie w!lrainie K; nitidissime S.-
4. ad necessaria cuncta cocorum cursu. ad cocorum n. cuncta CUl'SU K. - 5 pervolato volat P. -
6 aquam de puteo. aquarum usus P. - 7 meridie. et m. S. H. i P.- aquas. aquam P.- 8 enim.
hoc P. - mane. niema H. - et meridie. niema K. - 9 serviret. servicium serviret P. i H. - 10
de. ab P. i H. - 15 certantibus ,.itiorum vel virtutum. vitiorum ,-el ,-irłutum S; tractatibus vitio-
rum H. - 18 dixit. ait P. - 19 erat. niema P. iII. - o Jacit. Jactat 11. - 21 ex quatuor....
munivito quatuor vitrtutes instar crucis expressu: prudentiam, iustitiam, fortitudinem, temperantiam
a. l. e. ex q. d. p. v. s. c. q. c. f. o. explanavit, a. ł. invicl;e patienti;e m. S; facit ex q. v. i. cru-
cis; expressit prudenłiam. iusticiam, Cortitudinem, temperantiam angulares lapides, ex quibus d. p.
erexit ferro obedienti;e exequatos, calce patienti;e munitos P. - Pnedz. li, wie"8Z :5 De. Dum P.-
... quę' iis qmc S. - divę. divin;e P. - 7 licentius. diligentius H. - 8 incubuit. incubat P. -
9 \'eneranto veniebant S.-10 Ex quo veh niema S. i P.- 11 cuius. suo P.- f 2 venilo profecta
est S. - 13 increpareh vellet increp8re P; s;epe increparet H. - 19 pleno. plenus H. - miles.
111. Christi iu S. - li placabato placavit P.
L H
202
B R U N O N A.
tern. Processit in hospitio suo hospes Chri-
_stus; tamquam in gradibus eburneis rex coro-
natus procedens processit, et usque ad per-
fectum diem crescerc fecit.
99ł 15. Post populus terrre episcopum su um re-
\'ocat; sancti viri papatem Radlam sapientem
et - quia frater carnis aornino terrę fuit-
Christianum monachum t) virum eloquentcm in
hoc opus eligunt. Hi duo cum litteris mctro-
politani Romam veniunt, de reditu pastoris
papam apelIant , populo penitenti matrem su-
am requirunt. ProrniUunt cx ore populi errata
corrigere, quę aeliquerunt sol\"cre, desinerc
a malis, studium dare bonis. Abcessus sancti
viri conlrarius erat aomno papę; talcm marga-
rilarn a suo corpore avcllere, durum erat ma-
gnę Romę. Sed facta sinodo , ratio obtinuit,
quia gen s sua plena m satisfactionem polliccns
vorat, dimissum gregem contra Yoluntatem re-
petat. Amborum, papę et abbatis, imperio pa-
rens. fracto suo libitu flens episcopus ad epi-
scopium redit, pro cuius rcgimine virgam, pl'O
pignore anulu m aantc apostolico accepit. Do-
minica aie veniens venit domum, ad unam ci-
,'itatem, ubi ipsa die mercatus crat magnus;
quę visio non parum addu it tristitię sancto
vlro. Ad cos vero qui se reportarunt, impro-
peranao sic ait: Ecce vestm p7'omissio bona:
pęnitentes vestl'i nec feriantU1' lwc die sacm!
Stetit tamen in episcopio suo, pascens macrum
populum divino paLulo, et si vellcnt, potans 5
salutari poculo. Primum novo ad\"entu pasto-
rem vercntur, quasi vi vi fidelcs matrem eccle-
siam petunt, et parum repressa mala consuc-
tuaine, quasi cum christianis actibus Christum
adorant. Y crum nova religio cito dorsum ver- 10
tit, antiqua consuctudo superiorem manum
tcnuit: spreto Dco carnalem populum caro ha-
xit, delectata iniquitas desideriorum via s CUf-
rere prrecepit. Y oluptas pl'O lege erat; cui SCf-
vire regn3re est, unulll Dorninum nolunt; 3d t5
ignominiam suam, ut muItis dominis servitia
ag:mt, ncctunt siLi funes pcccatorum, quibus
trahi \"aleant in ęlernull1 exitium, quia disc{'rc
nolunt, ubi sit s:lpicntia, uLi sit vit:I, lumcn
oculorum et pax. w
1 fi. Accidit, ut solet humanis erroribus, ut
quredam m:ltrona ingcnitam nobilitatem oblita,
scortum faceret, et palam facto pcccato, ma-
ritus vitarn mulieris qurereret. Ipsa autem ad e-
piscopum concita ala pedum confugit; quam in 2 j
oratorio sancti Georgii retro altare abscondit, ut
Pr:łed:ł. l, wieru ! in- niema H. - 5 Posl_ Postea S. - revocat. revocant 11. - 6 Radlam. 1'3-
dium S. - sapieniem el quia_ qui II. - 7 quia frater carnis_ qui fratre carior S. - domino terrę
fuih BUO duci erat P. i II. - 8 Christianum. Chr. Zrah Kwas (Strabkwas) II. - 9 hoc- 8uum P."-
ił malrem suam. patrem 8uum II. - 1 I'equirunh qu:erunl P. - 13 deliquerunh feccrunl P. -
U. Abcessus. Abcessus verO P; Abscessus v. H. - 16 8vellere_ evelIere P. i H. - 18 8ua. suam
H. - 19 contra voluntalcm. niema II. - 21 episcopium- cpiscopatum S. - 23 pignore- cuius p.
P. i H. - 24 domum. demum H. - 25 ubi ipsa. in qua eadem P. - Pr:iedz. 11, wierl:i 1 repor-
tarunt- reduxerunl S; portarulll, quasi P.-2 sic. niema P.-7 vivi- niema 11.-10 dorsum vertih
deorsum venil K. i S.-12 sprcto... iniquitas_ niema K.-14 pr:ecepit. fecit p.-erah erat [servire
ei recusant] dodaje l1enBchen. - 15 regnal'e. rcgnum P. i /l. - 19 sit vita. ,-ita P. i H. - 23 fa-
ceret. se faceret S. i H. - 24 autem- \"ero S. -:5 confugit. efugit K. - quam- q. ilIe S.
I) Bolesława J Ś. Wacława zab6jćy, syna.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
satisfactionem suaderct, et vitam servaret. Ec-
ce adest c improviso armata manus; et si non
rcducret moech lm, ambobus episćopo et fe-
minę minantur gladium. Audivit sonitum ar-
S morum ct minas verborum procaces , audivit
rpiscopus lętus, et si forte semper martirium
optatUlIl nunc miserante Dco invcniat, tacita
cogitatione ruminat, dubio guadio exuHat. Ah
mala mcns! et peior vox! Indcx vcnit, secre-
10 tum prodidit, ubi latebat muli er digito mon-
słravit. Quid prodest refugium ad sancfa san-
ctorum? Quis curat regnantc barbarismo fas
christianum? F rangunt templum, prensis cri-
nibus quam cducunt, tremulam mulierem ca-
Hi pitc trunc.'1nt. Crcscunt culpre, \"ctcra scelera
non cadunt, nova cottidie surgunt. Quicquid
boni promiserunt, mentitos esse \"oce operum
<licu nt. rnde cogitans cpiscopus quod nec
iHis, ncc sibi cassus labor profuisset, animre
20 vero su:c talis statio obcsset, p lpati suo ait:
Scias certwn, alit ubi sum ego t'e1/ies, alit amplius
me lIlmqllam t'idebis. Ipsi famcn erat htbor ma-
gnus non prreterirc, quominus admonerct cl -
203
rum et populum, secundum quo d ętas, discretio, tm
gradus ct qualitas criminis postulavit; nec da-
bat som mim oculis, qua arte, qua virtufe com-
pesccrc posset nascentes errores, inquirens.
Xon tac£'ndum, quoa iuxta positis Ungris nunc
nuntios su os misit, nunc sc ipsum obtulit, I)
quibus et ab errore parum mutatis umbram
clH'isłi mit:}fis impressit.
17. Ergo divus hęros ascendit equos, dul-
cem Homam revisit, et quasi post pericula ma-
ris quassata navis occupat optatum porłum, sic
secl'etos monastcrii sinus, ac caram requiem
inh'at; amplexus pul chram Rachel, obliviscitur
labOl'iosam Liam, ufitur sacris deliciis, esuri-
entis anim£l pulchros ritus, orationum lectio-
numquc pel'fruitur felicibus ferculis. Usus vc-
ro sibi maximus..erat colloquia qurerere spiritu-
alium et seniorum, qui crebro illic pro caritate
abbatis plures confluxerant: GI'reci inquam op-
timi veniunt, Latini similes militarunt. Supe-
rioribus quatuor pius Basilius, infel'ioribus qua-
tuor m lgnus Benedictus du si\'e rex erat. In-
ter quos medius incedens Deum 5itiens Aaal-
Pned:ł.. I, w;eru 1 servareta reservaret P. - 3 episcopo. et e. S. i 11. - 5 verborum. verberum
}J. - audivil. fł;ema /I. - 8 dubio gaudio exullah dubioque gaudio exspectat Pi dubio gladio
exultat K. - 9 et. ah 1'. - Index venih Venit malhulus 1'. i II. - 10 lale bat. lateret S. - 13
prensis... capil.e. mulierem tremulam prensis educlam ('rinilms capite S; apprensis crinibus educun'
tremulam mulierem , quam capile H. - 16 surgunt. crescunt K. - t 7 voce operum. o. ,'oces Pi
,-oces o. II. -!!I Scias. Scio K. - ego. niema S. -.,..enics. \"enias K. - ! Ipsi !amen. lute-
rim tamen ipsi S. -- 23 p,':eterire. pr:etermiltel'e S- - quominus. quouiam K. - p,."ed:I.. II, wieru
1 secundum. niema ,J. - 2 postula,-it. postularullt P. i 11. - 3 oculis. oculis [donec inveni-
reI] dort. II. - 4 inquirens. niema K. i P. -:> Ungris. IIungaris S; Ungariis Pi Unsaris H.- 7 et.
etiam 11. - er,'ore. c. suo P. i H. - 9 dims. divinus S, i P. - 10 post. niema S.-H quassata.
quassa. S. II. i P. - sic. hic II. - 12 ac. niema S. 11. i P. - 13 obliviscituro libcnter o. P. i
II. - U Liam. Lien P. - 15 rilus. pandit rictus S. II. i P. - 11 sibi . ilIi S. - colIoquia. elo-
qł:ia P. - spiritualium et seniorum. spiritualium bonorum P. - 18 crebro- porro S. - HI conftu-
xel'allto confluxerunt S. - 20 veniunt. "enerunt S. - 21 illferior:bus quatuor. inferioribus P.
I) PO'r. Vita. Steph. u Pertza SS. XI Btr. 231.
204
B R U N O N A
bertus. verba yitę sumit et gluttit; raptus in muItotiens fragile vas frangi. et cum pro pcc-
altum cum fratribus dulcius contemplatur De- cato negligentię veniam peteret, angelus sy-
um. O quantotiens obortis lacrimis memini perbię humilitatem eius regrę ferens, ut pro
dicentem, cum causa :edificationis aggressus nimia frequeqtiP verecundiam ingcrerct, mala
essem Johannem abbatem: Ubi silnt, inquit, voluntatc. ut testitudinem frangeret, adim'if. s
marguritre mere? Ubi sllnt dulces cibi animre fnere? Sed quia non cessavit obędientia, nec gene-
Cum convenerunt sancti vil'i, plueb:mt ibi ser- ravit fastidium maiorum tri& 'tia, '0 suo
mones Dei, accensę sententię mutuo cursant, Deus soh,tium dedit in gravi ruina! et tunc il-
arsit ignis super terram cordis, testaluf pr:c- lresa testudo pparuit, et postea. puto, nun-
sentem Deum unda compunctionis. Hol' Gre- quam aliam fregit. Dicunt etiam laborant fJl tO
gorius abbas, hoc erat Nilus pater, hoc Johan- oculis filiam, nescio cuius, cum l11anum im-
nes bonus et infirmus, hoc simplex Stratus et poneret, or' tione sanasse. AIteri quoque cum
super terram angelus unus, hos ex Romę m:,- monasterium causa orandi pro medela infirmi..
ioribus Dei sapiens Johannes, hoc silens The- tatis intraret, quem tribus annis sumerc non
odorus, hoc Johannes innocens, hoc simplex potuit, sanctus pancm pro benedictionc obtulił! ł5
Leo, psalmorum amicus et semper pr:edicare et primum insueto hoc cibo hęsit; sea qui ad-
par \1S. Ad hęc quamvis soleant signa et pro- erant, quod vir Dei benedixit cum mandu-
digia ostenderc non facere sanctum ,animum carc suasissent, sumpta fiducia parum gusta-
piis moribus coluit ita quod e"\: parte. et nos vit, et ex illa die, quem omnes possunt ()ui
cognovimus Adalbertus signomm opernrius yiverc volunt, sinc invidia panem manducare tO
adhuc in vita claruit. Dc quibus est illud, sci- cępit. Hunc episcopum nosh'o seculo indignum
licet dum fratribus servirct, et ofIenso crure cum sine baculo iter agens R vennam veniret.,
supra durum marmor satis valde cecidisset, cur sine virga pastorali vir tantus incederd
quia vinum nescio. an aquam portavit testitu- optime cautus Dei servus, proprium nomen
dine, cum eo quod intus erat, ilIresam servavit. Durans ,interrogavit. Hespondens memorię 2a
Audierunt ex mensa fratres clarum sonum, verbum iIle homo, qui vere potuit loqui: Vivit
quod nemo dubitavit ffactum; mirantur omnes Deus, in cuius conspectu sto; raci1e est, in-
vas sanum. Solebat prius obędientiam facienti quit portare baculum; dir{icile reddere ratio-
Pr:;ed:ł.. /, wieru 1 raptus in altum cum fratribus dulcius contemplatur Deum. r. i. a. conlempla-
tur dulcius Deum p; raptusque in altu m c. f. contemplatur dulcem Dominum 11. - .4 agiressus es-
8em. accessissem S. - 6 dulce!!. niema II. i P. - 7 Cum convenerunta Dum conveniunt p; Cum
convenirent H. - 9 super- supra P. - tcst.atur. testabatur H. - ł2 et infirmuSo infirmus II. i P.-
13 Romę- ratione S; donis H. - U silens. similis S. - t'l Ad bęc quamvis .. futura parit dies'
niema P. - 20 operarius. operator S. - 21 De. E S. - 23 valde. valiJe S. - 2.1 testitudine.
testiludinem S. - Pr ed . 11. w ,.n 5 ut frangereta frangere S. - 21 nost..o seculo indił;num.
quo dignum non fuil seculum nostrum S. - 24 proprium nomen. niema S. - 25 memorię' me-
morabile S. - 27 Deus. Deus, inquit S. - inquito niema S, - !8 portare baculum- gestare re-
dum S, - diflicile _ sed difficile S,
fYWOT Ś. WOJCIECHA.
QQ5
pem. cym vl1lerit' in iudicio distrietus iudex' die ipse, et cum eo suus homo equitavit. Er-
vivorum t mortuorum sive in vitam. sive i1& rare cęperunt, ut quam not-am habebat sicut
'gilem cetemum mittendorum. Hunc aliquan- manum viam invenire non valens, ex pęna co-
a sppctimonialis fęmina, quę temporc adole- gnovisset quam grave peccatum contendendo
5 scentię sat cognovit. factum episcopum. creao contra episcopum deliquit; et ad vesperum
Parthenopoli vidit, cuius scola ad gloriam Dei noctis casso labore revcrsus in urbem, quic-
lalem alumnlJm nutrivit; et admirans, cur, quę quia ira dictante propter humanitatcm aeli-
dat licentior ,:tas, et a ioco et risum moventi- quit, pęnitere coram Deo toto co rac cępit. Si-
lms verbis ita episcopus im-enis abstinerct! ait mililer vidua quędam occurcns equitanti, cum
10 sancto viro diyersę mentis ff,;mina: Alium Adal- nudę penurię aliquam consolationem qmereret,
bertum video. Cur qui quolldam eras puleher- Uecum hie nihil ltabeo inquit! cra3 veni ad
rimi} lretus homo! es Rune severus ut J'igidus civitatem. sumens a me tUi} necessitali, qu
Calo? Nomlc eUIn magister scolarum sapien- dare valeo cum raritate Cumque diQ1issa mu....
tiam docere venit ad noslrum ręnob;um. 110- licre cęplo itineri insisteret, qucm melior co...
t5 biscum ludendo duxeras tolwn diem [relwlł? gitatio tetigit vocans muliercm episcopus di-
llIe raviter suspirans proiccit ycrbum cordis: xit: Quis srit si usque mane v;vamu4? Hodie
Ve-re scias domina. quia quicquid feei talium io- compleal acceptio dCł-lum! ne efJo iudicium. illa
cando vobisl m, alto et acerbo vulne-re delet on;- sentiat damnum. Et data cappa qua ami-
mum meum. Alia hora furibundo animo Aschcri- ctus erat, rehquit eXempll.ł.ffi bQnum. Opus
iO cus clericus suus contra sanctum vil'Um arguen. non taraet nescientibus quid futura pariat dies.
do, increpando, cum multa inutilia loqucrctur f 8. Int('rea purpura natus Otto rex tertius, gOO
\!ltra limitew rationis proterva contentionc pro- causa scall(]endi culmen impcrii. ut mos est a
gressus. quasi quem amplius \"idcre nollet, magno Karolo regum Francorum. multo comi-
magna awaritudine dirimit. Arrepto itinere tota tatu Romam intravit; optatum diu caput Latinę
Pr;eed . l. lIJiers:r. 1 in iut1icio. ad iudi:.:ium, qui non erat S. - 3 miUcndorum. niema K. - :s
cosnovit, factum. cognoverat J sanctum S. - 8 ętas eh :etas S. -, ioco. loco K. - 9 ita. adeo
S. - 12 ut ri idus Cato. et instar Catouis cuiusdam rigidus S. - U. docere. docturus S. - 16
lIIe. At iIle S. - 17 talium. eiusmodi S. - 18 accrbo. amare K. - delet. nunc af1ieit S. - 19
Alia hora. niema J. - Aschel'icusl Astricus S. - 20 suus. eius S. - 21 inuti'ia. i. fuńLundo
.nimo S. - 2ł magnal m. cum S. - dirimito reliquit S. - Arreptol Accepto K; arrepto autem
S. - PI'1.ed:r.. 1/, wier&;, 1 ct cum eo !IUUS homo equitnit l ('um socio homine 6UO equitaos S. -
i cęperunt. crepiL S. - uL quam . . . . non valeos I ut cum viam haud alit er atque manum suam
sibi ootam inveoire non posset S. - :> cognovissch cogoosceret S. - 5 contra episcopum deli-
quit et ad vesperum noctis. cum episcopo perpeh'asset. Pono ad vesperam S. - 6 quicquid. quod
S. - 7 propter humanita m deliquito ex humana iofirmitate deliqujsse' S. ...... ił quem melior co-
Bitatio tetigit, vocans. me'iore tactus cogitatione: ,'oca S. - 16 vivamusa vivam S. - t.a 0pUla
L1 0rus S. - 21 Iotcrca ligitur P. - 22 a magno. ma no J{, - 23 regum. re i K.
206
B R U :'i O N A
006 ter ost-endit, quasi post Dcnm secunda in- meam; de{ectui meo pone remedium; t,-żsli ub"-
stitia \'eni lt. Iniqui omnes tremunt, boni ma- cessIl; meo da vel solatium llnum. Si alldiunt o.;.
gno gaudio gauaent. Fecit propter quod wnit;ves mew quam clamo VOl'e1n, t'll'ells morior cwn
quem ipse in capellam suam tractum posuit, pa- eis; si non, pietas tulL miM succllrrat, ut vel
pa Gregorius cęsarem, hcnedixitque; populus t'el'ba t'i/ eis sperl/en/iblls, ('um licel/tia tlla va- 5
j kyrie eleyson cęlsa voce canunt.. Asccndit un- dam ad e,l'/eras el incultas gel/tes qll 1lesc;unt
rtus cum rorona impcrii imperator augustus, 110men Dei p1'Cfdicare. Acquievit libens \'olun-
gerens sydereos ,'ultus, et honę ,'olunlalis tati hominis Dei papa Grcgorius, ut erat satis
plena prrecordia ferens. Post h c tacta est sy- bonus, quantum permisit "aga iuventus. Re-
nodus; et zelo iuris ductus J\logontitus :!J'chi- liquit. sanctus A lbertus monasterium non si- tO
cpiscopus antiquam c:mtilcnam canlat, cI e- ne magno planetu suo et fratrum, moleste fe-
piscopum sanctum a quicte mon3stcrii ad reli- rens ruptam.quietem; sed habens Ol' albo mar:
etos grl'ges łbslrahere parał. Assenlit papa tyrio spem vivam, de quo in suo pectore ar-
Gregorius. et semcl SUSct'ptum impune non debat desiderium longum. Homo Dei ne time.-
posse dimittcre gregem scripturarum ,'oce tc- as; habcns causam vade securus; stclla maris t5
statur. Sive velit, sille 'Wlł t'elit, t'ir /Jei eal, tuum itcr pl';eibit, et dux bonorum Pctrus fi-
sedentcs episcopi in<1uiunt; aliler t'incula lle- delissimus comcs cohęrebit.
clalIt allalhematis! \t illc sccrctum petrns ad 19. Igitur cum puero imperatore .Alpium nu..
papam ait: Hostis quieti mcre invidet, qlli vos hila tran ms, causa orationis Turonum pcdibus
BUO slimulo illsti!Jat, ut eo me ,'ce/ire compella- petit, ubi corp3rc iacens, beneficia prrestat, qui 20
lis, ubi animarllm {rllctu1n 11011 {ariam, detrimcllta nulIo loco clamantibus se negat, baculus pau-
autem mea immania sIlmam. iUitiga ę1'U11lllmn perum, dulcissima mater peccatorum, benigmls
PI':.et!:ł,!, wier", tostenditi ostendit se S.-secunda. a]tcra S.-4 ipsel ipsa p.-capella sual
in 8acellum suum S. - papa. papam K. - 5 cęsarem benedixit. bcnediccrc non cessnit Pi -C. be-
nedixitque et S. - 6 canunt. canta,it S. -Ascendito A. ille S. - 7 imperii. "iema K. - 9 plena.
bona P. - 10 eto niema P. i 11. - ductus. lactus K. - Iogo/)tinusl :\Iagontinus 11. - ł1 eh nie-
ma P. i /l. - t;:; abstrabere pardt. revocarc instituit S. - 14susceptum ... tcstatur. susceptum gre-
gem non posse impunc cum dimittcre sciptUl':e sententiis asse\"crat S. - f 6 Si,'e vclit, sivc non
veliti vclit nolit S; i\'e vuH si,'c non ,'uIt P. i /1. - t 7 vi'lCula ncctantl vinculis nectatur S; ,-jn-
..
cul:J anathcmatis nectunt p; \'inculis a. ncctimus li. - 18 ad papami niema P. - 21 faciam" Cac.io
K. - 22 autem mea immania sumami anim:e mem im mania capiam S; autem mea in anima su-
mam II. i P.- Piz,ed._ 11, wiern, ł abccssui. recessui S. i 11.-3 meml niema /l.-vivensl ,'i,.o
et P. i II. - ł si non. sin minus S. .,--- pietas lua... pr:edicarel cum licentia tua, aposlolice bonc,
,-adam ad eas qu:e nesciunt nomen Domini exteras et incul1as gentes P. - vcl. niema S. - 7 Dei
pr:edicarc l Domini S. - 10 sanctus Adalbcrtusl niema P. - 12 albol iuo S; niema ll. - t 3 de
quo l cuiu!! S; quod P. i ll. - 15 habens causam! hominis causa S; nullam habens c. ll. - t 6 prz-
ibit l antebit S. - t i comes. iunc1io Pi comes itinCl'is Ił. - t9 Turonum' Turones S; Turoniam
P. i H. - pedibus petiti petit pedes P. - 21 clamantibus se' se rogantibus S.
t y w o T Ś. W O J C [ E C H A.
l\Iartinus et larga manu dare pal'atus. Parisium
quoque pedestcr ycnit, ubi sanctus et pretio-
sissimus mart T ariopagifa Dionisius fuso san-
guine corpore requiescit, qui Athcnis philoso-
:I phię studuit, uLi qucm Paulu s prrodicat, igno-
to Deo ara posita eratj qui ctiaIU cvangelizandi
responsa ad Gallos acccpit, quando optimus
Clemens Pctri sedem tertius sedit, et dum pa-
ganis Christum ingCl'erct, pulcherrimo mar-
tO t)"rio vitam finivit Cuius hoc inter cętera est
gloriosum ct mirabilc, quia post nccem religi-
osus truncus proprium caput manibus portavit,
et sequens multitudo angelorum lauacs Deo
ceciner l t. Populo cęli semper gaudium est
t5 de triumpho terrę, undc et nunc exultans iu-
bilat oc carissimo Dionisio, et . gloria tibi Do-
mine in excelsis. resultat, ad qucm miscri-
cDrdię largum si quis peccator coufugcrit, nun-
quam sinc misericordia rcccdit Huie caput .
20 inclinans, ad FloriacuHl monachormll ingens
cęnobium a\"iao cursu \"olat, uLi corporc iacct
et miraculis fulgct magistcr mundo moricn-
tium, et tola mcntc cęlestia qmerentium, re
scilicet ae nominc Bcneaictus! vino ct olco in-
207
firmorum medicus pulcher, suL umbra ala rum 996
pullorum Dei toto orbe inclita matcr. Nec di-
misit, ubi corpus discipuli quie\"it,1) ubi et pri-
mus monachorum gregem rcxit, abbas l\Iaurus,
signo sanctitatis et miraculorum dulcedinc ma-
gistro simillimus. Horum sacra domicilia, et
si qua occmrunt simillia, quem desiderium re-
ternorum afflavit, Adalbertus pede circumvo- ..
lat, adiutorcs ad sua prrelia \"Ocat.
20 Hinc ad impcratorem redit, qui hominem
Dci adco dilcxit; cuius morem nobilem novi-
mus, quia omnes bonos eo plus amare studuit,
quo qucmque habita Lonitas maiol'em fecit.
Cum quo aliquos dies commoralur, nec nocte
nisi ante conspertulU imperatoris iacere per-
missus est.1' Horis congruis scmper de cęlesti-
bus docuit regis pueros, et circapositos pro-
cel'es sua\"issimc admonuit, nc \"el in parum in-
fimis et terrenis COl' figerent, et procul a rc-
gno Dei proiect.i, pl'O par\"o gaudio ętcrna tor-
menta subirent. Xoctibus quoque calceos dor-
micntium cIam l'aptos aqua abluit, discipulus
humilitatis manibus suis lutulU tulit, lot.os l'e-
stituit. lbi nocte soporem parum moll i lecto
:s 1 * IntelIige quantum caritate sibi iunctus tamen benignus sine comparatione humanus
erat, quamvis puer et errans moribus, cresar Otto imperator augustus P. i H.
Pr edz. I, wieru t Parisium quoque pedesler. Parisios quoque pedes S. - 2 sanctus. et s. P.-
:) sanguine. niema K. - 5 prredicat. prredicabat S. i H. - 7 ad Galios. Gallis S. - optimus niema
P. i H. - 8 sedem. sede H. - 1 t et. niema P. i H. - U. Populo... Dionisio et. populus cce]i ut
ita dictur de triumłlho lerrre, exultans iubilat. de carissimo Dyonisio P. i H. - 19 recedit. vacuus
r. P. i H. - Huic. Hinc S. - 23 cęlestia. Deum H. - 24 vino et... inclita mater. parvulorum ubi-
que dulcissima nuh'ix, sub umbra a]arum infirmOl'um medicus bonus P. - Pued:ł.. II, W;Er':i t
pulcher. egregius S. - :) primus' prius J(. - 8 pede. pedes P. i H. - 9 adiutores. et a. S. - t t
adeo. ,/żema P. - 13 quemque babi la. unumqucmque sua virlus et S; quemque P. - U quo. illo
autem S. - aliquos 1 aliquot S. - 15 ante conspectum. sub conspectu S. - 17 circapositos. assi-
stentes S.-t8 ne vel. . figerent eb n. ,'. p. inf. e. t. animos affigerent ne S; Ile d'Jm in p. lidis miserisque
di,.icii:j c. f. P; ne in fide]ibus m. d. c. f. ne 11.-19 a rei{no Dei. a Deo S.-!5 lotos. loco suo p.
1) Ś. }Iaura nad Loar .
208
B R U N O N A
.
996 requiescens, vitę suę desidcl'abilem terminum
aspexit, quamvis ipse non nossct quid sibi
somnium \"eller, donec tadus spiritu alienigena
hoc revela\"it. Putabat se \"idere in domo ma-
ioris fratris duos lectos bene prreparatos: unus
erat suus, alter erat fralribus destinatus. Pul-
cher ille et decorus, sed qui suus dcbuit esse,
multo pulchrior refulsit, purpureus et floridus,
et incomparabili ornamento veslitus. Erat au-
tem in superiore parte panno capitali aureis
liUeris inscriptum:
Munus Iwc donat libi filia regis.
Quod somnium cum coram imperatore qui-
busdam familiaribus exponel'ct, cui vivax inge-
niutn natura dcdit, et facundia insignem fecit,
Leo palatii episcopus, pulchrę alludens ait:
Homo tibi conlrarills, cito inven;es qllod qureris,
tlono Virginis procul dubio martyr eris. Nec mi-
nus quod vidit de lecto fratrum, partim ante
se vidit, partim hoc anno essc completum, sic
colligc mecum.
2ł. Quinque fratrcs hubuit,omnium :mimas
gladius pertransivit. Ex quibus maiOl' frater in
ser\itium imperatoris profectus paganorum ex-
pugnationcs adiuvit, ubi et cum Bolizla\"o Po-
lanorum duce gratiam amicitię promeruil. Qure-
re]as etiam impcratori fecit, quod dux Boemi- 5
orum Bo]izlavus sine misericordia sibi suisque
fratribus plura mala fecissel. Huius usque in
adventum et srros reditus relicti domi quatuor
fl'atres pacem impetrarunt; ex parte dur.is se-
curitatcm et sacramenta acceperunl. Proh di 10
vinam humanamquc fidem! Numquid non est
catholicus melior pagano? V re homini, cui in
cordis "cna malus dolus salit! Eheu nostra in-
felicia tempora! Sapientem vocamus cui faJlere
ingenium caUet, cui in ore meJ, in corde fel 15
btel. Ecce iterum Judas, qui per pacem Ji-
dicit facere bellum, promittit vitam, ut inferat
mortcm; dat Bolizlavus fideJn, ut inopinato oc-
cidat fl'atrem. Nec 10nge qu:eras exemplum:
in eadem linea sanguinis occidit frater suus 20
sanctissimum Yentizlavum. Interea quis non
deplorct squallores mlserJe nostrę , quis non
Pr:;edz, l. wieru 2 quamvis ipse non nosscb nescius tamen ipse P.- 4 S9 vide re. vidcre H; nie-
rna P. - 5 bene. niema P. i H. - 6 erat. erat Cratri vel P. i H. - 7 ille. iIle quidem S. - 8 pul-
cbrior. elegantior. S. - reCulsit. niema P. i H. - 9 vestitus. pretiose vestitus S. P. i H. -10 par-
te nit!ma S. - 11 inscriptum. scriptum P. - 12 boc. boc autentum P. - 13 cum cor2m impe-
ratore quibusdam. coram rege cum quibusdam P. i H. U cui. qui dam cui P. i H. - 15 Cacun-
diu prreclara f. S; pulchra C. P. i H. -171Iomo. Hoc S. - contrarius. niema S. - 20 se vidit. se
P. i H. - 2 omnium. quorum o. P. i H. - P ed.. II, tviern ł in servitium. servitio P. i H. - !
paganorum expugnationes adiu\"it, ubi et. paganis expugnandis operam navavit ubi etiam S. - 3
Bolizlavo Polanorum. Bolezlavo Polanorum P; Boleslao Polonorum S.-4 gratiam amicitię promeruit.
amicitills iunxit P. i II. - Qurerelas,.. mala Cecisset. porro apud imperatorem qurestus est: ducem
Boemorum Boleslaum sine misericordia se suosque Crałres multis malis af!"ecisse S; Qurerelas im-
peratori Cecit quoll mala. qure nulla promeruit, dux Boemiorum Bolezlavus sine misericordia sibi
suisque Cratribus plura ingessisset P. i H. - 9 ex. et ex P. - 13 Eheu. Heu P. - 14 Callere.
ad Callendum S. - 16 iłerum. niema H. - 19 Ci'atrem. fratres H. - 1 sanctissimum VentizJavum.
l. Wenezlaum P; sanctum Venceslaum S. - 2 deploret l deplorat K,
ż y w o T Ś. W O J C I E C II A.
e horrct cęcum natum hominem nostrum?
Dum nesrit cavcre minus, incm'rit pecratum
maius; dum vadit quo cęca voIuntas ducit, na-
scitur peccatum dc pecrato! non habct fin cm ,
5 donec cadat unde non resurgat in dclictum ma-
ximum! et fit misero modo, quia cum potcst, non
\"uH; ut dulce peccatum non \"aleat dimittere
post, etiam cum "uH. ha et nunc 3liud cogitans.
aliud loquens pervenit ad homicidium, ut vin-
tO dica Domine s£t11[juillem vox c1:!met dc terra
ad cęlum. Homo complcsti propheticum 1) appo-
nens iniquitatem sl/per iniquitatem! cxperta nunc
illlld ęV3ngelicum. Sall[juis qui ef{llsus est super
te et supe1' filios tllOS. Itaquc sacramento fidunt,
151ibcr popuIus per campmTI ambulat; non cnim
data fide be1lum cogitat. Slat proximo peri-
culo ci\"itas secura. Ecce hostes ex improviso
wniunt; arnlatus exercitus aperte be1lum di-
clInt, et diffllsa multitudinc ci\"itatem circum-
209
cingunt. Sexto dic in vigilia pretiosi martyris 996
Yentizlavi be1la lncipiunt, nichilominus et sab-
bato certatim insistunt; honorarc festum igno-
rant, I]uia ulIlcia scelera tanquam cpulas a-
mant. Nec iuvat quod urbani diem sanctum vc-
ner(lri petunt; contra quos forenscs superbię
YerLa iaculant: Si inquillnt t'ester sanctus est
\'entizlavus; noster utiqlle est BolizJavus. Sed
quanwis post caperent civitatem. pęnas dedit
asperum verbum. Ci\"ium namque gladio dic
ill:! ceriderunt hostium mlllta capita, et omnes
qui in illo consilio fuerunt, aut moriebantur ,
aut cęci et dispersi vivunt. Cessit civilibus bel-
lis saucia civilas, miserabili exilio sunt familię
uispersę, bona cuncta iacent in manu inimico-
rum. Inund3t pIanctus muIierum; stup et mor-
tua facies puerorulU; gcminatis dextris virorum
stat silcntium speculantium clericorum. Sancti
,-iri fl'atres quatuor, strenui be1l0 et nescii ce-
Przed . 1, tviers.. 1 cxhof1"( t. cxhorró?at S; horrcat P.-2 minus, incul'rit.. sacramento fidunt. peccatum
I:urrens, cadit in maiorem foveam; dum non vult qu:erere oculum ductorem, nascitur de peccato
peccatum maximllm. Ha et nunc o homo, dum nescis cavere periurium, incurre bomicidium, nec
antc desinas, - hoc dimittc ad tuam fidem - antequam impleas illud pl'opheticum: Appone ini-
qllitatem s/lper iniq'iJitatem; ct mox seqllatul' illut evangelicum: San!luis qui tfusus tst, sit super
te et super (dios tuos. Igilur sacramento fidunt quod clU'istiani darent, quando cbristiani fratres
christico/:e Ada/berti pacem non putarent. P. i 11. - :> vadita niema S. - 5 delictum maximum.
delido maximo K. - 7 ut. 'Iiema P. - 9 ut. et S. - U fidunh lidit S. - 16 proximo. proxi-
ma P. i 11. - 17 Eccc. Nam et ecce P. i 11. - 18 armatus... dicunt, et. niema P. i II. - aperte
bclIum dicunt. apertum bellum indicit S.-19 circumcingunt. circumcingit S. - Przed:r.. 11, wieru
1 Sextodie. Sexta die S; feria sexta P. - 2 Yentiz/avi. Yenceslai S; Venezlai P. - sabbato. ipso
resto obpugnare P. i 11. -:5 honoral'e.., amant. niema P. - festum ignorant, quia. festum diem
ncsciunt quj S. - 5 sanctum. festum P. -- \'cnerarj. niema K; obsenari S. - 7 iacu/ant. ia-
culantur S; iaculantes P. - 8 Sed. Et H. - 12 moriebantur. mortui quiescunt P. - 13 vivunt.
male v. S. P. i 11. - U saucja. pnida 11, - exilio. excidio K. - sunt. niema P. - 15 dispersę.
distract:e P. i 11. - cuncta... inimicorum. in manibus inimicorum cuncta cesserunt P. - 17 ge-
minatjs dextris. comminantes dextr8s S. - 18 speculantium. spectantium S. - 19 fratres quatuor.
quatuor S.
l) Ps. 68. 28 ef. :Math. 23. 35.
Monumefłta Pol. HlIt. Tom. 1.
17
.
/
2łO
B R U N O N A
dere loco, dum, de quo dixi, Radia cłericus
consilium dedit, parum ,.alentia arma dimisc-
runt, et quam prreliando pulchram mortcm pu-
tarunt, confugiendo ad ęcclesiaru - ut cst in
humanis oculis - turpem acceperunt. Nam
falsa data est spes ,.ivendi; et dum excuIltes
ecclcsialU sponte in manus hostium vadunt,
fcfelit manus scnioris, et in conspectu omni-
um pulchl'a corpora subicl'Unt capitalem sen-
tentiału.
22. Bęc tunc scilicct fuerllnt; sed quando
digna indigni scriLimus, nunc cst mortuus
łOO.ł. gladio frater maxi mus. Compieta autcm cst pii
wrze'.
Adalberti visio tota, dum ante se Lis duorum
p'atrum, post hoc anno maximi fratris 1 mors
est subsecuta; quorum mortibus mors sua quam
prrestantiol' forct, quorum lecto suus lectulus
lIuam pulchrior cmineret, omnis intelligit , qui
ipSlIlll causa Dei, illos causa seculi ct dcfen-
dendę ,'itt;; cecidissc cognoscit. Yidit etiam in
loonasterio ct aliam visionem, (!uam non dc
se, scd quasi de aliquo alio revcrentissimis vi-
ris exposuit. Agnosco kominem, cui duos ordi-
nes in cęlo Deus al'ridens digito prremonstravit,
unU1n purpurei splelldoris, alterll1n uUra quam
dici possit nivei calldoris. lntpr Jws et iI/os, 5
blanda vox ait, manet te locus et certa sedes.
23. Ergo quem suo labori adiu torem Deus
prreparavit, ducem Polanorulll, 1* Bolizlamm,
rerum dubius petit. Cuius auxilio nuntios suos
miserat ad populum sibi commissum , ct mul- 10
tocies contradicentem 2 ) interrogans, si emu re-
cipere vellent. Interim cum llolizlavo nuntio-
rum advcntum e pectat. Qui cum redirent,
plenam contumeliis legationem referunt. Belle
't'enias inquiuIlt episcoplls ad non semel1'e{ula- 15
tlUn plebem. Mira 1'es! Ad populum sponte venis,
quem semper invilum vocare et necesse erat te-
nere. Scimus quę cogitas, o homo! Omnino no-
11l11l1ls, nec est tibi loeus in populo luo, qui vis
vindicare occisos (/"aIres t'ulllere magno. Acci- O
picns illc libeIJum rrpmlii et supcrborum con-
1" Dci servorwn matrem. P.
Przed:ł. /, wiersz 1 dixi, RadIa clericus. diximus Radda c. S. - :> prreliando. prredicando K. -
turpem. t. fugam /l. - 6 falsa. falso II. - csto niema S. - 7 manus. dextera P. i /l. - 9 pul-
chra corpol"3 subicrunt. speciosa corpora excepere S. - 11 scilicet fuerunt; sed. ita gcsta sunt;
sed hoc tempore S; set P. - 1 nunc est mortuus gladio frater. n. e. m. feriente g. P; gladio
occubuit etiam frater natu S. - U Lis duorum. quatuor S. - 1:> post. postea S. - 16 quam.
quanto S. - 17 quorum lecto. . . omnis. sicut et lecLus eius iIIorum leclulo visus est elcgantior
nemo non S. - 2 ł et. niema S. - p,.;.edz. II, wiers:::. 2 exposuib ita e. S. i II. -:5 prremonstra-
vito demon5trnit S; prremonstrat P. i II, - 10 miserah misit S. - populum ... vcllcnt. insolen-
tem uxorem si vel stuprata amatOl'iLus multis priorem rnaritum accipere veIlet P. i /l. - 11 cum.
ipsum S. - 12 cum Bolizlavow in hac regione cum duce P. i II. - 13 adventum. reditum S. -
redirent. advenissent S; redeunt 11; redircnt, qualem episcopus ama,.il P. i H. - 14 referunt. re-
portarunt S. - 15 episcopus. Boemi S; indignantes cpiscopus P. - 16 plebemw muliercm P. -
populum. uxorcm P. - venis. venit P. - 17 necesse erat tenere. rctinere necesse fuit S. - 18
quę cOGitas. quid cogiles S. - 20 fr2tres. f. tuos S. - 21 contumelias. contumeliis P. i H.
l) Sobiesława; ob. TlIietm. VI. 9. !1) Do Czechów.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
2ft
tumelias, non minus Jętus efficitur, quam ho- Euge! 1Wlł timeo revocantem amplills papam, nec
mines, cum sicubi non sperant, Jęta verba trislia {erentem metropolitani inmitis epistolam.
et horum obIationes accipiunt. Disrupisti in- Qui antehac paganicis operibus in rugam vertunt ,
quit ille Deus vincuła mea! Hoc est qllod exspe- ecce pałam verbis: »Nołwnus te» diculIt. r
5 ctans exspectm'i, desiderio desideravi. Ablatum est 2-i. Jgitur soIuto fune liber episcopus, ap-
periclllum meU11l. Qui resp01ldet in (aciem quia prchendit circumfluentibus ulnis desiderium
me non Vlllt, quomodo possum regere gregem? quod in corde ardcbat, martyrium pulchrum.
1'" )Iiserat his diebus ad Ungrorum senio- noluit; ut enim hodie audis eum dicentem, quem
rem magllum, 1) inrno ad uxorcm eius t ) qure totum nunc, sicut sitiens aquam frigidam, totis visce-
tO regnum manu tenuit, yirum et qure erant viri ribus fłagrat et amat, ardua scandentem tune
ipsa regebat, qua duce erat christianitas coopta, semper fugiebat. Ipsc tamcn iam erat mona-
sed inrniscebatur cum paganismo poIIuta religio, chus, et ut dicunt, qui tune temporis nomnt,
et coopit deterior csse barbarismo languidus et pulcher et bonus. Ex huius orc audissc me fa-
trepidus christianisrnus. Ad quam tunc pcr vc- tcor unam rem, quam satis amo. Ipsum sanctum
t5 nientes iIIuc nuncios in hrec verba epistolam asserit loquentem: Kumquam aliquid leci pro-
misit: Papatcm mellm, si neces8itas postulat et pter l:anam glonam. 1\"am ut non plllset, hoc es"
1(SUS, tene; si non, proptcr Deum ad me mitte ultra homin-em. Ut,'umqllc tamen a me '1I1iserrimo
mm. Ipsi vero dam cartam aHa mente, aIia scn- omnium ,'etro posult pedem, a me minimo genti-
tentia misit: Si poles inquit, cum bona /icentia, um lon!Je lugit in exilium. )!emoriam vero viri
20 bem; si non, vel luga I ugiens, tempta ve71i1'e ad srepe pono, cuius relatione hrec scribo, quem
eum, qui te desiderio concup cit, Adalbertu11ł servum mart.yris agnosci volo. P.
tllum. Ipsc autem venirc non potuit, et ut homo
PrJ.edz. I, wieru t lętus ef/icitllr, quam. exbilaratur quam solent S. - 2 cum. niema P. - sicuhi
. " oblationes. pr:etcr spem ł:etum nuntium et honores sibi delatos S. - :5 Disrupisti u. Deus. Diru-
pisti inquit Domine S.- 6 meum. meum. Qua possim ratione illum pascere gregem S.- Qui. Quid
P. - quia me... gre em. nolle se me habere pastorem S. - tO regnum manu. regnum viri manu
1I.-\"irum. niemall.-2Ieum.meump.-=-2 ehveI1l.-Pr:;..edz.II.wie..s;;.ttimeo.es!quod
timeam S. - 2 metropolitani. metropolit;e P. - :5 antcbacI iam ante S. - in. niema S. - .4
verbis- niema S.-6 1Ilnis. anuis /1"; animis proseqlli S. ulnis carum p.-7 in corde ardebato semper
i. c. suo arsit 1'. i II. -- martyrium pulchrum, speciosi martyrii S.
I) Do Gejsy I, zwanego takie Jesse. Por. Hartldka Żyw. R. Blef. rozdz. 6. g) .Ade-
laidy, 8iost1"'lJ naszego 1Iie-czysława I, o której mÓ1ci wfgierski kronikarz w ,'ozdz. 3: Jesse
accepit uxorem de regionc Polonia, de civitate Cracovia, sororem Ieschonis ducis, nomina
Ethelgidam. Hrec autem christiana erat, et literis imbuta, documcntisque sanctis per Spi-
ritum sanctum repleta. H c autem coopit virum suum ad Christum converterc, et fidem
catholicam tpnerc, et a cuItura idolorum rccederc, qucm soopissime blandis et melicis aIIo-
quens sermonibus Christum fecit cognoscerc et ipsum unum Dominum credere, quam scri-
ptum cst: quia sanctificabitur vir per muIierem fidelem itd. Por. Thietm. VllI. 3. i Breve
Chron. ilcsire u Slenzla SS. I. 8tr. 34.
"
..
2ł2
B R U N O N A
!J!J7 apostolica ad hoc usus licentia. Duos socios,
quos cogitat forliores sacro bcllo. et aptiores
portclndo evangelio, itineris comites sumpsit.
Prius tamen, ut matcr rcguła docet et ,iva
verba patrum lingua monent, oratione fratrum
voluntatem Dei exquisivit, et consilio fratrum
quasi ferrea clamide munitus, agonem currere
cępit. Dux itaquc Bołizlavus diligebat eum.
Quem monet ut se adiuvet ; vidcns videat quo-
modo in terram Pruzorum navigio maris iter
e>.ponat, proptcr qurercndas animas et scin-
derc vomcre Dei incuItas gentes. Complct dux
iussa spiritualis patl'is; quamvis ut secum sta-
ret divitem voluntatem habel'ct, vcrum occur-
rere sancto proposito non ausus crat. Est in
parte regni civitas magn3 Gnezne, uLi. sacro
corpori placuit, uLi millc miraculis fułget, et
si corde vcniunt, recta pctentibus sałutes cur-
runt. Ibi ergo, quia in "ia sua crat, cuius Ion-
go temporc silcntium exercuit mis sam cęlc-
brat, sacras hostias oblatl1rus, viva mox hostia
et ipsc Christo futurus. Baplizat populum gran-
dem nimis, inde nullas moras nectit, navem
ascendit. quam nc prophanus quis tangere
prresumat, dux sollicitus multo milite armavc-
rat. Post non muItos dies carina secantc tcrga
maris, Deum ncscientibus illabuntur Pruzorum
terris. Festinantcs ,"cro naule sanctum onus :i
deponunt, ct nocturno auxillio remcantcs, sc-
curam fugam c3piunt. Rapił iter homo Dei
plcnu8, iacturus retia sua supcr horrisonum
mare, si forte veniat, quod in mensa Dci co-
mederc ponat, aut si nullum pisccm capiat sal- tO
tim in nomine filii Dci oblatum caliccll1 bibat.
Fen"ct in o spcs ardua pro Christo mori-
_cndi, ct in vil'idi cordc ,.ivus ignis vim habct
ardendi; tamquam in aurco 3.ltari acccnsa aro-
mata flagl'ant et fumantia scandunt. Ergo mi- t5
lcs Dci cum duoLus sociis intravcrat parmm
locum, qui circumlaLcntc unda t1uminis imi-
tatur insulę vuItum. lbi aliquos dies stetcrunt;
ct fama volans - paganorum auribus adduxit,
haberc sc hospites ignoto habitu et inaudito 20
cultu.
25. Primum ex impl'oviso homines numcro
non plures parva navc vcniunt; dant saltum ad
Pned;e. l, wiers 1 socios. fratres P. i II. - 2 cogitat... et aptiorc3. putabat sacro beUo futuros
aptiores magisque idoneos S. -:5 portando e,"angelio. pOl'tare evan(;elium 1'. - sumpsit. dclegi1 S;
assumpsit II. - 6 ,.olunta1em Dei exquisivit, et consilio fratrum. niema K. i S. - i agonem. ad
agonem S. - 9 monet. rogat S. - IQ maris iter. se S. -1 t propter. ob S. - qurerendas. qure-
rere P. - scindcrc vomcre Dei. vomere Dei proscindcndas S. -;:- t3 secum starct. . . proposito.
apud ipsum permancre1 summopcre optaret; sed retardarc sancl'Jm propositum S. - 1.1 \"erum'
niema II. - 16 GncZfJe. Gnesna S; Gnezan Pi Gnezdem II. - uhi. u. nunc P. - 17 placuit. p.
quiescere S; p. requiesccre P. - 18 corde. ex corde S. - t hostia. niema S. - !2 Chrislo,
niema P. - Przedz. II, wiers. prresumah audeat P. - 7 capiunta c:lpessunt S. - iter. crgo
S. - 8 iacturus. missUl'uS S. - 9 venia1. in\"clJiat P. i II. - Dei. Dco S. - comederc ponat. co-
medendum reponat P. i 1/; edendum apponat S. -1 t in nomine. in noele II. - Dei. lliema K.-
13 babelo trahit II. -I G intra\"crato intra\"it S. - parvum. in p. quendam S. - 17 circumlabente.
circumbibente S. - t 8 ali'luOS dies steterunlo aliquot hoesere dies S. - 19 adduxito invexit S. -
20 hospites. h. ex alio orbe P. i 1I.-22 homines. niema I1.-numcro. niema 8.-23 ad. in S.
ź y w o T Ś. W O J C I E C H A.
2ł3
terras, barbarum nescio quio frendllntj magna super terram, talia libenter pati in memoriam 997
ira fumant, et hospites qurerunt. Ros regis, I) id filii Dci vivi. t'tique non sic margarit.a splen-
est psalmi, ros mellis tUQl episcopo in ore fu- det in stcrquilinio, non purpura regis in po-
crat: codex psalmorum ante se in gremio ia- pulo ncc facies rosę in terrę gremio, adhuc nec
5 cuit, in quo omnia verba oris Dei, in quo aurcus sol in cęlo, ut est in corde pulchro una
summa salulis et. vita hominis certa manent et percussio, quam habes lętus glorię pro Christo
clausa sedenł. Ad qucm unus ex ipsis peiorum tuo! Quio tunc? foras proiecti \"eniunt in merca-
pessimus propius accessit nil boni loquens no- tum, uLi conf1uxerat unda populorum. Circum-
dosa brachia aUe extollit, et cum conto quo mi- stant subito cęlicolam virum longo 3gmine ca-
łO navit na\"cm cęlestia ruminantem episcopum pita canum; pandunt crucntos rictus, interro-
intel' scapulas fortissime percussit: Si non ab- gant unde esset? quid qurereret? quare venisset
itis inquit, citius capite pleelem;,zi, l'cxati dllris quem nemo vocavit? Lupi sanguinem sitiunt,
l J ęnis et mortiblls mullis. Evolat e manibus vo- minantur mortem quod ad eos portet vitam!
lumcn cxcussum ; ali a ex parte ipse humi stra- Doncc loquatur "ix exspectant; horrent et
15 łus dat oscula viridi terrę, mcntc extentus et dcrillcnt j melius cnim non sciunt; loqui iu-
corpore toto. Extcrior corrumpitur homo, in- bcnt et capit.a movcnt. Accinxit yir lumbos,
terior ad vitam novaturj pcr pench'al cOfllis os aperuit, et quia multa audire nequeunt, brc-
erupit YOX lętitię et salutis. Bel/eeZietlls, inquit, ,-i ter alloquitur: De terra Polal/orum, quam Bo-
Deus, benedicta miserieordia Dei! Si plus non /h[Ql'US proximus christiano dominio procurat,
20 accipiam pro Crucifi.xo meo. ,mwn p,'etiosum ad vos pro 'Jestra salute vet/io; servus iUjus qui
ieiwn habeo! Homo, putasne simplcx plaga (ecii cęlll1n cl terram . fnare et cuncla animantia.
splendcat in oorso tuo? Aut pretium habeat Venio vos tol/ere a manu diaboli et faucibus im-
Pr edz. I, wieru. 2 Ros. Res S. - regis. legis II. - id est psalmi. niema S. i P. -:5 episcopo.
episcopi S. - 4 coJex. liLrum P. i /l. - se. illum S. - in gremio iacuit. i. g. iacebat S; sedens
tcnuit P. i H. - 6 summa salulis... sedent. \"ita hominis et samma saJutis clausa consistunt P. i
11.- manent. manet S.- 7 sedcllh sedet S.- ipsis. eis S; isLis P. - 8 propius. niema P. - nil
boni loquens. dirum infrcmuit P. i 11.-9 mina,.il. impuJcral S.-10 ruminautem. meditantem S.-
12 duris. diris P. i II. - -I3 multis. ingralis S. - 15 ,.iridi. virenti S; luridre P. - extentus.
extcnta K. - 17 pcnctrala l)enctralia S. i 11. - t 8 erupih prorupil P. - 20 unum. saUim
unum P. - 21 Homo. Homo Dei S. II. i P. - Przedz. II, wiersz ,-ivi. niema S. - margarila.
margaritum P. i II. - splendet. niema S. P. i /J. - 4 adhuc. adhuc \"ero S. - 5 sola s. relucct
S. - csh niema S. - pulclIro una pert'\lssio. pio ictus unus S. - 6 quam habcs... tuo. pro Chri-
sto hilariter cxceplus S. - i Quid tune? Quid vero iude secutum est? S. - proiecli. eiccti S--
1 lunde. unde? quis P. i H. - 12 vocavil. ,.ocaril S.- 13 minanlur mortern. niema K.- porlct.
portaret S. - 16 et. niema P. - vir. illc ul ,.ir S. -lumbos. l. suos S. -17 breviler. b. eos S.
- 19 rroximus christiano dominio. p. Christo Domino S; princeps christianissimus Domino P;
princeps Christiallorum dominus II. - 22 a. e S. - immanis. dremonis K.
J) Dawida.
2ł4
B R U N O N A
997 manis averni, ul cognoscatis creatorem vestrum
et deponatis sacrilegos ritus, abrenuntiantes mor-
t;{eras vias cum imnunditiis crmctis, et ut loti
ba/neo sa/uiis, e{ficiamini Christian i in Christo,
habentes in ;pso remissionem peccatormn et re-
gnum immortalium cęlorum. Hęc sanctus; illi
vero contra iam dudum dedignantes, cęlestia
verba irrident. baculis terram percutiunt, ae-
rem mugitibus implent, manus tam en non ini-
ciunt, sed furo rem dictanł., et verLa districłę
severitatis ad aures hospitum mitłunt. Propter
tales, inquiunt, homines flOva non nascuntllr
animalia, vetem moriuntur. Exeuntes exite de
finiblls Tlostris; si citius non retro pedem ponitis,
crudeliblls pęnis a{flicti, mala morle peribitis. lIIis
vero, qui in ingressu regni positi bonos ho-
spites eo loci dimiserunt mortem minantur; do-
mum incendere, divisis rebus uxores et filios
l"endere, spumantc ira polIicentur.
26. Videns athlet.a Christi nullum fructum
animarum sequi, et desideratę mortis spcm
auferri. deiecit animum, et tristitia magna af-
fectus J "arios currarum ęstus in casto pectore
versat; dixitque fratribus: Pressi mag ni s advel'-
sis, quid consiUi arripimus? Quo nos vertCfmur,
nescio. Habitus corpo1"ll1n et horrorvestium no- !)
strarurn, ut video, paganis animis non parum
nocet; unde, si placet, vesiimenta mutemus, cę-
sarie1n, pendentibus capillis crescere sinamus ,
tonsę barbę comas prodire non prohibeamus; {or-
san non agniii, melius habemus salutem operaT;; tO
similes eorum elfeeli, {amiliarius colwbitamus
alloquimur et cont1ivimus; laborantes quoque ma-
nibus propriis victum qllreramus ad ins/ar apo-
stolorum; absconsa men te revolvamus sensum
psalm o rllln. Interea prosperante misericordia 15
Salvaloris fit aliquid salutis ut dum hac arte et
hac {raude, eos opinio deludit, evangelizandi oc-
casio certa veniat ita ut inventarllln animarllm
thesaurum magnum lucremur, aut dulcem vitam
pro dulcissimo Christo {undentes, desiderata morte 20
moriamllr. Ergo viso consilio meliora sperans,
Pr:ł,ed . l, wieru mortifcras vias. morliferis viis S. -:> cum. et S. - et. niema S. - 10Li. ab-
luti S. - 5 habentes. et habeatis P. - 6 cęlorum. seculorum P. - 7 vero- autem P. - contra.
niema S. - dedignantes- indignan1es P. i H. - 10 vel'ba districtę severitatis. districtre severitatis
nuncium P. - 12 bomines. niema S; homines terra nostra non dabit fructum , Irbores non par-
turicnt H; h. t. n. n. d. f a. n. parturiunt P. - 13 e"ite. e. procul P. i H. - U retro pcdem po-
nitis. relrofertis pedem S; retro ponitis pedes P. - 15 IIIis. II1i K. i S. - 16 regni. niema S. -
positi. positus K. i S. - 17 eo lo ci dimiserunt. e. I. dimisit K; eo loei esse permisit S. - mina n-
tur. . . polIicentur. domus inf1ammationem, bonorum direptionem, coniugis _et liberorum distractió-
nem spumante ira minantur S.- 1 desideratę. optatre S.- Pr edz. 11, wiersz l ct. niema P.-
:> adversis- difficuJtatibus S- - 4 arripimus_ capiemus S. i P. - Quo- Eqllidem quo S. - nos_ nie-
ma P. -:; nescio- non video S. - nostrarum- niema P. - 6 video- sentio S. - 7 noceb offen-
sionis affert S. - cęsariem- clericam reqnalem S; clericalia P. i H. - 8 crescere- surgere P. i H.
- 9 comas_ truncas c. P. i H. - non prołlibeamus- permittamus P. - 10 habemus- poterimus S.-
11 similes eorum- si similes iIIorum S.- cohabitamus_ eo habdamus P. - 12 laborantes- laborando
- t 4 sensum. censum P. - t 6 Salvatoris. venientis Salvatoris II. - fit. liet S. - salutis . .' delu-
dit- hac arte ac fl'aude, ut opinio se fallat P. - 18 veniab venit P. - ita ut inventarum anima-
rum_ Quid? quia pius et fidelis Deus a. i. P. - ut- aut S. - 19 lucremun lucrabimur S. i P. -
21 moriamur- occumbemus Si morimur P.
ŻYWOT Ś. WOJCIECHA.
conceptum p1ęrorem gaudii gladio occidit, c-
gressurus regionem malam, accensis ani mis
movct grcsus. - Ad ferocium quidcm Luiti-
cum idola surda pl'ędicationis equos flectere
5 płacuit, quorum linguam cognovit, et quos nec-
aum visus, mutata veste ct habitu fallere po-
tuit. Hoc tunc ingenio hoc bono dolo cogit.a-
vit, ut Christo repcriret novum populum, aut
longis desideriis ponere. finem. Sed o vencra-
10 bile caput, quid te fatigas implexis cogitatio-
nibus? Prope est, quod qu ris. Kon neccsse
habes initial'e lon gam viam; dabit tibi brcviori
,'ia Deus, quod tanto tempore quresisti, recto
ore, mundo cordc, animo toto. Ecce iuxta te
15 pulchritudo tua, ecce in foribus cuius ncscit
homo prctium fełix, et incomparabiłe mart)'-
rium, ut nostro etiam :B\'0 Virginis ille filius,
insperato faciet martyrem suum! O quam pul-
chrc rldet cęlum, quando cum corona intl'an-
o tern videt Sclavum!
27. Romę interea monasterio, quo sanctus
iste philosophia Benedicti patris nutritus erat,
2ł5
divina revelatio hęc dicta dedit: Inter plures 997
visiones, quas rapta mente sępe le\'atus vidit
et ita crucifixus mundo. loannes monachus et
abbas, venerunt a cęlo usque ad terram de-
sccnsu delectabiłi, aspectu pulchro. duo lin-
teamina ut nix candida, absque ruga ct ma-
cula. Cnum ex eis accepit quem quęrere ,-enit ;
posedit carum pignus et dulce onus; fruens
fruitur suo Adalberto, intrat celum aureum
..
tramitc recto. Quem aliud linteum suo am-
plcxu accipcrct et ad Deum portaret, ab eius
ore, fateor, numquam excutere potuimus, ct
ideo, sive hic si\"e altcr sit, certa mente ne-
scimus. Nec hoc nos fatigat, qui nostrum in-
terccssorem in manibus habemus. Adalberturn,
Dominc. tuum sancta sanctorum intrasse, co-
gnovimus, et amantes veneramur. Cum num-
quam sanguinem fundcret, quę est prima be-
atitudo et passi Christi quędam similitudo,
tam en alta morum humiłitate et puro Dei amo-
ris intuitu vere esset filius cęlorum, et qUi
numquam peccaverunt, frater angełorum.
Przedz. I, wiersz ł occidit. confecit S. - 2 regionem malam. e regione malał S. - :> Luiticum.
Luitieorum S; Luitizorum P. - 5 cognovib callebat S. - 6 visus. visos K; niema S. - 7 Hoc. Hzc
P. _ 8 ut Cbristo reperireb u. Cb. acquircret S; aut imperatoris filio reperire P. i H. - 9 ponere.
imponcret S. - ł 2 babes. est P. i H. - initiare longam viam. longam suseipere profectionem S.-
bre\"iori via Deus. brevi itinerc ilIud assequi S. - ł 3 tanto. tam mul lo S. - quzsisti. q. iecore
fideli, amore humiii P. i H. - U. animo. et a. P. - 17 zvo. z. angelis habeat sim ilem bonus
P. _ ł 8 insperato... suum. quia i. te faciet martyrem su um P. - 19 corollu corona marl).rii S.-
20 ,.idet. vidit K. i S. - 1 monasterio. in m. S. -!2 philosopbia. in pb. S.-Przed:;. II, wiers:r.
1 revelatio hęc dieta dedit. huiusmodi revelatio facta est S. - 2 rapta mente sępe levatus vidit et
ita. vidit rapta mente szpe ad superna levatus. vidit et islam S. - 4. a. e S. - 5 pulchro. ele-
ganli S.- 6 ut nix. instar nivis S.- ruga. ulla vel ruga, vel S.- 8 et. et accepit linteum P. i H.
_ ł O Quem. Quis S. - 11 aecipereb aeceperit S. - portareb porta rit S. - 13 ideo. ideo ipsum
pro secreto amore creleslis patriz alterum pondus esse cogitaeione cogitamus P.- sive bicII s. au-
tem h. P. - 14 fatigato fatiget P. i H. - 17 et amanies veneramur. v. e. a. P. - Cum. Et licet S.
_ ł 8 prima. vera S. - 20 alta. niema S. - puro. puro ae intimo S. - amoris intuitu. amore S.
216
B R U N O N A
997 28. Hac hora pater ilus ad monasterium
eius per spirituales fratres hęc verba miscrat.
dicens: Notll1n sil vestrw dilectissimw {ratel'ni-
lati, quia amieus nostel' viam bonmn /whel; vere
Adalberlus qui vere cum SpiJ'itu sanclo a11lbll/a-
vit. Interea ipse Adalbertus in tcrra pagana
cum sociis suis carpit iter secus littora maris ł
et fit repcnte coUisio undarum, quasi se mo-
veat aliqua ingcns bestia maris, et au am'es gra-
dientium fragor ille validus ,"enit. Comi(cs se-
curi audiunt; medius senior atrocissime obstu-
puit, et velut pavida ruulicr consternatus e -
horruit. Cui Gaudcntius, cx parte patris caro
et frater suus, subridens ait: Pavil {ortiludo
tua audacissime mi/es. Si sa/i ret supeł' nos ar-
mata el ad bellum prompla mll1lUS, quid tune a-
geres, qui nunc in ania limes? Hespondit: 'os
summus {ragiles, lu {ortis; nos imbecilles, tu
polelłS; nos cerle et minima time-mus; sed co me-
lius Deus nostel' refugium et virtus. quo esl ma-
io1' inopia timentis et viriwn parl'a suppellex.
Eo felicius, eo gloriosius di/igam te, Domine
virtus mea, quo sentiens meam infirmitatem, eo-
gnoseo le meam virtutem.
29. Yidit et idemGaudentius sequenti nocte
somnium, quod ludentibus ,"erbis irrisit pa-
,'escentcm episcopum. Ingres5:us delectabile 5
oratorium, cognovit paratum pontificem Adal-
bertum celebrasse missam. Commesto autem
sacrificio, cum ,"estimenta plicarent, propius
accessit ad cOI'nu altaris, cuius in medio staŁ
:lUrcus calix; acc1inat collum, os ponit, hau- 10
rire ue aurco calicc parat. Y olat cursu custos
s3cri a1taris, et unde talia prresumat. insolen-
tem Gaudentium scverioribus uictis -incrcpans:
Xon 1-icet, ait, {auces tuas de aureo ealiee sumere
poeula vitę. SD/liS tO/lIm bibere debet. qui Ch1'i- 15
slo immolato 11lissam omlione legavil; tibi sieco
pa/alo nee gulta remanebit. l\I::me facto, Caudcn-
(ius infit: Audi senior meus, tlOclis somnium
quod vidi. E.rpleta missa quam eelebrasli in lem-
plo Dei. aceessi potum sumel'e de aureo ea/iee, O
qui slelit in medio altari; el prohibuit me mini-
stm' altaris dicm/s: Alieno nequaquam licet; pon-
Przedz. 1, wiers:. 1 monasterium eius per spirituales. monasterii iI1ius spirituales 11; monasterii
ilIius spiritales P. - fratrcs. niema S. - hęc. niema P. i H. - :> dilectissiOHe fraternilati. dul-
cissimre f. S; dilecLioni P. i H. - 5 qui vć!re. qui S; niema P. i 11. - 6 Interea ipse Adalbertus.
i. beatus Adalbertus S; Hree in christiana; at P. i H. - 7 cum sociis suis carpib h'es homines car-
punt P. i 11. - 8 se' quid P. - 9 bestia. bellua S. - ad. niema S. - 10 venib penetrat S. - ł 1
atrocissime. vehcmentissime S. - 15 saliret super. insiliret in S. - 16 bellum. credem S. - tunc
ageres. tum faceres S. - 1 7 inania times. inalliter formidas S. - Respondit. R. ille S. - O ma-
ior. niema A". - 21 timentis. men lis S. i /l. - P/' edz. /l, wiersz 2 te. te esse S. P. i H. - 3
et idem Gaudentius. niema P. - 4 quod. quo S. i H. - 6 cogno,-it. advertit S. Adalbertum.
niema P. i 11. - 9 stat. stetit S. - 10 poniło :oIpponit S. - 11 paraŁo conatur S. - Volat eursu.
Advolat c. rapido S. - U. aito dedignans a. P. i H. - fauees tuas. fauribu tuis S. - 15 pocula o
potum S. - Christo. pro Chr. S. - 16 missam. missa S. - leg:wib levavit H. - tibi sicco.
ubi saero P. - 18 infib inquit S; infit auribus P. i /l. - 20 potum sumere. ut potum sumerem
S. - 21 et prohibuit. Prohibuit P. i H.
ŹYWOT
.
S.
tifex totum sumere debel! Respondit beatus A-
dalbertus passioni propinquus: Jli fmter, iu-
bellte Deo somnium. tUlLl1t prospel'e vadat; pec-
cans caro peccati donum Dei non impediat, mi-
5 sericordia Creatol'is t'ictoriam toUal.
50. Igitur sexta fel'ia Gaudentius, sancto
,'iro duplex gerrnanus, cum scandens sol tres
horas complesset, missarum sollemnia in lęto
graminc celcbrat. Post parum obsonii recum-
10 bentes accipiunt, ut in fortitudine cibi positum
vigorem fessa mcmhl'a resumerent , et via m
longalU sine ]abore reparałi pedes citius mina-
rent. Pulsa fama recrpati surgunt et pergere
incipiunt, et non ]onge ab eo loco, cibum ubi
t5 sumullt, invalescentc lassitudinc, caput po-
nunt I et vexata corpora somno indulgent. Do.r-
mitaverunt omnes et dormierunt: adest soni-
tus armorum, fu]gllrans hasta, s.onans cl 'ppeus
et-g]adius acutus. Cuius frater a Po]anis oc-
iO cisus erat, zelo ductus barbarus venit; nec non
cum quo, qui exuJtant in rebus pessimis, con-
WOJCIECHA.
2ł7
spiravere pęnitentia ducti, quia eos prius di-
miserunt, impetu tunc appropinquarunt. Nec
mora equos dimittunt, volati]i pedum fuga ac-
currunt, reqUIem hostium turbant , vincu]a
iniciunt, tamql1am latrones debcrcnt, manus
et brachia christianorum stripgunt. Stupent
fratres, et non suaviter expergcfacti, insperato
animo vincu]a et hostes agnoscunl. X.e mi-
nus qui semper hoc specłacll]um omnibus \"0-
tis desideriisquc accensus quresi\"it, nunc ma-
gnus Adalbertus timet; quasi homo amarre
mortis gustum exhorret, uJtra ql1am sole t cun-
sternata mens igna\"ia lab rat; moritura caro
colo rem ml1tat, pa\"ore \"ita tremula hcbel. Nec
mirctur ve] fractum dcfecisse sanctum I qui
fot :mnis intel' temptationis \"cntos inconm]s3
arbor stetit; maxime nunc, quando propin-
quantc tel'mino pa]m3m acciperc debet. Xon-
ne maior dominus, redcmptio nos tra , Christlls
propinquante passione sanguincm sudał, et
qui potestatem poncndi et sumendi animam
Przed;;. I, wieru 1 beatus Adalbertus. filius mu1ieris P. i II. - 2 propinquus. propinguans S. -
3 prospere vadat. prosperos ba beat proKresslls S. - 5 tollat. obtincat S. - "i cum. cum iam P.
i II. - 8 cQmplesset. prope c. S. i /J. - 9 parum. partem P. i II. - 10 in. ,,żerna K. - 11
resumerent. recuperarent S. - 1 sine. sibi S. - minarcnt. conficeł'cnt S. - 15 et per ere.
iterare P; itinerare H. - U. et. at S. - 15 sumunt. sumpserant S. i II. - caput... somno. capita
dcponunt, sornnoque ob \'exata corpora S. - 16 Dormita,'erunt... dormicrunt. Dum igitur dormi-
tant et dormiunt omncs S. -19 Cuius. Cuiusdam S; cui P. - 20 zelo dudus barbarus. is barbarus
ze10 incitatus S. - nec non... exultant. et cum illo alii qui cxultał'cnt S. - 2 ( conspira\.cre....
accurrunh conspiraverant,. ductique prenitcntia quod eos a se dimisisscllt impetu magno aCCUl'rUllt,
disiIientesque ab equis cursu rapido in illos irruunt S. - p,.r.ed:e. II, wieru 2 lUllc, impetu ma-
gno ydolatrre P. - 5 iniciunt... deberenh haud secus atque IalroniLus iniiciunt S, - 6 chrisliano-
rum. niema P. - 7 non. n. valde S. - insperato animo. inopinanlcs S. - 8 agr.oscunt. cOlIspi-
ciunt S, - 10 desideriisque accensus quresivit. expetierat S.-łl ,(uasi. et \"cIut S.-J exbor-
ret. exhorruit S. - 13 ig-navia. quadam ign. S. - U. pa\'ore... bebet. pavorem ,.itre tremuł:! habet
K; pavor in mente tremula he bet P. - l'iec mi re tur \"ela Scd nemo miretur nounihil S. - 15 san-
dum. s- cogitet P. - 16 annis ... arbor. annis in Lentationum ventos et tempcstates ceu arbor
incolvulsa S; annos in temptationum ventos inc. arb. P. i II - 19 redemptio. redemptionc P; re-
demptor noster H. - 20 passione. niema P.
J!onumenta Pol. Hllt. Tom. l. 28
218
b R U N O N A
habel, sequentibus discipulis tI'istem se asserit
usque ad morteQ1? Si Deus tJ'epidat, tm'pe
est ut homo pa,eat, cum carnis mors pl'ope
accedit. Purgan1ur electi timorę mortjs sine
quibus non sunt a levibus peccatis, et, si qua
vestigia remanent, cl'iminum raris macuJis. Yir
bonc, y'uid times? Cur inermi pa.vorc tabe-
scis? Deo tumu sanguincm fundis, quo fuso
securum commcatulD ct liberum itcl' habes ad
cwJum, sinc occursu insuItantium dremonuru,
sinc obi{'ctionc vcl minima peccatomm. :\Jal'-
tyribus certe non occlII"I'it :.!ccusans satan, nec
verbum oppunit, procul fugicns, co quod 8al-
vatOl'is umbl'am imiłalltm'; et sicut Dominus
sine peccato propler nos mortuus est, ita f't
m:u'ł.yres, quam\"is criminulll rei, fuso s:mgui-
ne propter Deum, omnino cunrtis peccatis ca-
rebunt.
31. Ceteri sancti quamvis' candidam et 0-
dorifcram vitam ante oculos Dei habucl'int,
de hoc seculo securi non reccdunt, sed circa 5
c'itremam horam infinita angustia laborant, ne-
scicntes utrum eorum munda ,.iła ab eo iudi-
cetUJ' digna, cuius compal'3tione sunt inmunda
orunia. )Iartyrio autem st.at sua ratio rf'stituła,
ct singularis gloria, quam acciperc clono Dci -10
promeruit rara avis terral'um, fclix marf)'I' in-
felicium \.dalbertus nosłrorum temporum. O
quam beatum, o quam glorię plenum it-a mOl'i,
ut non appareant uHa peccata, quoniam quę
secundum fidem la\" mhłl' baptismo, e tinglllln- 15
tur in mart Tio. Jam quanla dignitas, quanta
I',.zedz. I, fL'iu$:' 1 se. se esse P. i II. - j uh si S. i H. _.t. electi timorę mortis. trcnlOre m.
e. P. - 6 remanent. manscrunt 1/. - 7 inermi. inerti S. i P. - 8 Deo ._. comeatum. niema Ii.-
Deo tuum. Heum tuum secutlls S. - 10 dremonum. nil'1na S. - H minima. minimorum H. - 12
cCl.te. ccrte non 5'pcralls P. - 1;; opponit. niema S..- 16 rei. rei, quannis pagani sine quibus
Ilon fucrunt P. - Pr ed:i. II, wiers;;;, 5 de hoc scculo securi. sine scrupulo de vase peccatorum
P. i II. - sell. et P. i II. - 6 I'xtremam horam. extrema S. - 7 eorum. et P. i II. - 9 resti-
tuta. res lula S; et stalut:! est II. - 10 et. niema.P. - dono. pro d. S. - 11 rara avis terra-
rum> niemr' f'. i 1/. - 12 noslrorulII temporum > temporlIm lIostrorum. Licet tibi interrogare l}uid
JJomina rel,.ibulIIn lieet respondl're: ealieem sullłtm'ia aeeipiam. Nu'. esl l}uod timeas, l}uia di-
rłlpu.u.. /Jomine ..il/euIr, men. E"t quod desideres. quia pretiosa in conspectll Domini est mors
S:mc101'lUU eius, emu nemo n3tlls cffugiat manum mortis H. i P. - 1:'; glorię plenum... sine t:edio
cUJ'runt. gloriosum i(a mori ut non app3reant pcccata qu:e lavantur in baptismo, exlinguuntur in
marl)rio. Jam 111I:lIIt3 dignitas, qu:mla securitas l:ctiti:e cJaudere in m0ł-11ento oculos quibus homi-
liC;; vidcLJutnr et lJIundus, et aperirc s(atim cosde-m ut Deus ,"ideatur ae Christus, pulchri operis
pukhcrrimus ipso! e tiuwas pcriculllm eo quod est mors amara, mors anxia, nam si esset
nulla mOl'ris moles(ia canen!!' mcllifiuo Gregorio, non csspt tanta martyrum gloria. Tam felieiler
migrandi o qu:m(;J vclo(.itas. T erris repente subtraheris, ut in regnis crolestibus reponaris. Indiea
noLis sub crelo 11011 esse IHlICI'ius, non quic{Juam dulcius, qnam pro dulcissimo Chri<;w dulcem dare
,.itam. lIaru:JI senlen(iarum habemus te nunc testem clarum , qui hoc mundo positus moruro virtu-
tiLus viruisti, et in his sen"ala humililate miraculis claruisti; nunc pro Christo mortuus. coolesti be-
neficio et miraculornm duleedine c1arior imo clarissimus innotescis! Palam loqueris monstrans ni-
JI1irum quam bene vivas, ad cuius mortua ossa tot salutes exeunt. tot pia dign3 prodigia corrU-
scanlia currunt P. i H.
ż y w o T Ś. w O J C I E C H A.
.
securitas lętitię? O quales op es et divitię clau-
dere in momcnto oculos quibus homincs ,i-
dcbantur et mundus, et apel'ire statim intcl'io-
rcs ut videantur angeli et Deus cuius pulchl'Um
5 est omne quo d fecit, et pulcherl'imus ipse. Nec
CI'it iam ullum malum quia co pervenitur, ubi
aclest olUne bon um. l'hi quid nescit qui olUnia
scientem nm'it? Uuicl non habel, qui omnia
habcntem habet? Ubi queIU non p tcst adiu-
tO vare miserum, cui est pr:emium Deus osten-
dcns se ipsum? Harum senlentiarum -habemus
tc testem cIarum qui, in hoc numdo posi-
tUB, mo urn virtutibu-s viruisti, et in his ser-
.
vata hmnilitatc mil'abilius c1aruisti, nunc pro
15 Christo mOl.tuus celesti beneficio et miraculo-
rum clulcedine clarior, immo clarissimus inno-
lescis, Pala m loqueris sub cęlo nil esse pul-
,
chrius, nil quicquam cllllcius quam pro dulcis-
simo Jesu Christo dulcem dare vitam! et nunc
O monstras nimiruIU quam ben e vivas, ad cuius
mortua ossa tot salutcs exeunt, tot signa mi-
sericordie sine tredio currunt.
32. Aiunt qui in iIlo agonc fuerunt J nec
unum verbum fecisse pallidus episcopus, nisi,
!5 quando ligatum ad montis supcrcilium ducunł,
ubi scptem lanceis puklu'a viscel'a fOl'ant, ad
illum, cllius tunc lancea IH'imum aebuit ictum
2ł9
ct torvo aspectu orcidellllum mart)Tem loco
statuit J hoc umUl1 verbum: Quid vis pater? e-
xiIi yoce interrogalls fatur. Habes, quod sempcr
volcbas, mori passus pro desidel'ato Christo,
hac £lie felix victima functus, qua aie Sah' łtor
pro te et pro mumIo crucifixus, et ipse hmc
sanans languidum, magnum totum hunc mu n-
dum, mm(' vcro te facicns martyrem suum.-
Nil timeas pel'iculum eo quocl est mors amara,
mors anxia. Nam si essct nulla mortis mole-
stia, cauente melifluo Grcgorio, non esset
tanta marlyrum gloria. Septcm donis £litavit
te Christus virtute mul ta , tluxit tiLi gratia san-
cti Spiritus; nunc in eius honOl'e septern lan-
ceis confossus ampleclere desiaerabilem Chri-
stum. Quicquia peccasti in hoc tcmporc quo d
voh'itm' septem cliebus cxpians et expurgans
septcm yulncl'ibus, calca abyssum et tel'ram
sub pediLus; uUra omncm crcaturam scanclens
apprchemle dulcem cl'catorem. Beatus homo
quem possedit gloria p:n'adysi! <luem accepit
confessio et pulchrituclo antc oculos Dei, ut
sapiat ex sententia (ł'H: solet dicel'c: Quod OClt-
lus non vidit, nec auris audi/'it, IICC in COl' ho- ł2 tt
millis ascendit, qure ]Jl'cpa1'Ul'it Deus diligcl/tibus
se. ,"orat te nunc ro.' conll'ilmn, vocal no-
strorum lempol'um infinitus CI'rOl'! damat tibi
Pr7.ed . I, wiers. interiOl'CSI cosdem K. - 7 I1cscitl ignol'at S. - (O osleudensl o. illi S. - 13
inl niema li.. - 1 j loqueris. loquebal'is S. - nil csse... duleiusl nihil slwciosius, nihil qllicquam
esse sua\"ills S -1 darel ponere S. - et nune monsh'asl monsh'ans Ii.. - 20 \"i\"as, ad cuius-
et feliciter \"i\"as, 'luando ad tua S. - 21 misericOl'di I niema S. - 23 in illo agone (uel'unt. illi
agoni interfuerunt S. nec. quod 11. S. - 24 fecissc pallidus. eJidel'it palIensS. - 25 JUCUllt- du-
xerunt S. - 2G pulchra. p. eius S. - 27 primllml niema S. - Przed":.. II, wiersz 1 loeo. in I. S.
- 2 pateu rliemu II. - ;; Habcs. Habes pater 11. - .ł. morio mOl'crc P. - 5 fUllclus- raelus H.
- 6 crueifixus, ct. est crucifixus P. - i sanans. s. mUl1llum P. - Inagnum 10tuIIł Imllc mundum,
nune vero_ nune \"ero magnum P. - 9 Ni'" Nc S. - :\il... HIOI.ia. niem£l P. i li. - -I ł. honorc.
honorem S. - I:; confossusI si vis Kj conf1xus S. - 16 \luicqui,l peecasti.,. IllcJcre mlnrriłms-
niema P. i 1/.
220
B R U N O N A
fcJicissimc mal't T nostral'llm miscriarum ma- rentes. Promittunt delectare, et faciunt labo-
gnus damor. Tu cum purpureis proceribus rare! dicunt sc adiuvare, ct nesciunt nisi no-
in conspectu Dei delcctatus, tu cum suaviso- cere. Cui convenit illud poetę:
nis angelorum vocibus inter sancta sanctOl'um Fistula dulce canił volucrem dwn decipił
epulatus! ne obliviscaris vel'os captivos, non auceps; 5
selltientes in quanta tJ'iLulatione stamus. Tu immo com-enit iJlud evangelicum: Quid pro-
qui multa potcs ad regi curtem, fac nobis le- desJ ho mini si univcl'swn mltnduln lllcrełllr, ani-
grm et iustitiam de iniquo odio tantorum ho- mtt vero suę dełl'-imentum patiałur? I) Quod flet
stium; quia et nunc cum Christo regnum te- in sacro eloquio {Jui securus sui de nostro pc-
nens, nccessc esl satyricum illud plorcs: riculo est timidus! qui slantes intel' mille gla- 10
Pers. O curas hominlun, O quantum est in rebus dios nunquam dormientis diaboli, habentes et
ł. ł. inallc. ingenitę natur centum pericula, nub,imus ad-
Ad grandem miseriam necesse est magnum huc avaritię sęvam pestem, ut rcs cxtra nos
adiutorium. Yeniat tf'cum non unus sanctus pcrdat intus nos. Eheu! inquit, in prresentium
salus hominum quorum est al's! slet tecum rel'llm voluptatibus positi, quo amplius con- 15
orans 3ngelorum sana pars! O amor qui regis cupita adquirimus, co amplius ac multiplicius
omnia c cł:1o respicc miseras terr3S animo re- os patcns avaritię in inmensum apcrimus. N'e-
quo, est quarum iniquitas maior hoc revo. Fac scio monstri qui d similc patimm'? post exple-
quod fccisti term factus propter pietatem, fu- tionem voluptatum amplius esurimus, et adc-
so sanguine propter nimiam caritatem. Dic tu ptis carnalium rerum voluptatibus, sufficit mm- 20
.mtc onmes, dic ex (Iuibus novus martyr ena- quam dicimus. Hoc est communc malum 0-
tast.i, (lic bonc Adalberte: . melior Deus mise- mnium maxime hęc est miseria mei, et si sunt
rel'e nosh'ę lun ,-arios laborcsK Compesce estu- mei similium! qui toto spil'itu alta cogitarc
aotis 3,-al'itie in inmensum crescentes erro- debuimus, pl'ope sola carnalia cogitamus. Si
res; qui rncrctricis pulchritudine amorem Dei quid potcs, immo quia potes, nostris medere 25
maxime hoc awo commutare volunt in amo- vulneriLus.
rem seculi, bonum dicentes, malum in fine fe- 33. Primum dux et magister nefarię cohor-
P,.:.etl:.. I, wieru 6 stamas. versemur S. - 9 tencns. tenet K. - 10 plores. depl"Omas S. - n
IIccesse. IICCCS531"ium S. - U. non. niema S. - 15 Iccum. mecum S. - t 7 e. niema S. - re.
quo.. re\ o. benigno. in quibu3 hoc re,.o magna grassatur iniquitas S_ - -2 melior Deus. D. opti-
me S. - !26 in. "iema S. - Przed;.. 11, wiel'u 2 se. niema K. - et... ClIi. nonnisi nocere no-
vcrullt _ QuiLus S. - 6 prodest hornini. proficit homo S - lU qui. quia S. - gladios. globos S.
- 12 ingenitę' ingcnria K. - U intus. iuleris K. - t l) ac mulliplicius. niema S. - 18 monl'lri.
miseri S. - p:ltimm" pati:lmm' S. - 20 \"oluptatibus.. dicimus. oblcdamentis nl1nquam dicimus sllr-
lil'it S. - 2 nwi. m('a S. - si. si qui S. -- ;; mei. meorum K - toto spiJ'ilu alta cogilare.
nonnisi spirilualia S. - (j vuluerilms. vulneriLus. Sad ad rem. S. - 27 pJ'imum ... perforat. Du",
et m:lgislcJ' uefari;e cohortis primum ign('us Sikko fomL P. i 11.
t) Łuk. 9. 25.
.
ż y w o T Ś. W O J C I E C H A.
tis al'denli furorc igneus perforat. penetralia
cordis, post saliente malitia et currentc manu
cęteri scelus peragunt. Ut autem ostendcl'et
clemcns di\-initas, quia soluta cl'ant servo suo
5 carcer sęculi, compecles magnę et peccatorum
\"incula cuncta, postquam sanctum corpus se-
carunt, neminc sol\"ente ligatm'ę manuum se
sol\"el'unt. Ipse \"ero amicam mortem ample-
l..US, quam 8emper sequens dilexit, in modum
10 crucis manus cxtendit. Cadens cadawr ma-
trem terram occupat; anima sancta ad \"itam
feliciter inh'at; admirans risum Dei et gau-
dia canentis ctli. _Rcliquisti sub pcdibus pul-
chrum hoc quod appal'et; experil'e nunc quo d
15 intrinsecus latet; post flehls hominum transi
in I tum numerum angelorum, ubi tc vident
lęti onmes sancti, maxime martyres Christi!
\dhuc uItra angelum, maJ'tyr, ad martyrum re-
gem asccnde Cllm gloria, ad vivum Salvatorem,
o ad ipsum a cuius conspectu fugit cęlum et
ten'a; loquere facic ad faciem, quasi hornu ad
amicum suum! Effugisti quid non amaritudi-
nis? quid non habcs dulccdinis? ubi sunt aIt
22.j
contemplationes intcrnę I'efectionis, ubi est
cibus et potus laus perpetua Creatoris.
3.ł. lpsa £lic £licunt, dum quidam presL ter
missas facel'et, sacras hostias iuxta ritum reli-
gionis otTeret, revelans spiritus aJ aures di,,-it,
ut beati mal'l Tis Adalberti sum'agia laboranti
mundo imploret. Pal'ct illc libens monitis di-
vinis, et intra memoriam sanctorum mart)TUm
Adalbertum \"ocat, ut pro nosh'is erroribus
divine misericordie mactata hostia intercedat.
L L
Igitur impii viri duos fl'ah'es inmisericorditer
.
ligatos secum portant, et sancti \"i.'i nobile
caput a reliquo corpore dividunt, el sub
fida cllstodia utramque partem custodiunt.
Xc cogites religionem faciant, qui lll'opha-
nare tantum sapillnt; a dllce finitimo Boli-
zlavo grandem pcclIniam acccptllros sc pu-
tant, ut I'CS cl'at, (lllalulo re,'crentissimum cor-
pus et caput, rlcsidcl':jbilelll IhcsaumIU wnuunt.
Yos fccistis wsh'am insaniam, sed ignor3ndo
o qualem gcnuistis LcatitllJinem! ut I'('col'da-
tUI' \-olendo \"os convcrtcre \lł Chl'istum sal-
\"atol'cm, detlistis ci nolcndo immol'łalem cłi-
Przedz. I, wiersz 1 ardenti. niema S. - 2 saliente. ealientem K. - currente. currentem K. - .£
quia. quam S. - erant. essent S. - '; ligaturę... soh-erunt. ligatre manus per se solulre sunt S.-
8 Ipse. ipsam P. - 10 extenrlit. expandit P. i /l. - 1 Dei. cęli K. - U experire. expedire 11.
16 lętum. bcatum P. - 18 angelum. angelos II. - martyrum. martirem K. - 19 \"inuD' omnium
S. i H. - 22 quid....non amaritudinis. quod amaritudinis habes P. i H. - 23 quid non habe!!. quo d
non P. i /l. - Pr.ed; II, wie,'sr. 5 dum. cum P. i H. - 4 missas. missam S. - sacras. ... offe-
reto niema P. i H; et sacras itd. S. - 5 revelans. relevans S. - aures. aurem P. i H. - 7 im-
ploret. imploraret S. - 9 pro. niema S. - 10 divinę misericordię' apud divinam misericOI'di:un S.
- 11 fratres. f. eius H. - inmisericorditer. misericorditer S. - 12 portant. ducunt S - 13 re-
liquo. sancto p.-dividunt. separant, atque S.-14 custodiunto asservant 5.-15 cogites rcligio-
nem faciant. putes religionis causa id eos f"cere S. - qui prophanare tantum. qui nonnisi p. S.-
17 putant. sperant S.- H) vendnnt. venderent 11- 'i.0 \"os fecistis ... dignitatem. niema P. i H;
Vos quidem fecistis pro vestra insania, sed o qnalem imprudentes peperistis bcatilnllincm. V olenti
illi vos convertere ad Christum s:dvatorem, ,"os nolentes conciliastis hum. dign. S.
..
!22
B R U N O N A
gnitatcm. Iartyrizatus cst autem pretiosissi-
mus mart T, karissimus Adalbcreus, qua die
pius Georgius est saxo tritus. Benc autem una
die. uia se pctentibus ambo boni conłulgent
crebris Illiraculis, et presto sunt egris mortali-
bus. Ecce iterum boni et. eslis rnichi srepe \"0-
candi. Loquimini, orale ad Christum, ad cor
cęłi! sUl'gat stella maris, bcata Dei genitrix!
iungat :se angclus )Iichahcl et propitius Pc-
trus! sequatur et omnis sanctus! Propter De-
um loquimini bonum de "i,"is miseris, bonum
in conspectu principis; pl'reslante domino Deo
propter dilectum tlIium in Spiritu sancto, cui
est gloria, hominum salus, regnum et impe- 5
rium, sana pars angelorum, cum quo fuere et
sunt et veniunt aurea regna immortalium se-
culorum.
A 31 E N.
...
Pnedz. I, wiersz ł !\fartyrizatus est autem. Passus est S. - pretiosissimus. pretiosus P. - 2 ka-
rlSSSlmus. niema S. - :> Georgius est saxo tritus. Georius est gladio percusEus P. i II. - una.
ambo u. S. - -ł ambo boni confulgent. a. b. fulgent P; uterquc bonus affulget S. - 5 sunt. est
S - egris. miseris P. - 6 boni. ambo boni P. - et estis... vocandi. iŁerumque et erebro mihi
eslis appellandi S. - 7 orate ad ChrisŁum. niema S. i P. - ad cor cęIi. cel"le P. - 8 beata Dei
genitrix. niemn S. i P.-!ł angeIus !Ilichahel et propitius. r.ngelus bonus et p. S; :equus Petrus P.-
Przed1o. II, wiersz. 1 et omnis sanc1us. ad omnes sanetos P. - 2 bonum. niema P. - 5 homillum
salu:! . salus, honor P; laus, honor II. - 6 pars. ci,-itas P. - cum quo. cui P. - eh niema P.-
7 ,eniunt aurea regna. venient pulera facie P. - immortaIium. immorŁalia secuIa P.
J
,
LIST S. BRUNON.L\
D O H E N RYK _" II C E S A R Z ł.
ok. 1008.
n' Kaselu, xil}Stwie heskiem, znajduje się w bibliotece elektoralnej rękopism pergaminowy
IV c:.wartce, w odd:.iale filologic:'Il!JTn pud liczbą l umieszczony. Zawi.era iywot Donata i gra-
matyki t'uŻlle bądf, calkowite, bądż tV 1I1amkaclt a tu w takim porZl!.dku: l) Vita Donati. '2
Ars prima Donat,i de part bus orationis Ói.c. 3) LiLel' Dcnati de ,"oec, litera &c. 4) Ars
secunda Dnnati de partibus oratione:.. 5J LiLer IJonati de barbarismo. 6) Anonymi cł1fi-
stiani fl'agmentum de dcclinationc et eonjugatione. 7) Exccrpta e"{ christiano sCl"iplol'c:
sententi:e morales de natUl'a humana. 8) :\Iariani Capell Satil'icon; liber tCl,tius (de gram-
matica). Po tym UJ,tykule, nust,!pllje lIa ostatniej półtrzecia karcie bez iadnego nadpisu list ś.
Brunona do Heury/"a II, cesarza. Pismo jego, ile ze znamion grafic:,nych wnieść moźna, jest
z wieku XI lub XII, jak tu ju.ź Zlluwa!.al jeden z daw1liejszyclł bibliotekarzy tamtejszych. Za
pośrednictwem pr:.yjaciela mego, Konstantego n'urzbacha, lJOstaralem się o wierny odpis tego
listu. Zrobił mi go sam bibliotekarz kaselski D,. K Be1'1l1wrdi, dodając i podobi:,nę którą tu
::.alqczam: :; niclt uskuteczni/em niniejsze wydanie.
,r ,.oku. ,17/6 Zacha,.yas KOilrad Uffenbach, archeolog niemiecki, odpisal byl sobie ten
list z kodexu laseiskiego , a odpis ow z1lajduje się dziś tV lwmlm,.skiej miejskiej bibliotece.
Zrobiony był bardzo niedbale: niektóre bowiem s/owa źle wyc:.ytano, ume dowolnie zmieniono,
powypus:,cwllo nakoniec niclylko pojedync:.e 1Vyra y lecz cale wiersze. 'V::.:mianka najpienvsza,
ile mi wiadomo, o tym pomniku llka;::,ała się w drukowanym katalogu rękopismów LTlTenbaclw:
Bibliotheea rffenbachiana manuscriptJ.. Balire Hermundurul'Um 1620 \part. post. str. 1/5J).
.4lexander IIi/ferding, fW:'OIlU Rosyanin, "wydal go najpierw, tV lJismie: POVCCK " RCC1; it. Jlo-
skwa 1856. ..'fauki st,.. 1 z mylnego L'lIe1lbaclwwego odpisu, a przedrukowała Biblioteka 'V ar-
szawska (1856 t. Ir, str. 215). Poźniej Franciszek Jliklosich llmies;,e;:.ając go W dziele: 81a-
yische Bibliothek. 2 Band. '''ien 1858 sIl'. J07 staral si-ę o tut pO}Jrcturniejszy, i niektóre
m.yłki zostały przez D 'a lalTe - szr;; śliwie sprostowane w jego wyd.aniu, Z1Ulczną jednak część
ich t/ie poprawiono, i llie dodano owych 0p"s:,c:.eli klt/rycll dopuścił si ClTenbach. Jlóg/bym
tu o nich 'Zc£milcz.d, ile że mój text biorę z kodexu, kaselskiegu. Gdy atoli pr::.ez ki/kok,.otne
wydanie tego listu, a szczególniej przez popmwki laffego text dawniej ogloszony nabra/ już po -
niekąd pewnej powagi, zdaro mi się f'Z.eCZą stosowną wytklllff5 u do/u jego róinice, wy ze
względu na właściwe s/owa orY[Jinału nie zos!awiać czytelnika tV wątpliwości. O:.nacr.am, je
głoską U, a sam kodex kase/ski, ktul"l'gu plll"ll. mylek pisarskich poprawiłem, gloską K.
224
.
L I S T S. B R F N O N A
Viro :eclesię pio, Henrico regi, B(runo) hi(',
(luid nisi miser tantum? Qllic£}uid regem de-
cet et cuncta ccrnenli domino deo placet, du-
Lio procul sa piat re]igiosus rex.
Est nemo \"i\"ens super terram qui plus di-
ligat vestram salutem secllndum deum, et qui
plus wlit onmem yestrum honorem secundum
secu]um mułło ]aborc plenum. Frater vester
optime cal'llS, episcopus lll'llno, t) cum moram
facerem in terra rngrol'llm, dixit mihi, \"os o
rex, piam so]]icitudincm circa me łJ3berc, et
\"alde uimis timere, nc \"e]]em pcrire. Quod
tique fecissem et facio, nisi prohiberet, qui
adhuc prohibet. clcmcns deus et seniol' meus
anctissimus Petl'lls.
Reddat tibi dcus meritum in terra \"iwntium,
(łuia egregius rex, tu qui t]ebes pene procurare
tOtUlIł mundum, de me, minimo sen"o tuo, ne
peril'em, dignatus es in nomille domini haberc
hanc nobilem curam. Gratias deo! tu, cum
sis rex secundum sapientiam, quam tiLi deus
dedit, studium habes. ut sis bOJllls et catho]icus
rector, sis etiam qua]em haberc necessc est,
sanctę ęcclesię pius et districtus auriga. Simi-
liter et nos, miseri (]ualescunque, tamen tui,
nf' hanc \"itam in \"anum consumamus et lI11di
im'Clliamut 2 ) in die mortis, quantum sola mise-
ricordia sancti Spiritus flat, operal'i.. ]aborare
sludium mittimus secundum i]]ud optimi Pau]i: 3 )
Xon (acio animam meam ptelioslotem quam me. 5
Ergo 'łuantum ad me, nihil nisi malum facio
t-antum; quanlum vel'o ad dominum, ubi vuH, ci-
tius dicto facit omne bon um. Opcl'a dei re\"ehuc
et conł-iteri honOl'ificum est; maxime \"obis ta-
cere non debeo, cuius saneta pcrsuasione ('- 10
piSCOpHS sum, qui de sancto Petro evangc-
]ium Christi gentibus porto.
Certc dies et menses iam complcvit integer
annus, quod uLi diu trustra sedimus, r ngl'os
dimisimus, ct ad omnium paganol'llm cl'llde- 15
]issimos, Pezcnegos, ,-iam arripuimus.
Seniol' Ruzol'llm,4) magnus regno - et di\"itiis,
Ulmm mensem retinuit me, et retinens contra
vo]untatem, quasi qui spontc me perdel'e \"0-
luissem, sategit mecum nc ad tam inrationa- 20
Lilem gentem alllbularem, ubi nullulll lucrum
allimarmn. sed so]am modem et hanc etialll
turpissimam in\"enil'em. Jam cum nOIl potuit,
et de me indigno ,isio quędam eum termit,
duos dics cum cxercitu duxit me ipse usque 25
Przedz. I, wiersz 8 Frater. Erat Co - Pr ed,., II. wiers:;. 17 Ruzorum. Rutorum U. - t8 unum.
rerum U. - 22 hane. tunc U.
I) Bruno brat rodzony Henryka n cesarza a właściwie króla, i Gizeli królowej wę-
gierskiej, wystąpił roku 1003 w porozumieniu z naszym Bolesławem Chrobrym i margrabią
Henrykiem szw3jnflU"tskim przeciw bratu swojemu, C'hcąc go pozbawić korony. Gdy spra-
wa Hcmyka II górę wzi la, Bruno szukał schronienia w Polsce i ba"ił czas jakiś na dworz4
Chrobrego. Ztąd udał si do Wc:gier, i za pośrednictwem króla Stefana, szwagra swojego,
otrzymał od Henryka II roku 1004 przebaczenie, pod warunkiem, że wstąpi do stanu du-
chownego. Został więc ędzem, a w roku 1007 biskupem augsburskim (Pertz ID. 134.
IV. 690 - 691). Z nim tedy widział się i rozmawiał ś. Bruno kwerfurtski w 'Y"ęgrzech,
zapewne na dworze króla Stefana. 2) Paweł II do Kor. 5. 3. 3) Dzieje Apost. 20. 24.
4) Włodzimierz wielki.
,..
..
,
I
n o H E N RYJ{ A tJ.
225
ad regni sui terminum uItimum, quem propter
vagum hostem fiJ'missima ct longissima sepe
undique circumclausit. Salit de e4uo ad ter-
ram; me prceeunte cum sociis, illo sequente
5 cum maioribus sui s egredimur poJ'tam. Stetit
ipse in uno, nos stetimus in alio coli c ; ample-
xus manibus cl'Ucem Christi fel'cbam. cantans
nobile carmen: Petre, amas me? pasce oves me-
as!.) Finito responsorio misit scnior maiorem
10 sUUln ad nos in h:ec verba: Duxi te, ubi mea
desinittel'ra, inimicorUln incipit. PI'0lJter dellm
1'0!J0, ad ?neum dedecus ne perdas ilwenem t'itam.
Scio ('ras ante tertiam sine {ructu, si11e causa de-
bes gustare amaram mortem. Remisi: Aperiat
Hltibi dells paradisll1n, sicut 1wbis aperllisli viam
ad paganos.
Quid plura '! ncmine nocente duos dics ivi-
mus; teJ'tia die, qu:e est scxta feria, tribus vi-
ciLus, Illane, mcridie, nona omnes ad occisi-
O onem flexa cervice auceLamur, qui toliclls aL
occurmntiLus nobis hoseibus, - sic dixit deus
et dux noster Pctms mirabili signo inl si
cxivimus. Dominica ad maiOl'cm popululll per-
,'cnimus ct datum cst spatium vivenui, donec
5 per currentes lluntios universus populus co n-
gl'cgarctm' ad concilium. Ergo ad nonam alia
die dominica vocamm' ad concilium, flagclIa-
mur nos et equi; occurrunt vulgus innumcrum
cl'Uentis oculis, et lC\.averunt clamorem hor-
50 ribilem; roille securibus, mille gladiis SUpCl'
nosh'am cen'icem evaginatis in fl'Usta nos co n-
cidere minantur; ,.exati SUIl1US usquc au no-
"
ctem, lI'acti in diversam partem, uonec qui
nos de maniLus eorum beno I'apuerunt, ma-
iores terr:e audita nosh'a sententia cognove-
runt, ut. sunt sapientes, quod pl'OptCl' bonum
inll'avimus terram eorum. Ita sicut iussit mi-
rabilis deus et pretiosissimus Pelrus, quinquc
menses in eo populo stetimus, tres partes cir-
cuivimus, quartam non tetigimus, de qua me-
liorum nuntii ad nos \'enerunt. Circitcr triginta
animas chl'istianitate tacta, in digito dei feci-
mus pacem 4uam, ut illi dixerunt, nemo pr:p-
tel' nos facerc posset. IlCEC pax, inquiunt, pel"
te {acta est. Si firma erit, siclIt doces, olllnes li-
bell ter erimlls christiani. Si iUe senior Ruwrulll
(ide titubaverit, debemlls tantum intelldere bello,
non de christicmitate.
Hac rationc perveni au s.cniorem Ruzorum
qui satisfaciens proptcl' deum ueait obsidcm
tilium. Consecravimusquc nos episcopml1 ue
nostris, qucm simul cum filio possuit in tcrrre
medium. Et facta est ad maiOl'em gloriam et
laudcm salvatoris aei chl'istiana lex in pcssimo
et cl'uuelissimo populo, qui sunt super terram,
omnlllm pa anorum.
Ego autcm nllllC tlecto ad Pl'lIZOS, ubi 4ui
pr:ecessit. prrecedere dcbet, qui illa omnia fecit
et nunc faccl'c debet, cle mens deus et senior
meus pretiosissimus Petrus. Audivi etiam de
nigl'is Cngris ad quos, qure nunquam frustra
vadit, sancti Petri prima legatio venit, quam-
vis nostri - 4uod dcus indulgcat - cu pec-
cato magno ali4uos cecarent; quou con\"el'si
Przed:;. !, wiersz 3 Sali to Sedit K. - 12 iuvenem. iuvenum U. - 18 qure. qui U. - feria. Fe-
bruarii U. - 21 deus. dominus U. - Przed:;, II, wiersz 15 fide. in fide U. -19 nos. nobis U.-
23 et crudelissimo. opuscil U. - !!8 etiam. enim U. - :52 aliquos cccarent; quod. aliquo ceca-
ren tur qui U.
.) Jan 21. 17.
Jlonumenta Pol. Hiat. Tom. l.
!9
226
L I S T Ś. B R U X O N A
omnes f lcti sunt cłu'istiani. lI:cc omnia sola quem nihillatet, pretiosum testem habeo com-
gloria (lei et optimi PCh'i; (Iuanlum ad me, ni- munem deum, non contra gratiam vestram di-
hil nisi peccatuD1, et hoc ipsum Lonum pcr- ligo emu; qui:, quo plus possum, ad vos yolo
ditum, nisi miserans deus propter se faciat, convertere illum. n autem salva gratia regis
augeat et aodat pl'OptCI' sanguincm sanctOl"ll1ll ita loqui liceat: bonumne est persequi Chl;sti- 5
et specialius eorum, qui noslro :cvo d'l'usus :mum et haLere in amicitia populum paganum?
npcr terram. Qllre cOllve1l1 io Cltl'isli ad Beliat?<J.) qure compal'a-
)li seniOl', omnia bona fccisli ao meam cau- tio luci ad tencLras? quomodo con\'eniunt Zua-
sam. Deus tiLi reh'ibuat merceclcm in I'('sur- I'asiz 3) di..bolus, et dux sanctorum ,"estel' et
rertion(' iustorum, ma\.ime qui:! cur:lIu gCl'is nostcr .:\T:U1ritius? qua fronte coeunt sacra lan- 10
n-.ei, ne pro crrorc iuventutis sccularia agam cea et, qui pascuntur hum ano sanguine, diabo-
pt spiritualia deseram. bule erat, qllod me ab- lica yexilla'! on crcdis peccatum, o rex, quan-
cuntr vitlcbaris il'asci. Inde etiam fuit, qund do christianum caput, quod nefas est dictu,
me et phll'a mea, lIi gna risui, ao cirl"umst nlcs immolatm' sub d:cmonum vexillo? Nonne me-
her03s me :1bsente il'risisti. Qu:c h'ia, timOl'cm, lius esset talenI huminem habere fidelem, cu- 15
il'am et clerisum, nisi me diligl'rcs, nunquam ius auxilio ('I cOlIsilio tributum accipere et sa-
circa mE' habt'res, et nisi tu bonus esses, cede Cl'um, christianissimum facere de populo-pagano
mm(IIJaIO, {Iuod liLi in me malum videbatm', posses? O (Iuam vellem non hostcm, sed ha-
odio habcl'es. Dico 1'1'0 consolalione: quanlum bere fidelem, cle quo dico, seniorem BOLE-
vult sanrtus lłeus mi=,crel'i, pio Petro agent£', . SZL.\Ynl! nespondebis forsitall: voto. '20
nolo pel'ire, qui CUIll sim in me IlIrpis et ma-I Ergo f:łC mis{'ricOl'diam, postpone crudeli-
lus, dono dei vcllem essc Lonus. Dico 1'1'0 bitem; si vis habel'e fidelem, desiue persequi;
or<llione: omnipołells et misel"icors d('Ll et si vis habere militern, fac cum Bono ut dele-
me corł'igat anlilllHlm pcccaton'Il1, ,.osque fa- det. Cavc, o rex, si vis omnia facere cum po-
cial de die in diclIl nunquam mOI'tuo bono tcstate, nunquaUl cum misericordia, quam a- 25
OpCl'C mc'Iiorem l'C gem. _ I fi3t ipse Bonus, ne orsitan irritetur qui te
i 'Iuis cti:Ulł hoc clixel'it, CJuod huic scni- lIunc adiuvat ,JESCS. Xec conh'acIicam regi;
ori I) litlelilatC'rIl et maioJ"('m amicitiam porto, fiat sicut deus \'uIt et tu vis. Nonne melius pu-
hol' wrum cst; c('l'te cJiligo cum ut ani- gnal'c c,um pagauis propter Christianitatem,
.
1I1:lm lII\:alll, ci plus (IU31ll ,-i lam mC:IIIl; sed I quam Christiani \'iw inferre proptel' seculal'em 50
Prr.(tl..i, w;enl. 1;) ctialll' cnim li.-151imorem. amorem U.-18 quod. qui u.- O agente.
cogentc K. - !:!7 qllod qllia U. - l'r:;ed... II, wieru 2 non contra. lIostrum, quod per U. - .ł.
gratia. cum \"cllia U. - 7 ad. cum U. - 8 ZlIsrdsiz. Zuarasi vel U. - 1 ł qui. que U. - t 7 chl'i-
sti:lllissimum. cllI'istianismllm C. - populot oppido U. -19 Bolcszlan-m. Bozeszlaum U.
l) llolc81awowi Chrobremu. ) Pawd II do Kor. G. 15. 3) Główue bożyszcze u
pogailskich 'V clctów cZJli J.utJków z którymi Henryk II spólnie Polskr wojował. Opis
jego podaje Tbietmar VI. 17, zowiąc je SUQmzici.
D O H E N RYK A II.
227
honorem? Certe homo cogitat, deus onlinat.
onne cum paganis ct christianis hanc terr3m
- in vlribus regni rex inh'avit? 1) quid tum? san-
dus Petrus, cuius tributarium se asserit, et
5 sanctus martyr Adalbertl1s nonnc protexerunt?
Si adiuvarc nollent, nunquam sancti. qui san-
guincm fuderunt et sub divino terrore mulła
miracula faciunt, quinque marłYI'es lt ) occisi in
tcrra sua rcquiescel'ent. )li hCl'C, non es rex
10 mullis, quod nocet, sco. iustus et districtus re-
ctor. quod placet: si tantum hoc addatur, ut
ctiam sis misericors, et non scmpcr CUIll po-
testatc, sed {'tiam cum misericordia populum
tibi concilics et acceptabilcm pr:\'p łI'cs. Vidc-
15 res plus bencficio quam bello populum adqui-
r{'re, et qui nunc in tribus partibl1s, tunc nec
in una parte bellum habercs.
Sed hoc quid ad nos? Videat hic in sua sa-
pientia iusti et boni tcnax rex, vidcant et in
20 dando consilio optimus quisquc cpiscopus,
comes ct uux. Quid ad meam, immo dei cau-
sam pertinet, unum dicam et aHerum, quibus
uHl'a non ad dam. Duo magna mala, qwe de-
us et pugnans Petrus in ruo.i paganismo cę-
pere, nova eccIcsia propc seutire debet. Pri-
mum, senior Bolezlavo. qui vil'iLus animi et
corporis consolari me ad comertendos PI'UZOS
libentissimc voluit, et nulli pccuni:e ad hoc par-
ccre dccrevit, eccc inpedilus b clIo , quoJ sa-
piens rex pro ncc.essitcłte dedit, iUY3t-e me in
e\angelio nec vacat, ncc v llct.
TIUI'sum cum Liutici pagani siut et idola eo-
lant, non misit aeus in cor rrgis hostcs tales
propter christianismum glorioso ccrtamine
debellal'e, (Iuod est iubeute cvangelio corn-
pellerc inh'arc. Noune maguus honO!' l11agna-
que salus regis esset, ut :cccl('siam augpret et
apostolicum nomen ("omm dco iu\"cniret, hoc
laboral'c ut b:łptizaretur paganus, pacemque
llonare adiuvautibus se ali hoc christianis'?
Sed in hal' parte pendet omnc malu lU . (Iua
nec rcx fidem habet Bolezlavoni. nec ipse irato
I'cgi. Eheu nostra infelicia 1{'mpOl'a! 3) Post
sanrtulll imperatorem lU:Jgnlllu Consl..'mtinulł1,
post c\.cmplar rdigionis optimum Karolum
est nunc qui pel'sequatul' christianum 4) nemo
prope qui conH'J'tat pagauulll! L'ndc o rex, si
dederis pacem chrislianis, pugnatm'us proptcr .
Pr edz. I, wiersz :) quid tum. quam tamen U. - 9 hel'c, ere 1\. - II si. secJ U. - 1::! etiam.
opuścił U. - U. concilies et 3ccepLahilem prrep3res. \'idcrcs plus bcndicio C)uam hello populum.
op. U. - 16 qui. quod U. - 17 baberes. babes U. - IM llic. op_ C. - I Quil!. quod U. -
3 qure. quam K. - Przedz. II, w;ersr. 2 Bole11a\"o. Bolczlanls V.-J sapiens. _sapicllł.issimus li.
- 16 se ad. sed U. - H} Post. Per K. - 20 impcr:ltorcm. impcl'ium I\. - I lłost. per K.
l) Roku 1005. O wyprawie tej Henryka II do Polski i kl sce tamże poniesionej
mowl rocznikarz kwedlinburski: Interim ipse rex, iI'a pe1"n/allellte ('(mtl'a Bolizlm'ollem, "(pa-
rato agmine PolO1dal1 accelle,'wt.9, jugie'lltem inse'luitu1", su.am inim'iam quasi dejensul'us, scd
proh dolor! multos pe1-ditll1w.s. /Je/'nT,m.d et lsi, Tldedbem et IJ"'I'llTw/'d ('1fIII ((liii! oceisi. Rex
veJ"O, qllamvis dole1/,8, asswnpta non bona pace, eum la('TI/.imabili 1'el'el'iitll/' exe1"eitll. Pertz
S. III. 79. Por. Thietm. VI. lG. It) Imiona ich: nened.rkt, :;\[ateusz, J,lII, Izaak i Kr,y-
stynj zabici byli 12 listopada 1004 roku, a wiadomoś o lli('h pOl1::ljC Damialli: "Vita Ro-
mual<li c. 28, i Kosmas pragski Chroll. I. 38. 3) Porównaj Brunona Żywot :Ś. "9ojciccha
rozd. 21, str. 208. 4) Por. tamże rozd. 10, str. 195.
228
L I S T Ś. B R U N O N A
christi:mitatclIl cum paganis. placcbit tibi in die
no\"issimo, cum, omnibus dimissis, steteris in
conspectu principis co minori dolorc et gau-
dio maiori, (IUO rccordarcris te maiora fecisse
bona. Xon est quod timrat rex, nc religionis
homo, memor malorum , iungat se paganis.
Tantum impossiLilia nolite quercre: aliłcr quo-
modo rex vult nostcr; hic Boleslavo vos secu-
.
rum facit, quia in :eternum non debet dimit-
tere, quin in expugnandis paganis semper de-
bet "os dilig<,ntissime alliuvare ct in omnibus
libcnt<,r servirc. O quanta bona et commoda
in custodiendo christi:mismo et in converten-
do paganismo concurrerent, si, sicut pater My-
sico cum, qui mortuus est, impcratore, ita fi-
lius Bolezlavo cum vobis, qui sola spes orbis
slIperstat, vi\"eret nostro rege!
Inter hrec non lateat regem, quod episcopus
noster qucm cum egrcgio monacho, quem no-
stis. Rodberto ultr3 marc in evangelium Sui-
gis transmiseram, quomodo venientes nuntii
wrissimc di:\crunt, ipsum seniorem uigio-
rUin cuius dudum uxor christiana erat,l) gr:,-
tias dco! baptiz3,-it. Cum quo mille homines
et septern plebes eandem gratiam mox ut re-
ceperunt, quos cetcri indignati intcrficere qure-
rcbant;. spem habentcs iterum revcrti omnes
cum episcopo, ad tempus locum dederunt.
De quorum habitu et re\"ersione ad explor;m- 5
dum missi mmtii cum redunt, C[urocumque do-
ceni, mcrito ad \"os, wluti ad regem qui me
perfecit in evangelio, servus vester certa man-
dare curabo.
Quid plura? scitote sub tcstimonio Christi: 10
ubicunque possum, fidelissimus fautor sum
\"estr:c padi. Et quam\"is nesciam orare in con-
spectu domini, vel non desin3m latrare, ut vos
benedicat salutare dei, et in omni opere comi-
tetur vos bona gratia nosłri Petri. Vos vcrol5
quicquid in Liuticis et Pruzis com'ertcndis con-
sili i vel am..ilii potestis dare, ut pium regcm et
spem orbis decet, nolite cessare, qllła clrca
horum paganorum dura corda convertcnda
flante Spiritu sancto noster labor nunc debet 20
accingi, omnisquc opera et studium pugn3ntc
Petro indefesse consumi.
\"ALE, o REX! n\"E nmE DEO, IE IOR BO ORDI OPE-
ROI, MOREBE SE E'\: \"IRTrTDI ET PLE CS DlERnl.
Pr:.edł.. I, wieru 10 quin. cum U. - U. si. cum si U. - Iysico. :\I)"seco U. - 15 cum. cum co U.-
19 noster qllem. nostm' U. - 21 transmiseram. transmism'at U. - Przed::,. II, wie,'sz :) itel'um.
0l'. U.-6 cum. non U.- 1 ve). Wrum U. - 15 nostri. 01'. U. - 16 consilii vel auxilii pote-
stis. consilium et auxilium potestatis U.
l) Zdaje si«: że te słowa ścił!gają się do córki naszego Mieczysława I, którą brat jej,
Bolesław ChrobrJ , ".Tdał za Eryka króla szwedzkiego, zwanego zwyci zkim, Sege)'slllle, za-
warłszy z nim przymierze (Schol. Adam. brem. 2ft. Thietm. YII. 28). Sic podają jej
imit'nia Thictmar i sdlClliasta .Adama; Sa.xo Gramatyk zowie ją Syritą (Hiat. Dan. X k. 95)
8uorro Sturleson dumną Sygrydą, Sigrid 8lO1"'i'(ida. H 'ła ona chrzcściank:!, i z nią też pier-
wsze promienie wiary ('hryshlsa do owych krain zawitały. wiadczy Adam bremeński że Eryk
został ochrzeollY, chociaż poźnif'j znowu wrócił do pogailstwa (Gest. Hamm. pont. II. 36.
37). Z nim miała !'tyna, Olafa, którJ' był gorliwym krzewiciP}cm ehrze ciailst\Va \V SzwecJ'i.
Owdowiawszy poszła za Rwcnna "'ił1łobrodcgo, krMa duilSkicgo, i b)'ła matką Kanuta. I,
znanego rt'lwuież z gorlh o ei IJkoło zaprowadzenia ehrześeiailst\\ a w swych krajach.
'VIPERT o ŚJIIERCI
,
S. BRUNONA.
Legenda 1ll1lleJSz,a z'łUtjduje si lU j'ękopismie 11lollachij!'iJ.-im pod z'nakiem biblio/ec:.llym:
CI. 18897, który na str. 151 opisałem. Ud::,iclona lIil'.9dyś w kopii pr::..ez bibliotekal'::..a mo-
lIachijskiego, Foringera, uc::'.ollemu J>at:,oll'i, z,amies::,c:.oII£t :oosltlltt prz:e:. tego!' oslrzllliego fil I'r::,ed-
mowie do źywotów ś. \rojciecha .\lon. Genu. K fr. 579. \V cz,asie bylności mojej w -'10-
nachium roku 1856 odpisałem ją sobie wiernie :; oryginalu, i wedbIg lIiego lu jq ll'yt/ajf!.,
ści-śle się do kodexu stosując, a prostując tylko parę lI£tjwidoc:'lIiejsz'ych myfek pisarskich I.-tóre
II dołu wyka::.ujf!..
HYSTORIA DE PR.£DICATIO E EPISCOPI BRCKO:XH CU){ SUIS
CAPELLAXI:; -rn PR(J CL\, ET )IARTIRIO EOUl))I. I)
Cognoscat deo dilectus populus uni,'ersus,
qnod ego 'Yipertus dei servorum ser\"us, causa
5 rcmissionis meorum peccatorum et. Ilomini
mei sanctissimi ('t martiris Christi Brunonis e-
piscopi iussionc, mea omnia qu:c habui con-
tcmpsi mobilia et immobilia, et illum seculus
fui in paganorum prO\-incia, quro nuncupatur
tO Pruscia. lik etiam pontifex et maJ"tir Christi
Ikunus aimisso episcopalu una cum grege sibi
rredito cum suis capellanis ambul:n-it Prusciam
:,d conwrtendas paganorum g('utrs in chri-
stianilalc sanctissima! QuonIm nomina h:ec
t5 SlInt: in primis dominlIs meus llrunus ('pisco-
pUS et mal'lil' Chrisli s:mdis!'inms; nomina ca-
pellanorum qui cum eo ad martirium venemnt
h:cc sunt: Tiemicus, .\icus, lłezichus, Apidms,
no\"issime ego 'Vibertus. Quid plura? QłI:m-
do pa(riam intravimus Ialilll :lIłtc reg-elll tJu-
cti fuimus. Episcopus ,'ero cum suis capclla-
ni pra:'pal'ati celebravit lIlissam, pl':ctli,-al1llo
evangelica atque aposlulol"Lun dicł-a. Qu:c 0-
mnia ut rex, Kethimcr nomine, audi,-it, tlixit:
Xos deos habrnms in quibus adoramus et con-
tidimus. YCl'bis autem luis obedire nolumns.
Episcopus hoc audicns, illius n'gis adpnrlal'c
iussit simulacra, et illo pra_'scntc in ignelll pro-
iecit cum vil'tute llI:\xima. Ig-nis ,-ero ac('epil
"
et dcvol'avit. illa deniquc simulaera. Re" :tutem
Przedz. I, w;e,.u, -t;) cOII\-cl"!f'!H)as. con\"crtenda Kod. - Przed",. II, wiers:;, t t. i.nenl o Ignc Kod.
I Nadpis trn umIany jest r ką z XV wieku.
230
W I P E R T O Ś I I E R C I Ś. B R U N O N A.
turbatus dixit indignatione maxima : Accipite
episcopum citissime et in ignem coram me
proicite. Si illum ignis comburit et Jevorat, co-
gnoscite quia illius est prredicalio vanissima;
denique si est alitcr, in illum deum credamus
wlociter. Tunc iussit rex ignem acccndi vali-
dissimum , et in iIIum proici cpiscopum. Epi-
scopus autem indutus vestimento ł'piscopali
suam sedem in ignem fccit portare, et in igne
supra eandem tam diu setlit, quousquc a capcl-
lanis septem ps.11mi fuemnt decantati. Re
vero hoc videns f.1.ctum mirabile cum trccen-
tis viris credidit deo vclocitcr, et accepit bap-
tismum pcnitenłid'. Dux postea illius terrre ad
episcopum equitavit, virtute replctus diabolica,
Pr:eedlo. 1, wieru 10 ignem. igne Kod.
et iIlum episcopum cum capellanis fecit mar-
tirizare absque ulla qu:erimonia. Episcopi ca-
put iussit abscidi, et capellanos om es iussit
suspendi, I) et meos oculos eruere fecit. Po- 5
stea vero opcrante Christo visa sunt ibi signa
sine numero et prodigia; nunc vero supra iIło-
rum corpora constructa sunt monasteria. Ex
illo tempore pro dco pcregrinando circuivi
plurimas provincias, in\'ocans sanctos san- 10
clasque in christianormn auxilia. Quid mul-
tum dicam? omnium christian ormo in karitatt>
dei tłeposco auxilium, quod mere vitre liat pa-
trocinium vestrorum peccatorum et retcrnum
remedium. 15
E X P L_I C I T SI)
I) Odmicnni('j nieco opowiada to zda.rzenie Damiani (Vita Romualdi c. 27.) Por.
Thictm. VI. 58. It) Dodatek ręki, ile si zdaje, z XV wieku.
Z THIET IAR,.\ !{RONIKI.
17lietma1" syn Sygli'yda i Kunegundy u1"odził się 15 lipca. r'oku 976. l}liejscem uro-
d:.enia jego było. ile się zdaje, miasto saskie IIalbel'szfad, nadmienia bowiem 10 dziele slOojem
ie go biskup /wlbersz.fadzlii. Ililliward. chrzcił i bierzmował rCh1"01I. Ił". 12), Dostojni i za-
?nożni jego przodkowie spokrewnieni byli z rwjpierwszymi w Saxonii rodmni. Ojciec szedł od
hrabiów walheckich , matka od hmbiów stadniskich. ."Vie ?n alem i teŻ szc:.yciti się zaslugami
10 kraju. i 10 rozJicznych bądź przyjaznych. bąd:. niepr:,yja:;,nych stosU111tach z Polską i jej są-
sied::..twem zostawali. Dwaj pradziadowie Tltietmam, imieniem Lllthe/"y czyli Lutlwrdy. polegli
w slawnej bitwie któr'ą r'oku 929 stoczył ze Słowianami Henryk I, pod Lunkini. O ojcu swoim
sam rozpowiada, jak wyruszyl z margrabią Hodonem przeciw naszemu Jlieczys/atl'owi I. i pod
Cidini zbity byl na g/owę tak. że tylko dowódey ratowali się ucieczką a najleps:::.e wojsko w
pieli zostalo wycięte (Clu'on. 1/. 19/. Około roku 988 był znowu ojciec jego jednym z tych
których cesarzowa Teo{ania w pomoc naszemu Jliccz.yslawowi lJr:;,eciw Bolesławowi czeskiemu.
wysłala (C/u'on. lr. 9). Rozmaici krewni Tltietmara. a między innymi synowce jego. Ilem'yk
i Syg{ryd. dali szcze!Jóbze dowody swojej dla xiąiąt polskicll p1"zychylnośc;. Sam td autor' z.ly-
kal się niejednokrotnie z Polakami. których język rozumial; a że te stosunki jego mogą poja-
śnić nie jedno co się w kronice jego znajduje. więc obszerniej nieco o nich nadmienię.
O swej młodości rozpowiada ie go ojciec zawiózł najpierw do Kwedlinbul'fJa i zostawił
u ciotki swojpj. Emnildy, która paraliżem tknięta dlugi czas clw1"owala. Ztamtąd dobrze jld
poduczonego polecilopalowi magdeburskiemu u ś. Jana. Rygdagowi. tv którego szJcole uczyl
sil! pr ez trzy lata. Nakoniec wyjednał mu ie go w sam dziel/' wszystkich świętych ,'oku 989
tvpiscmo w poczet wikai'ych ś. J/aurycego. Z tego powodu wyprawił -wielką. dwa d1łi trwa.
jącą uczlę która. jak powiada. wszystkim sill podoba/a (Chron. IV. ł I). \V rok,t następnym
ul1larl mu ojciec. i babka Jlatylda. Śmierć pierws::.ego poda on w sposób charakte"yzująr:JJ
owe czasy. Było to w Kolonii okolo 7'oku 983 gdy razu jedlł go z.a8nąws::'y, usłysz.al glos:
11 Syg{rydzie obudź się! i pamiętaj to sobie ie od dnia dzisiejszega za lat ośm tlmrzes:; nieza-
1V0dnie» Terl oZl/aczony dzieli śmierci. dodaje autor. cil1!Jle ,nIt stawal pr:.ed oczyma. robił
więc co tyl:.o mugl aby go Ilprze,{:.ić dobremi uc::.ynkumi (Chroll. lr. II). łV 1'O/"U 994-
gdy jeszc:.e I/a 7wukach zostawał. trzej wujowie jego: Hel/ryk. Cdo i SY!1fl'yd chcąc uskr8mić
232
z
T 11
E T M A R A
łotrujących l'\"ormanótl l którzy icll włości pustos .yli, p01lieśli wielka kleske. ['do koStal ści ty;
Henryk i Sygfryd z wielą innymi walec:..nymi zabrani do niewoli. Traktowano o wykupno i
potnebowano zakładników. Za Henryka pos::,edl w :..aUad syn jego; Sygfryd syna nie miał.
Siostra jego, a matka autora, litując się nad bratem £lawa/a w zakład jednego z swoich sy-
nów. Jllods:..y syn jej, SygfrYl!, wymówił się od tego sianem zakonnym; padł więc wybór
na Thietmara. Ju:. opalr;::,yws:,y się w ubiur świecki, jechał lIa zakladllik(t, Ody lIadlatuje wieść
że właśnie umknął z wię:..ienia wuj Syofryd, a Normallowie towal'zys-:,ów jego ucięr.iem IlS;::'U,
tlOsa lub f'ęki ukaraws:..g, do domu napęd;:,ili. Odwied:.ił więc tylko krell'lIych swoich w St(lde
i llersefeld, i do Jlagdeburga powrócił (C/II'on. Jr. 16). Do puścizny po zma1'łym ojcu nale-
ial i stryj autora, Luthar ; od niego doznawał wrn;:, ;::, matka.. mnóstwo, ile się zdaje, prz..ykro-
ści tV swojem sieructwie, a:' im przybył tli pomoc cesarz t'okll 996 (ClIl'on. IV. II). n' dwa
lata pożniej umarła fIlll matka; tv d:..iale który bracia mif!.{hy sobą zl'Obili pr::..ypadla autorowi
polowa włości które przodkowie jego, ';..alo!'yciele lIiegdyś klus_:.toru w 1 J'albek, od zakollników
prawem lennem d::,ier:..yli. Zamiarem jego bylo zostać opatem tego bogatego klas:.torll, a gdy
tv tem stawiał mil trudności stryj, pr:..ekupil go, dając lIIU ::;a to włość jedna... Pr;::,y:..naje su
sam do tl'go świętokllpstll'a, iaJuje za nie, i na pokajanie drugim do swojej xięgi zapisuje.
Opatem \ Valbektt był pr:..e:. lat siedm, a :,ac/wwał się flie zbyt bogobojnie. Proszony
od swojej bratowej aby ją spalliule poc/wwał, dopelnil tego w ten 'I.posob, źe ka;:,al wyr:..ucić
z trulllllY jednego z popr:..edników swoich, opata \ Vili,gi:..a, a ::.'/o. yć talii ie jej zwłoki. Byl
tV trumnie opala i h-ieliclt ::.Joty, ten wy ja! i mial go spr:,edać, a pieniądze 1'o;:,da': ubugim:
c:.ego jednak nie dopelnil, jak sam ze skruchą wy:..naje. Otoż, powiada, doznałem tV mojej
słabosl"1 jak ciiJiko pl ::.ecitV /Jogu ::.gr:.eszylem. Cdy bowiem dla zjednania sobie tIIi1o..sierd:,itt
bożego do Kolonii pr:,ybyłcm, aż oto jednej nocy bud:.i mił: :..e SitU krzyk niesłycltallY, Ockną-
wszy się z.apyt(Llem: a kto lam?-Ja to jestem, ja \filigi:.us, ktury z twojej winy po świ_ecie
tera;:, się błąkam (Chroll. rI. 30), Jlimo tak lJrzykrych wl'ltiel/, do:..nanyclt z tego powodu,
niedopelnił jednak, jak sam wy:,naje, pokuty którą do A1ts adll jadąc, pełnić sobie zamierzył
(Chrull. rI. 51j. n T Jlts;:,tad:..ie wyświęcił go Tagino arcybiskup na pre:.bitera. Bylo to dnia
21 gl'udnia roku, ile się zdaje, 1003. n' c:..tery lala poźniej gdy Henryk pokój BolesllLwowi
Chrobremu wypotVied:..iawszy puścił się do Polski, towarzys:..ył mil W1'a;::' ,; Taginonem i Thiet-
mar, lecz doszedlszy tylko do Jutribok u:..nali za r;::,ecz f'o:.17'opniejszą wrócić kil domowi, a Bo-
lesłltlv tymc:..asem zujął powtórnie Łuiyce, Sorawę i k1'llj Selpulów, nakoniec obległ Blldys:.yn
i do poddania pr;::,ymusil (Chron. rI. 24). .
Po śmierci \ ri!Jberta biskupa 11Ierseburskiego gdy się I1enryk II narad:ał z 7'aginonem
ktoby godnie zająć mogł osierociałe biskupstwo, 1'Z_.ekl mądry tV 1'Ud:;,ie arcybiskup: Jest ci w
nas:.,ym klasztorze kanonik, grala Sygfryda syn, gorli1('Y tlJ pe/nieniu obowią:.ków i w obycza-
jach nie naganny. lYa to krul: Znam go; lec;:, on zwaiajqc lIa swój 1'ód wysoki może ll':.gard:..i
tem, pnąc się do c;,egoś wy:.s:.ego. _1 Udy Tagino z pochwalą jego obyczajów cora;:, bardziej
KRO N
K I.
233
.
si szerzył, król mial lIśl1tiec1mąć si i 1'zec: Choć on u was za świątoblilV o uchodzi, u flas
jednak ma notę: wid ialem bowieln 1'aZU jednego jak przed piel'wszYllt d:.wonkiem wymykał się
z klasz.torll (Tita Thietm. w wyd. ,ragn. str. 268). Sam zaś tak to zdarzenie opisuje. Po \ri,q-
bercie, ja niegodny klóry to pis;:;ę z woli czcigodnego arcypmJter:,a 1'afJillOlw 1/Ustąpiłem. Gdy
król lU Palithi uroczystość bożego narodzenia obchodząc naradzał się z swym pou{nikiem, Ttt-
ginonem, komuby godnie bisJ..upstwo merseburskie powie one być moglo, o:,u:ał się tenie: Jest
ci w moim klasztorze kanonik, imieniem 17tietmarus, którego i wy dobrze ;'lIlLCie; on jeślihy
Lyl p1"Zez was ku temll wezwany, przy pomocy boskiej odpowiedzialby gudnie swemu powolaniu.
Na to król: Gdyby tylko chcial p1....yjąĆ biskupstwo, znalazlby mię powo{nym IW ws:,yslkie swoje
potrzeby. Zumz :,tamtąd wyJano do mnie F7'yderyka, mego synowca, aby w imieniu króla
i arcybiskupa umiadomil mi o lem i do p,'zyję-cia nakłaniał. Byłem 1wtenczas w Magdeburgu,
lam przyjąłem owo poselstwo i tak odrzeklem: lYiech Bóg ws:,ec!wwcIlY nas;:;emu panu i ojcu
laskawemu za dobre słolVO o f1mie nagrod:,i. Tegom ja zaiste nie god:..ien, i nie mogę jes::.,cze
stanowczo na to przyzwolić, gdyż Bóg wszechmocny wybawić l1w e :; rąk śmierci biskupa je-
sz.cze iyjącego; odmówić zaś nie śmiem, bojąc się abym z laski jego 11ie wypadł. Próc:. niego
bowiem nie mam tlikogo u któregobU1n albo sobie na Iyle :..asbdyć, ano c:::,ego więcej jeszcze
spodz-iewać się mógl. Po śmierci biskupa, co mi Bog jJr:..ez 1wmit'stllików swoich ro::.ka:!.e, u
ile iycia starl'zyć będzie, chę-tnie wypełnię. Król w Frankfutcie bawiąc powziąl wiadomość u
śmierci biskuptt i ka...al odpmwiać za łziego exekwie. \rtedy te za podus:..czeniem niektórych
zaczaJ myśl ode mnie ku leps:..emu zwracać: chcial bowiem to dostoje/tstwo oddać niejakiemu
Ethelgerowi mężowi dobl':.e ::..aslużonemu. U czem dowiedziaws:..y się pot/fni/i któlewski, Tagino,
najmocniej się tellut sprzeciwil, i bezustannie :,a mną wstawiając się, we:..wal mię na.koniec
za zezwoleniem kl'ólewskiem prze:, przełożonego Ge;:,ona. Pl'::.ybyl do mojej wioski Retmerslewo
gd;ie zostawałem, a tejie nocy miałem wid.:,enie: stal kolo mego lóika pasloral, a ktoś zapytal
mię, mówiąc: c/weszli byf..: biskupem merseburskim? Sa to odtzekłem: Jeśli Bóg zechce i ar-
cybiskup który mi do siebie przyjść kaŻe. On zaś (lalej tak mówil: Strzeź s , bo ktokolwiek
'11.!Zl'llSZY mózg ś, \VawrzYlłca, os:..aleje. Na to ja: Niech mię- strzeŻe ;blllviciel lud:..i. Chry-
stus, abym mial w tem lub c::.emkolwiek ilmem majestat boski obrailt(:, i odwl'acai od siebie
lll.skę śu.:iętych. Gdym się obudził, już z wielkiem zdumieniem llłOjem Lialy d:..iefj, tv okna :..a-
glqdal, a oto ten o którym dopiero mówiłem, wchod;:,i do mnie, i otldalt's::.y tIIi dwa listy,
wzywa abym, na dzielI sobotni przybywal do stolicy. Pojec/wlem do JJa!Jdehw'!Ja, slw..d z po-
..woleniem pr;:;,elol,onego i braci w niedzielę h1vietną uoyruszyws:,y stanąłem II'-:.eciego dnia po
wielkanocy na miejscu. A.rcybiskup acz spoź1lieniem 1nojem obraiony, pl':.yjąl 1Ili jednak ła-
skawie. Xa;:,ajlltt;:, we:.U'awszy mię do siebie, pytał imieniem ft1'óla azalibym jakiej c:.ąstki mego
majątku 11ic :..upisal /;,ościołowi. Xa to tak odpowiedzialem: Za was::.ym l'o:ka-:.cm tu przyby-
lem i tv tej 1':..ec::.y ni-e peu'lIego stanowić nie chcę -i nie mog ; jeżeli za do::,woleniem boźem
a laską kl'olewską woli was;:;ej, zaws e dla mnie p'l'zychylnej. zadość się stanie. cokolwiek tak
Monumenta Pol. Hiłl. Tom. ,. :>0
234
1
THIETłrlARA
w tej okolic:;ności jako teŻ i innych dla zbawienia duszy fnojej i z obowiazJm uczynić zdolam,
z poboinością wypelnit;: Odpowiedź t':. arcybiskup laskawie przyjąwszy i pochwaliwszy, zapro-
wad:,i! mię do kaplicy ś. Brunona gdzie król na 1Iiego oczekiwał. \Vnet zacząl sill gotować
Jo mszy a mnie pr::,y boku królewskim zostawil. Król ze Agodą pr;:,ytomnych ttr: ,ąd pasterski
mnie .niegodnemu powierzaja..c I dal mi pastorał, ja zlLś na kolana padlszy skladałem d:.ięki;
kantor zacza..! introitwn: Yenite benedict.i palris mei, a jednoc:,eśnie uderzono we wszystkie
d:,wony w tIJ; ks;:,ym kościele.. Co lubo prz'ypadkiem I nie z rozkazu jltkiego i jakoby uznania
godności mojej stalo się, król jednak w:,iąl to za dobrą wl'óib . Pu uczcie spaniałej którą
tamże c:..cigodny pasterz B,.wlO fl'yprawil, przybyliśmy w następną sobotę do ĄTeubllrga. Tam
w niedziel':. przell'odnią przez tegoż arcybiskupa któremIt kanonik nasz, Hilliwm'd, i cz..terech
biskupów posll/giwalo, :,ostalem w przytomno ci królewskiej dnia 2J kwietnia wyświ cony. Ztam-
tąd popłyn':.liśmy Dunajem do Regensbllrga Jl (Clu'on. rl. 27). n'krótce udał się autor do Jler-
sebllrga gdzie urorzyście pr:.ykty i lI'prowad;:,ony był na biskupstwo przez Eryka biskupa ha-
welberskiego; opactwo zaś n albeklt oddal :.a :..godą z onników bratu swemu, \riligizowi.
.Ya porzqtku rol,u / () /1 gdy llenryk czas jakiś w Jlersebllrgll :..aball'iu.szy udał się ::..tam-
tąd do mius[lt Lubu -:.., aby je na nowo obwarować i opalr:..yć załogą, towarzysz.ył mu w tej
podróży Thietma/'. 1J Przybyliśmy tam, lJowiada, pod koniec stycznia i dni czternaście bawili.
Po stronie ]Jólnocnej mia ta jest gf'ód o bramach 12, wałem tylko od 1'es:..Jy miasta oddzielo-
ny. Gdym się Ull'a 11ie budowie tej przypatrowal, poznałem za skazówką- Lukana, że to jest
wielka Rzymian warownia którą wzniósl lulius Cezar. (VI. 29).
\ł' tymźe jes:..c:;e roku :.apowied::..iał Henryk na dzieli 2.'3 lipca nową wyprawę do Pol-
ski. Pr::.yby-l w O:;IlUCZOllym dniu do obozu pod Zribenc i Thietmar. Ledwie atoli pomklliono
si,: dQ BelegDl';, uznała stal's:..y:.na rzec.:.q niebe;:;pieczną posuwać si dalej; poprzestano więc
11ft umocnieniu gl'll1lic mar[}rab twa. Thietmar jur. 5 sierpnia do Mer!i:ebllrga powróciwszy. zaj-
mmval sil! skr: tllie sp1"Uwctlni duch OWIl emi. \VezwallY od przeloionego magdeburskiego, Re-
di1lga, gdy dwa oltar::.e U' JI(tgdeburgu poświ¥a, przeraiony zostaje wieścią że Bolesław Chro-
br,l/ :.dobył Lubu!;z, waroumil! ::..b1t1,;ył i zadal Viemcom klęsk':. ogromną (\'1. 48. 49). nTraca
więc c:'empr d:;ej dn Jlerseburga gd:.ie sil! znajdowala cesar:,owa, a z jej polecenia udaje si
ku Jlild::..ie i przybywa do Sehusun na dwóI' cesarza, który z wyprawy zachodniej .powracal.
n' nast':.pnej fl'ojnie :; Polską roku 10/ S, gdy J1iec::,yslaw, Chrobre,go syn, z wojskiem za Elb
tt,!/slany zajął miasto Jlisnię, a zamek w którym margrabia Herman z zalogą bronił si ści-
snął i w dwoch miejscach podpalił tak, że pożar w niedostatku wody zaledwie miodem ugaszono,
tv posiłkach które cesar ::.ewsząd siał Hermanowi znajdowal się i Thietmar, a pomoc ta nie
była tą razą be:.. Skll ku (Hl. 15). Te byly autora z 11llTodem nas:..ym stosunki o ktÓ1'ych sam
w dziele swojem spomina. Umarł dnia 1 grudnia, r. #018 mając nie spelna lat 43. Pochowany
tV kościele merSeblll'skim, gdzie do r. 1760 znajdowal si nad zwlokami jC[}O kamień z następu-
jqcemi 7lapisami: Nad głową, nevercndus Dnu S. Ditmarus Eps. Po bokach du'a wiersze:
KRONIKI.
235
Quid sapiant, faciant, doceant, qui recta sequuntur.
Corde, manu, lingua Ditmari gesta loquuntur.
U spodu; Gratia Dei sum, (luod sum.
Za jego czasów był tni dzy duchownymi zwyczaj zapisywania zdarzeń miejscowych. Spraw
narodu dotykano tu nich tylko przypadkowo, lub u.ted!1 gdy takowe mialy bliski zwią:.ek z
kościołem lub klasztorem. Tlzietmar -:,ostawszy już biskupem mersehurskim, postanowił pisać
kronikę Jlerseburga, a Wl(IŚciwie swego biskupstwa. Pisal ją tłie jednym cia.9iem. \Vykoń-
czyws:11 część jedną: dodawal po:.niej róine z..dar::.enia. jak sam powiada, wtedy, gdy . łałIJa
rącza coś nowego w pióro podała (HII. 6.) nie trzymająp się ściśle następstwa wypadków, lec:.
sposobem podróżnika z prostej ścieżki bądź dla przyjemności. bącH dla przygody jakowej zba-
czając (11'. J5). Pisał ai do samej śmierci, zaciągając do swojej kroniki jes:,cze to, co si
w ostatnim rokll życia i ai do niewieZ,t tygodni przed z.gonem jego wydarzyło. Są w tłiej
ślady z których pisanie pojedync;.ych xia.9 z pewnem prawdopodobieństwem b/iiej oznaczyć mo-
żna. Pierwszą, jak uwaia Bethman, pod konier. 10 12 rokIt ułozył. \V tym jeszcze, jak się
zdaje, roku pisał i dalsze a niemal do 52 rozdzialIt xięgi szóstej. \f roku 10 H zakończył
szóstą; siódmą napisał dopiero w końcu łOł7 lub na początku 1018 roku. \Vreszcie jakby
przeczuwfljąC śmierć bliską napisał około kwietnia 10/8 rokIt :ri gi ósmej pienvszych rozdzia
łów siedm; ostatnie zaś ro;:,d;,ia '1 nie pierwej jak tV miesiącu wrześnill, a w dwa mieszące
pożniej umarł.
Był Thietmar przesądny i łatwowie1"ny; jako Sas, niech tny Bawarom i Lotm'yngu/Il, a
do . Słowian szczególniej uprzedzony. Odstręczała go od nich i rodowość odmienna, i ró-
inica wyobrażeń i oby('zajów tV których ('o tylko z niemieckim sposobem wid::.enia uie z!}u,halo
si , już tem sa em pogańskiem i barbarzyńskiem obwoływano. \Vierzyl tV sny które miał za
objawy przyszłości, i w dllchy niebo::,c-:,yków błąkające si po ziem.i, których :,etknił:.,.;e si z
,
żyjącymi zawsze ('oś złego zwiastowalo. Zaden Sus znakomity, żaden opat, iadna .lieni i .riądz
żaden nie zeszedł z tego świata, ieb!, tego komuś te znajomych pierwej nieba nie ohjawily.'
\Vieś(i tego rodzaju pochwytywal autor skwapliwie i z upodobaniem o "ich ro:,połl.'iada. Za-
raz tv xiędze pierwszej z powodu wzmiallki o ',,"alis/ewo. które Slowi(t1łie nie.gdyś obyli i
zburzyli, wpada na przedmiot sobie 1dubiony; dzieje tedy Henryka I, Mór!! tll klęskę midI,
-w kilku tylko wiers:,ach -:,amknąwszy, i upewniwszy czytelnika że rzeczy wim'ogodne roz wia-
dać będzie, wysnuwa caly sZe1'eg na wpół strasznych, na wpół komicznych powiastek o duchach
i szeroko się z niemi rozpisuje. Powiada więc jak proboszcz w n'alis/ewo ze mS:;l! 1"lUllIą do
kościoła idqc, -:'((.4:tał na cmentarz,/I kościelnym mnóstwo llld::,i sobie niezllanych. którzy stojcy;emu
It d1'Zwi kościelnych nieznanemu .riędUt ofim,!! składali. Zra:.u zląkł się i cAeia' ltciekal:, po-
tem przeżegnawszy się i nahrawszy odwagi !Idy się do zakrystyi przeciska, nawija mu się jego
znajoma, którą niedawno pochowano, i objaśnia go 'Że to są umarli, dla któryeh nahoienstwo
co tylko sill odpmwilo, a zarazem przepowrada mu smierć bliską. To dawniejsze zdarzenie
Cor.D.
łS. łO.
236
z
T H
E T 11 A It .\
naprowadza alitom na podobneź, zaszJe świeio w Jlagdeburgu, za którego wiarogodność ró-
tvniei wręcz.a, i prz..ypomina sobie, ie gdy zamz nll:.ajlltrz opowiadal je siostrze Brygidzie,
.L"ieni klaszlO1'U Ś. \ rawt'zy,ica a swojej k1'ewnej, ona nie dziwiąc sit.; temu bynajmniej, opo-
wiedziala mil wypadek jeszcr.e ciekawszy I jak w LJewenteri umarli w nocy do kościoła przy-
sudbzy, spiącego tamte xię-dza z łóikiem wyrzucili 1 a drugiej znowu nocy zastawszy go tamie,
umidli prz..ed oltarz i spalili. .II ,rielebym ci, m6j syn li ! dodala tl! k01iCll , opowiedz.ieć mogła
takich tl'ypadków , gdyby mię nie dręczyła moja choroba.» Dalej opowiada aulm' podobne przy-
gody zasue niedawno w jego wlasnej wsi 1 Retmerslewo, a których był świadkiem brat jego:
[fryderyk, i domownicy; nakoniec uroczyście upewnia, że jednej nocy, z towar;:.ys;:.em swoim czu-
wając, slyszał na u,lasne uszy jak sit}, umarli 1'ozllHllciali, a nazajutrz :.miarkowal że lo było
przepou.-'iednią pogrzebu jego synowiry, Jllllyldy, ktu1'U litU bardzo sprzyjala. .1'0 opowiadam,
dodaje, głównie dla nauki Słowian, M{n -;y 1Ilniemają ii ze śmienlią wszyslko się kmiczy. (I. 7).
Xiekiedy w .bija si nad pl'zesądy. Tak . pu ltniawszy u zacmieniu stolica które się w 1'oku
989 pł'zytraft/o, ostrzega ws::.ystkich chr:,eścian aby flie mylileli ie lo 11'id'my słońce zaczaro-
wały, lub że je zjadly mo!t.i; i wska::,uje fili to ('O tl' tej 1IIier:.e mUli'i L1fak1'obius (fr. IV).
Pnygody duchowieństwa, kościołów i ich dobrod;::,iejóu..', pr:;,eplecione powiastkami o du-
chach i pl'Zepowiadaniami 1 a ::.g St(l momlam; utkane, :,ajmtlją bardzo wielką c;:, ść tej !t.7'O-
niki, i stanowią niejako tło, /ta k1utem powazne, u'ysokiej wartości ustępy z dziejów 1'o;..sa-
dzono. \Vidownią ich jest glównie :;axonia, a OSIlUWą czyny pi ciu cesarzów z domu saskie,gu
i ich stosunki z ościenllymi. Przed /awiellie jc" 1Iosi ckbitne znamiona wlaliciwego aut07'owi
zapatrywania się-, jego usposobiei i charakterII. Tltietmar od 1wtm'y IIpośled:,ony, lichego zd7'O-
tvia , najcz ściej chm'owito si na świat zapatruje, śród upuwiadtlll najpowaźniejszych rzuca
;"gęsta prl.ycinkami i żółcią, a UJ malowidłach dosad::,a {arb czarllych, pewną UJ tem roskosz
llpatrując. Sprośnym lubieŻnikiem jest według niego 'rlod..:.imier;:, H'ielki; wyrodkiem \rielki
Bolesław; opojem i padalcem jadowitym bmt jego, \ V/odowej; okrutnikiem Gej::.a; pomiotem
jaszczurc:,ym, xiaźt;ta dwiscy Kanut i Haraid; lisem w mnisiej kapicy opat 1'uni; łgarzem wie-
rulnym Stojgniew , Boleslawa poseł; pijac:.ką owa piękna palli, Adelaida, siostra naszego Jlje-
c:.yslawa , i zaraz zllalazł si c::,yn na pogotowiu, że jadąc swoim zwyc;.ajem konno , jak huzar,
cuowieka jakiegoś w gIliewie wielkim zabiła: napęd::.a ją tl.'ięc do wrzeciona. Do tych obra-
ZÓW , jakby hogartowskiej galeryi, dodał karykaturyc::.nie swój własny wizerunek, i wygląda IV
flim s::.karadllie. Oto, powiada, spojrzyj czytelniku na II!. wielką osobę pr;:,ed tobą, a obaczysz
/l'e lUnie drobnego cz../owiecz/aa, w lewy bok wykręconego, z gębą kr;:,ywą, wiec::.nie ciekącym wrzu-
dem fJs::.peconl!. .ros ll' dzieciństwie pr:,et"a..cony 7'oM mię śmiesz-Ilym; lec::.bym na to ws::.yst/w
si nie uialal, ,qd,I/by wewno.lr:;, mię tkwiło co z.awego. Atuli jestem lichy, opryskliwy, do do-
bre.qu nie 8!ilUllIlY. ;;,.a;,drośny. sam limiechu !Jodny, labiąc!! wylimiewać drugich; lIiliollw pr:.e-
bac -!Ir nie IImiem; jrslem obia"llIch i obłudnil., J5liay;ec i us .c;:.e,.ca. i abym !Jodnie obm:. mÓJ
:.akOlit';!J!: flO1'S;'y niżeli wYPo1l'ied:.iei, lub to jakikolll.Jiek lipu ub oddać lo mog (Cltron. Ił". 5łJ.
KRO N
K I.
237
J tV drllgiem miejscu dodaje: ..z lIieczystego nastema poC':, ty, lal'::.rrlem !ue w Mocie jak
niechlujllY wieprz» (l. 10.) Klo tak siebie maluje, llwa!,a srusznie Jlichal n T is:;lIiewski, ten
pewlle drugich nie os::"c:, d:'a. oJ
Jeieli chelka podcllll.'ylywallia słabej strony w wi::.el'llnkach lud::,i ::.na!.omitych jest wy-
dalnem autom ;:'lIa11l ieniem; z cZt'ugiej znowu strony nie można zapr::.ec:,yr, ie posiada on w
1['ysokim stopniu śmiałość i prawd0l1tOtV1WŚt:, przymioty wielce poplac(dące 1t pisar:,a d:;iej';w
spólc::.ef>lIych. Sam on i 1'odelll i dostojnością zna/willi/e slanowisko W społecze/istll'ie ;:.ajmu-
jąc, brał ud:,iał w sprawach najwaf,niejs;:,ych. znal je dokładnie, bo albo sam na fiie pall':,yl.
luh lIIial je sobie od najpierwszych osób które tam były mhielone; pDsiadal td poll'::.ebne do
ich naleiytego ocenienia wiadomości. Jakkolwiek daje si niekiedy postl'::.egać w jego d:,iele.
ie- 1iic/dul'e zdal'::.enia zamilc:.a lub urywkowo tylko o nich natrąca. a illIle rozpl'owlld:,a s:,e-
1'oko, ws-:::elakoź wina tV tem ::,daje si być nie jego, lec:. rac:,ej Iychf,rudel z ktul'ych c:,er-
pal swe wiadomości. Chęć bowiem mówienia prall.'(ly jest w nim. widoc-znie pr::,ewa:.ająca.
i cllOciaź tV -:,daniach swoich myli się. wypadków jednak samych lIie pl'::.ekl' ca. Xiepodll'/lle
jego s£anowisko sprawialo. źe be:; żadnej obawy osobom najwy ej polożonym przyganial, nie
pr::.ebac:'lljąc 1IaWet samem/l Henrykowi. Powiada napl'zyklad bez ogródki, ie 1'agino arcy--
biskup któremu. ja!. wiemy, autm' najwięcej byl obowiązany, niedbale d:,i(tlal pl'::,eciw Bole-
slawoll'i Chrobremu, cllOciaf, o ::,amyslach jego wc::.eśnie byl uwiadomiony (rI. 2-'-). \\.y,.:,/(ca
panom niemieckim, że ujęci darami pr:,e::. tego króla albo milczeli l1a obmdllch public::,nych,
albo wP/:ost na kor::..yść jegu glosowali; nie pl'Zeplls::.c:.a nawet wlasnym krewnym, willi ich
o ::.dl'adę i powiad(t. że jakkolwiek mdby zabrać glos w ich obronie, jednakie c;:,eść dla pm-
wdy tego tnll nie dopus::,cz(t. .0)
Łacina jego jest ciemna. wyrazy ::,nane ui:ywane w nie:;,-wykłem Zllac:;,enlll, a wyk/ad
myśli nie jasny i pogmatwany. R:;,eklbyś, że lnU w:,orowa staroiytnotfć byla nie:.nana; tym-
r;:.asem przypatrzyws:;,y Sle bli ej. widoczna jest. że ::.na pisw'zów rzymskich. zwlas:,cza
poetów. z któryclt bąd!' cale zdania i wiersze. bądt wyra enia tl.'plata niekiedy do swej po-
wieści. Xad innych znany ,ilU jest Horacy iLukan, dalej Juwenal. Persyus. \rirgili, Owidy,
Jlarcyalis. Terencyus, Atllsonius. Stacyus; nakoniec z pro:,aików: [(alo. JJak,.obills. i pisa,.:,e
duchowni: Gr;:,egorz i Augustyn.
0) W piękny artykuł jego o 7'hietmar1.e (/list. literat. Polsk. II. sir. 17 - 30) wcisnęly się nie-
I.lóre myłki. I tak, Tltielmar Normanom w 70akład nie hyl .oddany. jak lo twierdłi UIllor na sir. 18, bo
do tego nie p,'zysz,ło. /Jury do kościoła merseburskiego: tl'la dOI' ali3 et UI'ceum 31'senteum, dal nie
Chrobry, (Ila ujęcia sobie wiJ!} T1lietmam, jal. twierdzi W. na sir. 27; ale /Jenryk cesarz. (1'11. 48.)
,,"yprawa Chrobrego do Łui.yc, podczas której 'l'hietmar znajdvwal się wru a Tuginonem, l)T70ypadła
nie w roku 100(] jak mówi tamie W., lec70 poźniej; itp.
n) Lihcnter nepotcm mcmu aliqua cx parte dcfenderem, si ,'cl'ilatem a cuncłis honol'andam pol-
luel'e audcl'em V. 20.
50.
238
z
T H
ET IARA
Źródłem jego co do dziejów dawniejszych był łVidukind, /dórego 1V pierwszych xięgacl/'
tliekied!J doslownie wypisuje. Jlial tei. pod ręką inne bardzo ważne pisma i xięgi, jako to:
,'oczniki kwedlinbursliic; Routgem: iywot Brunona; Gerharda: żywot ś. Udalryka; kalendarz
tnerseburski; wyrok synodlt dortmundeliskiego; ,wdania kościołów: merseburskiego, magdebur-
skiego i walbeckiego; l'oczniki także, ile si zdaje, magdeburskie i halbers:..tad:liie; nakoniec
listy i inne jakieś pisma, których ślad przebija się najwyra;:,niej tam glbe autol' sta1"anniej-
s:::.ą lIi :'.1l'ykle łltciną się tłumaczy, co postrzegać się daje sz.czególniej tv opowiadaniu spraw
wloskich. n' zltat'ZlIej części opowiada to co sam widział, lub co mu spółc;:,eśni znakomici
m iotvie opowiadali. Z nich jeden t!Jlko Sewald powołany jest imiennie prz.y zdarzeniu l/:.ie-
jOlL'cm, inni zaledwie wymzem ogólnym fama velox natrąceni. :Werównie dokladniejs:::-y w
tej mier::.e jest autol' przy opowiadaniu dziwów rozmaitych; tu prócz powoływań ogólnych
viri veraces i tym podobnych, dok/ada najczęściej ich imiona, i zllachodzimy tv s::,eregu
takowych świadków: HusIL'Ul'da, \Valterda, Awikona, J/ainswitha, J/erkwarda, Gezona , Tagi-
tlona arcybiskupa, i samego nawet Henryka.
11lielmar jest dla nas wielkiej wagi pisarzem, od niego bowiem poc:::..yna być historya
polska opowiadana w takich rozmiarach, że ją z największym dla narodu pożytkiem traktuwać
moilla. p,.::ecllOwał on oblicze narodu naszego jakim był w wieku X i na poc:.ątklt XI.
.
CZYI/Y tr;:,ech OU011ÓW i dwoch Hem'yków opowiadając, nie pominął lwszego ludu i spółc:,e-
sl/ych sobie xiqiqt: Jlicc::,ys/awa i Boleslą,wa wielkiego. Pierwszego ;:,nal za mało, miał bo-
wiem wtedy :.aledwie lat 16 gdy xiqię ten żyć pr::.estał. Drugi był w pełni sil swoich i sła-
wy, gdy lllltor, ju:: jako dojrzrrly mąż, na widownię (I.Jystąpił. \Waśnie w przeciąjJu tym,
nim 11lietmar w:.iqł pióro do rqk i nim je złożył, szczęk oręża Chro,bre[Jo l'o:.Jegał się po
('ulYf'h .Yiel1/c:-ech i Rusi. Je[Jo zwycięskie kil Saxonii pochody dotykały ni-e jednokrotnie lJa-
1'lIfilln mcrseburskleh, i same[Jo alltorlt trwogą przerażały. O ile więc dla mniej znUlle[Jo sobie,
a cesarzom uleglego Jliec:,ysława pobłaŻliwym się hyć zdaje, o tyle niech lllY i :.aw ięty jest
pr::.-eciw Boleslawowi. .Yienawistną l'ęką kreśli jego obmz; ze smutkiem zwyeił:.stll'a je[Jo a z
radością lIiepowodzellia zapisuje; nie tai ku niellut [Jniewu swego raz, tVra 11I1l przY[Jllllia.
Cd!! [Jo lla;:,ywa «sprawcą klęsk wielu» i .naszym przesladowcą» moina w tern wil/-::,ieć tylko
l'o:,:,alollego Sasa wul wlaslle,qo kraju niedolą; atoli daje się 011 c;:'ł:.stokr'oć porywać namię-
tllości i do niesprawiedliwości się posuwa. Spomniawszy, że imię Boles/aw trwiększą s/awę»
oznacza, uprzed:'lt c:.ytelnika, i-:,by nie myślał, że król ten na nie zasłużył, lecz że mu się
]Jr:..ypadkiem, :, zwyc::ajlt narodowego dostalo ; i zgodnie teŻ z tem upewnia tV drll[Jiem miej-
sm wyra;lIie, że Boleslaw jest daleko mniejszy od ojca. Glhieim/;:,iej nazwal go llaWet wy-
rodkiem, i wszetecznikiem; gdy jednakie o czynach jego nie zamilcza, gdy nietylko glówniej-
sze z nich, ale i podrz dniejsze z naleŻytą dokładnością rozprowadza, wbrew tedy owym n(l-
glUlOm, odsłollił mimowolnie przed okiem czytelnika całą głap je[Jo duszy, dltJ poznać jego
moc woli, jC!lu rozum polityc::ny, i sprawił, ze wszystkie spółczesne autorowi charaktery, acz.
KRO N I K I.
23!.ł
kolwiek Z zamiłoU'flniem pr::'ezeli nakreślone, przy Boleslawie :.blednialy. Jesllo tU całej tej
kronice jedyna olbr:-ymia postać d:.iejowa, 1/a którą autol' niechcący rzucił 1wjwiększe światło;
podczas gdy jego Hem'yk biega mt próżno z Saxonii do Lotaryngii, z Lutaryngii do Hmch,
na soborze frankfurckim c:,olga si przed biskupami, pros::.ąc za sllJoim Bambel'giem, i IJO kil-
kunastoletnich z calem wysileniem prowachonych 1vojnach z Boleslawem niekor::.yslny po .ój ::,awiera.
Los chciał, źe wtedy. wlaśnie, kiedy ostatnią rękę do kroniki swojej przykladal Thiet-
mar, Bolesław zrobił do Kijoll!a wYp1'awę. Były z nim hufce z Niemiec, które ku domowi
wróciws:.y, co i jak się stalo 1"O::.powiadaly; byli i umyślni wprost :;, Kijowa do Henryka II
wysłańcy, i wc::.eśnie na dworz,e jego dokładnie o ws:;,ystkiem ll'ied:.iano. Rozważajq-e to Thiet-
mar, u:.nał, e i o tem :;,amilczeć mu sil! nie god::.i, zamyka więe opisem wyprawy Bolesła-
wa swe d::.ielo, jakby głównie sławie jego poświęcone. Jak ::.wykle, tak lei -i le/'([:. c:;,yni lo
nie be::. Sm lklt, ale prawd::.ie tU nie::,em nie ubliia. Dotknąws:.y u!ięe tej :.ałośnej, jak ją na-
:,wal, pr::.ygody: lugubre damnum . I'o::,powiada. jak Boleslaw r:;,eke, która dwa obozy chie-
liła, rączo przebywszy, zniósł tU walnej bitwie wojsko Jarosława tak. ie jll:' 11/1l niglbe oprzeć
się nie. :,dołało; jak zdobył Kijów; jak go lud w kraju, a starsz.yz.na i duclwwief/.stwo LU sto-
licy przyjmowało; jak rozesłał gro:,ne i świetne poselstwa: do :1onstantynopola, do .Yiemiec,
do lfotUogrodu; i kiedy po.;niejsi pobratyme::.y pisar::.e jakąś tam niechęć i jakoby nie-powod::..e-
nia dla nas upatrują, spółc::,esllY Thielmar, ae::, królowi polskienut niech tny. ale c::.ynów prze-
kręcać nie lubio..cy, wyznaje, ie Bolesław :,nala:.l dla siebie pr:;,ychyhwśL: lt llarOdll, i tl's:.ys-
tko wedlug swej myśli ul'::.ąd:...iu's:.y, wesoł wracał do domu. Jakby dht podniesienia jeszc;,e
tego obra::'lt, dodal :,ara:, kilka słów o swoim Henrykit , E tv rówlLoc::'fSllfj do EIII'()lmdyi wy-
lJrawie nic flie wskóml, mnóstwo z swoich najwalec::.niejszych utracił, lt 'nie wiele nU'Pr:'!JJa-
ciolom swoim :.as:./iOd::.il. (HIl. 17).
Z tego ws::.ystkiego widoCZ;lła jest, jak ważne IIlleJsce mif.d::.y :,rudlami nas:.yc,," d:iejów
z(Umllje ta kronika; w niniejsz,ych tedy Pomllikach chjejowy(.!l Polski pomijać ji'j nie mogli-
śmy. Gdy atoli niel'ównie wi ks ą c:..ęściq swoj£!. na/eiy ona rIo d iejó/v c:.ystu niemieckich,
i pr::.e uczonych Xiemców bard::.o starannie wydana i objaśniona zostala, z tego więc ll':.gll!-
(lit popr:.estaliśmy na umies::.c::,enilt tlt tych tylko ::. niej ust pÓtv, które wprost do stuwiClllskich
i -polskich dziejów odnos::,£!. się.
\V dwoch tylho rękopismaclt ]Jl'zeclwwala się do naszych c:...asów la kl'oniklt, m ian o 11,.';-
cie: I. tv drez..dellskiln -i 2. w bl'lt:relskim. Pierws::.y znajduje się w Dre:..l/ie 11) bihliotece kró-
lewskiej, gd:.ie !Jo w roku #856 oglądałem. Jest pergaminowy tli c::.wurtce, i ma d::,;ś tylko
93 kart lie_zbowallych. Pisany jest ciągle, bez pod::.ialu na :ri !li. elU/ciai o IIlC" gd:.ie "ie-
gdzie tv osnowie samej napomkniono. Brakuje tv nim poc:.qtkll i kilkul/ast/t kart ze środka;
pier1V. za bowiem z.acz;yna si słowami dl'ugiego ro;d;ialu. xięgi piel'll's:'tj: nominc. Posteri
autem Mesa. id cst mediam rcgionis nuncupabant - Cam , vel a qU:lllam ,-iq ilw sir dieta.
Pismo jego jest Z poc:.ątklt Xl u,i"klt, ręki nie jecblej, ale poprawiane przez same!J0 autora.
240
z
T H I E T M A R A
a tv jednej części, mianowicie ku kOlkowi, 1111usnoręczne. Alllogruf ten jednak jest sam przez
się nie bez ",ylek , a proc::, tego us::lod:..ony pr:..ez po:,uiejszego 1l0siaduc;..a, jak się zdaje, bi-
skupa mersebul'skiego \Vemhera, ktury U' wielu miejsrach, s:,rzególniej sześciu lJierlVszyrh .riąg
wyskrobywal slowa lJierwotne textu i robił puprall'ki dowolue. Dodawał Id 1'u lIe uwagi po
brzegach.
Bru.relski 1' kopism dawniej licwą 5S 15 tera;::, 7/H t) oznaczony, jest pergaminowy w
półarkusz, pisany na początku wieku XY. l';ie jest on odpisem z dreulcliskiego autogmfu,
ale z jakiE..jś pr'z.ed rokiem 1139 zrobionej kopii, klurą j/d Annalista Saxo z..nał i z. niej do
(hiela swego u ytkuwal. Perlz mniema nawet, że ta kopia zrobiona być mogl(t z ltlllografa,
jes::,c;::,e w ostatnich 11liesiącllclt życia Thietmara, (Ila ;:)ygfryda opata merseburskicgo, kturemu
autOl' (hiefo to swoje po:iwięcil, ale zostal(t pó!niej zmieniona dodatkami jakiegoś mnicha kor-
bejskiego -i in/lem;, (t dodatki te weszły ju:, do rękopisll1u brlla:elskie,qo. Bądź jak ba..d::., to
wsw! e godna jest u/lm!]i, ie slowa, które w dl'ezdeliskim Cllilografie jeszcze międ:..y 1'ukiem
ł 073 - 1/0 I czy pr:..ez samego \ remhem biskupa, c::..y pr:,ez kogoś innego wyskrobane
i przemienione zostaly, znajdują się nielkni te tV rękopismie brllxel kim, ,'ównie jak u Anna-
listy Sa.z ona. Ta okolic::.rwść lOsku::.uje 1/(t dawność te[}o textu, i tak z tego powodu, ja/.o te
zląd, że jedynie z bl'uxelskiego ręlwpismu defektowy texl autografu uzupelnić si daje, jest
.
ten kodex nie malej ceny.
Po raz pierws:.y wydal tę kronikę Reiner Reinekcyus w Frankfurcie, u .1ndrzeja n-e-
chela, rokit 1580 w pólllrkus:., pod:.ieliws:.y ją na siec/m xiaJJ. n.ydal ją z 1'ękopislnu dre:,-
deliskiego , na klórym się nie po::'llal, i iali się, ie z.adaws:.y sobie trudu nie malo, nigJ:.ie
me mógl ::.nale!'ć auto!]rafu. Przedrukował ją te w 1'oku 1600.
POi.niej JOltchi1n Jan Jladers wydal ją w /lalll1s::,tad:..ie rokit 1667 UJ J, po(/z,ieliws::,y
Ila ośm rią!], ::'res::.lą s:-erll ::,(t Reinekcyuselll.
Dupiero Gottlieb \ \ "ilhelm Leibnit::. u:.upelnił texl drezdeliski z r kopismu bruxelskiego,
i llJydal całą Thielma1"l£ kr-onikę roku 1707 w pie1"wszym tomie bioru pisarzów b1'll1l-
świckich. Byl on tego ;:,dania, że rękopisllt bruxelski wainiejs::,y jest od dre::.deliskiegu.
\ V roku -1807 wydal ją Jan Augustyn \ragneJ' w l'forymbcrdze, w c::,wartce, doda-
tlJs:..y objaśnienia tak swoje, jako td Ursyna, Kinderli/lga i \redukinda. I on też za lekce so-
bie tvolyl 1'ękopism dre::.deński.
LYakonicc wydarw kronikę tę llajstar(l1l1łiej, i z wielką znajomością ,'zeczy w d:..iele Jo-
IlumelIta GCl'manire historica, mianowicie w III tomie pisar::,ów, roku 1839. \fydawcą jej
glównym byl Jan. .JJ. Lappenberg, atoli i inni uczelłi niemieccy, jako to: Bet/Wtallll, \rait:.,
i som Jer::.y /lenryk Pert:. nies::,cz.ęd:,ili starari swoich okolo tego u'ydania. Trzymali się 1Wj-
:fciilej ręk0l'is11ł/t dre:.delisl,ie!Jo, a lylku mil'jsca w 11 im, brakujące lub blędg lIajwiduczniejsze
z brll.rclskiego uZllpelniali lub poprawiali. Za ich powagą szedlem po naj1l'ięks::..ej części 10
nirliejs:,yclt wyciaJJach; ws::,ak::e 1'ozpal1':-yws::,y Się sam w autografie dre:..dCliskim, miwwwicie
KRO N I K I.
241.
co do ustfJJów odnoszqcydt Sltl do dziejów Polski I ośmieliłem St w niektó1ych miejscaclt byc
innego zdania od wydawców niel/tieckich la! w czytaniu textu jako i objaśnie1liach, a powody
tt!fJo wy/ożylem tv pnypiskaclt.
T Ił I E T ! A R I C If R O N I C O N
LIBER I.
ł. [ Iens est omnibus a]iqua proficuitate
cluentibus, in presenti et in futuro sibi profi-
a cere, commissasque sibi res, ut potis est vel
sollers fidueia sinit I propagare \'iwntique sem-
pcr memori commendare. Quocirca ego
Thietmarus, non solum honoris, "erum etiam
nominis indignus episcopalis, l\Ierseburgensis
10 sel'icm civitatis olim longe lateque cluentcm,
nunc autem ob]i\"ionis senio ea]igantem fer-
,ens retegere, Ialłlodum \'ereor fumurn ex
ful gore iu:,cicia producere, et ut imus faber
infelici summa operis delicel'c. pa suppetente
15 cuiquam bona \"oluntate, et ut beatus fatetUl'
Gregorius, Christo aa hoc asspirante, incipio,
ac ignotre eiusdern cIerneniire, cłualiter \'el
scriptura ha'C' \"el ctiam omnis pl'efat:e mbis
summa concluaa.tur, supple\: committo.
20 . Huius a Pl'imo fundamentum et cum tcr-
ra superediticationcm Romulea e gen te , qua'
Julitim Cres3rem Pompeii gcncrum I) est huc
olim secuta 2 ) in omnibus potellłem et utrisque
,iribus precluum, incepisse, lector diligens,
5 accipe. Et quia tunc fuit hrec apta bellis, et
in omnibus semper triumphalis I antiquo more
\Jartis I'ignata est] nomine, Posteri autem :\Ie-
, id est mcdiam regionis, nuncupabant eam,
"el a quadam \'irgine sil' dieta. Qui "ero eius-
dem principes, "el qmc eorundem fuerint \"ir-
tutes, ante Christi incarnationem vel post,
quia antiquorum sagaci memoria cert um inaa-
gare nequeo, nec per sel'ipta in\'cnio, nc n1f'n-
aax in"eniar prorsus omiuo. .Ab Hciurico su-
matur eXOI'dium, qui pl'eaiet:e ci\"itatis Hlper-
tinentia multol'lun ius tUIlC respicientia uni,'it,
maioraque his multum sua \"il'tutc et industria
subegit. Hic nobilissilllo Oltonis et lIathui
stemmate editus. ut łI'Lor oceulta excre\"it ad. Hor.
pucro, et ut bonie indolis graaatim enituit ti- ł d':5.
1'0, sicut flos in H're 110\"0. Isque a patre suo
in pw\'intiam, quam nos leulonicę Delcminci
vocamus, Scla\"i autem GluUłaci appellant, cum
magno cXl'rcitu luissus, c]c\"aslata cadcm mul-
tum atque incensa , ,-ictor I"cdiit. Sca qua.litel'
pagus iste nominc hoc signarctur, cdicam.
3. Glollluzi est fon s , non plus ab Albi quam
duo miliaria positus, qui unam de se paludem
gencl'ans, mil'a, ut incol:e pro vero asserunt
oculisque approbatum est a mllltis, sepe ope-
rat ur. Cum bona pax est indigellis profulura,
suumque h c łf'rra lulU Illcntitur f"lIcłlllll,
idem tritico et .n.ena ilC glandine rci'cl"tus,
lretus vicinorum ad se crcbl"o conllucntium
I) 'ViadoUlo, żc Julius Cezar był teściem Pompcja, nic zięcicm jak mówi autor. ) Z tJch
słów równie jak ze słów ifgi Y1 rozdziału 39 widzimy, że Thietmar wierzył w to mocno, iż Ju-
lius Cezar zakładał grody w naszych tu krajach, mianowicie: Ierseburg iLubusz. BJło to
ulniemsnie powszechne 'v owych czasach, i znacho<1zim je też powtórzone w kronikach polskich
lieri!wy i 'Yincentego.
MonumentA Pol. lIi1t. Tom. l. 51
242
z
T H
efficit animos. Quando autem sre,.a belli tem
pestas ingruerit, sanguine et cinere certum
futuri exitus inaicium premonstrat. Hunc
omnis in cola plus quam aecclesias, spe quam-
vis dubia. veneratur et timet. Et hrec pro\in-
cia ab AJbi usque in Caminizi fluvium porrec-
ta, vocabulum ab eo trahit airivatum. Sea non
longe a predicto amne in pago Chutizi dieto,
.Arn, episcopus sanche \Vircibmgensis reccłe-
sire, ab expeditione Boemiorum rewl'Sus, et
iuxta plateam in parte septentrionali, fixo su-
per unum collem suimeL tentorio, cum mis-
sam c meret, hostii i circumvallatus agmine,
premissisque omnibus per marlirium suimet
consociis, semet ipsum optulit Deo pah'i, 892
dominicre incamalionis anno et temporibus
Arnulfi inpcratoris, cum oblationibus conse-
natis in sacl'ifirium laudi!'. , ubi hodif' sep e
aCCf'nsa videntur luminaria; et S3nctos Dei
mal'til'es hos f'sse, nec Sclavi dubitanl.. Pre-
dictus antistes in diebus offieii suimel in Ul'be
\VirciLUI'gensi unum Domino templum, et il1
episcopatu suo ad instar eiusdem recclesias 9
in 10 annis fecit. Et cum maximam ha rum is
bent:aiceret, et cum ł'eliquire Christi martyris
Kiliani ,- qui de Scottis huc veniens, Chri-
stum Gozbel'to duci et Geilan uxori eius, cre-
tcrisque comprovincialibus primo predicavit,
{'t in!'tinctu secundre Herodiadis cum sociis
suimet Colomanno et Totmanno ibi martiriza-
tus e!'t, - circumf('rrentUl': Dominus per eum
O operalus est miracula, et magister coquo-
I'um hoc ,'idens, suos sic hortatur discipulos:
Sollite I inquiens. tal"dal"f I sed qure .vobis sunt
f1'edita, diligelltel' et sine mora opcmmini, Do-
minus ell im noster Kiliallus illclita ex se lIUlIC agit
BiBna absque omni mora. Quanto autem virtu-
E T M A R A
tis supra memoratus presul fuisset, stilo com-
prehenderc ncquaquam suffitio, sed hunc
apud Deum magni esse meriti ex corde credo.
6. Fama novi regis (Heinrici) undiquessecus
dispersa amicorum corda lretificat, rebelIi um- 5
que econtra mestificat, quia vir talis fuit, ut
suos sciret sapienter tractare. inimicos autenl
caliide viriliterque superare. Interea Tamno
natus est; et mens regis ab amore uxoris ae-
crescens, ob pulcritudinem et rem cuiusdam to
,irginis, nomine }Iathildis, secreto flagravit.
lam iamque latentis animi fervor erupit; ł-'t
iniusto se hactenus multum pecasse conubio,
tandelu professus , per affines If'gatosque suos
filiam Theodrici et Reinildre, ex Wiaukinni 15
regis h'ibu exortam, interpelIat, ut sibi volu-
isset satisfacere. Et quia flexibilis est mulieris
animus , et quia sciebat eum in cunctis eligal1-
tern, consensit, coniunctaque ci talii in divi-
nis quam in humanis profuit. Quro tres filio s iO
congrtlO pariens in tempore, Ottonem, Hein-
ricum et Brunonem, prospere educavit, dolo-
I'emque partu s tantre stirpis aulcedine supera-
vit. Et quoniam mihi sermo est de Ottone,
non autumo opus esse, omnia patris sui gesta a
singulatim discutere. cum et in filio appareat,
quanta eius sit dignitas, et scriptis multorum
vite eiusdem satis fulgeat claritas. Sed qure-
dam intersero, qure dietu maxime necessaria
30
puto. Bas regiones sibi fecit tributarias , Boe-
miam, Deleminci, Apodritas. 'Vilti. Hevellun
et Redarios ; qui statim rebelIes aliosque ad
hec concitantes, urbem 'VaIIislevo oppugmmt,
destruunt et incenaunt. Ad hoc vindicandum
noster convenit exercitus, et Lunzini ci\'itatem 3!1
obsidens, socios eorunaem, eos defendere
cupientes, invadit, et paucis effugentibus,
KRONIKI.
245
9 prostravit; urbem quoque prefatam acquisivit.
Ex nostris autem duo abavi mei, uno nomine,
quo d Luitheri sonat, signati, milites optimi
et gencre c1arissimi, decus et solamen patri:e,
:; Nonas Septembris cum multis aliis oppeciere.
7. n nuIlus Christo fidelium de futura mor-
luorum resurrectione diffiaat, sed ad beatre
immortalitalis gaudia anhelanter per sancta
proficiscatur desideria, quredam J qure in urbe
tO Wallislevo post excidium eiusdem reedificata
accidisse veraciter comperi, intimabo. In ipso
orientis diei crepusculo solitus erat presbiter
eiusdem eccJesire matutinam canere. Sed cum
ad atrium defunctorum veniret, videns in eo
t5 magnam mllltitudinem oblationes offerentem
,
sacerdoti cOl'am templi foribus stanti, primo
substitit, posteaque signo S3nct:e crucis se
mumens, per omnes hos, nec uno saltem
agnito. oratorium trepidus adiit. Quem una
20 noviter de hoc seculo egressa, et sibi bene
nota, qui d hic vellet, interrogat; edoctaque
ab eo, qU3re venerit, h:ec omnia ab his esse
compieta , parvumque temporis eundem victu-
rum predixit. Quod vicinis post retulit, vera-
25 que hrec esse comprobavit. l\Ieis temporibus
in lag3daburg - sicut a veracibus accepi te-
stibus, in ipsa tunc continue manens - in
recclesia mercatorum custodes eadem nocte
vigilantes his qure predixi convenientia visu et
30 auditu percipientes, optimos civitatis addu-
cunt. Qui cum longe ab atrio cadaverum ad-
starent, lucernas candelabris superpositas vi-
dere, duosque invitatorium canere matutinas-
que laud es ordinatim omnes persolvere pari-
:) ter audiere; accedentes autem nihil omnino
intellexere. Hoc ego cum subsequenti dic ne-
pti me:e, qure Brigida dicebatur, cura regens
pastorali monasterium sancti Laurentii, refer-
rem , in infirmitate sui cOI>poris laboranti, pro-
tinus ab ca, nequaquam hoc miranti, lale per-
cep i responsum: Tempore Baldriei presulis.
qui oelogillla annos vel plus 7'mieetensem rege-
bat sedem. in loco. 'jui Deventeri dicilur. ecele-
siam senio dirlllam renovafls benedixit ae pres-
bilero suimet commendaviI. Qui in WUL dien/1n
.valde diluclllo ad eam pergens. t'idil mortuos in
e-eclesia et atrio offerentłs. atqlle audivit catltan-
tes. Quod mo.f. episeopo ut primu1n is retulit ,
iussus ub eo in ecclesia dormire. cum leelo, q1l0
requievit. se'l"enti flocte a de{llnctis eieellls est.
Ob hoc idem trepidlls apud antislitem talia qll P -
ritur. Is autem preeepil ei. ul cum sanctorum
reliqlliis sigflatus. (tqua sancta assperslls, suam
custodire non dcsisteret ecclesiam. Qui ';Ilssa se-
eutllS domini, iterum donnire in ecclesia .voluit;
sed slimulali timoris casu s;e iacendo evigilavit.
Et ecee sol-il(t venienles hora, elemve1"ltnl eum,
cotum altari eum ponentes. el in (avillas lenues
COf'pUS igne resolventes. Hoc ubi pres1l1 audi viI .
penilent;a ducllls 11'idllanum indixit ieiunillm.
ut et sibi aTłimreque cle(uncli succurreret. Jlulla.
{ili. de his omnibus. ni infirm;tas obstar'et, di-
cere potuissem. Ut dies vivis, sic no,'l; est con-
cessa de(ll1łclis. Non oportet plus sapcre mor-
talem. quam, ut sanclus ammonel Paulus, ad RODl
ł . 3.
sobrietatem. Sed quia duo vel tres ad unllIU
sufficiunt testimonium, hrec qure novellis no-
stris evenerc temporibus scripsi, ut discat in-
credulus, vcra esse prophetarum oracula. e
quibus te statur unus: Vivent, inquiens, mor- es.
. .26. Ul.
tui tui. Domi/le! et alius: Surgcnt mOl'tUl, qUi er. Joh.
fil " D . :I. 28.
in monumentis sunt, audient vocem l 11 el
et lretentur. Quandocumque a viventibus hrec
audiuntur vel vidcntur. novum aliquid sisnat,
244
.
z
THIZTMARA
Hor.
Ep.
n. 3.
3O.ł..
ut idoneum in multis approbat. łestimonium,
ruius magnam padem si'io, maiorem autem
i!,'11oro, sed wracibus leslimoniis credo. Fui
ego in mea curte Hclmcrslevo dieta, ubi ł5
Kał. Januarii, fi t'eria, in primo gaili cantu
magn:\ lux ab a'cclesia emicans, totum reple-
viL atrinm, sonitllsqllł' grunnicncium more au-
dilur inmensus. Quorl meus frater Frithericus
clJm s łlellitibus meis ciefcrisque huc eonve-
nientibus aspccxit, et ille, (Iui coram me dor-
mivit, c:łpcllanlls amlivit. Hoc crastino cum
comperircm, :-i lImqllam prius ibi aliquid tale
contigerit, interrogans, semel hiis silhilia ac-
,'idissc ab anliqni:-simis percepi, et in hoc an-
no miserabiliter complcri "idebam in obitu
domnm Liud al"dis inclilce, ex una parte nep-
fis mem:te ex alia nurus, f't qnod inter ami-
cos pre("ipuUln est., familiarissim:e mihi J de
qua in sequentibus edisseram enucleacius.
Sep e mihi łt"eidit, ut in nortc li gna inł'idi au-
dircm, et semel defllncłos pariter colłoquen-
les "go et socius Ineus creteris dormientibus
manifcsle percl'pi J ct in his duobus signis
crastino subserutUl'lll11 fllllllS iutellexi. Etsi
rgo fungar vice cotis, ferl"um et non se exa-
cUl'nt.is, tamcn nr mnti r mis obprobrio noter,
inlitteratis et ma,-imc cla\'is, (łui cum morte
temporali omnia pntant finiri, hrec loquor,
certitudinem resmrcceiollis rl pro qualitate
meriti fulurro rcmUł1t'rationis firmiter indicens
cunctis fiJelibus. Tr£'s namque sunt animre,
non equaliler incipif'nlf's ner simul finientes.
Prima an clorllrn incorpOl'eorlllu, qure cum
eis est sine inicio et termino. ecunda homi-
num, 'Ina' ,'mn f'is sł1luil exordium, sed in
finc non ha ben s pm'lil'ipium. alłlquc inmor-
bli cst, et ut quid.ml gentil,'s opinantur, in
futuro non habens hoc offitium, quod in hoc
seculo. Tercia species est :mimre pecudum ac
voIatilium, qme cum cOl"pore parrm inicii fi-
nisque sorłitur cqualit-atem. Unde sicut in leg£'
Moysi a Domino data precipitur, it.a ,erus chri- :;
sticoIa ab eorum sanguine nequaquam pollui
canonica auctorit.ale proibet.ur. l\IuIti _ rnim sunt
pauperes , qui hunc in usu commestionis ha-
bent, et se in hoc aIiquid peccare ignorantrs,
sibi in hoc contradicentibus cunctis resistunt. to
Ergo tu homo, gloria et magno honore a Dco
coronalt'et super omnia einsdem opera con-
stitute, da pre omnibus gratias aItissimo, re-
triLuens ei pro possibilitate tua, (luro tiLi fccit
miseratione sua. Et ego repelam longius ab- ł5
errata.
S. Rex autem Avarcs scpemnnero insurgrn-
tes expulit. Et cum in uno dierum hos inpań
congressu ledcre temptaret , victus in urbem,
qu:e Bichni vocatur, fugit; ibiquc modis pe- !O
ricuIum evadens, urbanos maiori gloria, quam
hactenus haberent vel comprovinriaIcs hodir
teneant, et ad h:ec muneribus dignis honorat.
Quocicscumquc contra DCUlJ1 et spniorem sui-
met dum vixit se umquam superbiendo erc- 25
xit, tories humiliata potcstate sua se ad emcn-
dationem comlignam inclinavit. Audivi, quoa
hic Romam causa orationis petens, plus pe-
dibus (luam equo laboraret, et a multis intpr-
l'OgatU:; cur sir ageret, cuJpam prufiteretur. 30
9. Anno dominicie inc lI'nationis ł;:; I impe-
rator effectus est. Hic montem unum iuxta Al-
bim positum, et arbOI'UIł1 ł-łensit.ate lunc occu-
paLum excoIuit, ibi et. urbem t:tciens, de I'ivo
quodam , qui in septentrionaIi parte eiusdem 35
fluit, nomen eidem l\lisni imposuit; (łuam, ul
hodie in usu habctur, presidiis et inposicioni-
ItJ\ONI I.
24
bw cretcris munit. Ex ea 'Iilzenos sua' sub- I nos in municillnclIlam infra f":mdem positam
actos £licioni censum persolvere coegit. Urbem fugere, et se dedicios fieri com puli l E eo
{IlIoque Liubllsuam, de qna in posternm la- die, qua hrec tunc incendio iuste periit, usque
cius disputatllrus sum, diu possitlens, urba-I ad nostra tempora habitatore caruit . . . .
5
L I B E R II.
1. Omncs rei publicie prilH'ipes magnum
regin:e Iathildis merorcm lenire clIpicntes,
OUonem, filium eius, palris sui decrcto 3e
peticione uno orc in regem sibi et. dominum
10 elegerunt, elcvatis dextris conclamantes: ri-
t'at et valeat ,'ex victor in etemU1n! pariterque
cum eo aa Aquasgrani proficiscuntur. Quo cum
appropiarent, omnis senatu s oLviam pcrrexit,
fidem cum subieccione promisit et ad sedem
HI cum aucens usque inperialcm, statuit CUllaem
in loco priorulI1, in I'egem sibi conlauaans,
ac Deo tunc gratias agens. Hunc HilIihertus,
Iogantinre cura cathearre, cum licentia 'Yig-
tridi, sanctce Coloniensis archiprcsulis, in cu-
20 ius dioeesi hoc fuit, et auxilio Tl'cvcrensis be-
nedixit, anno dominicce incarnationis g3G in
crlesia sanct:e l\Iari:c scmper virginis, quam
cum omni tlilig{'ntia maglllls eonstl'uxit Karo-
lus. Confortatus in Deo tunc et. in rcgno scep-
25 trifprorum nla\.imus Otto, cuniugem suam
Editham, Elhmundi regis Anglorum filiam, be-
ne timoratam, (Juam patre suo adhuc vivente
uuxerat, consecrar; pl'e('f'pit. Huius prosper3
multa tllrbaballt adversa. Nam Roemiorllm du-
30 ccm Ventizlavum Bolizlavus nefandus frah'em
Deo ac regi perimens fidelem, restitit multo
temporł: audacter, et postea devictus est a re-
ge ,'iriliter; fratri suimet Heinrico, Bawm'iorum
duci, ad scrviendum traditus est. lharcs quo-
que patri suimet quondam contrarii, scd diu
pacificati, iterum insurgunt, celeritel'qlle fu-
gati redeunt. Discordia etiam intel' concives
consociosque oritur non minima, qnce Tam-
monem, regis et Liudgerace concitavit filium,
eo quoa legatio Sifridi comitis )Iel'seburgen-
sis, quam sibi idem vemlecaverat, Gero!li sit
tradita marchioni, hereditasque matema sit ei
prorsus ablata. Hunc rex in Eresburch obsedif,
filiumqlle 3b iniqua presumptione tcrroribus
et blandiciis amoverc curavit. Setl exercitus
capta urbe ingressus , iuvenem prefatum us-
que in ecclesiam sancfi Pl'fri, uLi pl'ills ab
antiquis Irminsul colebafur, belIo d{'fafigafum
aepulit. Ad ultimum allt..'1II )I:tg'illzollis hasta
de f{'nestra tyro perfosus a tergo, secus aram
oppeciit; quem re),. POSh'<ł erndeli IOOI'I{' vin-
aicaverat, secundo rcgni slIimet anno.
G. Dum h:ec aguntur l). ex parfp f'c1avorum
bellum ingruit horriaum, hortatll Yigmanni
comitis et Ekberhti, dncatu autem acconi
et St.oinncgui fl'atris eins. Quos Herim:mnus
dux- super3re aiffidens, r{'gis peti, it auxi-
lium 2). Hic ut erat inpiger, milifia forti aqui-
lonarps invaait rcgioncs 3), malum sepissime,
938
Jul.
28.
I) \V poprzednim rozdziale mówił autor o śmierci Henryka xięcia bawarsJUego, przypadł£j
roku 955, i staraniach Otona około założenia biskupstwa w 1\lagdebur u. !ł) Widukind I.
50. 52. 3) Tenże I. 53.
!46
z
THIETltIARA
Jer. ut scriptura docet, pandentes; ibique Stoin- miraculo lretus admodum eflectus, cum SUlS
ł. tł.
gneum, luco absconditum, fugientibusque so- omnibus Christi iugo protinus humiliter se
ciis captum , iłecollari precepit I), confl'atres subdidit, in finemque fidelium more precep-
autem tanti sccleris auetores, \Vigmannum, tis obtemperavit divinis 4). Imperator autem
materter:e regis fiłium !l) , et Ekbertum fuga- hoc ut auai\'it, vocatum ad se venerabilem 5
956 \'it. Liudulfu ,-cro, regis filius, malorum de- virum Popponem J si pugil Christi esset J in-
pravatus consilio, fUrsum resistit, patriaque tcrrogat, et sacerdotali honore sublimat.
eedens, Jtaliam perrcxit, ibique cum unum O. Gero, orientalium marchio, Lusizi Et) et
ferme annum es set , R Idus Septembris, pro Selpuli 6), 'Iiseconem quoquc cum sibi sub-
dolor! obiit-. Huius COl'PUS a sociis eiusdem iectis imperiali subdidil dicioni 7). Herimannus 10
9 7 ltlagontiam delatum, lugubriter est in eccJesia dux Seliburem et l\Iistui cum suis imperatori
Christi mart Tis Albani sepultum. De tam mi- tributarios fecit 8). Aequivocus imperatoris,
serabili fama re in expedicione, qua fuit ad- iunior inquam Otto, quem peperit im'lita ma-
versus Redarios, supra modum turbatus, plan- ter Ethelheidis, in nativitate Domini Romre
xit fiJium uf Davit Absalon. Thiethenlo Hilli- imperator effectus est, patre iubentc ac tunc 15
neshiemmensi antislit.e mortuo, Aavinus 11a- in Campania iuxta Capuam commorante. Qui
gaflaburgensis recclesire abbas successit. filio suimet uxorem ab imperatore Constanti-
8. Temporibus suis (Ottonis I) aureum illu- nopolitano dcsponsare desiderans, nuntiis
xit scculum; apud nos invcnta est prima vena eiusdem ob aliam ad se missis causam, suos
argcnti: de,'ictus est quoque WigmałlOUS 3). fideliter commisit principes hanc legationem!O
Apud Danos regnante tunc HaroIdo , con- ferent.es. Quos in ipso itinere Greci soliła cal-
tempt.a christianitas sic per Popponem reno- liditate ex inproviso irruentes, alios occidunt,
vata est presbiterum. Arguebat enim idem et quosdam vero captus domino suimet augusto
I'egem et popull1m, antecessorum cultura su- presentabant. Pauci autem ex his eflugientes
orum de,.iantem, diis ac demonibus \'acantem, imperatori suo rei eventum aperiunt. Hic de- !!S
unum affirmans in tribus personis Deum. In- tJ'imentum sUOl'um graviter ferens, milites op-
terrogatus autem a rege, si ignito \"oluisset timos Guntel'ium ac Sigifriaum tale facinus ad
dieta ferro compl'obare, pal'atum se ad hoc ulciscendum in Calabriam propere misit. Qui
esse, hilari respondit animo, crastinaquc die Danaos ,-ictoria priori elatos et sibi occurentes
ferrum ingentis ponderis benedictum ad 10- occiderunt, alios autem in fuga comprehensos 30
cum a rcge determinatum portavit, manum- obtruncant naribus, tributum a Greeis in Ca-
que securam inperterritus elevavit. Quo I'ex Ilabl'ia et Apulia extorquent.es, spoliisque di-
') Widukind l. 55. !l) Rocznikarz kwedlinburski ma pod rokiem 955 te same słowa o Ek-
bercie. Co do powinowactwa zaś por. Wedukind Kot. ll. str. 67. 3) Widukind I. 64. 4) Tenie
III. 65. ) Tenże l. 67. 6) Selpuli powiat nad rz('ką SprO\vą. ') Widukind mówi tylko o pod-
biciu Łużyczan przez Gerona; 8k ld autor wiadomość o pO{lbiciu Sc]vu1ów i naszego Mieczysława
zaczerpnł}ł? nie wiadomo. 8) Widukind I. 68.
K FI O N
tati cum gaudio remcabanł. Constantinopoli-
tani autem funere suorum et captivitatc tristes
effecti, alh'ersus dominum suum conspil'3wI'e,
dolosreque imperatricis consilio per qucnoam
5 militern pel'imerunt cunaem, loco cius hunc
designantes ad imperii tocius provisOl'em. Uui
mox magllificis muneribus comitatuque egrcio
non virginem desideratam, scd neptem sualn,
Theophanu vocatam, imperatOl'i noslro h'ans
10 mare mittens, suos :tbsolvit, amiciciam4ue op-
łatam cesaris august i promeruit. Fuere non-
uulli qui h:mc firl'i coniunecionem apuo im-
peratorem inpedire studereut, eandenHlue re-
mitti consulerent. Quos idem nun audivit J sea
Hi eandem detlit tunc filio suimet in u:\.orem, al'-
riaentibus eunctis Itali;{' Germani:eque pn-
matibus.
14. Imperator autem com perta lu ubri ma-
tris et filii cretel'orumque Ilece principum,
20 gl'3vi querilur merore invincibile totius rei pu-
blicre damIlum. Lrguebat eum ad hoc timol'
mortis propinqure, et 'luod Deo rebus Pl'omi-
sit in anc'i.iis oportuno tUIlC complerc studuit
in tempOl'e. Electum Ilamque a cuncto sanct:c
!!I Halverstid(.nsis rerclesire dero et populo lIil-
liwaraum, tunc prcposituI1l et a domno suimd
Bernhardo aa hoc Pl'esignatmu, Homam vcni-
re precepiL Cumllue cod cm, quo d diu latebat,
secretulll tuclltis I'evoh-it, scilicet facturl1ll1 se
30 iu urbe Parlhenopolita 31'chicpiscopalum sem-
pel' stuauisse; ob spem remuneracionis reter-
nre defcnsionemque communis patrire, sequc
:ul omnia 'lllrecumquc umquam ab eo expe-
tisset, promisit paratulU , si consentiret sibi
55 hoc pcrficere votum. Hie autem, ut eral sa-
K I.
247
piens J pire cOllivcbat peticioni; pal'temque pa-
rochire, qure sita est inter Aram et Albim et
Badam tluvios, l't insllper "iam, qure Frithe-
rici dicitur, Deo eoneessit sanctoque Iauririo
ae inpcrałori. Insuper idem earitati,-e rogatus
:\ cesare augusto, dedit Deo sanrtoque Lau-
I'eułio paroehiam iaeentem intel' tluvios Wil-
Jel,bizi et salsuffi mare et Salam ac Unstred et
Hclmana et fo\"Cam, qllre cst iuxta Valeshusun,
Tali muncre inperalor arridens, per manus
suseepit cundem, turamque ei baeulo commi-
(eus pastOl'all'lIl: łccipe, infi{, pl'ecium palris
tui. Hune en im , El'icum nomine, cum Baceo-
ne , Herimanno, Rciuw3rdo, 'Yirino, Eserico
cetel'isque, qui in QlIiailingeburg ellOdem tunr
in pascha sollcmni occidel'e eonabantur , de-
eoIlari preeepit. Avum autem mcum nomine
Liulhariulll, eiusdem consilii participem J li-
benter perdere voluit; sed sibi familial'ium de-
,-irtus consilio principum, c3ptum hunc misit
łune Bawariam ad comilem Bertoldum , com-
prehensis sibi omnibus suimel rebus ac lale
tlistributis, usquc in annum integt"Um; tunc-
que g...ati:ull regis et sua omnia cum magna
pecunia et prcdio in ::;onterslem et in V ode-
ncsvege iacenti acquisi\"it. ed ceptum iter per-
a am. Impef3tor ,-oca\"it aa se Riehal'ium l\1a-
gadabm'gensis ecclesi.e abbatem tercium,-
nam Anno et Otwinus, tunc episcopi. prrefu-
ct"Unt ei - volens hune dignieate sacerdoł li
dCCol'3l'e. Sed visa quadam epistola, qure clan-
culum sibi defel'ebatur, omisit, Aethelbertum-
<Juc TI'e,-erellsem, pl'ofessione 1l10naehUID,
sea Ruscire pl'ius ordinatum presulem, et hinc
a gentilibus expulsum I), ad arehiepiscopatus
I) O tym Adalbercie mówi Utto l w li cie ewoml z l'oku 968 tak: .Adalbertulli episcopum,
248
z
T H
apicem, inclilum pah'em et pCI' omnia proba-
tum , anno dominicre mcarnationis 970. ł 5
Kał. ł"ovembris apostolica auctOl'itate promo-
vit. Tunc misit eum ad sedem suam cum ma-
gno honore, prrecipiens universis Saxonire
principibus, ut proximum natale Domini cum
eo essen t. Archiepiscopus autem a dero et
omni populo magnifice susceptus, in his festi-
vis diebus consecravit Bosonem , )Iersebur-
gensis recclesire pastorem primum, Burchar-
dum, hsnensis eclesire pro,isorem prim um ,
Hugonem, episcopum Citicensem pnmum,
Ha,'elbergensis recclesire custodem prunum ,
hiis Tudonem coapta,-it, priu consecratum:
omnes hos subieccionem sibi suisque pro mit-
tentes successoribus, disposita singulis qui-
busque parochia speciali. Additus est his con-
fratribus Brandeburgensis recclesire primus
pasto.' Thietmarus ante hoc unctus, et Jordan,
episcopus Posuaniensis primus.
t 9. Interea Hodo, ,-enel'abilis marchio,
)liseconem, inperatoris fidelem tributumque
usque in Y urta fluvium solventem, e"ercitu
pctivit colleclo. Ad cuius auxilium pater lUeus
comes Sigifridus, tunc iuvenis necdurnque
coniugali sociatus amori, venit solum cum
ił suis. et in die sancti Johaunis baptistre ad,'er-
czer.
K T M A R A
sus cum puguantes, primoque, incentes, a 972
fratrc eiusdem Cideburo, exceptis tantum co-
miliLus pl'efatis, umnes optimi milites inter-
fecti upp cicrunt in loco, qui vocatur Cidini J J.
Bac de fama miserabili inperator turbatus, de 5
Italia nuncios misit, precipientes Hodoni atque
)Ii econi, si gratiam suimet habere voluissent,
usque dum ipsc ,-eniens causam discuteret. in
pace permanerent.
20. Post h3jC :)uLJitis sibi cunctis hostiulli 10
cuneis, arduam Alpium transcendit viam, Ba-
wariam imiscns regionem, ibique cunctis sa-
pienter uispositis, recto itinere ad Iagada-
burgiensem pergcns ci, itatem. palmas ibiuem
fł:stivo duxit honore. Samque solebat in sol- 15
lempnitatibu uni,-ersis ad vesperaJJl et ad ma-
tutinam atque ad missam cum processione
episcoporum \"cncrabili, ueindeque c lerorulU
ordine clericorUlJJ cum crucibu:) sanctoruruque
reliquiis ac turribulis ad eccJesiam usque de- o
duci. Hic(łue cum IHa no Dei timOl'e, qui est
principium :)apienti , staret ahłue sederet,
US(łUC uum finil.a sunt uuiversa, nil łoquens
nisi di,-inUlu, sed ad caminatam sui met cum
lurumaribus ł1lUltis, cumitatuque ma lło sa- 5
cerdotum, ducmłl ae comitulH I'emeabat. P.'o
remedio autem animre suro tradiJit posł-ł'I'a
Rugia olim Pl'redicatorem destinatum et missum , archiepiscopum et metropolitanum tociu8 ultra
Albiam et Salam Sclavorwn gentis, mmlo ad Deum convcrsre vel convertendre, fieri decrevimus.
perf.g Legg. 1. str. 561. Cz ść dawnych l\Ioraw nazwaJlO Rugią w nadaniu cesarza Ludwika z
roku 906. MUD. Hoie. XXYlll. IL 203. Wi!J!>o nazywa łowaczyznę naddunajską w której Ot-
to, brat uaszego Iie('qsława II panował (Sommer:;b. II. 2G) raz Rnscyą, drugi raz Ruhhią
(Pertz Xl. 264), a rocznikrrz hildcshl>jmski Eml'rvka w('O"ier kie g o xicciem Ruzów dux Rui-
J.. .. ,
'ZO'/'ZWt (Pertz III. 98). Dopełniacz ł{eginona (Pertz l. Ij24.) i Auualista Saxo (Pertz VI. 615.)
oUnOSZ!} to posłannictwo Adalberta do Rusi kijowskiej i xi£żny ruskiej Olgi czyli Heleny.
}) WydaWC)T niemieccy lłlnicmają, ŻC ll1iljsccm tcm mogło h:r ć teraźniejsze Zchden,
nad Odrą. Por. Bruuoua . Jwot Ś. "Pojc. l'Ozd. 10. przed. 1, w. 18 - 21.
249
KRO )l I K I.
luce ineffabilia Deo munera, invictissimoque
eius duci )Iauricio, in prediis, in libris, cre-
teroque apparatu regio, confim1ans omnia le-
gitima advocatomm tradicioneque sCI'iptura-
5 rum, prescntia et Iaude inperatI'icis et filii,
atque sub omnium testimonio Cbristo łidelium.
Dehine i\'it ad Quidilingeburg, proximum pas-
cha divinis laudibus humanisque peragens
gaudiis I). Huc ronfluebant inperatoris edictu
10 Miseco Ilque Bołizla\"t) duces, et legati Grre-
corum, Renc,'entormn, Lugariorum, Bulga-
riorum , Danomm et Sel:ł,'orum '2), cum omni-
bus I'cgni tołius prim:łl'iis; consumatisque pa-
cificr cunctis, ditati muneriLus magnis, re-
15 vel'si sunt ad sua h..lantt>s. Kalend. Aprilis
Herimannus autem £lux ibi łunc moriens, in-
peratoris gauuia turbaviL Iłuius corpus dum
ad Liuniburg a filio suimet Bemhardo defer-
retur, contigit ibi Brunonem, Ferdensis eccle-
20 sire antisłitpm in pro,-imo esse. Hic quia He-
rimannum, dum \'ixit, banno constrictum ha-
buit, supplicitcr rogatur a filio, ut et solutio-
Ilem saltem defuncto inpenderet, et in reccle-
J
sia eumlem sepeliri licCl'eL Sed is, quod po-
25 stula t , nequaquam inpetrat.
23. Placet eciam mihi hoc adnectere, quod
Boso, antecessor meus a prefato imperatore
(Ottone I) constitutus, curam sibi commissam
ann um 1 et menses ł O ac 5 dies regens in
50 patria obiit Bawaria Kalendas Novembris, se-
pultusque est in Merseburg, in recclesia sancłi
lohannis baptistre coram summo altari. Qui
In monasterio Christi mal'łiris Enunerammi,
.
quod extra urbem Ratisbonam in australi parle
situm est, monachus com'ersacione nuh'itus
est, et ind,> ad servicium cesaris assumptus,
beneficium Citicensis recclesire pro magni la-
boris sui debita remuneracione percepit, et
iuxta predictam civit.atem in quodam saltu,
quod ipse construcxit ac suo nominc \"ocavit,
templum Domiuo dc lapidibus edificat cousc-
crarique feeiL Renefirium autrm omne, quot!
ad :€rclesias in Ierseburg et in 1menle\"0 po-
sit,as, ac ad ThomLul'g et Kirberge perliucus
fuit, antequam ordinal'etm' optinuit; pt quia is
in OI'iente innumpralll CIII'isto I'leLcm pl'cdi-
Ił
cacioue assidua et Laptislłlatc vendicavit, in-
peratori placuit, e1eccionemque de tribus con-
stitucndis episcopatibus ei dedit, :\Iisnensis,
Citicensis alque Ierseburgellsis. PI'C biis o-
mnibus, eo quod pacifica erat, :\lcrsrburgensem
aL :mgusl.u exposcCl}S recclesiam, quamdiu
vixit, studiuse eandem rexiL Hic ut sibi l'om-
..
missos eo facilius instruel'et, c1a,"onica )'ip-
._a
serat verLa, et cos kirieleison cantarc roga-
vit, e"ponens eis hu ius utilitatcru. Uui vecor-
des hoc in malmu il'risorie mutabant rkri,-ol-
sa 3 ) , quod nosłra lingua dicitur: Aeleri stat
in frutectum; dicentes: Sic locutus est Boso,
cum ille aliter dixerit. Inperator huir paucas
villas ad pl'edictam m'bem pertinentes et in
pago Chutici positum f{uoddam castellum,
quo d l\ledebul'u \"ocatur - intcl'prelatur autem
hoc: mel prohibe 4 ); - conccssit quo'łuc ci
filius suimet et mquivocus ecclesiam in Hel-
pithi positam, qualD pater eius in honore
.-
1) 'Vidukind I. 75. 2) Por. roczniki hildesb. pod r. 973, u Pertza lIT. 62. S) 'V krza-
ku olsza. 4) Thietmar miał tu na myśli w,p'azy słowiallskie "miodu broń." 'fo MedelJlll'u,
według objaśnienia C"rsyna, ma być dzisiejsze Iagdeborn koło Roety, niedaleko Lipska.
Monumcnta Pol. Hi,t. Tom. I. S 2
ł
!50
z
TH.lETMARA
sanctre Radegundis constructam, Bernhafdum scopi W ormacensis, inperator Gisilero, moribus
ipse presens deaicare precepit antistitem. Sed et natura nobili, episcopatum dedit. Hic con-
cum primus ecclesire pater nostrre, sicut pre- secratur in .\Iagadaburg ab A.thelberto arcni-
. dixi, expiral'et, intercessione Annonis, epi- antistite, Iunio mense.
L I B E R III.
5
1. T ertius regni procurator no tri. Otto se-
cundus, sit codicelli m.ltel'ies Illei; qui iu\"e-
nis viribus corporis c1uens eximiis, primo qure
su nt proten'a sectatur, largitusque phu'ima
pietatis opere, .Ibsque temperamento, matura
fugit consilia; deindcque castigatus a rnultis,
inposito sibi laudaml:e \"irtutis freno, nobili ter
in diebus suis conversatus est; sicut in se-
quenłibus explanabo. Pi:e genitricis su in-
...tinctu, cuius gubernaculo ,'igebat, )Iiminlevo,
uLi pater suus obiit, iusto acquisi\"it concan-
bio, decimasque, qure ad Hcre,'esfeld pcrtine-
bant; et congregatis ibi monacljis, liberam fe-
cit abbaciam, datisque sibi rcbus necessariis,
apostolico confirma,-it pri\"ilcgio. Insuper li-
centiam archiepiscopum eligendi confratriLus
Deo tamuJantibus JlagadabUl'g precepto in-
periali presente archiepiscopo dedit Aethel-
berto, et cum uno libro, qui hodie ibidem
est, in ljuo sua inperatricisque Theuphanu
imago auro splendet formata , munus affirma-
,.it. Quoa gl'atia cresaris et in presentia eius
archiepiscopus, preparatus ad missam , cum
pel'lecto eu\"angelio more soliło optime pre-
dicasset, recitato cOI'am precepto inperiali,
quo elcccio continebatur, ostendit, eundem-
que, quicumque temerarius hoc umquam au-
deret infringerc, terribili excommunicatione
damnavit, cunctis prosequentibus Amen! fiat!
fiat! consolida,.it. Pauperem adhuc episcopa-
tum )Ierseburgensem largif1ua pietate respc-
-xit, et eius provisori Gisilero, qui a hunc mul- 10
tum dilexerat, primo abbaciam in Palithi, dein
Suencuam civitatem cum appertinentibus CUI1-
ctis ad servitutem sancti Iohannis baptistre tra-
didit, et quicquid )Ierserburgensis murus con-
tinet urbis, cum ludeis et mercatoribus, ac 15
moneta et foresto intel' alam ac JJildam flu-
"ios et Siusuli atque Plisni pagos iacenti ') ,
Chorin et Xiriechua, Bucithi et Cothug ac Bo-
l'inlizi et Gunthorp permisit, ei ha'c omnia
scriptis manu propria conroboratis affil'mans. 20
5. .Anno \"ero dOlllinicre incarnationis 976 0
Heinricus, dux Bawariorum , honOl'e et com-
munionc priyatus, Boemiam fugit. Quem in-
perator ibidem valido petens exercitu cum du-
ce Bolizlavo manentem, nil ibi prorsus in ne- 25
utro horum profecit, sed magnam Bavariorum
caten'am, sibi ad auxilium huc venientem, et
iuxta Pili sini urbem castra metatam ,dolo cu-
iusdam militis Bolizla\"i sic perdidiL Vespere
facto, Bawarii se layantes nulla custodum se- 30
cUl'itate fruuntur; et ecce hostis loricatus ad-
veniens, nudos eosdem in tentoriis et in vi-
i) 'Videbw'g w dziele Bell .J.1li811cnse8 str. 85 przytacza nadanie na darowiznę tego lasu,
datowane w Altsteue 30 siel'pnia 979. Siusuli powiat między rzekI! }Iuldl! a miastem Eilen-
burg. Plitmi międz)' rzekami Plesą i EIsterl!'
KRO N I K. I.
251
rentIDus pratis occurrentes prostravit, et cum
omni preda l:ptus et incolomis revertitur. In-
pcrator autem audita tantorum strage \"irorum,
et quod nulla sibi via redeundi patuit, recto
5 itincrc ad civitatem suam, qure Camma dici-
tur, venit, et in proximo anno prefatum du-
cem ad Pataviam confugientcm subegil In con-
sequcnti anno Heinricus £lux et Ekbertus co-
mes. et Heinricus presul apud inperatorem ac-
10 cusati, )lagadaburg capti sunt et exiliu depu-
tati longo.
9. Giselerus autem accepta ab imperatore
licencia, :\Iagadaburg 2 Kalendas Decembris J
Thiedrico Ietensis :ecclesire episcopo comi-
15 !ante, venit. Fuit hic amicus cesaris et valde
ci carus, unusque ex numero corruptorum,
qui mine talenta auri atque argenti pro veri-
tatis obumbracione ab archiepiscopo percepit.
Cui quidam , cum ab eodem iussu imperatoris
!O ad matutinam ioculariter benediceretur: Sacieł
te J inquid, Deus in (uturo J quem kic omnes non
possumus aUTO. Tunc omnia nostram prius cec-
clesiam respicientia divisa sunt miserabiliter,
Sclavonic:e ritu famlli:e, qure accusata l) ve-
!5 nundando dispergitur. Pars epis.copatus nostri,
qu:e iacebat inter Salam et EIstram ac 'lildam
fluvios, et Plisni, Vedu .et Tuchurini pagos,
cum villis Passini et Pisrini, Fritherico Citi-
censi datur episcopo. W olcoldo autem, 'Ii-
30 snensis recclesire antistiti, pars illa conceditur
cum adpertinentibus villis \Vissepuig et Lo-
statawa, qure ad Gutizi orienł-alem pertinet, ac
fluviis Caminici Albique distinguitur; sibi au-
tem rctinuit 9 urbes, quarum sunt hrec nomi-
35 na: Scudiei. Cotug, Vurcin, Bigni, Hilburg,
Dibni, Pauc, Liub:mici et Gezerisca. Precepta,
'lure muncra regalia seu inperialia dctinebant,
aut igni comburebat , aut :ecclcsire sure muta-
to nomine designari fecit. Iancipia et totum ,
quod }\Ierseburg respicere debuit, ne umquam
conigeretur, sponte dispergit ; abbaciam ibi
statuit, eidemque ()htradum, veneraLilem de
sancto lohanne monachum, prefecit. Postquc
Heimonem ue eodem monasterio constituit. : .
, ł O. Gentes, qme susccpta christianitatc rc- 983!
gibus et inperatoribus tributarie serviebant,
superbia Thiedrici ducis aggravatre, presump-
cione unanimi arma commoyerant. Quorl patri
meo comiti Sigifrido, priusquam fieret, sic re-
,-ela tum est. Vidit in somnis aerem nube den-
sa rontractum . et pre ammiracione, quid hoc
esset, percontatus, audi,-it \"ocem talia pro fe-
rentem: Nlln-C illud compleri debet vaticinill1n: fIIath.
5.45.
Płuit Deus super iustos et iniustos. Quod eciam
5 K:ilendas Julii scelus, percusso in Hawel-
berg presidio dcstructaque ibidem episcopali
cathedra, primum exoritur. Transactis autem
trium spaciis dierum, Sclavoruffi conspirata
manus Brandeburgensem episcopałum, 50
annos ) ante Magadaburgensem constitutllm,
cum iam prima sonaretur. invasit, fugienłe
prius tercio antistiłe eiusdem \Y olc'mero, et
defensore eius Thiedrico ac militibus ipsa £lic
vix evadentibus. ClerlIs ibidem capilur , et Do-
dilo, eillsdem sedis antistes secundus, qui a
sui s strangulatus tres annos iacllit tunc sepul-
tus, e tumulo cruiłur, et integro adhuc eius
corpore ac sacerdotali apparatu, ab avaris ca-
nibus predatur et iterum łemerc reponitur ;
omnis a:>ccłesi:e thesaurus rJistrahitur, et san-
I) accusata, jak uważa Kinderling, znaczy tu tyle co damnata. Ił) obliczenic mylne.
252
z
THIETMARA
.
gllls Illultorum miserabiliter effunditur. Vice ti1tS incendił! et antequam liberaretur, mlse-
f.hristi et piscatoris eiu dcm vcnerahilis Petri rabiliter obiit. Desolatis tunc omnibus preda
varia ucmoniac:c heresis cultura deinceps ve- et incendio urbibus ac villis usque ad aquam,
ncratur, et flebilis hrec mutacio non solum a qure Tongera vocatur, convenerunt e Sclavis
gentiliLus, ,.crum cti:Ull a christianis cxtollilur. peditum ac equitum plus quam 30 lcgiones, 5
H. T rmporiblls hiis ecdesia Citicensis a qure sinc aliqua lesione rcsidua qurequc S\lO-
llocmiorum t'xercitu, Dedi duce, capta est et rum auxilio deorum tunc devastare non dubi-
depredata, Hugone primo tunc episcopo hinc tarent, tubicinis precedentibus. Non latuit hoc
cJ1"ugato. Posteaqur monasterium sancti Lau- nostros. Conveniunt cpiscopi Gisilcrus et Hil-
rcncii martiris in urbe, qu:c Calwo dicitur, si- liwardus cum marchion e Thiedrico creterisflue tO
tum uesolantes, nostros sicuti fugaces cef\"OS comitibus, Ricdago, Hodone et Rinizone, Fri-
inseqllcbantllr; nostra etenim facinora nobis therico, Dudone ac patre meo Sigifrido, aliis-
formidinem et his uggerebant valitlam men- que compluribus; qui ut dies sabbati primo
tern. 'Ii tlli, Abdritorum dm., Homanburg, illuxit, missam omnes audiunt, corpus ani-
ubi sedes episcopalis qu mdam fuit, incendit mamque ccelesti sacramento muniunt, hostes- HI
ahł uc '"a tayit. Quid vero ibi mirabilium Chri- que ob,'ios fiducialiter inrumpentes, paucis in
stllS operarctur f] l'('lis, attendat religio tocius Ulmm collem effugientibus, prosternunt. Lau-
cllI'is(ianilatis. Yenit de supcrnis scdibus au- datur a victoribus in cunctis Deus mirabilis
rca dextera, in medium collapsa incendium operibus, approbaturque veredicus Pauli t) do c-
cxpansis digitis, et plena l'unctis videntibus toris sermo: ..Tron est prudenlia neq1te fortiłudo o
rediit. Hol' admiralur e'\":ercitlls, hoc stupet nec consiliu'tn adversus DOmZnllTn. Dcrelicti sunt,
li tuwoi timoriltus; et id mihi indicavit A.\'ico, qui prius Deum spernere presumpserunt, ido-
capellanus lunc cius, et spiritualis frater me- Jaque manufacta et prorsus inania creatori SIlO
us postea e fTcc-tus. Sea ego cum eodem sic stulti preposuerunt. Appropiantc tunc nocte,
lracta\i, rcłiquias sanctorum itinere in cLelum nostrisque a longe castrametantibus, hii, flUOS !5
(Ii, initlls l'ollatas abissc, hostesfluc trrruisse supra memoravi, furtim, pro dolor! cvasere.
alquc łllgasse. Post h:ec I 'stllwoi in amen- Omnes autem nos tri , exceptis tribus, crastino
tiam \"Crsus in yinculis tcnctur; et aqua bene- gaudentes remeabant, applaudantibus cuncti!;,
dieta inmersus: SUllcłllS, inquid, me Lauren- quos obviam habuere vel domi invenere.
30
L I B E R IV.
981 2. Inde egresslIs Heinricus, proximum pa-
scha Quidilingeburg festivis pere it gaudiis.
Quo magmis rcgni primatus colligitur, a qui-
busdam autem \"Cnire ino nolcntibus ad omnia
diligentcr inquirenda nuntius mittitnr. Hac in
festivitate idem a suis publice rex appellatur
laudibusque divinis attollitur. Huc Iiseco et
35
l\Iistui et Bolizlovo duces cum c:cteris ineffabili-
I) Xie Paweł to mówi, lecz Salomon: Przypow. 21. 30.
!tRONIKI.
253
bus confluebant, auxilium sibi deinceps ut re-
gi et domino cum iuramentis atłirmantes. 'Julti
ex his fidem violare ob timorem Dei non pre-
sumentes, paululuIll evaserunt, et au ci vi tatem
5 Heslrburg, quo consocii eorum ad,'crsus du-
cem iam palam conspirantes conwnicbant,
festinavcrc. Quorum hrec su ni nomina. Ex
oricnte hii comites cum Rernhardo ducc et
Thiedrico marchione , Ekkihardus. Biio, Esic,
10 Bernwardus, comes, et clericus, Sifrith eius-
que filius, Frithericus, et Ciazo confratres. Con-
provincialium autem Thieuricus et Sibert con-
fratres, Hoico, Ekkihardus, et Bezeco germa-
ni, Brunig, et sui, militcsquc sancti :\Jarlini
t5 iussu archipresulis \Yilligisi, quibus a.łherebat
occidentalium maxi ma multitmlo. Ouod dux
compericns, suos magnis muncribus ditatos
cum gratia dimisit; ipsc autem cum valiua ma-
nu ad perturbanuam hanc coniurationem seu
!!O pacificandam ad \Verlu propcr:ms, Popponclll
misit episcopum, ut adyers:mtes sibi disiun-
gerc vel reconciliari temptarct. Qui cum cepto
ilinere persisterel, hostes congregatos iamque
ducem petcre paratos illveniens, ,-ix pacem
5 mutuam in loco, qui Seusun dicitur, ad con-
dictum pcpigit dicm. Ad (,uam dux, Rawal'iam
continuo proficiscens, cum H'llirc aut noluis-
sed, aut propter Heinricum ducem, (łui tunc
Bawariis atque Carrntis Pl'etuit munere pre-
o fati inperatoris, non potuisset, hosti'is imma-
nitas urbem comitis Ekberti, qure Ala dicitur,
possedit; destmcłisque protinus muris intran-
tes, Ethelheidam inperatoris filiam, qu:c hic
nutriebatur, cum pecunia ibi plm'imum col-
J:; lecta rapiunt, gaudcnt,esquc rrdcunt.
;). Dux autem, conversis ad se omnibus Ra-
wariorum episcopis comitibusllue nOllnullis,
Francorum terminos his fretus sociis adiit, et 98.&
in pascuis ad Bisinslidi pertinentiLus ad :łllo-
quendos regionis illius principes consedit. )Ia-
gontinre tunc provisor recclesire Willigisus cum
duce Conrado creterisque oplimatihus huc vc-
nit. Hos dm. quibuscurnque ,-aluit modis sibi
coniungere temptans, eosquc a promissa rcgi
suo cum sacramentis fidc numquam ,-ila co-
mite recessuros unanimi eorum responso pcr-
cipiens, coactus est futuri timore dupni cum
iuramentis affirmare, ul ;) Kalemlas Julii ad
locum qui Rara \"Dcatur , veniret, puerumque
matri sure illisque redderet. Tunc unusquisf{ue
rcmeavit ad sua, menIe di,"ersa pre g:mdio
atque tristicia.
4. Post hrec Heinricus Bolizlavum, uucem
Boemiorum, in cunctis suimet necessitatibus
semper paratum, cum suis "adiit, honorificeque
aL co succcptus, cum e-,:ercitu ciusdem a fin i-
bus suis per Xiscni et Dcleminci pagos usque
ad Iogelini ducitur. Deindcque cum nostris
obviam sibi pergcntibus ad :\Iellcbul'llll profi-
ciscitur. "'agio vero, miles Bolizlavi ducis Bo-
cmiorum, qui Heinricum cum exercitu comi-
tatur, cum ad l\Iisni fedeundo perveniret, cum
habilatoribus eiusdem pauca loculus, Frithe-
ricum, Rigdagi marchioni tunc in Jlerseburg
commorantis amicum ct satellitem, ad reccle-
siam extra urbem positam venir(' ac cum eo
loqui per internuntimu postulat. Hic, ut egre-
ditur, porta post eum clauditur, pt Ricdagus,
eiusdem ci\"itatis custos ('t inclihls miles, iuxta
f1u\"ium, qui Tl'ibisa dicitur, ab hiis dolose
occiditul'. Urbs autem prcdicta, Bolizłan mox
presidio munita, eundcm rito dominum et ha-
bit.atorem succepit.
5. A quo 'V olco1dus antistes vulgi instinctu
254
z
THIETMARA
varii expellitur, ct ad Willigłsum archiantisti-
tern veniens, bcnigne ab codem succipitur.
Hunc en im pro filio episcopus nUłrit., et cum
ad eoas ordinarełur regiones, secundo Ottoni,
cui magisłerio prefuił, diligenter vice sui ha-
bcndum commendavit. Hoc semper iste in ani-
mo tenuit, ae maximo honore cognovit, et
tunc adprime, cum sibi fuit neccsse j et in Er-
pesfordi, quo ipse desideravit, procmari eun-
dem sumopcre iubel. Ibi din conversatus, post
985 mortern Ricdagi marchionis incliti Ekkiharuo
succedentc et Rolizla,-o ad propria rcmeante,
sedem propriam rc\isil. Posteaquc Bolizlavi
amiciciam firmiter acquirens, cum in Pragu
cenam Domini celebraret . post.eraque die, qu:e
est parasceue, cum memoriam divinre pas sio-
nis riłe pera eret, paralisi perculslls aspor-
t tm, et in hac infirmiłate lIsque ad finem
huius vitre, quamvis ad tcmpus evalcsceret,
permansit. Sedebat 23 annos, 10 Kal. Sep-
tcmbris 6" huius carnis crgastulo eductus.
In huius vice Eid, nostrre congregationis fra-
ter, vir ius.tlls et magne simplicił.atis, ordina-
tur hortatu Gisileri archipresulis, de cuius in-
elit.a com'ersacione mulła ad edifwa1ionem
nostram utilia, cum t('mpus fucrił., narrabo ,
nunc inceptis persistens.
i. Celebrata est proxima paschaIis sollem-
nit.as in Quidelingcburg a rege, ubi quat-
tuor ministrabant duccs, Heinricus ad men-
sam, Conrad ad cameram, Hecil ad cellarium, 985
Bernhardus equis prefuit. Huc etiam Bolida-
.
vus et l\Iiseco cum suis convcniunt, omnibus-
que rite peractis, muneribus locupletati dis-
cesserunt. In dicbus illis l\Iiseco semet ipsum 5
regi dedit, et cum muneribus aliis camelum
ei presentavit, et duas expediciones cum co
fecit I). In primo anno rcgni eius antistes Hil-
linesscmcnsis Adwinus Kalendis Decembris
obiit, et Osdagus, eiusdcm monasteru pre- 10
positus, successit. Quo sedenłe quinque an-
nos et tune exspirantc, Gerdagus tunc celi e-
rarius ordinatur. Et cum ille in ;) ordinationis
sure anno Romam causa orationis petens rc-
vel.teretur, 7 Idus Decembris obiit, et corpus 15
eiusdem per singula divisum membra in scri":
niis uuobus ad monastcrium suimet a conso-
riis lugubritcr delatum est. Hos antistites duos
Gisilcrus archipresul, casu ibidem adveniens,
ICI'fre commcnda,-it. Tunr Bernwardus, magi- u
ster regis, facta eleccione consecratur.
8. :\JuJtis bellorum asperitatibus Sclavos la-
cessere rex non desistit. Orientales quoquc
adversulll se presumcntes insurgere devicil.
De occidentali parte quam plures arlllil sepius 25
rommo,-entes multosque depredantcs, vi. et
arte is superare contendit Puerilia non est
opus numerare, longumque videtur . qure pro
prlldentibus is ('ffecerit consiliatoribus. enar-
I'ar('. Cometa- apparens £lamna in pestilencijs 50
I) Tu źródłem Thietroara jest rocznikarz kwculinburski, który tak to opowiada: 985
Saxonee. ScIaviatn invaserunt, quibus ad supplementum }1isacho cum magno exercitu venit;
qui totam ter.ram iIJmn incendiis et ca>dibus devastaverllnt. A dalej: 986 Otto rex adhuc
puerulus cum magno exercitu Saxonum perrexit in Sclaviam, ibique ad eum venit }1isacho
cum multitudine nimia, obtuIitque ei unum camelum et aIia xenia multa, se ipsum etiam
5ubdidit potestati illius. Qui sim ul progredientes, devastaverunt totam terram ilIam incendiis
et POpu1atiDnihUB multis. Pcrtz ID. 66 - 67.
KRO N I K I.
255
ubsequutura indixit. Inperator, iam łactus vir,
ut ait apostolus, evacuavit quce erant parvuli j
semperque lUerseburgensis destruccionem rec-
clesire deflcns, quomodo hrec renovaretur,
5 sedula mentis intentione volvebat, et quam-
diu in corpore vixit, hoc votum perficere stu-
duit monitis pice matris. Quro talia, ut mihi
11einsvith post retulit , sicut ab ipsa percepit,
in somnis ,-idit. Apparuit ei internpestce noctis
10 silentio sanctus Christi ad1eta Laurencius, dex-
tero mutilatus Lrachio: Cur, inquiens, quis
sim, non interrogas? Et illa: _Von audeo, infit,
domine mi! Ille autem prosequitur: Ego SlIm,
tlicens, et nomen innotuit. Quod in me modo
15 ipsa considel'as, tuus effecit senior, eills persua-
su seductus, CUillS culpa electoMuu Chrisli ma-
gnu 1nultitudo discordal. Post hrec nati suimet
commisit !idei, seu vivente Gisilero seu mo-
riente tieri potuisset, redintegrato f'piscopatu
!O pab'is sui animam in nm-issimo die ad eternam
requiem ł'enovaret. Hrec, quamvis sexu fragi-
lis, modesta' tamep fiducire, et quod in Gre-
cia farum est, egregire conversationis fuit, re-
gnumque filii eius custodia servabat ,-irili, de-
!5 mulcens in omnibus pios terrensque ac su-
perans ercctos. De fructu vero venh'is sui ae-
cimas Deo obtulit, filias suas, primam ad Qui-
c.lilingeburg Acthelheidam nomine. alteram ad
Gonnesheim, qure ophia dicitur.
50 g. Eo tempore \liseco et Bolizlavus inter se
dissonantes, multum sibi im icem nocuerunt t).
Bolizlams Liuticios suis parentibus et sibi em-
per fideles in au:K.ilium sui im'itat; 'liseco au-
tern predietre imperatricis auditorium postulat.
Quce cum tunc in )Iagadaburg fuisset, Gisile-
rum eiusdem arrhiepiscopum, comitesque hos,
Ekkihartlum. Esiconem, Binizonem, cum pa-
tre meo et eius equivoco!l), Brunone ac Udo-
ne creterisque compluribus eo misit. Qui vix.
cum 4 proficiscentes Jegionibus, ad pagum
Selpuli dictum venerunt, ac iuxta unam palu-
dem, supra quam pons lon gus -porrigitur, con-
sederunt. Et ecce, in noctis silentio unus ex.
sociis 'Yillonis, qui pridie ad perspiciendum
suimct predium precedens a Boemiis raptus
est, evadens, periculum imminens Binizoni
primo indixit comili. Tunc nos tri eius ammo-
nitionc celeriter surgentes, se prepal'ant, et
in ipso iam venicntis aurorce crepusculo mis-
sam alidiunt, quidam stando, el alii super
equos sedendo j et in orłu solis exeunt e ra-
stris, solliciti de eventu futuri certaminis. Tunc
Bolizlavus cum suis venit turmatim ;) (dus Ju-
lii, et utrim{(ue nuncii mittuntur. Et ex parte
Bolizlavi quidam miles, Slopan nominc, ad
perspiciendum agmen nosłrorum arcessit, et
I'eversus inde interl.ogatur a domino, qualis
essct exercitus hic, si cum eodem potuisset
pugnare, an non. Ortabantur cni m hunc sa-
tellites sui, ut nullulll de nostris vivum sine-
ret abire. A quo sic ei rcdictum st: Exerci-
tus hic quantitale parvtts, qualitale sua optimus
et o1nłlis est {errells. Pttgnare cum eo tibi potis
est; sed si tibi hodie victoria evenit, sic pro-
sterneris, ut {ugiendo Jliseconem i1łi,nicum te
cOlltinuo pel'sequelltem vi.t: alit łz.equaquam eva-
990
t) Rocznikarz hildeshejmski, u Pertza III. 68, mówi pod rokiem 990: :Misacho et
Bolizlavo duces Sclavorum gravibus inimicitiis intcr Be confłixerunł. !l) Sygfr.r dem hrabi!!
stadeńskim.
.
2 6
z
T H
E T M A R A
das I et Saxones tibi hoslem itl perpetllum acqlli- mum sine eo per\"enire, cras(ino dimisit eos
ras. i alilem vicltls {llel'is I finis est de temel crepusculo, ut ammoniti fuerant, multum pro-
ipso eJ de omui rcyno ad te pel'linetlti. Son enim perantes. Quod ut preUicti hostes comperie-
1'emanet spes ul/a l'esislendi inimiro te undiques- runt I pone sequi ma ima electorum multitu-
secus t'culanti. Talibus anoquiis furOI' illius se- dine mox nitebantur. Quos Bolizlavus ,'j"'{ con- 5
datur, et pace facta principes nostros alloqui- pescuit talibus: V os I qui in meum huc venislis
tur, ut qui contra eum huc yenirent. cum eo auxiliU17l, I videte ut hoc perficialis bonwn-. quod
ad Iiseconem pergere, et in res(itu/ndis sui- incepistis. pro certo scientes I quod hos. quos -in
met rebus se apud 31iseconem adiuvare \"0-. {idem succepi meam et in bona pace dimisi I tlita
luissent. Hoc laudabant nostri , et Gisilerus sllperstite mea nullll1n lwdie pacior perpeti ma- 1u
al'chipresul cum Ekkihardo, Esicone ac Bini- lllm. Non es! nobis honor nec consilium. hacte-
zone comitibus proficiscebatur cum eo, crete- llUS amicos {amiliores 1/0S lIllnC effici mani{eslos
ris omnibus domum cum pace rcverten(ibus. hostes. Scio magnam . inler vos esse inimic-iciam;
Advcsperascente iam die hiis omnibus arlUa et hanc ulcisci eveniunt vobis tempom hiis mullo
sumuntur, et mox cum iuramento łirmatis red- apeiora. łłiis sedati eloquiis Liutici, duos ab 15
duntur. Yenit Bolizlavus cum nostris ad Ode- eo deteriti ibidem dies, et tunc in\"icem salu-
ram; ad )liseconem nuncius miUitur, qui di- tantes antiquumque fo>.aus renovantes, dis-
ceret. se in potestate sua auxiliatores suos ha- cescerunt. Et tunc illi infidelcs, qui nosb'os
here. Si regnum sibi ablatum redderet, hos inscquerentUl', quia pauci erant, ducentos mi-
inculumes abire permitteret; sin autem, omnes lites eligcrunt. Quod nostris mox a quodam 20
perderet. 8ed )Iiseco huic talibus respondit: Iłodonis satellite 'comitis intimatum esl. Unde
Si voluisset rex suos acquirere sah-os, aut ul- in ipsa accelerantes hOl'a, Deo gl'atias! ad 1\13-
cisci peraitos, faceret ; et si hoc non ticret, gadaburg incolurnes pervenerunt. hostibus se
quod propter eos nilOInnino perdCl'e yoluis- in vanum sic laborantibus.
set. Hoc Bolizlavus ut accepit, salvis omnibus 12. Interea Atheldagus, archiepiscopus Bre- !5
nostris, qurecumque potuit ex locis circumia- mensis, obiit. et Lirevizo successit. qui pa-
centibus predatur ac incendit. Inde re\"ersus pam Benedictum ex ulem a patria suimet , qure
urbem unam . . . . t} nomine possedit, et hanc sita est in confinio Alpium et Suevorum. huc
cum domino eius, urbanis nil rcpugnantibus, secutus. erga Deum et regem ad hunc hono-
acquisivit, eundemquc Liuticis ad deconandum rem promeruit venire. Sclavi iterum appetiti 50
dedit. N"ec mora, diis fautoribus hrec os(ia an- subdunlur regi, renovatis iuxta Albim castel-
te urbem offertur, et de re,-crsione ab omni- lis, et in hierne aqua inundans et ventus in-
bus tractatur. Tunc Bolizlavus, sciens nostros gens multum nocuit !Z). Aestas nimia fmgibus
e x parte Liut iciorum incolumes non possc do-I et sre,-a U10rtalitas hominibus nimis nocuit 3).
J) :Miastem tern, którego nazwa tu OpuBzczonajest, jak mniema Ursyn, Niemcza, na 8zIąsku,
w xięstwie Brzegskiem. Bezimienny mnich sazawskipowiada pou rokiem 99U: " Eodem anno :Nem-
ci perdita est." :Pertz IX. str. 149. !!) Rocznik&'z kwedIinburski pod r. 987. 3) Tenże pod r. 988.
6
K. R O N I K. I.
257
Anno dominicre incarnationis 991 Hilliwardus,
sanctre Halverstidcnsis recclesire venerabilis
antistes, qui me baptiza\'it atque confirmavit,
templum Domini, qll d ipse a fundamento
!I edificans tunc ad unguem us.que pel'duxit, 12
Kalendas Novembris I) dedicavit. Adfuit ibi
tunc rex cum inperatrice Ethelgida et avia
eius, abbatissa :\Iahtildis, et archiantistites hii:
WilIigisus , Gisilerus et Liewizo, cum suis
10 confratribus 16. Festivitas autem erat eadcm
Christi confessol'is GalIi, in cuius rnonastel'io
predictus presul edoctus est, et ideo semper
studuit in hac celebritate su um perficere de-
siderillm, et tunc inerat 24tus ordinationis
15 SWE annus. Hunc adiuvit in omnibus fidelis
suimet capellanus Hildo, et prudentissime
cuncta disposuit. Ornnes' Saxonire primates
hic tunc convenientes caritative succipiuntur.
Numquam fuit ante nec post, ut veraces affir-
20 mant, in divinis laudibus et in negociis secu-
laribus omnia plenius cunctisque acceptius
peracta. In sequenti anno in galIi cantu primo
lux ut dies ex aquilone effulsit, et unam sic
manens hOI'am, undique celo interim rubente,
4ł5 evanuit. Fucre nonulli, qui dicerent, eodem
anno vidisse tres soles et lunas tres ac stellas
invicem pugnasse. Et post hrec Ekbertus Tre-
verensis archiepiscopus, cuius successor Liu-
dulfus fuit, et Dodo Mirmigendensis, post
30 quem Suitgerus ordinatus est, Erp quoque
Ferdensis, cui Bernharius tunc ibi prepositus
subpopitur. obiere. Fames quoque valida no-
stras oppressit region es. In tercio predictre
dedicationis anno avunculi mei a piratis capti
sunt, ut in sequentibus palet. In quarto pe- 095
stilencia cum fame et beno orientalibus ingruit,
et rex Apodritos petit et "Tiltios vastavit'l).
15. Sed quia superius destruccionem Bran-
daburgensis recclesire di i, nunc qualitcr ad
tempus prefato subderetur regi, brevitcr e -
plicabo. Fuit in nosh'a vicinitate qui dam miles
inclitus, Kiza nomine, qui a marchione Thie-
drico aliter quam sibi placeret habitus esł.
Ob hoc, et quia facultas sure nequaquam im-
pietati suppeteret, ad hostes perrexit nostros;
qui eundem in omnibus sibi nimi s fidelem
cognoscentes, supramemoratam urbem nobis
sacius ad noccndum eidcm commiserunt. Hie 991
postea nostris delinitus blandiciis, eam regire
potestati cum semet ipso h'adidit. Unde Liutici 9\13
nimio furore succensi, eum cum omnibus,
quas habebant, cateł'vis iEco petebant. Interca
rex in :'Iagathaburg fuit; et cum hoc compe-
riret, quos ibi tunc habebat, celeritel' eo mi-
sit, Ekkihardum marchionem et tfes amncu-
los meos cum Fritherico comite paIatino et
patruo meo. Et hii omnes eo cum suis ve-
nientes, intel'rupti sunt ab hostibus se acriter
irrurnpentibus; et una pars ex nostris in U1'bem
venit, alia vero, qure remansit, cesis militibus
nonnulIis, rediit. Tunc rex, collectis undi-
quessecus sociis, illo propcl'at, et hostes no-
stri, magnam "im defensoribus urbis inferen-
tes, cum ultimam legionem "idissent, cito
1) :M:r łka autora, zamiast 17 Kalendas N. 2) Rocznikarz kwedlinburski opowiada to
pod rokiem 955: Rex quoque tertius Otto cum magno exercitu Apodritos et quasdam \Vlo-
taborum tenas invadens, incendiis et depredationibus plurimis vastavit, licet motum eorum
nuIlo modo compresserit. \Vyprawę tę robił cesarz \V miesi cu wrześniu i październiku, jak
to widać z jego nadań.
MonumentCJ Pol. Hiłl. Tom. 1. 3S
258
z
T H I E T M A R A
.
amotis fugierunt castris. ostri autem in erep-
tione intcrius gaudentes kirieleison canunt,
et ad\"cnientes unanimiter respondent. Iunita
urbe presidio, re abiit, et candem in sua
potestate diu tenuit. Post hrec Kizo ad Quidi-
lingaburg cum \"enerit, ciyitatem smnD cum
uxorc et satelIitibus suis perdidit; qure omnia,
urbe excepta, post recepit. r nus autem sui-
met miles Bolibut nominc, cuius consilio hoc
totum, qllamyis tunc absens esset, agebatur.
ibidem dominabatm'; et Kizo cum in his par-
tibus post latenter nocere yoluissct, optimus
miles cum suis interfectus cst.
[ł 9. In prima estate Adelbertlls, Boemiorum
episcopus, qui nomen, quod \Y o)"tech sonat,
in baptismate, aliud in con6rmacione pcrce-
pit ab archiepiscopo Parthenopolitano, in ea-
dem urbe ab Ohtrico superiu8 memorato lit-
teris instructus, cum sibi commissos ab anti-
qure pra\"itatis errorc monitis diyini prccepti
amoyere nequi\"isset, omncs c},.communicans J
Romam ad excusandum se apud apostoJicum
venit, eiusque Jicentia sub districta Bonifacii
abbatis re gula humiliter multo tempore con-
yersatus bono deguit exemplo. Postquc cum
permissu eiusdem patris Prucorum mentes a
Christo alienas freno sanctre predicationis edo-
mare temptaret, cuspide perfossus , nono Ka-
Jcndas :\Iai capitis abscisione optatum semper
martirium solus ex sl1is perccpit, absque omni
gemitu, ut in ipsa nocte in sompnis ipse vi-
dit, cunctisque fratribus Pl'cdixit: Pulabam J
inquicns, me missam relebrare, solllmque C01n-
municare. Sed Ilcfandi sceleris auctOl'es cum
iam expirasse cernentes, ad augmcntum sui
sceJeris di\"inreflue ulciouis COl'pUS peJago mcr-
sere beatum, caput sude convjciando figentes
ac exultando redeuntes. Quod BoJizlavus, l\li-
seconis filius, comperiens, data mox pecunja
martiris mercatm' incliti cum capite membra.
Imperator autem Romre certus de hac re ef-
fectus, condjgnas Deo supplex retulit odas, 5
quod suis temporibus t<llem sibi per palmam
martirii assumpsit famulum. Eo tempore Bcrn-
w3rdus, sanctre \Yil'ciburgensis ecclesire, jus-
su ces n'is ad Grecjam missus , in Achaia mo-
ritur cum maxim3 sociorum suorum caterva. 10
Per quem quia plurima Deus facjat mirabilia,
plm"es affirmant.
20. lnperator autem a Homania djscedens,
nostras regiones in\'isit, et accepta Sclavorum
rebelIione . Stoderaniam, qua' HevelIun dici- 15
tur, armato petens mjlite, jncendio et magna
depl'ed:łcione yasŁ3.\"it, et, ictor Parthrnopolim
rediit. Ob hoc hostes nostri Bardengau tur-
matim aggl'essi, a nostl'is sunt dcvicti. In illo
certamine Ramwardus, Iinaensis episcopus. o
fuit, qui SOCi08 arrepta in m3njbus cruce SUił
sequentibus signiferis prccessit, et ad hrec ła-
cienda potenter consolida\"it. In illo die Gar-
dulfus COmes cum paucis occubuit, ex hosti-
bus autem rna>..ima multitudo; cretcrj relicta 5
preda fugierunt.
2 . He\"ocemus ad memoriam, quod mise-
rabiliter Gisilero archipresuli] incuria sui co n-
tigit damnum. Imperator ob defensioncm pa-
trire IIamaburg civitatcm opcre muniens ne- su
cessario, eam 4. ebdomadas ad tuendum huic
commisit. Qui fraude ignot3 ad placitum a
Sclayis yocatus, cum parva multitudine exiit.
Alii namque precesserunt, et quosdam in urLe
rcliquit. Ecce autem unus e consociis eiusdem j5
a silva crumperc hosłes pl'odidit. Cougl'edien
tibus vero tunc cx utraquc parte lllilitibus,
KRO N I K l.
2 9
archiantistes, qui curru venit, e(IUO fugit ala-
to, ex.. sui s mortern evadentibus pau cis. Sclavi
,-ictores precla interfcctorum 6 Xonas Julii si-
nc pcriculo pociuntur l). et archiepiscopum
sic clabisse conqueruntur. Custodivit tamen,
5 qu:unvis sic lugubritt'r mutilatus, urbem ad
dictum diem Gisilcrus, tristisque rcvcrsus,
Dbviam habuit patruum meimet marchionem
Liutharium, cuius curam civitas predicta tunc
respiciebat; firmiterqut' ci eam commitcns
10 abiit. Accessit autem comes, et ut urbem vi-
clit incendio fumigantem, archiepiscopum re-
mearc per intcrnuntium frustra petiit. Ipse au-
tem ignem in duobus locis iam aIte ascenden-
tem extinguere tcmpt:ms, cum nil omnino
15 proficcret, portam hostibus patentem derelin-
qucns, domum mestus revisit; et accusatus
post apud inperatorem, inputatam sacramento
purgavit culpam. Post 9 dies predict:e cedis
mater mea, Cunigund nomine, tercia Idus Ju-
20 lii in civitate Germere leva explra,-it.
28. Post h:ec imperator Gisilerum archiepi-
scopum, eo quod duas tcncret parochias, in
sinodo accus:ms Homana, iudiciali eum sen-
tentia ab ot1ltio suspendi ac per internuntios
25 ab apostolico eundC'm illo voc3ri precepit. Qui
tunc paralisi pcrcussus, cum huc vcnire ne-
quiret , Hotm:łllIlum misit c1cricum, qui iura-
mento, si aliter non C'redC'rctur, se excusaret.
Datis tum induciis differtur, usque dum inpc-
30 rator cum comprovincialibus episcopis hoc
discuterc valuisset. Postea cesar, auditis mi-
rabilibus, qu:e per clilectum sibi martyrem De- f 000
us fecit Acthclber(um, orat.ionis gratia eo per-
gcre festinavit. Sed cum Ratisbonam venirct,
a Gebchardo, eiusdem :ecclesi:e antistite, ma-
gnifico honorc suscephIs est, comitantibus
secum Ziazone tunc patricio et Robberto obla-
cionario cum cardinalibus. Nullus imperator
maiori umquam gloria a Roma egreditur ne-
que revertitur. Ruic Gisilerus obviam pergens,
graciam eius qU3mvis non firmam promeruit,
et comitatur. Cesar autem ad Citicensem per-
veniens urbem, a secundo Rugone , eiusdem
sedis provisori tcrcio, ut decuit imperatori,
suscipitur. Deindeque recto itinere 1\Iisnensem
tcndens ad civitatem, avenerabili Egedo, hu-
ius :ecclesi:e cpiscopo J et a marchione Ekki-
hardo, qui apud eum inter precipuos habeba-
tur, honorabiliter accipitur. Decursis tunc :\liI-
cini termini:; , huic ad Diedcsisi pagum )- pri-
mo venienti Bolizlavus - qui maior laus non
merito. serl morc antiquo interpretatur - pa-
rato in loco, qui lIua 3 ) dicitur, suimet hospi-.
cio, multum hilaris oc urrit. Qualiter autem
cesar ab eodem tune suscipcretur, ct. per sua
usque ad Gncsin dcduccretur, dictu incredi-
bile ac int ffaLilc es( 4 ). Yidcns a longe urbem
desideratam, nuais pedibus suppliciter adve-
nit, et ab cpiscopo eiusdem l'ngero vcnera-
biliter susceptus, :I'cclrsiam introducitur, et
ad Chrisli gratiam sibi inpelrandam martyris
Christi intcrccssio profusis lacrirnis invitatUl'.
Nec mora, fecit ibi archiepiscopatum, ut spc-
. 1) 'V nckrologium merscburskiem pod dniem 2 lipca, wyszczf'gólnionc 81 imiona
wielu poległych. !J) Powiat między rzekami Odr , Uobrą i Kacbaeh. 3) Teraz Halbau
czyli Eilau nad Odrt . 4) Rocznikarz kwedlinburski mówi: summo conaminc a duce Sclavoni-
co Bolizlavone susceptus, xeniis omnigeni census ubiquc terrarulI1 stl1diosissime quoositi ob-
sequialiter donatur. Pertz III. 77.
260
z
T H I E T M A R A
ro legitime, sine conscnsu (amen prcfati pre-
sulis, cuius diocesi olllnis hecc rcgio subiecta
est ł); commitens eundem predicti martyris
fratri Radimo, eidemque subiciens Reinber-
num, Sals Cholbergiensis recclesire episco-
pum, Pop po nem Cracuaensem, Johannem
'Vrotizlaensem J Vungero Posnaniensi e cep-
to; factoque ibi alto'"łri, sanctas in eo honori-
ficc condidit reliquias. Perfectis tunc omnibus,
imperator a prcfuto <luce magnis muneribus
decoratur, et quo d maxime sibi placuit, tre-
centis mililibus loricalis. Hunc abeuntem Bo-
lizlavus comitatu usque ad l\lagadaburg dedu-
cit egreio, ubi palmarum sollemnia celebre
peracta sunl. Secunda feria 3rchicpiscopus
eiusdem loci imperatoris edictu priorem sus ci-
pcre sedem rogatus, data internuntiis magna
pecunia, inducias usque ad Quidilingcburg
,ix impetravit. Fit illuc magnus senatorum eon-
e.ursus; paschalia eciam iti peraguntur gaudia;
ct habito in 2 feria sinodo J iterum GisiJerus
1"ocatur. Hie infirmitatc oppressus valida J a
predicto excus<ttur Rotmanno , et in multis a
\Valthcrdo tunc preposito derenditur. Indicitur
huic concilium in Aquisgrani, quo ipse oum
suis yeniens J iterum ab archidiacono Roma-
nre sedis alloquitur. Qui sapienti consilio usus,
generale sibi postulat dari concilium; sicque
indiscussa dilata su nt IHEc omnia, usquc dum
hree Deus fini..e dignatus est nostris propicius
temporibus.
29. Imperator antiquam Romanorum con-
suetudinem iam ex parte magna delet.am suis
cupiens renovare tcmporibus, multa faciebat,
qure diversi diverse sentieb:mt. Solus ad men-
sam quasi semićirculus factam loco creteris
eminenciori sedcbat. Karoli eesaris ossa, ubi :I
requiescerent, cum dubitarcl. rup to dam pa-
vimento, ubi ea esse putavit, fodere quousque
hrec in soli o im'enta sunt regio, iussit. Cru-
cem auream J qure in collo eius pependit, cum
vestimentorum parte adhue imputribilium su- tO
mens 2), cretera cum veneratione magna re-
posuit.. Sed quid memorem singulos eiusdem
accessus et recessus per ornnes suimet episco-
patus et comitatus? Cunctis apud Transalpi-
nos ben e dispositis, Romanum visitabat im- 111
perium, Romuleasque pervenit ad arees; ubi
ab apostolico creterisque coepiseopis magnis
laudibus suscipitur.
32. Interim principes Saxoni:e, comperta
senioris sui nece inmatur3 J ad Frasam curtem !O
regiam, quam tune Guncelinus comes ex par-
te inperatoris in benefitium tenuit, tristes con-
veniunt, Gisilerus archiepiscopus l\Iagadabur-
gensis cum coepiscopis, Bernhardus dm:, Liu-
tharius et Ekkihardus ac Gero marchiones. !11
cum opiimatibus regni, de statu rei publice
tractantes. Comes autem Liutharius ut perpri-
mo persensit, Ekkihardum se velle exalt-are
super se. archiepiscopum predictum et melio-
rem procerum partem in secret.um foras vo- 30
cavit colloquium, hoc omnibus dans consi-
lium. ut iuramento firmarent , se nullum sibi
ł) Por. RoC'znikarza hildeshejmskiego (u Pertza. lIT. str. 92) i Żywociarza Meinwerks
(tamże XI. str. 109) którzy mówią. o zwołaniu synodu w Polsce i założeniu siedmiu
biskupstw. 2") Por. tegoż Rocznikarza hildeehejm. (u Pertza III. ett. 92) i kwedlinburskiego
(tamże 77). Ten ostatni nadmienia o darach Ottona w odwet naszemu Bolesławowi posła-
nych z Akwisgranu.
K.I\ONIKI.
!6ł
dommum vel regem communiter vel singula-
riter electuros ante constitutum in Werlo col-
Joquium. Quod ab omnibus Jaudatum, exccpto
Ekkihardo, et coUaudatum est.. Hic se paulu-
:) lum a regni fastigio dilatum gra\ iter ferens
erupit: O! Liulhari comes, inquiens, quid ad-
versa,.is? Et ilIe: .Vum, inquid, currui luo
quarlam deesse non sentis rotam? Sic interrup-
ta est ęleccio, et fit vera antiquorum relacio,
tO quod unius noctis intermissio fiat unius anni
dilacio, et illa usquc in finem vitre huius pro-
longacio. Tempore predicti cesaris monaste-
rium in Hilleslevo a Sclavis combustum est,
eductis sanctimonialibus; et eodem die multi
HI ex nostris sunt interfecti.
35. Et quia omne, quod in huius planicię
operis asscribcndum est, ordinatim ponere
nequco, in conscquentibus sensim recolligere
equidem non erubesco. Iterantis enim varia
!O vicissitudine fruor, qui rectre scmitis ductum
nunc ob asperitatem, interdum autem propter
ignorantiam flcxuosa callium varietate mutat.
Unde .Miseconis, Poleniorum incIiti ducis et
in superioribus libris ex magna parte signati,
!11 residuum explico factum. Hic 3 Boemia regio-
ne nobilcm sibi uxorem scnioris BoJidavi du-
xerat sororem, qure sicut sonuit in nomine,
aparuit veraciter in re. Dobrawa enim Sclavo-
nice dicebatur, quod Te.donico serJIlone Bo-
o na interpretatur. Namque hrec Christo fidelis
dum coniugem suum v3rio gentilitatis crrore
implicitum esse perspiceret , sedula revolvit
angustre mentis deliberacione, qualiter hunc
sibi sociaret in fide; omnimodis placare co n-
3 tendit, non propter triformem mundi huius
nocivi appetitum, quin pocius proptcr futurre
mercedis laudabilem a universis fide]ibus ni-
mis dcsidcrabilcm fructum. Ha>c sp on te sua
fecit ad tempus male, ut postea diu opcrari
valuisset bene. Namque in quadragesima, ({Uie
coniunccionem predictam proxima sequebatur.
cum a se abstinentia carnis et affiiccione COf-
poris sui decimacionem Deo acceptam ofTerre
conaretur, dulci promissionc a viro suimet
propositum frangere rogatur. lila autem ea ra-
cione consensit. ut alia vice ab eodem exau-
diri facilius potuisset. Quidam dicunt, cam in
una camem manducasse quadragesima, alii
vero tres. Audisti nunc, lector, delictum eius;
modo considera fructum eligantem pire volun-
tatis iIlius. Laboravit en im pro com"ersione
coniugis sui. ac exaudita est a benignitate
Conditoris sui, cuius infinita bonitate perse-
cutor suimet studiosus resipuit. dum crebro
dilectre uxoris ortatu innatre infidelitatis toxi-
cum evomuit. et in sacro baptisłDate nevam
originalem detersit. Et protinus caput suum et
seniorem dilcctum membra populi hactcnus
debilia subsequuntur, et nupciali veste recep-
ta, inter creteros Christi adoptivos numcran-
tur. Jordan, primus corum antistes, multum
cum eis sudavit, dum eos ad supernre cultum
vinere sedulus verbo et operc invitavit. Tunc
congratulantur ]egitime coniugati. predictus
mas et nobilis femin:}, iIIisque subdita omnis
familia gaudet se in Christo nupsisse. Post
hrec peperit bona mater filium longe sibi de-
generem et multarum perniciem genitrirum .
qucm fratris sui nomine Bolizlavi appellavit,
hunc inquam, qui in eadem primo ]atentem
mali cia m aperuit, rlcindeque in viscera sevit,
ut in sequentibus a mc manifestum fit.
262
z
THIETMARA
36. Sed cum mater eiusdem obiret I), pater rit.lIr; et ut spero, ei magniludo perpetrali
eius unam sanctimonialem de monastcrio. facinoris a Deo remittitur, cum in ea tant:e
quod Cal\"a dicitur, Thiedrici marchionis fi- pietalis dileccio cognoscitur. Legimus autom,
liam. absque canonica auctoritatc duxit. Oda quo d is t"rustra Dominum placare studeat, qui
fuit nomen eius, et m 'gna erat presumptio in"eptre proposilum nequicire om nino prorsus 5
iIIius, Spre\"erat enim sponsum ccclestem, non abiciat. Hrec genuit viro suimet tres filios:
preponens ei vil'um milit-arcm, quod cunctis :\Iiseconem, Suenteplllcum et . . . . It) cum m3-
recclesire rectoribus et maxime antisfiti suimct gno honore ibi degens usque ad finem Ylrl,
venerabili Hilliwardo displicuit. Sed propter accepta cum quibus fuit rt proficua de qui-
salutem patri:e et corroboracionrm pacis ne- hus \"Cnił.. tO
cessarire non \"enit hoc ad discidium, scd re- 37. Sed anno dominicre incarnacionis 992 3 ),
conciliacionis continure rf'medillm salubre. regni autem tercii Ottonis 10 et 8 Kalendas
amque ab ea Christi servitus omnis augeba- I Iunii prefatus dux iam senex et febriritans ab
tur, captivorum mllltitudo ad patriam reduci- I exilio hoc ad patriam transit, rclinquens re-
tur, ,inctis catena solvitur, reisqlle carcrr apf'- I gnllm sui met plurimis dividendum, quo d post t5
P'łed . I wieru 7 milita,'em. mortalem scilicet rrk. brux. - Pr:r.edł. II wiern t ł 992. tak w rr k .
brux., i U Ann. Sox_; tV ręko d,.e70d. DCCCXCII_ - ł 2 10 et 8.. . lunii. w ręko drnd. jest to
na dole dopisane; IV ręko br/lx. ocla,'o. - t 4 p"triam. p. crelcstem Ann. Sax.
1) 'Vedrng Annalisty Saxona umarła Dobrówka roku 977 (Pertz VI. 8tr. 633). 'Z) U
tegoż Ann. Saxona, równie jak w rękopismie drezdcńskim zostawiono tu prótne miej8ce;
atoli w tym ostatnim r ka z xvn wieku dopisała imię Bolizlauum. Xaj8t080wniej w8zakże
możnaby uzupełnić to miejsce dodaniem imienia Lambertu$, bo według Darowizny Gniezna,
tak 8ię zwał jeden z sJ'DÓW Ody. Obacz 8tr. 148, przypisek 4. 3) Potrójny błą.a znajduje
się tu w takzwanym autografie Thietmara: 1. co do roku śmierci :\fieczysława; 2. co do
dnia jego śmierci, i 3. co do roku panowania Ottona. Xie ulega w tp1iwości, że Miecz)'-
sław I wnarł roku 992. Pod tym rokiem zapisał śmierć jego rocznikarz hildeshejmski w
tych słowach: .J.1Iisacho obiil, 8UCcessitq1te - ei filill8 illiU$ Bolizlavo (Pertz TII. 69); tudzież
nekrologi um fuldajskie: 992 lfj.8icho marchio com.es et secularis (Leibnitz SS. III. 765).
I ten też rok 992 znajduje si-: w r!;kopismie Thietmara bruxelskim który, jako popra-
wniejszy w tem miejscu, wziąłem do textu. 'Vydawcy niemieccy odrzucili i rok rękopismu
bruxelskiego, i pomylony rok autografu 892, a poprawili go 8ami na rok 999. Co się ty-
czy dnia śmierci .Mieczysława I, tcdy kalendarz merseburski u Hi:ifera str. 128; nekrolo-
gium ś. )lichała bamberskipgo u Schannata. Vind. lit. II str. 52, i nekrologium fuldajskie u
Leibnitza w wyżej powołanem miejscu podajl!- 11 lub 12 maja, a nie 25 jak Thietmar.
Xakoniec wiadomo jest, że rok 992 nigdy nie mógł być nazwany dzie8iątym panowania
Ottona. Śmierć matki i opiekunki jego zapisał Thietmar (IV. 10) pod r. 990, według tej
rachuby dziesięciolecie panowania samego Ottona przypadało w roku 999, i nn, tento rok
wskazać mógł autor. Lecz w takim razie okazałoby się, że miał on przed sobą zapiski o
śmierci dwoch )Iieczysławów, i takowe pomieszał. Długosz bowiem, który śmierć Mieczysława I
takot pod rokiem 999 podaj e, mówi, te sam czytał w jakimś roczniku, it gdy Stefan
KRONIKI.
263
ea 4) tilius eiusdem Bolizlavus 5), noverca et mine, similiter expellens eam. Tercia fuit Em-
fratribus expulsa, excecatisque familiaribus I nildis , edita avenerabili s('niore Dobremiro ;
I
suis Odilieno alque PI'ibuvoio, \ ulpina callidi- I qure Christo fidelis ad omne bOllum instabilem
tate contraxit in unum. Hic ut tantum solus coniugis sui mentem declina\it, et immensa
5 dominaretur , ius ac omne fi:ls postposuit. Du- . elemosinarum largitate et abstinentia utrius-
xit hic Rigdagi mi:lrchionis filiam, poshnodum f.IUC maculas abluere non desistit. Peperit hrec
dimittens eam; et tunc ab Ungaria sumpsit duos filios, :\Iiseconem et alium, quem di-
uxorem, de qua habuit filium, Besprim 6) no- I ll,cti senioris sui nomine, patris 7), vocavit,
.
Przed,., I wieru l et. et tribu!I r k. brux. i A'in. SllX. - 2 expulsa. expulsis r k. hrux. i Ann.
Sax. - 5 Pribuvoio. Prib\Vudio Ann. Sax. -- l'rzed.. II wiersz 1 Emnildis. Erminildis rkp. hrux_
i Ann. Sax. - 8 patris. niema ręko brux; p3ter ...1 nn. Sur.
król w gierski prosił papieża o koronę dla siebie, papież c.lowiedziawszy się o śmierci 'lie-
czysława , xi cia polskiego, dla którego miał już nagotowam} koronę, oddał ją Stefanowi:
Habet altlem nonnullorum asse1,tio, qlwd sltInmus ponlifex non angelica visiolle permotluJ, sed
ce1.titudine qua doctus erat lIiecislaum Polollire duceln olJiisse. coronam ilU non dedeł'it, q u o d
ego in Polonorum aliqll,ibus annalibus memini -me legisse. Hist. Pol. II.
122. Działo się to pod koniec roku 999 albowicm 25 czerwca r. 1000 wcdług Katony
(Hist. Crit. l. 56) oc.lb)"ła się już korona('.ra Stefana. A więc b,}'ły roczniki, które pod ro-
kiem 999 nskazywały śmierć polskiego )Iieczysława, i na ten rok zdaje si wskazywać Thiet-
mar słowami: regni autem tercii Ottonis decim.o. Ale ta śmierć nic tyczy się naszego )lieczy-
sława l, lecz prawdopodobnie Mieczysława, syna Ody, a przyrodniego brata Bolesława Chrobre-
go, który to Mieczysław około roku 995 razem z matką swoją poddał Polsk stolicy apostol 4
skiej, za co lUU też w Rzymie koronę przygoto\\ ano. Do niego też odnosić się może
i dzień śmierci przez Thietmara wskazany. Obacz str. 149 przypisek 2. -I) Bezimienny
kronikarz, z rękopismu u Dobl1era do Hajka IY str. 409 przytoczony, powiada: Boleslaus
cum frat,'ibu8 regnavit t1iblUl annis, dein solItS. 5) Bolesław Chrobry. 6) Tego Bespri-
ma nazywa Ottonem sam autor VIII. 1, tudzież 'Vippo u Pertza XI. 269. 7) 'Yyraz pa-
lria napisany jest w r kopismie drezdeilskim przez skrócenie pat,., to było powodem, że go
niekiedy mylnie cz;rtano, mniemając że ono znaczy pater nie patru. Takie czytanie mylne
znachoc.lzim jU.l u Annalisty Saxona. Thietmar nazywa nit jednokrotnie męża w stosunku
do żony sc,dor; tak mówi w xiędze VI rozd. 30: UXOI' sua (LiutTwri) :JIahtildis 'Cotum dil, cti
senioris sui (męża swego) perficere anhelavit. Podobnież mówi tu o żonie Bolesława Chrobrego,
Emnildzie: quem (jilium) dilecti senioris sui nomine, patris, vocarit; to jest że ona nazwala
syna imielliem swego ukochanego m .la, a ojca dzieci cia: Bolesławem. Taki wykład zgo-
dny jest i z rękopisInem brw..elskim, w którym wyraz pat lis zgoła się nie znachodzi, i z
napomknieniem Damianiego (J'ita Bomltaldi c. 26. u f'uryusa i llollandystów) i innJ-ch, z któ-
rych oka mje się, że syn Bolesława Chrobrego, oddany Romualdowi do zakonu, miał imię
ojcowskie. Tego zdania jest nawet Imffi Pertz. \Y prz<:dmowic c.lu żywotów ś. \Vojciecha po-
wiada on wyraźnie: 'Bulesclat,i Polonia: ducis filiu$, Bolcsclacus l \Y. 578. Atoli wydawcy
Thietmara, Lapl'enberg i \\Yaitz, c"J-taj o vo skrócenie pate", i idąc: ł jak si zd.aje, za glo-
264
!
T H I E T M A R A
£
filias quoque tres. quarum una est abbatissa ,
secunda I) nupsit Hirimanno comiti !l), tercia
filio regis \Vlodemiri, sicut dicturus sum.
3S. Inperatoris autem predicti gratia et hor-
tatu gener Heinrici, ducis Bawariorum J \Vaic 3 ),
in regno suimet episcopales cathedras faciens,
coronam et bencdiccionem accepit. Nec sileo
quoddam miraculum temporis prefati cesaris
Romre coeliłus exorłum . . . .
-1-2, In diebus illis nupsit l\Iahtild sanctimo-
nialis, filia Thiedrici marchioni s, cuidam Scla-
wo, nomine Prebizlavo. Qure post a Brenne-
b lIgensis iniusto provisore ci,itatis Bolibuto 4)
capia. in tantum constricia est. ut ncque do-
minicarn nati,-iłatem nec aliam sollempnitatem
,'el ieiunio congruenti pre,'enire, vel festivis
.
celebrare gaudiis potuisset. Ubi quendam pu-
erum genuit, quem lugubriter euucavit, post-
eaque tantre solutionem miserire et abbaciam
in i\lagadabur indigna percepit. Cuius \'ir an-
tca a confrałribus geminis Cgione ac [fficone 11
5 Kalendas Ianuarii occubuit. Huius frater.
Liudulfus nomine, deposito clericatu arma
sumens ultricia, multum nocuit nostris, cap-
tus autem a cesare, iterum restitutus est gra-
dui pristino. tO
46. Regnante tertio OUone, Albi, filius Gun-
celini, a satellite suo in quadam silva ob iu-
utilem causam occisus est. Cuius comilatum
cum beneficio iuxta 'liltlam iacenti Gisilerus
3rchipresul accepit . . . . 15
-
L I B ER V.
5. Qure vero sit causa, qure hos ad tal e fa- hrec eos incepisse. Hoc tantum SCIO, quod
cinus perpctrandum persuaserit 5), veraciter decus regni, solatium patri:c, spes commis-
explicare nequeo. Quidam dicunt, Heiuricum sis, terror inimicis. et pel' omnia perfectissi- o
instinctu predicti comitis (Ekkihardi) ab impe- mus foret 6). si in humilitate solum persisterc
ratOl'e flagellis cesum hrec sepius in cum me- voluisset. Huius viłre cursum quam probabiliter
ditatum fuisse. Alii autumant, sicut predixi, cgit, qui apud dominum suimet bcneficii ma-
in Werlu ob contumeliam consororibus illa- ximam partem acquisivit in proprietatem! :\Iil-
tam. quia isti libenler hi serviebant, ac per zientos a libertate inolita sen itutis iugo cou- i5
convma minasque ab ipso silii manifest tas, strinxit. BoemioruD1 ducem Boliz1avum, qui
Pr70td70, I wieru 3 regis. reEis Ruzorum Ann. Sax.
satorem z wieku XVII, który na brzegu rękopiamu drezdeńaki.ego UIllODS: -iseco, Dobre-
minu, napisał, mniemają że Bolesław Chrobl'Y dał synowi unię teścia swojego (8enicn-i, Bui)
Dobremira. Pertz ID str. 885, index. ') Reginildą nazwana jest ona. w- nekrologiom naum-
burakiem, i w liście biskupa naumbw'skiego, Ditricha, z roku 1249. Obacz Alex. Przezd.
II Ślady Bole&ławów" str. 6. ") Synowi margrabi Ekkarda. S) AIlDalista S<lXO dodaje:
rex Panrnmire. Jest to jak wiadomo, Stefan król w gierski, koronowany roku 1000. 4) por.
IV. 15. r.) Autor mówił w poprzec.lnim rozdziale o zabiciu w Paliti Ekkiharc.la margrabiego
lisnii, przez Sygfryda, Bennons, C"dona i Henryka. 6) zamiast fuiBset.
KRONIKI.
!65
cognominatur Rufus. au militem sibi, ali urn-
Ilue l) ad arnicurn familiarero blandiciis 3C mi-
nis adipis itur. Super omncrn Thuringiam COJ]1-
muni totius populi plectione ducatum prome-
5 I'uit. Comites vero orientales, paucis tantum
exceptis, regnumque iu spe habuil Quro 0-
mnia ad tam miserabilem hunc detraxere finem.
Huius fama diu mox Pl'opa3ata domnaD1 Suo-
lIt:hildam venire fecit obviam. filiique ems
101reticjam turbavit Hcrimanni. Is narnque Cum
iussu patris 'Yillehe,lp:lum comitem, senectu!e
ae omni bonitale proficuum. ob vindicanuam
Widikindi et He.'imanni necem a filio sui met
eis inlalam, valiua manu in 'Yimeri po ss ide-
Hll'cL, emeritulłłque scnem iu presentiarn prę-
dicti comitis venire. el quic(juia ipse ab eo
elpo ccret implcre, iUl'amento consh'in cret:
accepta nece parentis inprO\ isa, cum matre
celeriter occun'it, patrisque corpus ingenti
tO ludu Sust'ipiens. in UI'be. IJUro Geni tlicilur,
sepdiri fecit. Peracto autpIU h'icesimo die,
Jomna SuonchiWis ad l\lisni proficiscitur cum
liliis.
6. Interim Bolizlavus, Iiseconis mius pa tri
i510nge inferior, de 1U00.tel:elatur comitis Ek-
kyhardi; moxque collecto exercitu. omnem
Geronis marcham comitis, citra Albim iacen- łOOi.
tern ), deindeque prernissis obsidibus Bu-
dusin :vitatem 11m omnibus appertineuciis
comprchendens, statim trielam urb 'a-
sit, Misnenses pecunia cOI'rumpere clam temp-
tans. Qui no\is sernper gaudentes, in una dip-
rum, c It\ presidii maxirqaIn multitudinem ob
acquirendam equorum 3nnonam exisse con-
pcrirent. porlam , qua' orientem respicit, in
ea parte, qua satellites habilant dicti sclavonice
Vethenici S), Cqjesburgiensi 4) Guncelino:.d
hoc duce il'fuunt, Bececionemque, Herimanni
comitis satelłiłcm, primo occidenles, ad ca-
minatam eiusdem omnes amlati conveniunt,
fenes 'am lapjtłibus impugnant grandibus, do-
minum UI'bis ), Ozerum nomine, sibi ad occi-
dendum reddi \"Ocifel'3utt'S. etl Thietll}arus
lUiles ex cubiculi sola municione: QllUl'e sic,
infit. agiti!? quis furor I'OS ita seduxit, ut ob/i-
ti beneficiorum rom.itis Fkkihardi SpD a1leU!
invitalionis, sic nssU1'!Jitis in pt>I'lliciem. filii? Si
causam twui (acinoris sell publice sell dam eui-
qffflm nos/rum vult"s aperire, f'um",;ssi emen-
daci ern ,'obis cOJnplacitam, /llluriqlle limoris
vestrimet securitatem ex mei .eniul'is lwslł'OI'WIi-
que o1n1łium parte /inl1i/er, qualitercumque vul-
ł
PN.td . II, w.er.. tt Cukeibur iensi. cuk.esburiiens. oba rękop;,ma.
t) To jest, naszego Bolesława Chrobrego. i) Rozumie tu autor Łużyce dolne, które
apółczelni marchią wilchodni nazywają. 8) Wetenicy lud słowiański, mieszkający po wącho-
dniej stronie Elby. Spomina.ny jest w dziejach ju pod rokiem 811. mianowicie \\ Chroo.
Jlfoi8s-iac. u l>ertza SS. I. 509. II. 259; tudzież u Geografa. bawarskiego: propc illis
(Linaa) residellt quos vocant Bethcllici. Obacz atr. 10 w. 10. ł) :O;zafarzyk i UrsYIl czytają
Kukesburge.WJe8, mnielllaj c, że nazwa ta jest tu tylko przetłumaczeniem słowiailskiej l'ethenici,
i znaczy wy\\iadowców lub stróMw zamku. Stm'ożitn. str. 905. Ciuke.burg b,rło miejsce
obronnc w posiadłościach margrabiego Eggiharda, a poźniej syna jego Hcrmanna. Obacz
nadanie Ottona m z roku 993 lipca 5, tudzież Henryk II z r. 1012 paźdz. 17, u Ho-
fera Zeitschrift 534 i 161. I. ) Burgrabiego Ąlisnii.
.IIon"menla Pol. Hi,t. Tom. L 3.&
!66
z
T H I E T M A R A
ł
I . tis, promilto. Bunc quem in mortem tlobis dari num. ad hoc umquam ele\"a\"it, ut oblita sui
inc1ementer exposcitis, lIobis vivent ibus non ac- genitoris regula , semper sibi prepositos au-
cipitis. Pallci SUPntlS; aut communitn' mori, alll deret in subiectionem paulatim deb'ahere, vi-
itlColumes u,.be /tar 110S exi{e pro certo sciatis. lissimoque pecunie transeuntis inescatos amo
Tunc iIIi. auditis sermonibus, his colloquun- in sen;tutis libertatisque detrimentum capere. :I
tur, abeundiquc licenciam hiis preslantes, du- 7. Alter autem Bolizlavus, Boemiorum pro-
cem Bolizla\"llm per internuncios invitant, por- visor, cognomento Rufus, et impietatis auctor
tisque eUl)(lem suscipiunt apel,tis; completur- immens33, antiquo more iam paululum refre-
que, lluod scriptum est: Letanlur, rum male nato, duci aspiravit Heinrico; qui inicio mrn-
Przyp. (ecer'int. ac exultant in rebus pessimis; et ite- sis 'unii cum prllllls Bawal'iorum et OI'ienta- tO
I. tł.
5. ł. rum: :;unt pr'inripia eorum lit met, et novissi- lium FrancOI'um ,y ormatiam venit, causa Re-
ma quasi abscinthium. Hac elatLIs prosperitate num ibidem transeundi, )Iagontiaque benc-
Bolizla\"U , omnes regionis illius tcrminos us- diccionem accipiendi. Quod prohibere Heri-
que ad EIstram fluvium preoccuparit, presl- m:mnus dux nititlll'; nullumque eis patefecit
diisque suimet munit. Congl"t gantibus se tunc Reno favente ingressum. Dux autem Heinricus tS
un:mimiler ad hrec prohibenda nostris. (\010- babito de hiis rebus cllm suis consilio, simu-
sus ille le atum obvi:nn misit, qui se pro te- lato in Baw3riam I'editu tl':msituque quasi de-
staretur ('um £ratia Heilll'ici ducis:te licencia sperato, ad urbem Larsem 3) ubi sanctus re-
hrec inccpisse; in nułlo se illcolis nociturum, lluiescit :\"azarius, ,"cnit. Deindf'que ad Magoll-
et si quando IS ID regno vigercl, voluntati tiam celeriter propel'ando, Renum securuS o
eiusdem in omnibus aSSLnsurum; sin autem, enavigat. nic s Mus Iunii ibidem communi
ql10d his tum placel'et, libentcJ' factul'um. Hoc devotione in regem electus, a 'ViIligiso, eius-
:mimadvertentes nostl'i, verbis credidere pha- dem scdis archiepiscopu, sutfraganeorumque
leratis l), et illhoneste, quasi aJ dominum, suimct aUA.ilio acccpta regali unccione, cun-
ad eundem profecti, honorcm innatum su p- ctis presentibus Demn collaudantibus, cOl'ona- 25
pIicatione et iniusta sCI'vitutc lIlut3banł. Quam tur 4). Fr3ncorum et ;\Iuselcnensium primatus,
inique comp U'andi -sunt antece8sOl'cs nostri ct regi manus tunc 3pplicans, gratiam eiusdem
contemporalcs! Yi\"ente egrcgio Hodone, pa- meruit. Omnibus huc undique confluentibus
tcr istius )Iiseco domum, lłua ('um csse scie- in miliciam a re e susceptis, rursus Rcnum
bat, crusinatus 2 ) i trare, vel co a surgentc I inundaflte rex. I O\'US transiclIs. , per oriel la- :>0
numquam. pl'eSUlJlpSI sede e. Ueu mdulge t I em Franc13m SILI quam fid.elem: \le1l1anmam
impcratorr, quod h'lLutarmm taclens doml- mvadere et cum depopulahone llhus terr:£ ab
I) Z TerencyusR Ph!wm. III. 5. 15 phaleratis dictis ducll8 me. !ol) Cf"usinat/ls, wyraz
utworzony z polskiego: kruz,yna; starosłowiańskie 1'P"1, HO, staroczeskie krZl1o. ". etllug po-
jaMnienia .lllalrr 1.-'( )'b01"U112 , krizno znaczy: cMamys, metruga , trabea, rodzaj sukni wierz-
chniej. 8) Teraźniejsze Lorach. 4) Roczn. kweulinb. pod r. 1002.
KRONIKI.
267
inceptis Herimannum resistcntem conatur a\"cl'-
fere. DlI autem ut audi\'it sua a regc prcdata,
nondum volens humiliari, sed pro dolor! con-
tra dominu m et re gem cxaltans se, caput du-
!S catus sui Argentinam, que SfrazLurg dicifur,
'luia episcopus eiusdem urbis 'Yicelinus sibi
resistrre presumpsprit, cum Conrad o sllimet
genero , milife petit armato, murosque ascen-
dens nil victis reliquid. Sed execrata Aleman-
tO norum turba ad rapiendum promptissima, in-
scio duce, maiorem ecclesiam sanctre Dei ge-
mlricis intrepida intrans, omnem thesaurum
diripit, et quod ma"iimum erat facinus, igne
domum Domini consumpsit. Si vere felix fuis-
t5 set, primi ingressus acerbifate deterrita, num-
quam maiora aggredi presumeret. :\'am anti-
stitis militibus Reinwardo auctore infideliter
repugnantibus, maxima hostium ('aterva irru-
ens. proprio perfossa hastili corruif, vitamque
!O hanc di\'ina uItione miserabiliłer finit. Hrec
Herimannus insolabili questus merore, dis-
cescit, inultumquc. quia defenuit numerus,
I
reliquid.
9. Ibi tum \Villehelmus, Thurillgiorum łunc
25 potcntissimus, obviaul pergcns, dominumque
\"cnientcm cum magna gratulatione suscipiens,
rcgis cflicitllr. ILi tunc rex a pl"ef:lto romite et
a primis illius rcgionis conlaudatllr in domi-
num, et ab omni populo rogattls, debitum his
30 porcorum r{'misit eensum. Inac \Jerscburg vc-
niens. sUS(,l'phlS cst ab IIl>imollc aLhat{' ct a
fidcli suimet comite Esironc, qui urbcm hanc
("t Alstidi ac Thornburg ('um appertincnciis,
viventc F.kkihardo. hO('lluC gravit(>r f('rcnte, vi-
35 riliter usquc in prcsentiam optati scnioris ser-
va\it. Huc (,oll\'clliunt archicpiscopi, Licvizo
Rremensis et Gisilerus )Iagadaburhgensis cum
eretcl.is confratribus, Rethario Patheburnensi , łOO2-
Rcrnwafllo Hillincscmcnsi, .Arnlllfo Halversti-
dcnsi, Ramwardo [)limlensi, Ęidone] )Iisnen-
si, Rernhario Fcrdensi, IIugonc Citicensi; du-
cibus autem Bernhardo ar. Bolizlavo, cum mar-
chionibus Liuthario et Geronp ae palatino co-
mitc Fritb('rico, [aliisque quam pluribus tam
episcopis quam comitibus, quorum nomina
longum est ennarrare per sin gula. Hii omnes
regem supplici devocione suscipiunl Crastina
itaque die, id est octavo Kalendas Agusti, cm.
d U
Bernhar us dux cum eonsensu omnium astan-
te coram rcge voluntatem plebis con\'enientis
aperiens, omniumque necessitatem ac legem
specialiter exponcns, quid eis misericordire
dictis promittere seu factis vellet impendere,
diligenter inquirit. Talia qurerebat, ae contra
rex refereb:łt: Deo primll1n, deindeque ['obis
omnibus eondignas grates persolvere nequaquam
sll{ficio. l'nde llohmtatis mew secretllm vobis
aperio, quod ,ex adiutorio efficaciter vobis omni-
bus impendere deside1'o. XO/llm etenim mihi est,
quam fidel i/e,' tlestris regibus semper ubiqlle ob-
audientiam et solaJium pres/a,.e s/udlleri/is. Et
ideo vos 1na.'Ji. in omnibus optime lW1łorare, di-
l;!)ere et ad "C!)1I; lJrot'ectllm noslram'lue salu-
tem libc/ eOllsert'm'e. Et ut certi de hiis ,.,itis,
qllomodo l'obis placet, sal,'o llOllore re[Jlli, a{fir-
mo, 'lilia 'Wił rCl/1lllc1I/ibll" 'lec eOl/iradicen/ibus
vohis, sed potiu.s quasi applaudell/ibm; el lilie mc
im'i/anlilms, lwe regali digl/i/a/l' llOnora/lIs ap-
pareo. Lef/em igi/lIr t'es/rmn non in aliquo cor-
l'umpere, scd t'ita eomite maJo demenler in
omnibus arHmpl('re, l'l ,'{'s/,.re mli01wbili vollln-
tat;, in 'luall/1I11l t'alco. uhiqlle (lIlimllTn adhibere.
Tillitf>r ell'3Im' rex et ,-o x una le,'atur
Prolillus :,slanlis. plebis, reKi iubilantis
Lamie!! ('l grale!! ,.uper has tantas pieta'es. ;
268
z
T fi J E T M A R A
łDOO. Bernhardus Igltur du\., accepta
sacra lancea. ex partc omnium
i1Ii fideJiter committit.
m manibus
regm curam
RursllS tolluntur voces Jaudesque canunt.ur
UDdique, Christe, honis hiis pro tantis tibi donii.
Insuper et fletus fuodunt pia pectora Jetos,
loclita Jelare 'Iersburg. biis cODgratulare.
Da iuLiJum Christo condignum soJe sub isto.
Istum inquam solem, id est diem, venera-
bili ter cole, quo electus est in te, qui te re-
pudiatam post h c semper meditatus est pro-
where pt ad priorem statum rcducere. Bene-
dictus sit Deus. qui se honorantes et ex corde
diligentes exalt-at ad horrorem et dedecus se
cxecrantium. Finis wnit luctus tui. quia salu-
taris auster amicam temperiem tibi affiavit.
Xon diu in servitute_ manebis, quia ad domi-
n3ndum libere, o Syon, reno,'aberis. Sed am-
plius progrediamur.
10. Omnes qui priori imperatori serVlfe-
rant, Liudgel'O sojo remanentc, regi manus
complicant, fidele am:ilium per sacramenta
confirmant. BolizlalIs autem 'Iisnensem urbem
tern. Qui cum causa m wnli łumultus investi-
gare, et, ne plus damni oriretur, voluissct
compescere. vix securus socium frada exteri,-
ori porta educit. De sequentibus aułem mili-
tibus nonnulli a comprimenti turba sunt pre-
dati, quidam autem 3.dmodum sauciati, mor-
tern Rernhariłi ducis auxilio e,aserunt. Hi nam-
que curiam regiam armati intrantes, et de hac
exire iussi nolentes, culpa sus tale periculum
merito sustinuerunt. Bolizlaus autem hoc fac- tO
s
. -
tum esse doJo maJ i consiJii alltumans , gra,. i
merore consumitur. regi. quod non prome-
ruit, irnputando. Salutato ergI} Heinrico!l), ct
si llmquam indigeret :tuxilio suo firmiter pro-
misso, patriam celeriler revisif. Cumqut' per- tS
venisset ad StreJam lIrbem , protinus eam in-
cendens, magnam multitudinem compro,in-
cialium secum abdllxit, nuncios quoque quos-
dam remittens, quosrumque potuit regi aver-
tcre contendit. Quod mox ad aures rcgis post- o
quam perv nit, suos familiares caritative ro-
gavit. ut 3rchanas cJavi insidias perquirerent.
et si fieri posset, expJoratores eius capere
temptarenl.
tantummodo innllmerabili pecunia acquirere
sat gebat. et quia oportunitas regni non erat.
apud regem optincrc non vaJebat, ,-ix impe- ł 5. Interim Bohemiorum dux Bolizlavus, !5
frans, ut hrec fratri suo Guncelino I) daretur, quia potestas consortis 3) et successoris esf
reddilis sibi Liudizi et Iiltizieni rcgionibus. semper pavida, laremirum fratrem eunuchizans,
Hunc Heinricus com es . nepos meus, oppido iunioremque Othelricum in termis suffocare
diligens, quocumque modo potuit libenter et cupiens, una cum matrc eosdem pa tria expu-
amicabiliter eum adiuvabat. Quem cum ben e lit, solusque vice basilisci 3 ) noxii regnans, po- 30
rnuneratum et cum licentia regis abeuntem pulum ineffabiliter constrinxit. Qui pondus il-
comitaretur, concurrentem vidit armatam mul- lati facinoris diutius ferre non vaJcns, Wlodo-
titudinem, et, per Deum tesl"or. absque regis I I weium, qui potestas exercitus interpretatur ·
consilio et conscientia adversus se insurgen- a Poleni a dam vocans, aspidem venenatam.
I) Guncelin był, jak 8i zdaje, przyrodnim bratem Bolesława Chrobrego. ma.r-
grabł ba.warskiego. 3) Lukan I. 92, i IX. 726.
K.ROHIKI.
26!J
absque omni legis pletate su os traetantern ,
hunc in scdcm basilisci illius, id est Bolizlavi,
deiecto eo, consanguinitatis linea et pietatis
afl'ectu unanimitcr e1ectum collociJ\it. Dc quo
5 rem unam incredibilem aico, sed non alicui
christiano imitabil{'m, (luod hic numquam si-
nc potu unam hornm perdurare valuerit. Scd
Rolizlaus, (IUie soja via fugie patuit, ad Hein-
ricum marchionem, qui proAimus ei tunc fu-
tO erat, confugiens, propter illatas sibi iniurias
ab eo captlls est; postmodum, quia hospes eo
advenerat, dimissus, ad equivocum suum
amilrequc fili um , in sceleribus comparem , li-
cet facultatibus disparem , vił.e dumtaxat amo-
15 re perrexit. Iste autem potiori USIIS consilio.
ad regem Ratisponre adhuc commorantem
proficiscens. cum humiii subiectionc et fideli
promissionc hunc in dominum elegit . et qmc
postlllavit ab co in bendicium acqllisivit, et
o habitus in omnibus caritativc, r{'vertitur -cum
bona pace.
18. fortuo interea dure 'Vlodoweio, fra-
tres predirti, una cum matre cxpulsi, a Boe-
mensibus ppnitf'ntm aurtis revorantur. QIIOS
!5 Bolizlaus, Poleniorum rector, collerto IIndi-
que exercitu petcns, iterum expulit, equivo-
cumque suum exulem pristinis honoribus pre-
fecit, scque domum, latf'ntibus insioiis sui s
alta mentis intentionc, reccplt. Sriebat. enim
30 nepotem suum se nimis vindicaturum in fau-
toribus sum expulsionis, sperans se tunc me-
liori occasione forsan introducemłum. Quod
et ita accidit. Enimvero cum Bolizlaus Boe-
mensis cerneret populum suum. execrando
5 ritui deditum, in maxima securitate constitu-
tum. impietatern suam ad confringenrla flPde- 1003.
ra pacis, quam sacramentis firma\'el'ilt, in tan-
tum armavit, ut collec.tis in unam domum co-
ram se cunctis optimatibus, primo gencrom
suum. glarlio in caput eius merso, ipse 000-
deret. ceterosquc inermes in ipsa sancta qua-
dragesima , vir sanguinum et dolosus nec sibi
concessos umquam dignus dimidial'e liies l).
cum sure malitire fautoribus interficerct. Ob
hoc rcsiduus populus multum formidans ad
Bolizlaum PolenUDl nuncios clanculum misit,
qui perpetrati facinoris magnitudinem edice-
rent et futuri timoris ercptioncm ab eo posc.e-
rent. His libenter auditis, mox per legatum
fidelcm hunc ad colloquium cominus in arce
quadam ad tractanda cum eo qmcdam neces-
saria communis utilitatis cum paucis ad se po-
stulat venire. Huic iunior Bolizlaus ilico con-
sentiens, ad condictum locum perrexit, cari-
tativeque ab eo primo susceptus, in sC(luenti
nocte erulis sibi oculis, nc umquam in suos
tale quid perpetraret vel amplius ibidem re-
gnare ,'aluisset J ab eius familiaribus pst pro-
hibillls, exilioquc Iongo deputałlls eo;;t. In se-
quenti igitur die ad Pragalll velocitcr prope-
rans , ab incolis semper de nova dominationc
gaudentibus introducitur, romrnuniterflue in
dominulll lauiłatur. Ac('r scente igituF ibi se-
culari potentia, attollitur infreuatle mentis
IDultO maior solito l'ontumacia. Hrec. leetor ,
attendens scito, quod cuius ani mus in pro-
speris fit elatior. in adversis sepe erit humi- ..
Iior, quod non essc sapientis scriptura testatur.
ł 9. H:ec oIDnia rex dictante fama compe-
riens. honesta gravitate animi patientis tulit.
') Niegodzien żyć i połowy dni Bobie dozwolonych.
270
z
TRIETMARA
łOO3. suis dumtaxat implItans peccatis, quicquid in
regno suis temporibus incommoditatis accidit.
ltaque quod oportunum hmc ffiaxime sibi vi-
debatur, dissimulatis omnibus, qure eis acci-
dcrant, nuncios ad Bolizlaurn misił., mandans
ei, si terram nuper a se occupałam de sua gra-
tia. ut ius antiquum posrit. rctinere sibique
in omnibus lidclitcr \"ellet servire, se eius \'0-
luntati in hiis assentirc, sin alias, se armis illi
velle contraire. Hane legationem, etsi illstam
et bcne compositam, tamen BolizIalIs indigne
suscipiens, futuram ultionem merito prome-
ruit. Finita namque quadragesimali abstinen-
mare.. .ia, sicut exorsus sum, festllm paschale Qui-
i.'S. dilingaburg antecessorum suorum morf' hono-
rabiliter re celebrayit I). )bi tunr iniquam prc-
sumptioncm Bolizlai et aspil'ationern Heillrici g )
dissimulans, familiaribus suis, uL tantam ff'-
stivitatem dccebat, arrisit. Ibi etiam Ottoncm
ducem et Ernastum a prelio malc pugnato
rc\"ertcntes rcgiis donis honorat, paternisque
adminiculis consolatur. Nuncios (llIoqueJ fie-
dcrariorum et horum, qui Liutici dicuntur,
misericorditer suscepit. hactenusque rcbelles
muncrum dulccdine promissionumque iocun-
ditate sedavit et de inimicis familiarissimos
e ffe cit.
20. Post hrec rogationum dics a Christi fi-
dclibus iugiter colcndas l\Ierseburg celebrans.
de aperta Bolizlavi ducis et Heinrici marchiIJ-
nis rebelii one intimatum est. PrQximum pen-
maJ tecostes feslum in Halvcrstidi a rege cclsbra-
ł6.
tur. Post hrec ad Bawariam tcndens, Heinri-
cum auxilio Bolizlavi resitentem primo devin-
cere, posteaqlle positas a longe insidias amo-
vere conatur. Comperit ('tiam ad hoc, quod
Ernastus ab co nuper honoratus et llomnus :;
Bruno, ti'ater suus 3). cum eo iniuste conspi-
raveranł, ignorantes qllod scripłum est:
Hor.
Virtlls consilii expers mole ruit sua. III ł.
, 65_
Rex autem ob scdandam horum arrogantiam
familiares SllOS undiquesecus colligens, inLran- 10
te Augusto bona prcfati comitis invadcndo
vastavit, eumque, ubicumque extra urbem po-
tuit, invitum latitare compulit. Dicat aliquis,
non ignorans causam tanł:e presumptionis,
nccessiJrio cum hoc fecissc; sublimioribus non 15
congruere potestatibus, tam firmiter promissa
cuiquam fid liter servienłi suLtrahere de\'o-
lionemque ceterorum abalienare. Quibus re ci-
proco: non ullam in hoc seculo esse domina-
tionem , nisi a Dco; ct qui se contra cum eri- 20
gat, divin:e maiestatis offensam incurrat; subi-
taneam iniqure mentis inf1ationcm pacienlire
gubernaculo debere retrahi, et cum humiii
supplicatione consolationem expectare sibi
veraciter pro futura m ; saciusque arbitror csse, 25
aleiu:, de die in dicm ascenderc, quam rui-
nam inexuperabilem subito incurrere. Liben-
ter nepot,cm meum aliqua ex parte defende-
rem , si \"eritałem a eunctis fhlelibus honoran-
dam polluerc audcrem. Approbata sunt in :\0
mu1tis antiquorum proverbia: inveterata po-
puli faeinora parere nova mali pudoris oetri-
Pr:r.edJ.. I, wiern 22 Rederariorum. Redariorum ręko brux. Powraca tu przerwany text rękopismu
drezdeńskiego.
I) Obacz rocznikarza kwedlinb. pod rokiem 1003, u Pertza III, 78. g) Margrabi ba-
warskiego. 3) O Brunonie tym, po niej biskupie augsburskim, obacz str. 224 przypisek 1.
h. R o l'f I K I.
271
menta. l\'amque patri regis genitor istius non
ut mil es. sed ut inimicus sepe resistil, impe-
ratorumque partem, ut ipse testatus est, ob
confirmatam sacramentis gratiam adim"it. i-
militer et istc - usque in finem ultimi Oltonis
ei fidelis el'at, senioriquc suo usque ad hrec
int"elicia strennuc ministrabat tempora. Scd I"e-
gi secreto mentis latebat I'CpostUIn l) patris
suique zelus infinitum. :;pCI'O autem, quod hoc
tO omne pro amol'e Christi inullum sempcr re-
linqueret, si hunc t.am crudcliler et cum Ca'-
teris sibi contrariis apertc sibi- rcnitclltem non
cerneret lIeilll"icus mal'l'hio y'u lInYis in huc
criruine sołus culpabilis apparel'el, tamen abs-
t5 que consilio aliorum hoc primitus non aggl'c-
ditUl'. Et qllia pro magno dcdecore in hoc se-
culo protlitor habetur, 1I1aluit hoc couscientia
gement.i celal.c, qmuu sui damnulll aliorum
augerc dell'imentis; et ob ha'c (lui prius vil'i-
20 liter suam ab hos[C aefendel'e slutluit patriam,
lunc aperuil llUic in l'apinam mittilurque ci
dam a Bulizlam auxilium nihil sibi omnino
proficuum.
21. Vellicnti autem hme rcgi ad locum,
lJ.ui łłathel'esbUl' di 'J) dicitlll', OHmem t.hcsau-
rum suum se precedentem l\IagaHus, comitis
preaicti miles, cum suis corripit, ac tum intra
se dividcntes. ad Amardelam 3) ci\"itatem letus
revertitur. Quos rex ponc insecutus possedit.
;)0 compositisque bcllorum instrumenfis, eos "i-
tam solum, reddita urbe et prcaa. fidis inter-
cessOI'ibus postulal'c compulit. Tunc desb'ucta
penitus eadem, divisaque intel" suos Polenio-
I) )1anct alta mmlte rcpostum. Yirg.
"pruch między XOl"yrubergl1 i .Ambcrgiem.
niżej llajl' cut.
rum multitudine, rex inde ad Crusni castel- ł003.
lum 4 ), in quo frater comitis Heinrici, Bucco
nominc, dominam suam Gerbergam cum filiis
custodire debebat, proficiscilur. Exercitum
autem undiquesecus circumsedentem Heinri-
cus comes cum suis extcrius inpugnabat. quos-
dam \'ulnerans, ołliosque incaute frumentum
equis congl'egantes perimit. Quod He amplius
fieri potuisset, rex curiose pl'evidit, positis
militibus quadl'ingentis, hostemque secretiora
cuiusdam "allis petere loca coegit. Quem ibi
castra metau'em rustici unius incontinens lin-
gua custotlibus proditliL Hii autem medii fer-
'UI"e diei illo latcntibus tendentes insidiis, ut
pl'imUlIl castra visis agno,-ere lenloriis, alta
,-oce pel' kiricleisou sotios convocantes, hos-
tes, rclictis ibidem umnibus sui s , capto solum
Ernasto, etlhgarunt. Rcversi tunc idem ex ma-
o na nade tristcs eOitiunt consodales admo-
r ,
dum l:e(an(es; presentatoque rcgi captim, ca-
pitali.... entcntia a iudicibus dccernitur, qure
Iagontin:c archipresulis \Vinigisi intcrcessio-
ue supplici et qme rcgi placllit rcdemptione
amo\"etur. Tunc audi ta senioris ui fuga. Buc-
c\' comcs gra\"i dolorc concutitur, ac quid
sibi tunc ford faciendulll, socios consulit. A
quibus tliversa pel"ccpit responsa. QuidaID J.i-
xerunt, ob fidem seniori suimet promissam
ac igna\"iam perpetuo eis input-anaam mori
manc, quam lIrbem cum tali pignore regi um-
y'lIam dare; superstite auhuc seniore suo, au-
}..iliulll sempcr sperare profuturum. Alii autem,
qui plus sapiebant , aque torrenti et homini
Acn. I. 6. 2) Pra\vdopodolmie dzisiejsze Her-
3) Amel"thal niedaleko Ambel"gu. "') Kreussen
27
!
T H
E T M ł. R A
ł0Q3. potenh arduum esse testabantur resistere; de- ' demandat, ut nec sibi quicquam timerent., ne-
\ictos raro aut numquam promereri veniam; que cum c1amore illato convicinos de hac f O
incolomes et nullo se tunc \'ułnere t rdatos, certos eflicerenl :Nec mora, excrcitus iussu
cum domina sui met creterisque bonis ac ho- ducis in quatuor dividitur et ad Cirin castel-
spitibus abeundi licentiam apud regem implo- lum 2) vespere conveniri precipitur. Dure au- 5
raturos atllrmabanł. Horum, ut opinor, con- tem phalanges premissre, ne sui aliqmnu a '
!ljilio custos eiusdem ci\'itatis Bucco cum Ot- marchione molestiam paterentur, providere
{one germano suimet dominre loquitur, eius- studcbant. Totus hic pagus, qui Zlomizi 3) di-
que suffragiis urbeffi regire potestati tradidit; cifur, optime fum PA.cultus, in una hac ait'
ipse autem cum omnibus sibi commissis se- igne, gladio et habitatOl'is eauctione f1ebiliter tO
curus abiit. Confestim ci,-itas radicitus dirui a dpsolafur. eił qualiter is, qui omncs crpbro
rege iubetur; set parcrntibus huius I'ei aucło- fallel'f' solebat , a (Iuibusdam, qui in 110gilina
ribus. lllagna ex parte cum redificiis servatul'. urbe ") sedebant, dpluaeretur, memorare Ji-
22. Interim dum rex Heim'ici comitłs ur- bet. Hii cum a legione ad eos missa inpugna-
bem, Crusni \'ocałam, posspdit, Bolizl:ł\ us I'pntur: Gw' sic !acilis'! inquiunt res/rum se- 13
eum in aJiquo le(lere sumopere nisus, clam nio1'em optimum scimlts, et lwnc nostl"O prepo.
exercitulll colłigit, et per nuntios suimet Gun- nere volumus. Tantum prec.edde, el,WS cum fa-
cilinum fro:łtrem ortatur, uf memor fh'ma> pro- miliis et possessiotlibus universis subsecuturos
missionis urbem \Iisnensem sure reddf'ret di- IWfł dubita.te. Talia orantes, non :nnplius ve-
cioni amiciciamqup renovaret pristinam. lIle xaLant hostes , et seniol'i suo hos adventare !O
Butem sciens. istius ingressu a gralia rcgis et pro certo nunciabant. Scd cum cUlIJfiłilitoncs
a demonio tali se penitus exclusum fuisse, ad condictum sero cOlIlJucre locum, hosque
mandatis taJibus resp ndf't: Omnia, qllre p,.re- domi seael'e dux cernel'et, multum irascitul',
ter krec a me e.xpelis, tl"ale,., libenler illpelUlo, ct mendacibus sociis pwnas minatur. Postel'a
t si umqitam hrec faciendi oporlunilas accidil, luce. orlo iam sole, preda innumerdbilis pre- !5
non recuso. Sunt mecum senioris mei satellites, rnithlur, et magna par", hoslium Albi inmcr-
qui talia non paciuntur; et si hrec publicallII', gitur. C tel'i domulII redcunles inlesi, divl-
-vila mea cum omnibus, qULe possideo, pe,.iclita- dunt predam, seniori suo optima qureque as-
tUT. Hac Jegalione accepta, Holizlavus inter- signante . on fuit minor captivorum nume-
nuntios custodiri et legionem ad "\]bim pro- ms ł-}uam lria milia, et ul presentes affirma- 50
perarc iussit. Hic qualitateffi \"adorum secreto bant, multo amplius.
perquirens, mane facto ipse subsffluitur, et 2;J. Hcinricus vcro comes se i:Hll defecisse
ad Strclam civit3lem, quia suro dos erat fili:e '), animad, ertens, ad urbew Crarul fJ) wctam pro-
1) Obacz W)YŻf:j IV. 37.
zamek już w uawnych czasad.
raz )Iiigcln koło Hubertsburga
!l) Teraz
zburzony.
i Uszacu.
osada ZPl,ren nie<laleko l\Iisnii, powiada Crsyn;
3) Glomu-ei nazwał go autor wJżej I. 3. ol) Te-
5) Kronach J w Bawaryi.
KRO N I K I.
273
perat, ibique Sifridum, filium corniLis Sigifri- rans, ibidem ignis concremationem prius sus- łOO3.
di im'enem, auxilio se cxpectantcm collato in- tinere, quam hac comburente viva vellet exi-
Yeniens, nec sibi ncquc huic ullam in rebel- re, testatur. Unde senioris prefati, ob Christi
lionc spem in his partibus prornisit. Tandem amorem seculares postponendo timores, de-
5 cum eo muIta locutus, eandem inccndit, se- cretam mutabant sententiam; mUl'osque urbis
que :łd Boemire tunc invasorem Bolizlamm ac redifitia solotenus frangentes. tristem ma-
cum domno Brunone l'esidui quc fautoriLus tronam his mulcebant promissis, si quando
cOIlC'essit. Sifl'idus \"CI'O. spe palam resisten- cum gratia regis id fieri potuisset, hoc totum
cli frustrata, non eos comitatur, set de futura ex sua parte se reno\"aturos. Rex autem de-
fO conulIissi rmendatione certus rcvertitUl. Hcx \'asłata ołł1ni comitis proprietate et cum be-
au tem ad Cl'anam hosłem insecutus fugien- neficio ]atc di,'isa, ad Bannberg ,'cnit; ibique
tcm, leniyit in hoc sIlimet animum, quod exercitu suo bona cum pace dimisso, nativi-
aguO\-it se inimicum in dcstl'uendis preoccu- tatem Dei genib'icis sollempnibus celebravit
passe. :\Jisit tunc Hcim'icum, " irciburgensis gaudiis. Inde profectus ad silvam Spebtes-
15 cpiscopum, et Erkanbaldum, Fuldensis Ca:'- hart ') nuncupatam, ]aborem expeditionis de-
nobii 3Lbat ul, ut Suim-ordi casłellum incen- linivit sua\-iłate venationis. Comp]eta ibidem
dCl'ellt ałflue dirucrent. Quos adventantes autuIl1nali iocunditate, per Franciam transiit
Hcim'iri comiłis indila małe.., Eila nomille, ut ad Saxoniam. indicens hiis proxima hieme
taliLus deC( bat personis, suscipiens et salu- SU:HU ad :\Jilzieni expeditionem 2). Post hrec
20 tans. ut preccpta intellexit I'cgalia, perIUl'ba- natale Domini in Palithi more priorum divi-
tur, conciłoque CUl'SU ad recdesialll propc- nitus. ac humanitus honorando peregit.
L I B E R VI.
ł. Post salutiferum illtcmel'atre virginis par- am. ubi se corporaliter semper solebat refi- łOOł.
2:1 tum consummata miHenarii linea numeri, et cere. ut ibi desiderato diu alimento paulululU
in <Juinto cardinalis ol'ainis loco. :tc m ems- recrearetur in men te. Convocansque ad se
dem quartre inicio eLdomadre, in Februario omnes regni primates, dedit episcopatum san-
mense, qui purgatorius dicitur, clarum mane ctre :\Iersebargensis recclesire cuidam capeHa-
illuxit secu]o, et Hcinricus. Dei gratia rex, no sui met , nominc 'Vigberto, cum archianti-
o antecessorum nevam suorum cupiens emun- stitis baculo Taginonis. cum quo ipse, qui c-
dare siLique veniam promereri reternam, dis- quia antecessor suus iniuste de hac aufel're
positis secundum suimet placitum ad hrec presumsit recclesia, rcnovationi eiusdem arri-
pel,tinentibus cunctis, perrexit ad domull1 su- dcns redaidit, conscntientc hoc Arnu]fo pre-
l) Spessart. ") Rocznikarz kwcdlinburski mówi: 1103 Heinricus rex ScJavos ltIilkia-
n08 hyemali tempore inYa8it, et cruenta crede dc\"astans bibi subiuga\it. Pertz IlI. 78. Tę
\\)prawę opowiada Thietmar niżej (VI. 2.) pod rokiem 1004.
Jfon1," 'nl/J Po'. 1Ii", 7'''n . 1. S:s
274
!
T H I E T M A R A
łOOł. sule. Eido quoque et Hilliwardo episcopis,
quibus diocesis illa fuit divisa, ac omni popu-
lo applaudante. Ductus mox cum difina iubi-
latione ad sedem suam \Yigbertus. eodcm die
ab archiepiscopo sui met Taginone, et a con-
fr tribus Hillerico et \Vigone cum predictis
eoepiscopis consecratur.
2. Interim Bolizlayus suo furore et comitis
Heinrici inslinctu magnam vim Bawariis omni-
busque concivibus suis intulit. Ob hanc cau-
sam rex indicta prius expeditione, Iilzini fines
hostiliter invasit, et ni superflua nivis effusio
celeriter rcsoluta eum inpediret, omnis h e
regio habitatorc yastata caruisset. Inde reyer-
sus, tristis Guncelino marchioni c tcrisque
patrire defcnsoribus positis auxiliatur prcsidiis;
ac tunc Merseburg veniens, fratrem suum fu-
gissc ad [ngariorum regem I) yeni:e gr3tia ac-
quirenda', Heinricum autem incepti multum
penituisse, ab fidis intcrccssoribus aL co missis
comperit. Quorum et maximc perc:u'i suimet
Taginonis ct Bernhardi ducis supplicacioncs
etsi in\"itus suscipicns, prefato comiti suimet
gratiam ea ratione indulsit, ut prcdium sibi
suisque fautOl'ibus et ineolatum rcdderct, ip-
sum autem, quamdiu voluisset. in custodia
detineret. Heinricus vero se nimis in omnibus
culpabilem lacrimabiliter profess s, more et
habitu penitentis regi se tradidit, eiusque ius-
sione ab archiprcsule predicto in castcllum
.
h:icansten detrudi(ur, diligenterque a suis nll-
litibus dic noctuque servatur. lbi tune preter
aliud bonum opus in una dic ps:tlterium cum
15u veniis canł-avit.
3. Interea rex Italicm haud mmemOl' mlU- 5
ri:e, omncs suos fidelcs ad hane ulciscendam
hortatllr, ac instanti quadr3gesima ipse co
cum armato milite destina,'it pcrgcl'e. A Ier-
scburg tunc exiens, sancti )Iauricii apud Dc-
um intcrccssioncm itinerisque prospcrit:ltcm 10
l:Igadaburg pcciit. ) {noe per Thuringire oricn-
talisque fines Francire transiens, ad RatisLo-
n3m venit; ibique haLito reg31i płaci to, militi
suimet gcne que IIcinrico 12 Kalendas Apri-
lis cum omnium laude prescnłiulU, cumque 15
hast.a signifel'a ducatum dcdit. 3) Dehinc Au-
gustanam Ul'bem itincre attingcns, a Sigifrido
antistitc eius honoraLiliłer introoucitur et ha-
_ betur. ILi tunc duas tantum noctes commora-
tus, regin:e Jiligenti salutałionc liccntiam dc- 20
dit ad Saxoniam abcundi, di1cctoqllc C3m C0111-
misit Taginoni. Ipse aułem eUlU cxcrcitu pro-
greditur usque ad locum qui Tinga 4 ) diciłur.
Ibi doml1lls Brono, frater eius, cum rngariris
intcrcessoribus rcgi prcsentatur, et 3b eo 031a 5
sibi grałia misericorditer suscipitUl'. Equioclll
ab archicpiscopo Taginone rogatus, ad pre-
dictam civitatem "eni, ct cum eodcm redii.
Yenimus ad saItum Gcronis, ibique cum YC-
nerabili abbatissa Hathui palmas sollcmnitcr 50
Pr:.ed . II, wiersz 2, 5 i .4. ILi . . .. cantavito dopisal aulor swoją ręką.
l) Stefana. !l) W. :Magdeburgu był 24 lutego jak świadczy nadanie. 3) Henryk,
xi ciem Bawary i mianowany, był bratem Kunegundy, żony Henryka II. 4) Teraz 'l'ingal1
koło miasta Kempten. Thietmar znajdował 8i tam w czasie pOHwięccnia kościoła Panny
:Maryi dnia 19 marca, jak o tem wnosić si gouzi z zapisku w kalendarzu merseburski1n
pod tym dniem.
KRONIKI.
275
pcrcgimus; 4 feria aa :\lagadaLurg rcgina \"c- galur. Cui rcsponsa l'cferenti. lulU id infil: 1001.
niens, ccnam Domini ct subsequcntcm domi- Si repeTent ul rance, iam. possent hllC advellisse.
niem rcsurreccionis sollcmpnitatcm ibidem Et verum est hoc, ni asspirarct regem divina
rclebra\"it. pieta s , et hunc non inflaret superbie magna-
5 S. Post hrec per Franciam orientalem itcr nirnitas, non pro\"eniret nobis tam subito vi-
faciens, Saxoni lrn, ut sepe professus esl, se- ctorire prosperitas. Adiuvit eciam re gem exu-
curitatis ac tocius ubcrtatis quasi florigeram lis Iaremil'i J qui firma pax interpretatur, co-
par3aisi aulam, revisit. Ibi tunc diu recondi- rnitatus, et adoptatus eiusdem adventus Boe-
tum zcli latitanlis archanum ab simplici corde rniorum delinivit agmen. Horum consultu et
10 emmuit, et ad compescendam Bolizlavi arro- vocatione regi introitu s patefecit, et in ipsa
gantis se\"iciam, omnibus in sua dicione Chri- regionis islius ianua unum castellum sua ei-
sto siLique fidclibus cxpeditionem Augusto dem sponte reddidit. Rex propter Bawarios
iam rncdiante indixit I). Statuto igitur termino nondum adventantes tardato paululum itincre,
in !\Jerscburg exercitus fit collectio ac in ho- ad urbem Satzi dicłam venit. et concives hos.
ł5 stem tandem sccrcta promocio. Assimulato portas sibi ilico aperientes et Polenos intus
namque in Polcniam itinere, naves Boruz!1) et presidio positos occidentes, suimet cognovit
t\isani glomerantur, ut fieta suorum bcnivo- amie os. Yidcns rex tantaID stragem. com mo-
lcntia non ficrct inimico circumeundi propa- vetur, et supcrstites in una preccpil :ecclesia
latio ulIa. Intcrim m:lgna inbrium effusio in rctrudi. Adest eciam, qui Bolizlavum a -com-
20 transeundis fluminibus excrcitui ineffabilis fit provincialibus esse interemptum pro certo re-
rctardatio, ct cum minime quis hoc coniccre ferret. Letantur in Deo familiares rcgis, cor-
POluit., in Doemiam rcx celcritcr perrcxit. Hu- ruptique trislanlur fautores adulterini ducis.
ius ad\'cntum leo rugicns cauda subsequcnti Hii invicem mussantcs ex iniusti cordis sui
impedire s ltagcns, in silva, qmc l\Iiriquidui 3 ) sccrctario hoc evomuerc mcnd3cium: rex
25 uicitur, muntcm qucndam cum sagilt.ariis pror- urnquam in bona securitatc consistcret., se
sus intcrcluso omni aditu firmat. nex autcm tune ad nihilulU "alcrc rnulta(lue ab eo pati
id cornpcriens, prcmissis dam loricatis mili- contraria ucbere. Proplcr hoc latentc ignicu-
tibus clectis. hosliLus im itis arduam irmpere lo sub cillerc. in hoc ilincrc ac postea sepis-
,iam, facilcm subscquentibus parantcs cal- sirne regi suo cunclorum hostem fidelium
so lem, Inter hrec Bolizlayo in una dierum cc- brutis pciOl'cs allimalibus PI'cposuerunl. igno-
uantc, unus cx nosh'is, capellamis Reinbcrni, rantes, l}uod ab eorum fraude \'icarium 5ui-
pr sulis sui"), de ad\"cntu nostri cxercilus 10- 1 met in tcrris Dcus pater ingenit s, speculator
qmtur, ct ab co mox auditus, quid diceret 1'0- desuper ,liberaturus crat ę crehs.
----
I) Por. Rocznik. kwrdlinb. u Pcrtza III. 79. ) lloritz nad Elb niedaleko od mia-
bta mcsy. 3) Iiriquidni ma znacz .ć czarny las; przesmyk w rudnych górach zwanych po
niemiecku Erzgebi,'[f'!' ol) kolobrz<'gskicgo; ob. IV. 28.
276
z
T H I E T M A R A
iOOł.
9. Tunc Iarimirus iussu fl gis cum optimis
militibus ex nostris ac cum incolis sibi adhe-
rentibus ad capiendum seu occidendum ser-
pentcm yencnosum Pfagam premittitur. Quem
preoccupantes nuncii prescriptorum, rem 01"-
dine pandunt Bolizla\"o J de tali periculo prius
securo. Hic legatione ł4ili commonitus. cłam
se prepara' it, et subsequenti nocte iam me-
diante, audiens in urbe proxima, qure Wisse-
grodi dicitur, campanas cives ad bellum so-
nitu horł4intes. cum prima legione cxi\"it, ('t
patriam fugiendo re,"isit. Quem Zebizlo\"o, fra-
ter Adthelberti presulis et Christi marlyris,
subsequutus, in ponte ,'ulneratus oppetiit,
et magnum hostibus gaudium, suis autem
luctum ineffabilem rcliquit. Crastina autcm
die laremirus advcniens, populis iura Ycui3m-
que commissi poscentibus ante portam dcc1it,
ilicoque intromissus, pristinis honoribus ma-
gna iocunditate inthronizatur. ac tunc depo-
sitis vilibus indumentis, preciosioribus orna-
tur. Huic iLi tum presentatur, quicquid unus-
quisquc militum hosti fugitivo \"el occiso spo-
liorum 3bstulit. )Juneribus idem delectatus
plurimis ad 'Vissegrodi introducitur, ibidem-
que in dominum excłamatur, rcgis indulgen-
tiam et secum huc usque perseverantibus diu
elaboratum promisit bra\"ium. Confluit undi-
quesecus tam yulgi quam seniorum ineffabilis
turba, ad gratiam novi ducis percipiendam,
et ad prestolandum gloriosi regis accessum.
Hie tandem ad\"eniens, ab antistite Thieddego
et a duce laremiro cum immenso c1eri tocius-
que populi tripudio succipitur J et ad eclesi3m
sancti Georii deducitur. Cunctis mox dignita-
tibus a rege honoratur Jaremirus paternis,
convocatis indigenis COfam omnibus.
cI.
"irc.
A n.
III.
179.
"
11. Statulis tunc ibidem omnibus, Rawa-
rios aomum remisit. Ipse ,"cro cum Boemio-
rum dl1ce noyo :\Iilzicnos, qui tum sibi fuerc
proximi. terminos per ineffabilem ilincl'is dif-
ficultalem aaiens, Budusin urbcm possctlit. 5
Sed cum in una dicrum unumqucmque sui-
met fidelium aa expugn:mdam emułem incita-
rct, ab uno sagittariorllln c propugn3culis, ni
divina custodiretm' providentia, yulncre inpro-
,iso lciłeretur. Quod iIIi, qni sccus sc stabat 10
proximus, nocnit , et propositmn inimici in
alio percgit. Hcx autf'm cle\"ato ad Deum cor-
de upplici, hunc 13udat, qui solitam pietati
vigilantiam sibi inmerito rcvelavit. r..bs vero
prefala, ignc iam adporł:.ło, combusta iace- 15
ret, ni hoc Guncclini marchionis iussio infcm-
sta prohiberet. Y ulner3ntur invicern multi, et
nonnulli pert mpti sunt. Ex nosh'is autem unus
nobili s et gcnf'l'e et yirili l'onversationc, He-
muza nominc, cum urbanos crcbl'o certaminc o
provocatos, pcne usquc ad muros inscquerc-
tm', molaris dimidio lapidis per g3leatum ca-
puf prostratus , ab inimicis insull:mtibus in
urbem mortuus trahitur. lIuius eada\"el' Hcin-
ricus comes. fr:łtcr meus, cuius is rnilcs fuit, 25
precio comparatum ad patriam reduxit. .\lIer
vero, (Iui ob assiduum vcnationis excrciciul1l
indomitus Tommo \'ocabatm', dum in rrewa
f1umine hostibus fortiter resistit, torrcutum
d " 30
lubricatione lapidum corruit, optimaquc lU
protectus lorica, tardo tandem mlncrc, pro
dolor! oppeciit. lIunc unus cx suis salełlitibus,
.
ne ali quo dcduceretur. cum prohiberc temp-
taret. euspidc perfossus super cum cOl'ruil.
:55
PI'edicta belli asperitatc iam penc dC\-icta, iu-
bcntc per nuntium suimet Bolizla\"o. f(.giro
potestati urbs s:ll\"is dcfcnsoribus traditur pre-
,
KRO N I K I.
277
sidisque nova munitur. Post h:cc rcx cum tPID e pletam comitantc regina Albiam trans- ł{)() .
exercitu itiuerc ac- incdia iam dcfatigato do- na\"igans proficiscitur.
mum rediit J marchiones, ubicumquc opus W. Ordiuatis legionibus, rex iudc progre-
fuit, solitis adiu\'ans amminiculis. ditur, ct rcgina ccleriter reyersa, optatum di-
a ł 2. lIic cum sc in lerseLurg optatre quieti lecti senioris sui in Saxonia sollicitc prcstola-
in.tlulgeret, Esiconem \"cueraudum comitem, Latur ad,"cntum. Ewrcitum autem nostrum
longa infirmilate \"exatum, \"itam hanc in Liu- cum prospcritatc atllocum, qui Dobraluh!l)
bizici finisse compcrit. IIuius corpus ad,"enicns dicitur, in pago Luzici \"enicntem, Heilll'icus
ipse suscepit, et honorifice sepcliri iuxta ec- et larimirus duees ad supplementum ciusdem
tO clesiam sancli lohannis baptisUe in septcntJ'io- cum suis pl'Operant s, lretificant, maioraque
nali partc precepit; pro cuius animcc rcmedio consilii et fortitudinis spc roborant. Hic du-
quotldam ciusdem predium rppusun nomi- ciLus corruptis et sua dcfcndere cupientibus,
nalum cum candclabl'is duobus argcnteis <Ilta- per solitudincs paludcsque circumductus, ad-
ri sancto et confratribus ibidem Dco famulan- llIodum gl'a\"atur, ct nc cito ad hostem led en-
t5 libus dedit. Insuper \ViEberto antistiti mcrca- dum per\"eniret, invida eorum maligflitate tar
tores ct Iudeos .\peIlas, ab Gisilero primitus datur. (ud e pro\"inciam Xice \"Ocatam itincre
acquisitos ac diu cOllllllulatos, rctldidil. Comi- attingentes, iuxta Sprewam flu\"ium castra mc-
tatum supcr Ierscburg et benefitium ad hunc tatus est. lIunc cum hostem ex lalcrc abdito
pertinens Burcharao, et super quatuor urLcs noccllłcm Thiebernus, miles egrrius, com-
20 iuxta :\lilaan1 flu\"ium positas Thicdberno bc- periret, ob laudem siLi specialiter usurpan-
ncfilium conccssit. Ollllle autem predium sibi I dam oplimos e consociis clanculum eligendo
iuditio rctinuit. lIeinricmll comitcm a cllstodia com"ocans, cum dolo intcrciperc tcmptat. Qui
absolutum cum gratia abirc prcccpil. satis pro\"idus, ut sic mclius sequentes lede-
14. F resones rex łJa,-ali exercitu alliells aL rct, iulcr lignorlllll condensitatem iacencium
25 ceptis contumacibus desistere et magnum fugi t , et sagittis, quibus ma:\imc defenduntur l
Liudgardre sororis rcgine zelum placarc coe- morc sulito rcmissis, primo hun c , posteaquc
git. Iussit ctiam in palatio et in umnibus regui Bcrnhardul11, lsin et Bennoncm, Arnulfi prc-
sui met comitatibus expeditioncm ad Poleniam slIlis inclitos satcllites, cum aliis comrnilito-
con\'entum(luc ad Liczca 1) per Lannum fieri. nibus multis 8 Idus Septcmbris incautos pro- wmś.
30 Com"cnit e:!.crcilus statuta hora, id esl17 Ka- stra,-it 3 ) et dcspolia\"it. Ob huc rcx cum on1ni 6.
lcndas ScptemLris condido luco. Et rc'\ sauc- suimct romitatu dolorc conculitur. et ob hoc
tre Dei gcnitricis assumptioncm 'I3gadaburch I Rolizl nls dolllissc a nonmlllis \"(>racibus per-
celebrans, in ipso dic post missam et rarita- hibetur. Post hrec Liuzici nostris pridie quam
I) Właściwie Li8zka, tcraz Lci!ikau JDi dzy )Iagdcbl ł"gicm a Zcrh tcm. !t) w ł.uż,ycach
c1ol11)'ch. 3) 'V kalendarzu mcrscburskim pod 7 wrzduia zupisallo: Esi laicus. Odo laicu!')
Cum aliis occisi sunt.- Thicd{'ric episcopus, \.dala com., Heuno laicus, llernha('r. . . . h. Y.
(bora quinta). Por. rocznikarza kwedlillbur8ki<'go pod rokiem 1005 1 u Pertza III. 79.
278
z
T H I E T M A R A
ł005. ad Oderam fluvium venircnt, sotiantur. c.lcos
sui met precedentcs subsequuti. Quamvis au-
tem de hiis aliquid c.licere perhorrcscam, ta-
men ut scias, Icctor amate, v:mam eorum su-
persticioncm , inanioremque populi istius exc-
cutionem, qui sint vel umic huc vcncrint,
słricłim modabo.
ł 7. Est urbs qU:l'dam in pago Riedil'ierlln J)
Riedegost!t) nominc, tricornis, 3C łres in sc
contincns port:J-s, (Iuam umlifIue siha ab in-
colis intacta et ,'encrabilis circumdat magna.
Dure eiusdem port:c cunctis introcuntibus P3-
tent; tercia , qure orientem respicit et minima
est, tramitcm 3d marc im.ta posifllm ct visu
nimis horribilc monstrat. In cadem est nil ni-
si fanum de ligno artifitiose compositum, quod
pro basihus diwfsarum sustcnłafm' cOl'l1ihus
bestiarum. Huius p:nictcs v:Jri:c d('orum dea-
rumquc imagincs mirifice insculptre, ut ccr-
nentibus vidctur, cxterius ornant; interius au-
tem £lii sł:mt manu facłi, singulis nOlninibus
insculptis, galeis atque loricis terribiliter ve-
sliti, quorum primus Zuarasici 3 ) dicitur, et
prc c:cłeris a cuncłis genłilibus honoratur ct
eolitur. Ve"\illa quoque eorum nisi ad cxpe-
ditioncs necessaria, et tunc per pedites, hinc
nullatenus moventur. Ad ha:c curiose tuenda
minisłri sunt specialiter ab indigenis constitu-
ti, qui cum huc idolis immolare feu iram co-
rundem plac3re conveniunt, sedent hii dum-
ta at, c teris asst:mtibus, et im-icem cłancu-
lum mussantes, terram cum tremore info-
c.liunt, quo sortibus cmissis, rerum cCI,titudi-
nem dubiarum perqllirant. Quibus finilis, ce-
..pitc ,iridi eas opcrientes, equum. (Iui ma-
ximus intcr alios habetur et ut sacer ab his
wneratur, super fixas in terram duarum cus- 5
pi(lcs hastilium intel' sę tmnsmissarum su p-
plici obsequio ducunt, et premissis sortibus,
quiLus ic.l explora\"cre prius, per hunc quasi
di\'illum dcnuo angnrianłur. Et si in duahus
hiis I'ebus par omen apparet, f:lCtis completur; tO
sin autem, a tristibus populis hoc prorsus
omiłlitur. T('stalur idcm anłiquitas errore de-
lusa vario, si quamlo his seva 10ng33 rcbellio-
nis assperitas immincał, ut e mari predicto aper
m3gnus et candido dcnłc e spumis lucescenie 15
e eat, sequc in \"olul:,hro delectatum ten'ibili
qnassałione llluItis osłcnd:\t.
18. Qnot regioncs sunt in his p3rtiLus, tot
tcmpla habcu(ur, et simulaera demonum sin-
gula ah infiflełiblls eolunłllr, intcr qu:c ci\"itas 20
supralllcmorata princip:,lem tenct monarchiam.
Hanc ad bellum properantes salutant , illam
prospcrc redcuntes muneribus debitis hono-
rant, et qU33 placabili hostia diis ofl"cn'i a mi-
nistris dcbeat, pcr sortcs ac pcr C(Iuum, si- 23
cut prefatus sum, diligcnter inquiritur. lIumi-
num ac sanguinc pecudum indrabilis horum
furor mitigalur. Bijs aułem omnibus, qui com-
.
munitcr Liutici \"ocantur, llornillus speciaJitcr
non presidct uIlus. L:nauimi consilio ad pł:,('i- :;0
tum sui met neccssari:ł c.liscucicntcs, in rebus
efficiendis omncs concordant. Si quis ,cro cx
Pr:;ed:;. J, w;eru 8 Riedirierun. tak w r k. dr :.d_; Rcdcri\"i ręko bru.x.
J) O powif'eic t-m obacz J.isch 'a rozpra\\ w ,JahrbiirMr des Ve1'cin8 filI' llekh "bUT!}.
GeJJchichu uncl 11t('rthltm kllnde tom III. ) miasto zwanc powszechnie Rctrą, nicdall ko od
Prylwi('y. Por. .\(lama brem. II. 10, i IY. 13; S) Por. I!tr. 226, przedz. n wiersz 8.
, KRO N I K T.
219
compro\"incialibus in pl&lcito _ hiis ,contradicit,
fustibus ycrberatur. et si forinsecus pa1am re-
sistil., aut omnia incendio ct continua dcprc-
dationc pCI'l1it, aut in eorum prcsentia pro
5 qualitate sua pccunire pcrsol\"it quantitatcm
dcLitre. Infidc1es ipsi et mutaLiles ipsi, inmu-
tabi1italem ac m:}gnam exigunt ab aliis fiaem.
Pacem abraso crine supremo et cum gl'amine
datisque al'firmant dextris. Ad hanc autem pcr-
10 turbandam et faci1e pecunia cormmpuntur.
lIii militcs, quondam sen-i, nosh'isque iniqui-
tatibus tunc liberi, ta1i comitatu ' ) Hl regem
:mxiliandum proficiscuntur. Eorum cum cu1tu
consorcia, lcctor, fugi as; di\"inarum mamlała
15 scriptllrarum auscultando adimp1c f et fidem,
quam Athanasius profitcbałur episcopus, di-
scens memoritel'que rctinens, luce, qmc supra
memOl'a\"i, nil csse, probabis \"eraciter.
1 U. Int1e mo"\: inparibus ducibus inequales
20 turm usque ad Odcram flu\"imu per\"cllicn-
tes, fixcl'llnt telltoria ill\.ta amnem, qui Pober
dicitur sdamnice, Castor laline. QlIOS lloli-
z1ayus, munitis littorilmg prefati ł1uminis, cum
exercitu gr:łndi in CI'os n o!l) sedens, ullo mo-
25 do h'ansil'c prohibuit. Scd cum rcx 7 dies ibi-
dem moratus: nayes atque pontes pararet , di-
,.inus respeclus missis speculaloribus suis \"a-
dum ostendit optimum. Quem sex lcgioncs in
ipso £lici crepusculo iussu regis intrantes, in-
30 columes eo fruuntur. Quod «;;minus agnoscen-
tes Rolizla\"i custodes. tristc nuncium ac in-
credibilc spniori suimet celcritcr detulerunt.
Hic tandem per trcs \"el amplius legatos certus
effectus. amotis propere castris, ipsc Cllm
SUI:;, plm'iblls ibidem relictis rebus. fugit.
hl rex cum suis cautc considcrans, Christo
laudcs cum dero et omni populo alta voce
cecinit, et cum securitale flumcn pertransiit.
Aii autem qui precesserunt, ni Liuticios diu
tardantes expect lI'cnt, hostcs in tentoriis in-
pro\ isos opprimerrnt. Quos nosh'i alacriter
insequuti, ,-duli fllgaces cen-os persequi cum
non \"alercllt, ad consocios re\"crtuntur.
20. Profectus ('st ind e r "\:, ct usque ad wrzl'l.
2ł.
alibaciam, qu:e )lezcrici 3 ) dicitUl', per\"eniens,
:mnualem ibi Thebaid lcgionis festi\ itatcm,
qua maxi ma tunc ycncracionc potuit., eomplc-
re studuit; ct ne monasterium hoc ac absen-
tium mansiones monachomm aliquam a suis
patcrctur molcstiam, studuit prohiberc. De-
hinc hostem in nulla sui met lII'bium pernocta-
rc presmncntem, pl'oxima quequc \"astando,
prosequitur, et non longius quaffi duo milia-
ria ab urbc Posnani, rogatus a sui s primati-
bus, consetlit. EXCI'citus autem in colligcndis
fm£ibus c terisque l'cLus necessariis di\-isus.
magnum ab insidiantibus inimicis sustinuit
dan1lllllu. Intcrim per fidos inteł'cessorcs regis
gratiam Boliz1a\"Us peciit, ct e audiri mox pro-
meruit. Tagin6 archiepiscopus cum aliis fami-
liaribus regis aa civitatcm predictam a Boli-
złam rogatus \"cnit, et cum iuramcntis ac
cmendacionibus condignis firma pacis fU'dcra
apud eundem pcpigit. Lreti tunc reYcrtllntur
nostri . quia itineris 1011gitudine et nimia fame
cum intcrmixta belli aspcritate magnum suffe-
reLant 1aborem.
21. Post hrec rex in nostris partibus, cru-
l) To jest, ze swojemi hoż)'szczami. 9) Krosno, miasto w Szll}sku na pograniczu Łu-
życ dolnych. 3) :Mi dzyrzecz nad rzeką OLrl!- w pozlla.uskiem.
.
280
z
THIETMARA
tis tocius nequiciie auctoribus, optatre sccuri-
tatis prospera solidare sumopere nititur, et
Bruncionem l), inclitum satellitem , in l\lerse-
burch, e Scla\"is autem oplimos, BOl'isen et
ezemuisclcn, cum c:eteris fautoribus in ,y c-
leresle\"o!2) Iaqueo suspendi precepil. Sepe
cum Scla,-is in Wiribeni 3 } iuxta Albim posiłam
cOD\"entione habita, nolentibus seu \"olentibus
hiis, necessaria regni suimet tl'acta\"il atque
potenter fini\"it. Amaburch prins de\"astahml
ob defensionem pah'ire renO\-a\"it, fJueque diu
hinc iniuste aLlata crant, rcstituit. Sinudali iu-
dicio iniustas fieri nuptias. christianosque gcn-
łilibus ,'enundal'i, prescns ipsc cananica et
aucłoritatc apostolica prohiLuit, Dciquc iusti-
ciam sperncntcs pirituali muC'ronc intel'fici
precepit.
iOO8' 24. Sed quia ral'O illucescit sel'cnilas. qłlalll
non efluatur caliginos:c nubis obscm'itas, rc-
gi pascha HatisLonc celeLranti.ł) dr Linticis ct
ab hiis. (Jui a ci,-itate magna Liuilni 5 ) llicta mig-
si fucrant, et a laremiro duce, RoIizIarum
multa sibi conh'aria molyri cupientcm aSSfl'e-
Lant, seque ad hrec perficienda \"crbis ac pc-
cunia ab eodem introduci affirmabant. Intima-
bant quoque ei, si hunc ampIius in pace ct
gratia suimeł haberet, ut servitutcm eorum
firmiter non tencret. H:ec ręx cum suis prin-
cipibus caule considerans, di\"ersaque ab hiis
consilii responsa pel'cipiens, iniqure \"olunłati
corum in hoc conscnsit, quod generum sui-
met Hirimannum 6 ) illo miUens. condicta pacig
fredel'3 interdiceret. Quam legationem ab in-
ternuntiis Bolizlarus compericns, prcfatum 11
comitem, quam\"is ad se prius im"ilatum, non
bene suscipit, et pcrcepła aL eo narralione,
in muItis se excusat: Sciat, inquicns. lest;s
omnium CJl1;slus, quicquid deinceps {aclurus
Sllm, id im';lu3 implebo. Post h:ec collecto 10
cxel'citu, pagum, qui :\lol'ezini 7 } dicitur, im.la
1Iagadaburdl iaccnłem populatur , et f.'alemi-
talrm, quam in Chrislo cum Parthenopolitanis
Pl'ius conimn.erat, hosłili aS5pcl'itatc disl"llpit.
Inde aJ urLcm, finie Zirwisti S ) dicitur, venirns, 15
m'Lanos terrore gra' i et hortatu dulci Je, icług
secum \"t:'hebat. Hoc latum Ilosh'i compel'ien-
tcs, 1:1I'dc "enieLant. ac mOl'osius eos inse-
qucbantur. Horum primicerius fuit Tagino ar-
chirpisl'opus; et L:ec omnia prius sciens. non 20
bcne pro\"illebat. Fui hic equidem cum illo;
et cum nos omncs aJ locum, qui Iutriboc ap-
pelłaLalur. wnissemus, \"isum est sapientissi-
mis, non essc consilium, hostes tam p:łr'a
lł1ultitudinc persequrndos, el rc,'crsi su mus. 5
Bolizlavus aulem Luzici, Zara 9) et Se1puli dc-
nuo occupat, et non lange post Budusin ci,;-
tatem presillio Hirimanni comitis munitam so-
cer in\"idug possedit. 'Iittens autem nuncios
P,.:..eda. I, wieru 21 Liuilni. Luibni rękop. brux.
') 'V nckrologium luncburskiem zapisano pod dniem 21 WrZe8Il1R: n r u n c i o o c c i-
ZU8. teraz 'Yallersleben. 3) O zjczdzie w'Virbini czyli ',"erlmie obacz Helmolda I. 18.
4) To co tu autor pod rok 1008 przenosić si zdaje, opowiada rocznikarz kwedlinburski
pod rokiem 1007, i sluszniej, albowiem według rocznikarza hildesh. obchodził Henryk uro-
czystość wielkanocną roku 1008 w Merseburgu. ) Według Ursyna Lubin, w kraju Wele;
łów, gdzie dzili Stralsund. 8) Był on wtcdy margrabią ?\Ii1zanów czyli budyszyilskim, zag
od roku 10 1 O margrabią JIisuii. 7) Powiat mi£uzy }'zeką Elbą, Strcmą, IIawelą i Notc-
ci . s) ZerLst. 9) Powiat W Łużycach dolli)'ch i SZ]l!sku około mia!jta Sorawy.
..
KRO N I K I.
28ł
suimet , urbanos postulat, ut orbem hanc sine
utrorumque labore sibi redderent, et nullCim
a seniore suo ereptioncm :.perarent. Fit pa
mutua ad 7 dies. Isle pal'at impugnationes;
5 hii per legatum suimct a domino et a prin-
cipibus regni supplicitcr auxilium poscunt,
se alios 7 dies hosti resistel'e promittentes.
Venit mm'chio Hirimannus aa )lagadaburg,
\YalLel'uum tunc prepositum interpellans,
10 olllnesqu spccialitcr per lt'gatos eyocat pri-
mates, quos multum hic tunc tardasse yeh{'-
ropnter queritur, et tamen miłites suos per
interuuncios solatul'. Qui cum assidua Boli-
zla,-i impugnatione hlborarcm, virilitel'que diu
15 resisterent, videntt::s llonnullos ex sociis eo-
rum nularc, dominumque sc ad liberandos
non venisse: liccntiam hinc e eundi cum
omnibus, qure habebant, apud ducem prefa-
tum impetrantcs, urLem ei reddiderunt, h.i-
o stesque patriam repedabant.
26. Intel'im antecessor meus longa infirmi-
tate detentus. diem sollieihls suprcmum pre-
stola tur, Sed qutDdam de eo ante conclusio-
nem ad memoriam eiusdem expedire mihi
!5Iibet. Hic ex optimis Turingire australis paren-
tibus ori inem, in l\Iagadaburg autem ab Oh-
tricp disciplinre regimen sumpsit. Hunc egre-
gie educatum Gisilerus archiepiscopus sibi
familiariter in servicium ascivit et multo tem-
50 pore ecum habuit, Lenefitio singulari et ar-
chipresbiteratus otlitio demulcens. Novissime
llItem qu:cdam ei iniquorum assidua SUSUrr3-
cione suLtrahens, melitem eius in tantum ab-
alienavit. ut relictis omnibus sui s , Heinrico
55 regi, sicut prefatus sum, adhererct, optime-
que ci placeret. Fuerat enim e reius et statu-
ra et facie, facundia et voce pulcherrima. sa-
Monlłmenta Pol. 1Ii". Tom. r.
plens m consilio, iocundus in concilio, ac 1008.
largitatis inmens&; unde divina visitatione et
tali virtute sacerdotalis gradum ascendit. Qui
in uiebus sibi di,-initus concessis h c su
acquisivit recclesia>: Sidegeshusun et \Viribe-
ni, in Derlingtłn g mansos, ac in Daliwi 7,
in Xinstidi 3. Ue sua vero proprietate conces-
sit in Uppusun 7 man os et saltum, qui Pul-
cher mon s dicitur. De libris rebusque aliis di-
,ina respicientibus misteria multa contraxit.
Xon minus quam decem annos toxicata [lesus
potione, crcbl'am passioncm corporis ct m
Illense )lartio maximum sustinuit laborem. Si
quid in eo suis vel aJienis umqu:nu occurrit
contrarietatis, hoc stimulus ełTecit immensre
infirmitatis. Prerticatione assidua commissos a
vana superstition{' l'I'I'oris relluxit, lucumqul'
Zutiburc dictum, ab accolis ut Deum in omni-
bus honoratum et ab :c\"o 3ntiquo numquam
,-iolatulll, radicitus cruens, sancto m3l,tiri Ro-
mano in eo ecclesiam cOl1struxit; pra'ter hane
tertiam et quartam in lIagadaburg multasquc
alias ipse deaica\"it. Si (luid in eum "arium vul-
gus et sepe mentiens gan'i\"it, Louis incredibile
satis esse persuadeo. )lulti enim, cum alios
culpa nt , ignorant, quoni:łm nemo sine crimi-
ne \"i\"it. Hic yencrabilis viI' quinque annos in
episcopatu et sex ebdomadas et dies quinqne
sedit. Flebiliter sep e peracta confessione, et
ab episcopis \Yigonc et Herico in extremis
eum visitantibus percepta remlSSlOnc, nono
Kal. \prilis feria tcrtia iu Ierseburg de hac
luce :u1 ChrislulU, ut spero, felix migravit-.
Sepultus est, ubi unus electorum Christi,
dux eius dum vixit et socius, per' isum sibi
prius monstravit.]
29, Hex dum hrec, qure nunc longe pro-
36
289
z
T H I E T M A R A
łOO9. g"ressus aiebam, discutit, ad invadendam epi-
scopalew cathedram iussu regis ego precede-
bam. Primoque :HI curtem meam, sclavonice
Ialacin dictam, teutonice autem Egisvilla m 1),
veni, et subsequenti luce iuxta EIstram flu-
vium et Iteri 2 ) oppirlum, cum convocatis rec-
elesire meimet famulis, ad consolandum pre-
sentes et ad vocandum absentes loquebar.
Fu£erat en im maxima horum muItitudo sui-
met inconstantia et antecessoris mei infirmita-
te prevalida. lnde ad )Jel'seburhg proficiscens,
per Ericum antistitem 3 ), a confratribus primo
honorifice susceptus, inthronizabar. Dies do-
rninica crastino illuxit, et ego peccatorum
missam cantans, popu los advenient.es amoni-
cionis egentes institui, et peccata confiten-
tiLus divina potestatę, tamen infirmitate mea,
I'csolvi. 2 feria rogationum dies incipiunt, et
hinc ad )lagadaburhg peticione archiantistitis
IOei pergens, 4. feria a spiritualibus meimet
ti-atribus, non pro quaJitate meriti , set pro
quantitate amoris imoensi, succipiebar. Ascen-
ionis inclitum et I'egale misterium communi
devohonr pro nostra possibiJitate pcre£imus.
33. Interim Daedi comes magnum dedecus
in verbis et in operibus prcdicto nepoti meo
inferens, excita,-it malum, quod fore putavit
oblitum. Consilio enim eius et auxilio urbs
patris eius et nostra \Valmerstidi'), slavoni-
ce autem Lstiure, eo quod Ara et Albis flu-
vii hic conveniunt, 'ocata, combusta est et
depopulata. Commovit hoc omne animosum
iuvenis egregii pectus, et cum hostem de ci-
S) Teraz Eisdorf w obwodzie Liitzen. Ił)
mirsteut. 5) Tangermiinue. 6) Obacz III. 10.
syn. 8) Wildenbach.
vitate Tongeremuthi 5 ) dicta. quia Tongera
fluvius ibidem in Albiam cadit, equitare vera-
citer comperiret. fi'atrem meum FrithericlIIlI
cum 20 tantum militibus arrnatis secum su-
mens, a sumitatr unius campi ad l\losum vil- 5
lam pertingentis, qua eminus asspici potuit,
viriliter aggreditur. et eundem, fugientibus
mox plus quam 40 sociis, fortiter resistcn-
tern, cum Egilhardo suimet milite occidit. et
post hoc iuste perdidit, quod prius pene inra- fU
.
cionabiliter eius persuasll amisit.
3-i. 8ed si te lcctorem audire delectat, un-
de is fuerit., dę tribu. qure Buzici dicitur. et
de patre Thiedrico ori£inem duxisse accipies.
Hic Rigdago marchioni, agnato suimet , ab ł 5
infancia seniebat, et gemina cordis ac corpo-
ris virtute polleLat; et. ut prcdixi 6 ), Roemios
adversum nos insurgentes ad Citicensem pel'-
duxit recclesiam. (bi cum hiis vastando cir-
cumquaque perlustrans , ad ultimum captivam !O
matrem suam, hostis, non filius, cum cretera
adduxerat preda. Post hrec reconciliatus, re-
gis efficitur tertii Ottonis. et in par\"o tempo-
re gratiam eius et familiaritatem promel'uil
Interim Rio, comeś )Ierseburgensis, in e pe- 5
ditione o.ł..iit, et _ Gisilerus archipresul huius
c.omitatum. qui inter \Vipperam ..et. Salam et
Saltam'7) ac Villerbizi 8 ) fluvios iacet, isto ac-
quisivit. Insuper Zurbizi burgwardum , quem
antecessores sui in benefitium possiderunt, o
sibi et confratri suimet Fritherico vendic3vit.
Insuper Thiedburgam, Thiedrici marehionis
filiam, duxit, et oL hoc omne adeo intumuit.
teraz Eitra. ') hawelberskiego. 4) '''01-
7) SalZ8 czyli Salzsee, jak objaśnia Ur-
KRONIKI.
283
ut regi mołestiam in oculto et multis offerret
in aperto. Proximum natale Domini rex in Pa-
lethi crlcbravit, et ibidem Thiedrico, predicti
comitis filio, comitatum ac omne beneficium
5 iurc et ortatu reginre ac principum suimet de-
dir. lnsuper marcam et quicquid 'Virinzo ex
parte regis tenuit, hoc totum Bernhardo co-
miti concessum est.
55. In diebus iIIis Thiędricus, Ietensis
10 episcopus , ct dux Heinricus, frater eius l) .
cum crotcris conspiratoribus magnam regi et
suis familiaribus molcstiam infcrens, sibi suc-
cessoribusque suis inexsuperabile uet.rimen-
tum promeruit ). Ecclesia namque una, qure
15 extra !\'elensem stabat civitatem, et congre-
galio ibidem sen'iens a Sclavis 3 ) Deum non
timentibus vastatur. Sed .hoc dam num magna
ex parte rex cum iuramentis et ex sua pro-
prietate restituens, ne quid huic simile acci-
to disset, cuncto exercitui cavere precepit. Yi-
neas ct edificia cum frumento creterisque uti-
litatibus lesit. Vidi epistolam non longe post,
uLi oclingentorum numerus mancipiorum san-
cti Stephani inscriptus fuit, qure propter fa-
) mem et aliam necessitatem a patriis finibus
egressa sunt absque conseientia prepositorum,
cxceplis omnibus, qui_ cum consensu eorum
abierant. Sacius esset huie reedesire, quod
numquam natus fuisset homo iIIe. Describam
50 quoque unum facinus eorulll, quod in Adram
lugubre peregerunt. Rex autem haLuit con-
cilium in 1\1agontia ci\"itate, et hii tunc inter-
fuere. Et cum omnia ibidem secundum sui-
met placitum responrlerp non potui sent, re-
versi sunt irati. pace tamen ad tempus racta ;
et cum eos sequcrentur nil mali sper mtes
Heimo _ 'Yirdunensis episcopus et dux 4 ) Thie-
dricus, latentes insiuias inpro\ iso irruunt, et
paucis effugentibus cum cpiscopis, interfecti
sunt innumerabilcs ,-iri. Dux ilIe nimis vulne-
ratus, et quia amicus eorum fuit, captus ab-
ducitur , et multos dies custoditur. Post h:ec
datis obsidibus solvitur, et a regis gratia ob
hoc non movetur. Anno dominic:e incarnationis
millesimo . . ., Bernhardus dux Corbeia obiit. łOI I.
36. Intcrea Herimannus comes et Gunceli- łGro.
I
nus marchio invicem certantes, inusitato in
hiis regionibus morc confli:\ere. Xamque Gun-
celinus Strelam ci, itatem a militibus Hcriman-
ni custoditam expugnare temptans, et nil pro-
ficiens, Rocholenzi urbem iuxla lildam flu-
men positam et non bene provisam incendio
consumere precepit. I super quicquid incom-
moditatis predicto comiti , quia semper patrui
in fratrum filios sc\'iunt, facel'e potuit, id nul-
latenus distulit. Iłerimannus et Ekkihardus
confratres castellum quoddam iuxta Salam si-
tum. quod Guncelinus unice sibi dilectum
muris et presidio lirmavit bonisque innume-
rabilibus replevit, e improviso manu valida
circumdantes expugnant, et divisa om ni con-
gerie, radicihls iIIuu deiciunt ac inccndio con-
sumunt. Pen-enit hoc ad aures regis, et con-
festim idem ad )Icrseburg hroc ad discutien-
da properavit 5 ). Sed cum ibidem predictorum
sententias comitum animadvertissct, culpam
I) Bracia cesarzowej Kunegundy. !l) Por. Sigb. Gemb!. pod r. 1009 u Pertza VI. 354.
3) Nie przez Słowian, ale przez orman6w. Por. Alpert. I. 8. u Pcrtza IV. 704. 4j Lotal'yngii
wyższej. 5) Podobnie m6wi i rocznikarz kwedlinb. pod rokiem 1009 u Pertza lll. str. 80: Ibi-
(lue (in Francia) peracta a!state, rediit in baxoniam. Dnia 3 list{lpmla hył jeszcze w \V ormacyi.
28ł
z
T H I E T M A R A
1009. om nem Guncelino imputat, qui a se in muHis bat. Scd cum posilis ibidem militibus facilis
prius sperneret et in illato sibi dedecore uIto- ei non pateret introitus, est reversa tristis,
rem non cxpectaret. Adiecit autem, lIuod fa- pro dolor! illesa, et nernini nocens. HuillS
milias multorum sep e id sibi querentium lu- rei durtores erant duo 'Yethenici ex suburbio,
dei s vendidit, et nec iussu suo has reddere, ut post re\"elatum est. 1\'amquc hii sanguine 5
nec latrocinia mllItis a sua potestate noceutia suo talem merito presumptionem persolmnt.
umquam cura\"it compescere. Insuper questus Bolizla\ us autem inter spem metumquc solI i-
est, maiorem apud Bolizlamm fratrem gra- citus in Budusin hos e\:peclabat, et ut adven-
tiam hactenlls habuisse, quam ei deceret aut tare socios comperit, dclusum se graviter
sibi placere dcberet. Hii prcsentes erant, qui port:łt. Post hrec HerimanntJs comes pcr re 10
cum s met ipsis rcum csse maiestatis accusare galem nuncium introducitur, ac dcbitoribus
voluerunt. In ter łot lamentationes et eiusdem sui s , quicquid in eum deliquerant, dextera
suorumque excusationes, principum communi- hoc affirmantc, ab eo remiUitur. Rex autcm,
tcr consilium a rege qureritllr, et ab hiis diu in hac estate et proxima hiemc, consilio et
hoc secretc mlventibus, taliter respondctur: \"irtutc, pacificatis hostibus, contumeliam et 15
Scimus hU1łc erga vos inexcllsabilem non esse; dampnum a Bolizlavo sibi illatum crebra me-
et ut veslrre pielali se omni reluctatiOfle remota ditatione re\"oh-it, et post pascha e\:pedicio-
tradat J nobis bonIlIn 'l.'idetur. Ammor/eat vos 11łi nem suam atroci iussione indixit.
sericors Deus J ut ?lon qualitate suimet meriti J 3S. Fit conventus in Bclegori J quod pul-
sed pro qua1łtitate inena i/ is clementire vestri- cher mons dicitur l), in GeroQis predio mar- !O
met ad e:remplum omnibus ad vos c01wersis J in chionis. Tunc Bernh3rdu dux et 'Valthel'dus
eo facia/is. Horum consuItll rex asspir3ns J su- prcpositus gratia Bolizlavum convertendi prc-
scepit ellllClem et Arnulfo .antistiti firmiter cu- cesserunt, . ac nil ibi quo d sibi placeret iuve-
stodiendum tradidit, presidii continuatione ab nientes, re\"ersi sunt. Venit etiam hul' Iarimi-
hostibus :\lisni muniens, eamque ad tcmpus rus J Boemiorum dm: inclitus ct rp.gi per ornnia 25
pro\idcndum Frilherico committens. Proxima fidelis. Xec preterire possum, quod miserabi-
VCI'O messe, interventu regime et instinctu le nimis predicto comiti ibilłem acci(lit. 1\'os
cari Taginonis, Herimanno com iti marcham omnes - nec aliqucm c cipcre valco - vice
dedit et consilio et latuIe principum eoruntlcm. amicorum hostcs hnic fuimus, excrptisque
;) 1. Interea predictam mbem Brun comes, dumt xat mancipiis, omnia consumpsirnus, 50
frater Guncelini, ordine "iris sure custodie- et quredam ignę. Huius rci ncc rc\: ultor seu
bat; et ecce priori die, quam Herirnannus ad- defensor fuit. Inlle atl Luziri pagum J in cuius
ventaret, magna Poleniorum caterva in pl'irno frontc urLs (Iuredam 'arina stał, a Geronc di-
diei crepusculo Albim tralls rc.ssaJ usquc ad cta marchione , qui m<1glllls .fnit et sic nUllcu-
35
portam ('ivitatis ,ibi promi!' re silenter \'cnic- pabatur. 1 ) Ibi tunc capti sunt Iluo fratrcs e
I) lle1egori nau rzek Elbą. ) Gcultren, jak ohjaśnia Gr8;rn, na pogmniczu obwo-
.
K{\ONIKI.
pro\incia Hevellun et ex urbe Brandeburgen-
si, qui ad Bolizlavum causa eum contra re-
gem vertendi venerunt, et inde digressi inci-
derunt palam laqueum, quem occulte teten-
5 derunl Hii de multis interrogati, ct nihil de
hiis omnibus volentes profiteri, in uno colle
pariter suspendio periere. Jnfirmabatur tunc
ibidem rex et sibi dileclus Tagino. Tunc prin-
cipes augusto versant in pectore, quid debe-
10 ret ficri de incept:.1 expeditione. Tandem ab
hiis invcntum est, quod rex cum episcopis
quibusdam et infirmiori multitudine redil'et;
Arnulfus autem et J[cinwercus I) episcopi cum
duce Ial'imiro et marchionibus Gerone et Hi-
15 rimanno c terisque complm'ibus Cilensi!t) et
Diedesi vastarent. Sicquc factum es( 3 ). Predi-
rti eniOl'('s cum urbem GJOgU3 dil'łam, ubi
Boliz)a\ us ipse flIcrat ac eos perspiccl'C pote-
rat, gregatim et loricati transirent, militum
o hrec a muris cerncntmm animos proyocant,
et hii ducem sui met , CUI' hoc paterctur , a1l0-
quentes, sibi eos tcmptanrli liccntiam poscllnt.
Quibus talia rcfcrt: Kurcillls. gilem videtis
1Iłllltitudine parVlun. v;rlllle magnlls esl et e mi.
5libus ca:te1'is eIectus. IIwlc si u9[Jrediar. sive
vincam sell superabor. in posterum depressus
SIWI. Rt'!J; poss;bile est. aliwn ;liro e.cercilllln
cOllgrcglt/'e. .I/lIltO me/ius est. 1łOS /wc mudo pa-
cienler (erre. et alias, si fJossit fier;. abs711p
30 magno nostri detrimento Itiis sllp,.rbientilms 1l0-
285
cere. Sic insolens militum animlls sedatllr, et tO 10.
in hoc it.inere nulla eiusdem volunlas in no-
stris adversitatibus saciatur. Quamvis crebra
imbrium inundatione nostri lardarentur, ta-
men late magnum hostibus damnum intuIe-
runt. Tandem vast-atis omnibus circumquaque
iacentibus, Boemii ad sua, nost.ri autem per
l\Iilzienos fines heti ad Albim remeabant; pre-
missis illico ad regem nunciis, se cum bona
prosperitate venturos indieant. Hic Dei gratia
iam bene convaIescens, legationem islam et
pone sequentes amicabiłitcr in l\Iersburg su-
scepit, et 3rchiepiscopus Tagino de Stręla
prius a rege divisus, sanctam Thebeorum sol-
lempnitatem in :\lagadaburg ccJcbr:n il, et ad
regem huc incolumis venit.
39, Tractatis tunc patri:e laborantis neces-
sitatibus płurimis, rex iterum occidentales in-
visit region es , et flucti\'agos habitatorum ani-
mos sapienti:e freno edomans, nalałe Domini
feshva iucunditate in Pałithi celcbravit. 4 ) Tunc
itemm sibi pcrcaram JIcł'seLUI'g in\"is t, et
firmat-a ibi ad 5 annos mutua pace, cum COD-
silio paucorum ul"bem LiuLusuam 5 ) dictam
edificarc et confirmare pl'ecepit; de qua multi
predi ere yenturum, quud in hoc anno, pro
dolor! agnoscunt. non e se f<llsum. Ad hanc
wili mus in finc mensis Ianuarii. et ibidem łOtt.
sanct:e Dei genih'icis purificationem venera-
tionc iusla peragcntcs, in 1 t dicbus opus in-
du łuka.wskiC'go i Łużyc uolu,ych. I) pad('rborncllski. !t) powiat koło miasta. Xielllczy,
zowią go także SiZen$is. Por. ni.i.cj VII. 1.4. 3) Uocznikarz kwc{Uinburski tak mówi o tej
całf'j wyprawie: Eodcm anno (1 l) 1 O) rex in c pcditionem 8uas contrahclls copia8, Polo-
niam ScIavonia:- qurositul"us, 8cd quo v('lIC' duccbat minime perventurus. cum paucis media
revertitur via, gravi ingrucntC' a-gritndine; c:t'teri8, ut {'rant bello parati, plurima devastan-
tibus loca multamquc pra>dam secum reportantibns. Pertz IIL 80. 4) Por. rocznik. hil-
deshejm8ki u Pcrtza III. 93. 5) Obacz wyżej l. 9.
286
z
THIKTMARA
fOli. positum comple\imus. et presidio UI'bem mu-
nientes, remeavimus. Iuxta hanc in parte aqui-
lonari stat ci\itas. quam a predicta nil nisi
una vallis dividit; et. in bac ł 2 portre guni.
Hanc cum diligcnter lus1rarem, opus Julii Ce-
saris et lIlagnam Romanorum strucIuram , Lu-
cano ammonente l), traetavi; brec plus quam
ł O milia hominUID capere potuisset. )!inor
autem. quam tunc perfecimus, ab primo Hein-
rico rege usque ad hoc tempus vacua eraf., el
quam flebili miseria brec cito corruerit, CI1U-
meratis J qure inter h:ec acciderant, explicabo.
43. Sonata iaUl prima Ericus antistcs evi-
gilat, et missam pro deful1ctis cantavit. Post
euvangelium autem, ad quid rex eum buc mit-
teret, presentibus innotuit, et defuncto arcbi-
presule (Taginone) , absolutionem nobiscum
fecit, et ab omnibus fieri postulavit. Tertia
enim tunc dies erat, qua sacerdos predictus
obierat, qu:e cum septirna atque triresima in
uniuscuiusque fidelis exitu est memoriter ob
misterium in se continens celebranda, id est
ob fidem S3nctre trinitatis et septiformem spi-
ritum. Ac dehinc corpus benedictum usque
ad locum sepulcbri carmine et planctu defer-
tur , ac positum est occidentali parte in choro
ante criptam, quam ipse fecit et consecravit,
et in qua se, quamdiu vixit, coram altari ro-
gavit sepeliri; ubi idem lacrimabiles sepe ef-
fudit orationes. Sed \Yaltherdus locum bunc
,
in quo nunc pausat., quia non erat dedicatus,
animre salubrem et introeuntibus cunctis con-
spicabilem dilecto suimet seniori providit. Sed
quia beati omnes virtlltibus suis cum Christo
.
vivunt" et in hoc seculo scriptis. non est bo-
num, tanti patris inclitam conversacionem si-
lentio tegere, sed veritatis luce omnibus pro-
ficuis innotescere, - erat hic iustus et timo-
ratus ac mirre caritatis, largus et fidelis ,ca- 5
stus ac mitis, prudens et slabilis, canonicus
ha itu, sed mon3chu$ in omni conversatione
sua. Yicia in cunctis ob melioracionem aspere
carpebat, bona qureque I:mdans. Non fuit ap ud
modernos ullus pastor, qui confł'atribus suis tO
familiarior e:s:set. Hos amavit atque coram po-
pulis laudavit. In primo ordinationis sure an-
no templum Domino edifical'e cepil. Presbi-
tcris et diaconibus vestitum sui met S siclis,
subdiaconiLus autem et infantibus 4 adauxit. t5
.
Xisi infirmitas obsisteret, om ni die missam et
psalterium cantavit; et quia ieiunare ob lassi-
tllllinem non potuit, elemosinarum multitudi-
ne redemit. In vigiliis supra modum labo rat ,
et quia parum manducare ob infirmitatem den- !O
tium potuit, potu quamvis mediocri facile sa-
ciatm'. Xobiles genere et moribus amavit,
ignobiles autem non contempsit, sed in sua
familiaritate non habuit. Cultores Christi di-
lexit, contemptores autem eius iusto perse- 'ł5
qui tur odio. Omnia sibi divinitus commissa
excoluit et lucrari contendit. Antequam di\i-
num perageret misterium, severus Cuit; et
post omnibus hilaris arrisit J et persepe cum
sui s kirielison cantavit. .Nequeo ex parte mea 50
numerare, quantum pietatis munus mihi in-
digno stlll]uisset impendere; hoc taptum scio,
quod numquam illi digna remuneratione de
hiis respondi. Obedientiam, quam eo suisque
.) Lukan w Farsalii VI, wiersz 29 - 'j5 mówi o warowniach koło Dirachiwn przez
Juliuea Cezara wzniesionych. Ten to ustęp z Lukana miał tu zapewne w mYbIi Thietmar.
,
KRO N I K I.
287
successoribus in examinacione promisi , mini-
me adimplevi. H:irnaburg et Frasam ac Prctini
urbes cum curte una, qure Eseconis fuit co-
mitis, sum acquisivit recclesire. Apparatum
5 rpiscopalem satis egreium et aflIucntem co n-
grega\"it. 8 annos et menses 4 et 8 dies co-
lumna ecclesire sedebat, cadcns, ut predil:i ,
presentialiter; .sed invi ibili tcmplo Domini
trmslata m<UJet perpetualiter. Eodem die Yun-
10 gerus, Posnaniensis cenobii pastor, consa-
cerdos suus t't suffraganeus, 3u ordinationis
sure anno obiit. Nunc hrec dieta suOltiant, et
de quo mihi nunc sermo est, amplius loquar.
44. Rediugus ad regem \"eniens, Irgationem
15 suam supplicitcr profert; et qllamvis ardue,
tamen desiderata impetrans, per internuntium
Walterdum . in exequiis diIecti senioris stu-
diosum, etiam 20 talenta argenti Thiedrico,
nepoti meo, in elemosinam excepto \ictu lar-
20 gientem, \"ocat. Et ego iussus venire profici-
scebar cum co, ac in sabbato GI'onam sero
venimus. Mox lU presentialll regis wIlientes.
miscricorditer suscipiebamur, et pauca locutus
rex, nos ad hospiciulII ire pcrmisit. Castra-
5 metali en im tunc sumus extra urbem et iuxta
locum, ubi modo sancti est recclesia Alexan-
dri. Crastino fuit dominica dies ct festi,itas
Christi martyris Viti; et ego valde mane mis-
saUl confratribus meis canta\i. et post hane
50 in urbem ,-ocati ivimus usque ad caminatam
regis; et ibi solus intromittit.ur \Valtcrdus, et
ibi usque :Id terciam boli colloqucbantm', et
egressus tunc 'VaItcrdus anulum portat in
manu sua, et ostendens nobis: Ecce habetis,
---
inquid, pignus subseculurre pielatis! Et tunc łOIi.
OIDnes nos in presentiam venientes, examina-
tione regis, ipso primitus eum laudante , pre-
dictum patrem elegimus, et optimi quique
aspil'abant; et mox a rege accepit baculum
pastoralem. Post sacramentum regire potestati
exhibitum introduetus est ad recclesiam, quam
ibi a rege constructam antecessor suus bene-
dixit, et laus Domino a presentibus canitur.
Deinde regiam interpellabam piet<ltem, ut de
:ecclesi:e necessitatibus mere aliquid loqui cum
eo dignaretur; et ut ego postulabam , firmre
suimet commisit me fidei. Thiedricum quoque
nepotem me um , ut ipse desidcravit, rex per
,
manus ilIi dcdit. Et cum generos I) suimet
tunc iterum excrcitu petere voluisset, cum
presentibus suimet principibus, qualiter Bo-
lizlavus ab his imaderetur, tractavit. Hoc
OIDne archiepiscopo noviter instituto et suas
curtes in Saxonia positas commendavit. Eodem
die onmes dedinavimus unusquisque ad sua.
In pro'iimo au em sabbato archipresulem 'Yal-
terdum Arnolfus presul iussu rcgis inthroni-
zavit, et utrique honore ac magna iocunditate
ibi suscepti sunt. Postel'a die unctus est \Val-
terdus ab Eido, l\Iisnensis recclesire ,'enerabili
episcopo teJ"tio. cum adiutorio suimet confra-
trum '\'igonis, Hilliwardi ac Herici, et a me
hiis multum inferioli Adiuvit autem nos Ar-
IJUlfus presul. 2 feria omnes nos cum cari-
tate bona et mUllere magno abi\"imus. Fuerat
enim \"igilia sancti Iohannis baptistre et tunc
nedingus aL al"chicpiscopo consłitutlls est ad
prepositum cum communi electionc confl'a-
J) krewnych. braci ouy, zowie tu tym wyri\zcm autor, jak uważa Grsyn.
288
z
THIETMARA.
łOł trum. In die sancto ad 'lontem cum solito ho-
nore is uuctus, a me et a fratrę meo igifrido
succipitur. Ibi tunc missam cantaus, populu
primo instituit, et post ab aLbatc multum 1'0-
gatus, ut ibi caritatem faccret, oL lurbam si-
bi adherentem omisil Fuit in natali apostolo-
rum in seue sua, ac tunc commissos salubl'i-
ter anUl1011Uit.
cZl!r.
29.
4-5. Interim a Bolizlavi uunclIs rogatus,
Sciciani l) causa pacem faciendi venit, et ibi-
dem magnifice succeplus, duas ibi tantum
noctes mansit, ac nil ibidem prołiciens. mu-
neribus magnis re'"erlitur. Affuit mox expe-
ditionis indict<e slatuta dies, id cst 9 Kalen-
..
uas Augusti; iuxta locum qui dicitur Zribenz
comenimus, et sic sursum usque pl'ope Be-
legori adcendimus. Tunc visum est principi-
hus, non esse bonum, perfici iter nosh'ulł1,
sed optimis łł1archam firmari presidiis. Et in
t:onsequenti nocte architpiscopus capite nimis
infirffiatur; cumque ad eum mane venissem,
diu eum in tentorio tardalltełł1 e.xpectavi. Egres-
sus tandem queritur mi hi , se multum egro-
tasse. Promisit autem se ad reginam in 'Ier-
seburg tunc manentem wnturum, et ibi me
allocuturum. Tunc ego aLcessi, et ille pl'ius
recusans, tamen quia inventio Christi proto-
martiris tunc fuit et dominica dics, missam
cantavit, pro dolor! ultimam. 5 feria ego ad
l\Ierseburg ,eniens, dum me cum confratribus
meis ad adveutum cius prepararem, audivi
ab internuntiis, quod ille ad hicanstcn non
bene valcns curru veniret. Proxima Jie huc
equitans, Bernwardum, Hillinissemmensis rec-
clesire episcopum causa bcnedictionis et quam
J) Dziś Sejt8cn, niedaleko Głogowy.
bene sciebat. curationis gratia vocatum, ibi-
dem I'('pperi, et Frithcl'ieum comitem, cuius
fratcI' erat DelIi corues. Et cum introirem. sc-
uebat al'chiepiscopus in solio. et me suscipie-
Lat qU:lIn cm'itative, et suimet pedes tunc a 5
tUlIlOrC solito relaxatus intuetur, et dolet,
4.uia, dum hii turgebant, venter le,-ius habe-
Lat eius. Intimaverat is tunc mihi, si hoC" pe-
riculum sanus evaderct, nullus amicorum mi-
hi fitleI iOl' esse potuissct. Fui tunc iLidem 10
usque ad vesperam , et tum invitus redii, tluia
crastino erat vigilia Christi aJletre Laurcntii,
cuius festivitas dominica instabat die. QU:I
cum ego populis vellientiLus pauea predica-
rem, communitcr ab his pro infirmo archian- 15
tistite oralioncm fieri supplex postulavi. :3 fc-
ria ante prim3ln uLi ille fuerat veniebam; et
tunc hic erat Eid cpiscopus, multum pl'O eo
in oratione continua labor:ms. Et cum cami-
natam, ubi ille pius iacuil, ingressus essem, 20
nec loquentem audi,-i, nec ben e cognoseen-
tcm hune vidi. Adv"cnere etiam eo \"ivent
Arnulfus et Hilliwaf"dus, cum :\Jeinwerco et
Erico. cocpiscopi, omnes hunc paritcr bene-
dicentes et indulgentiam ci facientes. Ego au- 2j
tem peccator um;i eum oleo sanctificato in 10-
cis maxime dolcntibus. Iarmirus quoque dm;
adfuit, qucm frater suimet Othelricus et satel-
les. tocius debiti inmemor. in sacro sabbato
d . 30
olllmic:e resurreccionis proximro a regno
Bocmiorum expulit, et B olizlavu m , quem etsi
amicum siLi consanguinilate. tamen pro ho-
ste hactenus habuit in persecutione, fuga pe-
tere coegit. Hic quia archiepiscopum cunctis
laborantibus nimis fidelem csse sciebat. sp e- 55
KRO N I K I.
289
rans eius incolumitatcm, ad impetrandam re-
gis gratiam intercessioncm eius qurercbat;
et cum hunc iam ucfecisse videret , dexter:e
eills se commiti et pel' eam nobis, lacrimis
:s postulat profusis. Sed archiprcsul cum lam
finis auesset, ncscio quic.l viacns ad levam.
signo sandro crucis potenter uextcra se mu-
nit, ct avcrsus corpore et vultu, contraxit fa-
ciem quasi ploraturus, et mox remisit lretus.
10 Hoc ego vidcns, ob tristiciam egressus sum,
et interim pl'esentes eunuem ,identes iam se-
mianimem, a lecto protinus elevayerunt ac ta-
peto superposuerunt.. \ccensis tunc lumina-
ribus ,'ocabar, et iam stola indutum in agone
15 laborantem vidi. Cuius pectori crux sancta fuit
snperposita; in manibus cinerem et subtus
habebat cilicium. ut Eid episcopus monstra-
b::lt. Et cum sol die iam mediante declinaret,
cum incenso sibi adhibito, 2 Idus Augusti
o transiit anima cius ad creatorem suum, unde
el'at, dereJinquens quod non erat. Orantibus
tunc cum lacrimis presentibus cunctis, ego
infelix pro dcbito eosdcm non aaimi; et I}uod
lunc mihi obviarct in :mimo. non possum
25 cuiquam prodel'e; sed hoc tantum, Christi 6-
deles, meculll orate. ut Dominus, cui nullulll
latet secretum, nec huic. neque mihi hoc in-
putet. Post hrec solutis ,isceribus et intra rec-
clesiam atque camil1atam sepultis, corpus
30 preparatur et sancto altari prcsentatur. Ibi tum
facta pro defunctis memoria, nos ibi cenayi-
mus, et COl'puS eoclpm die usque ad Conil'i
prosequimUł'. In via plangcns familia obviavit.
Cl'astino cum ad ,.illam iuxta montem sancti
Iohannis sitam venissemus, clems omnis f1ens łOłi.
adfuit, et IudeorUłll magna et, quorum erat
pater, orphanorum multitudo conveniens, do-
lorem bmentando manifestat; et nos in eccle-
sia maiore cum funere intrantes amici cum
hereditariis omnibus. elevatis cum luctu ma-
nibus, miserabiliter suscipiunt. QlIis non tunc
plangeret, cum talia videret ? Querimonia au-
tem omnis hrec nom non equabatur dampno.
48. Interim Bolizlavns de nece archipresu-
lis certus, congregalo excl'citu, Libusuam,
de qua predixi, peciit; et quia sciebat, ob ef-
fusionem Albis ex Jlostra parte nullum urba-
nis posse ad auxilium venire, castrametatus
est ibi. Iiles eins ad belłum hortallls accessit,
et defensor ad modicum resistit. )lagnam
enim hanc m'bem nil nisi mille homines tuc-
bantur , cui "ix ter totidem suppeterent. Bo-
lizlavus au prandium sedebat, et salellites su-
os iam victores urbem ingredi g-audens cer-
nebat. Porta apel'itur et multorum sanguis ef-
funditur. CapiulItur ex hiis optimi Guncelinus
ac "'iso, et eiusaem infelix custos Scih \'ul-
neratus. Is namquc UI'hem, quamcumque
mnquam ad tucndall1 arcepit, non igna,ia sui,
scd infol'lunio miserabili , semper amisit. Hii
omnes ducti sunt in presentiam superbi tri-
umphatoris. cuius edictu mo1\. ad custodien-
dum abdudi snnt. Ex sociis autem predicti
uucis non minus quam quingenti ibidem re-
manserunt. Facta est yero h:EC miserabilis ce-
des 1;; Kalendas cptembris I). Divisa tunc in- .ierp.
O.
mani preda ac urbe jncensa, yictrix turba cum
seniore suo 'reta rediit.
I) \V nekrologium mCl"scburskicm zapisano pod dniem 20 sierpnia: In Liubmalla
mttlti peremti 8unt.
MonununtlJ Pol. Hi,t. Tom. r. 3'1
290
z
T H I B T M A R A
łot!. 49. Ab internuntiis festinantibus h:ec regina
in l\ferseburg tunc manens conperit. Ego au-
tem prepositi dum ortatu Redingi duo altaria.
unum J ubi archiepiscopus requiescit, et aliud
siCJp. in septemtrionali eiusdem templi parte ł ł Ka-
. lendas Septembris dedicarem indignus, in )Ia-
gadaburg primitus id rescivi, et mox ad regi-
nam velociter abii. Omnes nos conprovincia-
les iuxta )Iildam sedere et ad adventum regis
hrec omnia providere, ab ea iussi sumus. In-
terim rex ab expeditione occidentali revertitur,
et Geronem suimet capellanum ponere in va-
cuum conatur. Huic presul Hericus occurens
et legationem suam aperiens, non exauditur.
Thiedricus nepos meus tunc ad Gronam voca-
tus vcnit. et a rege per manus succipitur, et
Wr l'9. in vice Geronis deinceps habetur. In natali
il. sancti Iathei apostoli rex ad Sehusun venit;
et ego accedebam, et cum iam tempus esset,
ammonui hunc coram cunctis residentibus,
ut aliquid de parrochia meimet c:eterisque re-
bus iniuste ablatis ante constitucionem archi-
presulis cum eo voluisset tractare. Ibi me tunc
firmre suimet fidei commisit, ut cum iusticia
aut alio salubri consilio h:ec finirentur. Poste-
1"3 die rex ad lagadaburg veniens, in refecto-
rio fratrom omnes nos convenire precepil Ibi
tune regal i peticione, et salya in posterum
electione, Gero communiter eligitur; et in
a!cclesia se primitus altari tradens, et commu-
nianem fratrom 10 mansis acquirens, bacu-
lum a rege accepit pastoralem; et mox inthro-
nizatus, ab Eido unctus est episcopo, nobis
confratribus predictis eum adiuvantibus. The-
beorum festivitas martyrum a rege ibi ce)ebrc
ducitur , et post h:ec ab archiepiscopo magni-
ficis muneribus idem cum suis omnibus ho-
noratur. Inde hii ad Mersburg properantes diu
ibi manebant, et procurationcm regni cum 5
summis tractabant. Erluvinus Camaracensis
episcopus in hoc anno, ac Conradus et Heri-
mannus puer, duces egreii, obierunt'). Qui-
dam vero monachus infirmitate magna depres-
sus, multa per visum sibi revelata vidit, qure tO
interim, dum ipse ea secum loquitur, a pre-
sentibus scriptis notata sunt, et pro maximo
habentur miraculo ll ). 1Xati sunt autem in hiis
diebus duo fratres cum dentibus, in ore simi-
If>S auc:e, quorum aJter dextri dimidium bra- t5
chi i , sicut ala aUCIe, habebat; qui tercia die n3-
ti\'itatis su:e invicem videntes, civili dissensione
moriuntur 3 ). Quidam vero miles, cum bona
sancti Clementis vi toJleret, et inde rectum fa-
cere nolluisset, in una dierum a muribus in- o
tra cubiculum inpugnantur ineffabilibus. Qui
primo fu te arrepto eos prohibere temptans,
posteaque evaginato eos aggressus g)adio. et
sic nil proficiens, arca quadam, ut ipse roga-
vit, includitur, ae in medium fune suspendi- 5
tur; et cum exterius hrec plaga scdaret, hic-
que liber soh'i debuissct. ab aliis usque ad
mortem corrosus invenitur. T unc cunctis pre-
sentibus et postea venientibus manif'estum
fit, quod hunc ira Dei, vindex predicti faci- 30
noris, sola consumpsit.
:JO. Intcrea Iaremirus, de uo predixi, re-
gis gratiam suppliciter petens, pro misericor-
dia et restitucione exilium ac custodiam Ethel-
') Roczn. kwedl. pod r. 1012, u Pert.za III. ł:s0. SI) Tenie tamże. 3) Tamże 1".
piej: civili conun.u.
K.RONIK.I.
!9ł
bodi presulis, Ansfridi successorls cpiscopi,
suscepit, qui in immensa cede Bawariorum .
ad Bolizlavum sine regis ac sui licencia cum
muneribus iter agencium, et trucidacione sibi
5 commissorum, et non aliqua regis infidelitate,
talcm promeruit ulcionem. Nostri hoc audien-
tes inimici irriserunt; nostri autem concives
id ut sibi profuturum timucrunt. Et hiis liceat
in semet ipsis hoc factum cognoscerc, qui id
10 consilium regi nostro umquam deuere. Post
hrec Othelricus, frater eius. ad :\Ierseburg a
rege vocatus venit. et rcgnum, quod sibi in-
iuste prius usurpavit, gratuito munere susce-
pit. Eadem tempestate inundantes pluvire ac
i5 se surgentes piratre multum. pro dolor! no-
cuere l). In ilIo tempore inundante Oanubio in
Bawariis et st-agnante Reno, ita intffabilis po-
puli ac pecoris, edificiorum quoque et silva-
rum tali inpetu erutarum multitudo periit,
!O quod omnes harum habitatores parcium sua
vel antecessorum memoria iu numquam acci-
disse firma bant , hoc gementes ex variis cri-
minibus .suis tunc evcnisse, et post hrec ali-
quid magnum timentes sibi esse venturum.
!5 Equidem longe digressus redeam.
5ł. Rex a }Iersburg discedens, navigio
ad Harneburg venit. Ibi cum Sclavis confluen-
tibus plurima discuciens. pact: vero ibi łirma-
ta, rediit, et omnium festa sanctorum in HeJ-
50 manstidi celebravit; deindeque occidentales
properat invisere region es . . . .
54. Interca rex de Alstidi discedens. ubi
epiphaniam Domini celebravit. et Boliz1avi
nuntios pacem poscentes et confirmationem
35 Cum Misecone, eiusdem filio, fieri promitten-
l) Roczn. kwedł. tamże.
tes audi,'it. ad l\łerseburg venit, et ibidem łOł .
predicłi antistitis obitum comperit, et hunc
queritur ob presentem fructum, gratulatw
autem propter subsequentem interventum,
recordationem eius sumopere faciens. Post
hrec transit anohis, et purificationem sanctre
Dei genitricis in 1\Iagadaburg celebravit. Et in
ipsa die predictus Oddo, clericis comitantibus
ac lai cis , supplex ,"enit , et regis gratiam, si-
cut prius, ad complecionem eleccionis per
fidos intercessores postulat. Quos rex nulla-
tenus audit, sed capeUano suimet Unwano,
cum laude adve.nientium, etsi non spontanea,
episcopatum dedit; Oddonem per manus suc-
cipiens et promissa sibi pietate demulcens.
Tunc iussu regis et presentia eiusdem a Ge-
rone archipresule cum consensu et auxilio
episcoporum Ekkihardi et Thurgati Unwan un-
gitur archiantistes. Et interpositis diebus pau-
cis, Iiseco. Bolizłavi filius, cum magnis ve-
niens muneribus, rcgis efficitur et fidem cum
sacramento firmat. Dehinc cum honore magno
remittitur, et ut iterum veniret, delectatur.
In hiis diebus tempestas magna post solis oc-
casum contigit, ac omnes nos admodum tur-
bavit. [)iruit namque reccJesiam extra urbem
po sita m . qure de rubro faeta est ligno, re-
gnante primo OUone. Inccndium quoque plu-
rima archipresulis bona consumpsit. Insuper
regias pervenit ad aures, quod nepos meus
'Virinharius cum Ekkihardo, Hirimanni mar-
chionis fratre. ad Bolizlavum sine licencia per-
geret, ibidcmque multa gratire suimet contra-
ria loqueretur, eiusque nuncios hic sepe in
secreto haberet. Hoc omne rex graviter sus ci-
292
z
THIETM \RA
i 013. piens, utrosqu'c In suam ,-emre presentiam
iussit. Id cum facere non auderent, compre-
hensis omnibus suimet bonis. ut regi pote-
stati resisterent. diffamantur. Tandem nepos
meus gratiam ct inc.olatum CHIn predio suimet
et auro compara\"it. AJter ,-ero longe post cum
fideli interventu restituitur. Eodem anno \V on-
lef, heremita et ,erus Israhelita, 15 Kał. Apri-
lis obiit I).
55. In proxjma quadf3gesima rex ad 'Yerlu
veniens, diu colica passione ibi infirmatur et
muJta per visionem sibi re, elata sunt. Ad ul-
timum lacrimis et or3cione muJtorum com-a-
lescens, quia in tam brevi intcrvallo ad pl'e-
destinatum non valuit pervenire locum !l} , pa-
b-je'. schale fest um cum 'Ieinwerco sibi admodum
5.
familiari in Pathebrunnan digna veneracione
peregit; pentecosten autem nobiscum. In cu-
ius "igilia Bolizla, us cum securitate obsidum
apud se relictorum venit, et optime suscipitur.
In die sancto manibus Llpplicatjs mjles effici-
citur, et post sacr mlCnta regi au cclesiam
omato incedenti 3rmiger habetur. In 2 feria
regcm magnis muneribus a se et a contectali
sua oLlatis placavit, dcimleque regia largitate
his meliora ae multa rnaiora cum benefitio diu
Jesiderato susccpit, et obsides suos cum ho-
nore et l:eticja remisit. Post h:ec vero Ru-
cia m , nostrjs au hoe auxiliantibus, petjjt; et
m:łgna regjonis ilJius p lrtc vastata, cum com-
motio inter suos ct hospites Pezineigos 3 ) fie-
ret, eosdem quam\"is suimct fautores iussit in-
terfici omnes.
56. In diebus illis Bronhag, abbas Vulilen-
m j.
ił.
SIS, deponitur J et succedente sibi Popone
con\'erso et tUfiC Laressemensi pastore, hoc
monasterium, confratribus late discedentibus,
a priori statu mutatur. In civit<1ti Bernhardi
ducis, Liunberg dieta, eodem anno aeris lit 11
mira mutacio atque motio, et inmensus t('fI'
hiatus. Hoc stupet accola et se prius num-
quam "idisse testatur. Rex autem ad occiden-
tales pergens regiones, iter suum ad Longa-
baruiam uisposuit J et iterum ad nos rcpeda- tO
vit; et inde li Kalcndas Octobrjs discedens,
per Ba"ariorum fin es atlJue Swe\orum usque
ad locum, qui dicjtUl' . . . ., properavit. lIuc
exercitus undique conf1uit, et bene adiuvan-
tium voluntas patuit. Et hjnc usque au Ro- 15
mam rex sine omni scrupulo regina comitante
venit. .Ad supplementum huius itineris Boli-
zlavus antea invit ltus njl asspimvit, et in be-
ne promissis more solito menda'\. apparuit.
Insuper .mtea dom no pap:e Iluestus est per tO
ępistol:e portitorem , ut non Ijceret sibi pro-
pter latentes regis insiujas. promjssum prin-
cjpi apostolorum Petro persolvere censum.
Tunc "ero missis iIIo nuntiis f.:lCite rimatur.
qualiter rex jn hjis partibus haberetur; quos- 5
cumque potuit ab ejus gratia per hos amovere
conatus. Tantus fuit huie respcctus Dei, et
sic piorum queshit interventum, ac jta c1ue-
bat miłitis incljti firma fides, et de sacramen-
tis terribilibus adeo curaviU AUende lector . 30
quid inter tot f1agicia is facjat. Cum se mul-
tum peccasse aut ipse sentit aut ali(lua fideli
castjgatione perpendit, canones coram se po-
ni, qualiterque id debeat emendari, ut qure-
I) Roczn. kwedlinb. pod r. 1013 u Pertza III. 81. 2) do Akwisgranu. Ob. Roczn.
kwedlinb. 3) Pieczyngi siedzieli na 'V Oło8zczyznie dosi!,'gając naszego Pokucia.
KRONIKI.
293
ratur, preclpit, ac secundum hrec scripta mox
scelus peractum purgare contendit. :\laior ta-
men est ei consuetudo periculose delinquen-
r1i, quam in saIutari penitentia permanendi.
5 57. Huius ronpar et quasi collega Hardwi-
gus, a Longabardis falso rex appcllatus, ad-
ventum magni regis et potentiam excrcitus
doluit; et quia suis viribus huie ad nocendum
diffidit, in castelli munitionem se protinlls re-
10 cepit. hoc solum ingemiscens, quod rex ad
majorem tunc vocatus accessit honorem. Post
longam animi cxestu:mtjs deliberacionem Ic-
gatos ad regem misit, qui romjtatllm quendam
sibi dari peterent. et coronam sui met cum fi-
151ijs ei redditurum veraciter promitterent. Hoc
cum consilio quorundam 3cquiescens facere
re"\{ noluisset, ut in sequentibus enucleabo,
ad magnum suis familiaribus provenire dam-
pnum id postea persensit. Sea priusqllam hrec
!O aggrediar, qure superius indiscussa oblivione
preterii, preseriptis jnterponere conor.
58. Fujt quidam Brun nomine, eontempo-
ralis et conscolasticus meus, ex genere cJa-
rissimo editus, sed divina miseratione pre
5 creteris parentibus inter filios Dei electus. Hic
ab Ma, vencrabili matre sua. unice. dilectus,
magisterio Geddonis philosophi ') traditur, et
omne quod habere debuit, cum habundancia
suggeritur. Huius pater erat Brun'l). senior
30 egregjus ('t per cum'ta lawłabilis, amicus mihi
consanguinitate et omnibus erat proximus fa-
rniliaritate. Filjus autem eius et equjvocus cum
mane ad scolam ire debuisset. antequam ab
hospicio e'"{iret, veniam petiit, et ludenti-
bUS nObjs in oratione is fuit. Ocio negol:ium
preposuit. et sjc fruetificans ad maturitatern 997.
pervenit. A tercjo desideratur Ottone et suc-
cipitur. quem non longe post deserens, soli-
tariam qu('sjvit vitam, et de opere suo vixit.
Is vero post mortem gloriosissimi imperatoris,
regnante tunc secundo Dei gratia Heinrico.
ad :\Iersburg veniens, bencdiccionem cum li-
eencia domni papre cpiscopalem ab eo peeiit,
et eius iussione ab arehiepiscopo Taginone
consecracionem. et quod ipse detulit huc pal-
lium ibidem suscepit. Oehinc ob lucrum ani-
mre laborem subiit diversre ac gr3ndis vire,
castigans corpus inedia et crucians vigilia.
l\1ulta a Bolizlavo creterisque divitibus bona
suscepi( 3 ), qu:e mox reeclesiis ac familiaribus
suis et pauperibus. nil sibi retinendo. divisil
In duodecimo conversionis ac inclitre conver-
sationis sure :Inno ad Pruciam pergens, ste-
riles hos agros semine divino studuit fecun-
dare; sed spinis pululanlibus, horrida non
potuit f.lcile molliri. Tunc in confinio predic-
tre regionis et I1usci;E rum prrdicaret, primo
ab incolis prohibetm', et plus euvangelizans
capitur , deindeque amore Christi. qui :eccle-
sire caput est. ł 6 KaL Marł-ii t ) mitis ut agnus 1009.
decollatur cum sociis suimet ł 8. Corpor3 Łot
martirum insepulta iacuerunt. quoaa Bolizla-
vus id comperiens eadem mercatm' ac domui
suro futurum acquisivit solatium. Facta sunt
autem h:ec in tempore serenissimi regis Hein-
rici, quem Deus omnipotens triumpho tanti
J) Geddo. przełotony szkoły magdeburskiej; o nim mówi autor nitej VII. 2 5. O
Brunonie tym, ojcu ś. Brunona, obacz Annalistę Saxona pod r. 1009 i 11 06. 3) Obacz
str. 224. C) Roczn. kwedl. mówi pod r. 1009: 7 Idu.s Martii.
294
z
THIETMARA
Łuk.
ł6. 9.
presulis honorificavit, et ut multum sp ero , pleri prohibet ambicio, ceca semper. Germa-
salvavit. Pater autem predicti antistitis longe num enim, quem merito pre hiis diligere
post infirmatus, et ut ipse mihi n3rravit, pre- debuit, verebatur, et ne umquam ad se
cepto filii, monachicum suscepit habitum, veniat, diligenter custodire conał.ur. Boemi
et ł4 Kalendas Novembris in pace quievit'). regnante Zuetepulco duce quondam fuere 5
60. lllud etiam adnectendum est, qualiter principes nostri\!). Huic a nostris parentibus
Othelricus, Boemiorum dU'(., mammona ini- quotannis solvitur cen sus , et episcopos in sua
quitatis interpretat.us, Bosionem illclitum sui- regione l\Iarierun 3) dicta habuit; quod omne
met militem c:eterosque complures interfici is et successores sui superbia tumidi perdide-
preceperit, eo quod hos fratrem adiuvare exu- runt, quia omnis humilitas, euvangelio teste, 10
lem a falsis murmuratoribus audierit, et crescit et arrogantire sublimitas minoratur.
omnes caute in hiis cladibus discerent, qua- Sine maximo timore in hiis nullus dominatur
liter sibi in futurum precavere debuissent. provinciis. Caritas pura gemit exclusa, quia
Quod dominus in utroque testamento iubet regnat ibidem periurium cum fraude socia.
observari firmiter, id in hiis regionibus com- 15
L I B E R VII.
ot
łOIł. 5. Inperator autem, transcensis Alpibus, cum clientibus satellites, armati conveniunt,
creterisque adiacentibus prO\inciis regendo et ex his unus, VuUerd nomine, vulncre diro
decursis, natale Domini celebravit in Palithi. tardatur. Scd una ex mcillis cum se pariter o
Et post hrec ad Merseburg veniens, Bolizlavi abduci rogaret, et iussu senioris sui hanc su-
fide m et auxilium suis innotuit tidelibus, et ut mere Alvinus nobilis voluisset, vaUatuf undi-
ab eis ad excusationem aut indictre rei cmen- <lue, et nepotem meum iam tunc egressum
dationem is vocaretur, unanimes poscit. Inte- revocat in auxilium. Hinc antequam ei succur-
rim nepos meus, com es 'Virinharius, instin- reretur, pro dolor! oppetiit. Et dominus eius t5
ctu malesuasre iuventutis et dolosarum ma- aaveniens, infra clauditur, et ab uno servo-
chinamento mulierum cum paucis ad urbem fum sauciatur; quem protinus lancea perfos-
list. Bichlingi vocatam dominica die venit, et do- sum muro infixit, et cretefos, ut sibi propius
7. mnam eiusdem Reinildam prius a se deside- accedcre non auderent, terruit; et cum suos
ratam fraudatis custodibus rapuit invitam. :Xam- longe cum matrona iam cxisse, sibi autem :)0
<lue inperatori, ut nullo absque scientia et nuJlum evadcndi locum patere vidisset, reli-
consilio suimet umquam sociaretur marito. cto protinus equo. se dimisit a muro, et a
hrec antea firmiter promisit; et ob hoc cum I lapide sequenti admodum depressus, tristes
c1amore et eiulatu deducitur. Hoc audientes vix pervenit ad socios. A quibus usque 'Vi ad
I) W kalendarzu merseburskim pod 18 października zapisano: Brun .conver8UI obiit.
9) Por. str. 49. 3) Morawia.
.
KRONIKI.
295
villici cesaris domum portatus, ibi cum pau cis prł'sentiLus illud se quamdiu yiyeret impletu-
est demissus, et dominam cum ma gna festi- rum promisit. Et quia SCiU1US, multo sacius
natione ayexerunt, nunc hie nunc illic cum ea esse, bonum non vovere Deo quam postea
latitantes, auventulIl domini sollicili presto- declinare, rogitemus cum, cui h:ec dedit pro-
1) lantes. Sed yillicus iniquitatis hospilem infir- missa, sicubi ea humanitatis gratia seu malo
mum inperatori mox prodidit, et eius men- is fregerit ortatu , ernendatione condigna resi-
tern fecit nimis hilarem. Spcravit enim, eum pjscat. Post inperatoriam lamentationem opti-
in suam venientem potestatem in exemplum mi quique dedere consilium, ut, compre-
aliis periturum, aut precio ineITabili ab hoc hensis omnibus suimet bonis, domna revoca-
tO redempturum. Nox iam erat, et Remhardus retur, et huius rei auctores aut capti presen-
ac Guncelinus et Willehelmus cornites cum tarentur, aut fugientes usque ad mortem per-
suis militibus a cesare missi, ubi egrotus ia- secutionem patercntur; ipse autem comes su-
euit, yeniebant; et hos adfuisse I) \Virinharius perata infirmitatc, si culpabilis efficeretur,
a suis presl'iens, sibi familiarem "Tjllehclmulll capite pri\"aretur; si autelll h:ec omma cum
t5 salutat, c:eteris duobus indiccns, si gladjum consensu matronre acta fuissent, optime ute-
elevare potuisset, quod numquam in eorum retm' sponsa. Frater meus comes Heinricus
potcstatem incolumis ,.enire voluisset. Wille- h:ec ad implenda ilico miUitur, et ut ad AI-
helmus yero eius mInera ligans , ct quod ad stidi ad pubIicum ,-enirent colloquium, iube-
)Ierseburg, ut sibi iussum fuerat, venire nul- lur. 1Il0 tunc proficiscente, predieti comites
!O lo modo valuisset. illtelligens, a suis fecit ad, enerunt, et cesari qure facta sunt nuntia-
eum portari ad pro'iimam yillam Elel'stidi\!) yemnt. Postcra die, id est in sancti festivitate
dictam, ibiy'ue in dom o njmis lapidibus firma- )Iartini, 'Virinharius pacienti animo adver3a
ta precepit custodil'i, ipse cum suis ad inpe- qu:equc sustinens hactenus, exspira, it, nul-
ł'atorem rewrsus. Eodem die nos ad presen- lum hostibus lucrum, sui s autem im-incibile
25 tiam cesaris yocati, quali presumptione suum d:Hupnulll ł'cIinquens. Ob hoc rex h'islatur,
nepos meus inteITuperit votum, ab eodem fle- et Thiedricus hostis eius lacrimatur. Hoc ego
bili lamentalione percepimus. amque cum comperiens, Thicdrico nepot.i meo abeundi
Brun a :\Iilone inimico cius in dom o proprja, licentiam petii, et corpus amici per satellites
ubj omnibus est pax habenaa, occidcretur, meos de lUiminlevo, ubi tunc abbacia fuerat,
30 idque ab omnibus indigenis inperatori lugu- ct RcinoIdus eiusaem proyisor egregius de-
briter intimaret.ur, multum rogatus, ut suorum bita hoc procuravrrat humanitate; :ul Helpi-
more ant.Cl'eSSOl'llffi tam sceleratis hominibus Ihi, uLi hoc expeclaL lm, rcami_ Sed eodem
predium cum incolatu prohiberet, idquc sa- iam tllnc nimis fet en te. exsoh-i protinlls vi-
era men lis łirmare ex sua parte iussisset, ele- scel'a iussi. iuxl recclcsiam iubens sepeliri
35 vatis maniLus omnipotenti Deo et cunctis I meam, et usque ad 'YalIibizi iIlud proseque-
J) lepiej adeue. I) Allerstaedt.
296
z
T H I E T M A R A
łOU. bar, ponens ad levam dilect:c coniugis. Post generos suos gratiall1 eiusdell1 nudis pedibus
t 4 dies domna Swonehild, socrus eiusdem, '}ucrentes misericorditer suscepit, et tunc de-
lisI. morte subitanea fi Kalendas Dccembris obiit I). mum nugigerulus ut hrec cerneret presentari
6. Interim cesar in i\lstidi populis iura aa- iussit, et publice domino eius respondit. Hil'
bat, et ut presentes affirnwbant, meis hrec cum ali.., quam cesar preceperit, domi retu- 5
amicis denegabat. Insula qu:c Porei\!) dicitur, lisset , cum prefato comite pacem firmare cu-
quia prius comes Bernhardus predictum vo- pienti iussu ducis infausti remiUitur, et in con-
luit occidere 'Virinhariull1, per iniustos iudi- "pectu inperatoris et principum eius falla'{ et
ces sibi eam cesar precepit assignari. Hoc inviceUl disturbans esse convincitur. Tunc
\Vicmannus comes prohibet, et iniustum esse iterum Bolizlams se ad excusandum, vel in- 10
affirmat; omncs populi mussant et Christum obedientiam ad emendandum a cesarc voca-
Domini peccare occuIte clamant. Ibi tunc stel- tus, in presentiam eius venire noluit, sed co-
la multis in medio apparuit aie. In octan ram principibus suis hrec fieri postula,'it. SClł
sancti Andree Rigmannus presbiter. qui rec- quantam ei benignitatem imperator prius osten-
clesire prefuit sure 85 annos, in Christo obiit. del'it, lector, aUende!
J"ld. Et inde exiens, natalc dominicum in Palithi 7. Prefatus dm. , mille artium scientia
i5.
łOł5. coluit, et in 4 feria ante pascha ad 'Iersburch plenus, filium suimet }\liseconcm ad Othelri-
venit. In ccna Domini crisma in eius Pl'esen- cum, Boemiorum prmisorem, misii, ut me-
tia indignus benediAi. In vigilia autem sanctre mores muture consanguinitatis se invicem pa-
kwieL resurrectionis; qure tunc fuit j Idus Aprilis, cificarent et cunctis hostibus suis et maxime o
i H.edbald abbas 'Virdunensis obiit. et Hethcn- cesari pariter resistel'ent. IIIe ,"ero hoc omne
ło. ricus, eiusdem ccnobii prepositus eligitur. In in detrimentum sui esse compositum a vcra-
die sancto archiepiscopus Gero missam canta- cibus accipiens, hunc comprchendit. ex con-
vit; et interim Othelricus, Boemiorum dux, sociis eius optimos quosque interficiens, ac
advenit. et dies hos sollemnes duximus ad- creteros una cum seniore capto Boemiam rf'- !5
modum hilares. Interea Hirimannus marchio duxit, ac in carcerem proiecit. Quod cum in-
pascha duxit cum socero 3 ), et inde "ix solu- perator comperiret, Thiedricurn nepotem me-
tus, ad imperatorem cum nuntio eiusdem Stoi- um ilJuc misit. ut satellitem suum sibi redde-
gnewo diu exspectatus "eniŁ. Idem legatus ret, ct si de gratia suimet aliquid curarct,
mentiri semper solitus ad cesarem in occiden- hunc nullatenus perderet. Cui hoc fertur de- jO
tali parte. plus ad perturbandum . quam, ut disse responsum: Senioris mei iussa in omni-
simulavel'at, ad pacificandum, ab instabili se- bus segui Ictm pMse qllltm t'elle, miM admodwn
niore suo missus est. Qucm cum consociis! necesse est. Eripuit me ?luper illdignwn omnipo-
suimet inperator suis familiariLus committens, ! lem lJeu8 de ore leoniI, eiusque catulum in per-
26.
t5
I) W kalendarzu merseburskim zapisano pod 26 listopada: Suoneltild Cometi88a obii!.
l) Wyspa na rzece Elbie niedaleko od Jerychowa i Gentinu. 3) z Bolesławem Chrobrym.
KRONIKI.
291
fliciem meam missum milti tradidit. Et si hune
liberum abire permitto, cerlos lwstes in patre et
- filio semper lwbeo; sin autem relilleo I aliquem
('um eo (ruclum me acquisilul'um sperabo. \'i-
5 d-eat dominus meus de hiis omnibus I quid sibi
placeal ae m;hi aliqualenus proficial, ellwc to-
tUIII devotus illplebo. Srd cum Thiedricus cum
har legationc rewrłeretur, alius mox eeleritcr
remiuitur, qui eundem miui rogaret, {h'miter-
tO quc ei prccipcrct. promiUcns e part c cega-
ris omnem cius excllldi sollieitudincm et bo-
nam fil'mari pacem. TUllc Othelricus nolcns
\'olcns capti\"um reddidit, et imperatorcm mul-
tum plac:\\"it. llolizla\"us autem dc erepeionp
t5 filii supra modllm g:i\"isus I pcr internuntios
suirnet condignas cesari gratias cgit.; postu-
lans , ut cum siLi ad honol'pm, inimicis autcm
suis ad dolorcm rcmiUcrpt ct futuram utrius-
Gue rcmuncr ,tionclU ipsc ycracitcr agnoscc-
20 ret. Quod inperatOl' lunc non posse fieri rc-
!;pondit, scd cum aa IcrseLurg ycnirct, cum
communi pl'incipum consilio suorum yolun-
Mi suimct se tun.. satisfacturum prornisit.
Hoc Bolizla\"Us ut aUa!\ it., non Lenc suscepit,
5 qllaliterquc filium in suam redigf'ret potesta-
tpm, semper tacita mentc et crebra Icgationc
I'c\'oh-it.
8. Ad condictuP-1 ecsar ut ycnit locum,
cunctos optimatcs, quid sibi dc hac re esset
30 facicndum, eonsuluit. E quibus Gero archi-
episeopus loquitur primus: Cum tempus (uil
et cum t'estro ltonol'e id fieri potuit, me ista hor-
lantetl& non exaudislis. Nune a vobis esl mens
Bolizlm.i ob longam filii ,'elentionem et CU$to-
J) t. j. przysi gi. !2) Kau.ffunge-n,
l'ZOWę Kunegund , jak. objaśnia Ursyn.
MonumentA Pol. Hi't. Tom. I.
diam aversa I et vereor, si hunc sine obsidibw łOIli.
aul ali;s confirmationibus remillilis I ut in po-
ste1"um fidelis sel'lIilii in ambobus careatis. Talia
loquentem maxima presentium turba conse-
qui tur et pars corrupta. id cum honore ma-
gno fieri non possc, ingeminat. Vicit pecunia
consilium, et ut hoc Bolizla\"o carius esset. in
fidem sualll, et cum omnibus qu:e habebant,
)Iiseconem h:ec a cesare suscipiens reduxit,
ct prom issa perccpit, ammonens cundem et
filium, ut memorcs Christi et firmre Dei l).
nullum c€sari incommodum amplius inferrent,
nec su os decipi paterentur amicos. Huic dulci
ortatui fistulre blandicntis mo c ab hiis proti-
nlls respondetur. quod factis postmodum nul-
latenus completlIr. Quamvis enim hiis aut fi-
des par'"a sit aut nulla, tamen hoc nobis in-
pllt:mt. quod ex parte cesaris et nostrorum
is tam sero remittitur, qui in numero mili-
tUIll habebatur. Hoc eis erat sempel" in ani mo.
et propterca se in presenciam cesaris non
Yenire, affirmabant. Et \"erllm est, quod "OX Łuk.
l . . I . tł. ł8.
cu:mge Ica testatul" . excusahonem a Iquam
hunc querel'e, qui ab amico familiari medita-
tUło diseedel'e. Hrec inperator agnoscens. a
Hobi:; discessit , et proximos rogationum dies
in Capungun\!) fuit, quo ipse curtem suam de
ch.itat.c Cassalun 3 ) dieta transtulit ; et ibi cum
consilio sui archipresulis Heriberti predictam
lIethenrico curam commendayit. Intcrim ec-
elcsia ineipitur nostra , presente 3rchiepiscopo
Geronc I cuius primos posui lapides in mo-
dum sanct:e cl'Ucis 15 Kalendas lunii. Et tra-
ctatis ibidem 4 ) rebus necessariis, in ,'igilia
klasztor niedaleko od Kaselu , zało:1ony przez cea&-
3) Kasel. ") t. j. w Kauft'11Dgen.
sa
298
z
T H I E T M A R A
łOIS. pentecostes ad Immedeshusun ') yenit, illic ei coelitus per colurnbam iussum fuit. Et hic
cum antistite :\Ieinwerco hanc sanctam festive el'at tantre longitudinis, ut omnes, qui eum
ducens soUempnitatem. ,'iderant, nimi s ammirarentur. Ipse vero re-
9. Illic Yal, Corbensis abbas, prius ab cura diens, cunctis interroganlibus inuicat iussu
suspensus . deponitur, et unus ex Larsemen- cesaris, se ad .Aquasgrani post expedicioncm 5
si monasterio Dmhtmer sine fratrum consen- ycnturum, et responsum ab eo ibidem accep-
su predictorum assignatur. Quo ad sedem su- turum. Et quia hanc admonicioncm et crebro
3m in hac ,enienti ebdomada, omnis congre- aliam innumerabilem inperator sprcyit. vin-
gatio exceptis 9 flens abiit, et ut Liudulfus dictam srnsit. In nati\"itate sancti loh:mni
abbas predixit, locum hllnc pene vacuum non b:lptistre. qllre tunc proxima crat, ad Gosleri 10
spontc reliquid. 1 * cesar ,-eniens, Emasti dur:ltllm nepti suro et
1 ł. Ad supramemoratam sollempnitatem et filio eius dedit; et inde ad Iagathaburg pro-
ad predictum locum quidam rusticus de occi- ficiscens, interventum Christi militis )lauricii
duis veniens partibus, novam imperatori lega- ad exslIperandam hostis BolizJavi contumatiam
tionem detulit, et hanc nullo nisi eo soli um- suppliciter rogavit. Dehinc ad locum. qui 15
quam aperire voluit, portans adhuc stimulum Sclancisvordi 2 ) ,'ocatur. cum exercitu glomc-
hunc, quo tunc pecus arans mina,-it, cum hoc rato pel'rexit, et magnllm comprO\'incialibui
1 * TV rfkopismie bl'Ux£lskim dodano: Quia in 'Visem, qum dieitur Hocwar. Lotharius 3 )
vero huius cenobii meneionem sepius feci, imperator venit cum oricntalibus Franeis in
libet aliqua de eius inchoacione et reetori- Sclaviam, et eorum regem Gestimulum oeci- O
bus breviter dieere, quia unum ex antiquis- dit, ceterosque subegit et dedit eecIesie Cor-
simis est. Anno dominice inearnacionis octin- beiensi, ipso anno dedieationis eius, ut ero-
gentesimo vicesimo secundo Liudowicus impe- nica testatur. Insuper regcs et principes ('t
rator augustus, Karoli )Iah'"lli filius, imperii ceteri nobiles ipsum locum multis divitiis et
sui anno decimo, per venerabilem Adc1har- prediis ditaverunt, et Romani pontifices ma- 5
dum, antiquc Corbeie abbatem, hoc ceno- gnis privilegiis et honoribl1s cxtulerunt. IDe
bium fundavit, in mcmoriam, unde ecpisset, requiescit inclitus martir Vitus, scptcnnis
Corbeia nova loco nomen imponens. Ipsc tra- puer, translatu8 eo de Francia per 'Varinum,
didit eidem loco mulŁa predia, 8eilicet Hn- eius Ioei primum abbatem, cuius martiris pa-
xeri villam, Eresburg et Meppiam abbaeias. trocinio Saxonia rerum Buarum prosperitate :50
Huius vero filius Liudwicus contulit nobile in immensum excrevit. Situs eBt bic locus su.
donum, abbaciam scilicet in Visbike, et de- per fłuvium 'Yiseram in episcopatu Padcr-
cimas in episcopatu Asncbruggi cum decima- brunnensi.
libus ecclesiis. Tradidit quoque piscaeionem
') Dz IrlUn8hau8en, mi dzy l\lindł} a Geismaryq.. !!) Miasto dziś nieznane, leżało,
ile się zdaje, niedaleko Torgau. ') Roczn. kwcdl. pod r. 844 u pcrtza III. 46.
KRO N
et marchioni eorum Geroni intulit [damnum).
8 Idus Julii fit nostra congregatio, et pro de-
fcnsione dcbita habitatoribus hiis predatio ma-
gna. Postqu<1m nostri .\)bim tr3nsierunt, in-
5 peratrix et ego cum ilIa ad l\Iersburg pergen-
tes, cesaris adventum in his partibus expecta-
vimus. ostri autem ut ad pagum Lusici di-
ćtum yeneruńt J a prcsidio ex Ciani I) urbe
cgresso temptantur ; quod agnoscentes ma-
tO gnam ex eo multitudincm occidunt, et Heri-
cum, qui dicebatur Supcrhus, et qui ex no-
stra regione ob omicidium iHo fugit, captum
in \'inculis cesari presentabant. Indc usquc ad
Oderam inpcrator profectus, ad locum, qui
t5 Crosna!l) dici ur, optimos ab exereitu ad li-
seconem ibi turmatim seacntem misit, ut eum
de prom issa sibi fide ammonerent, ct ne pro-
pter eum ab inperatorc sua perderent bona,
cum dcdicione sua preoccupare ,"oluisset, un-
O animiter rogarcnt. Quibus is talibus respon-
dit: A[Jlwseo me gralia cesaris ab inimiei pole-
statt ereplllm ae vobis {idem promisisse; el eam
libenter in oTnmbus adimple,.em, si liber ex;ste-
rem. Nllne autem, ut ipsi scilis, sum mei palris
!5 dominia subditlls, et quia ille hoc prohibet, et
tui mi1iles hie modo presenles talia fieri non
pacilmlllr. invitus omitto. Palriam, tjuam queri-
lis, meam, si POS8UT,ł, de(enderc tJSqlle. ad ad-
ll ntllm mei patris vo1o, et tune cum ad graliam
so cesaris et ad amorem veslrum illclinare rupio.
Hoc nostri audientes, regressi sunt, et h:ec
inper3tori responsa dctu)erunt. Intcrim Bern-
hardus dux cum suis fautoribus, episcopis ct
K I.
299
cornitibus, et profanorum turba Liuticiorum, tOHi.
ab aqui)one Bolizlavum peciit, et hunc pre-
sentem, munita undiquessecus Odera, habuit.
12. Cesar autem in inventione Christi pro- sierp.
tornartil"is Oderam transmeans , rełuctantem 3.
Poleniorum multitudinem admodum prostra-
",ił, et nemo ex nostris nisi Hodo inclitus iu-
yenis cum Ekkrico et alio Guncelini comitis
satełlite cecidit. 3) Hic cum Sigifrido, Hodonis
filio marchionis, ab imperatore accusatus, eo
quod Bolizlavo nimis familiaris actenus fuis-
sct, eodcm dic viri)iler se expurgant, et a
suis Hodo longc digressus, cum hostes solus
fugicntes insequcretur, sagitta per caput in-
missa primo oculum et post viłam perdidit
istam. Sed cum 1Iiseco eiusdem corpus co-
gnosceret, qui a eius apud nos fuerat custos
et sodalis, multum fle,-it, et id benc procura-
tum ad exercitum misit. Eorum autem. qui
ex parte hostiłi oppecierunt, non minor era(
numerus quam sexcenti, predam relinquentcs
nostl"is incffabilem. Hoc Bolizlavus, ubi tunc
mansit. ab internuntiis festinantibus mox re-
sci\"it; et quam,'is eo libenter pergere yolu-
isset, tamen prescntibus inimicis introitum
patescere ausus non est. Quocumque nostri por.
Owid.
in na\"ibus declinabant, ilIuc ipse cum suis F:ast.
cquo sequcbatur alato. Ad ultimum ,'cro ere- :5.
ctis ccleritcl" \'elis, nosłri per omnem unam
na\"igabant diem, et inimicis eo tunc comitari
.
non valentibus, litus optatum securi compre-
hendunt, et proxima incendunt loca. Quod
cum eminus dux prefatlls agnosceret, morc
.) Dziś Zinllitz w dolnych Łużycach. !!) Krosna na ujściu rzeki Bobry do Odry.
W kalendarzu merseburskim pod dniem 3 sierpnia zapisano: IIodo et EkkricU8 cum muZ-
ti8 interlecti tJUnt. Por. Roczn. kwcdl. pod r. 1015 1 tudzież pekrologium luncburskie,
300
z
T H I E T M A R A
iOłb. solito fugit, et nostris fiduciam et locum no-
cendi invitus concessit. Dux vero Bernhardus
cum suis impcratori ad auxiliulll. sicut ci prius
iussum est, yenirc cum cquivisset, per pe-
dites clam missos ci eventum rei et necessi-
tatem inobedientire indiccns, vasłatis circum-
quaquc iacentibus locis. domum rediit. Othel-
ricus quoque, qui cum Bawariis au ceS3rcm
venire debuit. ob muItas causarum qualilates
dimisit. Et quamvis hii imperatorem non co-
mitarcntur, tamen fidele servitium sua vicini-
tatc ostendunt. f'amquc Othelricus quandam
urbem m3gnam, Businc I) dictam , petiit. et
in ea non minus quam mille yiros absquc mu-
lieribus et liberis capiens, incendit eandem,
et victor remeavit. Heinricus autem. Orien-
talium marchio, cum Bawariis. compcricns.
Bolizlavi milites iuxta sc predam fecisse, pro-
tinus insequitur, et ex hiis fortiter resistenti-
bus octingentos occidit predamque omncm
resoh'it.
ł 3. Interim Redingus, :\Iagadaburgensis
prepositus, Nonas Augusti in Christo obiit.
Iense codem et 14 Kalcndas Septembris Ei-
la, venerabilis cometissa obiit et in monaste-
rio, quod ipsa construxit'), ab E,-erhardo 3n-
tistite 3 ) traditur sepulture. Sed antequam hrec
omnia cesar comperiret, multum sollicitus.
quam,"is parvo uteretur exercitu, tamen po-
testativc, quamdiu voluit. in hiis part.ibus fuit.
et tunc rcversus ad pagum. {Iui Diadesisi di-
citur. venit in angusto, pro dolor! castrame-
tatus loco, ubi nullus, excepto apum magi-
slro, qui ibidem tunc interfectus est, sedit.
Bolizlavus autem audicns, imperatorem aliam,
quam inh'aI'ct, via m hinc exiturum, iuxta Ode-
ram omnimodis sua firma,-it. Sed cum hunc
iam abisse comperiret, magnam pcditum
muItitudincm au locum, ubi nostcr consedit 5
.
excrcitus, prcmisit, precipicns eis J si aliqua
oportunitas s bi accidissct" huills saltem ali-
quam partem ledcrc temptarct. Insuper abba-
tem suum, Tuni nomine. sim ulata pace ad
cresarem misit, qui protinu ab eo cxplorator tO
esse cognoscitur, et iLiaem. {Iuousquc omnis
pcne c ercitus, factis in preccdenti 1I0cłc pon-
tibus. paludem transccndcret prciacentem,
detinetur. TlInc illc, monachus habitu, sed
dolosa vulpis in actll. et ob hoc amatus a £10- t5
mino, rediit; et imperator Gcroni archiepi-
scopo. et Geroni inclito marchioni, ac Bur-
charuo comiti palatino, rcsiduos commitens,
. -
progreditur, et lit se solito cautius circum-
spiecren!, ortatur. Post hoc ab hostibus pro- 20
pe in silva latentibus magnus clamor lerni...
mugitibus attollifur. ('t mox nosfrum agmen,
sagiUariis intermi:\t.im currcntibus, ab hiis ap-
petitur. Quibus primo conflicłu secundoque
fortiter resistunt, et ex eis mult05 palantes 23
occidunt. Sed fugientibus quibusdam ex no-
stris, confortali hostes glomcrantur, et no-
stros iterum incllrrenfes dissipant J et separa-
tos sagittis fallentibus perdunt. Gero autem
archiepiscopus et BurcLardus comes vulnera- 30
tus vix evadentes, cesari hrec refcrebant. Liu-
dulfus autem iuvenis cum pau cis capitur , et
Gero ac Folcmarus comites, cum 200 militi-
bus optimis occisi, spoliati sunt 4 ) J quorum
l) Podobno miasto Bndyszyn, o kt6rcrn autor mówił już W)"żcj VI. 37. !J) W Szwejn-
fnr ie. bambergskiego. C) \V kalendarzu mel"8eburski pod 1 września zapisano: Gero
KRO N I K I.
:)Oł
nornma ct animas Deus omnipotcns miseri- I milatur. Quro Gcro archicpiscopus tunc tcrrro łOI5.
corGitcr respiciat, ct nos. quorum culpa hii commcndans. domnam Aethclhcidam ciusquc
tunc oppeticrc, sibi per ChrisLum rcconcilict, filium Thietrnarum et merentf'S amicos ac mi-
ct nc qui d tale uJterius pacian1ur, cJcmcns lites so)alur.
S custodiat. -J j. Intcrim c:-csar cum sui s aJ SII'e)am ur-
- J.t. Impcrator ut hoc łristc nuncium audi- bcm pervcnit; ct l\Jiscconem cum exercitu
vit, ad toJlenaa inłcrfcdOl'um corpora rcdire subsequi scicns, IIerimannum marchionem ad
,.o)uit; set muJtorum tardatus consi)io, iu qua- 1\Jysncnsis uefcnsioncm civitatis propcrare iu-
si invitus omisit, et Acidum antistitem, qui bct. Ipse vero ad :\Ierseburg recto tctcndit
tO cis licentia infausti ducis sepulturam inpendc- itinel'c. 11iseco autem a patrc nefario instru-
ret et Gcronis corpus marchionis inploraret, ctus, ut primo nostros abissc divisos nullam-
remisił. Ycnerabi)is vero pater cesari ,.0)lInta- quc posl se custodiam esse re)ictam sensit,
ric consenticns, concito cursu re,'cl,titur; et Idibus Septembris .A)bim iu'da urbem predi- wr7eś.
ł5.
ut miserabilem aspe:xit stragem, Ocbi)itcr in- ctam 2 ) cum 7 legioniblIs in ipsa transccnJit
tS gcmuit et suppliciter pro hiis oravit. IIunc aurora, quosuam circumquaque iacentia va-
cum victores et tunc in preda solum moran- stare, alios vero urbem precipiens inpugnarc.
los, eminus vidcrunt, ue consequentibus ti- Quou 'V cneinici 3) conspicientes sequc tueri
midi primo fugerunt, ucinuequc propius acce- possc acspcrantes, sllperposit:e civitatis mu-
dentcm saluła,'ertmt et sine omni łfcnsione nicioncm, relictis pcne omnibus suis, ascen-
!O cum abire pcrmittunt. Hic a Bo)izł:.vo. mul- uunt. Ob hoc hostes admodum gavisi sub-
tum de pcrnicic nostra gaudenli, quoł] posłu- urbium inłr::mt rdictum, et hoc ablatis rcbus
lat inpetrans, sine mora rcdiit, et corpora so- inventis inccmlunt. et supcrius castcJlum in
ciorum cum ffiagno laborc inimicis favcntibus uuobus locis acccnsum inf<ltigabililcr aggre-
sepelivit. Funus autem predicti marchionis et uiuntur. lIirimannus ,"ero comes videns am..i-
!5 socii eius "Tidredi usque ad M 'sni fecit rc- liatores su os admodllm pauros iam defecissc.
duci. H:EC ibi.lem lIiri,.nannus comes f1ebilitel' Christi pictafem et cius incliti marl)Tis Donati
slIscipicns, et usquc ad Xoyam U1'bem, ubi inłercessiom'rn sancfam prostrafus postulans,
Gero, .\gripinensis arcIJicpiscopus, et TbicL- mulicrcs ad succUlTcndum hortatur. Qu:e pro-
marus marchio, frater cius, vitricus ist.ius, pugnacuJ:.ł aftingentcs, Iapidibus yiros adiu-
o pater autcm inłcrcmpti comitis, in honore Dci vant, igncm inposih m. quia defecit aqua,
senitricis et s3ncti martyris C 'priani. re3nante rncaonc cx(ingunł, et Dco gratias! inimici fu-
sE'cundo OUone, lbbarial11 constrm:crunt 1), rorcm et audatiam mimlUnt. Hoc totum JIise-
cum fratribus suis GunUerio ar Ekkihardo co- co dc montc iuxta posito cernens, socios ad-
et WolCmm"U8 comites cum 8ocii8 8uimct 200 pcremti 8unt. Por. Roczn. kwedl. pod r. 1015.
J) Por. Chronogr. Saxona pod r. 971. Iiśni . 3) 'Yyżcj nazpvał ich autor TVelhenici;
'\Vydawcy niemieccy Thictmara mniemają, że wyraz ten jest identyczny ze słowiańskim woj-
nik, polskim wojownik.
..
302
z
TnlETIfARA
łOłS. ventantes exspectat. Qui depopulantes, et ubi
ignis inveniebatur omnia usque ad Ganam I)
fluvium concremantes, sero Ia sis reverluntur
equis, et ibi cum seniore suo cras ad m'bcm
pugnatur'i pernoctarent, ni AILim rrcscere vi-
derent. Propter hoc cxercitlls nimi s deflltiga-
tus cum securitate inopinata remeavit, et du-
cis sui cor anxium bac prosperitate rele,'avit.
Imperator autem hrec ut audivit, quoscumque
tunc colligere potuit, ad succurrendllm suo
marchioni propere miUit, ct suburbium non
longe post redintegrare precepil Ad huius
operis supplemenlum ct custodiam Gero ar-
chiepiscopus et Arnulfus presuI 8 Idus Octo-
bris cum comitibus creterisque compluribus
conveniebant. Hiis omnibus' ego longe infe-
rior interfui. In 14 diebus incepta ad unguem
nos pen]ucentes, abi,'imus, commiUentes ur-
bem Fritherico comiti ad .{. ebdomadas.
ł 6. Gero archiantistes et ego, eiusdem co-
mes, ad locum, qui JIucherini 2 ) dicitur, ye-
niebamus. fbi tunc ego de promissis dlllcibus
cum ammonens, percepi ab eoJem cum ba-
culo eius, quem hodie teneo, parrochiam su-
per has 4. urbes: Scudizi, Cotuh I Bichini et
Vurcin, de residuis 5, I1burg, Pauc, Dibni,
Liubanizi et Geserisca, diffcrens ac in poste-
rum dicens relicturum. S Kalendas - Sovcm-
bris. presentibus hiis testibus: Heribalao, lIe-
pone I Jbone, Cristino atque Seberto. Eodem
die ad urbem Curbici 3) dictam vcnimus, ubi
convenientibus 3rchiantistitis militibus id ma-
nifestavi, quam misericorditer erga me senior
suus egerit. Ibique de infirmitatoo venl'rabilis
Fritherunre comperivimus I ad cuius hospicium
tunc nos fuimus; qure, pro dolor, in sequenti
die, id est 6 Kalendas No,"embris, hominem
exuit interiorem. Inde archiepiscopus ad Ma- 5
gadaburg profectus I omnium festivitatem san-
ctorum celebravit, et ego in 'Vallibici.
ł 7. Irlterim Hardvigus, nomine tantum rex,
perdita urbe Fercellcnsi, quam diu expulso
Leone episcopo iniuste possedit, infirmatur, iO
et. radens barbam . monachus est effectus,
terciaquc Kalendas Novembris obiit, sepultus
in monasterio. Imperator autem occidentales
invisens regiones, qure ibi tllnc erant emen
danda correxit. i5
ł 8. Post hrec autcm Eid. antisles egreius,
a Polcnia saltem cum muneribus magnis re-
,'ersus, egrotare cepit, et in urbe Libzi vocata
fidelem Christo ani mam 13 Kalcndas lanuarii
reddidit. S) Et HiHiwardus Citicensis episco- !O
pus, ad huius procur3tionem ,'ocatus, mox
adfuit I et domum, qua vir sanctus abierat,
optimis redolere odoribus introiens agnovit;
et corpus eiusdcm usque ad :\Iisni prosequi-
I
tur. Sepcli\'it illud coram altari, auxilio co- !5
mitis 'Villehelmi, qui ordine suo eandem tuM
custodivit civitatem. Sed quia superius pro-
misi, me dc eius ,'ita in sequentibus dirtu-
rum, dc magnis pauca loquar. Erat yir pre-
dictus ł:l0bilis genere, dives in prediis, sed SO
paupertate spiritus h:pc pro nihilo duceos.
.Ante benedictionem in :\Iagadaburg cum cre-
teris confratribus regulariter ac multum lauda-
J) Rzekę tę zowiq teraz Niemcy die Ja/me; wpada ona do Elby pod miastem Ric8ł!-
Ił) :Mokrehna wieś między Torgau i Eilenburg. 3) teraz- Geric1l8hain. ł) Zoerbig. :ł) W ka-
lendarzu mCJ'seburskim pod dniem 20 grudnia zapisano: Aeid epi8coptl8 obiit.
KRONIKI.
303
bilitcr ,'ivens, et post in divinis gregibus lu-
crandis alcius insurgcns, pro possibilitate sua
;lpostolicam imitatus est vi tam. lI11a umquam
utitur camisia neque braca, nisi tunc. cum
tI missam cantavit; quam idcirco sepius uimisit,
quia se ad hoc indignum iudica, it. Hiemis
asperitatem qualiter is umquam sustineret,
mulli ammirabantur. CI'ebro a suis pene uc-
speratus, in stuba vix recreabatur; corpus
10 suum nimis affiix.it ieiuniis, plus nudis pedi-
bus quam ęquo labor:ms. Cum sibi et sociis
late ,'agantibus viclum defecisse vel aliquid
CJrduum occurl'ere vidcrct, Dco gratias egit.
ct omnes hoc dicere iussit. In baptizando et
15 preaicatione continua et confirmalione non
modo suro utilis erat reclcsire. sed aliis qllam
pluribus. De hiis quibus ipsc cum suis ,'iverc
debebat rebus, sibi suLtractis. pcnc ducentos
recclesire sui met acquivisit m:msos. Cl'isma ct
O c1erum raro, templa autem Domini libenler
consecravit, et tunc c.J"Cbro sinc missa. Oculi
eius ob as itluam flctus nimii efiusioncm iam
caligabant. obis contemporalibus suis ob
crimen nostrum eius com"ersacio displicuit,
n et ei nostra. 23 annos et amplius laborc in-
effabili vh'ens, finem suum ante predixit. et
ut numquam ad llisni ponC'rctur. mullum 1'0-
gavit. Id namque semper in mente ob timo-
rem futur:B desolationis desideravit, ut ad 10-
30 cum Colidici dictum. uLi Christi magnus mar-
tyr corporaliter rcquicscit. et ipse rnereretur
tumulari. Sed comcs Herimannus, spcr3ns
precibus eiusdem locum sibi a Dco pal'atum
adiuvari. ut prefatus sum. ibidem fecit eUlu
35 deponi.
2ł. Interim inperatrix, in nostris commorata
provinciis, defensionem patriro cum nostris
principibus meditatur. Hostis autem noster łOIG.
Bolizlavus inter hrec nil nostr3 lesit, sed sua
munit J et certus de e"entu cesaris effectus,
ł:etatur et nimis extollitur. r\amque multi.
quibus hoc. cognitum erat. ver3citer assere-
bant. si cesar ad eum tunc turmatim veniret,
timorcm, quo d eundem dc nostris respiceret,
restituel'c, et cum ad ser,"itutem suam, pace
tantum conccssa . promptum et fidelem haLe-
rc potuissct.. Sed Burgundiorum rex, mollis
et cłfcminatus J bona, qure ncpoli sui met pro-
misit. impetlirc eorum instinclu voluit. qui-
bus rclaxato iusticire frcno velud infelici vitulo
per latum liberos currere placuit. Cum vero
iterum ceptis prcsisterc studuit, corum con-
flacione et pessima reluctacione non potuit.
Kullus enim, ut audio, qui sic presit in re-
gno; nomcn tantum et coronam habet, et epi-
scopalus hiis dat, qui a principibus hiis eli-
guntur; ad sualU \"ero utilitatem pauca tenens.
rx inpeusis antistitum vivit. et hos vel alios
in aliquo e'Xtrinsecus laLorantcs eripere ne-
quit. rndc hii manibus complicatis cunctis
primatibus wllltl regi suo sel'viunt, et sic pace
fruuntur. Ob hoc solum talis rcctor inter eos
dominatur , ut eo liberius malignorum furor
imicem vagetur, et ne lex nova altel'ius re is
ibi advcniat, qure inolitam consuetudinem
rum pat. \Villehelmus com es , de quo predixi,
miles est regis in nomine et dominus in re;
ct in hiis partibus nullus vocatur comes, nisi
is, qui tlucis honorem possidet; et ne iIIius
potcstas in hac regione paulo minus minuere..
tur, consilio et actu imperatorire maiestati J
sicut predixi, reluctatur.
2S. Sed quia nullus aa comprehendendas
aquilonaris rcgionis varietates. quas natura
304
z
T H l E T M A R A
pre ca:teris mirabilcs ibidem operatur J et cru- cum -J 2 milibus et omnibus loricis , qum'um
deles populi is'lius executiones suflicit, omiuo milia 24 numerus incredibilis erat, redimere,
et dc geniminis vipefarum. id est filiis Suenni et ad h:ec speranua 300°8 obsides electos da-
persecutoris, pauca edissero. Hos peperit ei re voluisset, sibi tantum sociisque suimet pa-
:\Iiseconis filia ducis, soror Bolizlavi I) succes- cem cum \"ita adipisci potuisset; sin autem, 11
soris eius et nati; qure a viro suimet diu de- onmes tel' clamaLant eos un ladio perituros.
pulsa, non minimam cum creteris perpessa est Vcnerabilis vero regina cum suis hac legatio-
controversiam. IIuius proles multum in omni- nc admodum turbata , post lon gam estuantis
bus patrissantcs, dilecti genitoris corpus de- 3.nimi dcliberationem J se sic facturam spopon-
latum flebiliter suscipiunt et tumulant, et quic- dit, ct id cum prenominatis militibus firmat. 10
quid dedecoris patri suimet ingeri ab Anglis Interim confl'atrcs duo noctis silentio, in na-
propositum est, paratis na,ibus ulcisci studc- vicula promissum e'"aden(es periculum, quos-
bant. Eorum facinora. qua: hiis intulcre plu- cumque poterant au defensionem patrire et
rima, me quia latent J preteriens, ilIud stilo erf'ptionem matris. hostc adhuc hoc ignoran-
breviter aperi\J, quou mihi quiaam 2j pro ve- te, congregabant. Sed cum in una dierum 15
ritatc sibi cognitum intima\"it. Acthelrcd, rex Thurgut piratarum dux ad depopulandos fincs
Anglorum, obiit anno dominicre incarnationis proximos cum multitudinc egrcderetm', ex
1016. 101 fi et in mense lulio predicti fratres Uarald improviso hostibus occurens eos offcndit; et
Et Cnut, ac eum duce sui met Thurgut0 3 ) cum- ut eosdem eminus aspexit, soeios c\:ortans,
llUC 340 navibus egressi, lIfbem quanuam no- viriliter hos adiit, et ceciuerunt utrimque Aeth- 2(\
mine Lundunam, ubi regina, Iristis necc viri mun et Thurgut cum maxi ma sociorum rnul-
suimct et defensoris, cum filiis Elhelsteno ac lituaine. Et nec hiis ncquc aliis ulIa spcs
Ethmundo et tluobus episcopis c&terisquc optat:e venit victorire; sed vuluerati sponte
primatibus prcsiuio sedebat, circumd.mt, et discescerunt, hoc solmfl gementes, quo d sic
na'"es singulas SO \"iros habentes, per flumen, fortuitis id accidit casibus. Nobis autem scrip- 25
quo d Timisi vocatur, dueentcs, G m.enses tura prohibet creuere, fatum vel easum ali-
eanuem impugnant. negina autem lune bello quia esse. Dani tunc, quarnvis imbecilles J so-
defatigata assiuuo nuntios misit, qui ab eis cias (amen naves visitant; et intelligentcs. ur-
pacem peterent, et quid ab ea e:\poscerent, bi solatium ab .\ethelsteno superstite et Britan-
diligentcr inquirerent. Hespondetur protinus nis wnientibus afferri, truncatis obsidibus 3U
hiis ab inexplendis hostibus. si regina volu- fugiunt. Et destruat eos atque disperdat pro-
isset dare filios suos in mortem, seque cum tector in se sperantium Deus, ue umquam so-
15 milibus argenti ponueriLus, et episcopos lito hiis ,'el aliis noceant fide]ibus! In erep-
J) Córka ta )Iiecz,)"sława naszego, a Bolesła\va Chrobrego siostra zwała się Syritą
czyli S,ygrydą. Obacz o niej na str. 228 przypisek 1. 2) t. j. Sewa1d, jak to widać z
rozdziału nast pnego. 3) właściwie Tkurkil.
K n o N I K I.
505
tione eiyitatis illius gaudcamus, et in C:Etcro intel' Geveharuum ct 'Villehelmum comites. t017.
Iugeamus. Xunt.ii de Italia hue venientes gratuIabundi ad
35. Anno uominicre incarnationis fOf 7 sua redeunt. Itel' imperatoris ad oecidentem
alendis lanuarii Gero archicpiscopus iussu dispositum ob vi:e asperitatem dilatum est.
5 imper3toris llernhardum marchionem nuuis Imperator hoc, quou ex pal'te Bolizlavi roga-
pcr1iLus emenc]ationem siLi promittentem su- tUI', 1aullat, eonvenisse ad eum principes su-
s{'C'pit et a'cclesire I'rcsentavit, solutis omni- os; ct si quid boni vellet sibi exhibere. cum
bus b3nnis ab co inpositis. ImpcI'3tor a Pa- eorum consilio libenter 3cciperet. "ittuntur
lithi, uLi cclrbravit. nawIe Domini, e iens, im-icem Iluntii, et inducire ponuntur.
10 in .\Islil]i epiphani Hlł Domini sollempniter per- 3G. Cesal' intel'im ad Ierseburg \'eniens.
ei)it, et. in sacl'a nocte cadem Frithcricus co- certitudinelll rei buius exspectabat. Ibi tunc
mes, fidelis Christo et scniori suo, obiit in multi latrones a gladiatoribus singulari eerta-
civitatc sua nb rg dicta. IIic quia sapiens crat mine lIe,-icti, suspendio perierunl. Et al'chi-
f't siLi finem lmius vihe iam appropinquarc episcopi duo, EI'kanb3Idus!1} et Gero, et Ar-
t5 cemebal, pretlictam civitatcm fr3tris suimet l) Hulfus antistcs cum comitibus Sigifrido ac
lilio, lIuminc Thi drieo, ea racione dcdit. ut flC'rnhardo c:\'terisque principibus iuxta 11il-
rum ]audc sua. '(uia h('res suimet fuit et a]i- d lIn fluviulU quatuorderim dies set1ebant,
tel' hoc legitime fieri non potuit. lic('ret sibi Bolizlamm per internuntios suimet ad Albim
tribus suis filiabus predium Olllnc, quo d re- venire rogantes ad colloquium a se cJiu lłesi-
() mansit, traderc. IIuius comitatum et super dCI'atum. Et hic tune crat Sciciani3), et ut
iusili pagum potestatC'm ille ThiNh'irus inpe-- Icgationem audivit, se ob timorem hostium
I'atoris munere post suscC'pił. Fit publicus prin- suimct illo venirc t.lixit nunatcnus auaere. Et
cipum in Ałstidi com"entus; intel' Bernhardum nuntii: Quid si, inquiunt. seniort$ nosi,.; ad
m:lrrhionem ct patrui mcimct filios litigium nig1"a1n veni,ml EIsiraIII , qu;d (acis? Et iłle:
5 cum emendatione ibi accepta et iuramento Nec pOllterl hU1łc, infit, preter'ire volo. TaIibus
pacificatum esl. Inter Thicdricum antistitem et dictis reyersi sunt, dominisque h:ec omnia in-
Hcrimannum comitem inimicici:e diu exorl.re, timabant suis. Imperator autem purifieationem
et odium, quod erat intel' EggihardUffi ct con- sanctre Dei genitricis nobiscum celebral Post lul.
i.
fratres, Udonis filios scnioris, usque in tercias hanc episcopi et comites ob contemptum Bo-
:50 Octobris Kalendas ab impel'atore sedatum esl. lizla,'i se fanentis tristes adyeniebant, et im-
Ibi etiam promisit Gcroni archiepiscopo Bern- peratoris mentem apertis legatio-nibus incen-
hardus marchio 500 argenti taIenta pro dam- t.lunt. Ibi tunc de futura expeditione tractatuI',
pni reeompensationc inIati. Optima qureque (Ot fidelis quisque ad hane preparari monetur.
Imperator ibi diu conversatus fecit. Fit pax et ut ulIus intra nos et publieum nostem dei n-
I) Tym bratem b;ył Dedo o którym ob. VI. 33 i następne. .ł) moguncki. 3) ob.
VI. 45.
Jlonummta Pol. l/ilt. Tom. r.
39
306
z
THIETlIlARA
łOł7. cep s mitteretur nuntius \"el susciperelur, fir-
mitel' ab augusto prohiLetur, et quis hoc har-
tenus agere presumerpt, diligenter inquil'itUl".
luL :>7. Dehinc imperator' a Jlobis pl'ofieiscens,
9.
ad Iagadaburg venit, magno ibidem suscrplus
honore. Postera luce, id est dominica die.
quia septuagesima tunc instabat, cm'nem de-
posuit l). Et in 2 feria arcl,iepiscopus cap eI-
lam septemtrionalem henedixit, presente im-
peratore. In pro iD13 autem die orilur 1'0111-
mocio intel' sOf'ios :,rchianlistitis et llel'llh:łnIi
marchioni s , lluro sine pCl'iculo sed:łtur et epi-
scopo bonorifice tinitur. Con\"eniunt ibiuem
fures iussu imperatoris, et a congrellientibus
de,"icti, laqueo Irauunhll>. "uHa salutem pa-
h'i:e I>espicienlia ibiuf'm finiunlur. Inele Gunlr-
rius com'ersus causa Liuticios pretlicamli i\"i( 2 ).
ed cum ego mulla sepe questus sim impera-
tori de parte meimet parrocl,i:e ab :ecclcsia
.\lisnensi iniuslc ablata et scriptis rcstituta,
cumquc bona inde mihi pl>ofutura speral'em,
:łliter quam ratus sim hoc c,enire cognosce-
bam. amque in catheul.:t sancti Petri, qu:e
est S Kalendas .:\Iarcii, cum sederct imperator
et presenles cpiscopi adessent - ł.ero, :\Iein-
wercus, 'Yigo ct Ericus et Eilwardus, surre-
i et lamentationem meam fecie Tunc impe-
rator et archiantistes, a quibus spcrabam au-
xiIium, iusserunt mihi. Deus scit invito, qui
hiis rcsistere non presumpsi, ut parrochiam
in orientali parte Jlilu:e Ouminis iacentem, id
est in burgwardis llichni et V urcin Eilwardo
concederem, et quam illc in occidentali ri-
pa tunc teneret, mihi hoc numquam desi-
deranli relinqueret. 1tl concambium baculis
firm:t\"imus lnutuis. Testifieor coram Dco t't
omnibus s:mclis l'ius, iiI quod residuuIU fuit,
(unc nullo modo uel'C'lillui. lussit quoque im-
peralOl>, ut \"illas (res, IIu:e sub predicto I'r;l1It 5
epi:s opo, Hirimannus marphio :mt 'Iisncnsi
3:'f'c1esi;c sacl'amento retinerdaut milti I'cduerrl.
.{ I. Inprratol' aulrm ;ulllien eonLec(alrm
SU:UIl lc\"ius habel'c el. ,"olum Domino fccissc,
rat('s r.hri to perMJh.it ex :mimo, rt penłr'- tO
costen ill \Yirlhunu, quam primo sanrtus Dei
saceruos Liudigerlls sui:; cunstruxit inpensis,
vcneraLili(er celebl' I\"it, ablJale I1clhf'nrico si-
bi plcnitcr ibidem sel'vienłi. Postcra llic, ilI
est 4 ItIus lunii, Thicllucgus. Pra£cnsis anti- l:'
si es 3C mal'łiris Clirisli SUl'ccs!'or Acthelhrl"li,
\"iam uni\"ersro carnis thleliler auiit. nic in no-
va cducaLus CorLeia, mer1icinali 3rtc optimc
instrudus esl.. Qucm Bolizlams scnior ol, in-
obcdicn(iam Chrisli Pl'cconis paralisi pert'lIs- 20
sus, Iicentia ThicLmari :łLLalis YOC3\"it, ciu -
quc magisterio le, ius haberc ccpit. Sed Ialn-
pas ardens 'Yoitcgus. cum ex hllins mllIllli
cali gin c , ut predixi 3), slILtrallCrclUl', am.,ilio
prefati ulIcis seuem suam is a tertio OlLunc 25
ad rcgcndum susccpit; de qua post mortcm
Bolizlavi senioris 311 cqui\"oco eius et filio se-
pe expulsus, toties a m:łrchione E .kiharuo
ł'cuucitur, et magnas patitur iniurias. Hic ho-
"pites, ut sanctus iubet (;regOl'ius, non solum 30
3d sc im ita\"it, scd ctiam (r3xit. hoc maxi-
mum hahens \"itium, quod ob morbum sibi
innocentem bibebat sllpra moaum. Para]i(icus
enim erat, manuum tremo re assiduo sine as-
I) pościć zaczął. '2) Ob. żywot Guntera u Pertza XI. str. 276 - 279. i w Ad.
Sanctor. pod 9 paźiłz., tudzież Ann. Su. poił r. 1006 i 1008. 3) Ob. IV. 11.
KRONIKI.
307
stantium 8.uxilio presbitcrorum missam canere
non putuit; sicquc uSIlue ad finem langue-
scens, bonis, ut spero. 311imam curabat me-
dicaminilms.
5 -ł . lntcrea lararcllscs Holizl:ł\"i militcs ma-
nam llaw u'iol"um catcr\"<lm dolo circulTI\"e-
'"
nientcs incautam occidunt, dampnum, sibi ab
cis i1latllm prius, ad p:u'tem haud exiguam ul-
ciscentcs. Ccsar \,pro ad orientem tcnuens,
tu inperatriccm au sc in loco, qui PathrcLrunnun
uiciLur, \"enire iubet I). Inue ambo usque ad
Magadabul'g Iwofccti. a Gerone archiepiscopo
honol'ifice susc£'pti SUIII. In sequcnti \"Cro no-
de, id est llominica, et Xonas lulii. tcmpestas
15 illgniit hOJ"l'ida, homincs cum pecoriLus sinllll
t dificiis al' fl'llgiLus Me conslImcns. 11l-
mensus quoquc fl'ago.' :sil\"as concuticns, \"ias
omnes nimis occupabat. Postcra <lic inperator
cum coniuge et cXPTcitll \ILim lI':msicns, au
o Liesca ), cllrh'm Iluol1lłam Yigonis ppiscopi 3 )
et tune fel'is innumcraLiliblls inhal,it.1lam ,.c-
nit, dllasf}ue ibibem rlOctes in castris S(:U('l1S,
t3rdantem turbam cxpecta\"it. Et post h:ec 1'('-
gl'essa inpcl'all"ice l'a'II J'Isquc complmibus,
2:; ipsc tlll"matim processit. Ipsa ,"cm dic Hcinri-
us, 'luundam Uawariol"lun dux, a Uolizlavo ,
(1 110 pacis firmanu:c br3tia pcrrexit, cum mm-
l'iis eiusdrm rcdiit; IJuem i nperatOl' 31H1ita rc-
ferentem, slla itcl'lllll Icgacionc remisit, lIiiquI'
:)0 ibi pmficientem, ad lłominam et sororcm su-
:łln abirc sinit.
.U. Dum h:ec aguntur, )Iiseco, Bolizla\"i łOt7.
filius, Boemiam abscncia Othelrici Iłucis sui
minus solito repugn Hltcm cum 10 Icgionibus
imauens, duos dics prcdatur eandem, et cum
innmncrabili capti,"orum multitudinc re\"erSllS,
patrem gauaiis reple\"it inmensis. Cesar \'ero
cum cxcrcitu suo ct Boemiorum atque Liuti-
ciorulł1 comitatu inmenso ob\"ia qu:equc de,.a-
stans, J Mus Augusti ad urbcm Gloguam, ubi
Bolizlaws cum sui:; eos prestolatur, solliciłlls
ycnit, et proyoeantem inter sagitt rios latitan-
tcs hostem 110stros persequi prohibuit. Il1llc
rlcctas ab excrcitu \"alido 12 lcgiones ad ur-
bcm Xemzi 4 ). co quod a no tris olill1 sit COI1-
tlila, dirtam prcmisit, qu:e habitatoriLus hiis
'l'ntmum lwcoccupm'enl auxilium. Quibus ca-
sh'a metatis, bostrs adycntarc rumor inuixit;
et in noctc łi\ncbrosa ae m magna imbl'ium
etfusionc hos II--.derc nNJuaquam ,alentcs ,
,
quosdam l'fTuganmt, nonnullosquc ciyitatcm
inh'al'c im"iti paciebantur. Posita rst autem
h e in pago Silellsi, yocabulo hoc a (JllOd ml
monte nimis rxcels0 5 ) et graudi olim siLi in-
uito, et hil' oL qualitalem suam et qu:mlila-
tcm, rum cxecralllla gcntilitas ibi yenerarctur,
ab incolis omnibus nimis honorabatul'. Jnpc-
rator autem post tt'rs Ilics au eandl m cum
CXl'rcitll Y:lliuo H'lIil'IIS, castris candcm ulHli-
llucssccus rircumtlari iubet. :spel'ans sic omnem
hosti suo claudcl'e accc ullł. :5apiell3 c'iusrlcm
consilium et in omnibus bona yoluntas mul-
I) Był już tam cesarz 10 czerwca, jak to widać z jego nadania. !l) Por. IV. 14.
O zjezdzie t<1mże obacz żywot )leiuwcrka, rozd. 21, u .Pertza ..xl. btr. 11j, tuł-łzież na-
danie c('sarskie z 1". 1017 lipca 10. 3) Zdaje si jakoby 'Vigo żył jeszcze wtedy. 'Vedług
nck1"ologilun lunebw'skiego umarł 14 st}'cznia. Tbietma1" jednak pisał to już po jego śmierci.
-ł) Xicmcza nad rzekI! ::;l zą, mi dzy ReiclLe1waclL a Oltlau. ) góra Sobota" po niemieeku
Zobtenbel'!J.
508
z
THIETMARA
ł017. tum ibi prodesset , si in effieiendis rebus au-
,iliantium sibi affectlls hune adim"ar£'ł. Nunc
autem per omnes custodias presidium urbi in
noctis silentio ad\"enerat magnum. Tunc omni-
Henormn species instrumentorum a nostris
parari iubentur, et mox ex parlc contraria hiis
admodum similia videntur. umquam :llIdi\"i
aJiquos, qui mcliori pacicntia ac prudcntiori
consilio se umquam dcfcndcre ,niterentur. Ex
parte gcntili C'rucem sancłam erigebant, eius-
demque am.iliu hos yinri speraLant. Si quid
hiis prospcri accidit, numquam exdamaLant,
nec ad,.crsitatem ali quo gcmitu ingra\"esccntc
aperiebant. Interim Jlarnrcnses noemiam in-
gressi, urbem quandam expugllant. ct ,'um
preda ingenti incolumes e:xibant. Quod cum
m3rchio Heinricus hos pctcre cum excrci-
tu conatus audiret . festinus inscquitur; et
occisis ex eorum numero plus quam millc \ i-
ris, fogicntibusque cret.eris, capti\"ilatcm hanc
omnem solut-am domum remisit. I\cquc ta-
ccndum est, quod ali i militcs Bolizla,-i urLcm
Belegori dictam .tS Kalcmlas ScptemLris ag-
grcssi, et bcllo eam inpugnantt's diutillu, Dco
gratia! nil proficiebant. Liuticiomm autem ma-
gna multitudo, (Iu:e domi fllcrant, (Iuandam
civitatem prefati duci s peLil'runt. Jbi(Jue plus
quam 100 socios pcraentcs, cum ingcnli tri-
sticia remeabant. posteaquc eiusdcm Lona
multum ,astabant.
46. Intcrea pCI-fectis omniLus instruIlll'nt.i!),
cum iam ibi trcs sedcret cbdomadas ccsar,
ad urbem I) pugnare iussit. et hrec omnia in-
iecto a propugnaculis ignc rclcritcr ardcrc "i-
flit. Post hrec Othelriclls cum sllis urhcm
ascendcrc templ:ms. nil profecit. Tunc Liuti-
ci similia 3ggressi iłeiriuntm'. Cesal' autem
vidcns exel'citum infirmit3tc dcpressum, in
urbc capicnda in vanum laborarc, itcr suum
nimis arallllm ad Boctpiam dil'cxit; ibiquc ab a
ciusacm prO\inci:e iniusto durc Othclrico su-
sceptus, clt: cenli muuel'l' honoratur. Interim
marchio Heinricus, amita3 mcimct filius, luuga
egrotaC'ionc vcxalus, 14 Kalcndas Udobris,
orientalium decus Francorum , obiit, et in tO
septemtrionali partc lllonastl'l.ii in Su i lI\"Ofll i
ci\"itate sua positus, aL f'piscopis IriLus, l1ein-
rico, Evurhal'do et '"cncrabili Hiculfo 2), cxtra
eclesiam, ut ipse pcciit, iuxta ianuam sepul-
tus cst. Hoc cesar in )Iisni compcricns, mul- 15
tum doluit.
4, 7. Bolizla\"us "ero 10 "r ortizlava ci\"itatc
ewntum rci s91licitus e'\pectans; cum inpc-
ratorem abissc lIrLemqllc suam incolomcm
stare audiret , l:etatlll' in Domino militibusYlIc !O
congaudct in scculo. Pcditcs autcm illius plus
quam scxcenti DOt'miam clanl'ulmu petelItes,
predamquc sibi morc solito .inde spcrantcs,
qucm hoslibus laqucum e tcndcrc, paw'is
excedcntibus, incurrerc. Scd Liutici rcueun- 25
tes irati, dcdecus dcre suimrł ill 1tllm quel"lm-
tur. Nam h:ec, in vcxillis formata , a cpwdam
Herimanni marchionis socio lap ide uno traic-
cta C'st; ct dum hoc minislri cius impcratori
dolcntcr rctulisscnt. ad cmcndatiol1cm 12 ta- :50
lenta pcrcrpcrunt. Et cum illxt Yurcin ci,.i-
tatem l\Iildam nimis effusam transirC' \"oluis-
scnt, dcam cllm cgl'cio 50 militum comitalu
aItcram pcrdider£>. Tam malo ominc rcsidui
domum '\enientes, a scrvicio c:.csaris sc malo- S5
I) do Xiemczy. !l) wircLurskicgo, bamber8kiegQ i trycBtyilSkicgo,
KRONIKL
;)09
rum instinctu abalienare nituntur; sed habito
post communi suimet placito, a prioribus suis
conYCl'tuntur. Laborem istius itincris et eom-
mune detrimclltum quis umqllam ,'alct expli-
:; care? lnexsuperabilis Boemire regionis intro-
itus sed mułto dctcrior ciusdclI1 fuit cxitus.
Facła esl h:cc e pcdicio ad pcrnicicm hostis;
sed crimiuc nostro multum lcsit \"ictoribus
nostris. Quoli cnim tunc in nobis non licuit
10 inimicis, pcractum cst postca criminibus no-
stris. Ucficam quofJlIl'. (JlIoli Bolizlayi satcl-
litcs iutcr Albim et lildam faciuus pel'petra-
bant. Xamquc hii iussu senioris sui H'locitcl'
egl'cssi, [3 Kalcndas Octobris płus quam mil-
151c mancipia in hiis partibus sumpscrunt, plu-
rima(JlIe incendio latc cOlIsumeutcs, prospel'o
itincrc reyertuntur.
t8. Inpel'ator autem Kalcndis Uctobris .Mers-
burg ycnit, iLiquc Ekkihardum, Koy:c ci\"ita-
o tis abbatcm, ct huic 2::; annos et 5 menscs
pres dcntcm, Pragcllsi pl'cfecit recclcsi:e, cun-
dem 2 Xonas Octobris ab ErkacuLałdu archi-
prcsule conscnsu mco eonsccrari prccipicns.
lbi tunc Bolizlayi nuncius LiuulIlfllnl im'enem
5 diu caplimm r£>milli promisit, suosqllc mili-
tes apuu nos firma iłctentos custodia pro cius
liberationc relaxal'i peciit; et si aliquem im-
pcratori nllllcium U/1 acquil'cnua eillsdcm gra-
tia miUcrc licuisset. diligcntcl' ill'luirit. Assi-
:50 duo principum suimet interycntu ccs r hiis
omnibus asscnsum preLuit, et tune primo con-
pcrit, Ruszorum regcm, ut sibi per intcrnun-
cium promisit suum, 1l0lizlanuTI pcciissc, nil-
ł
que ibi ad UJ'bem possessam proficisse. Huius 1017.
rcgnum prefatus <lux postca cum cxercitu in-
yadcns, gcnerum suimet ct fratrem eius diu
expulsum inthroniza,it et hilaris rediit. Impe-
rator a no bis e'\:iens, tria dedit dorsalia ct ur-
ccum argcntcum. Indc ad Alstiui yenit. ibi-
qlle omnium memoriam sanctorum digna YC-
ncrationc celcbrayit, et tunc in eodcm die
Herdillgus, lXoy:c ci\.itatis aL imperatore ibi-
dem constitutus aLba s, a Gcronc archiepiscopo
consecratur. In sequcnti dominica die, id est ter-
cia Konas Xowmbris, cesar quoduam predium
Hogalici ') '"ocatum, quod tunc ab Hatholdo
milite sibi p]acito acquisiyit concambio, cou-
fratribus uostris in )Icrscburg Christo famu-
lantiLus ucdit, et lllcllm qllcndam, ab Hagc-
1'0, pl'edicti seuioris gel"mano, 10 ta]elltis 3r-
enti comparatum , corundem utilitatibus ac-
comoda\"it, preceptisquc suimet firmari prc-
cepil. T res quoque recdcsias in Libzi et in
OIscuizi'l) ac in Gusua positas mihi conccssit 3 ).
In hoc yernali tcmpore ol ) idem aurcum altare
ad aecus ccclcsi;e faLl'icari iusserat nostrie,
au (}llod cgo ex antiqui altaris nostri sumptu
allri 6 libr3S iłedi. Scd cum in prcdicta ciyi-
tatc t.:csal" cbaomadas et 4 dics seuereL.
d.ilcctum siLi locum Bayenberg ,"isitat, ubi tunc
mcnsc Dccemb..i et in prima nocte. qure ce-
s:lris 3(h cntum subsecuta est, Guncelinus in
custodia uiu tcntus!'t) sol\"ilur, catena dc pc-
diLus di"ina maicstatc constrictis lcniter ca-
dentc iutcgraquc permancntc. Heinricum ctiam,
fJuoudam Bawuariorum iłucem et tuuc 8 an-
l) tcraz Rueglitz, niedaleko od Schkeuclilz. !Z) teraz Oelsclwu, koło I.ipska. 3) Na-
danie cesarza z dnia 3 listopada l". 1017, moc!! którego robi dar dla kościoła \V Gusua
dziś GCUBa, przechowało Bi do mtszycb czasów. 4) t. j. tejże wiosn.r. 5) Por. wyżej VI. 36.
:510
z
THIETMARA
nos et penc tot menses sua dcpositum cuJpa, ci:e ac silcncii assiduitatc corpus suum atni-
pristinis imperator rcstituit honoribus dic do- sens, COl' ad speculum divin:e contcmplacio-
roinica ; sicut ci firmatum est prius a Poppo- nis infixit. Quem predictus rex. audicns, filium
ne, Trevcrensi archiepiscopo. Scd antcquam suimet ,ortatu Bolizlavi tacito rcluct-3turum
huius conclusionem anni faciam, quredam in siLi. ccpit cum eodem et uxore, ct in singu- :;
hoc diccnda interseram. Jari custodia cJaudit. In qua pater veneraLilis,
52. AmpJius progrcdiar disputando, regls- quod in apel.to fieri non potuit, in sccrcto
que Ruscorum \Vlodemiri accioncm iniquam sludiosus in divina laude peregit. Hie cum sc
perstringendo. Hic a Grecia ducens uxorcm, Jacrimis assidureque oracionis ex corde con-
Helenam nomine, tcrcio Ottoni desponsatam, trito probt:c hostia summo saccraoti rccon- tO
sed ei fraudulenta calliditatc subtractam t) , ciliarct, ex arto corporis carcerc solutus ad
christianitatis sand:e fidem eius ortatu su- libertatem perelmis gloriro gaudens transiit.
scepit, quam iustis operibus non orn:nit. EI>at Prefati ,"ero regis nomen potestas pacis iniu-
enim fornicator immcnsus et crudrlis, ma- 'Stc intel'pl'etatur; (Iuia non illa J quam aut im-
gnamque vim Danais molliLus ingessit. Hic pii in\"iccm tenent vel habitatorcs huius mundi t:i
tres habens filios, uni eorum ) Bo)izlavi ducis possidcnl. cJuia sempcr nutat, pax vera dici-
nostrique persecutoris miam in ma.trimdnium tur, scd ille so)us ea specialiter utitur, qui
duxit, cum qua missus est a Polenis Reinber- omnem animi suimet motum componcns, rc-
nus, presul Sals:e Cholbergiensis. III{' in pago gnum Dci pacienci:e vinccntis angustia so)a-
Hdssegun dicto natus Jibcraliquc scicnlia a cio promcrctur. In coelesli securitate scdens 20
prudentibus magisb'is educatus, gradum epi- f'piscopus iUc, ridet ,iri minas iniusti, et ca-
scopalem ascendit, ut spero dignus. Quantum :;tit;łtc gemina potitur, ae fornicatoris iIIius
autem in cura siLi commissa labora,.crit idem, uItrices flammas peculatul>; quia nostl'O do-
non mere sufficit scicnci:e nec ctiam f..1.cun- ctorc Paulo teste, aduItcros iudicat Deus. Bo-
aire. Fana idoJorum Jestruens incendit, et lizla\"Us autem h<ec onania compcricns, in 5
mare demonibus cultum J inmissis quatuor la- I quantum potuit vindicarc non desistit. Post
pidibus sacro crismatc perunctis, et aqua pur- hrec rex iHe plcnus dicrum oLiit, integritatem
gans benedicta, nm"am Domino omnipotcnti hcreditalis suro duobus rclinqucns filiis, ter-
propaginem in infructuosa arbore J id est in cio 3dhuc in C3rcerc posito, qui posle3 eIap-
populo nimis insulso, sandro predicacionis sus, coniugc ibidem relicta, ad soccrum fu- :;0
pJantacioncm eduxit. Vigiliarum et aLstincn- git. Rex prcllictus habuit lumbarC' ycnrreulU,
t) :Myli si... tu Thietmar. Otto TlI starał siC' o xiC'żniczk<> caro!!Todzlm w roku !)!)j:
. - 4. 4. h_ ..
Johannes quoqu,e Placentinu.'l et Bernwm'dlls JJTircibw'[jcn.ęis, episcopi, C01lstantinopolim ex la-
tere re!Jis, ut sponsam ilii inde petrrent, er ;reeli s/mt; mówi Roczn. hildesh. u Pertza III.
91; Włodzimicrz zaś ożenił sic: IIi... z Heleną, leez z \.nn; siostrą Bazylego II i Konstan-
tyna vm, cesarzów, roku 988. Obacz estora latopis pod tym rokiem. ) Rwi!.'topoiko-
wi, o którym obacz niżej VIII. 16.
KRO N I K I.
:JH
innatro fragilitatis m:Jius 3ugmcntum. Sed ma- Christi martiris et pap:c Clcmcntis iuxta pre-
gistel' nosh':c salutis Christus cum lumbos lu- dicłam coniugcm suam, sarcofagis cOnIndem
xurj3:) noccntis habundancia rcfcrtos prccingi in medio tcmpli paJam stantibus. Cuius po-
iubcrct nostros, contincnciam ct non aliquod tcstas intcr filios di,-iditur, Christique elo-
5 pl'O\"Ocamen innotuil Et quia ue lucerna al'- quium in omnibus affirmatur. Xamque yereor
denlc a predicatoriLus suis rc\:. prcfallls au- iu subsequi, quod \"ox veritatis pronunriat
di\"it, pcrcati maculam perarti assidua elCIllO- conplcri; uicit en im : Omne re!JlIllIn in se ipsllIn Łuk.
S . l . . d l b . H. ł7.
sinarum largitate dctcrsit. Cl'iptl1m est cmm: (. n'ts/lIn eso a llur et ca:>tcra; qU:Jm ut mulare
Farile ele11lusillam, ae: oliwin Sili/t lJObis ml/lUla. in hiis partibus "clit Dcus sentcnciam, onmis
10 Hic cum iam decI'cpił..c :ctati essct, rcgnum- christianitatis orct. Quia nunc p:JuluJum derh-
quc diu habel'et predictul1l, oLiit, sepuHus na\"i. rcdcam, ł-łure in prcdicto e\cncrint an-
in Cuit'wa I) ci\"itatc magna, et in a:'cch'sia no, supcrius indiscussa, suct"incłc aperirns.
"
L I B E fi '"III.
15 ł. Anno (Jominic:D incarnationis .10 ł 8 in-
dicciollc 2, anno autem donmi Hcinrici inpe-
r:itOl'is augusti ł G inpel'ii autem ł. cirrumcisio
Domini et thcflphania in prcdi ta ci\"iłale ab
eodcm ,'cllcrabilitcr colcbatur. Ecelinus Lon-
20 goLardus quaurienni cl1stodia 8 I\alendas Fc-
Ll'lIarii sol\"itul'. Postcaque iussu suo et assi-
dua llolizla,-i uucis supplicacionc in quadam
urbe Rudusin dicta a Gcronc ct Arnulfo cpi-
scopis et a comitibus I1irimanno atque Thic-
5 drico pax sacramentis fil'lnata cst, ct a Frithc-
rico suimct camera rio , ::; Kalcndas FcLruarii,
non ut dccuit, set sicut tunc ficri potuit; clcc-
tisquc obsidibus acccptis, prcfati scniOl'cs re-
,"ersi sunt. Transactis autem 4 dicLus, Oda.
o kkihardi marchionisvJ filia, a Bolizlam diu
iam desidcrata, ct pcr filium suimct Ottonem
tunc ,'ocata, Czicz:mi 3) ,"enil ; et qlli:J tunc nox łOł8.
crat, ml111is luminal'ibus acccnsis, ab inmensa
utrius(jue scxus multituuinc susccpta est, ac
nupsit duci prcdicto post sE'ptuagrsimam abs-
quc c:monica auctoritiłfc, qlJ:e yi,'eLat harte-
nus sinc matronali consnetmlinc, admodum
digna tanto focdere.
2. In huills sponsi resno su nt mult:c con-
suetudincs "aria ; ct qu:nm'is dir:c, tamen
sunt intcrdum laudabiles. Populus en im suus
morc bo,-is est p scendus et lardi ritu asini
castigandus, ct sine poena gra,i non potest
cum salute principis tractari. Si quis in hoc
alicnis 3buti lIXoribus vcl sic fornicari presu-
mit, hane yinuict:c subsequentis poenam pro-
tinus scntil. In pontem mcrcati is ductus J pcr
follem tcsticuli cla, O affigitur. et no\"acuJa
l) Kijów naz)'"wa Kujawą (Vouyaba) i J\Iasmly, historyk arabski z wieku X. Ob.
D'Ob880n de peuplc8 tlu Caucase str. 89. !!) margrabi misnijskiego czyli myszyilskiego.
Była to ju:i; czwarta żona Bolcslawa, wetlłu tego, co mówi autor \VJ'"żej IV. 37. 3) Ur-
syn tlomy la si£, że to będzie może temznit>jsze Zitzen w tlOlllych Lużycach, obwodzi a
łukawskim.
312
z
THIETMARA
f 018. prope posita, hic morielllli si\"e dc hiis absol-
vcndi dura cleccio sibi aatur. Et quicumque
post sepluagesimam cal'ncm manducasse in-
venitur, abcisis dcntibus graviter punitur. Lex
namque divina in hiis rcgionibus no\"itcr e or-
ta, potestatc fali melius quam ieiunio aL epi-
scopis instituło corroboratur. Sunt etiam iIIi
mores aIii hiis multo infcriorcs t qui nec Deo
placent nec indigenis nil nisi ad terrorem pro-
sunt; quos in supel'ioribus ex quad:un parte
comprehendi. Xec opus essc autumo, de hoc
amplius dissererc, cuius nomen et com'crsa-
cio, si Dpus omnipotcns \"('lIet, sacius nobis
lateret. Omne hoc, quou pater SllllS et iste
nobis in coniugio ac familiaritate magna co-
pul at i sunt, plus damni subscquentis quam
boni precedentis attulit ac in futuro infert;
quia etsi pace simulata nos ad tempus diligat,
t.1men per secretas temptacionum variełates
nos :I caritate mutua, a liLertate innata ucdu-
cere, et si quando tempus ei ac locus conti-
git, in pemiciem aperlam assurgere non de-
sistit. In tempore patris sui, cum is iam gen-
tiJis esset, unaqu3:que mulicr post, iri exe-
qUh1S sui igne cremati decolIata subsequitur.
Et si qua meretrix in\'eniebatur, in genitaJi
suo, turpi et poena miserabili , circumcide-
batur, idque, si sic dici licet, preputium in
foribus supenuitur, ut intranfis oculus in hoc
offendens, in futuris rebus eo magis sollicitus
esset et prudens. Lex dominica huiusmodi
precepit lapidari. et parentum nostrimet car-
naliuffi institutio tales ortatur decolI:ni. Apud
modemos autem, quia libertas peccandi plus
iusto atque soIito ubique dominatur , plus
quam compressa ancillarum multitudo. qure-
dam pars matronarum , cupidine vrneria pm- 5
ritui noxio subscalpente, marilo vi\"ente nunc
mechatur. Et in hoc eis non sufficit, sed hun c
per auuIterum moMi furtiva cOIlsilii inspiracio-
ne tradit, et post hrec, m:,lum creteris ('xem-
plum t co dem post publice sumpto, pro dolor! 10
potestati\"c abutitur. Legalis earundem enior
aLhomillabilis rep1Jdiatur, et miles eiusdem
.
ab hiis t ut Abo 1) dulcis et .fason mitis prcpo-
nitur. Hoc quia llunc poena gl'a\"is non ulci-
scitlll', de uie in diem pro consuetudine no- 15
,'a. t \"f'reor a multis excolitur. O vos sa ccr-
dotes Domini, vil'ilit{'r assurgite. et hanc nu-
per cxortam micem, nulla rc id inpedicnte,
sepius acuto vomel'e rauicitus extirpatc. YlIS
quoque, laici, nolite talibl1s auxilial'i. Liceat 20
Christo coniugatis innocenter vi,-ere, crutis-
quc ubplantatoribus hiis, inaeficienti puuore
in per'petuum gemcrc. Destruat illos adiutor
nostel' Christus potenti spiritu sancti oris sui,
nisi resipiscant, et uisperget magna iIIustra- 25
cione sccundi adventus sui. Et nunc de hiis
isla dixissc rnihi sufficiat, quia Je prefati du-
cis infortunio l'es quedam narramła restat.
3. Habuit hic flu:muam Irbem in confinio
rcgni suimct et rn£ariorum sitam, cuius erat 50
custos Procui senior. avullculus rcgis Panno-
nici , a suis scuibus ab codem, ut modo, an-
Pr.ed:ł. 11 wiersz 1;:;. Abo. tak popr. autor; amabo pilarz r kop. drt d.; Absolon rękop. b,'ux.
l) Thictmar miał tu na my 1i Abrona, greka, którego lubieżne, zniewieściałe życi p
poszło w przysłowie. O nim spominR z Zcnouota Erazm z Rotm."damu: Adagia wyu. bazy-
lejskie z r. 1533 str. 499.
t
KRO N I K I.
315
tea e pułsus. Qui cum uxorem suam a tapti- tis colligt.'re cogunt. I)eindeque malesuasa 10J8.
,-itate non posset absoh'erc, gratuitu nepotis suimet calli(Jitate, per indigenas, Christo se- .
sui, quam, is inimici, suscepit eam ex mune- niorique proprio rebelles, a paterna hercditate
rc. umquam audi,.i aliquem. qui tantum par- ,"ix evadere hunc compellunt. H:ec abomina-
5 ceret, ictis; et ob hoc in ci,itate superius bilis presumptio fit mense Februario, qui a
memor:lła, sicut in creteris, sedu]am Deus ei- gcntilibus ]ustracione et muneris debiti ex-
llem concessit yictori:lm. Huius pater erat, hibicione yrnerandlls. ab inferna]i deo Pluto-
Dcuui 1) nomint , admodum crude]is et mul- Ile, qui FeLrlllls dicitur. hoc nomen acce-
los ub subitum furorem suum occiaens. Qui pit ł ). Tunc ml'mes reccIesi:e au honorem et
10 cum christi:łllus efficeretlll', ad cOI'robOl'andam famulałum Chl'isti in hiis partibus erectre, in-
hanc fidem contra rcluctantcs subditos sevit, cendiis et destruccionibus aliis cecidere, et
et antiquum facinus ze]o Dci e estuans abluit. quo U miscrabillimum ruit. imago Crucifixi
lIic Deo omnipotenti variisque Deorum inlu- truncata cst. cultusque idolorum Deo prepo-
sionibus immo]ans, cum ab antistite suo ob sihls erigitUl', et mf'ns popu]i istius, qui Abo-
15 hoc ccusat'ctur. divitem se et ad brec facien- ..,iti et Wari:l) voc3ntur. ut cor Faraonis aJ
lla s3tis potcntem affirmavit. r or autem eius h:cc iru.luratur. Liberlał.em sibi more Liuticio
.
P,elekncgini 2 ). id cst pu]chra domina, selavo- nota fraude \"l.ndicabant. sed ceniccm suarn
nice dieta, supra modum bibcbat., el in equo suavi iugo Christ.i excussam oneroso diabo-
more milil.is iter agens, qllendam ,irum ira- ]icre dominacionis ponderi sua sponte subdi-
O cundi:e nimio ferYOl'e occidit. 11anus hrec pol- dCl"ant. meliori prius patre ac nobiliori aomi-
luta fusum melius t:mgcl'ct et mentern vesa- no in omnibus usi. Hanc aebilitatcm suam
nam pacicntia refJ'{'narcł. lIlelI1bra Christi deł1eant. et hoc cap iti con-
4. In iIIo tempore Liutici m Inalo semper qUCl'antur suo, assidua voce mentis hoc In
unanimcs )Iistizlarum seniorem, sibi in priori mclius mulari poscentes, et ex parte sua, 111
!5 anno ad expedicionem inperatoriam 3) nil au- quantum ficri possit, hrec peraurare non pa-
xiiiantcm. tllrmatim petunt, plurimamquc re- rientes. Bernardus 8 ) confrałer Parł.henopo]ita-
gni suimet partem dcvast.anles. uxorem suam 1 nus, et apostat:e istius gentis tunc episcopus,
et nurum ełTug3re, ac semet ips'Um intra Zua- id ut primo comperit, non secularis suimet
rin:e ci\"itatis municioncm cum militibus clcc- dam pni sed pocius spiritua]is inmenso dolore
I) Jerzy 'Vaitz czyta D e w i u 8, a mniema, że to był ojciec P rok uj a. Ten je-
dnakże Dewius jest nie kto inny jak tylko Gcjza. I, ojciec Stefana, albowiem i Gejz II
naz.rwano Dewiq.; tak mówi \Vincenty kronikarz czeski: ..inno (l()millicre incarnalionia 1164
ellgari filiwn. regis D e v i a e pal'Vulltm 8ibi regem constitltlmt. Dobn. )[on. Boem. I. 73.
2) Adelaida, siostra naszego Mieczysława I. 3) Por. VII. 44. ł) }Iakrob. Saturnalia l. 13.
) Wairy cz:r li \VagI'owie, cz ść Obotrytl'w naj dalej na zachód posuniona; główne ich mia-
sta: Starogród (Oldenbllrg) i llnkowiec. 8) U Adama bremeilskiego nazwany on jest Ben-
no II. 3a.
Nonumenla Pol. Hi". Tom. 1.
40
3ł4
z
I
T H I E T M A R A
łOłS. commotus. inperatori nostro id nunciarc non
. desistit. Hac legacionc aullita, ceS:łr gl':ł\'iter
suspirat . sed de talibus respondcl'c ad pasca
differt I), ut cum pl'lu]enti consilio hoc annu-
letur, quod infausta conspiracione congluti-
natUl'. Hoc votum ct s llutarc secrchun Dcus
omnipotens secundet. Xullius fidclis COl' ob
hanc infclicitatem in aliqu:ull despctacionf'1ll
wniat., vel dicm iudicii appropinqnarc dicat,
quia secunaum vereaici ammonicioncm Palili
ante uissensionem et .\nlicl1l'isti execraLilcm
ad,"entum non debet e talibus aliquis OI'iri
senno, nec inler cluislicolas subila venire
commocio, cum eonmdem unanimitas csse
debeat in sum mis stabilitas. Xutet, in quan-
tum velit, mortalis di\"ersitas ct morllIn eius-
dem muUiformis inequalitas. Umnis homo,
nos agl'i, debel a matre ccclesia prius rell3sci
in innocenciam sahatoris Chrisli; ct lUllc ti-
mcnda esl inprovisa inportunitas, cum ubique
nunciatur pax firma ac h'amJuillitas. El proptcr
hoc semper 3monemur, ut simus solliciti ac
pervigiles. cunl non valcmus csse ccrti de fu-
turis ac in nostra fragilitate durabiles. Xcmo
ultim:e diei ad,'entum aut venire diHidat aut
ccleriter contingere cxoptct, quia timcndus
esl iustis, ac multo m:lgis corrigibilibus cunclis.
X. Iste 3nnus, quo hunc attitula,i Jibrum,
naliviłatis mere quadragesimus esl primus,
vel paulo :łmplius; in mense \"ero Apl'ili et 5
KaIendas 'Iai 2 ) decimus orc.linationis mere in-
troi\"it annus. Et pridie in suburbio Gnezni
archiepiscopi illius recclesia cum mansionibus
creteris comburitur. 'Et quia humana res omnis
sempcr in llubio est Jibct c\"omcre antidotum
illuu pel'il'ulosum, (JlIod miscr dudum absor-
bui, et Ilimis mihi hactcnus id noccre perscn-
\
si. In quadam curtc mea Hcslingc \"ocata, no- :;
cte una cum requicscel'clJ1, per somnum \"iJi
turbam :Istare magnam , tunc dc apposita mihi
testa aliquic.l manducarc cogcllłem; et ego
hos perscnticns essc inimicos. primitus con-
tcmpsi. ad lIJtimum vcro in nominc Dci pa- /O
tris me istlld percipcl'e rcspondi. Quou cllm
cis multum displicCl'cl, et h:ec im-isa congrc-
gatio id alitcr fieri non passc ,idcrct, qUa i
gcmens laudabal , ((uia me prol'sus pcrdere
con\"cllicbat; et nisi tUIlC dominicum nomen t5
invocarem, sinc PCI'pctua salutc manercm.
.
Ex hac pcrccptionc, ut mihi ,-isum est, om ni-
genarum specie hcrbal'llm mixla. pcssimarum
\"al'iclaLcs cogitationnm sum psi , {fum el.si me
in di\"inis laudibus maximc lurbent, tamcn au- 20
xiliantc Dco, qucm hiis prcposui, ad opus
infaustum raro aut numquam me perduxerunt.
Sufficit autem in"jqu:c eorum \oluntati, qllod
aliquam pul3nt in me porlioncm hahere. Sic
enim alio lempore itcrum me signatum emi- 25
nus hii \"allantes: Cllstodisti te. inquiunt, be-
ne? Et ego. mc ila sperarc. respondi; et sub-
sequuntur: Sed non sic erit in fine. lIIorum
minas ncc timeo, . ncc blandiciis ('redo, quia
h:ec cum auctOl'ibus suis vanitas est. Commissi 30
'Iuanlitatem mei 3dmodum vcrcor, et veraciter
id scio, quod talis fantasia , quam\"is corpora-
liter 3ppareat, per sc hominibus non noceat,
J) ,y lmeSll!CU marCu roku 10 19, Henno biskup słowiański znajdował się razem z ce-
sarzem. Ob. Pertola Legg. II. n. 173. 2) Z tego co autor mówi wyicj VI. 27, widać że
powinno tu być raczej 8 kał. )Jaii.
KRO lit J K J.
5ł5
scd cum peccando facicm divinam a nubis
a\"Crtimus, illorum \"esanas manus ncmini par-
ccntcs miscri incidimus, ct ab hiis protinus
:lbsoh"imUl', cmn aut ipsi converlimur, vcI ab
5 eler-łis Dei \"isilationf' cl'ebra fovcmur. i qms
\"ero compos sui lllcdil:Jtur in Jego Dci, Ilon
hic a taJiLus 3ppetitur, scd potius timetur,
non a se, sed ex eins, (}łlCm is diligit, sancta
potestate; (Iuia cusł.os est Deus omniułlł se-
10 met cx toto conle scmpcr amancium. Ego
pccrator et fj'agilitati nlP:e per omnia conscius,
«(uia summis consolalioniLus non inniłor, quid
mil'lllł1 , si aL infimis qnacior? Et hcec idcirco
dixi, ut tu lcctor, JUortalit:Jle ac innata huma-
t5 nitalf' mihi con imiJis. in hoc conscnsu me
gra vi tel' pc('cas e scias, ('t :lInminiculis indc-
lirientiLus succurras. Heu mihi misero , qui
in hoc scculo multus spiritu:Jliter adiuvare de-
hui, ncc hiis prosnm, ncc me tlleri possum!
20 Pndc 3ulrm Pl'cdicta tcmpłalio mihi e'"CIll'rit. ,
lid('libus {uis am'ibm; in fundo. ::\Jultis homini-
JJlIS a prediclorum ,c:\.ilcione huslium labo-
.1'antiLus sub\"Cnire studui, et proptcr hoc ad
insillialldum mihi eosdcl1ł 3rcendi ychemen-
25 ler, 'Juanwis in malmH pl'oni sini scmpcr.
Spcro :mtcm in Deum oJUnipotcntem, ut non
ad ('ollsumcllllum me hiis tradat, sed post
purgalionem diram cll'lIH'ntcl' cripiat.
10. Eadem tempeslate cedesia mihi indigno
;)0 commissa multum, mea id exigcntc culpa,
sllstinuil. a mpnum. Narnquc misericors et
paciens Dcus noJuit :Jmplills inllltum rcIinqui,
()lIod creLra sui casligaeione ncquivit pro hi-
beri, percuciens cam in mansuetudinr et non
35 in fmoris sui digna retributionc; ministros
.
lltiles ibi h:ec perdidit, et f\łcinus meum co- iOl8.
tidie ingpmiscit. In predicto ctenim mense
dcdccus magnum cidem ac mihi inlatum est
aL iLrida Aclhclberto, qui curtem mea m in-
yaderc eamquc frangerc ser\"ili collectione
prcsllmpsir. Quod yero hos ad h:ec agcnda
inflamma\"Crit, vcraciter explicabo. Secundi Ot-
tonis larga benignitas, cunctis pleniter arri-
dens, qllendam forestum, inter Salam et 1\1il-
dam flu\"ios et iusili al' Plisni pagos iacen-
tern, noslr3J concessit recclcsi:e, tcmporibus
Gisileri mtisłitis et Gunterii marchionis. Post
lllgubrcm \"ero nosfr:e sedis dcsłruccionem,
rcgnante tunc tcrcio Ottone, Ekkihal'dus mar-
chio forcstum ad locum umeringi didulfl ac-
qnisivit, et cum eodpm nostrum commula\"ir.
Henov..tor autcm nostrce tnnc digniłatis. rex
Hcinricus, cum ma\.ima parte appertinentium,
pl'cscntiblls cunctis oplimalibus snis, et con-
fralI'ibus hiis I1rrimanno rt Ekkihardo id de-
fcndcl'(' non valcntibus, iudici u'ia lege hunc
rcstituit. Cumque hic in nostr:e dominio :ec-
desi;c plus quam (IlIorlecim annos starct, et
hunc Hirimannus comes fiO mallsis rcaimcre
e\. mea polcs(atc nullatcnłls valuissct, visulU
csl {'i, ut cum siLi ct confl'atri super duorum
prt>pric(atem burgwardorllm, Rochclinti ar
Ti(ibutzicm l ) , imperaloriis wndiral"ent pre-
('{'ptis, spel'ans antiquiOl"cm nostram confir-
macioncm diu essc abolitam. Quod cum mihi
is apcrirct, id nil proficcrc sensit. Kamquc in
'Jagaaaburg et in prcscntia impcratoris nostl"i
prcccpta uh'isqllc ostclllłuntur, et. muncra no-
słrimet in omnibus Pl'iora css(' convincuntur.
Tandcm prcdictw5 comes, prescntc suimct
I) ,V cdług UrsJna powiat Tcitzig mi!,'dzy rochlickim koldyckim.
..
:5ł6
z
T
1!:1 MARA
ł018. fratre ac id audicnte. h:ec fatur: Qllicqllid hac-
tellllS in hi;s (edllllls, '1011 ob temel';tlltem al;-
qllaln I sed qllam habllisse sperat.imlls ;ll. lic;am.
Nunc autem id omittamllS. Non longe post Ek-
kihardus ill\"enis, ac idco inmaturus. in hurg-
wardo suimet Rochelcnzi iłicto al'duas Inuni-
tiones ad c3piend3s ibidem feras instinctu nu-
dizJ 1\'i militis sui par:łł. Hoc ego postca com-
pericns, pacicntcr tuli, et nc sic agcrc wIlet,
per internuncium meimet, frab'cm cius postu-
lavi. Herimanno qnoquc fratri suo h:cc cito
questus ,- nil in hiis omnibus profeci, sicqnc
stetit usque post pascha. Et quia tunc :łel'is
sercnitas et vi:e oportunitas cOl1Veniebant, ct
in has episcopatus mei partes numquam rcni,
placuit mihi iIIuc pergere. hactcnusquc ignota
diligenter inquircre. :\Iensc )Iaio 6 onas cius-
dem ae 6 feria ad Chorun l) '"cni, iLitlcmquc
populum conf1uentem confirmavi. Dchinr cum
in ipso itincre prcdictum opus laq cis ct re-
tibus magnis firmatum vitlercm, oLslupui ac
quid indc facerem cogita,-i. Tandem, quia h:ec
instrumenta nuIlatenus mecum ,'chere potui,
ex hiis partem incidi protinus iussi. rectotjuc
itinere ad Rochclinzi tcndcns, paucos iIlic
confirmavi. et decimacioncm iniuste mihi <lb-
stractam ct forestum banno omnibus intc-ł:di-
cens, hrec nostrre assignavi :ccclcsire, racta
pacc. Tunc redii ad curtem supramcrnor<ltam,
ibidemque 7 dies cum manercm, audivi. <!uoll
milites Ekkihardi mcis minarentur wciis. Ibi
tllnc canceIlarills 2 ) pernoctavit mecum. et a
mc hrec compcriens, bcne rcspondit. Poslca
maj.
2.
congrcgationes muJt:c mihi ad nocenllnm a
predictis satellitibus fa c ta:! , a nostris custodi-
bus aił tempus bonum pr:eoccupatro sunt. In-
terim nuncium mcimct ad imperatorem )Ia-
gontiam misi, pacemque eius supplex pecii. 5
Quam cum Ekkihal'lIus ex sua partc promitte-
ret, et frater suus tliu a me desilleratus a Po-
lenia veniens, de tcra manu sua pacifica pro-
mitteret, uterquc hanc non bene servavit
Xamquc homines G łlageUati ac depilati cum to
edificiis turpiter mutilatis approbanl, tjualitcr
tanti scniorcs ab aliis prccaveri dcbcant. Sa-
tcIlitcs eormn more solito in me non modo
eX3rscre, \"Crum cli Hn aliis melioribus no-
cuerc. ArchicpiscopulII ctenilll Geronellł in t5
'Yirbini et Sifritlun1 comitcm in l"icici 3 ) pc-
cierunt, et in quantum cis plaeuit, abstulerunt.
1:J. Iste annus nova mmc'npacione terr:e
mocio vel magna contricio ex rei veritatc
apeIlari potesł. Ineffabilis cnim tribulacio mun- 20
do instabili exortata habitatorcs eius undique
turba,-it, cuius partem predi,i, et tunc qu:e
preterieram alte gemitu tracto cxplicam. Bal-
derici presulis et Cameraccnsis l'piscopi mili-
5
tes poenc omncs pretlicta oppccierunt in in-
sula, et in proximis h'iLus pro,-inciis non SlI-
percrat una domus. ubi salteUl non decssct
habitator unus. Post tcmpora Caroli in una
dic ,.cl anno aliquid iu hiis reEionibus taJe
non accitlit. sicut vetustas asserit. Quomodo :>0
umquam ccciderunt tales viri absquc dampno
hostili '! Sed nullus id mirntur , qui. hoc rite
meditatur, £[uia is nil potesŁ pugnare, quem
I) Dziś Kohren miasteczko koło Rorhlitz. g) Giinther, Hermana i Ekarda margra-
biów brat, był kanclerzem cesarskim od r. 1008 - 1024, poźniej arcybiskupem salcbur-
5kim. 3) C'rsyn upatruje ślad tego mi('jsca w wiosce .J.YŹ8chu'iz.
KRO N I K I.
317
culpa sui gra,"is ,"indie ta Dei nititur ,łf'primere.
Hic inrxupcrilbilis C3SUS postea cito obli\"i-
8catur; qui a Go.łefridi ducis auxilio Athelbol-
dus antistes cum Thicdrico hoste rcconcilia-
5 tur; et hoc venit non ex ,"oluntate sua, sef!
ex necessitate summa. on erat enim istius
.
regionis ulhls prepotens defensor, si amplius
insurgerct inimicus 3crlOr. Si damnum hoc
ex consensu di\"ino fJdum est I qui s potest
10 ulcisci? sin autem, quis ,-indicatort' insallabi-
lior illo? Nunc ut sanctlls abba Columbanus
in mortc masni inpcratoris Caroli ferit, ita
nos stJ'ingamus larrimas prccesquc fundamlls
proficuas.
15 ł G. Xec tacemIulI} est, quod in l\uscia con-
tigit lugubre damnum. Bolizla\"lls namque cam
gramli excrcitu pcciit, rnultumquc ei noslro
ł lłninp- nocuit. Mense etcnim lulio ct ł l Ka-
lcndas Augusti prcdictus Ju ad quendam
20 flm.ium l) \"cniens. ibidcm exercitum suimet
cash'ilmeł<il'i ponlcsque necessarios paral'c iu-
bet. lu la qucm rex Huscorum!l) cum sllis
sedcns, futurum duelli imicem condicti en'n-
tum sol!ieitlls ('xpeclabat. Intemu PolcniorulU
5 pro,"oc.lcione hostis pl'esens ad bcllum cxci-
tatur ct ab mne ,. qucm tueballlr, exinopinata
prosprl'itate fu£atur. Ex hoc rumore Bolizla-
HIS extollitur, et consocios parari et accelc-
rarc rogans. ł1l1\-ium, etsi laboriose, velociter
:iO transcendit. Illimira autem acies contra tllr-
rnatim ordinata, patriam ł.:Iefenacrc suam fru-
!'lra nitilur. Xamque in primo conOictu cecłit,
al' numquam postea fOl'titer rrsistit. 1bi tum
cesa est innumcra multitllllo fugiencium et
parva \ictorum" H('ricu miles inclitus 3 ) ex łOł8.
nosh'is oppetiit, quem inperator noster m
\"inculis dill retinuit. Ex illa ł.:Iie Bolizlayus
optata prosperitate inimicos palantes insequi-
tur. ('t ab incolis omnibus suscipitur multisque
muncl'ibus honoratur. Inl-cl'ea queaam ci\'itas,
fl'atri SUO ł ) tunc obedicns, a Iarizla\"o \'i capi-
tur. et habilator eiusdrm ahducitur. erbs au-
tem Kita\"a ) nimis \'alida ab hostibus Peae-
neis G ) ortatu Bolizlavi crebra inpugnacionc
concutitur et incendio gra\"i minoratur. Defensa
est autcm ab suis habitatoribus, sed celeriter
patllit extraneis \"iribus; namqllc a rege suo
in fugam \"erso I'elida, ł 9 Kalendas Septcm-
bris llolizla\'llm, et qllem din amiscrat, Zen-
tepulcum seniorem SUllm, cllius griltia et no-
strorum timore omnis hec regio conversa est,
suscepit. 1rchiepiseopus ci\"itatis illius cum
reliqlliis s mctol'Um et eetel'is ornatibus .Ji\"el'-
sis hos advenientes honor.wit in sancte mona-
stcl'io Soflliil . quod in priori anno miscrabi-
liter casu acciucnte comLustum est. Ibi fuit
@icrp.
tł.
no\"erca rt'gis preł.:licti, mwr, et 9 sorores
eillsdrm. qllilrum unam 7 ) prins ab eo dcsidc-
ratam antiquus fornicator llolizla, us, oblita
contectali sua, iniuste uuxerilt. Ineffabilis ibi
pcclInia ei ostcnditur. cllius magna pars ho-
spitibus suis ae fautol'ibus ł.:Iish'ibuitur. (Iue-
dam \'ero ad pah'iam mittitur. Fuerant in au-
xilio predicti ł.:Iucis ex parte noslra trerenti.
et ex Cngariis quingenti. ex Petineis aulem
millc ,"iri. ()mnes hii Innc domnm remiUeban-
tur, cum indigcna.. ad\"entarc, fidelcs sibi
apparere, scnior prefatus letabatnr. In ma£,na
t) Bug. ') Jarosław wielki. 3) Por. wyżej VII. 11. ł) Bolesława zi«.:>ciowi a bratu Jarosła-
wa, wiftopełkowi. ) Kijów, na str. 311 nazwany Cuierca. 6) Pieczyngów. 7) Predrsław .
318
z
THIETUARA
łOł8. hac ci\"itate, que istius regni caput est., plus
. quam quadringcntc habentur edcsi et mer-
catus 8, populi autem ignota manus, qnre
sicut omnis hrec prm"incia ex fugili,"orum ro-
bore !'Cf\"orum huc undiquc conf1uencium, et
ma ime ex \"elociLus Danis, multulll sc no-
centibus Pccinegis hactenus resistebaf et alios
\"ineebat. Har elahIs prosperilale Bolizla\"us,
;m.>hiepiscopum predictil' l) 010 larizlamm mi-
sit, qui ab co filiam suimel reduci pe1cI'ct, ct
IIxorcm uam cum noverca ct consororiLns
redtli promiłteret. Post hrec dilcetum abbatem
suum T uni ad nostrum inperatorem cum ma-
gnis muneribus misit, ut suam alllplius b'l'a-
ti łm ct amilium H'quil'eret, ct sc cund , sibi
placencia facturum intlicarct. \tl Greciam qno-
(lue siLi pro imam nuncios mi5it, qui eiusdcm
imperatori bona, i wHet fitlclis amicl1s ha-
beri, promittcrent; sin autem, hosfem firmis-
simum ae iminciLilcm fieri inlimal'cnt. Int(,l"
hrec omnia omllipotcns Dcus assistal mcdius,
et quitl sibi sit placitum et noLis proficuum,
c1emcnter ostendat. In dirlJUs illis 1'(10 co-
mes, Ilcl'0s mcus. Hi!'im mum, coe(Jualpm
sibi tam in nobiliłdte (lualll in pole_ tiłtc, cc-
pit, ct imitum in suam municioncm du\.it. Ob
hoc ,'ercor ;,Iiquam filirem periculosam orm,
qUiE ,-ix aut nuHatenus possit eradicari.
ł 7. De imperatorc no!'\tro nunc senno mi-
hi oriahn', (!ui de im-isa e pedicione ) rc\'er-
sus, nil tle promissis pCl'cepit, sed parum si- 5
Li rcnitelltibu!' nocuit. Huius milcs pgreius
alque fitl f'1i s , tIux Thic(h'icus 3 ), cum ab eo
scparalus domull1 pcrgere \"oluisset. a qnodam
selliore. Stephano nomine, ccsaris ,tque sui-
met. ut patuit, inimico. .Iocis impupnatur ab- tO
tli'is; et cum iam ,-ictor exis'eret, militc in
,
pred lIn cadcntc, it('rum initur, et pl'O tlolor!
superalus, cum p llłcis etrugit. Hrec fuit ci in
talibus secHnda temptacio; et faciat Deus, ut
non cwniat illi tcn'ia pericJitaeio. Inpcrator 15
nostel' cum tle his omnibus CffiCl'I'ctur ccl'lus,
unum in Suc, ia rcgione colloquium de re pu-
Llica ł-łabuit, pl mox prl' Hcnum sollici,us dc-
scentliI. Xamquc coopcl'alor('s cius et !'('gni
suime' rolumllP maxi ma parte, 1)1"0 tlolor! 2P
ceciderc, sibiquc gra'"c pondus occultUIll fidei
simu1atorcs occultis rcsistcrc iusitliis per (,\.-
lr:meos nituntm', ut non lircat ci libcl"łałt'
cOllgl'lIt'nli inpcrflrc, cOl'umque iniuslam tc-
mt'rilatcm in Iliqllo minol'al'c. . 5
I) rozumie bl ecclesu£. 2) t. j. z Bw'gundJi. 3) wyfszej Lotaryngii.
E
NllGROBEK BOLES,fJA ,V A CHROBREGO.
10 5 - I03J.
Jeszcz..e na początku wieku XV widziano na,grobek ten w kościele katedmlnym po:nań-
skim wyryt!! in lapi,1c marmOI'co. Uwa ano!Jo jll wtedy :.a pomnik dawny i wiarogodny,
a Jerzy 1/erkil, pisar:, miejski P0:'IWli,liki, powolal się flmi UJ ur:.ędowem świadectwie (Lites
et res gestw Gruci{. Il. I .}). n' roku U90 Stanislaw Strec:;,aka, benedykty/ tyniecki, pi-
s:.ąc tak ::.wune Gcsta Romanorum , przy wzmiance o czynach Boles/all'a Chrobrego wypi-
sał ten na!Jl'obek. Po:,tliej pl'zerabiallo kilkalirotnie pomnil. grobowy Chrobre!Jo IV ka/edrze
poznUliskiej znajdujący się, lJ1' .y c:;,em i napis je!Jo ulegal niejakim zmianoIiI. Nie wiemy
wszystkich tych ::'l1Iian; wiadomo tylko wi:;,yty kate(ky po:.naliskiej pr:;,ez \rojcieclla Toli-
bowskie!Jo, biskupa odbytej, ;'e w roku 1660 widać bylo na grobowcu osobę hóla wYt'ze:.bio-
ną na kamieniu, a po bl'zegach tego kamienia napis wyryty we dwa r::,ędy. Odnawialll i prze-
mienia/a gl'obowiec kapitula pozlIUlisk(1 kolejIw w latach 166.$., 17 J i 1766, zdobiąc go
10 różne godla, a nakoniec :,niszr'ZOny on zostal, ile się zdaje, w po ar::.e tej Aaledry rokll
1772. Sapis jego oglądał fU drugiej połowie .\ rI wiek" Stanislaw al"lłicki i pr:;,ytoczyl
z niego par wierszy (Annal. Polon. fI. 5). Podali!Jo zaś calkowicie lU .trIl i .\TIIl wie-
ku: Stanislaw Łubiel1slii (Series episcop. Ploc. Cl"ac. '16.$.2 str. 54), Starowo/ski (Jlonum.
Sw'm. CJ"ltc. 1653 str. 4..f-7) , Tolibowski \rojcieclt w pomienionej wi;yc;e, z opuszczeniem
jednak dwoclt w;erszy; Kl'ysz.tof Hart1ł.nocl.. (Respllblica Polonica Frankf. et Lips. ł 687 str.
39), Jlikolry Zalas1.,owski (Jus re!Jlli Polonice. Posn. ,1i00 - liO I tom J. str. 60i) i Sta-
flislaw Patel ki (Jlemor;ale Epitaphiol'llm POSil. 1762. D .3). Odpisy ic!&. zres:.lą nie wiele
się różnią od siebie, a co do materyal" pomnika, powiada Zalas;:;owski, że był z bialego,
prostego kamienia, a Patelski ze z kamienia ciosowego wyrobiony. .
- \ .
\rydajq tCIL nagrobek wedłu!J Stanisława Strec:;,aki kodex" tyn;eckiego, :; którego odpl-
sal fili go z fwjwięks:.ą dokładnością t'oku 18.$7 Jatt &JachtolL'ski. Kodex ten SplOlląl UJ po-
żarze biblioteki llniwersytelskiej lwowskiej J'oku 1848. Byl papierowy, llJ c:,warlce, ::..nac:-nej
objętQści. Zawieral kilka różnych dziel, których karty były osobilO liczbowane, tl! takim porząd-
ku: l) Speculum rcgulre sanctissimi patl'is nosh'i Bcnedicti. 2) Yil,idal'iulU pl'esbitcrol'Um.
,';) Stclla del'icorum, ,) Scrmones. ;j) Gcsta Rom31101'UIU. \r tem ostalniem d:,ielkll które
było cule jedną, i tq,samą, 1' kq z xr wieku pisane, lłajdQwal sil1 l1st'!.p o Boleslawie C/u'o-
320
N G fi O n E K C H fi o n fi E G
lwym; w mm. tła karcie 44 slronicy odwrolnej, po sluwarll: Vixit autem Boleslaus sexagmta
:mnis in regno su o ut p(o)n(i)t(urj in epitaphio, dano nadpis glos kam i wi ks;emi:
E p i t a p h i u m C h :ł b l' i B o I e s I a i , i przytoc:,ono ten nagrobek. Same urś Gcsta 'w-
kotW zono na karcie 67 lem i slo wam i : Et sic €.st finis istius boni opcl'is, scilicet Gesta
Romanol"Um. Finitum per Stani pl'repOllenaO, slav his :uljungendo, ultirnum 8 fin i da n-
do, qu:c scripsi his nomen pando. Stre j ungenao, cza pont:ndo, k ct a tinicnao, cogno-
men yoLis pando, Deum ,'cl'um colf'l1(]o. :'ub annis domini JJ[CCCC nona ges im o; i l. d.
Jlylki 11iekló/"e pisarskie sp rostowa lem, z odpis" ŁlIbiellskiego, a 1'óżllire w!Jk(/:'lIj u dol u ,
oznaczając głuską T r kopism. lyniecAi, zaś glos kam i Ł i Z, lIlMeliskiego i Zulaszowskiego odpi. y.
E P I T A P H I U Al C H A B R I B O L E S L A I.
HIC I.-\CET IX TL;)IB.\
CII.Uml TU ES IIICTrS,
FOXTE s.\Cno LuTrS,
PRA:CIDEXS cml.\:u
Tu POSSEDlSTI
REGXDI SCL \ YOnDI,
C.£S.\H PR-ECELLEXS
P u: n nl.\ sIm
HIXC 3 } lJETLUSfI,
IXCLYTE Drx, L.\L"S
PEUFID0 4 ) PATnE
VICISTI TERlUS
OB FA l.nIQLE nos.ul
PROl'fElt LrCTAMEN6).
PmXCEI'S, GE:\EROS.\ COLDIIH.
SIS IX .£\"DI UE EDICTrs.
SEH.\"L"S nmllXI PIT\ TOTrs,
SEPTEXII TEJIPOHE, RmU:\I. I)
y ELL"T YERrS .\ THLET.\ CllmSTI
GUTIIOHDI 2 ) Sln pOLO Onnl.
A TE f)[C.\LI.\ PELLE S
Du .\, QLI pL.\Cn:RE Tllłl,
Ocn DlYITI.\S 1I.\BrISTI.
Tml, srnE t:F.: nOLESL.\E!
N.\TrS ES, SED CRED[L.\ I.\TRE;
FACIE S BELIX I Q[OD Gt:EnHAYEHAS,5)
Tun CO TrLlT OTTO COHO .-UJ,
SIT TJBI SALUS. A:\IE . 7)
5
tO
Pn.edz. II, wieru t gcnerOSJ_ gloriosa ł; veneranda Z. - P" edz. I, wiersz S sacro lolus-
suo lotus sacro T. - Przed... II, wier.. 5 ,.erus. niema I:. i Z. -- Pr:łedz. II, vlieru 6 sin'-
seu I:. j Z. - Pr:;,ed... I, wien:::. 8 sibi. opl/stil Slrec1.uka, j dodał polem swoją r ką nad u'y.
razem dona. .Iliara wiersza w,kuł.llje. u pierwotnie pr;,ed don a lIać musiało. - Pr;.ellr.. I,
,viersz 9 Jlinc. IInic Ł i Z. - Przed;.. I, wiers.. t O laus TiLi. tiLi laus T. I:. i Z - Pr:::.ed... II,
wiers.. tO strenue. serenissime Ł i Z. - Pru dl. II, wieru. t ł l\atus es- Tu es T; nalus Ł i Z.-
Pned1.. II, wierBi. t2 quod guerraveras. quoque guerras Ł i Z. - Pr..ed:r.. I, wier,", t3 famamque.
famlm ł, j Z.
,
GBJ .AS:NIENIA
do nagroLku Bolesława Chrobrego.
') Dył zwyczaj u xh1Żąt chrze ciailskich posyłać uci te włosy swoje do Rzymu na znak
I uległości stolicy apostolskiej. Tak powiada Anastazy bibliotekarz o Bogorysie xi ciu bołgarskim :
In. tantum aulcm pielas crevit Jn'incipis et abundabat c;"ca bcalulI2 Pclrum, vC1l,crafionis affr-
cllt, -ut quadam die mamt p,'opria capillos SllO. appreltcl1.1.1ere l , et cOllfemplanlibu,8 cunclis sc
Romani. miasis (legatis) ll'adielerit, dicells: Omnes primales et Cllllctt populi Vltlgaror tll1 fer-
1'(13 cogno8callt, ab llOdiel'1w £lic me sernt1i& Jore post Dellm beali Peli'; et ejus dem'ii. ...llansi
CoU. Co-nei-l. X\?I str. ] 1. "'łosy Bolesława Chrobrego, jak mówi autor nagrobku, słano do
Rzymn w jego eiedmioleciu, a trzeba uważać że siedmiolecie to przypadało właśnie w roku
973, w któr)'m założono biskupstwo pragskie i granice jego przez znaczną cz M Polski,
mianowicie przez ziemie krakowskie aż po źródła Bugu i Styru rozciągniono, biskupem zaś
mianowano Detmara. ,,? SZ)'stko to, jak roczniki polskie i Długosz upewniają, stało się za
nalcgilUiem Dohrówki: Ecclcsia pJ'a[jcllsis Pl'imo crepit haJJe1'c episCOpltm ex amllłOnitione Do-
bl"Owcre. Ann, Tlll'aRkre ma. ad ann. 974. ef. Dług. lIist. II. 101 - 102. Prawdopodobnie
tedy przez tegoż Detmara posłano włosy mlodego Bolesława paplezowi.
) Pisarze ehrześciailscy lIieronim , Orozyus i inni nazywaj:} Gotami starożytnych Ge-
tów ilirskich którzy, jak wiadomo, nic spólncgo ze skand)?nawskim ludem Gotów nic mieli.
W tern to, jak si z<1aje, znaczcniu użył imienia Gotów autor nagrobku, rozumiejąc tu
owych mieszkańców lliryku, których także l\liersua l 'Vineenty uważali za naszych przod-
ków i dziejami ich kroniki polskie rozpoczynaj/!.
3) Uocznikarz k\vedlinburski mówi: OUo sw ww eonamine a duce slavonico Bolizlavon
llsccplu.q, xmiis 01nni[jclłi CC1ł8U8 ubiqlLe felTał'um studiosi. sime qUACsiti obsequialifer d01łatur.
Pertz III. 77.' Zwożono wi c z l'óżnych stron Polski dary do Gniezna, i na to wskazuje
w nagrohku wyraz hinc świadczący, Ż<, je i z Poznania zabierano.
4) Spółcześni cudzoziemcy uważali naszego :\Iieczysława [ poniekąd jeszcze za poga-
nina. Thietm. IV. 35, :\Iatylda w liście swoim do :\Iieczyslawa II powiada, że pierwiastkiem
i źró<1łem r{'ligii chl"ze ciailskicj \V Polsce był ojciec jego, to jest, llolesłaói" Chrohry. Zgo-
dnie z nimi w.rraża si o :\Iicczyslawie I, jakoby pogauinie, autor nagrobku, i nic w tcm
nie ma dziwnego, gd.r podobneż zdanie powtórzone jest nawet kilkakrotnie w dziełach
Długosza Hist. II. 173 - 174. Cata1. Archiepp. Gncsll. ms. Osso1. ur. 619 p. 31.
5) Słowa quod guel'l'averas (od gUCJ'1'al'c wojnę wypowiadać, oznajmiać) w r kopismie
tynieckim skrócone i niceo zamazane, nie bez trudności odczytnłem. Autor podnosi t oko-
liczność, że Boleslaw wojn!: wypowiadał, tylko bowiem tego rodzaju wojna, bdlum glleN'Q-
tllm, czyli 9lter1'a [juerl'ata, jak jl} podówczas nazywano, mogła być zal:lzczytna; gdy prze-
ciwnie woju lliewypowied.ziall1!, belluJn /m'livum, pot piano słusznie, jako rodzaj rozboju.
lIollum.nla Pol. I1i". 7'om. I. ,łt
.
322
.
o B J A S N I E X I A.
6) Do obja nienia wJrazów propte,' ludamen służy wiadomość nasti'pująca: Bolizlaus,
rex clll'islianissimus, cllm Oltone tertio confa:deratus, omnem 'Vi Sclat"a1liam 8ubiecit, et llu-
ziarn (Rugiam) et Pl''1lZZ08, a quibu.s passus cst sanctll.'l Adalbertus, cuius reliquias tuW' Boli-
zlaus transtulit in Polonimn; mówi spółczesny scholiasta Adama bremc1lskiego, u Pcrtza VII.
318. Toj;samo Helmold Chron. Slav. I. 15. Eodem temp01'C Bolesiaus Ch,'istianissimus rex,
confrede1'atu8 cum OUone III omnem t:;lat"iam, 1J.ll<e est ult,.u Oderam , tributis [(Ubiec;t.
i) Przed nagrobkiem samym pmviada Sh'eczaka: Vix;t aute,,! Boleslaus sexaginta all-
l1i8, ut ponitur ilł epitapllio. Z tych słów zdawałoby si , że oprócz v;ierszów nagrobkowych
wyryty był tamj;e wiC'k Bolesława Chrobi'<'go, który przepisywacze nagrobku opuścili. Le-
lewel w dziełku: Grobowy napis Bolesława; Poznail 1857 str. 33 mniema, że ,,-iek tcn
wyrażony był sposobem chronostychu, czyli głoskami większemi ostatuicgo wiersza, które ,
razem zliczone czyniły ilość 58, bo według ścisłego obliczenia tyle t)-lko lat żył Bole-
sław. " szakże wypada tu zrobić uwag , że \\łaśnic w drugiej poło\\ie ost8tniego wiersza
niedostaje dwoch zgłosek do zwykłej miar.r; jeśli wi c przypuścimy, że dwuzgłoskowy wy-
raz został tu uroniony przez pr dkie przepisywanie, natenczas mogłaby si znaleM w tym
wierszu i {Iwa dwójka brakująca dziś do krągłej liczby GO, którą wiJzial Streczaka. Zda-
niem tedy Lelewela wiersz ostatni był na pierwotnym nagrobku tak wypisany:
SIT Ilul s.\LYs.
TabtN.
ll:rl t 1Ir11!!/rl!!.
li't h(J/l. pay. bib/. TF fjfTlilll ' /11:':1 A'fl,r:'. ,<;.',!t(lI70 iJi.
'-
I_
,:2
. ;, t;).
" ,
ł --
':łl'
c -
\ ' I
\\
\\
\
l' .n
\.
".
,
\ ,
\.'
"1 II r,,1 .11, 'I L 1.. 'lóV/'Pl1rr 9t'd.,.. L....llu1l'CI
LIST .\L\TYtDY DO l\IIECZrs.LA \\1 1\ II.
okolo r. j027.
1latylda, córka llerima1lna XleCła Swewów, składała w darze twszemu Jlieczysła-
u'ow, II o 'oło roku 1027 xiąik liturgiczną: Ordo nornanorum, znaną dziś pod imieniem
Pseudo - Alcuin. Z lego powodu 1wpisala do nie[Jo ten lisi poświętny, w którym tłumac;;;y
się ze swego zamiaru, a ;:,araz,em podaje ciekawe i ll'aine dla d:,iejów s:,cz,ególy o Jlieczysla-
wie. H/Jisany został ten list nit poc:,aJku :z:ię.qi, a po nim be::pośredllio umies:c;;ol/Y wi:,eru-
"ck dmvc:.yni samej i obdarzollego, jak je ówc:,esna ręka zakonnego artysty nakreślić :.dolała,
.:. takowym u góry dwuwierszem:
Hune librum rcgi, Jlahthilt donat, Iiscgoni,
Quam gcnuit clarus Sueuol'Um dux Hcrimannus.
R kopism tell, d:,iś 83 karl pergaminoll'ycll w .lce lic:.ący, zlIajdował się w bibliotece
opactu.a Cystersów tv l\' euenzcll w Łldyca(.h dolnych, tlUd Odrą, gd:..ie go tv pierwszej po-
lowie zes::..lC[Jo wieku widział, i fi ytkowal z niego Jan K,.ys:,fo( /'esle1". fJoiniej dosiał się
Il'fa:' z ill1zcmi xięgami do biblioteki kościoła ś. Jadwiyi w Berlil/ie. \V!/dał go 7lajprzód
Et/Il'Cird hr. Raczyński tli dziele swojem: \\'spomniellia \rielkopolski; j)o:..nmi 18-'2 t. I. str.
7, :::alqc:'YIl's:,y oraz ryciII'!. ; i tli tymie jesz..cze roku wydal [JO znowu barl/:..o slaral/nie Filip Antoni
Delhiel' lU ner/inie z l,odobi:.1u! i sLVojemi postrzdeniami, pot/nllpisem: Epistola incdita :\Ialhildis.
orZ owc[Jo czaS't zatrG..cił srę od:;ieś ów rl}.kopism, i gdym tv rakII 1857 z.widzał bibliotec .1ł-ę berlińską
II,.:,!} kościele ś. Jadwioi, ju::. go tum nie bylo. \ rydak wi c tli tcn list tvedlll[J Dethiera.
nomllO l\I(isrgoni) yi..tulis ycra} cultori \"('-
I'issimo, rcgique inyil"tissimo, l\I(ahtIJildis) sup-
pn'mum in Christo gaudium, ac fclicem super
hoste triumphnm.
5 Quoniam lilJi di\"in3 gl'alia rcgium nomen
p3ritcr et honorem concrssit, ar(cquc rc£n:m-
(}i ad id ncressaria honestissime dita\"it, felici
IOccplu, ut aUlli\"i, ipsi di\"initati regni tui pl'i-
mitias de\"oto pectorc consecrasli. Quis cnim
lll' dccessorum IUOI'um tantas crcxit reccle-
sias? Quis in laudclll dci totidcm coaduna\"it
lingu3s? cum in propria ct in latina deum di-
gnc \"Cncrari posses t in hoc 1ibi non satis,
gl'ccam supcraddcrc m:łluisti. H:cc et huius-
modi studia te I si in finem pcrscyerayeris,
bcatissimulU lwredicant, tcquc non adeo hu-
mano quam di,'ino illllicio elcctum, ad rcgen-
dum popuhun sanctUn1 dei yer:łcissimc h'stan.
:524
L I S T
tur. qui in judicio providus, in boni ta te con-
spicuu5, in unin'rsa morum honcsta(e prm-
clarus habcris; ,.iduis ut ,.ir. OJ'phanis ut pa-
leI', egenis ct pauperibus inCOl'l'Uptus defcn-
501' ab omnihus comprobaris, non conside-
rando pCl'sonam paupel'is, vel wncl'ando vul-
tum potentis; scd libra iustitire quro propo-
nuntur cuncta examinas, Christi pl'Ocul dubio
militem cum beato Sebastian o , sub regalis
,.cstitus cuHu ducis łbsconditum. Deo tantum
ut rcstituas animas diabolica fl'aude deceptas,
qui t-alentum tibi commissum I'eportare ccntu-
plicatum vchementer anhelas, auiłiturus bca-
Mat lam vocem qua dicitur: El/ge se-rve bone et fi-
25. 23. delis, et cretera. Paternis nempe exemplis am-
monitus totus pene yersaris in cO'lestibus,
qui in ilIa mundi parte, quam regis, quasI
M A T Y L D Y
quidam fons et origo sanctro catholicro et apo-
stolicro c tilit !idei l}. Nam quos sancti IJl'ro-
dicatoręs corrigere non poterant yerbo, illc
insecu(us est fe 1'1'0 , compellens ad cronam
dominicam bal'bal'as ac ferocissimas nationes'l}. :;
Hunc autem libl'llm ideo tibi dil'exi, nc qui d
in diyinis officiis incognitum foret ture rcgiro
dignitati, scicns te spil'itali pr:crogatiya pl':e-
ditum, procul dubio habcl'e ac eptum. In quo
quid signi!iccnt \"31'ietatcs, quro pel' di\"ersa tO
tempora in eisdem recoluntur officiis, curio-
sus lector facile repel'iet. Beus omnipotens,
cuius conslitutionc I'egali diademate coronatus
es 3 ), ipse tibi spacium ,.itre palmamque yictol'iro
largicndo, cunctis cfficiat host.ibus foJ'tiOl'em. 15
Ad yelle vale.
HYXY ZAPIS
KOŚCIOŁOWI KOLO SKlli)IU Ś. Cn::'ZULI
1030 - 1035.
Przed sto kilkąd:.iesiąt laty wydal go Aube1"t Jliraells tv d:.;clc swojlJtn: 0pcl'a uiploma-
tita; P,1'lI ellis 1723 tom /l. sir. II.') l, :; history; ś. Urszuli. 'Vydaj go lit U'edlllJ Jlil"aCIlSll. 4 )
In memol'iam et Jaudem sanctissimre et in- mentorurn, (luiLus condigne I'emuner'andi,
(Iividure trinitatis, omniumquc sanctOl'lllll dei. prout gcsserunl, si\"c Lonum siyc malurn, fum
Quamplul'imi dei fidelium ccclesiis dedic31'i SD ,encrit qui yentul'lls cst. actus cujuscumquc
de suis rebus a dco collatis siLi, ct pl':esLitis nostl'llm. Quod <'£0 Hichcza sa'pc animo ,'al.
cfJecerunt; hoc autem vel ob alUOJ'cm fili lIro- ,"ens, et ulUtua confabulalione cum amicis 5
rum bonorum , seu metum infernalium tor- meis dissercns, insupcr anim łta a domino
I) Por. str. 320 w. 11, pCljido pa/re 1/-atus. !l) Por. str. 322 pl"zJp. 6. 3} O koronacyi
:MieczYf<}awa II por. Uoczn. kwcdl. pod r. 1025, hildcsh. pod 1028 (u Pertza III. !>O. !>7). 4} )!i-
raeus taki daje mu nadglówck: Richeza reyina Polonire, regno ext01"Tis Be ip8am tmdit in ancil-
lam ecclesire S. U1'lJVlw Colollire ('111(c ll11nC coUeyiata nobilium Canonicm'um) cil'ca annum 1030,
R Y X Y
archiepiscopo Pilig...imo, cum esscm ingcnua,
delibcravi csse ancilla, et sub tributo. Quia
,"ero post pusiJlum faciJlime quocumque casu
obliyiscimur, quod hodie factum fuel' lt, manu-
5 scripto petii ficl'i mcmOl'ialc, qmllenus sic sit
manifcstum tam futuris, quam presentibus
Chl'isti fidelibus, quomodo vcl qu'J facta sim
sub lribuło.
Ego cni m Richcza, alicujus cupida cum es-
tO sem patrocinii ab insurgcntibus in me, arrhi-
rpiscopum Pili£l'imum ad\"ocalum fcci in omni-
bus, nullo cxccpto cxduso,"c, donans me in
urbc Colonia ad sanctas yirgines, ea profes-
Z A P I S.
32::>
sione, yidclicet, quatenus singulis annis per-
soh'crem duas denariatas cel're, et ut mei po-
steri sint ejusdem condilionis.
Post obitum et.iam id statui, ut ,ideretur
(redderetll1'?) ad altal'c supradict-arum \'irginum
mea pl'ctiosa ,eslis, seu meorum successo-
mm, \'idelicet qu:e fucrit elaborata ncndo ,'ei
texcndo, nec deinceps sumus ulli conditioni
subdili, sed nostri sumus libel'i arbitl'ii.
Ad meam traditionrm lestes idonci prresen-
les fucmnt, quorum subscl'ipta ten en tur no-
mina. Archicpiscopus Pili£l'imus. Comes Ca-
thclo fl'ater cjus. IdcloJphus Prrepositus.
Hij'!Ha.-
Z DA lIANIEGO ŻY'VOTU ś. RO lUALDA.
01010 r. łO O.
Śll'i ty R01lluald. syn Se1'!Jiusa, l}ochod;il z ,'odlt xią;, cego. u rod::.il si w Ruwenie.
Wstąpił w mlodym tl!ieku do zakonu belledykLy,iskie!Jo tv Klasc kolo Raweny; lecz sposób ży-
cia ówc:,esny tych zakoTlników wydal mil sill za wygodny. Po trzech więc latach udał się fiU
puszczę, i żyl samotnie, bogobojnie, a ł/adzll'yc;aj surowo. Jako mą u:,nanej pows::.eclmie
świątobliwości zalo_żyl w ci0.!J" dlugief}o iyciu swego bard::.o wiele klasztorów, i wychował
mnóstwo IlCZ11;ÓW dając im, surowszą, przez siebie praktykoll'aną, ,'egułę i na;:.wę Kamedułów.
Jednym z tych uczlIiuw jrgo byl ś. Bruno, apostol I'rlls; drugim Boles/aw, 'Iaszego Bolesla-
tt'a Chrobrego syn Iwjm/ods:..y. Oddal!Jo byl ojciec na wychowallic Romualdowi, a te1ł sklo-
'Iii go do wdzia1lia sukiell i :..akonllej, którą ws:.akie lJOilliej ;:.łoiyl po ott'zymanym już sto-
lmiu d!Jakona. Sprowadzal teŻ Chrobry od ś. Romualda zakonników do Polski, i za ich po-
sredllictwem porozumiewal się z R ymclll, :..tąd f,ie jest dla nas oboj tne to, co tego Śll:i te!J0
fn ia t!Jczy si . Rok jego fll"od:,cllia 11;ewiadomy; umarł zaś ruku 1027 w wieku bard;,o
podes:J!Jm. \l' 'Iiewiele lat po jego śmierci, miali owicie okol o roku -W.W. rodak je!J0 i tIa-
sladowca, Piot" Damiani, znallY pO;'lIiej jako kardYllał i biskup ostyjski, a tl'ledy jeszcze w
klasz.torze i. \Vincen/ego blisko przesmyku alpejskiego :"Wa1lrgo Peh'a PCl'tusa zostając, skreślił
jego żywot. Powiada on we u'st pie: Eccc mim h,ia iam f('re lustra Iransacta sunt, ex
CJuo bcalus Romualdns dt'posito carllis honcre, aJ a-thcl'a rcgna migra,"it; et ncmo adhuc.
ex huiusmodi sapientibus cxtitit, qui de tot mil'i\bilis yil:E cius Pl'reconiis pauca saltim
526
z
DAMIANIE GO
hist,orico stilo digereret, et 3vidissim:e devotioni tirle1ium satisfi.łciens, ad communem uti-
Jitatem reeitanda legivo sanct:e ecclesire tradcret. To tedy (lalo mu powód. że sam się
wziął do opisania jego Żywotu. Jak dalece zaś jest l1rawdo1nowny. a l1f'zcto zasługujący na
wiarl}. to widzieć moina z następujących jego słów: Nonnuli enim Deo se deferre existi-
mant, si in extollendis sandorum virtut.ibus mcndacium fingant. Hi nimirum ignora"ptcs
Deum nostro non egcre mendacio . rcJiCfa verit tc, qure ipsc est, falsitatis ei putant so
placere posse commento. Quos bene Jcrcmias redarguit diccns: Docuerunt linguas suas
loqui mendacium: ut inique agerent, laboraverunt itd.
Z tego źywotu daję tu kilka tlSlępÓlU odnoszqcych sił1 do d;i4ów Polski i sqsiednil'h
Węgier. Daj takowe według łvydania Jerzego \'Vailza (/IJ zbiorze percowskim 1\'. st,.. 846-
854) któnJ mial pod ręką kodu pergaminowy paryski (Kolbert. 284) z wieku XIV. tudziei
hejdelberski pergaminowy z XIII wieklI, 1Iakoniec wydanie Konslanty,ta Kaetana. Mimo to je-
dnak Ilczulem potrzebę. powolać w jednem miejscu wydanie iywotu tego najpierwsze. Su-
ryusa. i wskazać niektóre róinice rękopismów paryskiego i hejdelberskiego. które gloskami
początkowemi P. i H. oznaczam.
Jer.
9. S.
26. Romualdus igitur cum eo, quem prredi-
ximus. Tammo, et cum Bonifatio t) viro cla-
rissimo, quem nunc felicissimum martirem se
habere Russiana lt ) gloriatur ecclesia, et cum
3liis com'ersis Teutonibus. a Tiburis opido
ad monasterium sancti Benedicti, (Iuod in
Cassino const.itutum cst monte. devenit. ILi
nempe graviter infirmatus est, set cito ex di-
\'ina misericordia convaluit. Habebat autem
equum satis cgregium, (Iuem sibi Buscla,'i 3 )
Sclavonici regis filius dedcrat, fadus ab co
-
monachus. Hune yir sanctus humilitatis stu-
dio permutayit, et lucroso concambio asinum
laudabilis negotiator accepit. Nimio quippe
ncdemptoris nostri dcsidel'io, qui asellre tergo 5
consedcrat, ,-iI' ycncl'abilis hoc ipsum animaI
libcntius cqllitabat. Cum his igitur omnibus
supcrius nominatis Romualdus ad Pcreum 4 ).
ubi dudum habitaycrat, rcdiit. Ibi deniqup
his ct aliis l1mltis fratribus aggl'cgatis et per tO
td.. I, wieru ł Russiana . Rusiana H. - lhedi. I, wieru 10 Busclni. bluscavi P; Bolcsla-
vinua Suryru.
l) Brunonem, który miał drugie imi , Bonifacy; obacz wyżej str. 184. !!) \Vyrażc-
nie Rlt8Mana albo Rus-iana, jak ma rękopism hejdeIberr;ki, zdawałoby się wskazywać na
Rugię, którą wtedy Ruzy!} nazywano; a jednak, o ile wiemy, Bruno był głównie apobtołem
Prus. I) Swyus ma tu Boleslavintu, to jest, imię Chrobrego syna, który jak to z Tbic-
tmara (str. 263) widzieliśmy, nosił imię ojcowskie. Irni syna znachodził w tern miejscu
takot Hieronim z Pragi, mówi on bowiem w swoim żywocie Romualda (YIII. 45): llabe-
bat autem pater 8anctus equum 8atU, egregium, qut!,m sibi B1"iscam Charvacire et JJ!llgari(( re-
gis filius, jactus ab eo monachus dederat. Że naszego Bolesława zrobił :xięciern bołgarskim,
to rzecz inną.; ale w imieniu, aczkolwiek przekr!:,concm, opatrywał syna nic ojca. ) koło
:Ra"eny,
ŻVWOTt'
.
S.
celI as singulas constitutis, tanto fcn"orc here-
mitic:c com-ersationis rigOl'em et in se et in
aliis tcnuit, ut illol'um vita omnibus, atl qnos
fama eorumdem pervenirc poterat, mirabilis
5 habcrctur. Quis cnim non obstupesccrct, quis
non immutationcm di\"in31 dextcl':C pra>dicaret,
cum yidisset prius homincs SCl'icis, immo dc-
3uralis ,"Cstibus indutos, crebris obsequcntium
cuncis con:-lipałos, omnium uclili<łl'um ;,mu-
\O cnliis aSsllctos, nunc cos cCl'Ilerct, uno Lirro
contcntos, inclusos, discaltiatos, incullos, et
tanIa abslinenti:c ariditate conlritos '? Facieb3nt
autem ornnes opera lfl:Jnuum, ali i sciliect co-
cleal'ia, alii neb:mt. ..Iii I'clia nedcbanł..
15 27. Quorum tamcn omnium ,-itam beCIli llo-
nifatii conw'rsatio longius transccOllebat. Hic
denique I'cgis fuerat consanguineus et ita ca-
rus, ut rcx illum non alio \"ocal'et nomine ni-
si anima me3. 1 ) Erat autcm adprimc libera-
20 li um 3rtium doctrinis instructus, m3ximeqne
in mollulationis music:c stlldiis <łpprobatus.
Hic ilaque cum in capella regia morarctur,
\"idcns ecclesiam 3ntiqui mal'liris Bonifatii,
mox excmplo sui requi,'oci ad martirii desidc-
5 rium provocatus, ait: Et ego B01łi{aLiIlS flocor;
cllr ergo ełium i}Jse Ch,.isli ma,.ti,. esse non de-
beo? Deinllc quoque iam monachu factus,
tanta se abstinentiro frugalitate constrinxit. ut
sa'pe dominicis diebus et quinta tantum fel,ia
SO per ebdornadam manaucarct. Sonnumquam
vero si urticarum vel eliam \'eprium cerneret
densitatem, ilIuc 5C proiciens ,'olutabat. E"t
quo cum quidam frater aliquando cum corri-
peret. aicens: JlJOcrila, quare hoc ad capla.n-
R o 1 li A L D A.
327
dos popularis aurce rumores COl'a1lł omnibus fa- tOOI.
cis? nihil aliulI respondit: Tui sint confessores,
mei sint marł ires. Cum \'ero post diuturnam
hcrcmitic:D convcrsationis vitam ad prredican-
dum iam irc disponerct. Romam primitus per-
gerc studuit, et ab apostolica sede cons£"cra-
tionem archicpiscopatus accepit. Retulit michi
quitlam sencx monachus, qui eum illuc comi-
tatus dc Ha\'enn:c finibus fuerat, quia in toto
illo itincrc \"ir venerabilis cum omnibus qui-
dem 'Iui eUlu sequcbantur pedester ibat, sct
ipse iugitel' psallens, et ceteros longe prre-
cedens, nudis semper pedibus incelIcbat. Pro
labore quillem itillCl'is cołidie comellebat , sct
per singulos dies de medio pane et aqua ,i-
\'cns, in dicbus fcsłis, ignoto videlicet omni
liquamine, cotilliano \'ictui poma qurelibet vel
hcrbarum radices addebat. Postquam autem
consecratus cst. cotidic obser,'abat et mona-
sticum pariter et canonicum in celebrandis
hOl'arum offitiis ordinem. Cum vero iam ultra-
mont mos petel'et fines, equo quidem vehe-
batur, set vcnerabilis pontifex. sicut dicitur.
nullis cruribus semper et plantis adeo intole-
I'abilem frigidissimre regionis tolerabat algo-
I'em, ut volcns descendere "ix pellem ab
subh rentc ferro disiungeret, nisi aqua prius
calida subveniret. .Ad gentiles autem postre- łOO9.
mo prrvenicns. cum tanta crepit fervidi pc-
ctoris constantia prredicare, ut iam nullus am-
bigeret, quia vir sanctus martirium f1agitaret.
llIi vero timentes. ne, sicut post martirium
beati ..\.aelberti, coruscantibus miraculorum
signis. Sclavonic:e gentis plerique conversi
.) W telIl mWJscu miał autor wiJoczuie w m)' li innego Brunona, który został pa-
pieżem pod imieniem Grzegorza V.
328
z
DA)IJANIEGO
iGOrt. sunt, ipsis quoque similitcr c\"cniret; longo
tempore a beato viro manus :łrtifitiosa malitia
reprimunt, et clIpidissimo mori, nolentcs
eum occiJerc I crlldcliter parcunł. ClImqllc ad
regem Russorum yir ycncrabilis pcrvenisset,
et constanti animo prredicationi ychcmcnter
insisterct J \"idcns eum I'ex sqllalidis \"cstimcn-
tis indulum, nudis pcdibus inccdcntem, opi-
natus est, quia yir sanctus talia non rcligionis
causa proferret, set idcirco potiu'i ut PCCll-
nias congregarct. Promisit "ergo sibi, quia, si
ab huiusmodi \-anitate l"cccd(>ret, ipse palIper-
tatem cius largissima di\itiarum liLeralitate
diuu'et. llonifiltius itaque mox ad hospitium
sine mOl'a rc\"CrtitUl', pretiosissimis pontilica-
libus ornamcnus dccentcl' inrluitm', et sic ad
regis palatium c-łenuo prrescntatur. nex autem
videns cum tam dccoris \-cstibus adomatum,
ait: Nunc scirnlls J quia te ad vallwlt dortrillarn
1Ion pauperlatis inopia I sed veritatis impulit
ignorantia. rerum/amen si vis t'era cl'edi quw
asseris J el'igantllr dll(e e.xcelsce lignol'utn cata-
/ce, brevissimo a se in/ers/ilio separatU'; et igne
subposilo cum vaporatre {uerinl J ila ul ull'ius-
que slm;s unus ign;s esse videatul', tu transi
per medium. Qllod si lresus ex ali'lua parle (lI-
el'is. ipsis te penilus consumendurn ignibus tra-
dimus. Sin aulem, quod cl'edi tlon polesi. sa-
tlUS evase1'is, omnes nos Deo luD absque ul/a
difficullale c1"edemus. Cumquc hoc f(['dus non
solum Bonif:łtio set et cunctis qui aderant
gentilibus placuisset, Bonifatius ita \"estitus
vel ut missarum soIlempnia celebraturus , prills
cum sanctificata aqua et incenso thm'e llnai-
que perlustrans ignem, deinde !:itridcntes
f1ammarull1 globos ingrcssus, ita cxivit ill:e-
sus, ut ncc minimus capitis cius capillus vi-
dcretur c,,"ustus. Tunc rex et ccteri. qui huic
spcctaculo intel'fuerant, caten-atim se aa pc-
dcs bcati vil,i proiciunt, indulgentiam lacri- 5
mabiliter petunt, baptizari sc instantissima
supplicatione deposcunt. I) Ccepit itaque tanta
gcntium rnultitlHlo ad baptisma confluerc, ut
yir sanctus ad spatiosum qucndam lacum pcr-
gerct et in ipsa aquarum habumlantia popu- 10
lum baptizal'ct. Occrevit autcm rcx, ut I'cgnum
relinqucns tilio, ipsc, quamdiu -iveł'ct, sc a
llonifatio nullatcnus separarct. Fratcr autcm
rcgis cum ipso p uitcr habitans , dum nonct
crf'llcrc, abs(,lltc Ronifatio ab ipso rege pcr- 15
crnptus csL Alius \"pro f..atcł', qui iam a rcgis
erat cohaLitationc di\"isus, mox ut ad cum "ii'
\-encl'abilis "cnił, audirc cill:; "crba noluit;
set dc com.cl'sionc fralI'is nimia advcrsus cum
ira succcnsus, continuo comprchendit; deindc O
timcns, nc, si "i\"um tcncret. re"t cum de m:l-
niLlIs cius el'ipereł I in sua prrescntia, circum-
stantc non pan.a hominum mullitudinc, de-
collal'i pr:cccpit. Statim VCI'O ct ipse crecatus
est, et tantus eum cum omnibus IJui adsta- 5
bant stupor opp..es ił, ut nec 10qui nec sen-
til'c ncc łliqtlod hurnanitatis offitium agerc
aliquatcnus potuissent, ,set runcti \'elut lapi-
dcs rigidi ct immobiles pcrmanerent. Hcx au-
jO
tcm hoc auaicns. nirnio dolore PCl'ClIIsus,
onmino delibel'at Ilon solum frah'clU occiderc,
sct ct cuncłos, qui sibi tanti reatus fautorcs
cxtitcrant, gladiis trucidare. Sct cum illic pro-
tinus all"cnissct, et corpore mal'tiris adhuc in
medio posito, r.'atrclll simlII cum I'eliquis 110- 55
t) l'orównaj to z opowiadaniem \\ Jperta Btr. 229.
,
.ż y w o T U
ś.
minibus sinc scnsu ct motu stupcfaclos ad-
starc con piccl'ct, hoc sibi cum suis omnibus
placuit, ut prius pro cis oratio firrct, si for-
silan illis di\"ina miscricordia scnsum, quem
5 31lliserant, refOl'marcl; dcinde si acquicsce-
rcnt crederc, indultu criminc \"i\"crent; sin au-
tcm, omnes ultol"iLus gladiis intcril'cnt. Cum
igitur et ab ipso re3c ci a cctcris christianis
diutius (uisset OI'atUll1, non solum prior sen-
10 sus stupefactis hominiLus redditur, spt insu-
pcr consiliull1 quoquc flagitand:e ,-erce salutis
3ngetur. Xam continuo pocnitcnliam sui cri-
minis tlcbiliter expetunt, Laptismi sacramcnta
cum magna alacritale suscipiunt j SUPCI' cor-
15 pus quoque beatissimi martiris eccIesiam con-
struunt. Yerumtamcn ego I si de hoc mil"aLili
"iro cunda, qu:e dici ,-eraciter possunt, ,"ir-
tutulU dona rcterre temptarcm, d{'ficel'et fOl'-
sltan Iingua, non dcfieicnte materia. Dum igi-
20 tur Bonitatii ,-il,tus proprio inaigl at stilo, id-
circo tamen ilhun cum aliis l10lllualdi disci-
pulis summotcnus hic lIlemorare l"m'.unus, ut
f'X corum laude, tluam lIIagnus \"ir glOl'iosus
magister eorum fuerit, dcmonsh'emus; (Iua-
25 linus dum cclsitudo cIicntium auribus fide-
lium in sonat , quam cxcelsus doctor eorum
fucrit, cx scola quam tenuit inuotcscat.
2K Intcrea Homualdo in Pt'I"CO adhuc ha-
Litante I), BuscIams I'CX pl'cces imperatori lli-
:)0 I'cxit, ut siLi spiritales viros mitteret, qui I'C-
gni sui gcutem ad fidem \"OC3I'cut.. ,\Iox Ho-
mualdulO impcrator aggreditur. ct concedi sibi
tle suis monachis, qui ilIuc dcstinal,i utilitcI'
\"alcant, dcprecatm'. llIe \"cro Ilulli sUOl'um
ROMUALDA.
"C)ń
.)-
hoc prrecipere \"CIut ex pr:elationis auctoritatc tOOt.
,-oIuit, sed in eorum voto ponens, si\"e ma-
ncmli, si,-e abeundi omnibus optionem dedit.
Ignorabat enim ex tam metuendo negotio \"0-
lun tatem Dei; et ideo non illud suo, sed fra-
trum. potius abitrio committebat. Interl'ogante
igitur eos rege et humiliter obsecrante, tan-
tum duo solummodo ex omnibus inventi sunt,
qui se ultro ad eunllem promptos offerunt.
Quorum unus lobanncs I Benedictus alter \"0-
cabalur. Hi ilaquc ad Busclamm euntes, in
hel'cmo prius, eo sustentante , manere ccepe-
runt; ct ut pl':edical'e postmodum possent,
Scla,'onicam linguam laboriose Jiscere studu-
erunt. Septimo \"ero anno, cum iam loquelam tOO8'l
tel'f:C plenc cognosccrent, unum ad Roma-
nam urbem ulOnachum mittunt. et pel' cum
summ:e sedis antistiti Pl':edicandi licentiam
pclunt. Iniunguut ctiam, ut nuntius ille ali-
quos sccum de beati Romualdi fratribus du-
CCI'Ct, qui hercmiticre conversationis edocti,
cum eis sinml in Scla\"orum pal'tibus habita-
rent. lluscla\"us autem ,olens coronam sui
regni cx Romana auctoritate susciperc, prre-
djctos \"cncrabilcs ,-iros cu>pit obni a suppli-
catione deposccl'c, ut ipsi plm'ima eius dona
pap re dcferrent et coronam siLi a sedc apo-
stolica I'cportal'eut. Qui regice petitioni assen-
sum pcnitus d.encgantes, dixerunt: Sos in
sacro o,.dille posili srl1ltlls I l,.acta,.e nobis secll-
la,.ia lIegolia milIime licel; et ita rclinquentes
I'cgem, ad ccll:uu I'e\"crsi sunt. Quidam \"ero
re is agnoscentcs consilium, set (Iuid sancti
. .
,-il'i I'{'spontlerinl ignorantes, COplOSUIH am')
J) Opnśeił Homnalc.l klasztor ten w kOllcu 1001 lub na pocz:.!,tku 1 u02 roku; po-
równaj rozdział 30.
Monumenta Pol. Hi". Tom. l. 42
/
:530
z
D A I
pondus. quod mittcnd.um apostolico fucrat,
secum eos detulisse atl cellulam opinati sunt.
DeinJe inter sc conventionc pacta conJicunt,
ut noctu heremum latentcr ingressi et mona-
chos interficerent. et pccuniam aspol'ł:U'ent.
Quos cum beati viri temptantes irl"Umpere
persensissent. adventus eOl'um t'ausam proti-
nus 3gnosccntes, confessionem inter SP fa-:-
cere et sanctre cmcis se ccrprre \"CxilIo mu-
nire. Erant autem ibi duo pueri, eorum oL-
sequio ex aula rcgia tleputati; qui, prout ,.j-
res dabant, stare pro sanctis et flll'ibus resi-
stere nisi sunt. Fures vero reperto tandem
aditu irruentes, extractis gIadiis OHlnes pari-
ter occiJerunt. Tunc thesaurum an ie perqui-
rentes, et eversis omnibus nichil ill\"cnientes ,
ut tanti reatus cl'imen obtegcl'ent, et humana
suspitio non 3rmis set flammis potius (luotl
factum fuerat deputaret, cellam incendcre t't.
ipsa conati sunt martirum cada,'el'a conłla-
grarc. Set admoti ignes, amissis natUl're viri-
bus, nil omnino consumere ullis hominum
studiis potuerunt. Ha cnim eos ipsa eti:ul1 pa-
rietum materies repelIeLat , acsi pro lignis Ju-
rissimi sili ces essen t. Frustrati itaque fl1res in
fugam se conferre nituntur; sct et hoc illis cx
divina proviJcntia denegatur. Tota siquidcm
noctc pel' fmteta nemomm. per latitutlinrm
saItuum, per opaca silvarum , viam anxiati
sunt qurercrc, quam tam en nullatcnus ,'alu-
erunt errabund.is vestigiis im-enirc. Set neque
pugioncs in vaginas rccontlere. arcfactis bra-
chiis, potucl"Unt. IJbi ,"cro sanctorum iaceLant
cOl'pora, copiosum lumen usquc in diem
splendescel'c pt (Iulcissima angt'licre cantilcnre
A N I G o
non desiit suavitas resonal'e. Ath"enielHC au-
tem t1ic, qnotl factum fLH'rat, regem latel'e
non potuit. Qui ilico a(l hcremum cum nu-
merosa populi multitlHline fcslinavit; ct lU'
fl1res c,"adt'rent, facta corona hominum, 10- 5
tam sih'am lII}(.Jiquc cil'cllmcinc it. Qui tand.em
reperti sunt manifesli niminis rci, et a(I gla-
dios suos a(lhllc ex tlivill:l. uItionc ligali. Rex
autem, quitl tlI' ('is faccl'et, habita consid('ra-
tionc dcliLcrans. hoc postremo dccrcvit, ut 10
ncquaquam eos, sielIt merebantur, occi(li
pl':eciperct. set fcn'ris cah'nis ,-indos ad sc-
Plllcra martil'Um dcstillarct; quatinus aut iLi
usquc ad obitum in ,inrulis miscrabililer vi-
verenl, aut si sandis lIulI,tiriLus :llitcr ,.i(Ic- 15
retur, ipsi eos SW\ mis('I'icordia libcrarent.
Qui cum ad. sanctorum tumulum fuissent ex
pra.'cepto regis aUl'acti, mox inrffilhili tlivini-
tatis omnipolentia fracłis sunl Ilcxibus aLso-
łuti. Oeintle facta super corpora sandorum 20
basilir(ł, innumcraLilia non solum tune,
sed et nunc ibi fiuut ex di,.ina virtute pro-
l . . I )
( Igla.
29. Imperator autem I1einricus Buscla\'i
consilium non ignoralls, untlique \"ias custo- 25
diri prreceperat, ut, si BuscIanls Romam nun-
tios miUeret, in cius ilico manibus tle,"enirent.
)Ion lcIlUs ergo, (łui nuper missus a sanctis
mal'liribus fuerat, demum captus est et mox
c3rrel'ali custodire mancipatus. octe veru jO
illum angelus Domini in carcerc ,'isitavit, et
COIIsummatos csse eos, quorum legationc
fungcbatur, innotuir. Slatimque 3perto tli,-i-
nitus carcere, pr:ppal'3tum sibi cssc na,'igiuID
in Om'io, quem transitUl'us erat. assel'uit; quO 5j
J) Porównaj list ś. Brunona do llenryka str. 227 przedz. I, wiersz fi - 9.
ż y w o T U
ś.
festinans monachus, angelic:e prornissionis
1idem vcram essc proLa\"it.
30. Dum mOl'arclul' autem Homuał.lus ad-
huc in Pcrco, impcrator Otto monastcrium iti
:; ad honorem sancti Adelbcrti, co suggerentc,
construxit. Cui contigua Classensis co'nobii
prccdia contuJit., et ca sibi ex fiscali posscssio-
nc in Firmcnsis monarchicc partibus recom-
pens:wit. Abbatc cl'go illic ex Romuald.i di-
10 scipulis constituto et fl'atribus aggregatis,
co'pit cos Romualdus sub magna tcnerc cu-
stodia, et doccbat cos sub rcgulari \"i\"cre di-
sciplina. Pr:ł'crpif cti:un abbafi, ut in hcre-
mum scccdcns, pel' totam cLtlomadalU in cel-
15 la consisteret, diebus \"ero tlominicis fratrcs
ad monaslcrium wnicns visitaret. Qui sancti
\"iri iussa contempncns, cu'pit seculal'itcr vi-
'.CI'C, et petlc opcris scmcl cxorbitantc, a I'ccti-
tudinis tramitc iam l<Jngiuo;; declinare. Yidcns
20 ergo HomuaIJus, (JuOll sccundum suro \"olun-
tatis anlorcm ibi laLol'al'e non possct, rcgem
protinus adiit, et accc}-'t& pl'omissionis cx-
actor, ut rex monaclms fieret, insistcre \"chc-
IlIcntius cli'pit. \t iIle f:lcturum se quidcm
25 quo d c igcLatur asscmit, si tamen prius Ho-
mam, (lll:£ siLi reLeUabat, impetcrct, ct ca
t1c\'icta, Ha,-ennam cum \"ictoria rcmcm'ct,
Cui nomualdus: Si Romam, inquit, ieris, Ila-
vell1wm ulte,.ills no1/. vitlebis. Et 3pertissimc illi
:50 mortem pl"Opinquam csse dCllUlIlians. quia
cum rc\"ocare non potuit, procul dubio de
cius CCl'tus intcritu, dum rc"( ROma111 propc-
rat , Homualdus na\"im asccndens, ad ci\"ita-
teru Parcntium transfI'ct:lt. Hcx itaqllc sccun-
ROIlIUALDA.
331
dum beati \"iri prophetiam ,ix a Roma re\'erti 11m.
incipicns, mox languore corrcptus, apud Pa-
tCl'num d(-functus csl.
39. Interca Homualdus audicns, quia \'ir
beatissimus Bonifatius rnartirium susccpisset, 10tO.
nimio dcsidcrii igne succcnsus, ut pro Chri-
sto sanguinem funderet, Lng3l'iam mox ire
aisposuit. Interim tamen dum in ipsa inten-
tionc persisteret. brc\"i tcmpore tria constituit
monastcl'ia, unum vidclicet in \"aUc de Castro I),
ubi nunc sanctissimum COl'pUS eius est con-
ditum, aliud propc Isinum g) flm-ium, tcrtium
iu ta oppidum condidit Esculanum 3 ). Dcinde
licentia ab 3postolica seae suscepta, et duo-
bus de suis discipulis in archiepiscopos con-
sccratis, cum \"iginti quatllor fhltribus itcr ar-
ripuit. Tantus cnim ardor moriendi pro Chri-
sto in omniLus :estuabat, quod ,"ir sanctus ad
talc ncgocium cum pau cis ire difficile poterał..
Euntes ergo cum iam ipsis Pannoniarum fini-
bus intcressent, rcpentc Romualdus languorc
cOl'reptus, uItcrius ire non potuit. Cumquc
diulius pater< tur, si quandu rctlire dispone-
rct, protinus ex rogritmlinc cOIl\"alesceLaf; sin
autem ire ulh'a tcmptarct, to ta eius facies
pl'otinus inlumescebat. Cibos quoque iam re-
tincl'e stomacho languescente non poterat.
.\dvocatis itaque fratribus ait: Perpendo, in-
quit, neqllaquam dit'inre t'011l1/1alis esse illdi-
ciltm, llt u/tm pl'ogrediar. \'el'lllntamen qu;a
illtcl/tiollis veslrre desiderium non ignoro, nem;-
nem t'estl'um Tłdire compello. .1Iulti Ilempe etiam,
ante nos totis "isiblls studtleI"llllt aJ marlirii
clllmen atlingere; set quia divi1la providcntic&
I) Vallis de Castro w marchii a koilski('j, włość llalt'Żl!c:, podówczas do władców
kaOlcryńskich, o któr,ych mówił autor wyżrj, \V rozd. 35. ) Esino. 3) _\.scoli.
332
z
D A M I .\ N I E G O
aliler sellsit J i'ł SIlO gradu coacli SUllt "emallere. tandum itaque cst, quia sanctus \"Ir nequa-
L;cel ergo vobis omnibus marli,.iu11l de{lllllrwlt quarn \"clut lc\"iMc usus faIli inanitcr poluit,
esse non atnbigo J qui lamen ire. qui meClll1t rc- qui secundulll intcntioncrn quidf'm su:un mar-
dire volllcrillt J tllliuSCllillSqllC relinqualll" arb;- tirium subiit, iuxta tli, iuUlu \"Cm consilium
trio. Quindecim igitur Ungariam prodcuntibus, pro salutc eorum missus cst (IUOS con\"cl"tit. 5
duobus alibi iam dirnissis, vix scptem cum In pr:ediclo igitur monasterio multa pcrsccu-
magistm discipuli rernanserunt. Euntiurn au- tionis scanaala passus csL Y ole bat mim, ab-
tern quidam f1agellantur, \"enduntur plures, batem, ut rcYel'a monachum, cxtremitatcm
dominos subeunt; aa martirium tamen, sicut diligcrc, secularia ex dcsidcrio non _ tractal"c ,
,ir sanctus prredixcrat, non pel,tingunt. Ro- rcs monasterii pl'O ,'ana gloria non cxpcndcrc, 10
mualdus autem, con\"erso quodam nobilissimo fl'3trum usibus nccessarla ministrare. Qua:'
"Iro, Adelberonis ,'idelicet ducis consangui- omnia dum iIle sUI'da aurc cOlItempnit , Ho-
nco, qUI postea monachus factus in sancta mualtlus locum cum suis d.iscipulis dcscrcns,
usque ad mortem convcrsatione pcrrnansit, Ilon longe a castm prrodii in \"irtule naincl'ii,
aliisque Teutonicis J ad rnonasterium, quod in qui postmodUlll Tusciro marchio factus e t, 15
Urbis vetcris rcgionc construxerat J rediit. i\'o- haLita\"ir.
e>M..:::ł a "1:8-0
KlXf N.'Dl IE
DLA KLA::;ZTORTT 'V BRTTX\VILER.
roku 105-1-.
['mieścili je niegdyś w ;,bior::,e pisar:.ów dawnyclt )lartcne i Duran,l (reterwn SC1'ipto-
rum col/eetio J}arisiis 172J, tom I, str. i2J); 1/iedawno zaś T. J6z. Lacomblet w dziele:
[rkundcnbuch fiir qie Geschichte des Xiedel'rheins itd. Elber{eld f8J6, tom I, str. ł21).
Treść te!J0 1wdania jest niemal zupelnie obca nas::,ym dziejom I umieszcwm je ws:.clakoź
(lla uzupelnienia tego I co tej królo-wej polskiej tyc::,y się. \V wydaniu z1"es::'/ą ninirjs:.em ll':.y-
malem się ściśle Lacomblel(t I Móry podal lel't popraw11le}s-:'y.
t In nomine sanct:.e et indi\'idue Trinitalis. cum bene{jeio quod habct DI'eise, id cs! II
l\"otum esse \"010 lam prre entibus quam fu- mansis et maneipiis suis. nuotpel'tum capella-
tllris, qui a ego nic"eza regina, postquam fra- num meum et Embl'ichonem minish'um me-
tcr meus beat:e memori:r. OUo dux mcdictatcm um cum bcncficiis suis, qu:e po t mortem
5 Brunwilrcnsis prrodii I 'ju:e annucnle fr:ttrc corulł1 d.cputa\"i ł:cclc i . Amborum \ cro as-
nostro, lIerimanno al'chicpiscopo i<lm in usus sidua petitione de\"ict ł volunt ti eorum asscn-
nosłros h'<lnsiel'at, pl'O :l.Ilima sua ct 1'1"0 parcn- sum pr:f.'bui, et ab hac cos donatione absoh-i I
tum nosb'UI'UIll ibidcm paus3ntium tcI"lla n1('- ac pro eOfllm commutationc alios subnotatos
moria Dco s:mctoquc i('olao reconsign:t\-it. Pl'O cum bencficiis suis ibidem reconsigna\"i, 'V ol f-
10 iUo paulo post dcfullcto. aliqua etiam de meo hardum scilicct cum suo, et co quoa de-
huic cartulę imlita, IllOnastcl'io illi statui ad- Jif Adelgcrus filire suro m,ori eius, plus II
dcrc, ,"elle "abens bona adhuc ampliOl'a, mansis: HlIozonem fratrcm eius cum Jimiaia.
si \"ita COIllCS fuerit, cunfel're, qui a illic IOClllII Vinconem ad Geldcsc-łOlf cum duobus l1lan-
Sl'Pll!tUI'a> mcę imta matrcUl meam elrgi I) Deo sis, et terłia do ScIhlllde, et molendino I,
f5 \"olcnte. AllsfritllllJ1 \"idclicct clericum mcum 'Vcndccham ad \laendOl'p cum manso uno,
cum XlUI mansis ad Lultcnrode cum m:mci- 'Vipertum cum d.imid.ia, Ecelinum ad Yur-
piis suis, ct cum quatllor c lrl'adis Seozwines mercsdorp cum III, Eccelinum atI Jleccbctcll-
ad Clottono, ct insupcr fratrem eius Ernosl I lwim cum dimidia, nllotpcl'llIlll et Azewif ad
I) 'Vhrcw tcmu życzeniu pochował j: Anno, arcybiskup koloilski, w Kolonii, w ko-
ściele P. )faryi, i dobrami jl',j dowolui" rozrzlldził. Ob/\cz uilej )Iuicha brunwilcrskiego
rozdział 22.
334
R Y X Y
1111 denarialas cer , \Iiloncm c1cl,icum cum
111 parte ęcclesi:e Ruboldisrotle , Y ulfcre
cum possessione sua. Ea \Utem ratione dedi
eos, ut ipsi et omnis successio eorum soh-ant
singulis annis duas denarialas cer:e ad ęcclc-
siam ipsam. Beneficia \"ero qu:e habcnt ut
post. modem eomm non ad filios auL filias,
sed in ccnsum redacta , statim in usus Dco
illic scn ientium tJ'anseant, hoc modo, ut per
singulos annos in anniversariis nostris de fra-
trum plena I'efectione nostra augmcntctur me-
mUl'ia, et ut per circulum anni saltem sollc-
mnibus diebus ex ipso eorum exhibeatur c:e-
na. Qui el'go ex hiis aliquid commodawrit ycl
in usus alios quam statui transtulerit , ex ('le-
mo sina mea, peccatum grande se contraxis-
se nO\"erit, qu:e causa cum ad defensOl'cs aJC-
c1csi:e per\'encrit, forte Dco volente il'rita el'it,
et ipse perpetu:e malcaictioni subiacebit. Sub-
necto quoque quoniam iam dictus minister
mf'US Embricho post aliquot mnos proniten-
tia ductus, possessionis su:e qu:e Geldesaorp
dicitur, quam ipse et uxor eius Doverau\"a me
donantc pl"Opl'iam habebant, post mortcm co-
rum sanctum Nikolaum heredem csse institu-
erunt, et a T egcnone abbate aliam ad lludc-
linchove utramque pr:.ecario iurc habcndam
quamdiu vixerint susceperunt, et maIlsum
unum ad llcbpinhove soh"entem quimłuc so-
lidos, et duos castratos gallos, et modium tri-
N .\ D A N I E.
tici in anni'"Cl'Sariis suis singulis annis, ad re-
fcctioncm fratrum addiderunL Posscssiuncu-
lam etiam Ottinge dictam, qu:e data cat pro
anima Hcnrici comitis filii fratris mci Liudol-
fi subiungo. monens ut ex ca fiat mcmoria 5
caritatis ct cIernosine in eius anniversario.
:\Jansum quoque unum ct deccm iugera ad i\li-
stcleberge qu:e Ruotgerus ad,"ocalus ministcr
patris mci pro ani ma sua dedit, ct X\' iugcm
cum mansiuncula I, solventia XXIV den. ad 10
Haperscozze, qu:e uxor eius wazela addidit,
partcmque tel'l':e ad Bacherendorp, quam Thi-
mo de Oweslirilc communem sanclo N'ico-
lao et sancto Hcribcl'to obtulit pro anima sua.
Cuius mcaictatem Eppo de Aldcndorp ab AL- t5
bate Ellone pr:.estari impctra,-it sibi quamdiu
vi,"erf't habendam, nulli autem heredum suo-
rum post modem suam reliqucnl1am. LiUeru-
lis hiis adicio. ut eorml1 omni tcmpore non
ncgligatur commemoratio. Qu:e nc postcros 20
latcant, hanc cartulam sigillo nostro insigIlitam
ficri iussi, et testibus subscriptis corrobOl'atalł1
.
fore ccnsui, Hcinrico comite palatino, nuot-
gcro 3(h'ocato, Gel'hardo comitc, Gozwino,
StOl'kel'o, ::;icconc comitc, Ruodperto c:'pcł- 5
lano, Embl'ichonc, Epponc.
Data "Ił iaus SeptemLl'is :mno ab incarna-
tione Domini i\Iiłł. LUlI, imlictionc \ JI, re-
gnantc I1einrico tertio Romanorum impt ratorc
:mgusto.
;;0
-łi.. -
.
lI ICII BRUNWILERSI{I
o ZALOŻEXIU KLASZTORU 'V BRUXWILER.
t U76 - 1 07 .
117aszlor tv DrulIlviler, niedaleko Kolonii, założony b.yl pr ez rodziców hóloutej Ry:ry:
Ewna wojcll'odę reliskiego i Matyldę, córkę OU01Ia II cesar:.a, a siostrę Ottol/a lTT, okola ro-
k" -1028. Po id, śmierci, d:.ieci ich miwlOwicie: Herman syn, po!'niej arcybislillP kolultski,
i córki Ry.m i Teofania unieważnily rOlhicielską fll1ldacy , i dobra fundacyjne prz.Y:'Tla7le im
zostaly wyrokiem Henryka III cesarza, jako ich tl'/aSI/Ość. Sieball'em oddali je lIni dobrowolnie
l1a lJOwrot klas torowi, a Rym dodała jes:.cze il/ne swoje dobra tv c:.asie pO lIiej$ .ym, zląd
td uwaiuli ją slusznie ci zalwnuicy za spUl:.aloiycielkę klasztoru, i imię jej w poczet blogo-
s/awiollych, a nawet świętych lic:.yli (Acta SS. Uaj. V. str. 60 - 62).
\r czJerd .ieśt.'i kilka lat po zaloiellill klas torll, a w kilkanaście po śmierci Ry.ry, je-
dm z J1ll/it'/,ów brll1l11'ilerskich postanowił skreślić niej(tko d:.ieje tego, podówczas cudami sly-
11lfcego klas:.torll. starając się pr:.edews:.y:;tMem uwiec:.nić tv nich pamięć świetnego rodu jego
zalo ycieli i dobrod:.iejów. To dalo mu powUcl, że mówi po kilkakrotnie o Ry.tie, podając
Il'iadomoś,'i niektóre, jakie się gd:.ieilllbej nie z.Me/wd:.ą. Źródłem jego były opowiadania ludzi
starych, tak świeckich jak i zakouników, któr:.y nie tylko naszą Ry.t'ę, ale i rodziców jej,
Ezona i Jflllyldę pamiętali; byly nagrobki kościelne, klas:1orlle nadania i tym podobne. Znaj-
dował się on, ile się z..daje, osobiście w Dl'unwiler pr::.y powtórnem poświęceniu klas:.lorll
prze:. arcybiskupa A1IlIona, roku 106/ (1'0:4. 22) a d:.ieło swoje pisal najpodobniej między
1076 a 1079 rokiem (1'O::'.d. 16). Co się zaś tyc::.y oc:,ylania jego i erudycyi, dostr:.ega w
w nim Koepkc ślad niejaki ':,najomości kroniki llel'imanna 1'eichenauskiego (rozd. 17) a om:.
Sallllsleyo (rozd. 2). Domyśla się nakoniec z wyrażell fliektórych prologu, źe autor d::.iela
swego nie dokOllc:.yl.
Poniewa dz.ieje nasze z c:.asów Ryxy bal'dzo są :.aciemnione i w źródła ubogie, a to
co lit tv tej mierze przydatnego dla nlch .llacllOd:.i si , rO;:'I':'llconc jest w kilk,t miejsca('/t i nie
lalwe do zebrania tak, iiby związek opowiadania na/dycie rozpoznać 1no:.na; zdalo mi si
więc 1'zeCZą stosowną umieścić tu calkowicie to 1lieobs:.erne d:.idko, dla dokladniejs:.ego ro:.pa-
trzenia się w "niejscacll pomienionych, chociai nierównie 1JJiększa część jego tye;y się d:.iejów
niemieckich.
Po 1'a:. pierws:.y wydał je niegdyś Papebroch tv żywotach świętych (Ada SanctOl'. Iaj.
V. str. 48) pod nGpisem: De \-cncl,:tLiliLus comitiblls pał:.linis, ErcnfI'ido seu Ezone et
Mathihle eOl'UIIHlllC filia beata Hichcza. I'rgma Polonire, fllnt1aloriulIs Illonastel'ii llrawille-
33G
..,
M N I C H
rcnSls prope Coloniam. Wydal je wedlug rf!.kopis7nu brulIlvilerskiego, k rego odpis doslowny
udzielił 1ml Jan Gn11lans. PO:'lIiej pr:.ed1'llkowal je Leibnitz tv pierws-:.ym tomie pisal':'ów brun-
świckich (Hanower, ł7 07 str. 3/ J) dając mu nadpis: De \"enerabilibus &c. nalTatio a mo-
nacho brunwillcrensi conscripta. Xakoniec Rudolf Koepke ,ępol';.ąd:.ił nowe jego wydanie, w
tomie Xltym zbioru percowskiego pod napisem: Brunwillarcnsis monasterii fundatio. Użytko-
wal 011 z oba wydaij, poprzednich, a prócz tego mial odpis z bl'luelskiego 1'ękopis1nu 8;";68,
przez Bethmana zrobiony. Rę-kopism ten jest wprawdzie po:.ny, bo dopiero z XHI wieku,
ale przepisany był z kodexu kolońskiego, stal's:.ego o 200 lat, i dostarczył wydawcy niektó-
rych popl'all'ek.
Szedlem we ws::,yslki-em za telll ostatniem wydaniem, odr:.ucając tyllo cuda i inne do-
datki po:,niejszego interpolatom , prócz niell'ieZ", które dla d:,iejów polskich pr:..ydatne mi ,ęię
wydal y ; natomiast daję w pr::,ypiskaclj, obs::,erlliejs:.e u'yciągi z nadmi odllos:..ącydj, się do RYJ'y,
1. Fundalor monastcrii sancli icolai in
Bru" ilre erat Pl'reclarissimus dominus Hercn-
fridus, comes palatinus, qui post Ew nomi-
natus est, cum gloriosissima coniugc sua Ia-
thilde. fili:!. potentissimi :\Iagni Oltonis '), nati
de Saxonia. Quod autcm lIcrenfł'idus primum,
sed Ew postmodum cst apellatus, hocque
nomine insignior habebatur, pr.eccdcntium
gratia patrum imbulus est: (Iuibus mul-atis
sempcr nominibus \"irtus maior mcrilumque
di,initus cs' insignitum. Cuius cum sacri Deo-
que frequenli miraculol'Um iIIustratione dicati
lo ci memoriam littcris" et per eas posteris
mandare curasscmus, placuit nobis eisdem
prius inseJ'ere, qu:c \"iro a pucl'ilia ,-itre in-
stitulio, quanla in militari \"irtute slrcnua ac-
tionis perfectio, quamquc pcrfecta ad ultimull1
in clu'isliana rcligionc fuisset derotio. His et-
enim et cetel'js perpaucis hoc codem in codice
commemoratis, ordo signorum congruum ac-
cepłat locum, ut wrilatf'm histori:c habens
fundamcnłum, spil'ilualc pr ccIIcn::. redifi.cimI1
sui lalius I"ulg-oris pra:>tcxat ornamentU\l1.
2. )Iuhi CUIIl legunt \"cl audiunt fortiuID
facla \-irol'llln. ad corum imilalioncm accen-
dunlur, sed si \ il:nn morcsque religiosorum, 5
Dco scilicet de\"Otol'UlIl horninum inspcxcl'inl,
mułlo in his saluLl'ius qnid agcrc, quid \"ila-
1"(', qua discl"clionc mcnlis cunela pCl'pcndcl'e
dcbcant, inslruunlur. CI cnim se res habet,
pleraqul' iIIumlJJ tan tUlU in ,-il'ibus sui s COII- to
lhlentium f..cla cum \"ila dcpcreunt, quia dum
domum su:uO, l}ure cst ::.ua: opus forliludillis,
supcr arcnam laLcntis human:c laUlIis co n-
slruunt, scmet ip::.us, ut ita dicdlJJ, ad impul-
sum miscri mOl'talis lapsus dcslruuul. Sctl 15
cnim lii fortcs in Deo facli, sure cunsiderantf's
cursum natul"re, quo d scilicct ,"ila homillis ,
qui \"apor est ad mOllicum pareHs, dcmum
cxtcrminaLilur, co proł-iccl'e dcliLcrant. uLi
pro morlalibus retcrni ł-iant, ideoque in his pl"O- 20
fcctuum conatibus, ut ipsius verbis Domini
l) Autor, jak 8i zdaje, użył tu W)'l"azu filia w znaczeniu /lepte; niżI'j bowiem, \V roz-
dziale 3 wie on dobrze, że Otto I bJł dziadem t£:j Iatyldy, nie ojccm, i trudno przypu-
ścić) iżby ją tu micszał z Iatyldą córką Ottona l, ienią kwedlinburskiego klasztoru.
.
B R U N W
L E R S K I.
337
loquar, domum suaUJ supra pelram redificant, corporis motu dcsidiosa proterens olia, '"ali-
quam uec ,'entorum, iu est uemollum ilIusio- tudiue armorum delectabatur et fulgore , qua-
ues , nec fluctuum, ucquam videlicet homi- tinus inimicis terrori et amicis esset amori.
num, inuurlationes diruant. Nam ctsi qui d rci Nullum cst virlutis e ercitium, quo d pet in-
5 publicre vel curre domesticre inseryicnlcs for- vidiam ignavire non cxccretur vitium; et qui-
hler gesscruut, non hoc ad suam, sed illius t.lem ignavia se virtuti per livoris remulationem
virlutem et laudcm rcfcrunt, qui illud Da,iui- inimicam ostendit, et eius tamen timore per-
cum l) coucinunt: F01'liludo mea et /alls mea Do- cussa tabescit. Quouiam omuis ,"irtus ad alta
minus, et (actus est milti in salutem. se subrigens, in sui s se indificieuter augescit,
tO 3. Fuit itaque pł':t'clarissimi generis Ezo co- idcoque mcmoraLilem hunc ,"i rum quauto se-
mes palatinus, qui tum propria ,irtutum actio- cum altius sustulit, tauto fama clariorem uni-
ne, tum ctiaffi gloriosissimre coniugis sure vcrsis Romani regni principibus extulit. Nec
Iathildis pia ac Dco uc\'ola rcligionc vcnc- mirum, si muItis sui temporis potcntibus ,"i-
raudus sempcrquc IJl'recJicancJus, manifcst ris, tmnctsi uiviliis prreclarc pollentibus, po-
tS suorum rcliquit inuicia gcstOl'um, in quibus teutior esse poterat atquc prrestautior, qui
nulli sit amLiguum, cllm consol"lium lanto- omnibus procul dubio c1aruit uxoris geucrosi-
rum, dc quibus pallcis prreliliatum cst, allc- t tc libcrorumque houestatc fortuł1atior. Quou
ptuJU essc virorum. Dcuiqllc totius Gallire ) cuim ingenium. qure lingua, qure facuudia
principum cum esset corporis clcgantia \"cuu- tantam explicabit Romanorum glOl'iam, quanta
!O stissimus , mcntis industria prllllcutissimus, c crcvit tcrra rnariquc Ottonum temporibus
animi magnanimitalc fortissimus, ad c,lispo- augusto rum ? Quorum prredicta 1\Iathildis, cla-
nenda ncgotia tam privat:1 «(uam Pllhlica di- rissima scilicet fcmina, primum habuit a,"um,
scretissimus, regalis palalii 3piccrIl iurc patcr- alterum patrem, germauum altcrum.
ni sanguinis strcnuissimc gubermmdo, co pro- t Verum qualcs succcssus superna dispo-
!5 fecit honoris, ut suarn sempcr gloriam pluris ncutc clcmentia sorLirctur illc ,ir illustrissi-
'Iuam acccpisset, cfficcrct t.lccoris. lXam ut mus <ld conduccntlum sibi eiusdem femina'
altius rerum primoruia inchoantcs, in simili- tam cxcellentis rnatrirnonium vcnerabile, hinc
tuclincm amnis a fonte dccUl'l"cntis usque ad sumatur eXOl'dium, quo nullum lretius har
CCl'tum narratiouis limitem dcri,cmus. mox dumtaxat in serie audil'i potcrit eulogium. Si-
SO ubi primurn adolcvit, ntlllis sc cOI'l"umpf'udum qui dem imperatri:o. 3), in dispoucndis Galli:e
puerilis ineptiro lusibus ucdit, scd ut C&!ct Germanirequc ncgotiis \"iri prudcntissimi do-
tam validus corporc. fluam crat :mimi \"irtutc. mini Ezonis scmper intcnta consilio, cuius
Etsi proo nobilitate, qua summc prreditus fu- numquam ad hrec deccntcr perficieud:ł ,'aC3-
erat, \"estiull1 aureo fulgebat nitore, plus ta-I bat au ilio, in Aquisgrani paiatio interim mu-
S5 men equitatu, ,.cnatu atque <Iuolibct militari I ratm' cum filio, qui inter reliqua adrnil'3nu:c
') Psalm. 117. 14. 2) Lotaryugii. 3) Teofauia, zmarła roku 991.
Monummta Pol. Hill. Tom. 1.
43
,
338
M N I C H
in eo sagacitatis indicia, adeo peritus effulsit
in constituendo si,'e dissol\"endo flexuoso ale-
arum scemate l), ut nemincm crederet fore,
qui in hac arte pr:evaleret adversum se. Qua-
dam ergo die dominum comitem palatinum
compellat, quatinus secum ad tabul3m alearum
a regione sedeat ordinemque disponat, pari-
terque iocosam congressionis stropham pro-
mowat. Ea ,"ero altrinsecus proposita condi-
tio est, ut cui per tres continuas vices victo-
ria proveniret, alterius potiretur rebus, opti-
mis etiam, quibus vellet. Pariter igitur consi-
dent, ludo confligunt, dominus ElO, invocato
sanct:e Trinitatis au ilio, ter victor ext \t. De-
ind e , tametsi impetrare desperaret, quou di-
vinitate procul dubio inspirante diu opta\"erat I
sororem eius sibi ab ipso dari in coniugem
........
postulat. Cernens ille ludum ad seria proces-
sisse, simulquc ex consultu co rum , qui in-
terfuerant, tractans eam rem ex Dei nutu pro-
venisse, non esse regii honoris, si menuax
fieret su:e sponsionis, ipsum etiam ap ud a'"um,
ap ud patrem . postremo ap ud semet ipsum
plurimum potuisse, proposit:e conditionis fi-
uem manus in manum conłirmat impositione,
quatinus iuxta apostolum castum connubium
et thorum immaculatum cum sua servaret so-
rore. Palatinus comes collectis suorum copiis
Asinde!Z) properat, ,-enerabilem puelłam edi-
cto I'egis ad pr:esentiam vocat; fratre iubcnte,
malre volenle, eam suam fore sponsam enun-
tiat. Amita ,-ero eius pertinaciter obsistit3'),
sed si\-e eius potestate, si, e regia maiestate
territa cedit. lIathildis sponsalium mOrc :m-
nulo subarratur, in Rruwilre p,':edio comitis
palatini nupti:e parantur, atquc in ambobus a
sacerdotibus Christ.i pah'iarcharum bcncdictio-
nibus completis, eundem ad locum non tam 5
velociter quam l:etanter fcst.inatur. Xam heti-
tia, qu:e tunc sccularium more agebat.ur, Chri-
sti ecclesi:eque ibi fore copulam in spil'itua-
lium com'ersatione protcst:Jbatur, iuxta iIIud
apostoli, qflia non prills qllod spi,.itllale sed to
quod ulIimale, deillde quod spirituale est, et alio
in loco, ad constit.uendum sponsi et spons:c,
Christi et ecclesi:e, ccclestem thalamum, tra-
hen s a ,'eteri testamcnto viri et muliCl'is excm-
plum: Propter lwc, inquit, 1'elinquet homo p - t5
trem et1llutrem, ud/ice1'ens llX01'i SUCE, et el'UlIt
duo in CUI'lIe Ima. Sal'l"UllłelltllTn lwc ma!JlI/lIn
est; ego autem dico in C/i,.isto et in ecrlesia.
5. Prreterea ubi ad supl'adidum locum nu-
tum est, fcrtur quo d memorabilis Ezo ramu- 20
sculum arboris eiusdem terr:e im-olutulll ce-
spite accepcrit, et cum eodem llrunwilrense
prredium et alia proprii iuris plura eidcm su
venerabili sponsre in dotem tradidcrit. [hj
mox illa, nullam rCh'actionis morulam per- 5
pessa, sed ecclesiolam sandi :\Iedardi, qure
inibi antiquitus constmeta fucrat, ingressa I
Christo Dco Salvatori nostro simulque sanctis
eius I et quorum in suis pr:escntia rdiquiis ad-
erat, et his etiam quos specialiter honorilicarc ;)0
dcvoverat, camdem dotem 8uam soIlempni
traditioflf' condon3vit, iucJll'lue r lmusculus I
in boni testilllonium facti 10llga ,iroris sratia
') Pod:mie to o grze w 8zacl1Y jest bajeczne.
tu kwedlinhurskiego, zmarła 999 roku. Thietmar
mienniej.
t
IZ) Essen. 3) ratJ1Ua, xielli klaszto-
nT. 31; OPOWiUlb tę rzecz nicco ocl-
BRUNWILgRSKI.
339
ł
iocundus pcrmansit. l'Iuptialis intcrim appara-
tus, fcsli\"a procur:łtur ccłebratio. proceres
togatos splendidioris ambit amichls accuratio,
paupcres \"ictus recreat, indu men tum conso-
5 latur; et quo semet ipsam liberalitas excedens
plus singulis suffragatur, eo laudabilior ab
omnibus prredicatm. Apud omnes ergo gau-
dium ingens exortum est, quia felicissimi il-
lius prowntu. connubii multis postmodum
tO gaudero et l:dClri di\"initus prm isum esl. Si-
quiuem legitimo humanre procreationis tem-
pore cxacto, nati sunt eis filii trcs: Herman-
nus, Otto, Ludolphus; łiliro septem: nichza,
Adclheit., 'da, :\Iathild, Theophanu, Heylewig,
ł5 Sophia, quibus talem tantamque gloriam gra-
tia di\"ina contulit, ut memoriam eorum et
apud Deum et aplllł homines immortalem esse
nulli duLium sit. Nam ct ipsc numerus -
sf'ptem enim et tria decem sunt - cum pro
20 co quo" ceterorWl1 infra se omnium summam
conchluat, perfeclissimus at'luc t'\. dccalogo
legis idem sit sacratissimus, int!icio est, ye-
npraLiles eorum parentes non solum in ui':'
Ic(,tionr Dei ci. proxirni sacr:ltos, set! et, (Iuan-
5 tum cma seculal'is cos non impcdierat, in
omni oLs r\"antia ruanuatorum Dei' fuisse pcr-
fectos. Alio ctiam modo et ipsa 7 et::; qu:e
10 constiluunt, magnol'um in sc sacramen-
torllID plcnitudinem c primunt, i\"e pl'Optcr
30 \-it:c Pl':csentis tcmpus, quou sep tern diebus
\okitur, si\"c proptcr scptiformem s:mcti S'pi-
l'ilus gratiam, qu:c prophetica lectionc septcm-
pliciter distinguitur, seu etiam propter san-
ctissimam Trinitatem , qua ad fidem imbuimur.
am ambo in hac \"ita constituti, et eadem
gratia sancti Spiritus adiuti, fidem suam bonis
in se yixissc operibus luce c1arius prremon-
stra,'erunt, non solum sese ,"identibus, ve-
rum etiam post se futuris cunctis fidelibus.
6. Ludolphus, maior natu, quod erat ani-
mo acerrimus et corpore robustissimus mili-
tarique prorsus virtuti aptissimus, prreter pa-
rentum glorias et di,itias cornitatum seu prre-
fccturam adcptus est, scilicet ut ingruente
bellicosi discriminis articulo Coloniensis ar-
chiepiscopi lcgionis signifer, id est primipila-
rius, es set. Hic filiam Ottonis comitis de
Sud\'eno t) nomine l\lathildem in coniugem
accipiens, duos reque per omnia sibi similli-
mos e ea generayit filios, Ueinricum videli-
ret et Cunonem; quorum alter suam post
mortem q) eius comitatum, alter yero Banrire tO:>ł.
meruit ducaturn 3 ) ; yerum a ,'ita excessit uter-
que sine uHa stirpis successione 4 ). Sed Cuno-
nis interitus h:cc causa extitit, quod contern-
pta imperatOl'is Heinrici 5 ) filia, quam uxorem
accipere debuerat, et ob hoc sui ducatus ho-
nore depulsus, sed' propere Ungaris amici- 1033.
tia coniunctus cst. Horum rtenim auxilio rno-
liebatur eum non soll1m bello pulsare, sed et
regno privare si posset. Quod tale t:mtumque
facinus frustra conatus est; nam "eneno, quo d
coqUl1S SllllS prr immissionem imperatoris pro
pactione pecl1nia} prandio eius imrniscuerat,
J) Zutfcn, hrabstwo nad rz('ką Iss('l . q) T udolf umarł r. 1031; jak to obaczy
czyteluik niżej, w rozdziale 15. 3) 'V celing Hermana rcidlenauskiego nast1!piło to w roku
1049. 4) O IIcUlJ- k l1 Bpomina. nyxa w Bwojcm nadaniu, roku 1054: P08se8sittncnlam
etiam Oltinge dictam, 'llt((' data e.'1ł 1J1"0 anima Ileinrici comift:'1, filii fratria mei Liudolfi,
8/tbiIl1l[JO itd., patrz str. 331. w. 21. 5) IIpuryka trzeciego.
340
)( N I C H
.
edinctus est I). Cui imperalor non solmn PC-I ofłlciis, iam partim vetustate collapsis, ab ipsis
cuniam non dedit, seo et pro magno muncrc, fundamentis no\'o el'igens opere, mirabiliter
ł
ne se dcinceps ,'ideł'e pl'resumercł, cOllcessit. i :unplificavit; unde et ibidem eius memoria
Dux autem ibidem est tumulatus, seu pel' Co- sempe.' in benelłictione erit 4 ).
loniensem archiepiscopul11 Annonem post ali- 7. Post hoc gloriosissimus hcros pari no- 5
quo t annos Cołoniam h'anslatus. atque in ec- bilissimre swe coniugis voto tradat , quonam
elesia sallctre Jlariał ad Gradus est humatus. in loco oralorium scrvis Dei congma divinCls
Porl"O Adelheit in i\"ella mOllasterio, Theo- excubias agentibus habitacula construat. Cu-
phanu in .Asindell) , He "lewig in ussia, )Ia- ius voti propositum , sibi divinitus insitum ,
thilt in Didinckkirica atque Yilica 3), lUa in ut ratum invclliat cOllsilium, sanctissimi viri 10
monasterio sanctre :\Iarire Colonire, Sophia si- Romani pontificis Iohannis pr:csentiam, ambo
militer in monasterio sanctre Marire Ioguntire Romam profccti, expetunt; commissa, qure
atquc Gandersheim sanctimonialibus feminis ,"cI domesticis occupati curis, vcl publicis I'e-
sunt prrelatre loco regiminis. Quarum fere sin- ł gni negotiis obnmii nullCltenus \'itare pl'reva-
gul re , et pro cwlestis vitre convcrsalione I't luel'ant, pCI' confessionem aperiunt. Quibus 15
pro Chl'isti amore, in semet ipsis habita cor- idcm papa post absolutionem cum pretiosis-
poris ac Spiritus sanctificatione, acsi, ivcntes simis sanctoruIlł Dei reliquiis cruciculam do-
in carne, sui s in locis pro virtutum ctiam opc- nat auream, proptcr consummandam in eis
ratione summo frcquentantur honore. E qui- apostolicam bencdictionem, simul sua CIS
bus Thcophanu, ,irum se moribus agens, iniullsens auctoritate, quatinus, ut vover:lIlt 20
\5inuense monasterium cum uni\ersis cius Deo, in propria hcrcuiłate monachorum in-
I) Według Ekkeharda umarł w Wrgrzech roku 1055. !l, roku 1039 według Roczn,
hildesh{'jmskiego. 3) Dcdikirchen koło Bonuy i Wilig. 4) Papebroch uwiadamia, że in-
t.erpolator wh'ącił \V tCIn miejscu cały rozdział, w którym znajduje si!} też kilka słów o
Polsc{'. Żałować przychodzi, że nic wydrukował go dosłownie, a uzi nieznany już jcst
ów intcrpolatora rękopism ; powtarzam wi!:c treść tego rozrlziału za Papcbrochclłl: lIic i'l-
le"pusllnatinlerpolator caput inlegrlll/ł, quo narralur, quocl Otto 111 lIeriberto Colemiensi COII!-
miserit imrignta impeTii, ad IIm'or;11 maritllTfl Erer/fru/wlł defcI"cnda; qu<e C/lm inle1"l'flJissct
Tlenr;Nl/ł, regut/m inte!J1"o (InllO t'f!('(lril; cumq!l i7!8'I1per jura palafini iilem II. n1'i(,lI,/1 im'a-
dnet, hk contra eum. arma I1ltmp8l!rit, wljltnctis sibi Lotl/aril/!}tH, 'l"i llenrico obedienliam
lJ1"ce, tandan& ]11'0 decennio s/lspenderint. Interim. acta 1Ilogllnlue causa cI/m pro lInwico jud;-
carelur, rliRrCJ/RisfI(' ErenfridllTn, IIlaticWjue jixisse in Odernhlym; uU ('I(ln illvcuklls Theodai-
cu-s .J.llosellantJ1'7lm dllX, p1"Oeltn rtrtUR rajJtu que sit c/tm tanta IItto1"1.1I11 stra!}e, ut in prorer-
bium res abie";t, solealll r jlte am;ris oplU/'e, ne in Ociernlteym unqllam 'Ceuian'. Tandem pacem co
parto iuitam, ut llenriclt, E,'euf,.ido insulam s. Sllibcl"ti" Duysbourg et Salacelt cederet: de-
bule inten:elltu HeJlrici J.lliser01li Polono jllJlrtum Richezam, Palatini jiliam. Dodaje tu uwa-
gf) Papcbroch, na co w cz«:ści zgadza si i Kocpke, że wiadollloHci interpolatora mylne
s1!, i odsyła do tego co mówi w tej micr2;c Thictmar i Lambert szafllaburski.
B R U N W I L E R S K L
54!
stituant collegium. quorum et arctioris vitro
cOn\"crsatio, et iugis die ac nocte ad Deum
profusa oratio, sibi plenum etiam crelestis vi-
tre posset conferre remedium,
:I 8. Reversis autem ad patriam, quantum re-
verentiro, quantum honoris et glorire ubique
adventantibus impenderetur, postremo quam
lretis suorum animis quamque festi,.is occur-
sibus susciperentur, satius est tacita id opi-
10 nione a'slimari , (IU3m (Iuibus non va]eas ver-
bis iuxta modum restimationis etTari. 'gitur
ilłe sedu]us exp]orat, ubinarn lororum , quro
proprire possessionis essen t , placitum Dco in
fundan o sanctre rcJigionis clenoLio suum ex-
t5 pleat votUIłI. Duysburg I) pr:ccipue seu insu-
lam sancli SwiLerti ll ) diiudicans ad hoc aplis-
simam esse, seu p.'optcr Heni f1uenta, scu
pl'opter ma:\imre amoenitalis ]ocis in ipsis io-
cunda qu dam oLlect;lmenta. alU bene ad
20 colloc3nda in Du "s.Lurg -fundamenta deside-
rium eius prO\-cnirct, si mor tenacioris animi
ipsi non obstitisset, llmwilre omnibus antc-
ponens locis, propter rewIatam sibi quanulam
,'isioncrn glorice cu'le tis. Erat cnim sollem-
:i pni s ei consueludo numqllam e ,-irino loci il-
lius iter facere, lluin secedens Je ,ia in cc-
rlcsioJam sancti Iedardi, orationi solito pro-
lixills insisterct aut psaJmodi:I'. Unde cuntigit
ul quaJam dir, et itineris labore ct solis ar-
O dure restuans, eApletis in saeri ambitus red i-
cula consuetro urvotionis suro precibus, r('-
fi'igeranJi se gratia, sub umbra :IJ'bOl'is sico-
mori, quam Tcutonici mulbllm appcllant., qu:e
e regione stabat, !'upra ('{'spiłis ..mu'ni tho-
rum accumberet, et parum dormitans somor
caperet. Cum ecce - ut sibi visum est -
aperto desu per crelo globus lucis ipso sole
splendidior, super eumdem Deo placitum lo-
cum descendit., tanta eum claritate perfundens,
ut omnem circum adiacentem regionem io-
cundam atque coruscam in magna sui admi-
ratione efficeret. Hac visione venerabilis he-
ros cognita, moxque omni ambiguitate post-
posita, unum idque simile cum ipsa :mimo
vol\'ebat, nullo scilicet in loco consultius di-
\'imc mansionis habitaculum fundari quam in
rodem, quem et paterni hboris instantia.
iam dudum densissimo arboribus nemore cum
łribulis et \"cpriLus radicitus extirpato, pro
bestiis, quarum pl'ius tuta ibi lustra fuerant,
inculis hominiLus habitabilem feccrat, et re-
ligiosissim su;c coniugis visione crelestibus
ad huc essc notatum indiciis no,oerat. Et quo-
niam pel' semet ipsum qualitcr id foret incho-
andum minus discernebat, abbatis Popponis .
3pud quem tunc tcmporis religio maxime mo-
nadłica cum rcgulari discretione vigebat, pa-
tJ'is scilicct monastcriorum sanctorum confes-
sOl'um Christi Iaximini ct ncmacli, consilium
atquc solatium per allegationem archipontifi
cis domini Piligl'ini 3 ) e"'pl'lcbal.. Qui, ut scm-
per paratus erat piis obedire precatibus, sep-
tem f.'alres ,"iła religiosos , doct-rina simul et
adionc probos, :td hoc opus, non sccus ac
:łb ipso diJiccl'ant, institucndum e.i mittebat.
9. Anmls dom. inc. ł 02.{. iam hinc insta- łOił.
o . Kwie&.
bat, et dcfuncto 3pud Ba,-enbcl'g eplscopmm ił,
suum impcratOl'c IIcinrico, imperium Conra-
l) Xa. UJ:;ClU rzeki nury 110 Ucuu. II) Kaiscrwcrtlł. 3) Piligl'iu bJ"ł arcybiskupem
kolouskim od r. 1021 - 1036.
3.12
li' N
Jer.
7. :;.
dus agebat; cum illi, accepta patema bene-
dictione atque fraterna, \"enerunt ad pr:edi-
ctum locum ł 8 Kał. "Mai i , feria simul et hora
diei tertia, ut annunci.łrent in Sion nomen
Domini, in eon\"eniendo populos in unum, ul
ser\-irent Domino, quibus ipse in suo nomine
diceret congregatis: Bonas {acite vias vestras
et studia vestra, et habitabo vobiscum in loco
isto in sempiterrlllm. Igitur omnia, quorum
gratia eo vencrant, cerlatim accclerant. Fun-
damenl-a monasterii non in co tamen loco,
quo ecclesiola supra dicta erat, sed ad eius
aquilonalem parlem , ł 8 fcre passibus longius
ab eo locantur, ea de causa pr:esertim, quod
cuiusdam infantis defuncti corpus, dum tcrr:e
ibi fuisset humatum, toties egesta hum o , tu-
muli sit quicte privatum. Dum ergo remotiori
loco fundantes monastel'ium pro sepuItura
mortuorum soliciti sunt, intel' ipsa lecia san-
ct:e operationis eXflrdia, ipsius ornatissim:e
virtutum operatricis :\'athildis Deoque dc\"o-
tissim:e matron:e trisli morte turbati sunt.
Qu:e quidem quarn diu sanD et iucolumi va-
luit cOI'pore, pr:ctf'r soli ci lam intentissimam-
que secrct:e orationis atque eJcmosynarum
opcram, precter hoc etiam, quod in scr\is Dei
monachis cum \Iartha 'esum c:\('epit in do-
mum suam Bruwilrenscm g'mdens, circa quo-
rum fre(lucns crat ministerium; nec minus
prreler hoc, quod cum :\Iaria sedulo ledioni-
bus sacris, ,'elut ipsius Domini verbis intcn-
dens, integrurn quotidie decantabat psallc-
riuro; nułlius unquam seplimanm saLbatum,
quo lantum balneo uti liceret , pr:etcriit , (Plin
aliquem dc lurba inopum , sibi sccrelius ad-
c II
ductum, calidis per se ipsam aquis perfun-
dens sordcs ablueret, crines comcret, indu-
tumque "eslibus seu nO\.ls scu non multum
\"etustis, consolatum abire permitteret. Qua
de re contigit cliam, ut. mundissimarum ex 5
huiusmodi operibus manuum eius facta ip aqua
ablutione, aliqui crecitate prredampnati regris
orbibus suis remedium videndi inferrent, qui
hoc eius merita posse indubia fide crederent.
Ad quarum testimonia ,-irtutum quredam Adel- tO
burg ad nostra usque duraverat tempora , iam
vetcrana, qure solebat nobis referre, quia cum
c:eca fuisset ab infantia, in adolescenti:e per-
,'cniens ecłalulam, eo quo pr:ediximus modo
diu optatam rommcruit lucis videre gloriam. 15
Eamdem etiam sanitatis gratiam in T onaburg
castro l) aL ipsa quredam c:eca coram sancta
cruce, ipsius nimirum - ut imlubitantcr cre-
di polest - crucifi'(i Domini mcdicabili dc,-tra
adiu\"ante, consecuta est, propter quo d cadem o
crux saneta ad venerationcm sui maiorem,
per Sc ipsam Brunwilre honorifice translata
csL Quid plura? omnem curam omnibus sub-
inferens ministravit. in fide sua virtutcm, scicn-
tiam, abslinentiam, patientiam, piehltem, amo- 5
rem fmternum atqllc caritatcm, ut per bona
opera certam suam \"ocationem facicns, intro-
itum siLi pararet in mlcrnum rcgnmn glori£
Chl'isti lesu.
10. InstaLat iam annus post cum quem su- 50
perius commemora,'imus proximus, incarna-
tionis scilicet Domini ł 025, cum Hczelinus
comes, cognationis'2) imo impcndcnd:r \'cnC-
rationis atque munificcnti:e gratia, illam Achf'-
z( 3 ) ad suum accersitam convivium, omni, :>5
I) Tomberg. !ol) Był bratem Ezona, jak świadczy Piligrin w 8wojeItl nadaniu. 3) teraz Esch.
B, R U N W
L E R S K L
345
quo polest, honorificat obsequio. Quam non I ple,-it. Donec demum quarlo die :łb archiepi-
minus, ut credi fas est, Chrislus interilll clC-1 scopo, infl'a ipsum lentorium, alta re in ho n 0-
leste vocatam ad convivium l:etificare disponit rem sanctro Iari:e consecratum est, ante quod
in gauuio perenniter cum vuHu suo, simulque eius corpus venerabiliter humatum est, et
5 consortium suarum, Sar:e, Seffor:e atque Eli- epił:; phium supra eam huiusmodi criptum est:
zabeth, honorificare contubernio. :\"am explc-
to convivii gaudio , levi mox inprimis corripi-
tur febl'icula, cuius per singuIos dies acrius
ingravescellte molestia, septimo tandem post
tO eum uiem, quo :pgra dccubuit, accepto S3-
Iu is viatico, reIiquit su os lugcntes et flcntes,
quia de hac C'onvallf' l:łcrimarum h'ansivit ad
contuLernales suas, in vera perpetu:e beatitu-
dinis vita sine fine gaudcntes. Cuius transitum
t5 in Aquisgrani pal:łtio propere cognito - nap1
ibi tUIlC comes paI:łtinus er:łt, occupatus cum
totius Lothal'ingi:e maiorum colloquio - as-
sumptis eis secum, quorum aIii se dominam J
nonnulli declIs ct impcrii gIoriam :łmISISSc
20 dole rent , gemerent et plangerent J velocius
pervenit ad conthoralis su:e corpol'i exanimi
pignus venerabile. Quibus cen'ices suas fere-
tro subiicientibus, :łIiis ex sacro ordine psal-
lentibus, aliis lamp:łdes et cereos pr:eferenti-
!5 bus ad Bruwilrcnsc transłertur oppidulum,
poniturqlle extenso desllper tentorio infra
monasteri:łlis ambitus medium. Tota Colonien-
sium turba, ultimum eius funel'i officium red-
ditura, cum veneraLili suo archiepiscopo Pi-
30ligl'ino eo comenit, Iribusque diebus ac noc-
libus continuis, ad eius exequias J 'łui tant:e
dolo r ftrmin:e :łtque :łmissio exigebat, cum
psalmis et vigiliis llIissal'um saCI':łment:ł ex-
--
OUo avus. Otto pater rueranl buic, Oltoque frater,
Sub quos Roma potens subdidil omne nocens.
U:ec huius tecti structrix, dux femina faeli,
Mathildt lIobiliLus sus ci pi t inde genus.
Areitenens I) ipsam quarto sub lumine fixam
Translulit ad vitam, lUl'is in arce sitaro.
-
Cui quod debemus quia non implere valemus J
Tu fer solamen, Christe redemptor. Amen.
t I. Decubucrat autem in eadem pr:efata
Archtese ,-illa , qua et ipsa, eademque febris
molestia quidam miles eius, nomine Harnie,
qui. post ipsam quidem die sequenti defunctus list.
8.
est, scd ante ipsam pl'imus sepultur:e quietem
ante fores adhue rudis redificii sortitus esl
AUamen venerabilis heros tanto instabat in-
choato operi studio, ut quinto anno ad inte- łreB.
l' d . d ". lisL
gl'um perlecto eo cm monasterlO, de Icaho- 8.
nem eius supradictus antistcs 6 Mus N'o\"em-
bris consummaret , atque iuxta morem prredia,
I}u:e liberorum suorUll1 pcrmissione pius ipse
sacrati loci fundator et auctor pr:ecipuis Chri-
sti confessoribus, sando viuelicet Nicolao aL-
que Jlcdardo, delega\"erat, qu:eque liberis re-
licta, ab eis postmodum absquc heredum po-
steritate libera forc spera\"erat, banno suo rata
in pprpctuum confirmaret lt ). His ita, non se-
cus ac abba Poppo I'cverem.lissimus ,'oluit,
patralis, ipse aliorum cura monasteriorum
I) Strzelec, to jest listopatl 4. Kocpke przytacza nckrologium Ś. Maxymina, w któ-
rem powietlziano: 3 XOll. JJ[athildls palalina ; por. roczno brunwi1erski, u Pertz& XVI. 725.
2) auanie Ezona tlh\ klasztoru bruuwilf.'rskicgo .z 1028 roku umie eił Lacomblet w Crkun.-
denbuch str. 103.
34.1
M N I C H
occopatus, providit a suis eIretum fratribus quoad intcgmm Jecantaretur, bymnis et suis
proprium eidem loco abbatem, moribus reli- ut solebat placitis nimium Deo precationibus
giosum. \erbo vero et opere divino atque hu- intentus, fixus eodem loco permansit. Ita ille
mano per omnia insignem et probum , nomi- corrcctus artificiose potius quam aspera in-
ne Ellonem , cui euangclica quidem villicatio crepantis invectione, c<ppit dominum suum 5
ab ipso domino Ezone commissa est, et sic assidue et vehementer compel1ere, nihil sibi
ad curam accepti regiminis agendam anno reliqui dimiUere, se suaque omnia simuI Dei
1000. dom. inc. 1030 benedictione prrefati archipr:e- servis monacbis dcdere, solo s illos sua etiam
sulis ordinatus est. Huius igitur abbatis et sententia esse contestans, quam,:is euange-
fratrum, quorum, exceptis minoribus, qui ad lic:e ncscius doctrin:e, qui eum hic deficien- 10
eorum disciplin:e foymam instituebantur, ł 6 tem in reterna deberent tabernacula recipere.
crant, religiosam com'ersationem atque fer- ł 5. eque hoc pr:etcreunuum est, (IUOU ex
ventissimam omnimodis in divinis cultibus eius fidei ,"irtute miraculum factum est; opera
devotionem adeo amplectebatur ct diligcbat, e-nim qllw ego {acIO, dicit Dominus, qui credit
ut sub serica ,'este atque aureo baltheo con- m me. et ipse {aciet, a cwus verbis neuter t5
,
versatus, moribus ipse potius quam habitu sexus, nulla conditio aut professio , et - ut
monachus esse putaretur. pace virginum viuuarumque uixerim - nec
12. Unde etiam contigit ut quauam vice sui etiam comugatus aliquis ęxcll1di potest. Co n-
militis cuiusdam, qui monaclłis libenter de- tigit enim ut villicus eius, Rudolphus nomine,
trahebat, oblocutione satis procaci offendere- in eiusdem Brunwilrensis p.':euii agro nonnisi !O
tur. Nocte ergo sequenti, ql1:e sollcmpnis purum h'itici semen seminaret; messis vero
erat, ubi signum ad explendas lauues divinas tempore pcrparum quidem tritici, per to tum
sonat, iubet eumdem, quo d ante non solebat, autem siliginis sementem atque in execrabile
accensa lampade ad ecclcsiam se cum Iumine 10Iium versum, id ipsum, ad eius pr:eceptum
sequentem pr:ecedere, atque ibidem, donec in horrea recondendum, admissa falce metc- !5
perageretur, subsistere. lussa facit, et ut ven- ret, 4.uod a suis excussum paleis , exaratis
tum est ad hoc, ut dominica oratio sub silen- eiusdem iterum terr:e sulcis recommendarcL
tio diceretur, :estimans omnia esse fin i ta ,vo- Factum est ergo ut pr:ecepit, et in cuius no-
lebat accensa, ut advenerat, lampade, sed mine omnia credcnLi prospcrantur, sequentis
sine nutu imperantis non audeLat, quoquam anui messe, non siligincm :lut 10Iium, sed jO
recetJere; arctabatur etenim, sola subsistens purissimi tritici semcntcm recepit. Non hoc
in camisia, nimio gelidissimro noctis frigorc. solummodo ipsius Ruuolphi. sed omnium se-
Eecit ergo secunda vice et tertia similiter , num illius regionis accolarum certa narrationc
cuius angustias ad correctionem eius pius et nobis relatum est. Nec mirum si ante suro
prudens heros se scire dissimulans, nusquam finem vit:e alienus in se ipso non fuit a fidei 55
tleclina,-it, seu scmpl'I' sollempniLus, usquc I ,.irtute, qui f10rens adhuc primm":! iu\"cuilis
B R l' N W ]. L E Ił S K t.
54ts
retatis I:mugine, sancti L"dalrici l) cpiscopi,
propterea quo d eius erat consanguineus, fa-
miliari mirilculorum ipsius frequcnter est io-
cundatus dulcedine. Cum sancto, in qui t psal-
5 mista, sanclus eris, et cum electo electus eris.
Contigit enim quadam ,'ice bcatum virum in-
stan te Christi natiritatc, Otto ni s l\Jagni impe-
ratoris cum reliquo episcoporum con\'entu
iter ad curiam in ipsa hyemis aspcrit-ate fecis-
10 se, cui per quandam silvam ire fuit necesse.
Yerum iII i , ut e\'enire solet, equitanti ramu-
seulu s arboris obiectus impędimentum itineris
intulit, quem a,'ulsum dextra, psalmorum et
orationum sacro semper frequens murmure,
15 secum in ,'ia tulit; qui mox s:mct:e manus
SU33 calore, vel ut restim solis adanimatus fer-
'"ore, gcmmis turgentibus expansisque foliis
virentibus effioruit. Quod cum, egregio im'ene
secum familiarius commeante, stupefactus
o ipse cerncrct, volens latere quod evcnit, ra-
musculum abiecit, quem ipse protinus equo
dissiliens colIegit. Sed ut ei \'anum favorem
,"ulgi nulIum excitarct ex vidute miraculi. a
sancto pontifice mandatu m accepit, quod et
t5 omni quoad ,"ixit tempore observavit, sernpel'-
que pignus amabile conspicuo virore iocun-
dum ac tlesiderabile secretius apud se sen"a-
tum habuit. am postea huius prrecipue mi-
raculi gratia Hermannus archiepiscopus, ve-
30 nerandi patris ciusdcm filius, in sancta Colo-
niensi ecclesia sancti confessoris Christi sol-
lempnizare instituit festa.
ł 4. n ,'ero ad maturiores eius actus sty-
lum reflectamus, post obitum religiosissimre
coniugis - sure cum iam decimus annus insta.- łOM.
ret ll ) , maximo suorum - ut semper - co-
mitatu stipatus, ad suam provinciam Salaveld
profectus, et prolixiore ibidem tempore com-
moratus et infirmatus, 80 prope annos :eta-
tis habens, congl'uo su:e fidei, spei et
operationi fine defunctus, et vere beatis. qui
in Domino moriuntur, in ilIa, qua nemo mo-
ritul', vita, spiritu coniunctus est. Corpus ve-
1'0 eius ad dilectum sibi locum, quem, ut ve-
rus Abraham patriarcha, non ab indigenis ter-
rre, scd a Christo et sanctis eius datis rebus
suis in sepulturam emerat, delatum, et ab
archiepiscopo supradicto iuxta corpus consor...
tis SUIe devotissimre Deo Iathildis sepuJtum
es!, et hoc epitaphium super ipsum descrip-
tum est:
Nomen ErenCridi tribuat super :ethera scribi,
Nomine pro cuius strucla stat isŁa domus.
Ad quod eum Cactum coniux carissima tractum
Flexit, et haec obiit; liquit, et hic subiit.
Cuius Crecundi dederint cum pignora lumbi,
Subtraxit natis quod daret hic monachis.
Qucm sub bis senis Gemini misere Kalendis,
Qua rovct ilIe domo, qui Deus est et homo.
1IhIj.
2ł.
ł 5. Ludolphus solus filiorum eius tribus
ante h'ansitum eius annis in ipso Brunwilrensi 10:;1.
t) Udalryk umarł roku 973; Ezo zaś rodził się około 954 l"Oku. 12) W rocznikach
brunwi1crskich (u Pertza XVI. 725) zapisano: 1025 Domina nosim .Mathild, pro dolor,
obiit; a dalej troche: 1034 I-lic Erenfrid'tUl comes palatinzt8 łnO'litltr. Rocznikarz hildeshejmski
zaś powiada pod tymte rokiem: Heło palatimt8 com-e8 a sua concubina 'iu»m lIe Tltietburga
veneni poculo, ut fertur, defraudat'tUl, periit Jlebiliter mortult8, et ad .A.il!J1.lstam l1'ansportatuB
et in eccles-ia 8ancti Oudalrici est sepult'tUl 16 Kal. Jil1lii. Peru III. 99.
Jfonumenta Pol. IIi,t. Tom. l.
.&4
346
M N I C H
t03ł. oppido, cuius advocationem primus post pa-
trem habuit. relinquens eam filio SDO Cuno-
ni, defunctus, et ibidem est conditus; iuxta
quem et Henricus filius eius silus est. Otto
igitur fi1ius eius, qui erat aspectu venustus.
statura procerus , affatu iucundus. patriis re-
bus et honore dignus h:eres substitutus est.
Et non multo post etiam frater eius Herman-
nus, PiIigrino archiepiscopo transmigrante,
Conrado adhuc imperante , sanctre Coloni:e
afchipontificatum gratia Dei et electione to-
tius eleri at-que fa,-ore universi populi adrptus
est.
ł 6. Eodem tempore Richeza regina, fa-
cto inter se et regem coniugem suum divortio,
pet odium et instig:ttionem cuiusdam su:e pel-
lieis, cum ei jam peperisset Gazimerum, cuius
generosa posteritas di\"itiis et potestate nobi-
liter insignis permanet usque hodie I), \"este
mutała. paucis se rugam claneulo 3gentem
adiu\"antibus. ulpote fastus eius intolerabiles
simul et barbaros Sc1a,.ol'um pertresa rilus,
venit ad imperatorem Conradom in Saxoniam,
a quo et venerabiliter ipsa suscepta est, et
ipse nihilominus gloriosis ipsius xeons ma- 5
gnifice honorificatus esl. Accepit namquc ab
ipsa duarum ips.ius regisque sui coniugis co-
ronarum insignia!Z), concessitque ei eadem in
suo, sicut in regno proprio. quoad vi,"eret,
auctoritate potiri semper eademque gloria, tO
congrua pIane sibi reddita vicissitudine; cuius
totum ,"e nit ex munere, quicquid suum e tra
limitem Romanum imperium magnificenti:e
eius ad sese contraxit in tempore. r\am pat a-
ta mox super Polonos e:\peditione 3 ) , trium- t5
phatoque sub tributo Misechone cum tota
Sc1avorum gente, ,-ictori:e troph:eum dupliei
quoque suh corona sortitus est-l). Sed hac in
bre"i functus sicque defunctus est, et Hem'ieo
filio eius :summam rerum agere concessum 20
I) Słowa: C'llius (Gazimeri) generosa postmlas dicitiis et poteslale nobiliter i1l$ignis per-
manet qtłe hodie, zdają się wskazywać widocznie na naszego Bolcsława miałego, miano-
wicie na czasy jego świetności. Pisał więc to autor między rokiem 10;6 - 1079. jak słu-
sznie uważa Koepke. 9) Koronę tedy męża swojego i swoją oddała cesarzowi Ryxa, a to
nie koniecznie sprzeciwia się opowiadaniu rocznikarza. hiIdeshejmskicgo i Wipona , według
których Otto czyli Bezbraim odesłał cesarzowi koronę: mogła. bowiem to być korona Bole-
sława. Chrobrego. 3} Wyprawę tę tak opowiada Rocznikarz hiIdeshejmski: 1031 ind. 14.
lmperator cum pan:o Saxollum exercitu Sclavo8 autl,mnali umpore invasit, et -LUysacllOnem
d-iu 8ibi rf'-M8tentem regiQ11em L'lt8izi cum aliquot urbibtu et Pl'reda , t'J:UlE prioribUlI annis in Sa-
a:vnia lacta est, restituere pacemq&łl! iuramenlo firnw.re coegit. Qlti \[ysecho post mensis tantU1Jł
łtpatium a fratre BUO Bczbriemo BuLita invasione proturbatUll, et ad OudalJicum in Beheim
fu.se:l' e est compulslUl. Sed idem Bezbrim() imperatori coronam cum aliis regalibUll, qzVE
siU Iraur eiU8 iniu8te usurparerat, t,'ansmisit, ac Bemet humili mandami1U! per legatoB BUO!
imperalori BUbditurum promisit (pertz 111. 98). 4) Dla objaśnienia tych zdarzel. daj tu
odnoszące się do nich dwa. ustępy z spółczesnego Wipona. : Vita Chuonradi impratoris cap.
9. Eodem anno (1025) quem BUpra nota"Limm Boliuaus Sclavigena, dux BolanfY1'Um, insigllia
regalia et regium nomen in iniuriam reyiB CltUCYnradi siLi aptarii, CUiU8 trm<:ritatem cito mors
exinani"Lit. FiliU8 autem eius Misico $imiliter rebrllis, fratrem 8U'llm Ottonem, fjucmiam regis
B R U N W
est. Qui cum rcgnarc c{I'pisset, exorta contra
eum Godt"fridi ducis I) atque Baldewini comi-
tis!l) imidia, ad excitandum plurimis pernicio-
sissimum mortalibus tumultum, multa quidem
5 p-assus est adversa: qu:e (Iuamvis cum diffi-
cullate, supradicto tamen archipr:esule IIer-
manno et frah'e eius Ottone comite palatino,
quos prro omnibus sui semper laboris et glo-
ri:e consortes habuit, laboriosissime secum
L E R S K L
341
decertantibus, sim ul et eum gloriosissime in
omnibus adiuvantibus, supcravit universa. Si-
quidem imperatori comitis palatini non solum
fidem, sed et ,-irtutem sibi summopere appe-
ten dam fore ea res maxime suadebat, qu:e
et tunc recens erat, et magnam ubique viro
laudem circumferebat.
ł 7. Fuit in saltu Sclavorum, qui ob densi-
tatem nemOl'is umbrosam iuxła.linguam corum
parlibU8 faeebat, -in Ruzziam Qub Rlllthiam) provinciam pepulit. Qua.liter vero eiuade.m Iisi-
conis p1'oterdtatem et cuiuadam Uodalrici ducia BohemiaJ perfidiam re.:z; Chuonrad-łf8 p08Ua
compesceJ'et, in loco BUO dicam (Pertz XI. 264). Cap. 29.. &d dum Odo conaul 1uu in
Burgundia faceret , Chu.onradU8 imperator in &.lavonia cum armi8 fueral. Quid ibi agerel,
1:el 'l".aJ.iler postea Odomm repulisset de Bm'gundia, consequenkr dicam. Supra dictus BolizlałUl
dux Bolan01'um muJ'luU8, ,'di'luit ą-uos filios, lIIisiconem et OU{)nem. Misico dum fratrem BU-
um Ottonem p sCfjuel'etur, expuleJ"at eum in Ruzziam. Dum ibi aliquantum tempU8 mi8erabili-
ter ciceret, crepit rogaJ'e gl"alidm imperaloris Chuom'adi, ut ipso impetJ'ante et iuvante resti.
lIJA!l"etw' patl"ire BUa? Quod dum imperator facere vellet, decJ'el:it ut ipse cum copii8 e.:z; una
parte, ex alteJ"a frater Otto l{i8iconem aggrederel1tur. llunc impetum J[isico feJTe non valem J
Jugit in Bohemia m ad Uudall"'icunt dllcem J clli tune tempuris imperator iratU8 fuerat. &d ille,
tll sic lJlacaret imperatoJ'em, voluit sibi reddcre 1fi8icon ; quod pactum sceleratum ,.tmnuit
cre8ar, dicens 8e nolle inimicum emere ab inimico. Otto re8titutU8 palJ'i,re et dU$ factUB a cre-
8arc, dum post aliqllod tempus minU8' caltlC ageret, a quodam familiari 8UO clam inlerfectUB
est. Tune Jlisico omnibu.y modis qUCl'.J'cbat gratiam imperatJ'icis Giselre et reliqucrum princi-
pum , lit mererctur rediJ'e ad gratiam imperatoris. Cresar misericordia motus, dedit sibi
veniam, et. d'dsa proł'incia Bola'n01"um in tres p rf£8, ....Yisiconem lecit telJ'arekam, rtli-
fJuas duas dl(obU8 al"is cummendavit ; sic imminuta potestate, 'minor facta ut tem ri/,(u.
DtfwłCtu }.lisicom! Gazmcl"ll8, filiU8 eius, fidclite.r serviebat huc usque impcJ,atoJ'ibUB ROBtJ'is.
(J'o.tz Xl. 269). Do ściślcjl>zcgo oznaczenia czasu, i sprostowania tego eo tu 'Vipo o po-
jednaniu si ' :\Iicczpława z cesarzem napomknął, służy wybornie na6t pujący U8t p Roczni-
karza hilcl('sh('jm ki('go: 1032 ind. 15. Chounradus impeJ'ator natale Domini GOBleri, pascha
l"l'ro Sf'ligan8lad cdcbm.ł"it. lIlie anno ]JczbJ'iem. ob i'lma.nismmam tiral1nidis 8U(8 8evitiam a
8/1i8, l't etiam 'nOn sille fl'atrom 8llOmm machillatiolU', inte1feclll8 est. Sed Jliseko Btatim do-
mum red Ut; qui co!}nosceTl8 Bibi propter inmodeJ"atam sui imolentiam, qoom prioribUIJ annis
exerc1lit, omnia qua? pCrpCS8U8 est, maito eve1lisse, legatos 8tW8 ad imperatorem destinavit J
t.>mplloS'(jlIC semet prresc7Itandi condigl1e'lliC 8alisfacicndi po8illlał.'it. Et postmodum impeJ'atore
COllsclitiente JIersburg cCl/it, et scmet }{on. lulii in impcJ"atoriam potestatem, coroUOJ 8cilictt
ac tUclll8 regalia m"1lamellti oblitU8 J lutmiliwJ' dedit. Qucm imJ1eratQr clemclłliU8 , quam ipBe
vlJinaretlll", 8usrepil, cil}llC et clUS pall'ueli cuidam Tltiedl'ico regmlm, quod ipse soltUI ante
P08sc<lcrat, dicisil; l}llOd ijJse tameJt pOBiea BolU8 iterum 8wi U8ul"pavit (Pertz III. 98).
I) Lotaryugii. !!) Baluwina V hrabiego Flanur) i.
348
M N I C H
Levia I) dicitur, quiquc ob immcnsre latitudi- ploraverant ocius actu consequuntur; ascenso
nis et longitudinis vastam solitudinem inłini- equo, atquc emissario comitantc licisca, quod
tam ursorum nutrit multitudinem, ursus qui- est genus canum iubis inf1exis villosum at.que
dam naturali rabic cctcris sanior et crudelior, fortissimum, venatum aggreditur, ceterisquc
et ipsa etiam enormi corporis mole mai ol' ul- venatoribus cum tubis raucisonis circa spis- 3
tra quam crcdi possit et immanior. Huius tanta siora saltlIs loea occupatis, bcstia immanis,
rabies crat, ut non solllm venatus ccrvorum quidnam circa sc agatu!' cxploratura, f'gredi-
raptusquc damularum atquc aliarum concul- tur, et solum c vicino cernens adcsse, cmis-
catio bcstio]arum arl mitigandam immancm so horrendo satis micatu simu]quc creclis in
sui vcntris ingluviem non sufficcrct, qui n altum brachiis, cum plantis minacibus eum to
etiam sub dara lucc dici ferali ausu ad nullo- aggl'cditu ; cuius mox primus impctus J licisca
rum pavidus occursus vcnatorum, horrida gravi aurem eius morsu ]acerantc, impeditur.
rictibus ora trahcns, in patentcs c vicinitatc am ut cst iniurire natura impaticns, dum ad
regioncs ecubili suo potcntcr emcrgeret J cum versa pIanIa cum aspcl'is unguibus sc
et valida iumcntorum ct fortia boum corpora, ulcisci nititllr, abscisa protinus eadem, ,-en a- t5
sivc adiuncta carpcnto sive subiugata aratro bulum in mcdio occipitis excipicns, ad terram
invaderct, suffocaret J ,'oraret. Compulsa crgo cliditur. Paratis post hoc, ut par erat, carni-
tota gens illa cst a tali suarum rcrum, im mo bus eius in cscam, l:ctum convivium instau-
vitcc sure cxecrabili vastatore, aut illum, si ratum cst; corium vero cius 15 pedum longi.
prrevalercnt, omncs quoque modo pariter in- tudinis spatium habuisse probatum cst. Sunt o
scqucntes sui s a finibus exturbare slve ncca- qui dicant, quod non provectioris, scd rc-
re; aut, si id agcre non posscnt, alio sub ccntioris retatis tcmpore has thcatrico dignas
cre]o quicta suisque commoda usibus habita- spectaculo monomachicc palra,'crat palaestras ;
cula qurererc. Affiictis suis rabida pestc rebus quo d eo vicinius laudi cst, quo constat quod
tandem, quamvis sero, remedium id solum tcnuis retas talc qui d agendi suam vil,tutem :ta
fore cxplorant, si dominum palalinum comi- non habct. Imperator autem maioris volcns
tern ad hoc humiii precatu f1ccterc queant, dignitatis gloria virum cxtollcre, accepta ab
quo sc communi hosti, victoriam a Domini co insula sancti Swibcrli atque Duysburg, mu.
procul dubio dextcra ct ,.idute percepturus ni6centire gratia Sucvorum ci committit duca-
propria, opponat; nam sui met ipsius provin- tum2). Henrico, patrui 3 ) eius filio, ad palatii 30
ciam Salavcld maxime devastaverat. Quod im- officium substitulo, quid traditum . sibi duca-
.) Zwany także Louvia; o nim jest wzmianka w rocznikach kwedIinburskich: Tlteo-
dcnicu8 'CictoribU8 tradidit Sa:ronibU8 omnem tprram TJmringortlm, excppta quam LOllria et
Hrertz BJJlvre conclU(lunt (Pertz ITI. 32). !l) Działo się to w GosIar, jak o tern doniosł w
kronice swojej Herman reichenauski, u PE'rtza V. 125: 1045 Otto palatinu8 comes pa-
8chali ebdmnada dltX .Alamannia apud Goslare a 'l"ege C01Ultu ił . 3) HezeIina hrabiego, jak
uważa Koepke, powołując się na nadanie HelUJ'ka III z roku 1051, u Dohmera 1618.
BRUNWILER5KI.
349
tum. omnium ferc mortalium favorabili erga
eum habita dilectione, gloriose gubernans,
tertio pro h dolor! eiusdem ducatus anno 7
ldus Septembris immatura morte :in Tonaburg
.
5 castro diem clausit extremum.
18. Ea tempestate imperator expcditionem
supra Flandrenses acturus, sanctre )Iari:e fe-
stum celebravit apud Xanctum I) , ubi pius
Hcrmannus archiproosul exhortationem instan-
iO ti periculo congruam ad plcbcm faciens, uni-
versosque admonens, quatcnus a superna c1e-
mentia pro concinnanda resni pace imperatori
filium dari secum implorarent, cogniła per
nuntium morte fratris, f1ebili voce finem ałlo-
15 cutionis fecit, et omnes ad lament<1 peJ'turba-
(os incitavit. Expletis autem missarum soIlem-
pniis. iuxta frcquentem omnium et ipsius im-
pcratoris petitionem J quod prope nec ad mo-
mentum eius solatio carerc poterant, rctcntus
!O est, et cpiscopus Tullcnsis Bruno, qui ex vir-
tute animi vel !idei Leo!l) appellatus, papa no-
manus postea factus est, ad tumulandum fra-
trem cius Brunwilre missus csL Quo devotc
(Iure vel iussus vel postulatus fuerat expletll-
5 rus advcnicns - crat cni m iste \ ir ipso cor-
poris statu vultuqllc trrribilis simul et amabi-
1 * 11lteJpolator dodaje: Sed exuvire eius
deinde ad ccclesiam trauslatre sunt ct iuxta
Jatus altaris saneti Joannis Baptista:J in de-
SO vato scpulcro collocata:J. Epitapbium 8cpulcro
tale appcnsum:
Virgineum sidus dum septem terminaL Idus,
Admonet huc veniens uL legat ista gemens,
lis, vcrbo ctiam ct opcre ad redificationem
corporis Chl'isti mirabiliter insignis - omnia,
quoo tristibus exequiis usus ecclcsiasticus san-
eivit, pro requic ipsius revercnter et compe-
tenter explcvit, sicque eum venerabiliter iuxta
suorum ossa parentum sepclivit. f *
ł 9. Qua die soror eius Richza ita etiam de-
planxit eum, ut ipsa prope moreretur. Omnem
ornatum suum, lunulas et torques et monilia
et in lUres et gemmas et vittas, omnia aut au-
ro tcxtilia aut pcnitus aurea in divinos conver-
tcnaa cuItus principali aItari imponit, accep-
toque a sancto pontifice sacro ,-e1amine caput
obnubit, sibique sepuIturam iuxta fratrem fore
disponit, suorumque fidem super hoc, quo d
id ipsum superstites ipsi fideliter compleant.
eAposcit. Qua dc re abbas Ello, ipsius pcr-
magno confisus auxilio, vctU5 monasterium
funditus desb uxit, et aliua validioribus funda-
mentis ambitiosius construcndo novo operc
inchoans 3) , imperfectllm rcliquiL lam ante ł0.ł.8.
ecclesiola sancti )lcdardi llcsłructa . eius alta- czrr.
30.
re submotum sine lresionc infm ambitum prio-
ris monastcrii transferre voluit., sed non \ a-
luit, nam pcnitus confractum cst. Et quia 10-
cus sacratus, cui prius inerat, quadam im-
lIeu! ruit OUonum flos r£'gum magllificorum,
Imperiale I(uibus cessil in orbe decus.
t'los hic eorumdem tu1it Otto nominc nomen,
Cui Mathild mater J cui fuit Ezo pater.
Dux qui Suevorum. moriens lit planctus eorum:
Sed vi morte. Deus. bunc repara melius.
J) Dnia 7 wrzchuil', roku 1017 wytlał HClll"Jk III uJpl01l1: Tl"oiae qlwd et Sanctum
dicitur; jak uważa Kocpkc, powołując się na BiJbmcra Reg. nr. 1570. S) Leo IX, od
roku 1049. 3) 'V rocznikach brunw-ilerskicb (u Pertza XVI. 725) zapisano pod rokiem
1048: "bic iacta. sunt fu damenta noetri monasterii 2 Kal. lulii."
,
350
II N
C H
munditia contaminahls e t, di\"ino verbere, t'emens, fili carissime, ,ollicilat'it nos precum
putredine sciliceL unius cruris, graviter tactus sIlarum nlmielate, ul per aposlolicm de{ensionis
est; alias autcm prreter hane eausam, in omni- paginam confi,'ma,.emus erclesire ture abbatiam
bus feJix et prospere agcns, ex hac luce sub- sitam in BrunwiZre, sieut prrereptum carissimi
tractus es", et a suceessore suo Tegonone, filii nostri impemtoris IIm,.iei videtur contiuere. 5
({ui iam pridem ordinatus fuerat, honoriłice lnclinati igilur tuis illstis precibus confirn'lmnus
ł()ikt. sepu1tus esL Yerum quid pius Hermannus ar- et corroboramu-s tum ecclesire prrediclum mona-
chiepiscopus pietatis aut potius tutelre eidem sterium nostra apostolica aflrtoŃtate, ut habeat
loco prre,-idcl'it, si quis seire desiderat ,apo- et possideal cum olllni sua integ1'ilate, et quod
stolici papre Leonis epistolam legat, et contra habet modo et qtticquid [tcquirere poterit in (u- 10
cam agentes, ncque di,-inas neque humanas turo, secundum di{finitionem, qua di{finitum est
legcs iustitire cuItui commendantes, sed eon- ante prresentiam filii nost,.i sere-nissimi impera-
t.emnentes expa\"escat, nostrique temporis mi- toris, statuens apostoliea censura , flt nullus im-
serl3S, totis \"iseeribus ad Deum converslIs , peralm' , re-x, archiepiscopu-s, dux, marchio,
defleal Exemplar \"ero buius boc est: comes, vicecomes, vel quilibel cuiusda1n pote- 15
f051. 20. Leo ep-iscopllS servus servorwn Dei Her- slalis exaelor 1lIoleslare vel infringere audeat,
JIIaj.
7. manno sanctcc Coloniensis ecdesire venerabili sed sieuł a te est ronstitlltllm, permaneal. Si
arehie-piscopo, ac per twn suis s1leeessoribll-s il- qui, autem eowra hane de{ensatrieem pagUłam
lue cano71ice illtmntibus in perpetuum_ Convenit t'enire templaverit, nostri a,wlhematis iaclllo
aposto/iro modemmilli pia pollenlibus religiont per{oss/ls ad vilam lłumquam sU1YJere merealur; O
ll8Sensum prrebere pielatis, ut ell/obis proficiat qui vero custodierit inunaeulatam, Ttostram be-
ad ll'ternam beat;ludillem, el eedesiis ad perpe- nedictionem ltabeal curnulalam. I) Siquidcm
tuam de{rosionem. Qllia nuntiltS tuus Rumam I I1cnricus imperator, sicut brec carla tcstatur,
I) IV dziele: .1rta araci. The{)doro - Pal. III, 152 u:yrl,.ll!wwa1ła jest ta bula z auto-
grafu, a czas jej lak OZ7łaCz01łY: Data Xon. Iai. per manum Friderici diaconi t Rom. a'C-
cles. bibliothecarii et canecllarii vice domini Herimanni archicanccllarii et Coloniensis arehi-
episcopi anno domini Leonis noni pap:e 4 iud. 5. Talc Ryxa, jak i ltrrlt jej i siostra nie
od razu przychyl"li sif do zat'lLierdzenia fUlIdacyi rodde' lskif'j. Ciekau'e w llj micJ'ze szczegóły
pl"U(:hml1uly Bi 'lO nadaniu lIf'nryka l[l ce.sarza datlJ/ranem 'lO liaufing(')ł 17 lipca 1051.
.1/óll:i on te niem: Xotum esse volumus cunctis presclltibus quam futm'is qualitcr Erellfri-
dus, bcate mcmorire comcs palatinus, una cum coniuge Ima domIla Iathildc abbatiam in
loco qui vocatur Brullwilare construxerunt. Quam secundum quod a domino fuit eis inspi-
ratum, eompositam et ordinatam posucrunt Bub mundihurdio bcati Petri Colonire, ut mo-
nasterium iIlud in peqH'tuum cum univcrsis appelldiciis suis lihprum suh tlltela bcati prin-
cipis apostolorum ab omni potcstatc permaner..t intactum. Postea defunctis supradictis prin-
cipibus filii eorum, Herimannus scilicet carissimus nos ter sanctro colonicJlsis recclcsiro vcnera-
bilis ac pius archiepiscopus, nec non sororcs eius domna Richcza Bolemiro cluonda.w. regina,
ac Theophanu asnidensis monasteru abbatissa; hi inqnam parentum suorum successorcs cdo-
B R U i'i W
iuxta prredicti pontificis \"otum eunulem iam
sua auctorit.1te et privilegio confirmaverat lo-
cum. ULi cognita prioris et nostr tałis di-
sł:mtia, facile discerniłur, in quam periculosa
5 devenimus tempom, cum astatu suo Deo
placita et hominibus commoda immutata sunt
omnia. Nam sicut ait Veriłas: Quoniam abun-
dal'ił iniquitas, refrigescet caritas multo7'llm.
1. Anno elenim dom. inc. 10:JG dcfuncto
10 pio archiprresule Hermanno , successit ei in
L E R S K T.
:;;; ł
cpiscopatum ,.ir venerabilis Anno, qui quam-
vis sanctro rcligionis approbatus cultor fuisset,
inłerdum tamcn proprii plus arLitratus quam
iustiti cultus tenax, eidem loco nihil pietatis
im pen debat aut affectus. Ouod sentiens Ri-
cheza regina, babito prudentum apud se con-
silio, ratum duxit esse pontificem beneficiis
placare, ,'eniensque ad eum in insulam sancti
Swiberti , commoranfcm cum imperatore,
Sancto Petro Saleveld et Coburg l), Sancto
eti ab legis peritis ilTitari posse traditionem ilIam, supradictum monasterium cum omnibus
eo pertinentibus in hereditarium sibi ius legibus postularunt. Quibus loco et tempore eon.
cessis, domnus Herimannus arcbiepiscopus cum advocato suo Rutgero, nec non domna Ri-
eheza cum advocato suo Gerhardo in Paderbrunnon, domna quoque Theophanu in Goselare
in meam venerunt pręsentiam, legem ut suprad.iximus in ad"oeatum domus s. Petri Cristia-
num, legem de pr d.icto postulantes monasterio. Quibus in mea pr scntia placiw indicto,
legibus di6cussis, filii parentum suorum hereditatcm principum obtinucl'e iudicio. Sed mox
timore et amore dei commoniti pro se suorumque parentum in gremio eiusdem recclesim
sepultorum cterna memoria eandem hereditatcm pr£fatum scilicet monasterium cum locis
subter notr..tis et univcrsis ad hoc pertinelltiLus, id est Lovenich, V remirswrp, Kuningistorp,
Danswilre, Glessene, Kyrtorp, Sentere, :\Ianstede, Ichindorp, :5Jenderhagen cum omnibus
appendiciis suis, hoc est utriusque sexus manl'ipiis, areis, edificiis, telTis cultis et incul-
tis, viis et inviis, pratis, pascuis, silvis , \"Cuationibus, aquis, aquarum decursibus, molis,
molendinis, piscationibus, ex.itibus et red.itibus, qu sitis et inquirend.is, cum omni utilitate
que ulIo modo inde provenire poterit, dco sanctoque Nykolao in Brunwilre, in manua ab-.
batis ac fratrum ibidem deo servientium. in nOl:!tra prlibcntia cum omni intcgritate, libera.
ac perpetua donatione trad.iderunt. Propriet-atem ,"ero dicti monastcrii cunctarumque pos-
sessionum ad hoc pertinentium, beato Petro Colonie in manus Cristiani adT'ocati pari voto et
COnsensu tradiderunt, ea scilicet ratione, ut tam ipse domnus Herimannus, venerabilis saDeM
Coloniensis ecelesire ac pius archiepiscopus, q uam omnes sui in perpetuum successorcs
eiusdem abbatie dcfensores atque tutOl'es existercnt itd. L omblet Url:undenbuch str. 114.
I) O tym zapisie Ryxy mówi Bam AmIO w nada1li,1, 8Wojem dalou:anem w Salafeld dt/ta.
25 czerwca 1057 roku tak: Inde oeeasione data dominam Riehezam reginam super quibus-
dam prediis Salavelt videlic.et et Koburk, quatenus de biis preeariam consentiens ea san-
cto Petro Colonio traderet, convenimus. Quod cum in aditn primo parum ad votum respon-
deret, ,"oluntas dei fuit, ut non longo post tcmpore quod qucrebamus prosperum ae feli.
cem haberet exitum. Undo notum ease volumus cunctis tam futuris quam presentibus do-
mini dei et Bu.ncti Petri fidelibus, qnaliter tarkhare quidam vir ingenuus et Comes, milea
ipsius regine, precepw a1que pcticionę domine Bue Salaveldon castcllulli cum universis ad
hoc pertinentibus tcrris ae Bilvis , forestis atque piscationibus, pratis, pascuis J famiIiia, et
552
1\1 X
Nicołao vero Cloteno pcr manum mundibordis
sui, Henrici comitis palatini I), de płacito sibi
ad vitam usu fructuario sub sollempni uedit
traditione. [bi mox archiantistes eodem ani-
mi voto eademque sententia, qua Sancto Pe-
tro et sibi Sałe\'ełd et Coburg, Ctoteno San-
cto icołao et abbati Tegenoni, (łui pr:£sens
eJ at, ut ipse imperator. sub di\"o hoc agi,
iustum fore dicebat, banno suo, terribiłi sub
anathemate dampnatis in\"asoribus earumdem
c "
rerum, perpetuo possidenda confil'mabat. Su-
per quo etiam pi:£ actionis negotio ipsius re-
gin:£ privilegii carta descripta est, qure in re-
dargutionem impiorum, quibus iustitia poena
est, adhuc usque eam łegere vołentibus, apud 5
sacri cultores Ioci servata est.
22. Anno autem post hoc tOGi, cum lam
perfectum esset in Brunwilre monasterium;
idem reveremlissimus archiprresul Anno, quod
sui erat officii expłeturus, cum Egilberto l\lin- 10
quidquid ipsa in Orla proprietatis habere ,isa est, exeeptis servientibus, sancto Petro Co-
lonie ad usum archiepiscopi (per manus) Christiani advocati tradidit iure perpetuo possiden-
dum. Eo videlicet teoore, ut ipsius predii usnsfructum domina regina usque in finem vi-
te sue teneat, es quoque ratione ac firmissimo interdicto, ne unquam aliquis archiepisco-
porom per concambiam vel cuiquam in beneficium dando, Salavelt vel ad hoc pertinentia
ab dominicato suo faciat aliena; nisi forte quantum nos cum eiusdem regine consilio pro
anima nostra nec non ipsius suorumque parentum per mouasteria Colonie distribuendum ex
ipso statuerimus. Sed et decimam vestimentorum sive cuiusque generis pannorum nec non
et lodicum, mellis quoque et cere in usum monachorum in Brunwilere regina disposuit;
itd. Lacomblet lTrlmndenbuclt str. 123.
t) Włość Cloteno nad neką ]rloselq dana juz byla przez Ry:ą w roku 1051 klaszto-
f'l1IDi brunwilerskiemu. Nadanie jej potwierdzil Henryk III ce.san dnia 20 sierpnia 1051.
Z1lajduje sif ID dziele Acta acad. Pal. III 144, gdzie je wydru/rowO/Jw według oryginałił
wz1rodwnego trocne, który już zaginął, a Ś/L-ido wydał je Lacombleł zkqdinnąd, dołq.czywszy
s:naczniejsze r6znice, i swoje nad niem postrzezenia. Doslawnie opiewa 000 Ił niego tak: In nO-
mine sanctę et individuę trinitatis. Heinricus divina favente clementia, romanorum impera-
tor augustus. Si locis deo dicatis quibus beneficia non conferimus saltem ab aliis fidelibus
christi tradita confirmaverimus, divinitus nos procuJ dubio remunerm confidemus. Quapro.
pter fidelium nostrorum tam presentium scilicet quam futurorum magnitudo compeńat, qua-
liter quedam domina venerabilis Richeza nomine regina quondam Polemire predium. suum
quod in curte sua CZottono aliisque locis subternotatis, id est Che:uenich. Elre, Bre:mbe,
Asche, :Massenbreith, TV eruvis, Cavelach, Wilre, Pulecho, Chugumo, Chundedo, Meirle, et
Bile, Aenchriche, Lucenrode, Dreise et Ołtinge, cum mansis et mancipiis, pratis , vineis ,
aquis, aquarumque decursibus, qu siti8 et inquirendis, exitibus et reditibus, et cum omni.
bus appendiciil! suis. pro remedio animę suę fratńsque sui beatę memorire Ottoni6 ducis
aliorumque parentorum 8UOrum ad monasterium sancti Nykolai Brunu:ilare contradidit, ter-
minum etiam et bannum eiusdem predii sicut ipsa priu8 habuit a Burlo andrida nsque ad
fluvium Elza, ita constituit, ut nullus ibi aliquam potestatem habeat, nisi abbas eiusdero
loci et villicus eius qucm constituat. Quasdam etiam arpennas id elit vinens, quibusd9JD
lervientibus sw beneficiaverat, id est Ruoperto prcposito duas, Werinhero de SaleveU duas,
B fi U N W
L E R S K I.
353
densi episcopo eo veniens, ct suL \"cncralione imlumenlis infulatus - Iesum testor! - Clo-
sanctorum confcssOI'um Chrisli parilel'que tmo specialiLer et reliqua generaliter prredia
ponlificum Xicolai alque 1Icdart.li, eiusdem saero illi collata loco, ban no suo secunda iam
monasLerii dp.dicalionem ;) Kalemlas Xo,-em- vice confil'ma\'it. Constructum est etiam ex
5 bl'is cOfisumma\"it, et ita ut erat saccrdotaliulls I eiusJem gloriosissim:e femin:e atque regin:e
Sigebodoni de Ode71dorf duas, Sigejl-ido piucernę tres, Epponi de Aldendorph duas, et ca-
merad iuxta. dominicam curtem, Adelberto fratri 'Vinboldi duas , Embricboni de Geldestorp
duas, An._'!fJ'ido clcrico suo XlIII mansos cum mancipiis suis ad lucenrode, et \'inum quod
dicitur Scozu:in in dotteno, Ernestoni {rah.i suo duos mansos cum mancipiis in dreise,
JVolf7lerw71 etiam tradidit iIluc cum sua possessione, ea ,-idelieet conditione, ut quamdiu ri-
mnt, ęcdesim bona, sive bent'licia habeant. post mortern vero iIlorum nullus heredum su-
orum quicquam de hiis sibi qua!Ji iure hereditario vendicet aut possideat, sed in ius et
dominium s. X:rkolai et abbatis ipsius Re fratrum sibi serviclltium l'cdeallt, ut quod abbas
utilius sibi ac fratribus indc iudicanrit faciat atque disponat. Omnes etiam quo s dedit s.
Xykolao, ita tradidit, ut nullns extraneas, nisi forte liberas, vel ex potestate 8. Petri co-
loni vel s. X.rkolai ducat uxores. Si autem alienas uxores aceeperint, filii eorum iterum
aecipiant uxores ex potestatc s. Xykolai, quod si non fecerint, omnis hercditas eorum, et
ulliversa qure possident, ad s. Xikolai cedant monasterium, et nullus beredum suorllm in
biis quicqualll babcaŁ Ahbas "ero COl'imdem suam ac ci piat sine iusticia advoeati et scabi-
norum u icumquc ei vacare cOlltigerit, sive in hrunwilare, sive in cloteno. Eadem vel'O 1'0-
gante abbas predicti JI10nastcrii idem £'i pr£dinm pcrmisit in beneficium, postquam ipse ił-
lud in suum re(legcrat dominium, <,ni statim cudem caneda et familialll VIibras ibi sol-
nmtcm, quorl fuit ellonis beneficium ad Gel"c1'e tmdidit, et VI arpennas CIottono quę fu-
erunt Sicconis comitis bmcfieiwn, et "duas mansiunculas quas Jriceli71U8 babtllt et in quibu9
haLitavit. Tral1idit ctiam castruUl 8Ulun CIlllorhomo Ileimico palatino com iti filio patrui sui
ea seilicct cOlluitionc, ut quamJil1 \"iveret, supcr ipsum predium Cioto no defensor et ad,'o-
catus existcret, post ohitnm \"ero sunn1 is ipsc hcrcdibus carcret, proximus bCl'es dominę
Richczę r<'ginre nd,'ocati:un super eadem bona habert.'t, si \'ero et irsi beredes defuerint,
coloniensis arehiepiscopus caudem ndvocatiam tribuat cuicumque abbas et fratrcs peticrint.
Sieconi \'erO comiti qui eandem advocatiam a palatino comite pr dicta regina Richeza pe-
tente suscepit tale sen-itium tribus tantum tcmporibus anni sibiquc succedcntibus ad\'ocatis
constituit, scilicet ut ad UnUD1 'luodque placitum detur mo(lins unus tritici et uuus siligi-
nis, et solidi, V IU'o cm'ue aut porti, ,'cl oves soIido8, V \'alcntcs, et tantum \'iui detur.
lluRntmn ad istud servitimn convcniat, modii, V aHn!,', id est ad duo placita modii, X
avenę, in natali vero s. Ioh:muis baptistę in prato f}uod \'"ocatnr summuJ/.t pabulum ei detul' _
in gramine et niehiI nmplius. Si antem abbas in Rutumno illuc cum advoca,'erit, prandium
ei det, et XXX delUu-ios aut paUllUni qni tantum valent, duas hircinas pcIlcs, vel x.."'\:
denarios ct ceram XX denariorulll et niehU amplius per totum ann i circulum. Ad quod
dr:bitum pcrtinct Camcrad inferius villam. At si villicus vel de dificiis vel de agricultura
platitum ibidem habuerit nullam inde partem, HI iusticiRIIl quemt advoc-atus. Hanc autem
traditioncm pCl' mamun noatram imperial£'m cum moneta £'t mereatu £'t theloueo, et sine
Jlonumenta Pol. lIi,t. Tom. l. ,1:1
554
M N
C H
sumptibus monasterium per AdeThcronem
'Virtzeburgensem episcopum, in loco ubi
sancti Kiliani sociorumqlle eius sacrum erat
martyrium, utpote cuius episcopium ex ems
numerosa familiarium cIientela. cum omnibus
qure ad oppidum Salzo pertinent, cum regia
prorsus munificentia adauctum esŁ'" V erum
non multo post. anno scilicet odom. inc. ł OG3.
-12 Kalendas Aprilis I). apud Saleveld ipsa de-
runcta est. Corpus H'ro eius rcligioso f;mt:c-
que feminre exequiarum congruo apparatu
Colonire dclatum esl, et 31'chipontificc insi-
sten te , ibidem in ecdesia sanche 1tll'ire, qll
est ad Gradus. humalum cs( 2 ). IIacque ex
5
. Interpolatvr dodaje: Ferit etiam ipsa in antiquissimis littrris habetm', vocatur re-
construi venerandissima regina eapellam in clusorium dominarum , ideo quia, qunm ibi-
pago Clottenensi pro commodo auo, ut cum I dem missa cclcbrabatur, ipsa cum p('dissequis 10
ibidem moram traheret, absque tumultu po- suis ae reliqna familia intus existel1s, claudi
puli missas ad nutum celebrari faeeret, qu:ts mandabat eape11am, De a tumultu u110 tur-
devotissim4:! audire posset. Qure capella, ut bari posset. Tandem beata Hicheza, post-
aliqua exactione thelonei, et prato (luod voeatur preith, et per manum IIciurici palatini
com iris sub euius tune mundiburdio m:mebat, in presentia. AmlOnis YClleramli eolonieusis
arehiepiseopi, multorumque principml1 regui fceit, (tuam aubas ciusdem lllonasterii Tegnw
et Sieeo prcfatus eomes et ad,"ocatus ibidem susceperunt, nostram imperialem fłagitantes
clementiam, ut eadem bona s. Xykolao confirmaremus, et ut na,"iLl1s et bouis abbatis et
fratrum et familię de CIotono et .JJesellich. per alnum reni sl\-e mosclloo quoeicuseunque
necessitas poposcerit , liberum ascensum et descellsum, sine exaetiolle thelonei trmlercmus,
quorum petitioni annuentes, cartam hane iude eouscriLi, et sigillo nostro iussimus insigmn.
Signum domui Heinrici tereii regis im"ictissimi secundi Romallornm imperatoris aug u -
iiti. Jl'initerius vice Barc/onis arebicaucellarii recognovit. Data XIII KaI. S£'ptcmbris anno
dominieę inearnationis, 'liII. LI. indictione lIII. anno domni Heillriei tercii regis, seclmdi
imperatoris, ordinationis x...XIIll, regni vcro XIII, imperii V. ACt1l111 in insula s. Suitperti
Wenie in domino felieiter amen. Cuius rei testcs sunt hii: Anno archicpiseopus, Luzo pre-
positus, Rupertus prepositus, Heinrieus comcs _ palatinus, Sieco com es , Geraruus, Berenge-
rus, Goz\\iuus, Starebri, Ruotbgcrus, Embrieo, F:ppo, "Tinboldus, Ansfridus, Heimo,
Ansfridus. Lacomz,zet, r.:rkundenburlt str. 117 i 118.
I) IV rocznikach ln-unu-ilerskich (Ił PI'1.tza Il. 216) zapisanu: 1063 ohiit mdlCza rC-
gina 7 KaI. Aprili . Gelenius podoje jrj nagrolJek, t,. tyrh slov:ach: .\llIlO dom. iuc. 1057.
2 Idus Aprilis Rieheza regina ah Anllo)le secunuo scuis huius Vf'nerabili arc1licpiscopo atqlle
prresentis eeclcsire fundatore, cum ingcnti totins cleri et popuIi frf'fluentia bonorifice se.
pulta est, et ppr ipsum inducta pontific(,1Il duobus ornatissimis }Jrrediis sancto retro eolla.
tis Non. Aprilis obiit. 2) Ryxa 7"Ozp(>1"z,!dzila ostatni(! u'olą SU;( irI (ob(I£Z str. 333 wicrsz 14)
aby zu;loki jej zlozcm.o 'L' Brzl71wiler obol: zwłok jej matki; win'cw tenUt l'uZjw-,.zqdzeniu pOfltqpil
arC1JbiRkup h,lmlsl:i Anno, i ;lożył je w llulonii w ?Wwozalożonym lJ1"zez siebie kościele Panny
'faryi ad Gradus. Oc1rrwoł też i u;lOl;( 1';lulcno ocl fl/n laryi lml71u'iln'skirj, a lwzyl(lC::yl do
dóbr pomieni01ll'!J'1 kośriolrt kolmiskiego, z ('zc90 w nadal/iu 8'lJ:oje-m % dnia 2!J lipca 1075 TO-
D R U N W
occasione, conłł'a fas ius(!uc divinum, excepto
quinque librarum censu, sacer Brunwilrensis
locus non solum confunuatricis sure corpore,
sed et CIotcno privatus est. Super qua re, in
5 uno temerato omni :rquitatis iure, et intlu-
sll,ia abbatis ci fratrum formata m persona
sancti icol3i ł'pistola sibique in prresentia l)
rcliqllornm episcoporum iussu correptus est 2 ).
L E R S K I.
555
23. Operre pretium est, ut a maioribus nobis
traditum est, commemorare, unde idem sa cer
locus iam olim nominatus fuit Brunwilre, qua-
literque ibidem \"era rerum imestigatione re-
pertum sit, quod sancti Iedardi sacrum ei-
dem loco inesset memoriale. Erat in diebus
Hcrmanni comitis palatini**, patris memorabilis
scilicet Herenfridi, qui, velut Abraham patri-
ql1am beato Pctro ciusque redi mctropolitanre serat, idem archiepiscopus violenter detineri
I O Coloni coram Annone secundo arehiepiscopo iussit, et in suo noviter constructo monaste-
dedisset SalcnIt, KobUl'g et Orla cum omni- rio ad Gradus sanctre :\Iarire Colonire sepeliri
bUB appertineutiis, cetera \"ero omllia se eon- conversis divitiis eius reliquis ad dotationem
cernentia et COl-pl1S suum cum ornui supel- Siburgensis monasterii et prefati Coloniensis
lectile et mobilibus ancto Xicolao in Bra- sanctre Marire ad Gradus, haud dubie per
ł5 wciIer Icgasset, vitamque sanctissimam hIstar consiIia malorum suasorum ad hoc inductus.
sallctimouialis duxissct, mortis deLitum et ipsa
soIvit anno 1063, 12 Kał. April. Cuius ('or-
pus cum cimcliis, uliter quam disposuerat
ips:\, immo et quam S. .luno inratus promi-
** Illterpolator dodaje: Generosissimus he-
ros Hermannus, comes palatinus, cognomento
Pusillus, non mediocris reputationis inter ma-
gnates illustrissimi imperatoris primi Ottonis,
ku tak si tłumaczy: Ego per precariam a domna Hicheza regina et coheredibus eius acqui-
8ivi [eikkedellheim, Diemundcrode. _-\sBcla, CIotteno, et ecclesiam matricem in Trutmonia
cum dccania eadem Bruche quod :;igchardus cancellariu8 mi hi dederat, et decimationem in
lSaxouia, quam ad Hstitum fratrum dcstina\"imus. Xe quem vero llloveat quod iniuriose
CIottcno mOllachis in BrunwiIerc ahstuIerimus, \"oIumus CUllCtiS innotescere quod pactum
ipsa llobiscum fccerit, et nos postea cum rnonachis fccerimus. 1psa quidem vivens monachis
dederat KanalIa. (IUOU soh-it 5 libras, in qua re voluutas dus pIurinlUm valet; mibi vero
reliquum dedit, ut in qnocuuque monastcrio sepeliretur, eius monasterii prefatUlll predium
csset. 8ed cum ab ahLate loei iIlius et palatino comite sepius inquietaremur pro nUDlIDO
abrenuutiatiouis monachis dedimus 8 arpcnnas \ inearum in Clotteno et 4 in Sigenel, et
calicem al1rcum et g(,lllmatum, qui Luzoni dccano pro 30 marc11is oppignoratus fuerat. Pre-
diulU \"ero C'Iottello callonicis sanct )rari , ut ipsa pcticrat, tradidimus; itd. Lacom1Jlet ,
Urkundenllllrlt str. 143. ]limo tn trical d'"gi czas mifd::y mnichami bl'lllllcilel'skimi, a koloń-
skimi lmnollilmmi SPÓ1' o h1otewJ, aż go zakOli czyi Herman III m'cy1Jiskup koloński 1'01.:"1.11090,
przyznawszy [(lotclIo '/nt/i ellom. 1J'"1m/dll'l'skim. La('omblct tamże stl'. 157. Żywociarz jednak
lVuIJhelmu opata 1J,'unu'ilt'rs/.'ieyo, Konrad, ktcny lJ1'zytacza ciekalry list Gl'zcgorr.a YII papie-
ia w Ipj l/pmwie, mdmicnia IV rozdziale 16 (u I'ertza Xll, 188) jakoby Klotfno odebrane
bylo pr;.ez ml/iel,ów kullJ/L.ęlcirlt za czasó", t('!l0 opata, tIlifd;:y l'. 1076 - 1079. J) Zdaje
si!', że tu tJ:!J1JIt8ZCZOIW słowo' tmdita albo recitata. 2) t. j. Amw, af'("1Jbiskup koloński.
356
M N I C H
archa, nomine mutato Ezo ClppeJlalus est, '11' c,'cntus, salutem illi lretanter :mnuntiat. me
quidam in ,-ico, qui )Iannestctlc 1) tJicihn', inspel'atum lceliquc ominis nunlium gratanlcr
copiosum habcns in sua possessione pcculium. :mdirns, ruslicum cundem, rui nomen erat
Casu contigit ut t1ic quat1am scrofa pl'a>gnans Rnm, ocius 3ccel'siił, cm'tam cum reliquiis
asiIra, cuius minaLatm' 3d pClscua, cum I'eli- ilHluisitClm ci t xhiJ,ilam I'cvercnter cxcepil, ci S
quo gTege poreormu non cssct tlOIł1UIJI rc- hane illi cau am CS3C inscript:ut1 cognoscit.
,"ersa, quia ad eieieOlłos fu,tus sccl'etiora siLi Huius sacraJ fumł:,tor :rdicuJd' ('I audor, llł'll-
ncmOl.is digerat IOC3. :\"ihil rl' o ipsp alimi no nominc, gcrm:ullIm habcns, ocaLuJo 13c-
<Jualll quod ewncrat arbitratus, accrpta se- I'cchou('m, viI' pOtCIIS et lloLilis, non procuJ
cum bipenne, lucum abscisis rcmc.lisqnc H - łłinc in sih-a, qU:I' C' sui magnitut1ine Y cia 10
pribus, quasi ,iam facicns, !'ccrrtius llU:łfil tlieitm', consh'ut't:1 lulissim3 degcbal in muni-
soleret , intral, ci ccee! reaiculam, PX liguo tionc, Quam quit1clll Iyrmmus. I1cymo nomi-
satis curiosc constructam, lalcl'ibusfJuc stu- nr, suLila il1\"at1clls incursione, inlcrfcclo
diose 3b infusione imbl'ium dl'feHsam aspccl:lt. f'iustlpm fralł't' BCI't'l"Illme rum f'rliquis fere
Explorat it:lque aditum, tcetmu nOIl sine :111- omnibus, hunc I"mu p:mcis pl'a'siaio fugm ,.i- 15
mir:,tionc no\"itatis ingl'cditm'. alt:u'c. ul pole lam sCf\"antiLus, suis a finiLlis cxtorl'cm fecit
in ecclesia, more consuelo constilutl1lll aspi- et in Franf'iam ire {'opgit. Qui Suessionis ri-
cit, suemquc simul t1omc:,licam siLi a cl'C'pi- \"ilalern adicns, ('I łlel,ilcm sua calamil:1tis
dine aIł<łris cum decem porcorum capitibus hislol'iam coram omniLus pictatis 3ffectuIU ha-
occursantem l:Etus suscepit. Post hoc submolo bentibus etlicrns, ...ancti :tlct1ardi reliquias ad o
lapide supel'iori, sancti 'Iet1art1i cI aliorum constituendalU in cius honorc ecdcsiam pe-
\"Cncrandas sanclorum Dei reliquias, cum carta tiil et impclra,.il, cuius indubium atI re\"incen-
in fasciculum composifas, a fossa alt:nis cicit. duIU hostem mCI'ilulU cl P:ltl'ocinium sibi ad-
et sccum illas auferent10 prreposito Indcnsis cssc spcl'a\"it. .-\d ,'otum omnia, suffragantc
monasterii!Z), qui ex more eas in partcs s - illi pio salutis su protcctorc, pro pernntur, 5
pius ,cnire consue\"eral, ostcndit. Qui inspe- ecclesio1a fUfi(lafur t't t1edicalur. Yel'Um huius
cta carla ct cognita admiranda rei no\"it:ltc - dcdicationis auctof' fluis csset, incel'lum adhuc
erat cnim cognatus comitis palatini, ipsique usque manet, quoniam a\"iditate rustici, qui
ab hoc familiaris ct nolus - ad eum \"elociter ma\:ime pecuniam cssc sperabat quo!I inw-
propf'rat, et {Juam inspexcrat, ex ort1inc boni ncr lt, ff'agile Cf'r:p, signum confraclum esl. 30
cui in negotlls rt'gni ac prreliorum periculis vcrsis in loda I-lura dominia cum amplis r QS -
tam auxilio quam consilio :fidelissllne adstitit: sessionibu8 hałJUit, et. nrunwcilcrcnsem locnm
et prresertim in pr lio contra cffcram I T nga_1 primum hominibus hahitą.bilem fieri procnra-
rOrum gentem ('ommisso, ubi ł!OstiIem pu- , vit, duo! autem filio! ex HclJ'vig:t uxore gc-
gnando aciem fortissim e attrivit. Hic et di- unit, videlicet Erenfri.tnm pt Ezc1inmn. 35
.) 'b.nsdorf niedaleko Urullwiler. !Z) ś. Kornela.
B R U W I L E R S L
357
sicque 3uctoris persona ct nomen abscondi- compcrta, qme fuerant com iti palatino lam
tum est. Yerum tamrn suprauictus, ut fertur, cognita; altare reparatur , ecclesia instructis
aceph:ł]a I) a muJtis eatenus timore pcricuJi ex Japide parietiLus innovata ab eodem archi-
de,-itatus, postmodum 3. prrefato Brunonc im- pontifice dedicatur, sacroquc iIli loco, con-
:I pctitus occiditur; ct quamvis eius muuilio gruentiLus siLi ,-etcri5 ccclesi:e et antiqui
triumphato hoste dt'struitur, idem Jocu:; ta- :mctoris ct no,'i ciusdem invcntoris nommI-
men USfjUC hodic Ileymenburg dicitur. Fue- Lus, Rrul1wiJre nomen aptatur.
runt propcre mctropolitano rpiscopo 'Yarino
I) I1eimo, rozbójnik, nic uznaj!!c)" glowy, cz)'li zwierzchności nad Bobą. !Ot) biskup
koloński między rokiem !I75 9 5.
. /"----
"-J
BREWE BENEDYKT A IX P APIEŻ.l
DO AAROXA ARCYBISKL-P A KRAKOW.SKIEGO
oLoto r. łOł6.
o dwoch a,.cybiskllPslwaeh w Polsce za Boles'llwa Chl'obrego mamy ślad wym!ny w
krollice Gala 1/. II. 16.) i w kronice n"incentego syna Kadłuba (wyd. tvarsz;. str. 92). Jedno
z "i('h było w Gnie::.uie, d,.llg;e w Krakowie. O tem ostatlliem tlic bli!'s ego nie wiemy.
Tymczasem u niektórych dall'nych pisar 6w pr ytoc:.one jest bre,.c IJenedykta /X papie!a,
mocą którego .taroIł opat tYlliecki za ('::,asów Ka:,imierza I miculOwallY jest m'cybiskupem tv
dyece;>"yi krakowskiej. ZnaclIOd:.; sil! ono w źYll'oc-ie ś. Stanisłau'a lIkreślonem lJr:.e::. 'rincen-
tego z Kielc około połowy wieku X/II, który to !:ywot w ,.l}kopismie pergaminowym %, XII'
wieku posiadam. Drugi odpis jest tV kodexie papierowym w czwartce, z wieku .Ił' naleią-
cym do Tytusa hr. D:.iałyńskiego, a :.uwierającym głównie najsta,'s:,e pomuiki polskiego pm-
wodawstwa. Z/lajduje się tam tIU karcie 17:ł tI1 osnbnYI1ł artykuliki' mającym nadpis: De ar-
chirpiscopatu Cracoviensi. Tr:.eci nakoniec odpis pr::.ytac a Długos:, w iywotach biskupów
krakowskich (rę-kop. bibie Oss. lir. 620 karta 8) i w It'ydaniu lipskiem 'Hist. Pul. II!. 23 I;
w rl}kopismie jednakże biblioteki Ossolińskich d;:,iel( tego Iłr. ł 08, caly ten ustęp lIie zna-
chod;,i sil!,
\ rydaję go tu wed/uf} Wincentego z Kielc, dołączając u spodu rólnice z kodexu Dziu-
łyńskiego i z pomienionego kode.ru biblioteki Ossoliliskirh Yita> episcoporum Cracoricnsiulfl
DłUfJos::.a; oznaczam zaś te rękopisma początkowemi ich u'laścieielów gloskami B. D. O.
Eodcm tcmpore, anno domini ł 046 Aaron,
rnon3chus Tincicnsis postula tur in cpiscopum
Cracoviensem. Qui assumptus, ct :H} petitio-
nem rcgis Casimiri per eundcm papam Bcnc-
dictum Colonire consecratus, et privilegio ar-
chicpiscopallls insignitur. Forma autem pon-
tificationis eius talis in Cronicis invenitur.
«Pro reverentia principis Apostolorum, snb
cujus vclamento tc statllrum constitllisli, I't
pro amorc regis C:lsimiri (Iui et I(aroli ,'cs'ri S
Pa,ed.. II, wierlf. 3 revereulia. r. beali Pel..i O. - w. 3 (;asimil'i,.. domiui. C. 'I. e. Kał'uli
Y. d_ D.; Caroli alias Casimiri domini vestri O.
B R E W E
R E N E D Y K T A
359
domini, ejusque conjugis Marire, eorumque' etiam subiicimus omnes omnium episcopatuum
filii Boleslai, totiusque regni "es..-i, statui mus, parochias, qu:c in toto rcgno Polonire sunł,
stabilimus, dicamus, bencdicimus in perpe- ut al'chicpiscopaTi iurc omnibus prresideat.
tuum arehiepiscopatum circa ci\"itatcm Craco- Tibi quoque, archiepiscopc, concedimus pal-
5 \'ienscm, uLi hactenus erat episcopatus, cui lium dicbus sollempnibus deferenuum..
BOLESŁ.l \\7 \ Ś1ILlł.ł:GO
NADA:KIE DLA KLA ZTORU",V l\.rOGIL IE
roku ł 065.
o zaloieniu klaszloru Benedyklynów W J/ogilnie przez Boleslawa Śmiałego danosi D/u-
gosz" któ,'y mial pod ręką nadanie tego klas-:,loru i pr;:,ytoczył z niego u tępy (11ist. Pol. IIl.
'2J8). nr Rydgos::,c;:,y znalazl się tfallsumpt tego ,wdania, na pergaminie, pochodzący z ar-
chiwum klas:Joru mogilelikiego. n'ydal go n-o A. -'Iaciejowski w dodatlill do tomll n Hislo-
ryi prawodawstw slowimisliich (\Vars.::.awa 1838 str. 586). Xie wątpi Oli, ie klas.::Jo,' ten
mial istotnie od Boleslawa Śmia/ego ,wdanie, i źe oryginał jego llLOgI niegdyś czytać Dlu-
gos:.; z powodu jednak róinic międ..y przytoczeniami Dlllgoswwemi a slowami transumpiu
bydgoskiego. nadewszystko zaś z powodu daty za.lwierdzellia Jliet';.y. łallJolVego, nie zduje mu
się. iiby to miał być dyplom ten sam.
\'" roku 185/ dozWQlil mi upl":::,ejmie xiądz biskup Ludwik Łętowski pnejrz.eć u siebie
niektóre rękopisma bibliotfki kapitulnej krakowskiej. a międ:,y innemi kilka sporych tomów, 10
(ormacie póló'rkus::,ou'ym, zawierających ,wdania robie tv u-,ier:,ytelllych odpisacll. \Y dwuto-
mowym zbiorze uskulec:.nionY1lł z polecenia Andrzeja Trzebickiego , biskupa, lU wieku XrII
jest lIa strol/icy 289 10m u' drugiego dyploln ten pr:..ytoczony w całości, i zatwierdwny prze:.
Uieczgslawa starego i \rtaclgslLlwa Jagellę ; zus na stronicy 286 tego-i tomll jest nadanie Ka-
x.;mieł'za wielkiego datowane tv SądomierzlI roliII 1363 w flied::.ielę pr::.ewodnią, kturem k,.ól
t n ;.atwiercL;:,a dyplom. Bolesława . 1Ilialego i Jliec.::,yslall'a pr:.ez xięd::.a Paulina opata klaszto-
Pr:r.e(t;. I, wieru. 2 totiusque. et pro hOflOrc (oliu!!. o. - w :5 benedicimus. et b. O. - III. .ł.
archicpiscopalum . .. subiicimus. in eccIesia et ci,.ilate Craco\iensi esse Irchiepiscopatlllll et me-
lropolim cui subiicimus. O. - W. .f. circa. aput.! D. - w. 5 ubi. qu;e D. - PtJ,e,u. II, wieru ł
epi;;copa(uull1 . .. ul 8I'chiepiscopali. c. qui in toto regno Poloniae sunt parochias, ut a. O. -
w. ! PoIoniae. Polonico D. - w. ;) iurc. morc B. i O. - omnibus. IIniversic; D. - w. 4 archi-
('Vis, ope' arclliepiscopo D.; et SUcc€ssoribus tllis pallium t.le corpol'e beaLi Pcłri sumpłum. O. -
W. 4 concct.limus pallium. conct)dimus O. - W. ;) sollempllibus. S. a iure insIilulis O.
5GO
BOLES1.AW.\ Ś IJ.\.tEGO
ru mogileńkiego sobie przediożony. doslownie go jednak nieprzytaczajty:. Inny znowu odpis
dyplomu Boleslawa Śmiałego. : /<apitllll/ym krakowskim z.upell/ie zgodny. znala:Jem UJ dawnYIII
ri},kopismie udzielonym mi do przejrzenia przez B. Walis iewic:a. antykwarza krakowskiego.
lrydująe tlt ten dyplom trz.ymałem się głównie rl}.kopismów krakowskich. ho te. próc7.
d,'oblZych zmian w pisaniu imion miejscowych. ::..godne są z; Dlugoszowemi przytoczeniami;
f'óżnice zaś główniejsze. po nnjll'ięks:.ej cześC"i z wydania J.Jfaciejowskiego dobra e. wykazuję Ił
dołu. dołączając oraz par'!. przypisków.
'* In nomin:.e sandre et indi,.idu:e Trinilatis ne <Iuis ulterills ,'etituru faciat, authoritate
.-\men. .-\nimaducrtat hoc testiU10nium writas omnipotentis Dei sit prohibitus. Et hrec SlInl
omnis ecdesia rcligionis, <Juod cgo Bolcslaus nomina castrorum : Grudomsch, Zakroc}"m.
exempla fidclium seculus, 'luatcnlls cum de- Syrosch cum medio teloneo per fluuium Bug,
fecero recipi merear in thabcl'Ilaculis iustorum Hypin, Scochin, Scpl'ch, Xowyn, Radecz, 5
contuli de omnibus ad me pertincntibus eccle- Oszclsch, Zyrendzo, Czechonow, Skolpl1O,
sire MogilnclIsi sancti Joannis Euangclistre: GI'cLcsko, Xasilsko, Wiszogrot1, Plocch, Do-
Tr3nsitus omnes per Yislam de Camen lIsque b,'z .n, Włodysław, Prypusl, Plon' In Lasin de-
ad mare, transitlIs :\lanchicc in W zna ci in ccm marcas, in Zbucymier scplcm marcas, in
Iaczno, et per łotam )Iazouiam nonum forum, \VolbOl'z quałuor marcas. In Zal'llow duas m:lr- 10
nonum denarium, nonum porcum, nonllm po- cas et dimidiam. in nospir septern marcas. lI:£c
ledrum J nonum pisccm sum la.'giłus. Quod sunt Ilomina villarum quas contulimns ('um
Prsed . I, wieTn.ł quatenusI qUdlernus J/. - w. 8 Cam n. Kamien .1l - w. 9 Milnchiae. Xar.
vae !II. - et. n; ma -'I. - w. 10 Iaczno. Jakow M. - Praed.. n, w. ł ulterius vetiłun1t
alterius irriłum .11. - w. :ł sit, est .1/. - w. 3 Grudomsch. Grudziqdz. Dług.; Sandomirz Al.
- w. 4 S}rosrh. Syrock 1/. - w. Scochin. Stelin Dlug.; Sieklin If. - w. 5 Sepreb. Sepi,'h
Dług; Sierpc M. - :Sowy n , P.adel"Zt owe, Ra zim LJług ; Nowy Raciął .II. - w. 6 Oscbclsch.
Osieisk AL - Zyrendzo. Zwendzic rkp. -/ ług.; Zyreniczko .tJ. - C7ecbonow. Ciechanów !I/. _
SL.olpnol Stopsko Dług.; Slolpsko seu PuUusko M. - w 7 Grebesko. tale ma Dług. i !II;
Biebresto K. - Wiszogrod. WyszC1gr6d AJ. - Ploceb. Plock M. w. 8 Plon. Flowst, Dlug.;
Plonsk M - w 8 In Lasyn. )lIlanclyn K. - w. 9 ZIJucymierl Zbutymir !tl. _ 10 In Wolborz
qUilłllor rnarcas. tak Dlug. i 11.; opuAcil K. - Zarnowl Sarnow. - w. ł ł et dimidiam. dimidium
Al. - Rospir. Rosprla Dlug; Kolpis !I/. - lIaee. lIaee aułem IŁ
" Zatwierdzenie tego nadania przez Jage/ł i .J.llieczysława opiewa tak: In nomine do-
muu Amen. .Ad perpetuam rei memoriam. '1adislaus Dei gratia rex Polonire, nec non ter-
rarum Cracouire, Sendomirire, S)'radire, Lancieire, Cuia,.ire, Lituanire princeps suprcmus,
Pomeranire Russirequc dominns et hcrcs. Significamus universis prre8entibus et futUl'ie
quibus expedit prre8entium notitiam habituris. Quomodo pro parte venerabilis et religios i
Xicolai Abbatis mona8terii 'fogilncnsis nol J is oLIata pctitio contineLnt, 'luntenus literam tc.
noris 8ubsequentis, omni va'orsus ;uspicionirj ,"itio carcntem, de innata nostrro ccl"ituuillis
clementia, confirmare, ratificare, approbare et innon\rc uignarcmur. Cuius quidem Iiterre
NADANIE.
56!
omm libcrtale et IUre supradid<e ecclesire iucyno, Salucino, l\Iaczowo, Lubeschewo cum
sancti Jo<mnis EuangeIistre in logiIna: Czer- medio lacu, Radzence cum f1uuio ex utraque
wiensch, Chrenow, Bolmo, ". clcrych, Kos- ripa, Kamosil per medium Olsche , BystrYC3,
sowo. Cromnow, Golumbino ecclesire sancti Zabno, ChIebsko, Gidne, Wieczanowo , Le-
5 L:mrentii in Ploczch. Ih'm in llydtko eeclesire zno, Sczeglino, Domanino, Schubino, Bogda-
sancti Joannis llaplist:e cum ipsa ,"illa pr:eno- nowo, Sc).bersko, Cz)"charowo. Ecclesia san-
tata, furo, taLernis, targowe et cum omni Ii- cti Jacobi in logiIna quam fundavit Zbylutb
berta te; ecclesi:e sancti J03nnis in Wladislaw miles, addens eidem ecclesi:e hereditatem
in culrnine nOllUm forum cum taLel'l1ario Kle- Bogusino cum consensu amicorum suorum.
10 stidwno, Czechre, Dalachowo, Opatowo, Wo- Hem aIiam ccclesiam In honorem sancti CIe-
PrZ Ił., l, wiera; t supradictae ecclesiae. s:Epediclae K. - w. 2 Czer\\iensch. Cyrwensk Al. -
w ;) Chreno". Chrzanow Dlug.; Czechow K. - Bolmo. Bolimo bl. - Welerych. Weleryk Al.-
Kossowo . Kosso\\" Dlug.; Joszo\\"o K. - w. .ł. Cromnow. Krennow Dług.; Kromno\V M. - w. 5
Ploczch. Plock .t/_ - B dlko. Bielsko 111. - w. 7 tabernis. tabernio 111. - w. 8 ecclesiae. ec-
l"lesiastica K. - w_ 9 Klcslichano. Kleszczany JI. - w. 10 Czech re. Czechrz M. - Opatowo.
Opalkowice b/. - Woiucyno. Woicino .ł/_ - Pn.ed:<. II, wiersz 1 Salucino. Falęcino M. - Ma-
("20WO. M,wevo !tJ. - Lubeschewo. LuLecewo ,1/. - w. 2 Rarlzence. Radence 1/. - w. 3 Ka-
mosil. CZ:lrnotul Jl. - OIschel Olsze ftl. - w. ł. Chlebsko. Chapsko Al. - Gidne. Wszedlien
M. - Wieczanowo. Wie("anowo!tJ. - Lezno. Leszno M. - w. 5 SczeGlinol Szczeglina III
SchubillOI Szubino JI. - w. 6 Scyberskol Sżclebersko M - Czycharowo. Kucbarowo 111. -
sanrti. et J/. - w, 7 Zbylullu Sbylut Jl. - w 9 Bogusino. nomine D. M. - cum consensu
amicorum suorum. niema M. - w. t O sancli . beati .11
tenor sequitur e est talis, in hrec verba: In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti Amen
Mieszko Dei gratia um;: Polonorum universis catholiere fidei zelatoribus tam prresentibu9
quam futuris prresentC"m paginam inspecturis salutem in Domino Jesu Christo. Quomodo
ab humana faeilius laLuntu!" rnemoria (luro nec seripto nec voce testium perennantur, ideo
necesse est ut res dignro memoria et legitimro actu in seripto redig(entur) quo canescenB
seu labeseens antiflłlitas valeat BUCCCSSU temporis ad memoriam revocare. Et lieet omnibus
Cbristi fidcIibus prodesse teneamur, pra'cipue tamell pium, salubre et honestum est, c1austra
et domos religiosas construere et dcfeusare, necnon cum summa deuotionis tliligentia pro-
movcrc. Xotum itafp1C volumus CBS e universii:! Christi fidclibus tam pr -eselltibus quam futu-
rjs. Quia, nos ducti vera pictatc, iustitia et ehm'itate ad prroces et moniL't domini Iongosii
nbbatis totiusquc convcntus ecclesiro "ancti Joaunis Euangclish in )Iogilua requisitis et
inspectis lJrivilegiis (.iusdelll ccclesiro )[ogilncn(sis) in tempore iam dicti abbatis )Iongosii
invenimus a lJra'deecssoribus nostris et ethun quibusdam militibus subscriptas donationes seu
coIlationes srepc dictro eec1esiro sancti Joannis dcuotas salubriter et eollatas talibus quoque
Bcriptis memoriro cOlllmendatas. Po p,'zytoczOlilł tV lem mil'jscu, dyplomu Bole.slawowego tak
r:tcz zakUliczono : 08 igitur )[eseo Dei gratia uux Polonorulll D1Ullera salubria et donatio-
nes pias a llostris progenitoribuB ct antecessoribus Deo dicas omni diligentia potius augeri
qUam immillui uel immutari CUJ..>iClltcs I J..>rremissi et pr:Clloroinaus reuel'Cllti et benignissimo
M L
362
BOLESŁAWA ŚMIAŁEGO
.
men lis mile s fagnus Dobrogostius addens ei- pro qua \"illam Kryte cum medio lacu et f1u-
dem ecclesire h:ł'reditatem Padniewo, cum con- uio per met1ium eidem abLati et ecclesire Io-
sensu amicorum suorum redificauit. Iłem Pau- gilnensi tradidi; set1 quia hrec recompensatio
lus et Zemma fratres dederunt duas yillas Ly- sufficiens esse non yideb:łtur, sOI'tem Cm",mi
siecz et Rypin. Ilem Odo)an aedit Sokolowo. cum eodem Curano et fiJiis eius addidi, et in no- 5
Iłem Andreas Gocymowo. !tern ego Boles):łus mine ,-irtutis Jesu Christi confirmaui. Item h:J1c
adiiciens pr:ł'dictis, notum esse \"0)0 concam- sunt nomina seruorum asscriptitiorum quos
bium viIJarum quod feci cum Jogi)nensi ab- eidem contu)i ecc1esire curn omni iure: 'Vyg:JY
bate Iongosio: villam enim Radziglow ab ipso cum tota consanguiniłałe sua, narlek, Gulen-
accepi et homini meo :\lanzląn petenti contuli, ta cum cognałione sua, Zamslh, Radith cllm 10
Prz.edz. I, wiers1. ł Zemmao tak ma i Długos; wrrkop. Ou. nr. 108; Zema I - Lysierzo I.i-
uic itI. - w. 5 Rypillo Rypnik ItJ_ - w. 6 Gocymowoo Gocanowo itI - Ił!. 9 Ion osioo Ien o-
sio M. - enim Radziglow. etiam Ram low ItJ. - w. 10 :\Ianzłąn o lIiaslan ItJ - Prz.ed'&. II, w. 5
eius. suis itI - w. 8 Wygay. Wn nan itI. - Ił! 9 Gulenta. sulenta. AJ. - w. 10 Zamslh, Zavist
Al. - Radith. Radig lU.
animo annuen(tcs) ad laudem omnipotentis Dei et honorem sancti Joannis El1angelistre, ut
hre donationes et collationes ab omniLus successoribus inuiolabiliter ('t sub anathematis uin-
culo observentur, prresens instrumentum nostri sigilli munimine duximus roborandum. Adum
et datum anno Domini Millesimo Centesimo Tcrtio*, Xonas Septembris in Krussuicza. Prae-
lIentibus Domino Petro praeposito )Iazouiensi, Yonero (tak!) Boro sacerdotibus, Degnone comite,
Zbiluto comite et multis aliis tam clericis (luam laicis fidcdignis et honestis. Nos itaque
Vladislaus eadem gratia supradictas donationes, oLlationcs et concessiones ratas et gratas
habentes, in omnibus suis punctis, conditionibus, articulis, confirmamus, approbamus, ra-
tificamus et innouamus, deuotionisque et pietatis nostrorum antccessorum vestigia sequcn-
tes, ex gratia nostra speciaIi dictum monasterium Mogilnense cum suis inhabitatoribus in-
colisque praedictarum ,illarum superius uescriptarum et donatarum libcrtamus a tcloneis,
angariis et praeangariis et ab omnibus prellis siu e culpis et ah uniuersis uactionibus, prae-
stationibus et solutionibns, pt ab omni iugo tributariae scruitntis, quocunque yocabulo cen-
setur a castrorum nostrorum firmatione "el de nono aedificatione, ncc tcnentur ire ad ali-
quam expeditionem, praeter quo d gens aliena hostilitcr intrauerit terram nostram , aliis t -
men iuribus nostris regalibns nobi8 debitis et consuctis in omnibus sempcr SlI.luis, ?ecer-
nentes ipsas donationes antecessorum nostrormn, oLlationcs, concessiones in omnibus pun-
etis et singulis conditionibu8, clausulis, articnlis et sententiis robur obtincrc perpctuae fu-
mitatis. Cui ratificationi, innouationi et approbationi sigillum nostrac maiesta.tis est appen-
sum. Actum et datnm in castro nostro Cracoviensi feria tcrtia ipso wc sanctae Catharinae
1t Rok ten jest oczywiście m}lny, wszakZe mylka ta powstala prawdopodobnie ze zlego odczylania
daty prawdzi"ej, kt6ra wedlug sposobów, jakiemi" owych czasach wyrazone lata znachodzim, mogla być
tak napisana MIICI. Co jeśli przypuścimy, nat ncza!'; Lardzo latwo stliĆ się mogło, ze przepisywacz pn e -
nucil gloski liczbowe. i zamiast millesimo ducentesimo primo. "yczytal millesimo centesimo ter'lio.
N A D A N I E.
363
cognatione sua, W ol)"s, Zabor, Radek, Zan- dem ecclesire cedant. N"e ergo hrec mea libe-
dan, Doman, Domaniczc, Syla, Jlezul I ulim ralis et salubris donatio ad honorem omnipo-
cum fratre suo I .\Iezda cum cognatione sua, tentis Dci et sancti Joannis Euangelistre ex in-
"
Jlalsa cum fratribus, Bodes cum fratre suo, timo affcctu collata , aliqua temeritate infrin-
5 Kalik, Gulmur , :\Iilon, Wezan cum filii s ,Po- gatur, sed ut a me et a meis postcris inuiola-
znomir, Czcchon, Rolen, Gulcn cum fratre biliter obse!uctur, prrescntem literam prrecepi
suo, Cyrnek, Sc .za, Zelistrig, T argossa, Gro- mei sigilli munimine et subscriptione testium
misch, Zdema cum fratre suo, Pozar, Golan- confirmari. Actum et datum anno incarnationis
din, Cudis, Bunen I Rybon cum fratre, Wni- dominicre Milesimo Scxagesimo Quinto. Tcr-
10 micr, Zabos, Rauost , Zemier I Zyra, 'Yytosth tio Idus Aprilis in Ploczk. Prresentibus veoe-
cum fratre suo, Ruzanka, SCf'pan I Gulmir , f'cłbili patre Alexandro Plocensis ecclesire epi-
Wiscan, Damazul cum fratribus suis, Jlcda- scopo, principe militi:e 'Vezborio, Joanne
mur cum filiis suis, Bogdan, :\Iichal, Stanecz Cancclario, procuratore Troiano , 'Vizna I Jo-
cum fratre suo Rados. Iłem homicidia tam in- anne Canonico Plocensis ecclesire, Waltero
15 ter duo s ascriptitios quam intcr duo s liberos, ciusdem ecclesire Canonico et aliis quamplu-
vel ex una parte liberi et ex alia parte ascrip- rimis fide dignis et honestis.
titii villarum supradictre domus per totum ei-
Pr:ł.edz. I, wiera;; 1 Za bor- Zabes Al. - w. 2 Domanicze. Domamir M. - Sylaa Sida M. - Ie-
zu}. esut M. - w. ;) Mezda. Dolnasir cum fratra sUO. Nesela !tl. - W., Ialsaa loIsa !tI. -
Bodes. Godes 111. - w. 5 KaIik, GuImur- Calik, Sulimir 111 - Poznomiro Pozrimir !tI. - w. 6
Czechon. Cerbon M. - Bolen. Belin AJ. - Guleno Sulen M. - W. 7 suo. suo. Nerud cum fra-
tra suo; Throsda cum fratre suo; Sulidas cum filiis SUi5; Hezow cum fratre suo; Budis, Rowen,
Rybcsz cum fratre suo, Unimir, Zabor I Radost , Zemir, Zyra, Vilost cum fratra suo !tI. - Zeli-
sb'ig. Selistrig !tl - W. 9 Cudis , Bunen, Rybon cum fratre, Wnimier , Zabos, Radost, Zemier,
Z 'ra, Wytosth cum fratre sUOo niema tu M. - W. 11 Ruzankaa Rucanca .U. - Scepano Stepan
M. - Gulmiro Sulimir !tI. - W. 12 Wiscano Wizcan .Jl. - Damazulo Domasui Al. - Medamuro
N\!damir M. - w. 13 suis, Bogdan. Scdam cum filii:>; Pribisl:m cum filiis. BouIan !tl. - Sfaneczo
Stanu 1IJ. - W. 16 ali a parte o altera Al_ - Pr:ł.ed:5. II, wiers;; 12 Wezborio. Werboris !tI.
virginia et martyria anno Dni Iineaimo Quadringentesimo secundo. Praesentibns iis nobi-
libua et strcnuis viris: Joannc de Tanczyn castellano Cracoviensi, Joanne de Tarnow San-
domirienai, Joanne Lyg za Lanciciensi, Jacobo de Koniecpole Siradiensi PalatiIus. Chriso-
storno de Ostrow Sendomiriensi, Christino de Turzcglowy Sandecensi CasteIlanis, aliisqne
quam plnrimia fide dignis et honestis. Per manna venerandi patris Dni Xicolai episcopi
eccleaiae Vladislavicnsis.
I$::D a$.'ł
.l
L]ST 'VR.1TYSLA ,y \
}"I CL\ CZESh.IEGO
DO BOLESŁA ,y A ŚMIAŁEGO.
ok. r. f 014.
..
Z ,' kopismll biblioteki regensburskiej ś. Emeranu !irydał niegdyś Bernard Pl!:' w dziele:
Code diplomatico - historico - epistolaris Aug. Yind. et Gra-cii 1729 tom I, str. 29J,
list ten wraz z kilką innemi , które niiej umies:.czam; a pr .edrllkoll..rali !Ja pO:'lIiej Gelazy Do-
Imer w komentarzu do Hajka Annales Bohemor. Praga' 476.') - 1782 tom r, str. 527,
i Antoni Boczek w dziele: Codex dipl. et epist. "oraviro, Olomm'ii 1836 tom l, str. 177.
Uznawszy wa.!ność tych pomników dla dziejów Polski, stamłem się ods:.ukać ich oryginał,
zwlas::.cza źe niektóre c::.ytania Pe:.ct wydały mi się podejrzane. \r tym celu zrobiłem roku
1856 podró do Bawaryi, achocia:. niemalo kode.rów z biblioteki niegdy..; Ś. Emerana re-
gensburskiego pocllOd:,qcych przepat"::;ylem, na ów jednakie z którego Pe:. użytkował, natrafić
nie powiodło mi się. n 7 ydaję więc tu je wed/lig Peza, dolqc:.ając niektóre objaśnienia i po-
Il!ody, dla któryrh różnię się w zdarli" od pierll'sze[Jo wydawcy.
GJorioso Boloniorum regi (B)O{LESLAO) tam I tis sperarc de co consuetre gratire et saluli
,'enerando, quam dcsiderabili 'Y(R\ TJSLA- viciniora. Hoc equidem ecce coram Deo nec
()S 1) gratia dei, quod cst, dilectionem, (Juam scunus, nec ullo modo persentire possumus.
pater unanimi filio, et orationis juge sacrifi- Sed ill ud sub Christi teslimonio liquido COIl'-
cium cum intima de\"ołione ct ser\"itio. fjrmamus: quia paucos aut nullum habet in 5
Si ca do rerum \"estrarum sub pacis et tran- imperio quem majori rcspiciat gratia et dilcc-
quillitatis \"ersatur jucundiłate, nec malignan- tionis pri,-ilegio. [mIe monemus vestram di-
tium improbitas obnubilat animi \"estri sereni- Jcctionem. ut et \'os parem i referatis fjdei et
tatem aliqua lresione, gaudemus cum amicis \"eritatis \"icissitudinem, apud Deum et homines
\"estris omnibus, et si quid veri dc nobis po s- debitam conser\"etis ci perse\"erantire stabi- tO
su mus promittere, specialiter eł,iam pr:e omni- litatem.
bU5. Significatum est autem nobis per lega- Quod autem invitastis nos ad sollcmne cha-
tionis vestr:e dulcedinem, quasi Dominus no- ritatis vesłr:e tripudillm, attulit nobis cum
ster Imperator comutasse \"ideatur erga 'os summa gratiarum actione exulłationem et gau-
affectum animi sui et (lualitatem , nec ea se- dium. Scd non sunt ea tranquillitatis tempo- U
renitate vos arrideat ejus clementia, ut possi- I ra, ut vel velint vel possint carere nostri re-
L I S T W R A T Y S Ł A W A.
565
gni negotia. Si vero -yisitdverit nos in pacis
lenitate Onem, cx alto, cum omni devotione
vcnicmus ad ,.os sub obtcntu vesłri honoris,
ct Dci scrvitio.
5 Relatum esł eliam nobis, quia colloquium
haLueritis cum scductoriLus illis Saxonum
non episcopis, sed vcrc apostdtis 2 ), qui simu-
lata pace conditionis conantur infigcrc acu-
lcum durre dcccptionis. "onemus itaque di-
lU ligcntiam 3 ) vestram, ne in promissionc eorum
aliquam habcatis ccrtiludinis fiduciam: quia
Sllmma amentia cst, in eorum ,erbis spcm ha-
bcre, quorum perfidia toeiens deceptus sis 4 ).
Audivimus quoque, quia inter \"Os et fra-
,
trem vestrum episcopum!>} sit aliqq,a dissen-
sionis macula : et quantum jocunditdtis prio-
rum legalio, tantum tristiti;e attulił nobis hu-
jus amaritudinis infamia. Rogamus et oLse-
cramus in domino Jesu, ut divino tcrrore et
nostra ammonitione sopiatur inter vos omne
dissensionis scandaluUl, donce nos sequestra
pace aliquod devotionis et studii adhibemus
consilium. Faciat ct perficia't in ,.obis Deus
cep ta sua, adaugcat et cumulet in vobis don a
sua. eque cni m hoc pcrficere magnum est
omnipotcnti dextcrre, qure supra quam peti-
mus. aut intelligimus , potens est et facere.
OBJ AŚNIENIA.
t) Pez daje mu taki nadpis: Vratislai regis Bohemire epistola ad Vladislaum, 8eu Ola-
dislaum regem Polonire : m net ut Cresari fidell preatet, Saxonum episcopi8 ne fidat, Ira/ri
fpiscopo concordet &c. I tożsamo powtórzyli za nim Dobner i Boczek. Każdy atoli obeznany
bliżej z dziejami Polski przekoua się łatwo, że to jest list do naszego Bolesława Śmiałego,
nie do Władysława. Treść jego mówi za tem uajwidoczniej. Imię króla polskiego, równie
jak i czeskiego oznaczone było w r kopismie, według zwyczaju ówczesnego, tylko głosą
początkowq. Pez widział w niej £), a mniema, że powinno było być , i czyta Vladisla-
U8. 'Vsza.kżc podobniejsza, że owe mniemane LI, było raczej głoską , lub że prócz gło-
liki D znajdowała si piel.wotnie w r!:kopismic i głoska przed niem, zatarta. poźniej lub
opuszczona w przepisywaniu. Jakkolwiek zresztą rzecz się z tern miała, to jednak nic pod-
pada wątpliwości, że list niniejszy pisany b,ył do Bolesława miałego.
2) Biskupów tych, naczelników powstania saskiego przeciw Henrykowi IV w roku
1073 wymienia poszczególnie Lambert bersefelllski (u Pertza V. 196) mówiąc: Erant in
ea coniuratione principea isli: Wacl Nagadaburgensis archiepiscopus, Buco Halberstatensis
fpi8r-0]JU8. Hccelllildenesheimensi8 episcopl£8 J Wernheri !t-Ier8ebur9e-nsU episccpus, EilbertU8 Min.
de1'l8i8 episcopus itd.
3) :Może dilectionem 1
4) Z tych słów można oznaczyć bliż<'j czas w którym list tcn pisa.no: było to już
po owej zapowiedzianej przez Henryka IV wojnie przeciw Polakom roku 1073 (Lambert u
Pertza V. 196) której si!;' Sasi sprzeciwili, a przed wojnł} toczonI} roku 1075,
366
OBJAŚNIENIA.
5) Stanisławem biskupem krakowskim. 'Viadomo jest bowiem z kroniki Dubrawskie-
go, te mi dzy t,rm biskupem a Wratysławem czeskim było porozumienie i jednomyślność
przeciw Bolesławowi. Nadmieniwszy kronikarz ten o zabiciu ś. Stauisława dodaje: quanquam
et Vmtislaru et uxor ipsiU8 Suatał:a, qure Bolesla;, soror erat, int,itat'e illum (Boleslaum) ad
meliorem frugem ",on destite,'inl. Dubrav. Hist. Boh. Hanover. 1602 str. 63. Co do sto.
sunków ś. Stanisława z niektórymi biskupami polskimi, wymienia je Długosz. I tak w ży-
wotach biskupów wrocławskich (u Sommersb. II. 181) mówi o Piotrze biskupie: licet sedulo
litteriB beati Stanislai Cracaviensis episcopi admoneretur , metu tirannidis regire 8e continuit.
Podobnie też mówi w tywotach gnieznieńskich arcybiskupów o Piotrze gnie nieńskim: lń,ic
Petro archiepiscopo cum t'ir sanctu8 Stanislaua primas reprehendi in JJoleslaum partes relin-
quisBet, et ille metu tyrannidis agredi illum non auderet itd. Vi/re Arcltiepp. Gnesn. rękop.
bib!. 08801. nr. 619, karta 44. Por. Gala kronikę I. 2;. Słowa listu powyższego: fmt7'em
vestrum w znaczeniu chrześciailskiem użyte, wziqł sławny Dobner w swym komentarzu do
Hajka, tom V. str. 528 w znaczeniu pokrewieństwa cieleśnego, i biedzi się, odgadując,
coby to był za brat królewski, biskup. Domyśla si!; w końcu, że to był Lambert biskup
krakowski; złajawszy tedy Długosza, który biskupa tego z domu szlacheckiego lIabdanków
wywodzi, robi go bratem królewskim. Co do czasu pisania tego listu, oznacza go z do-
mysłu tylko Dobner rokiem 1086, ZaB Boczek 1087.
-----
.
.,
IJST GRZEGOUZA VII PAPIEZA
,
DO DOLESŁA ,V A SMIAŁEGO
roku tOi5.
t.
Zbiór listów tego slawnego papieźa, rzyli tak zwane Rcgistrum jego na jedynaśeie xiąg
podzielone dcJznalo znacznego usuwd::.enia, rala bowiem dziesiąta xi ga zostala zniszczona. Te
('o ocalaly og/osi1-i ró nemi c asy wydawr.y konryliów i dekl"etów papieskirh, jak Filip Labbe
i GaLl"yel Cossart w dziele: Sacrosancta Concilia; Pm'isiis 1671 - 1672; Jan Harduin:
Collectio regia maxima Conciliorum; Paris. 1715; JIikolaj Coleti: Sacrosancta concilia;
"enet. 1728; flakoniec Jan Dominik JJansi w dziele: Sacrorum Conciliorum CoIlectio; Ve-
netiis #759 - 1798, tv tomie 20 fla stl". 60 i dalsz.ych" \\' lIich przeclwwal się list fli-
niejszy do naszego Boleslawa Śmia/ego. u'ykrywający ścisłe mi d;:,y nim a papieżem stosunki.
i dozwalcjąry wnosić. źe bylo więcej takich listów. Daję go tu za Mansim dolączając kilka
objaśnień"
Gregorius episcopus. ser\"us sen"orum Dei, I illius scn.i dicimur et esse cuplmus. \"estr:e
Boleslao duci Polonorum , salutem et apostoli- caritati in Christo connexi sumus. et curam
cam bcnedictionem. ministerii. ad quod sub obedientia apostolici
oJ
Quoniam honor. qui ministris et oispensa- principatus occulta Dei dispcn:satio nos licet
5 toribus exhibetur, ad reverentiam dominorum indignos ordinavit atque constituit. in ea par-
propriam attincre dignoscitur, procul dubio te. qua vobis necessarium et honesłum fore
gratanłer et cum muHa dilcctione ministran- cogno,.erimus. tanto solicitius ,.obis impartiri
tium labor officiaque suscipiuntur, ab his dico cupimus, quanto fidem et cal'itatem ,"eslram
qui pr:elatorum pHsonas et auctoritatem ex et in obediendo promptiorem. et in promeren-
tO corde diligcl"e comprobantur. In hoc autem do de\"otiorem intelligimus. Yerum quia Chri-
cognoscimus, quod cxccllentia vestra bcatum słian:r r{'ligionis ordo et pro,-ida dispensatio
Pelrum apostolorum principcm sinccris atfecti- ab his permaxime post Deum ppndet, qui do-
bus diligit, et ad rc\"erentiam ('jus ardenti sp i- mini ci gregis pastores et rectores esse \'iden-
ritu dilatatur. quoniam gratuita devotionc vc- tUl". illud nobis primo altendendum est, quod
15 stris eum ohlationibus honorantes. debitorem episcopi terrre \"cstrre non habenłes certum
'.obis ficri desio{,f3stis. £"t, sicut in domino metropolitanre scdis locum, l1ec sub aliquo
confit1imus. promeruislis t). [nde et nos. qui positi magistcl"io, huc et illuc pro sua quis-
368
L I S T G R Z E G O R Z A VII.
que ordinatione vagantes, ultra regulas et de-
creta sanctorum patl'Um Iiberi sunt et absoluti.
Deindc ,.ero quod in ter tantam hominum mul-
titudinem adeo pauci su nt episcopi!!) J et amplre
singulorum paro chi re , ut in subjectis plebibus
curam episcopalis officii nullatenus exequi aut
rile administrare \"aleant. Pro his igitur et aliis
causis, qllas hic scriberc OInisimus, hos- lc-
gatos au vos direximus, quatenus vobiscum
l[
pertractatis negotiis, qure ad ecclesiasticam
curam et redificationem corporis Christi (quod
est fidelium congregatio) pertincrc \"idcntllr,
qllre emendanda sunt, aut ipsi j uxta sanct'J-
rum patrum statuta diHlniant, aut nobis diffi-
nienda refer:m( 3 ). Eos itaque sicut nos audite,
memores quod in missionc discipulorum per
Łuk. evangelium \"eritas dicat: Qui vos alwit, me
iO. 16. d . . . . E
au Ił; et qUI VOS spi:rml J me spermt. t ut
fructuosus apud vos cursus fatigationis eorum
fiat, propter re,'erentiam apostolicre legationis
qua funguntur, consiliis et benigno favore
jm'ate. De cretero admonemus vos et e hor-
t-amur in domino, ut diem uliimum ,-itre ve-
strre, quem ignoratis quando vcniat, et terro-
rem futuri juclicii semper coram oculis haben-
tes, commissam mbis polestatem solicit-a et
Deo placita administrationc gerere studeatis;
prreparantes ,"obis cli, itias in operibus bonis,
et thesaurizantes firmum et immobile funda-
men tum. ut vitam reternam possideatis. Scire
enim debetis quoniam supernus arbiter qure
· XII.
vobis commisit irrequisita non relinquet: cui
tanto dish'ictius responsuri estis, quanta am-
pliora sunt jura et judiciorum moderamina
qure tenctis. Deus autem omnipotens, cujus
majestas est super omnes principatus et rc- 5
gna, dirigat cor et actus ,.estros ad omne opus
bonum in omni prudentia et exercitatione \"ir-
tutum: fluatenus, ex pieto CUl'SU hujus lubricre
et cito periturre luci s , beatorum Petri et Palili
apostolorum principum meritis et intercessio- 10
nibus ad veram et sempiterna m gloriam per-
veni.'e mereamini: detque vobis devicta per
Jcsum Christum dominum nostrum inimicorum
\"esłrol'Um superbia pacis et tranquillitatis gau-
dia, ut ex donis quoque prresentibus cogno- 15
scatis futura quanto sint desidcrio appetenda.
Qure nimirum si vos delectant, inter omnia
servanda vobis est caritas, quam (quod im'iti
dicimus) in pecunia quam regi Russorum ab-
stulistis, violasse videmini. Quapropter con- 20
dolentes vobis, multum vos rogamus et admo-
nemus , ut pro amore Dei et sancti Petri quiJ-
quid sibi a vobis \"CI vestris ablatum est re-
stitui faciatis 4 ): non ignorantes quoniam qui
d 'I"
aliorum bona injuste aufertJl}t, nisi emen a- .a
,erillt si ememlare poterint. nullatenus in re-
gno Christi et Dei p3rtem habere credendi
sunt. Hoc autem a vobis eadem caritate, qua
dicimus, pro salute animre ,'estrre recipi con-
I 50
cupiscimus. Data Romre septimo Kalen( as
)laji, indictione decima tcrtia.
» K --łC
OBJAS lENIA
DO LISTU GRZEGORZA vn PAPIEtA.
J) 'V alka o inwestyturę, która się w6wczas między rzymskoniemieckim cesarstwem 8.
stolicą apostolską rozwijała, skłaniała Grzegorza vn do nastawania jak najmocniej na nie-
zawisłość od Henryka IV ccsarza kr6lestw sąsiednich i do szukania sobie sprzymierzeilc6w.
W tej mierzc wchodził zupełnie w myśl jego Bolesław i wspierał go naj silniej. Nie chciał
-ł
on znać się do żadnej ulcgłości względem cesarstwa, i to mu przeciwnicy jego za główny
grzech poczytywali: Boleslaus in tantam superMam est erectus prupter rerum habundanciam
et terraru1n, quod noUet imperio B'ubjacere, sed a se ipso ab Om7libll rex vocari. Chron. Princ.
u Stenzla Scriptores rer. Sil. I. 62. por. Lamberti hersef. Annal. 11 Pertza V. 255. Do
Salomona, króla w!;gierskiego, pisał między innemi roku 1074 Grzegorz: A majorWws pa-
t/-ire ture c()gnosccl'e lJotes, reg7lvm Hungarire sanctre Romance ecclesire pl"Op1-ium, ut a 1'ege
Stephano oli m beato Petl"O cum omni jure et potestate BIla oblatum et devote traditum. Tu ta-
mm in creteris quoque a 1'egia t"irtLde et moribus longe discede1l8, jus et honorem sancti Petri,
quuntum ad te, imminllisti et alienw;ti, dltm ejus regnum a rege, Teuwnicltmin beneficium,
sicut uudivimtlB, suscepisti. A dalej grozi mu: te non aliter gratiam beati Petri auł noatram
benevolentiam habiturum , nec sine alJostolica animadverswne diu regnaturum (scias) nisi Bcep-
t/"Um regni. qltod tenes, correcto e1'/'ore tu.o, apo8wlicre, non reglre, majestatu beneficiul/ł reco-
g1108('US (Registr. Lib. II. ep, 13). TJm upomnieniom i groźbie nie okazał się dość powolnym
Salomon. Bolesław Śmiały wyprawia się nail, ztrąca go z tronu, a sadza na jego miejseu
Gejz . 'Vtedy, mianowicie na początku roku 1073, odzywa się Grzegorz do Gejzy w te
słowa: ]t,Totllm autem tibi esse credimus, 1'egnum Ilungarire sicut et alia nobilissima regna i-n
pI"oprire libertatis statu debere use, et mdli regi alterius regni sUbjid, nisi Bal/.Ctre et ttniver-
sali 'mut,'i, Romanre ecclesire, -qure subjecłos nO'łł 'tabct ut serVOB, sed u.t jilios sU8cipit univer-
sos. Qllod quia consunguilleus tUll (SalO11W1 ) a rege Teutonico non a Romano pontifice UBUr-
pative obtinuit, dominium clus, ttt eredimus, llivinllln ju.dicium impedivie (Lib. II. ep. 63).
Dobitniej jeszcze tłumaczy to Gejzie w liście następnym (II. 70) mówiłłc: l';obis cura est, et cordi.
pia solidtudo inhreret, quatenus illtcl' te et consanguineum tuum, Sawrnonem regem, fMiamulI
pacem si pOSB1or.us; ut justitia ul1-illqlle servata Blifficiat unicuique qlJOd BUl/m est, terminufl
justitire non tm l eat, metam b01lre con81retlulinis non txcedat, sicque fiat i, pace nobiliwmtlm
regnum Ilunguriae, qlrod hactenus per se principaliterl,oiguit, ut rex ibi 1Wlt regulus fiat.
Verum ubi conlempto nobili dominio beati Pelri ap08tolD'l'um principis, el/jus regnum U8e pru-
dentiam tltam latRre non C1'edimus, rex B1tbdidit se Teutonico regi, et reguli ,wmen obtinuit.
Dominus autem injuriam B1lD illutam principi pmevidens, polestatem regni BUD ad te judicio
transtulit ; itd. eformowała się tedy niebawem liga, w kt6rej stał po jednej stronie Grze-
gorz VII papież, opierając się głównie na naszym Bolesławie, na kr6lu węgierskim, i na
Sasach z ich l1owoobranym królem Rudolfem; z drugiej zaś strony stał przeciw niemu
Henryk TY opierając sig na czcskim 'Yratvsławie. Te szczegóły uwzględnić trzeba nalc:t.y-
cie. aby pojąć we wła ciwem wif'tlc to o porlówczas w Polsce się działo. Xa początku
Monumetlta Pol. lIut. Tom. 1. 4 'l
310
o B J A S
E "
A.
roku 1080 pisze Grzegorz Yll do ',,"rat:rsława czeskiego list, zaczynając go w te słowa:
Gregorim episCOPU8, 8CTVU8 servorum Dei, rratiBlao Bohemorum duci salutem et apostolicam
benedictionem! HujuBTllodi Balulationi8 nostl'ae consududinem, silicet apostolicae benedictioniB,
eam tibi mittenle8, non sine haesitatione modo sen:avimU8, propterea quod videriB excommlmi-
cati8 'pse communicare. lI eque enim hoc tibi f'elinquitur 'Vel dicere t'el cogitare: lIleum non
ut alienam vitam vel more.s in spiritualibu8 e:quirere Bive di.stringere. Procul dubio namque
tantorum rem existis, quantorum vias ab interitu.s praecipitio poteras volcns rejlectere itd.
Z tego widać, jak był przeciw niemu usposobiony. Proźbie nakoniec xic;cia tego o zapro-
wadzenie w Czechach słowiańskiej liturgii, wprost odmówił (Libr. VII. ep. 11).
· i) Temu niedostatkowi biskupów wkrótce jakoś zaradzono, zaraz bowiem w nastę-
pnym 1076 roku, kiedy nasz Bolesław w sam dzicń bo ego narodzenh uroczystość koro-
nacyjDf!. odbywał, wkładało mu na głowę koronę 15 hiskupów, jak świadczy spółczesny
Lambert hersefeIdski. Mówi on: DllX Polelwrum, qu.i per multoB iam aT/1l08 ?'e!Jibua Te u tO'lIi-
cis tributariu.s /u-erat, cuiusque regT/um iam olim TeuloniccJ'I"um ł:l1.tute 8ubactwn atque in prlJ-
t nciam redactum /utrat, repente in supubiam elatus, p,'npterea fJ1lOd principes Tellt01lico8
cerneret domesticis seditio'1libus occupalo8, nl'fJltaquam ad in/erenda extel'is gl'lltibus arma t.'U-
care, regiam dignitatem regiumque 710men Bibi ul!Urpo'Vit, diadema imposui!. ((fque l'pso die
natalis Domini a 15 epi.scopiB in regem e.st cOl1secratus itd. Pertz Y. 255.
3) :Xiewiadomo ('zy ten, lub też może inn . Grzeg01"7.R VII list, który nas niedoszedł ,
miał przed oczyma Długosz, kiedy w żywotach biskupów płockich powiada: Cumque idem
pontifex (Gregoriu8 ł-II) t,ic1eret PolfY/zict1/l altel'o OJ'batam O1'chiepisc n po, llOr 'IIomine litc1"US
BUaB ad Boleslaum di1'exisse, cumque de 'e8titl/endo archif'piscopatn Cracoriu1Ri 1nCm1ti8SC, Cltm
eodem tempore et eodem p(mtifice Gncłl11-cn.ąiJł ecclesia Pffrl'm arcltiepiscopllm kabel'et. Serics
epp. Ploceus. Crac. 1642. btr. 33. Wydaw('fI t)'ch źpvotów, :'tanisław ŁubieJ1ski, robi
przy słowach ad Boleslallm domysł nicpotem, mówiąe: cwdiderim pofil/s 17adislaum. Ile17T1a-
num, 8Uccessorem Boleslai, a se regl/o f.mti. \Yiadomo jest przecie, Żł' "'ładrslaw Herman
trzymał z Klemensem III antipapicżcm, a nie z Grz('f!orzcm, jak to czyt£'lnik obaczy niżej
SI: jego listu pisanego za " ratJ.sławem czeskim.
4) Izasław czyli, jak go papież nazywa, Dymitr w:n:;llany z Kijowa roku 1067 przy-
wrócony był na tron, w roku nasti'pnym, przcz Bolesława miałego. \V podobnym wy-
padku przodek jego, Bolesław Chrobry, znjął był sobie od£'rwanc nic>gdY8 od Polski grody
czerwieńskie. Xie l1cz)'l1ił tego Bolesław miały; pomoc jc>go hyła bczinterpsowna. Ale Iza-
sław naraził sohie lud i duchowieilstwo niesłownością. swoją. i okrucieilstwem. "T Kijowie
nazywano go katem, z CZf>go bracia jPgo wii'tosław i \Ysewłod korzptali. Zmuszony przez
nich do ustąpienia z Kijowa w miesiącu marcu roku 1073, kazał otworzyć t;woje skarby,
i z dumą rzekł: tf'm znajdę sprzymierzcńeow (Kestor pod r. 1073). Doświadczenie okaza-
ło, e za wiele władzy im prz)'pisywał. Przybył do Polski roku 1073 i zape\me nie-
omieszkał ujmować Bobic wszystkich darami. Bolesław w obcc ciążą.cC'j nacI nim wielkiej
walki z cesarstwem nic mógł przedsięhrać wyprawy do Kijowa, wydał jednak woj ni' bra-
ciom Izasława, i zdobył Przemyśl po długiem obl .leniu. Gdy atoli ciż hracia nie tylko
ustąpili mu grody czerwicJlshie ale i pomoc przeciw Henrykowi IV, i przyjaźiJ swoją ofia-
rowali, zezwolił na zawarcie pokoju we "'łouzimicrzu ro u 1074- (l>oU('z<,J). louoJU. u Xest.
pod r. 1096) zają\V6zy Bi ' wyłącznie "prawami uiclUieckicmi. lza8łilw oZ uworu Bolcsława
o B JAR N
E !\ I .ł..
:57ł
przeniósł się wprost do obozu przeciwnego; w styczniu roku 1075 pokazał się w Moguncyi
na dworze cesarza HenrJka; złożył mu skarby ogromne (inrestimabilu divitias) w naczy-
niach złotych i srebrnych, \v materyach nadzwyczaj drogich, a ten słał do Kijowa BUr-
charda, który wrócił w miesi cu czerwcu z bogatszemi jeszcze dla cesarza upominkami, nic
dla Izasława nie zrobiwszy (Lambert u Pertza V. 219 i 230). Jedn c eśnie z pobytem
w Niemczech Izasława, pokazuje się w Rzymie syn jego, Świętopołk., wystawia przed pa-
pieżem ojca swojego jakoby stolicy apostolskiej wi.tlce przychylnego, i skargę przed nim na
skarby jakowe8 w Polsce utracone rozwodzi. Byłyli to dobrowolnie rozdane upominki, lub
,
przytrzymanie jakowej8 cząstki owych bogactw, które do Henryka. wywoził'? nie wiemy.
Otwarcie i z godno.ści ! upomina w tern Grzegorz VII przyjaznego sobie Bolesława, lecz
z listu jego pisanego do Izasława widoczna, ie mu sprawę tę jednostronnie przedstawiono.
Natrącone w nim jakoweś tajemne xięciu temu polecenia, i przebijająca się otucha jakoby
uzyskania od niego bądź świ!:topietrza; bądź pomocy przcciw Henrykowi IV, okazują, że
Grzegorz ani z biegiem właściwJm wypadków na Rusi, ani z stosunkami Izasława do cesa-
rza niemieckiego i do braci swoich należycie obznajomiony nie był. Oto jest całkowity list.
jego do Izashnva. "Gregorius episcopus, servus servorum Dei, Demetrio regi Russorum et
regime uxori ejus, salutem et apostolicam benedictionem! Filius vester limina apostolorum
visitans ad nos veuit, et quod regnum illud dono sancti Petri per manus nostras vellet ob-
tinere, eidem beato Petro apostolo;:;m principi dcbita fidelitate exhibita, devotis precibus
postulavit , induLitallter Mseverans illam suam petitiollem vestro consensu ratam fore ae
stabilem , si apostolicro auctoritatis gratia. ae munimine -donaretur. Cujus votis et petitioni-
bus, quia iusta. vidcbautur, tum ex cousensu vestro, tum ex devotione poscentis, tandem
asaensum prrebllilllus, ct rcgni vestri gubernacllla sibi ex parte beati Pctl"i tradidimus, ea
vidclicet intcntionc atque dcsiucrin earitatis, ut bcatus 1'ctrus "os et regnum vestrum,
omniaque vcstra bona, sua apud Deum intercessionc custo(liat, et cum omni pace, honore
quoque et gloria idcm rcgmun usqlle in finem vitro vestm:\ tenere vos fadat, et hujus mi-
litire finito CUl"SU impeh'et vobis apud supernUlll regem gloriam sempiternam. Quinetiam
nos paratissimos csse l10verit ,,'estrre nobilitatis serenitas, ut. ad qurecumque iusta negotia
bujus scdis auctoritatem pro sna nec£'ssitate petierit, proc ul dubio contilluo petitionum su-
arum consequctur eff'ectum. Prreterea ut hrec et alia mulŁa qure litteris non continentur
cordibus n stris arctius infig:mtur, misimus hos lluntios nostros , quorum unus vester notus
est et fidus amicus, qui et ea qure in littcri sunt Jiligenter vobis exponent, et qure mi-
nus sunt viva voce explebunt. Qnibus pro revcrcntia beati Petri, cnjus legati sunt, V08
mites et affabilcR pr bcatis et quid'luid vobis dixerint, ex parte nostm patienter audiatis.
atque indubitanter credatis; et qure ibi ex auct.oritate apostolicro sedi8 negotia tractare vo-
luerint et statuere, nullorum malo ingenio turbarc permittatis, sed potius eos sincem eari-
tatc favendo juvetis. Omllipotens Deus mpntcs vestras illuminet, atque pcr temporalia bo-
Da faciat vos trallsu'e ad gloriam sempiternam. Data ROłll:-e XV Kalendł\!J )Iaii, indictiona
<1ccimatertia." (Rf'gi8tr. Lib. II ep. 74'-
- . .
...-. - -- .
LIST LAMBERTA
B1SKtPA KRAKOWSKIEGO
DO
WR A TYSLA \tV A.
ł079 - łOSi.
..
,
.....
...
Ogłosił go niegdyś Pez tv d:.iele pomieniollem: C:odex dipt. hist. epist. Aug. Yind. et
Grrecii #729. tom J str. 293 z rł'jcopismu biblioteki ś. Emerana regensburskiego, mniemając,
f-e biskup krakowski zwal sit! \Vladyslaw. TI! jednq myłkę sprostowawszy, wydaję go tu zre-
ztq wiernie według Peza. ł:
Gloriosi nominis, "itre quoque non inglo-
ńosioris regi Boemi::e, L(ampertus l ) Craco-
viensis episcopus, summi regis gratiam, et ab
ipso vit<łm, salutem atque victoriam.
Etenim Domini est terra et plenitudo cjus:
etenim Domini est regnum, et ipse dominabi-
tur gentium. Singulis terris, singulis regnis
regcs et dominos prrefecit in judicium: quo-
rum quidanł sanre mcntis in judicio I'cgnant
et justitia. quidam ,'ero in mentis elatione
et in rapina lt ). Sed quia tua, Domine Re't:, nil
aliud c:\ercct vigilantia, nisi 8ubjectorum \"0-
cctur providentia, quia judicas pauperes Do-
mini in judicio, calumniatorem quemlibet hu-
..
.
miliantł non est princeps, non est potens,
cujus non obtineas fa, ores et gratiam, cujus
vota et supplicationes non procedant ad im-
petl'anda tiLi cjusdem rci pcrseverantiam.
Quarum upplicationum fiducia animatus a te. :I
rex, ut tuus mc obtinere quiddam non ma-
gnUIIl optavi, nil quidem mihi, scd tibi, nil
mcis meritis confidcns, sed luro, rex beni-
gnissime, liberalitati. Hoc cnim alino tua gra-
tia Ilostram lcgationem prosprre dircxisli ad 10
Archiepiscopum Coloniensem 3 ) , indcque re-
dC(lI)ntem ad nos cum nostr3, lcg!łtionem
ipsius, ipso deprccantc, cadem tua gratia rc-
misisti non minus prospere. Nunc autcm utri-
"
I) Tak czytam imię to, -i tak też czytał je już przedemn Dobner w komentarzu do
Hajka V. 528. )Iniemanie Peza, jakoby głoska L. znaczyła Ladi8laus nie stosowne jest
dlatego, bo biskupa tego imienia w Polsce nie było.
Te słowa zdaj się wskazywać dość widocznie na żyjącego, i może nawet panu-
j ego jeszcze Bolesława Śmiałego.
3) Tym arcybiskupem kolońskim (mi dzy rokiem 1079 - 1089) był Sigewin, znany
stronnik Henryka IV cesarza, a wróg Grzegorza VII papieża, który też odjl!ł arcybiskup-
etwu kolońskiemu jego przywileje.
"
L
5 T
L A M B f R T A.
373
usque causa, immo utriusquc prece, Rex beni- tis, tam illustris vit.re viri causa, quia potes,
gne, rogaris, istis legatis conductum dare, ct et Regem decet, dirit;as ,'ia prosperat<ł 4 ).
ut de me sileam, Archiepiscopi tantre dit;nita-
4) Pośrednictwo 'Yrat)"sława czeskiego międz)' Polską a Xiemcami, natrącone jest je-
6zcze w jednym liście u Peza, w dziele pomienionem, na str. 291. List ten, jak mniema.
Boczek (Cod. diplom. )Ioravire I. 184) pisany był około roku 1089 przez jakoweś bractwo
. Jakuba (zakonu Szkotów w Hegensburgu) do 'Vratysława. Proszą oni w nim między in-
nemi tego kr6la aby racz)"ł polecić niejakiemu panu Albinowi przeprowadzić szczęśliwie po-
słańca ich do Polski i na powrót. Daję go tu w całości:
Christianae pacis amatori clarissimo W(ratislao) humillima fraternitas, soo levi jUf/o
Christi in/ra Ecclesiam sancti Jacobi militans, prop1ialn, ac deł:otam oralionem. rimulque
aeterni regni participationem.
Oupi-entu per Chri8ti vestigia incedere, CltjUS vinculis ł:ocatione nostra obligati 8UrnU8,
('Itjusque pl'aecepta 8equente8 etiam orare pro inimicis conamur, qlta-e tam-en , ttBu Deo, maxi-
me pro vobis solventu die noctuque pro corpmis restri sanitat-e, aUJ1tC stabiluate regni vutri,
et maxime incoll/mitat-e animae, Deo Omnipotenli Bupplicare nitimur.
, Dilectum vero filium ł:estrum, qui nuper pC1'egl'inosam vitam jll,sto Dei jlulicio transl1lu-
tal:u in aeternam, qlUJmodo illum a paterna caritate rcs!ra, quae interv03 apud Deum in
sempiternum 8ervabitll1', 8 parm.c p08S11mus 1 Unde pro certo V03 scil'e cupimus, quicquid ora-
tionibWJ, ,t'lgiliis, ..lHssarllm sollemnitatibu8. elem08'lJ7wrllm largitione, et pauperum cura, omn.i-
busque, quibus humana fragilitas Creatorem suum potut placere, ad pelpetuam salutem sibi
partim nobiscum omni tempore implorare. Super hace vero ad sllae aetel-nce jelicitatis augmen-
tnm e;c int.mo cordis fWstJi affcetu centum Jli-s8arum 80llemnia pricatim celebrari, totwemqll,(!,
Psalteriorum 1WJdlllationes fiel'i in' Com'entu nostro cOlł8tituimus, i!.a quoque, ut Dco cateł'vulam
1/.0stram incolu'TTI£m, indivisamque Sel"'ł:ante, ante diem natalis Domini haec 'Cota expleamus.
Quia igitur Omnipotens DtU8 nostram pal/pertatem 'I1wltociell8 pel. vos respexit, in quo
ttirrm post Deum omnis spes, et sallls n08t1'a est posita: qua de spe modo confm'tati auru
tantae sublirnitatis obnixis preciblt8 titillare pra.esllmimll.S, pwten1l8 tltesauTum vestrae lał'!JUatis
lcvigando n08tram nceessitatem apel'iatis, pii redemptoris tn mmiQlI& ten ndo, qui ait: Quod
uni ex minimie i8tis fecistis, mihi fcdstis. 'Valete, et supel' Christi pauperes , quwus hoc
a1l1lO omnia neces8aria 111ljltJI vitae ollmino dC8Unt, miselicorditel' respicite. Q1£id plura' Omnem
misericordiam et gratiam in vobis RpC1'amus. Per ip8am deprceamur '1.'08, ut ptr Domnum-
Albinum, fidplna vestrum regali vestro prae-eepto paC'ifice n08tTllm nuntium in Pol en iam dcdu-
cere, et reducere dignt7mini. '\
, .
..
.
Iii .M.. ..
-?
--
......
LIST WŁADYSLA 'VA. HER]IANA
DO KLEJIENSA ITI AXTIPAPIEŻA, ZA WRATYSŁAWE I.
ok. 1087.
-
Z rękopismu biblioteki Ś. Emerana regensburskie90 wydal 90 Pe w dziele: Codcx di-
plomatico - historico - epistolaris, Aug. Yind. et Graecii 1729 tom I str. 288, a przedruko-
wal Dobner w komentarzu do Hajku. Ann. Boh. V. str. 507. Z Pe:,a biorę lext, a w prz..y-
piskach wykladam powody, dla któryclt róŻnię się w zdanill co do te90 list II od wydawców
je90 dawniejszych.
Domno venerabili CQementi) ac \"ere sanc- I unita s charitatis, ut, sicut in sanctis Angelis,
tissimo primiE sedis antistiti, W(ladislaus l) id, ita et hic non sit invidia imparis claritalis. Quia
quod est gratia Dei, debitam ut summo saccr- ergo idem altissimus, \"Os mi reverendc pater,
doli subjectionem, et sedulam, ut tanto patri, constituit in hac arce priElationis ut vice nJagni
devotionem. illius Petri sitis caput totius ecclesiasticre po- :s
Altissimus ille Deorum Dominus, qui cre]e- testatis, jure se vobis inferior omnis 01'110 sub-
stis militiiE ordines ita disposuit, ut alter a]- miUit, merito membrorum articu]ata_ connexio
teri priECmilleat, ct ad obsequium conditoris ,.obis, ut capiti obedit. [nde no,'erit cxccllcn-
minor dignitas majori piłreat, ipse in ecclcsia tia vestra, quam intimo aflectu nos respicimus
SUił ita distimit cc.e]os suos, opera digitorum sanctissimum apostolatu m \"cstrum: et pccu- 10
suorum, ut sicut steUa diłTert ab słella in cła- lial.i re\"erentia, et ut \"eslrce sanctitatis au do-
ritate, ita alter alterum prceccdat cxccllcntiiE ritas intcr scculi turbines incolumi tranrJuilli-
dignitatc. Hanc autem graduum ofliciorumque I tate compolIalur , cottidianam Dco oralio-
divcrsitatem ita ad unam rcducit concordiam num et supplieationum ołT{'!'imus instantiam.
I) Pez daje mu taki nadpis: Wratislai .re[Jis BOMmiae epistola ad Clemeltłem Antipa-
pam , qztem placare satagit duci Poloniae, cui Clemens ob assumptam ,'egiam CO'l'Ollam ira tUB
erat. Podziela to zdanie Dobner i mniema znachodzić \V t.rm liście dowód najwido{'zniejszJ',
że nasz 1Vładysław Herman był królem istotnym, nie xi ciem. Ści l('jsze jednak rozważe-
nie treści tego listu i porównanie napomknion)'ch w nim okoliczności z wypadkami 6wcze-
snemi przekona każdego, że Jist ten pisany był przez naFJzego 'Vładysła.\va za 'Vratysławcm
czeskim.
L I S 'f W J. .\ n y s l. , W -\
:175
Significavit autem noLis rex Boloniorum!2), definitum est 3 ). r\ec immel.ito. Quis enim in
ul ita dicamus salva ,'estri reverentia, immo prresenli tribulatione se opposuit tot et tantis
humiliter implorat familiari devotlone, quia periculis pro imperiali incolumit te, pro regni
offendisset vestrre serenitatis c1emenliam ma- suLlimilate, pro singulari vestr:e apostolic:e
fi gis hac sola nominis simplicitate, quam alicu- sedis reverentia et stabilitate? 4) Omnis ordo.
jus importunitatis consrielltia. El quia spenlt omnis dignitas, omnis denique religio inimi-
nosłr:e humilitatis sedulitatcm speciali re pe- corUln pedibus altrila fuisset. nisi ejus fideli
cłu erga \"Os profuluram sibi et utilem, desi- ac fiduciali const ntia in omnibus, pt pr:e omni-
dcrio desidcrat nos pro co porrigere dignam bus viriliter restiłissel. Pater sancte, hoc cogi-
tO salisfactionis excusationcm. Intimamus itaque lale, id adtendite, et in hoc roncordant omnia
palernitali \"estr:e de eodem supplici veslro, judicia, quia si copia suppeleret, ipsum fore
noslro filiolo, quia quidquid in hac re factum dignissimum ampliori honore et gratia. Non
('sI, ex prrecf'plo filii vestri domni impcrato- ergo loquatur dominus noster contra scrvum
rlS, et totiu:> regni consensu et astipulatione suum durius vel aspere, quia utiłis est ipse
11) Wratysław miał tj.tul króla polskiego istotnie, i takowy mógł tu poło yć nasz Wła-
dysław; być jednakże mogło, te w tem oto miejscu nazwan on był rex Bohemorum i źle
to słowo odczytano.
3} Pod koniec kwietnia roku 1086, na synodzie \v Moguncyi, dał Henryk IY ccsarz
p(\lecenie Egilbertowi arc:rbiskupowi tryerskiemu ukoronować w Pradze 'Vratysława, wyna-
gradzaj c go tern za wierną pomoc dawaną Bobie przeciw Grzegorzowi Yll. Dnia 15 czerwca
tegoż roku W)-pełnił to polecenie Egilbert. i 'Yratysław wraz z żoną swoją Swatawą uko-
ronowany został w Pradze uroczyście, jako król polski zarazem i czeski (Cosmas II. 39. u Pertza
IX. str. 93). Czyn tcn naruszał prawa papicskie. ,V podobnem zupełnie zdarzeniu pisał Boni-
facy YIU papież dnia 10 czerwca 1302 roku do 'Yacława czeskiego: "Ignorare te nolu-
mus, quod cum in pr:edictis tuis literis te regem non solum Bohemi:e sed etiam Polonire
duxeris describendum, causa nobis exinde magn:e turbationis advenit, dum auctoritate pro-
pria, temeritate non modica, non vocatus a Domino tamquam Aaron, sed apostolica sede,
matre omnium et magistra conteml)ta, a d q u a m p r O v i n c i re P O lon i re p e rt i n e r e
n o s c u n t u r, regium in ipsa Polonia nomen usurpes." Bullarium Dominic. n str. 65.
Taksamo obrażonym czuł się teraz Klemens ID, a nikt stosowniej i skuteczniej nie m6gł
wysbW ić jako po rednik między Klemensem a xięciem czeskim, nad naszego Władysława,
któremu właściwie korona polska należała. Do tej więc koronacyi 'Vratysława na króla
polskiego, z woli Henryka IV cesarza uskutecznionej, odnoszfł się widocznie słowa powyższe.
) Wymienione tu zasługi kr6la, mianowicie: że narażał się na tak. liczne i tak wiel-
kie niebezpieczeilstwa pJ'O imperiali incolumitate, pro regni 8"Ublimitate, pro sing'lllari t.'e8tJ'ae
apostoliccu 8ecliB reverenfl"a et stabilitate, a więc za Henryka IV cesarza i za Klemensa an-
tipapieża, zasługi te mówię tylko do 'Vt'atysława czeskiego stosować si!,' mogą, i śmiesznym
staje się Dobner, kiedy w tern mipjscu robi domysł, że 'Yładysław Herman m6gł na prze-
korę starszemu ln'atu swemu, Bolesławowi Bmiałemu, słać posiłki jakoweś dla Hem')'ka IV,
i takowe ukrywały się pod imieniem wojsk czeskich. Ob. Hagec. Allil. Boh. '.. 509.
:5'jG
" E R M A N
Deo et ecclesire, nec non domno imperatori ecclesire "estrre habebitis eum m omni vestri
ac "estrre excellentire. Imploramus igitur \"e- beneplacito. Oui \"os prre\"enit in benedictionc
stram benivolentiam, ut hujus rei negotium dulcedinis, ponat super vos coronam reternre
in nostram deponatis diligcntiam.:I) Ouia ecce beatitudinis!
coram Dco utilem. et obedientem mbis. et 5
_ i- "!. ___
SPISY DA '-V N E
SK.\RBC.\ I RIBLIOTEKI KAPITlLNEJ KRAKO\\'SKIEJ.
n. bibliotece kapitulnej krakowskieJ, której część znaczną t'oku ł 851 lJ1'zeglqdna-łem. jest
tniędzy irl1lemi rękopism pergaminowy o 2.$9 kartach pólarkuszowych ,oznarzony fili pie1"tl!Szej kar-
('ie lic:bą daw1Ią CCrII od oprawiacza na wpól przeciętą. Zawiera łllljprz.ód Decreta Roma-
nOI '1111 ponti6cum. a dalej pisma niektóre rozmaitych ojców kościelnych, mianowicie: b,ydora,
Allgust!i 'za . Gr::;egorza, lIieronima i Bedy. ira ostatniej 2.$9 karcie postrzeglem dwa t:ickawe
spisy rzeczy w sl.arbCtl kapitulnym znajdujących się. w pierwszych latach XII wiek'l robione.
Zwróciłem na nie "'l'aOę xiędza Ludwika Łętowskiego, z kiórego laski oglądałem te xięgi, a
światly biskup uznawszy wainość -:.apisków tych. nie omiesz.kał z.robić z nit:h uiytek tV d:.icle
swojem: Kalalog bis!.upów. prałatów i kanoników krakowskich; Kraków /852 tom l str, 48
i 5 . Umieszczam je tu wiemie według rękopismlI, a UJ przypiskach dodaję dla porównania
dwa inne spisy podobne z c;;asótV nieco poźniejszych, kióre w inllyclt rękopismach tejie biblio-
teki natrafiłem; dołączam teź podobiznę glówniejs:ych z lIich.
I.
r. 1101.
Anno d(omi)nice incarnationis )ICI indic- placuit ut ornamenta ęcclesię inscripta habc-
tione "iłU defuncto reuerentissimo presule ac rentur , idcirco ne quis clericorum uel custo-
bonę memorię Lamberto , d_atus est episco- dum posset aliquid subtrahere.:Inuenta sunt
patus uenerabili uiro Cazlao ab inuictissimo autem in ęrario: LXX-.XlllI pallia, XXnII cap-
duce polonorum Wladizlao 1). Ouibus com- pe, Casul XXYII. Calices XVIII, quatuor au- 5
rt) Władysław, jako ten do którego korona polska istotnie należała, m6gł słusznie
powiedzieć: hujru rei negotium in 'I1olJtram deJHYT1-flfis diligP1/tiam-. Przechvnic w ustach ".I'n-
tysława byłyby te błowa niestosowne.
I) Dosłownie powtarza to w Żywotach biskup()1V krakowskich DługoBz, który, jAk
, //I':S: t'/a/I'/i'u' _
,rlt(ll"bti';' ,. Ó/Ó/ /("J/f"h"/ H I/f "/7.' /ri'Ylh'(/NJ.rlt/;;/
fl/-ń[k(ljl.llf. :l bibl IN/jlll. /trak. ,1'1.' fYTr17.
H.218.
rraLI. r.
dtUUJ amu- J'BC4NLft"U)rufd}. C't- lndu4ume'.'I1ttl. btunćło rcUe'
relłtL trtJtJO prtf'uk "Mr 11I ttunb ert1) . ";}ktU! e:łreP"zruf U
J.tf UJrt) c .eWtnU1&tr1m" J.1LC "0£""10'£ WLtdt'%tJ.D. /luto/-
cplA(.UW U:rortJA1!em-1 Ft-ftnlCrł. bdberenr.rłlrc ne-f1U(
ckr1C uel cuJłoau 1'0fl'k a1 (ułrtmberc---. lnuertta fi dut; t nfł '
l1"'P.JltA. .xx,111. ca:l'pe. C4fulfx.x J1. CAl1 .xą1n. cru Aure,
cn1 A łt(1)f .. CnU: .l1t1 e)C1,rf AUrec"1111. 4 eft. . 6A.1TTJdLlC /.
S 1111A:.x11J. CAnJeLlbrA...:JC. ur"r Jlłr.3 1: etr l""er unbal;1.t.;1..f'l m."'.
H. fJ'l-!J.'
8tWwd'łCa. Jor.tlU'U1(,.1li r r w..t.tin..lc,JoI 9 ethWł"losr'" "i.. Sern1fJ1 łd'
afM tłł- dm W 8du.łtI:C", ()w, 1.l .nJ.B e,)ł.f1on J _..u.
er"."...,.. ,cfolMWft Sf-dd' -tbeb .ul>"f duf'k "..S"ll.tIł,.:tel'''enC1uf=
Du4 M ł4l"ł 8' YfJO,.,'t. fc.u.ffA-"" t\t 2 e-p"'łt' .1)fłLlea . Itr
R ulrsr.u1l.łttcr-.l w,ł$.Jł...u . L..tci b.1I"łłct. u'IlCf,l«J.
"aa 411nrCJIfcł.,..n- lf(} ....lta'te(. 111- 6JJf ł. GrAJuMłct,-Uł C:tp1tUllu
8reuł4+...u. bulf y.na. Ałłt"C' ctltJtrfa- 'lu4f.ł'''l. C41'"'4nt.. Oc'łc) .C.lf'A
SPISY BIBLIOTEKI.
371
rei, ce[eri 3l'gcnlei. L!'Uccs 0('(0, 1111 ex his I XIII. Camlelabra X. Urnę tluę argenłeę. Tu-
aurce, Iłll argentee. Dalmaticp YI. SuLlilia riLula \'1. Plcnaria III.
5 .\nno dominicę incarnationis MCX, defuoc'to
rcU{'rcntissiłłlo prresule BaMuino, successil in
locum eius uencr3Lilis pontifex "\Iaurus. Cui
I'olllplacuit ut ecclcsiasticę res inscl'iptł.: ha-
Lrrentur. Inuente sunl autem in erario sancti
10 [encezlai : Casula> XXVII, orlo ex his cum
3urifi'asii . Cappe XX_V. Pallia CHII. SuLlilia XIIII.
l>allllatil'f.:' VII. Calices XVIII, sex ex eis de
auru, duodecilll tlcaurati. CandełaLI'a X argcn-
lea. ThuriLula V arg{>nt{>a, I tle cupro tlcau-
15 ralulfl. TI'es urcci argcnlei cum pclui u'gen-
te:l. Corona aurca. Duf.:' coronę argentcę pen-
dentes. Plenaria II :HlI'O h-ela, III argento tc-
eta. Dna taLula aun>a, II argcnte . Scriniola
1111 argento teeta cum I'eliquiig, mmm corne-
0:0 urn et unum ligneum. Cruct"s 111 aureł.:, YII
argellteę, cuprt'ł: III. :\lanutcl'gia V. Pedes ar-
gf'lIlei II ali l'ruces, cuprei Ił. Duo oua stru-
{'ionis. Vasculułłl argcnto paratum ad uinum
deftt>rendulll, alimI ad COl'pUS Domini, et fi-
25 stula :U'gcntca. Tria cornua argento clausa.
Uexillum auro paratum. Tapelia YII.
II.
r. 11 tO.
l3ibliotheca: l\Ioralia Job. Isicius super Leui-
ticum. Isidorus Ethimologiarum. Sermones al,
aducntu Domini usque ad quauragesimam.
Omeli . Ordinales 1111. llenetlictionales Ul.
Epistolę Pauli. 130ecius de consolacionc. Sta-
cius ThcLaitlos duple'\:.. Salustius. Terencius.
Duo Persii. Dialogus Gregorii. PsaIteria 1111.
Ouillius de Ponto. Dialectica. Arator. Hegulę
Gramalic . Lcges Longobal'dorum. Leges Lon-
goLartlici. Quinque Lectionares. Antifonarium.
octurnales III. :\Iissalia II. Gratlualia III. Ca-
pitular(e). llreuiarium. Tabula} YUII ante aHa-
ria. Quatuor eortinę. Odo dorsalia V ).
Superatltlitę sunt autem infra notatę res iam
cpiscopante supr3 dicto prresule l\Iauro: ,y 0-
gizlaus 3 ) tlcdit duo sacenlotalia illdument<J
pIcna, et unum pallium. CisteLor unUm pal-
liulll. C:ulrich ca ulam I. Iichahe}ł) sacerdo-
tale uestimcntum plenum. .Milei sacerdo-
tale ueslimclltum plenum. Doezdoua plena-
rium 1 5 ).
widać, miał lJrzec:. oczyma. rękopism kapitulny. Oto sI} jego słowa.: Anno dominicre incar-
lIntiollis 1101 indiciione nona, deJłtncto rcvcrendissimo prresulc ac boniU! memorire Lamperio,
datus episcopaius cracovicnsis vcnerabili t'iro Ceslawo ab invictissimQ duce PolonQrwn Wladi-
slao, qucm ?li Teor Gllallo epiScOpltS Beluacemls aposiolicre se lis cum pofesiate legali de latere
leYalus, PolO7liam .veniells, deposuit , et qui llalduinum ltabuit SUCCC8Sorem. R!?kop. OS8. nr.
G20 k. 14 odwr. Znał tt:n spis i F;ta.rowolski. Ob. Vit. Ant. Crac. str. 3I.
II) \VYŻl:j, przed słowem llibliotlieca położony ousyłacz, i po skończonym katalogu Li
Lliotecznym dodano r 'kl} nie o wielc poźniejszą, z takimle odsyłaczem, reszt skarbca. jak
nash:puje. 3) Prawdopodobnie ten sam \Voj law, którego Paprocki zowie llolesława. Krzywo-
ustego ocll1nistrzC'm. IIl'rb. Hrcerst. str. 14. 4) .Moż£' IJW lIor:lIlca. Krzywoustego, o którym
(jal II. 28 mówi, zowi: c go 1I1a!Jllu8 .Miclwd. 5) 'V r 'kopismic pergaminowym tejże bi-
l/oJil/ment" Pol. Hill. Tom. 1. 48
3;8
s P I S Y B I B L lOT E K I.
blioteki kapihIlnej krakowskiej, pisanym b:łrdzo ozdobnie, w formacie półarkuszowym, u za-
wierającym Breviarium Bl'rna Y1i preposili Papiensis, znajduje się na karcie pierwsz<'j I stro-
nicy odwrotn<'j, nastepujący spis skarbca kapihdnego.
ffi.
r. 12:>2.
Anno dominice incarnacionis 1252 quinque cali ces numerati sunt, l't sextus aun'us
lJ1 herario ccdesie kathedralis saneti 'Venceslai, quorum primus eontinet maremn et septl'lll
seotos. Seeumlus duas marcas argenti. Tercius duas mareas et fcrtonem; ({uartus '"cro cum
pede retorto, continet h"es marcas; quintus continct trcs marcns et tres fertol1('8. Aureus
vero ealix continet tres marcas auri, minus tribus scotis. Item s<'ptimus qui est in lltari
pTO officio eottidiano, continet maremn et octo 8eotos. Et hoc faetum <,st 5 kalembs No-
uembris in die Symonis et Jude.
Inny znowu spis samej biblioteki, bez daty wyraźnej, ale ile z pisma wnosić mog ',
nie więeej jak o 50 lat pożnicjszy od powy.i.szcgo, zmij duj e si w r kopismie tejżc bih1io-
teki pergaminowym, formatu ćwiartkowego, mając:pn nadpis: Leł:itiNls bcatt Jl r l'1lcl'zlai. Jest
on tam na karcie pierwszej, stronicy odwroblej, a brzmi dosłO\mie tak:
IV.
ok. 1;)00.
Leuiticus. Genesis. Job cum Lamentationibus. Psalterium. Apostolus. Mcdietas altf'rius
Psalterii. Deecm libri moralium. Sentcntic magistri lIugonis cum Y sidoro. Sermones magistri
Petri. Duo uolumina sermonum magish"i IIengrammi. Alii sennones cum r<,paratione łapse I).
R e g i s t r u m Gregorii'l) cnm miraculis Karoli. Gemma <,cclesim. Orosius. Sermones uocati sp c-
eulum eeclesim. Summa Gratiani. Epistolm Yuonis. Origincs super cantica canticorum. Epi-
stole Pauli ad Senecam. l\Iiracula sancti Thome. C r o n-i c a P o lon o r u m c u m I i b r o
d e u i a i h e r o s o I i m (i) t a n n e t c p i s t o I a A I e x a n u r i 3). Execrpta Augustini et ui-
uersorum patrum. Augustinu8 de uerbo Domini: qui uixerit frah"i suo fatue; cum <,pistol:1
VilIelmi et epistola Johannis. Liber Augustini de łibero at'bitrio. I.iber Gcrboldi ue uirtutc
regum. Psalterium cum ur80 4 ). Matheus cum epistola de purgatorio igne. Altcr Y sidorus cum
libro luliani episcopi uictus Prognostieon. Qurestionc8 Orosii ad Augustinum. Apocalipsis.
Scolastica h toria!;).
.
I) Tak w r kopismie, zamiast lapsrts. Będzie to prav.dopodohnie dzielo ,lana 7loloustcgo: De rf']Ju-
ratione lap!i homilii!. Por. Pezii Thesaur. Anecd. T. III ezęśe ;) str. 617. 2) Listy Grlegorl3 VII p:lJ}ieia.
Dziś niema ich w bihliotcce kapitulnej. Z tegol-O ręlopismu mógl Długosz {Serie! f'pp. Ploc. Cl"Ur. 1 (j.ł
str. 3;) prz)-t:lI'zać list, który dziś w uszkodzolJ)-m v.atykatiskim kodcxic nic znal'hodzi się. Ob. str. 361
i 370 prz)"p. 5. a) Kodex, w którymL sil} L.ronila polska obok podróiy jl'rozolimskiej i listu AlcxalJdrowego
znajdowala , jest dziś zgola nie znany. ł) cum uerso? z tlurnarzeniem, niby t:łk zwany Psalterz !If:łlgo-
naty. 5) To ostatnil' dzielo dopisala ręka nieco poźniejsza.
b) fllltfJI. I/(' Y, biól. IU'jlrl. !trf/l,-. , l ':,91. T a b 1. rr.
II. 1.'
i tfluf.S' Jot. 1",,;;ł..rI PIAUTw A 1'\;' &) Cfl A\ri'l'
1t{"{ J {' o (c;. (,C11JtOft1!-.U-,," cmiii P l)rvJ.tU yh3"J'O-
rnl tttr'JIA:,..J t' u.o t1"luJł1nm fł!t.. --ma.rft' 1) nnn
'łli, r&, " « '"' 4' r" c mtTA f1 f.. g't1mna..
eett. 6)Nft. 5 lnMt(r ucCAtl fr(ctu\ ecK "' . Y JW1ł1&
1"'''lł/jul MatU'eJ Ulir.1FJ'1-fiokruJ1 f "«A" U\t Ja- ill"
t....Q'tt1 J,;tCU' 8"Ułd 4 ofc,tn\l U1A.7 r.-i4 a1 n:f. z;,t\.
au -'1 u1 t' 1'""tr.. a. J" 5 ł?i .ł t- 5nJ f )n.t1.w.-cii
!r .. d(t ł 7'41'f }D \. . St ari,l + i f; bQ
, t1( e..... :' WAfdia U nf"'<'}41t e"cu. rtA S-}' tUQ1"t" 1jfle-
at ,4' o C' LU u.duuu. ,. t"fn<>fhc<>n' \leJbOt.J" orof., ",h.wł:-
a 1"'C("J r tS<al.1'hCi\- i ,,"4" .
(jrllla / l/rOlll#rl.
'AJ .Re/t{JjI: fI(' "tJ. h/b! t?rt/yl/. %fllllo/sll1tń.
I,.. !tO I
"-'- ( - gl1 jam a lj;{!l; itl\1. -
- 0 rm .wn1 ¥,10t)0''' m:1 "1n4tn;mJJ1{tantłW /
/J... .... m ,t\ . u \mmwttOuo
I" '. '\ .9J I ftiłmn o; Fc1lO U m_łl.l 4 ¥
fr a, t _ ciita\$ ę:
t t'{ ' sftoq;
1-_ .{ Amqm f1Jfl 1 m&U[/r
- - i1Uu U"(1.t !łPW1i 'tn1 "
... / -- 1.1 11mt M tIJ!.1tfi>ltuna'W((a1ł"
t1 ntit1 3Po1o J1{ "Cg1 0111 Jiutttneg Obutlit\1t'łlŁt:m ---Yr/
Ii! .fI/hlljl( .)",/"_ { FI/"I{) :;.rll1/1t , 1;7.' /,//0.
eJ/r. Y;-2.
QJtH O , 9ci B!U\
f1#mu> r tin hfiri-ty1-:.
\ : 11#1-f 6 nr! pa '.'
:: 11fo (1)a 8ifZO
;-: a.80.0 ł1ie (tr
pd1],łlfia(/t,{g pofom t
tZ.a.sr0 1lC,I 04-1 ro"r
.
GALL.ll
KRO 1JI{A.
H's.:.yslko "iemul, co L" aż duLąd z. pomlliJ.ów więks yclt umieściliśmy, ]Jisalle hylo pr :.
cIlII.:.o:.iemcó/II, za Yl'nniClt1lli Polski, i d:.iejów jej po Il.ięks:.ej c:.ęści nall'iasowo Lylko dotyka/o.
I'I':.ystęplljemy tera:. do pomniltuw tych, l.lól'e pisane uyly pr:.e:. krajowców, mialy ylównie
i wyląc:.nie d:,ieje ojc:,ysle na celll, a pisar:.e ich hyli lo lltb nast rodacy, lub duchowo z na-
mi J.<pokrewllieni, i uwaiali kroj ten ::.a swoją ojc::..y:.n .
/irouikarslwo polskie pr:.ecltod:.ilo rO:'1n(lite kolt je. Juk yt iunyclt narodów tak td i u nas
byto 0110 wyląc::.nie niemal w rt;,ku duehownych. Namy pumniki znakomite, w których pl';;e-
chowllje się chlubne świadectwo, jak duclwwielłstwo polskie odpowiada/o yodllie wysokiemu sta-
l101l'isku swemu w narod:.ie: zarad::'.(Ijąc ono ws:.elkim jef}u potr:.ebom, wywią:.ywalo się Sll-
miellIlie i umiejęltlie z sweyo z.aUallia, i łączyło ohowią::..!.i dllClwwlle z c:;yslo obywalelsJ..iemi
obowią:liami. ny/y atoli i lakie czasy. w klórych 1JierLUs::.£ nud oslallliemi pr:..ema[Jaly, a be:.-
slrollny i umiejł:Lny poyla..d na pr:.es:.!ość narodu <-:mioIlY uył illlleyo rod:.oju w:'1JI da11li. S::..ko-
dliwa Laka dla d:.iejów oje:.yslych dąillOŚć 1'O:..wiuęla się znuc:.nie w wieku XIlI, a wpływ jej
byt lem :'1JuulIiejs:.y że nie oyrallic:.yl si l1a tWOI?1 klóre wiek len wydal, ale sit'.fJllą/ :;..ara-
:'-l'1n IV twory duwniejs:.e, i lakowe ullly 1JO c:: ści tlumiulle, lub lU pl':;,episywaniu :;mianom
niemulym ulc!Jaly.
Jest r;;cc:;ą lIiewątpliwą, że .iuż w X i Xl wieku spisywano It nas Toc:::,niki. Gdy atoli
lIajslars;.e ich, jakie d:.iś :.,rwmy, odpisy lIic sięyojq wyiej jak lU tlfllyą polowę wieJ.u X/Jl,
zmąccnie pl'Z-cto i pr::.;cinac:;,enie te.ctll, ]Jicl'wolllc!/u .ic!Jl tak widkit! , ie ich d:.iś we Il'laŚt'ill'Y
c:,as ut/uieść, i :.,a LWól' c:.-ysly XI lub XII wiek,t u/lla ać nic podobna. Równie Id jt'S/ ";'-('-
('z.ą pelUną, że jui w u.-'ieku XI mieliśl1LY kl'ollikar;:.uw. 1'aJ.i11l hyl l/iersll'U, o klul'ym nie
'!/lko J11'-:,edwwulo się z dttlvllyclt c:::,asów podanie, ale dos:.!a nas 1laWet i jeyo pmc( ; ie atoli
tlos.:Ja mlS w PO!'lIl1dl., UU dopiero z XV wiekit , odpisach, uleyła więc zlIac::JIYln s::.c::.crbOln
i wtrętom, i ]Jodac jej w lem olo mil'jscll, IV c:::,yslości swojej lIie mo:,emy. Jrie wiele brako-
walo, że lakiemu!. lusowi uie ulegla tak :.WUlIa Galla kronika.
W cza.wleh dowllipjs:-ych, af, do polowy wieku XrIll pl':;,ecllOwywalo się It nas podanie
Iylko o tej kronicc. Z Ii:LUrcyo al li c;:.aSlt PQcllOd:,ilt/, i cu w sobie wl(ściwie obejmt)wala,
380
G A L L A
leoo dokładnie me łl!ied iano. Dopiero IV rokit .J7 J9 Ad'un Stanisław Graboll!ski, biskup
!llarmitiski. powierzył r kopis11t jej w XV wicku przepisywany a prz.echuwlIja..t'y si podówc::.as
tV bibliotece hejlsberskiej uc:;onel1Ul Gut{rydowi Lell[Jnit owi z poleceniem, iiby 00 t/łyda/. co
tenże w oU'ym e jeszc:.e f'uku uskutecznił w Gdmisku. llaz,ll'aws::.y jej autora Jlaninem Gallem.
Text jej skaiony był mocno ust pa1lli z le[Jendy lJowstalej w druoiej połowie 1IIic /t XIII
\¥ kilkadziesiąt lat po:.niej udalo się Tadells:,owi Czackiemu wykryć kroniki tej 1'ękopism in n!!.
mający wprawd::.ie tako us:::Jwd el1ia. ale t(l lekkie. ii nie trudno bylo tut wlaściwy Galla
ze ska;:, oc::,yścić. Dokonał te[Jo chlubnie Jan Wincenty Bandtkie. wydając roku 18:21 w \ Var-
szawie ronikę tę z polecenia Towar::.ystwa Pr::.yjaciol Irauk tvars:::.awskieoo. Dal OIJ jej nad-
pis taki sam jak Lenonich : 'Iartini GaIli Chronieon. Po raz tedy pie1"w y wtedy dOlvied::.iał
się dokładnie lIaród o swoim tv poc::.ątku XII wieku pis:::.qcyrn kronikarzu, i dzielo je[}o wc
ułla<fciwej {ormie rO:{Jlądal. Xakoniec w roku 18J7 wykryto rękopism kronikar:,a trgo nie-
równie jes::.c:.e cenniejs:::.y w \¥ars:::.awie. w bibliotece ordynackiej Zamojskich. PnccllOlllywal 011
się dawnemi c:aSlJ 7.l możnej rod::.iny Łaskich . i żadnej skazie nie uległ.
Tym sposobem sprawd::.ony i ustalony z.{)stal tut pierwotny lej kroniki; stanowi olla II
nas nader r:::.adki wyjątek pod tym w:[}lędem, ie do:,wala pr:::.ej1'Zeć po za wiek XIII. i 1'0:'-
po::.nuć w ':,llpe17łej swojej c:..ystości slosltnki i wyobm£enia narodu. jakic byly fła poc:..ątkll
tl'ieku XII; nią tcdy s:::.ere[J pomników swojskich ro:..poc:,ynamy.
O aulorze jej ledwie co wiemy nad to. co sam o sobie w d .ielc swojell f/apomkl/a!.
Był mniclwn :akolllt ś. [(/:,le[}o. który pod koniec wiekI/. jcdynaste[Jo do Puls ki spro Il'O (bmy,
s:£r:.ył się u nas cora:; bard:.iej tv latach nasl pllych. W:"[Jlę-dy u xią!ąt polskich zjedllal :..a-
konowi temll przypadek. Tros::.c:,ącemu się be:..potomnoś('ią swoją \rladys!awoll'i JIel'm(tllowi,
podał radl! Franko, kruszwicki c::yli, jf/k w owych e:.asach na:.ywallo. polski biskup 1). aby po-
sial wota do [JI'oblt ś. Id:,ie[Jo. doświadc:::,oneoo w tej mierze patrona. More[Jo zakon kwill/ie fi'
Prowansyi. niedaleko ujścia Rod(lIIlt. Csluchal rady je[Jo \rladyslmv: ułyslal do SainL Gillcs
Piotra. kapelana żOllY swojej. Judyty, wrn:. z kilk,t inny i; dożyli oni w jego imiel/ill bo-
gate dary, a xię-źna niebawem mit syna powila.
\Vd::.ięc:.nym oka:::,al si xiąię polski :.a cud do:..naIlY: lJOw. t(lIval!1 w Polsce !;oścZo!!/
i :..aklady kosz,lowne na c:.eść le!.Jo świ tc90' widziano je wkrólce w Kmkowie, tV Kłodall'ie,
w ŁęC:/!ft'y. 10 Krobii'!); by/y lei w KC'!lnie. w Zbn/'owie. tv Gr/mltoll';e i w C:.el'llirlulI'ie 3 ),
a xięia ci nie malo w:;,ględów od \Vladyslawa doznaws:..y, starali się zapewni,: sobie wc:..e-
śnie wplyw 1la je[Jo syna. Jeden tedy z zakonników ś. ltl:.ie[Jo. Móry. ile si zdaje, bylol'O:'
tnłodeyo króla kapelanem. 1'Ud i pOIMeą prałatów polskich wsparty. postallowil i tlawne za-
slligi zakon/t swc!Jo odświeżyć w petmięci narodu, i poloiy'} nowe. spisująr d::.ieje Pnls i, a
s:.czególniej czyny męincf}o i źąd:::ą sławy palają,ce[Jo Bolesława.
') I. 30. 2) R!!kopilm Sęd..iwoja.. C:r.echla str. 6. 3) IIJiechowit!l Chron. Pol. 31,.. tU, wy!l. .. r. 152J.
KRO N
K A
58!
Kto był rodt:m tell :.akonnik? o tern z własnych jego słów nie moina porv:.iąć nic sta.
nOlllc::'ego. ./an Wincenty B(lIIdlkie zestawił z kroniki jego miejsca, kloremi staraJ si udowo.
dnić, ie był Polakiem '). Semleroll zdawało się dostrzegać tv wyraieniaJ:h naszl!f}o kronika.
7'za dowody, że był Niemcem'!); Jer:::'!i Sam,uel Bandlkie utr:,ymY/llał, że był l\';emcem z.areliskim 3 );
Lel/gnich4j i Lelewer:ł) że był Francllzem, nakoniec wydawcy nnjnowsi tej kl'Oniki w zbiorze per-
cowskim, na inne znowu miejsca kroniki lej lOska:,ując, za \ Wocha go POC::,ylllj ą 6). Ws:,ystkie
te llS/ Py i wymienia, kltircrni aulor o sobie 1Iapomyka, naldycie ro::..waźyl1's:"y, pr=.y{'hodzim
do pr;:,ekonania, że byl on wprawd::..ie C1ld::..oziemiec 1'odem, ale posiadał jlFyk polski, uwaiał
Polskę za drugą swoją ojc:..y::..nę'), i w tern to znaczeniu u.,naje się sam za Polaka, gd!J na
pr::.yklad międ::.-y ill1lC1ni powiada, że Bolesław Chrobry mścił na R/tsi :,niewa9ę r o d u n as zeg 0 8 ),
Ro:.ważmy tera:. bliżej jego imi . Dłu!J0sz spomniaws:.y o Les:../;u. który rokll 805 zfJi-
lIąl w Czechach wojując przeciw synowi Karola wielkil!f}o, powołal się na pisaJ';:,u którego
ZOll'ie MariimIs Gallicus. To dalo powód Lengnichowi równie jak i Band/kiemu, ie l1as:..ego
kronikm':..a Uarcincm zowią. Cdy aloli ust p o zabiciu Les::.ka, pr::..ez Długosza pr:.ytoczony9)
IV kronice lej zfJola się nie :..nacllOd:..i i znachod::..ić się w niej nie mógl, bo takowa w opisie
d::.,iejów krajowych w czasy Karola wielMego nie sięga; sllls:..nie tedy wątpić moina, iiby to
byl ten sam k/'onikar::" i be:..piecz1Iiej jest trzymać się tej tylko ,w::,wy, jaką wprost pisar:;owi
trlllu od najdall'niejs::..ych c:..asów dawU1lO. \ V tej mierze mamy skazówloi następujqee:
\ V 1'ękopismie s::.amotulskirn je[}o kroniki był na poe kll napis dawnej refii taki:
f.allus hanc historiam scripsit, monarłlus ut opinor aliquis, ut ex procmiis coniiccl'c licet,
fIlii llolcslai tcrtii tcmporc yixit. A w końcu d:..iela dodtlno: hucusquc Gallus. Zgodnie:; tem
Iw:.ywają kl'Onikm'za tego samem tylko imieniem Gallus dl/wili pisar::.e lIasi: Kromcl' 1 0). Sar-
lI;('ki II). llerblll't' !l). lak tcdy z jed1lej sl1'ony nie 11';tbm potl'zeby dodmuać do fla:..wy tej
wqtpliwe imię )Iartinus, tak Id z dl'ugiej strollY nie :..daje si nam r::.erzą slus:..ną odrzucać
U/rrt::..e-m samą nU::"ll'ę G;,lIus, robiąc kl'ollika,.:;...a lego be:.imiel/nym, jak /0 uc:,-y"ili u'ydmul'y
najnoll'si je[}o kroniki w ::.bior::.e pel'eowskim. Pu:,ostanie on tedy dla nas Gl/Urn!. bo na:..wa
ta wią e się ściśle z d::.-ielem je[}o, a III zastanoll'im si pokrótce mld tem, co ona właściwie
O::..ilUc::..ala. MnżlIu ją sobie tłumarzyć trojako: albo jest tli 1W:;Il'a rodowości autom. i oZ/Ia-
eza łi'an lI::'a; albo imi chr:,esne jego które z laci,iska br:,mi G;,llus. po polsku zaś Gawcl,
albo nak01liec jest to na::"Il'a ogól1la, ::..ak01lu Ś. Gawia, klOl'ego c:,./ollkiem byl liaS::'; kronikarz.
1utor zapisku owego na koduie s::.amotulskim l co dwukl'otnie kr01likar:..a 1łas:..ego Gal-
lem 'Ia:..wal, odniósl si do samejie kroniki. Pierws tedy z pOJlJy s:.-ych 11wiemalł, miano-
I) Mart. Galii r.hron. Pr.d sir. 19 i tl..lsJ.c. 2) Acta Soc_ JaLI. Lipsi;e 1;82 tom II sir. W. 3) D if'jc
krul. 1'01. \rrocllllV 1820 lum I, lilr. 5 n. 4J U' pr;'CdmUl/llC 110 f/'yd1mia Gtlali. ki('go str. 5. ) Polsko
śr. wiek, Po;,nwi 1851, 10m II', str. .108. ') Perl.. SS. IX. si,.. 419. 7) II cpist. 8) QUiltcnlls hoc facto
n o s t ri g c n c r i s injllria \"indicctllr. I. 7. 9J /list. Pol. I. OJ. 10) Polonia Col. 1389 str. 46. ") Ann.
Pol. sir. 62 1 wyd. r. 1:;S7. 12) Ilist. 1'01. "inc. KadI. prac£. b. .1. wyd_ Dobrom.
a8.:}
G A L L A
tllit'lt , ie Gallus oznacz.a t" Francuza. jest jlti dlnlego nie prawdopodobne, iż aulor nigd:.ie
sitz nie wynurzyl tV kronice o ll'laścizvrj sltJrj rodowości. Niemógłby tedy ani autor zapisku J
ani Kromer , Sarnicki i Herburt twierd:;ić lak stanowc:;o, ie aulorcln jej jest Gallus, jeśliby
nazwa ta oznaczać mial a jego rodowość. Jlniemanirt znowu jakoby to bylo imil} chr...esne
kronikar:.a, zdaje sit} sprzeciwiać ta olwlic::..,wśt!, że Herburt na:.wawszY!J0 Gallus, dodaje
anonymus, a Pap1'Ocki wprost anonimem go zowie . Na/wuiec co do tr:.eciego 1nniemania J
gdy nie uk!Ja i.adnej wątpliwości, ie kronikarz ten był mnichellł zakon/t Ś. ld::.ie!Jo, który to
z.akon, według świadeclwa l..ronikarza s:..l£!Skiego, ::.akonetn ś. Gawla w Polsce na:::.ywallo'l), ted!!
mniemanie to Że autor nasz nazwany jest Gallem, to jest, mnichem Ś. Gawia, ma :.a sobą
najwięcej podobieństwa. Popiera jeszcze mniemanie to la okolic:::'llOŚĆ, że fłaS::' kronikar::. obe-
znany jest wielce z x-if!gami klasztoru sangallefl.Skil!f}o i z nich, jak to wnet obac::.yln, tl':::,iąl
formę dla swej kroniki.
Pomocnikiem jego i spólautorem tej kroniki był Jlichał kanclerz 3 ). Okoliczność la !J0t/lla
jest tem wi ks::.ej uwagi, Że pojaśnia nam nie jedno, coby inac:;ej trudIle bylo do wylłuma-
cz.enia IV te m d::.iele. Jlicltał kallclerz jest t'Odow;ty Polak, starlIt dlldwlIJJlegO, ale nie zakon-
nik. U Bolesława Kr:.!f1voustego ui!f1oo on nie małej powagi, towarzyszy jego wyprawom,
i śród boju podaje lnU rady aUJie1łne. 1\ Y asz kronikarz ZQwie go )lagllus 4 ), sławi je9u po
boiność i mądrość, wymienia z uwielbieniem radl:., którą tenie podal xięciu w czasie dare-
mne90 uhijania s o Kolobr:.e9 5) J a gdy kilkokrotnie napomyka, iż ten (dbo ów c:.yn m d,.-
cowie polsNJ chwalili lub naganiali, nie podobna jest niewid::.ieć mŹi!.d:..y mędrcami tymi, może
nawet na ic1t czele, owego JJichała, które!J{) wiadomościami co do spraw publicz1/Ych aulor
zasilał si . Jesl to kander;;. kupituly kl'lls::.wit'-kiej, pomocnikiem bowiem polskiego c:..y/i kru-
szwickiego biskupa zowie gu sam autor 6 ). Jak dalece pomocllik taki był mu na rę!ę, i IV
c:.em właściwie pomoc jego zale::,ala, latwo ::.miarkować. Gall ma wpraw'ł pisarską, ma wcza$
do pisania jako ;;;akonnik, ale mu ;bywać mogło na dokładnej znajomości Polski, na znajo-
mości dawnych jej diejów. a i spólc:.,esne sprawy publiczne trudniej by lo UJs:::.cchstrOllllie obej-
nec z;a krat zakonnYGh. Z pol.orą mnicha przyznaje on s do swej niewiadomości ; powia-
da, że :..asię.gaJ rady od tych. którzy z prz.eumiotellt tyrn dokładniej są. Ob:;lIlljomiclli 7 ) , .ani-
bym si poważył kruchą łódkq puszczać na toń nie--JJrodzoną wypadków, nic po:.y,<;katl's:..y sobie
przychyl1wści życzliwych opiekunów i -pomocy biegłych sternikól1JS) . OpiekU1Utllli tymi b!!li bis/,upi
polscy, l.tó11j1n d::.ieło swe pr::.ypislfje; pomoc :,aś islotną w pmcy miał od Michala I.allcler:..a J
którego wyłqc...nie zowie d::.iela l.efJo spóltwórcq. i je!Jo lt oraz biskupa pols/ ie!J0 w s:.c::.e-
') Ilerby Rycerstwa Pol. Krakuw 158 pod napi,em o Orle lo" 4. 2) Cllronica I'olonorum u Sten-
a SS. Rer. Sil. I. t!. L'pewnial mię świadomy dr.ieJólV konó/V polskich śp. xiątl. JgnUt y Cliodynic/ii,
ae r.akonniliów ś. Jd.iego zwano w Polsce do poi.nych jes.c1.e c:r.asów Gawiami. a, I. pracf. 4) II. 8.
') II. 8. .) II epi:!t. ') Xcquc croptum iter bcoe cognitum habl,limus, sed per illos qui noverunt pau-
latim inquirimu8 II cpil.; por. I. epist. I) II epilit.
,
KRO N
K A.
:583
gólności jako męd1'rów wysławia'). Unto prawdopodobnie, jako świadomy dobrze ro:.mailyclt
przygod narodu, !vytkna..1 d::.ielu jego pewien kres'l) , on podawał źrodla, które Gall pilnie tl!er-
lowal, nakonil!C zasyrał go przy kaŻdej x1l!d::.e lak obfitą puwieścią ustną, że tenźe pisać nie
nastarc:.al, a wy:.nając że powlm'za ze SIU-Cltll 3 ), 1'obi cZl}.sto uwagę, iż wie nierównie 'IJi'lrej
c:.ynów tego lub owego królet, ale je dla pospieeltu pomijaliJ.
Taką pomoc zewnątrz 'In-ial na$Z kronikarz; nadaje ona d:.ielu jego poniekąd cechę urzę-
dowości, bo owe obszerne i wielostronne opisy wypraw Krzywoustego, w któryclt d:.ieit a nie-
kiedy nawet god:.i7ła 1'ozpoc::f.cia lllb ul.o,irzenia bitwy są podane 5 ); owe napomknienia slosun-
Mw z ościennemi" państwami, otve twrady i wania pojedy,ic::,yclt osób przy wa!'niejs::.yclt u'y.
padkoch, pochodzą od męilt wlajemnic::,OIlCgo w bieg spraw publicznych ttiepospolitą w nielt
rolę grającego, mianowicie od Jliclwla. Obll(!::,my tera:. co nas:. mnich mial z siebie, i ja-
kielo byly wiadomości, kió1'e sobie w Polsce czytaniem przyswoil.
l<;aukę ceni wysoko, i oddaje jej cześć be:. u'zględu na to c:.-y ją w przyjacielu lub tlie-
pl'zyjaeiclu dostrzeźe. U'ie że ::.pollłięd:..y spółcześnie panujących, iaden nauhowem wyks::.Jalt-e-
lliell& nie zI"ównal Kolomanowi węgierskiemu 6 ) p,.::.yjacielowi Kr::.ywoustego; a o Zbigniewie,
mimo slusznego obuI"zenia na jego postępki, nie zamilcza. że to był xią ł! nad podz.iw ma-
I/ry. i nie tylko swoje, ale i b1"Uta swojego mowy uc:,ollością p1':,ystmjaPj. Sam lei, Gall
posiada 11iepospolitą na swój tl'iek nallkę. Pomitląwszy e1"udycyę biblijną, której ślady są w
jego dz.iele uJidorznesJ, nie lenii się w przy flIojeniu sobie wilUlomości z xiąq świeckich. Tak
-:,wane d:..ieje barbarów, z obszel'llych xiaJJ POII/peja Troga pr::.e:. Justyna w skrócenill podane,
ro:.c:,ylywal z uwagą i pr ..,CrhwaJa sil!, ie d:,ie7i caly nie wystarc:.yłby na lo, gdyby c/tcial
tame tylko imiolla ::.nanych sobie barbarzy,jskiclt królów 1L'yliczać 9). Zna okolicznie przygody
UII)jllY trojai/'skiejlO), ba..d.:. z w:,01'oll'!lelt dziel pisar;.ów stal"O::ytllycll, bąd! z podrobionego Da-
resa frygijskiego. Zna dokładnie dzieła SalIustego I t) i powiada, ie jego xięd::.e jllg1l1'I!Jfiskiej
::.rówlIal:by mógl objętością opis zupełny czynów Sieciecha III). Z pisal':'ów 11OłlJożUlnych nie tajne
mu jest to, co podali annaliści i kronikarze sascy o nasz.ym J/iec::.yslawie II 13) a bliiszą zna-
jomość zdaje się 1łłieć żywotu ś. Deoderyka p-rzez Sygbel'ta gemblacliego tnięd:..y ł050 - 1060
r. napisanego 14), tlld:.ieź dziela 1dama breme,is"-iego: Gesta Hammaburgcnsis Ecclcsire Pon-
tificum, wra:. z sp61c::.esnym ich komentatorem la). Dobitniej jednakie nad to wypiętnowala
się w nim ..najo1ność xiąg klas:Joru sangalle'łskiego które, jak się ::..daje. z Helweryi 1'oz-
rllOdzily się i po inl/ych klas::Joraelt tejże reguły. Zna tedy nas:. kronikar:. żywot najstars:..y
i.więlego Gawia w HIl wiek,t przez bezimi-elllłego 1'ymOll'allą łacil/ą t&apis any IG), i cuda P10ZY
tYlIł żywocie dopełniane przez Go:1Jel'ta dyakolla l7 ). Zdaje się też znać d:..;eło: Casus S. Galli,
kt61'e pod koniec IX wieku napisał nalpert, a Ehkeltard IV i imli dopelniali. Zna leoniuy,
I) II ('pist 2) I E'pisl. 3) I. 8. .) I. ('pis!. I. . 23. ') II. 2. 5. III. 1. ts. '} II. 29. ') II. 16,
B) I. Hi. II ('pil. III. PpiRt. 9) III episl. III) tamil'. ") I. 9. 10. t::!. 7. II. 16. III. epist. III. 8. 12) II.
16. 13} I. 17. Ił) I. 8. II. U. III. epist. 15) I. prohem. I. 3. Ul) III_ epist. III. 1. 25. 19} I. t. 2.
381
G A L L
jakie 7nlłisi sU1lgalleitsl'JJ za popę-dem Xotkera 11U c:.eść ś. Gawia i ś. Otmam układali, a ktU-
i'yc1ł próbkę zostawil IllIIn pomieniony Ekkelw1'lI'). Te i fym podobne pomniki stanowiły pod-
stawę- :.akonnego wyks:Jałcenia Galla naszego; napojony i pr:,esiąkly w::.urami temi 1nnic1ł wniósl
1U polskie kronikarstwo {ot"t1uł. odrębną. jakiej pr:..ed 1/i In nie bylo, i jakiej nikt po nim 1/ie
Itas/adOWał: opowiada d:.ieje Polski jak opowiadaJ ów be::.imienny z \-'IIl wieku żywociarz
c:.yny świętego Gmula. 1'ubas:.ną swoją lacinę '-ymami i asollllllcami :,aplatajqp, a powieść
swoją uro::.maica leoninami, jak autorowie pr:..ygód sangalletiskiego klas:..to1"u na/pert i /;''kke-
hardo Na osta/ek rymowane epilogi, którem; pr::.edmowę kaidej z trzech xiaJJ kroniki swojej
zamyka. a z który/'h pienus:.y poświę-cony jest uczczeniu ś. Id::.iego, jest jakby tylko dals::-ym
cia.f}iem owych lukIIbracyj . jakie lIiegdyś 'olker Labeo mnichom sangalleńskim -:.admval.
Sasltpujl!.ce aloli -:,ród1a u'p,'ost do dziejów Pulski od/wszl!.ce się-, czerpał niewąlpliwie
na miejscu .:.a pomocą po mienionego kanclerza, jak to ju:. uka:'lIje sama tyclt i-rUdel Il1lt li I'a.
Zna tedy (;all traktat p1':.e::. Bolesława Cltl"Obrego z Ollonem 111 zawarty, a przez Sylwestra
Il papie a potwierd::.ony'l) , zna listy królów polskiclt: Władysława llermana J ) i Bolesla/l'U "
K/"::.ywollstego. tlld::.ie:. lIenryka cesarza do Bolesława"); nie tajne mu są ani powody, jakie
pr::.edkladał Baldwin Pl1sc1wlisowi II papidowi , ce/em u::.yskania przy::.wolenia jego 1/(1 zwią::.e/.
Bolesława ze Zbislawą swą krewną5), ani bliskie jakieś stosllnki Judyty żony Władysława lIermallli
.:; Sieciecltem 6 ), aJ/i ustna Kr:.ywoustego z Kolomanem uręgierskillł umowa, o A-iórej w calt'j PIJ/sct'
ledwie kto wied::.ial'). i o której milczą u1s:,yslkie roczniki. .Yakoniec co si tyczy xiu.9, ma
on pod rękl! jakiś ,'od::.aj wyliazlC pOb01'ÓW wojskowych za Bolesława Chrobrego, i powied:..iaws:.y
ile Po:nait, Gniezno, \ Vlaclyslaw i Gdec::. dostarc::aly piechoty lub ja::.dy, llaje do zrozumie-
nia, źe mógłby podać takie daty z calej ro:Jegłej Pulski , gdyby się nie obawiał unllu::.ić lem
c:.ytelnikaf!). .l/a roc:nil.i polskie z któryrh widoc:.nie uiytkuje 9 ); ma legendę o ś. Wojciech II ,
w klórej opisane bylo 1nęr::.eti.stwo tego świę-tego i odwid.::.il1!J grobowca jego w (;nieźnie pl':.e;
Ottona III cesarza 10). Prócz tgch :,ródeł pisemnych, opowiada też lo co od spó!czesnyclt sly-
szał. lub c::.ego sam byl świadkiem naoc:.nym, jak na przykład pielgr::.ymkę- Boles/awa Kr:.-ywo-
l1slego do grobu ś. ::"te{ana w n f!.!}"zec/t i do ś. ld;:,iego, w której wedlug wszelkiego podo-
hieli.stwa towarzys::.yl xięciu temu, jako jego kapelan I'}.
\Vielkie zaiste byly to zasoby i ulatwienia do skreślenia uoMad/liejszego niż przedlem
d:.iejów Polski; użył ich Gall zrę-c-:.nie do swego celu, kló,'ego 11a włos z oc::.u nie splls::.c:.al;
nie z takim ws:..akie jakby to być mogło i jakbyśmy sobie uziś zyczyli, ula calkowitej historyi
polskiej pożytkietn. \ ""e wstępie u:..iela powtarza dwuhrotnie, źe zamierza opisać czyny Bote-
slwm Kr:..ywoustego, a p,'zez w:gla.d lIa niego podać oraz n i ek t 6" e sprawy jego przodl.ów III).
l..ie wmil('::.ał teź o glównej do lego pr::.edsię-w:..ięcia pobudce: mbi to dlatego szc;:,ególniej, źe
Bolesław z laski hożej, za wstawieniem się t. idziego ttu/"odzon, z jego teź pomocą, ja!. ll'ie-
') II Pertr.a /I. :J5 - 58. 2j I. G. a) I. :;0. ł) III. 2. 5) II 2:;. II) II. 4. 17. ') III. 25. por.
11. Y. ') I. 7. ") I. 6. 7. t 7. 10) I. G. II) m. 25. 12) l, prohem.
KRO N
K A.
585
f:.-ymy, szczęśliwy jest zawsze ł zwycięzki l ). Jakoż iskrząrą myślą z której wychodzi, i zkąd
lJronueme na cale d ielo ro::.prowadza. jest cudowne Boleslawa na prośby mnichów ś. Idziego
poc::,ęrle. Pięri.u biskupom i Uichalowi kanclerzowi poświęca pierwszą swą xi gę: bo wy,
powiada, byliście świadkami eudII, i patrzycie na świetne czyny narodzonego'l). Następuje
"ymowallY epilog, klurego treścią jest dość szczególowy opis tegoż cudu. Pierwsza znowu
a.'i ga zamyka si obs;ernym, dwuro:,dzialou'y,n opisem tych e cudownych narodzin, a jeszcze
i na pocz.qtku drugiej xi gi fwpomkniolło, że Boleslaw narodzil się w dzień ś. Szczepana, a
matka jego wnet ]Jo pologu umarla.
(;!ułVny tedy zamiar opisywania c:.ynów Boleslawa Krzywoustego, oraz wstr do cza.
sów ballcochwa/skich flie dozwalaly 1TUl zagłębiać si w naszą przes:Jość, a jeśli z czasów da.
umirjs;,ych co l'o::.powiada, c:.yni to, jak sam _wy:.naje, z ]Jospiechem, mnóstwo wypadków
0plls;,c::,ając. n:.ieje a u'laściwiej podania o Gmkach, Leszkach i Pop-i elach pomija. nie ieby
ich nie u::,nawal i mial za bajki, lecz że wychod::.i z zasady powszechnie niemal przez mni-
chów ówczesnych pr::,yjętej, a l{ol'lnulowallej przez Adama bremeńskiego, ktÓf'y powiada: in-
utile ,iuclur corum acta scrulal'i, qui non creuiderunt 3), powtarza ją td nasz Gall mó-
wiąr.: quos crl'or et idolatria defeda\"it me orarc negligamus-lJ. Znal więc te dzieje albo
raczej podania, znal jako flie jtdną lllb dwiema generacyami od wieku swego oddalone, ale
jako pr::.eslar::,ałe jllŻ, i z pami ci narodu wyglu::.owane: quorum memoriam oblivio ,"etusta-
tis aLole\"it; przytocz..yl z nich ustęp o Piaście i o Popielu , a przytoc1,yl tak, le gdy slowa
jego z tem co przed nim ,IJierswa, a po nim ,rincenty rozpowiada porównywamy, dostrze-
gamy IV nich śludy ]Jospiechu i zmian doU'olnyrh . od tego, co przestarzałe podanie glosiło.
DOlknql on owego podal/ia jedynie z powodów genealogicznych, mianowicie aby świetny ród
bohatyra swego, Boleslawa, wykazać. Przodkowie K1'Zywoustego od J/ieczyslawa I POCZ-ą-WS2.y
mieli oczywiście stolirę swoją w Gllie nie, a podanie zwało ich l'ód piastowskim, i wiodło od
CZ,(Jsu upadku Popielów których sied"iby ,Iie oZl/aczalo. Gall miejsra w podaniu nieoznaczone ,
o::,nacz.yl, czasy odlegle od siebie zbliżył i z poi,niejs:..ellli powiązal: poraz pierwszy tedy wy.
rzekł glosem nieledwie urzędowym ze Popiel w G"ie::.rlie mial swą stolicę, i że tu gdzieś
odbywaly się postrzyży"y sYl/a Piustowego, Semowita. Tego w podaniu dawnem, u Jlierswy
i Wincentego w zllpelnuści pr;:;echowaJle1n, nie tylko nie znajdujemy, ale przeciwnie wycw'-
pujemy z 1Iich pneświadczenie, ii podanie to do miejsc i czasów zupełnie innych odnosilo si ę 5).
Od Piasta przemyka się szybko ku Jliec::.yslawowi nasz Gall, uryra-:.nie tylho cel genealogiczny
ścigając. Chociaż atoli tylko po kilka słów rzucił o Semowicie, Leszku i Sem isla wie , widać
z nich jednak że wied:.iał dobrze co to S ą za xia eta i tem bardzie; Itialać sie moźem w tern
... ' 'J ..
miejscu na jego 11Ialomowność 6). Czasy Bolesława Chrobrego zaje..ly mocniej jego uwag :
z nich wydobywa wzory dla swego bohatyra, hrzywoustego, którego d::.ieckiem Marsa nazywa 7 },
I) I. prohem. 2) I. rpist. 'j Ge ta I. 63 u Pcrlza VII. 5Cj. 4) Chron. I. 5. 5) Biel. \\" stęp
kryl. str. 401 - 415. 'J Tamze sIr. 506. 7) II. 3.
1I0numenta Pol. IIi". TOin. I. 49
586
G A L L A
-i mo winie pojedyncze rysy po rozmaitych xięgach l'ozrzllCone wyszukując '), nakreśla wielo-
strOflny i nader cenny obra:. staT/U Polski za tego It;róla 2 ). O Jliec:yslawie II i Kazimierzu
znowu pobieżnie tylko gd:.ienieco natrąca, chociaż ich panowania obfite by/y tV łl'ypadki. Do-
dawał poiniej nieco ze zdaneli. w pierws:.ej l'edakcyi d:.iela swego opusz.czonych, oświadczając
wyraźnie że zna nierównie więcej czynów kl'óla tego, ale zamilcza o nich z przyczyny po-
spiechu 3 ). Jes:.cze usilność wys:.ukiwania wzorów do naśladowania dla swego bohatyra sklanil'
go podnieść niektóre szcz góly z domowego życia Boleslawa Śmiałego, i zajr::.eć nieco trosUi-
wiej w charaJ..ter tego króla e); ws:.ystko imle pocza..ws:.y od J/iec-;yslawa I ai do narodzin
Krzywoustego pokrótce opowiedziaws:.y, zamknqł swą pierwszą xięgę cudem ś. Idziego. n- dal-
szych dwoch xię-gach jll się glównie swoim bohatyrem zaprzqta, kilka tylko począlkowych
rouhialów :cięgi drugiej 5) pamięci ojca jego poświl!.cilvszy. ". tych dWOlh ostatnich xię(j(l('ll
jest główna zas/uga Galla, tu on jest Ilieocenionym pism....em, wniejqcym :ajr:.eć w najwa-
żniejsze sZl:zególy publicznego i domowego życia narodu, które z mniejszym od Wincentego ar-
tyzmem ikrasomoslwem, ale z łlierównie wię-kszem przejęciem się obowi,!z.kami histo,'yka nakreśla.
Skromny wl'eszcie ten mnich, zrobiwszy wszystko co wziętość jego zakonu pod,,;eść mo-
glo w narod:.ie, z:.amilcz.a zlIpełnie swe imię; . chce aby d::.ielo jego, jakiekolwiekby mialo za-
lety, ZJlllJłe było tylko pod imieniem pralatów polskich, którym je poświ ca, zastrzegając je-
dynie klasztorowi swemu wZ.'1lędy It-rólewskie i materyalny poiytek o który się kilkakrotnie
przymau'ia. Czuje on źe historya podnosi sławę xią!.ąt i narodu, ale nie kładzie tego za cel
historyi. Wie ze Olla powinna być mistrzynią r:.ą.d:.ących, i kasze się na to aby xiążęta mo-
gli znale&ć WZOl'y dla sieb;e w jego "ronice. Pojmuje, że jako malarz obok (arb jasnych nie
zaniedbuje dodać cień dla zchwycenia prawdy, tak lei p1'Uwda jest celem histol'yi: jq głó-
wnie ściga i z tem wyra nie się oświadcz( 6 ). Dlatego iJiskup Stanislaw podpadl tlt ściile hi-
storycznemu sądowi; dlatego z.brodzień Btanll Skarbimil' zlIala::l tu należyte uznanie swych zu-
slug. a i o samym królu, dla którego te xięgi byty llisane, powied:.iano tli acz w tonie
usprawiedliwiającym zawsu jednak dobitnie że popełnił zbrodnię rv::.ględem brata swego Zbi-
gniewa'). Tak lllykonawsz.y swe dzielo alltor , pociesza się Iq myślą, że cllOciaiby takowe wyso-
kiemu powolaniu historyi nie odpowiedzialo, da pr .eciei. innym ma/eryał do głębszego i do-
wodlliejs:cego dziejódJ Pulski traklowllłłia. lakoi. kronika jego jest dziś jednym znajpiękniejszych
p011łllikuw, na jakie w ogólności wiek XII tv całej Europie zdobyl się.
Dolychc::.as znane są tylko trzy l'ę"opisma tej kroili";, mianowicie:
I. Rękopis11ł pergaminowy biblioteki ordynackiej Zamojskic". .fest to maly (oliant o 97
liczbowanych A.artach. na l/orych l'ozmaite dziela w fym porządku po sobie następujq: k. ł
do 20 łnf'ipit prologus et liber de uita, statu. conuersacione atque morie potentissimi
rł:gis Alexandri. PorZO/ek: Egvpciorum gentem in matematica. K01liec: Roma caput mundi
I) I. U. 2J I. 6 - 16. 'I) I. 22. 4) L 22 _ 28. 5) 1 _ 8. II) II. 31. 7J III. !5.
KRONIKA.
387
regis orbis scrua rotunui. Explicit uita Alexandri. Karta 20 - 54 Incipit epistola et
ftuedaID preambula tangencia Cronicas Polonorum. Do tej to kroniki odnosi się napis da-
wnej ręki na okladce pierwszej kode.ru: Cronica \"ctus Polonie. Jest to kro'lika Galla, cala
jedną i tą samą r ką we dwie przedz-ialki jak i f'esz./a aJ'lykulów pisana, chociaż inkaust co
kilka karl zmienia się. i jesl to bleds:.y to czarnil'jszy. Ozdoby pisma są częste i staraJme.
Karta 55 Vita s. Slanislai; jest to iywot ten sam który wydrukował \Vincenly Bandlkie przy
kronice Galla. Po :żywocie czytamy: Incipiunt miracula. De Lombardo ł mo itd., cl.ldów tych
,Iie 1vydrukowal Bandlkie; na karcie zaś 74 odwrotnej: Expliciunt dicta fratris Yincencij de
oruine fratrum prellicatorum. U doili tejie jeszcze stronicy: Incipiunt annales a primo chri-
stiano uuce 1\leschone Polonorum et m:ore sua famosa , nomine Dobrawca christiana.
Kończy się ten f'ocznik na karcie 89 stronicy odwrotnej, opisem zdobycia Lwowa przez Kazi-
mierza U'ielkie:ł0 roku łJ-SO po którym dodano: Traska ctiam fuit ibillem. Aarla 90 - 96
lncipit Cronica Ungarorum iuncta et mixta cum Cronicis P.olonorum. Te są główne przed-
mioty w tym koduie, ws:.ystkie jednq r ką w dru!Jiej połowie XIV wieku spisane. Po każdym
z 1Iich są Zllpiski drobne in1lej ręki z samego końca wieku XV i z począJku XrI. Text Galla
jest w tym rękopismie najzupelniejszy. Porównałem go w Warszawie roku ł 848 z. wydaniem
Ba1ldtkiego i róinice u1s:.yslkie starannie wypisalem ; zdjąlem teŻ podobizn z pierwszej jego
stronicy.
II. R kopism Sandka czyli Sędziwoja z Czech/a, jest papierowy {oliant o 945 stroni-
rach, lirwowanych r ką Łukasza GolębioUJskiego (liczba 25 dwa razy powtarza się) pisany
w końcu wieku XV; z-najduje się obecnie w Paryiu w bibliotece xit}fia Adama Cz-u,.toryskiego.
Ua Tla pieru'szej karcie napis z. XV wieku: Cronica Polonorum et alia quc dicitur flores
tem.porum de summis pontificibus et, imperatoribus, in fine inventarium omnium orna-
tuum et librorum eccJesire Gnezncnsis, ex don o fratris Santconis pro monasterio beati
Egid_ij Clouavicnsi. GaUa kronika zajmuje w Tlim s/,.. 2-12 - JU7 we dwie przedziałki pi-
sane. Text r kopi 1nlt teJo tak jest do poprzedniego podobllY. nawet w miejscach popsutych
i niektórych bl daf.h pisarski('h, ie z.daje s:it! iż albo oba jednego i tego samego oryginalu są
odpisami. albo odpisami z różnych v'prawdz.ie kode.rów, ktore jednakie spo/ne mialy iródlo.
Podobiznę wierną wszystkIch tych karl UJ 3"i .qę osob1lą ()p1'awnych posiada Zakład narodou'y
imienia Ossoliliskich.
III. R kopism hejlsberski. Foliant papierow!I o 279 stronicach liczbowanych ręką nie-
dawną. Pisany ozdobnie we dwie przedz..ia/ki roku ł 426 juk mniemał Lengl/i,'h, a według
Bandtkiego ro .lt f 47 I. Początkowa gloska O w słowie Ortum kroniki Jlierswy, wyrobiona
jest starannie, złocistą i bl kit1lą {arbą. Ya dalszych kartach pozostawiano g s/o biale miej-
sca tak na głoski początkowe rozd ialótl. pojedy,ic ych jako tel, ile się zdaje, tła dopiski
i objaśnienia. _Va dolnym brzegu karty pierws:,ej wnies:,czono ten napis gloskami zlocislemi:
Liber magnifici domi Petl'i de Schamotuli Castellani et Capitanei Poznanien. /.,7/. Band/kie
388
G A L L A
bieru ten rok za czas pisania kodexu le90. chociai on u'łaściwie czas posiadania go przez
Piotra z Szamotuł oznar.za. Zawiera len rękopism : aj Kronikę Mierswy. z dopelnieniem jej
zaczerpnionem z kr01liki nrincentego a doprowadz.onem do roku ł 198 mianowicie do osadze-
nia Romana na xięstwie halickiem przez Leszka bialego; po którem to dopelnieniu dolączono
krótką wiadomość o Winl'entym. b) Rocznik benedykiyński od t'. 899 - 1378. ej Kronikę
Galla. d) Rocznik bel.imiennego. obejmują('y zdarzenia z lat -13.30 - 1424. Nie wiadomo
jakim sposobem dostał się rękupism ten do biblioteki w Heilsbergu, zkąd go tei. Iteilsberskim
nazywają. Około polowy zesz/ego wieku Adam Stanislaw Grabowski, biskup warmi,iski , po-
lecił Got{rydowi Lengnichowi ogłosić go drukiem, co też dokonałtenie w Gdańsku roku 1749.
Sam t'ękopism darował Grabowski roku /760 Józe{owi Andrzejowi Zuluskiemu, od którego
przeszedł do biblioteki królewskiej Stanislawa Augusta. . a potniej do biUioteki x-ięcia Adama
Cz.al'toryskiego w Puławach. utytkował z niego jeszcze Jan Wincenty Bandtkie przy wydaniu
swojem kroniki Galla; nakoniec. w roku ł 831 podczas zabrania jedn j l'Zęści biblioteki pu-
law3kiej przez Rosyan zaginął. i dotąd go nie odszukano. Text jego znany jest z wydań
Len!Jnicha i Balldtkiego.
Jest ten text dla nas wielkiej wagi; rozpatrując się bowiem tv t/im przekonywamy się,
źe odpisywany był z bardw starych i dobrych kodexów, ale odpisywacz źle zrozumianą gorli-
wością o religi powodowany, wplatal tu owdzie legendy o świętych, do czasów nie,'ównie
pof,niejszych należące. dla nadania im większej powagi. \ ł-" szc2.ególności co do Galla, usu-
nąwszy na stronę wtrętyoś. Stanislawie, postr:,egamy tu ślady wyra ne pierws-:,ej 1'edakcyi
tej kroniki. !Jożemy to twierdzić tern śmielej, ile ie autor nadmienia sam i nie byl zraZlt
obznajomiony dostaterznie ze zdarzeniami, ale powoli się o nich dowiadywal, i doda wal [10-
źniej lo co opuścił: neque cO"'ptum iter bene cognitum habuimus, sed per illos qui no-
vcrunt p a u l a t i m inquisi\imus. Et a ci d a m u s si quid nimis ignorantcr diximus (II. epilog).
Najprzód tedy postru!}amy znaczną róźllicę tv {ormie samej textu J podanego nam w rę-
kopismie hejlsberskim. Wiele bowiem ro dzialów zaczyna się tu chronologią, która tel i w riqgu
opowiadania tvainy w;!}lqd dla pisarza stanowi. Tak w xięd..e pierwszej rozdz.ic.l 5 poczyna
autor od słów: Anno domini 965 Iicszko ducatum adcptus, Rozdzial 7. Xam anno 10 ł 8
contra regcm Ruthcnorum viriliter dimica,-it (Boleslaus). Rozd;ial 22. Mortuus est Casimi-
rus anno domini ł 0;)8 cui succcssit Bolcslaus filius eius in rcgnum, fHius inquam pri-
mogcnitus ,-ir largus et bcllicosus qui sua satis gesta gcstis prredcccssorum cocquavit itr/.
Jest to {orma rocznikarska: mniej odpowiednia wyźszemu zadanilt krollikarzów wlaśriwyrh, do
jakirlt naleźal nasz Gall. którzy zdarzenia dziejou'c, ze wz.glętllt przyczyn i skutków do siebie
tlaleiące. ciągłą osnową wyłuszczać starali si , bez względu na następstwo lal. Dlalego w rę-
kapismie ordynackim Zamojskir'h i w ręlwpismie Sędziwoja rozdzialy poU'y sze poc2.ynają się
sposobem czysto opowiadawc;ym, mianowicie rozdzial 5. At Iesco ducalum <ldcptus; 1'ozdzial
7 lzitur inprimis inscrcndum est scrici quam gloriose et magnifice suam iniUl'iam de
KRONIKA.
389
rege nuthenorum vindicavit; ,'ozdzial 22. Hiis igitur Kazimiri gestis memorabilibus prre-
Jibatis, aliisque compluribus sub silentio pr:e festinantia reservatis, vitro terminum finienti,
finem terminemus et scribenti itd. Z tejże samej przyczyny zncwhodzimy w tych rlJ.kopi-
sm ach w rozdziale 6 i 26 powypuszczane lata które w rękopismie hejlsberskim w tych wła-
śnie miejscach znajdują się, a samo opowiadanie więcej zaokl'aJJlone. To tedy wahanie się
między rocznikarską a kronikarską formą w rękopismie hejlsberskim, a stanowczość IV obrani II.
drugiej którą w rękopismie Zamojskim i Sędziwoja wid:.imy, zdaje się wskazywać dość wyra-
źnie, iż tamto jest wcześniejsza, to zaś poźniejsza redakcya Galla kl'oniki.
\V xiędze drU!Jiej rozdzial 9ty o pacholę('twie Bolesława Krzywollstef}o, i 20ty zawiera-
jący przepowiednię o nim jest wedlug wszelkiego podobieństwa poźniejszem rozszerzeniem textu,
i lUatego te:!. oba te ,'ozdz.iały nie znajdowaly sil! w "ękopismie hejlsberskim. Dodając autor
pOŹ11iej rozdział 9 musiai td zamzem zmienić w rozdziale następnym pierwotne wyraŻenie
pueri BolesJai; jakoż w "ękopismach Sędzill!oja i Zamojskim zna('hodzim w miejscu tem pro-
sty zaimek eius.
Najwidoczniejszy jednak ślad podwójnej l'edakryi Galla kroniki przechował się w xiędze
drugiej, przypisanej Pawiowi biskupowi k1'llsz.wi('kiemll, Móry roku I/lO żyć pr;:;estal. Skarbi-
mir wojewoda krakowski, wierny towarzysz wypraw Boleslawa Krzywollstego, i bez wątpienia
jeden z pirrwsz-ych wojowników swojego c asu popadi u króla tego tv podejnenie. jakoby chcial
sięgać po koronę, zaco z.chll'ylany wstal i ukarany oślepieniem (D/ug. Ilist. Pol. IV. 409).
Stalo się to teedlug roczników Sędziwo ja z CMchla roku -Ił /3, zaś wedlug Dlugosza dopiero
w roku /117. \Ved/ug textu ltejlsberskiego Gall nic nie mówi o Skarbimirze. Tymc:asem w
texcie podal/ym Ilam tv rę-kopismach Zamojskim, i Sł:.d:,-iwoja zllac/wdz-im dwa l'ozdzialy 30 i 51
poświęcone wylqcz'lie Skarbi mirowi z tym, jedllakie dodcltkiem, któl'Y r!amacalnie tvskaz.ywać się
zdaje na ]Jrz!l!Jodę z lat Ił /5 - ł /17: Hoc non ideo de Scarbimil'O recitamus, ut eum
in aliquo SllO domino confcramus; sed ut \"el'itatem historiro tenc:nnus. Sie mógl tej
okoliczności wiedz.ieć Gall tV ,'oku //10 tv kllkym xilJ.1ę drugą k,'oniki swojej Pawiowi bisku-
powi kruszwickiemu p"z!lpisywal, i dlatego niema o niej w;:,miallki w rę-kopismie hcjlsberskim;
ie zaś jest ona tV rękopismal'h Zamojskim i Sędziwoja , wypada wił:.c z tego wniosek oczywisty,
iż rękopisma te podają nam te.d redakcyi poi.lIiejszej, ktÓra dopiero po roku ., 115 lub nawet
ł /17 byla układana.
Trzecia nakolliec ,tlę.ga wecllllf} rękopismu Itejlsberskiego kOliczyla się ,'o:.d:,ialem ., [) i tu
teź dau'llą już ręką doloźono siowa: hucuslJ.uc Gallus; to zaś co od tego rozdzial,. począwszy
w I'ękopismach Zall/ojs/.im i Sędzill'oja :.nachod:,im, dodal aulor poiJliej, po roku 1//3 lub
ł 1/7, odrzuc-iws:,y siowa: quia Ca:>sal' cum sati cupiosa cnnfusione ad propria rcmca\"it,
dla snadnicjs:,ego zWiqwllill 0poll'ieclz;all!fl'h :.darze1i z dals:.;.emi d:.iejami. Obszerlliej o tem mó-
wiłem tv moim \Vstępic krytyc:.llym do d;:,iejów Polski str. 4-$.
Chociai od czasu jal. tv Polsce 'lka:..ała się kronika lnllcenlcgo, syna Kadluba. kronika
590
G A L L AKR O N I K A.
Galla szla w zaniedbanie. i coraz rzadszą stawala się. :.nali jq jednak roz.maici pisarze.
i ulbo powolywali s-i na nią tlIyra. nie . albo też ustępy z niej niekiedy od słowa do sluwa
przytaemli. n' XIV wieku znali ją i wypisYll.!Uli Jan '&lązak i bezimiennyalttor tak zwanej
Chronica principum Polonire. wydl'llkowani u Sommersberga Sil. rer. Script. Lipsi:e 17.29
tom l. str. 1 i tJ, i u Sten:-la Script. rer. Sil. we \Vroclawiu 1833 tom l. str. ł i 38.
\r XV wieku znal ją Jan Dlugosz 1j . w .ITI Jlarc-in Krom er , llnrtlomiej Pap rocki ł 1nm,
a Sz.cu:.s-ny Herbu1't na początka wieku XrII zamier:,ał ją nawet drukiem ogłosić "l). Szkoda
wielka, źe zamiaru swego n-i e przywiódł do skutkll.
Pierwsze tedy wydanie jej uskutecznil dopiero Gotfryd Lengnich z rękopismu lleilsber-
skie!Jo, pod napisem: Yinccntius KadluLł..o et Jlartinus Gallus scriptores historire PoJona"'
vetustissimi cum duobus anonymis ex ms. bibliothec:e episcopalis hcilsbergensis editi
Gedani 1749. Przedrukował je Wawrzyniec bIitz.Jer w dziele: Histol'iarum Poloni:e et ma-
gni ducatus Lithvani:e Scriptorum Collectio magna. Varsavire ł 769 w tomie III str. 42 - 76
Nasteynie Jan Wincenty Bandtkie z polecenia Towarzystwa Przyjaciol Nauk warsza-
wskiego wydał ją krytycznie z dwoch rękopis mów : heilsberskiego i Sandka. pod napisem: :\lar-
tini GalIi Chronieon. Yarsa"i:e 1824.
Jt'ako-niec Jan S::Jachtowski doktor filozofii i były kIlstos biblioteki Ossoli1is/d,ch we Lwo-
wie spor..,ą,dzil nowe, krytyczne wydanie jej, umiesuozajqc je w zbiorze percowskim: . Ionu-
menta Germani:e historica tom. XI, Scriptorum IX str. 418 - 478. Praca jego We Lwo-
wie doko-nana ulegla niejakim :lIIianom w Berlinie, gdzie R. Koepke i sam J. H. Pertz nie-
które uwagi swoje pododawali. Do tego wydania udzielilem mu odmianek czyli wm'yantów
-ubranych prz.ezemnie z rękopismu pergaminowego biblioteki ordynacliiej Zamojskich. tudzież
niektórych moich postl"Uźeń nad tym rękopismem , i jego podobizny.
Tento perfJaminowy bibl-ioteki ordynackiej Zamojskich rękopism , ktÓl'y ,'oku ł 848 w \.far-
sUlwie rozpatrywalem , tudzież ręk.opism Sędziwo ja z Czechla który przez d/Ilgi czas mialem
u siebie, byly mi w wydaniu niniejszem we wielu wZ{Jlędach główną podstawą, stosując si
wszokie do nich, uwzględniałem teź z powyższych powodów więcej nH moi poprzednicy te.xt
r{kopismu hejlsberskiego, z.nany mi z wydań Lengniclw. Bandlkie!Jo i z rękopismiennych Łu-
kasza Golębiowskiego wypisów, udzielonych mi przez r-wigodnego Lelewela. Rękopuma te OZIW-
czam głoskami poC""..,ą,ikowemi Z. S. H.
Co do pisoumi trzymałem się tej zasady co i wydawcy hanowers('!/, j prosie e tudzież
ci w wyrazach sen tencie , amicicie i tym podubny('h zmieniałem na :e i ti według leps:,ej
laciny, która w wie/m Galla byla dość powszechną.
') Uisi Pol I. 9. II. H/I. 19;) itd. 2) Hi t. Pol. Yinccnt. Kadi Dobr. 1612 pr:ef.
Iiii e...
GALLI
CHRONICON.ł)
lab01'is opifici, subsequent-is scriptor opusculi
sllpm montem Syon Domini sanciorum gt'egi
commisso vigilanti studio speclilań, ac de vir-
Domino JI(artino g ) Dei gralia Sllmmo ponti- tlite in virtutem gradiendo Deum deorum {acie
5 fici, simulque Symoni, Palllo, .J1allf'o, Syro- I ad (aciem contemplm'i ł ).
siaD 3), Deo dignis ac veneralldis pont ificibus I l\ i vestra auclorilate sllffultllS, patres prreti-
Poloniae regionis, nec non eliam cooperatori Illilati, veslrague opitulatione (,.etus flerem, meis
SIłO, vene,.abili cUllcella,.io Jlicltaeli, Ca>ptiqIlB. v;,'jbus in vanum tanli ponderis onus subirem,
ThCIPIT EPISTOT..A ET QUAEDA:\f
PRAEA1tIB"LLA T ANGENTIA CRO I-
CAS POLOXORC:\! HOC JIODO.
Pr1.ed1.ialka I, rvieru 1 Incipit. .. . hoc modo. niema II i S. - 5 simulque. simu. H. - PrJ.ed.
II, wieru supra. . .. commisso. supra montem spondiam sancti Gregori misso II.
t) Tytuł ten dodałem.
g) Głoska I. oznacza tu :Marcina arcybiskupa gnieznieńskiego I jak to już uwatał
Lengnich w przedmowie do wJdania gdańskiego.
3) Biskupi tu wymienieni siedzieli na swoich stolicach \V porządku następującym:
1[arcill arcybiskup guiezuieński r. 109 t 1118 (Długosz Cat. archiepp. ms. 619 k. 45.)
Szymon Lidkup płocki r. 1108 t 1129 (Łubieński Series epp. str. 64.)
Paweł biskup kujawski . r. 1098 t 1110 (Dług. Cat. epp. ms. 619 k. 101*).
Maur biskup krakowski. r. 1109 t 1118 (Dług. Cat. epp. ms. 619 k. 9.)
Żyrosław biskup wrocławski r. 1100 t 1120 (Dług. Chron. epp. Vrat. ed. Lipf. str. 10.)
Z tego widać że Gall poświ cał im swoją xięgę między wstąpieniem :Maura na bi-
skupstwo krakowskie roku 1109 a przed mierci l>awła biskupa kujawskiego roku 1110,
a zatem najpodobniej na początku roku 1110.
4) Illich sangalleński Berno I poźnil:j opat w Rcichenau, piszący około roku 1014,
zaczyna dziełko swoj e De CO'TlSO'Tla tonorum dicer$itate temi:! słowami: Berno g r a t i a D e i
Abba I dilct.tis$imi8 in Chl"isto filii.s Purchardo et Ket''1.mgo d c v i 7' t u t e i n v i r t u t e m diatin&.
proficere, ut De um Deorum in Sion 'Calcant conspi cere. Pe.zii 000. diplom. 1. 196.
.} W dziele Damalewicza: Vitae Vladislaviensium episcoporum Crac. 164 str. 105 podany rok
śmierci PawIa 1111, jest blftdcm widocznym. 'Ilówi bowiem !am aulor le w roku 1 t 98 był jul Pawel
biskupem, i ie tylko 12 lat siedział na stolicy, musiał wi c umrzeć roku 1 t 10 a nie t t II, jako! w tym
ostatuim roku siedział jui na stolicy Baldwin, jego następca.
392
G A L L A li. R O X I li. J X I Ę G A I.
et cum {ragili lemho periculose tantam requoris I murmurare-nt invidiosi detractores. El quoniam
immensilatem introirem; sed securus naula po- {orluna voti compos vos {autores obluler;t iu lre
terit in navicula residens per undas Ba'v;enlis "el, dignum duxi tantos t'iros inserere quasi
{reti nav;gare, qui naUClefll1n habet perilum, cronicll serie;. restro namque tempore virtut;s-
qui scit eam cerlam ventorllm et syderum rno- qlle precibus pret;osis illustravit Deus Poloniam 5
deramine guhernare. lYec malu;ssem quoquomodo Bolez.lavi tertii gestis memorialibus et {amosis.
tantre caribdis nau{ragium evilare, ni libllisset Et cum f1Iulta et magnifica vobis gesta prreter-
vestrre karitali meam lIaviculam vesl/'i remigii mittam drgenlibus quredam tamen suggerere
gubernaculis sub/erure; nec de lanta silt'arwll subsequenler posteriorum memorice non dim;l-
densitate ignarus vire potui$sem exire, ni veslrre tam; sed ad prresens vos UIIO ore, una lallde tO
henignilati placu;ssct cerlas milti melas inlerius unanimiler unanimes unanimlls, et quos indisso-
aperire. Taniorum ergo rectorum aml1liclllis ;11- lubile carilalis vinculum clnlleclit, flostris quo-
signitus portum subibo securllS, vcnlurllllł lurbi- gue pra:coniis adneclamus. Dignull"t est etlim,
nibus expedilus; nec dubilabo lip-p;s Illlnillihus ut rerum eliam geslis illsliterant pra:notari,
viam incognilam palpilare, cum cognoL'erim re- quos divina gmlia {acit donis carismalwn ipsis 15
clorum oculos prrecede-nliwn luce lucidius c1l0- principibus p1'incipari, cibi quorum dispensaliollc
rusca-re. l cum lales prremiserim causidicos subditorwn quod capacitalibus cadeslis alimoilice
de{ensores, flocipendam, qllidquid tIIllsilando fidelibus erogalw', eorllndem palroc;n;i nosirce
Prr.edr.. I wiers:o 1 fragili limbo periculo;;e. tak mial i S. lecJ. poprawii: f. limbo p.; lembo pc-
riculose fragili 1/. - tantam. tanta H i S. - 5 eam. ea H. - cerłam. cecitas Z; tal. mi(11
i S. ker. poprawil certas -- 1:2 erg!>' igiLur /l. - insignitus. insignius S. i Z. - U lippis
Iwninibus ,iam incognitam palpitare. laxis 1mbg (lumilJibus) ing. palpi'are H; laxis velia viam in-
gredi wyd. Cd - 17 causił.licos. causidicus II - 18 musitanJo. ir. usilando Z.; tak mial i S.
lecr. po;'"ie! poprawii. Lelewel mniema ie tn.eba c:;,ytać usitato, rozumie si{! modo lub morc -
Prr.edr.. II, wier r. 4 cronica seriei. cronicam scriri lub scriri II. - 6 famosis. fauosis Z_; tak
mial i S. ale poprawił - 8 tamen. tij li; tn Z. i S- - 9 subsequentcr. subsequentium lI. -
dimittam. obmittam H. - tO una laude. niema Il. - 12 nostris. vestris H. - 13 adnectamuS'
annectam H_ - Dignum.... tueatur. W ten spollób jako tako d(Jje się naprawić to r.e]/$ule
miejsce. Wyraz. donis potulony lu jest tylko r. doltlyslu Per!r.a, w rękopismach bowiem jesl de
hijs_ ClJle lo miejsce tak opiewa w r{!l.opismach: Dignum est enim ut rerum etiam gestis instita-
runt pramotari, quos divina gratia facii de h)-s carismalum ipsis principibus principari, libi quorum
dispensatione subdiłorum quod apacitatibu crelestis alimonis fidcles erogatur, eorundem patrocinii
nostróe pusiIlanimitatis opusculum suffragio tueatur. Z. Tul, samo ma S, r. tq tylko ró:łnicq:ie
prr.y wyrar.ie gestis dodano na brzegu: vestras dignacioncs prenotemus; r.reu/q r.amiasl ilJstita-
runt ma institarim r. przemar.anq zglollkq in; r.amiasl alimonis ma alimoniis; a zamiast patrocinll s
ma patrocinii. liakoniec rękopism H wedlug Bandlkiego tak ma to miejsce: Dignum est enim ut
rerum etiam gestis institeram próeno!ari, quos di\ina gralia facit de hijs carismalum ipsia principibus
principari tibi quorum dispensatione subditorum quod apicibus crelt'JOtis alimonire fidelibus el'ros a -
tur I eoruodem patrocinii nostrre pusillanimitatis opusculum lueatur.
G A L L AKR O l'\ I K I X I Ę A I.
393
pllsillanimilalis opuseulum suffragio luealltr.
l)'am quos Deus ordinavil tanio privilegio digni-
tatis hominibus eeleris prreminere, opor/et eos-
dem sLudiosius singulorum uli/ilalibus et neces-
5 silaliblis prrevidere. Tgilltr ne viles person re vi-
deamur t'ani/alis fimbrias difa/are, eodieellum
non 1Ioslro deC'ii:vimus, scd veslris nominibus
ti/lIlm'e. Qlioeirea la udem huius ope-ris et /10110-
rem huius palrire principibus aseribamus, 110-
10 slrum vero laborem laborisque talionem vestrre
discre/ionis arbitrio fiducialiter eonunillamus.
Spił'i/us sa cti gra/h., qure vos dominiei gregis
pasfores ordillavit, tale suggeral consilium ve-
sLrce men/i, qlta/enus princeps digllU det munera
t:I promercnti, unde t'oMs honor, sibique gloda
pro{erellfi. Sempcr gOlidcle, nobis openrple
{ave/e.
EXPLICIT EPISTOLA,
conflent auri congericm
in humanam effigiem ,
Quam mittant sancto propere,
fiat ut eis prospere,
yotumque Deo voycant,
atque firmam spem habeant.
Aurum ilico funditur,
effigies efficitur,
quam pro futuro filio
sancto mittunt Egidio.
Aurum, argentum, pallia,
donaque mittunt alia ,
,'cstes sacras et aureum
ćalicem sat ydoneum.
Nec mora, missi properant
per terras quas non noverant,
prretereuntes Galliam
pervenerunt Provinciam.
:\li<.8i mUIICl'a profcl"i.nt,
momlchi grales refenmt;
causam narrani ilineris
et qualilatem operis.
Tunc monachi continuo
iciunaverc triduo ;
et dum agunt ieiunium,
maler cOllcepit filium;
Et pro vero pronuntiant,
quo d missi sic imcniant.
l\lonachi rem recipiunt,
missi redire cupiunt,
O
I CIPIT EPILOGUS.
15
BolezlavLls dux incliłus,
Dci dono pl'ogenitus,
hic per prec€s Egidii
sumpsil causam cxordii.
Qualiter istud fuerit,
si Deus hic annucl'it,
possumw; vobis dicf>re,
si placeat addiscel'e.
Relalum est parentiLus
successore carcntibus,
50
Przt'd I. wiel'u 4. sinRulorum. Ca3terorum 1/. - fi viIes. viIi ter 1/ - 8 honorem. honore 1/.
- ta siLique. in II_ - t8 ["plici! epi:!tola Incipi!. Sequitur II. - 20 epilogus. epiłogum Z
i 1/. - W tern mi j.,cu ma Z dopisane na boku farbą c erwoną te słowa: Prologu9 tertii libri.
- 2\ dux. rex II. - 23 hic. niema H. - Pned _ n, roieru ł conflent. tak mial i 5, ale
poprawił na conflant. - 2 humanam. humana Z i II. - :> pl'opere. pape H - 4. Fiat....
prospere. n iii! fiat pro pe II. - 2 ł causam. cassam S. - 23 continuo. comi\-io Z; tak miał
i 5, ale poil/if'j poprawil_ - 24 il'iunavcrc. ieiunare Z i II. - !7 pro vero. pu'o S. pro puero
II. - 28 inveniant. fucI'3nL /l.
110numenla Pol. /list. Tvm. l. 50
594
cA
GALLA KRO [KI XI GA I.
I gratia cuiusdam gloriosissimi ducis ac victo-
riosissimi nomine noIezIa\'i. sliIo puerili po-
tius exarare, quam ex toto posterorum memorire
nihil notabile reser'iare; ob hoc ełiam ma-
"\ime, quod Dei dono precibusque sancti Egi-
dii natus fuit, per qucm, ut credimus, Lene
fortunatus semperque victOl'iosus extitit. Sed
quia regio Polonorum aL iłineribus peregri-
norum esl remota, et nisi transeuntibus in
nusiam pro mercimonio p \Ucis nota I), si bre- 10
\'iłer inde disseratur , nuIli ,-ideatur absurdum,
et si pro parte describendo totum inducatur;
nemo rcputpt onerosum. I2'itur <lL aquiIone
Polonia septeCltrionalis pars est Scla\'onire,
qnre habet ab oriente Busiam, ab austro [n- 15
gariam, a subsolano :\Iora\'iam et Buhemiam,
aL occidcnte Daciam et Saxoniam coIIatcraIes.
IXCIPIr: T CRO:\"IC.£ ET GEST A DrCC:\I Ad mare autem seplcmh'ionaIc ,-el anphilrio-
SIYE PRI CIPLM POLO:\"ORDI. nale trcs haLet affines barbaro rum gcntiIium
Primo prohemium. ferocissimas nationes, Selenciam ), Pomera- 20
Quoniam orbis terrarum in uni\"ersitate nam et Pruziam, contra quas regiones Polo-
spatiosa a regibus ac ducibus pIurimis pll1ri- norum dux assidl1c pugnat, ut eas ad fidcm
ma memoria digna geruntur, qure fastidiosa com-ertat; sed nec głauio prredicationis cor
negligentia philosophorum, forsitan inopia, eorum a perfidia potuit rcvocari, nec gladio
siIentio conteguntur. operre pretium duximus iugulationis eorum pcnilus vipperalis proge- 25
quasdam res gestas Polonicorum principum, _ nies aboleri. Srepe tamen principes eorum a
Transeuntes Burgundiam
rcmearunt Poloniam.
Ergo gra\'em in\'eniunt
ducissam quando ,'eniunt.
Sic pucr iIIe nasciłur,
qui llolezla\'us dicitur,
quem Wladislaus genuit
dux, sicut Deus \'oIuit.
Geniłri'\: Iudith nomine,
fatali (orsan omine -
Iudith saluta\'it populum
per Holofernis iugulum -
Isła prperit filium.
triumphatorem hostium,
de cuius gestis scribere
iam tcmpus est insistere.
11
Pn.ed:o. I, wiersz, 8 sieut. sic 11. - J I Judilh. Angclum Jutlilh S z.rrpewne l.amiast iugulum J.
- 1 Holofernis. lIoloferni S - iugulum. niema S - 13 Isl-a. Ila S - 18 cronicre. tak milll
t S; ale poprawil na cronica. -- 1ncil'iunt.... primo. niema 11. - 2; digna. niema Z i S.
- gcrcntur' gerunt II. - 2 ł philosophorum. plurimorum 1/. - Pnellz.. II, wieru 2 puerili.
"iema H, lec:ł. mi"j. ce prólne ;;,ostawiono -.ł. notabile . mutabile Z. S i 11. - 6 ut. uo Z;
niema S. - 10 Rusiam. Russiam ma sow.ue II. - 11 disscratur. deseralur Z i S; desja H. -
12 pro parte dcscribendo. d. pro p 1/. - 14 Sd2,.onire. tllk mial i S, ale poprawilTla Słavonire.
- 18 vel anphilrionale. niema1l_-20Pomeranam.PomoraniamlI.-2IPruziam.Pl"usiam S;
Russiam li. - 2ł nec. nisi S.
') Całkiem przeciwnie mówi o Polsce Edrysi u _Jaubcrta Geogr. Paris 1840 II.
880 i 389. 2) Girtler w lndex lect. Cniv. Crac. z roku 1823 okazuje że pod Sclcncyą
rozumiał autor krain!; \Y cIetów czyli Lutyków, u żywociarza Ś. Ottona nuzwanł1 Lel/.ticia.
,
GALLA KRONIKI XII;jGA I.
::;9
duce Poloniensi pr<.elio superati, au baptismum
confugerunt; itemque colIectis \"iribus fiuem
christi.:mam abnegantes, contra christianos
bellum denuo paraycrunt. Sunt etiam uHra
5 eos et infl'a brachia amphitrionis ali:e barbar:e
gentilium nationes et insul:e inhahitabiles, ubi
perpetua nix est et glacies. Igitur terra Scla-
\"onica_ ad aquilOllt'm hiis regionibus suis par-
tialiter di\"isuris siye cOllstituturis existcns,
10 a Sarinaticis qui et Get:e YOCantuf in Da-
ci3m et Saxoniam terminalur , a Tracia autem
per Ungal'iam, Hunis qui et Cngal'i dicunlur
quondam occupatam, descenucndo per Ca-
rinlhiam in Ba\"ariam diffinitur; ad austl'Um
15 "ero im.ta lUare IIIcditerraneum aL Eppyro ue-
l'i\"am!o per Dalmaciam, Crovaciam et Hystriam
1iuibus mal'is .\.urialici terminata , uLi Yenecia
et Aquilcia consistit, aL H .talia sequeslratur.
Qu:e rcgio, quam\"is multum sit ncmorosa,
20 auro tamell et argcuto, pOlne et carne, pisce
et melle salis est copiosa I et in hoc plurimum
aliis pr fel'l'llda J quou cum a tot supra dictis
gentibus et christiallis et gcntiliLus sit \"alla-
ta, et a cunctis insimul et a singulis multo-
tiens impugnata, nunquam tamcn ab ulIo fuit
penitus subiugata; patria ubi aer salubris J
ager fertilis l), silva mclliflua J aqua piscosa,
militcs bellicosi, rustici labo rio si , equi dura-
Liles, boves arabiIes, vacc:e lactos:e, Q\'es la-
nos:e. Sed ne digressionem nimium prolixam
fecisse videamur , ad intentionis nostr:e pro-
positum re"ertamur. Est autem intentio no-
stra de Polonia et de uuce principaliter Bole-
zlao desCl'ibere, eiusque gratia quredam gesta
pr decessorum digna memoria recitare. Kune
ergo sic ordiri materiam incipiamus, ut per
radicem au ramum 3rboris ascendamus. Qua-
liter ergo ducatus honor generationi huie ac-
ciderit, subsequens ordo narrationis intimabit.
LI BER PHDIt:"S.
1. De duee Pop clone dieto 'l) Chotisco.
El'at namque in ci"itate Gneznensi, qwe
nidus interpretatur Sc1avonice, dux nomine
PopcI, duos filios habens, qui more gentili ta.
lis aJ eOl'um tonsuram grande con"i\"ium prre-
Przed?. I, rv;ern 1 Polonicnsi. Polonie /l. - i pcrpetua. perpetue II. - 9 di,-isuris si\'e con-
slitutul'is. t.!i\-isi,-is sim conslilulivi", S i /l. - 10 Daciam. Duciam S. - 1 t terminatur. termi-
nanlur Z i S. - 12 lIuuis. buius Z i S. - lIlIIlis .... occupatam. niema /l. - 13 quondam.
condam S_ - Carinlbiam et Ba,-ariam. Cborinthiam et Banriem H. - 16 CrovacialJl et 1I)'slriam.
SI:rouaciarn c. IIisl,-jam li Stromaciam el Ish-iam 1/. - ł j At.!I'ialiei. Ah'ialici Zi tak mial pierwotnie
i S, ule pUf/relwil - Ycnccia et Aquilea. Vcnacia ct Aquilcgia 1/_ - 20 et arl)cntoł arsento
l i S. - et carnc, cal'ne 1/ - 1 et meIle' mclle 1/. - 2 quod cum. qUa! etiam cum /l.-
Pr:.e(l., II, wiersz;:; pall-ia niemall - 4 ager. terra li_ - tO principaliter B"Iezlao. Bolcslao
princip;lliler 1/. - 12 Pl-redccessorum. I'rret.!ccessOl-is S. - memoria. memorire /l. - 15 gene-
rationi. tllk ma u.yra:'llie l i S; cognatiolli llumltkie i Lengnich. - 16 intimab;t. inlimaverit /l.
- 18 Liber primus. "iemu 2. S i II - 19 1.. Capi:ulum Pl'imum Z i Si nicoma H. - dieto.
des Z; dctus S i IJuIIIUkie domyśla s; że powinllo być rlcductus albo ductus. - Chosisco. Cho-
sz .slo H_ - 21 sclavollice. tak mial pierwotnie i S, ale poprawil na sla\"ooiee.
I) SalI. J ug. 17. 2) Pertz cz .ta dictU8 i objaśnia że to znaczy t 'le co laudatUł
lub benedictuB.
396
GALLA KRONIKI XI GA I.
para..it, ubi plurimos suorum procerum et
.amieorum im.itavit. Cootigit autem ex occulto
Dei consilio duos illuc Lospites advenisse,
.qui non solum ad comivium non im'itati, ve-
rum ctiam a civitatis introitu cum iniuria sunt
-redadi. Dui statim ci,'ium illorum inhumani-
tatem abhorrentcs et in suburbium descen-
centes, ante domunculam arał.oris pr:edicli
ducis pro filiis com.ivium facientis forte fortu-
na devcnerunt. lIle vero bon:e conpassionis
pauperculus hospitcs ill os ad !>uam clomuncu-
łam invitavit, suamque paupertałcm eis beni-
gnissime pra!sentavit. At illi pauperis invita-
tioni gratanter inclinantcs et hospitałitatis tu-
gurium 8ubeuntes; Rene, inquiunt, nos adve-
mue galldeatis, et in nos/ro adVenlll bOIlorom
popiam, et de sobole honorem et glonam habeatis.
2. De Pau lilio Chosischollis.
Ęrant enim bospitii domestici PazŁ filius
Chossistconis et uxor eius Hepca vocabulo
nuncupati, qui cum magno cordis alTectu pro
po se IUO hospitum necessitati ministrare
sathagebant, eorumque prudentiam intuentes.
secretum si quid erat cum eorum consilio
perficere disponebant. Cumque de more rc-
sistentes colloquerentur de plurimis, et pere-
grini an ibi potus aliquid habeatllr inf{uirerent,
ara tor hospitalis respondit; Est, inquit, michi 5
vasculum cervisice fermelltalre, quam pl'O ecesa-
ne filii quem kabeo unici tondet/dct prreparat'i,
srd quid prodest hoc tantillwn? Si libeat ebiba.
lis. Decreverat enim rusticus iHe pauper, quan-
do dominus suus dux pro filiis convi,.ium p :e- 10
pararet - nam in alio tcmpore pr:e nimia
paupertate non posset - aliquid obsonii pl.O
!\UO tondendo parndo pr:pparaI'C, et quosdam
amicorum et pauperum, non ad pranclillm,
sed ad gentaculum invitare, qui etiam porcel- ta
lum nutrie bat , quem ad ilIud scrvitium reser-
vabat. Mira dicturus sum, scd quis valct Dei
magnalia c0£itarc? vel quis a udeŁ de di\'inis
bencficiis disputarc '! qui łcmporalitcr paupe-
ris hurnilitatem aliquotiens exalt t, et hospita- o
litatem etiam gentiliulll remunrrare non recu-
saL. Imperant igitur cum hospites securi cer-
visiam propinari, quam benc nm'erant potis-
sando non dcficere sed aU3CfI; usquc adeo
PT7.ed.. I, wieru 1 prmparnilo Pl';pparabat Z i S. - 4 non Invi/ati, im.ił. m:iit! wS7.y.,lkie Tr"opi-
sma. - 6 inhumanitateln' inbumaui!ate II. - 11 illos. praedictos H - su:un. pJ'opl'iam II. _
13 illi. iIIe H. - inv;ta/ioni. invilationem H. - 17 houorem. hor_ mi,,1 pierwotllie S, ale r o -
prowinu dal :Clwc.ek i napisnl na bf'IIf'(Ju honOl'is_ - 19 2. Capitulum 2 S; Capitulum IW br:ce-
gu mimą Z. - Pazt. Past S - filio. et f. H. - CllOSisdlOlI'Sl Chosl.)"szkonis H; I'ohosfis.:ionis
Chron. Princ_ u Svmmnl5b_ l 10 - 20 hlJslJtii. hO!ll,itio H_ _ domesli,'i. dOD1ali..ii S. _
Pad. PallI) S, II rvy.,kmh(lI/ą gluską o - I ChossisŁ..ouis. Chosissła'ollis S; ChO 1iS7l'onis H.
- Repca. Rel)!a S - 2 nuw'ujmti. mmcupala IIIml S, le(';, pupr(lwil _ 2 £ eorIJmql:e. qui co.
rum II. - Prr.ed.. II, wiau I q'lid. qllod H, - 2 de mOI.e resist,'nt,>s. d. In rCS('iclltl'S H; ad
mcnsaffi residentcs Ch 1'011_ Princ u SCJlnllle",b l_ 16; rl'sident s a,J rr('n am u ....le(l:.lu SS I_ 45.
- .4 ali qUi d . T,jemu H - 7 torod..nda. ton",.nd;am Z S , II; - 12 ObSOlli" obsonłi Z; oLsl'nti S.
- 19 J1auperis. paupcrum Z ; S - tcmpor.litl'l'. I._x:łll-lt. lJallJler's bumihtatem tempua!
aliquof'les H. - :! eum. em Z; tllk mu(1 i S. clle pUflTtlwiuc:& 'u .ek1-dlll_ _ bospi!cs. hospiLas
mial S, ale poprawll nu bospi iLu . - 2;) pohssando. prLis3lll.lo S; polisando H.
tALL.\ I\n01'\IKI XIĘGA. I.
397
.cnim crensse fertur Cer\"lSla, donec vasa I Pazt Chossistconis viribus et retate crevit, et
mutuata repIerentur omnia et qu:c ducis con- de die in diem in augmentum profirere pro-
vinmtis imenere vacua. Prrecipiunt et porcel bitatis incepit, eotenus quod rex regum et
lum supradictum occidi, uncJe decem situlre, dux ducum eum Polonire ducem concorditer
5 Sclavonice eeb,'i, mirabile dictu, memorantur ordinavit, et de r('gno Pumpil cum sobole ra-
adimpleri. Visis igitur Pazt et Repca miraculis uicitus extirpavit. arrant etiam seniores an-
qure fiebant, aliquid magni prresagii de puero tiqui, quod iste Pump il a regno expulsus,
sentiebant, iamque ducem et convivas im-itare t lUtam a muribus persecutionem patiebatur,
cogitabant, sed non audebant. nisi prius p-e- quod oL hoc a suis conscquentibus in insulam
tO regrinos hoc in'luirant. Quid moramur? con- transportatus, et ab iIIis feris pessimis iIluc
sili o itaque hospitum et exhortatione dominus transnatantibus in turre lignea tamdiu sit de-
eorum <lux et convivre omnes ipsius ab agl'i- fensus , donec prre f(f.torc pestiferre multitu-
cola Pazt invitantur, neque rustico suo dux dinis interempt:c ab omnibus derelictus, mor-
invitatus condescendere dedignatur. l\"ondum te turpissima, monstris corrodcntibus exspi-
15 enim ducatus Polonire era tanłus J neque prin- ravit. Sed istorum gesta quorum memoriam
ceps orbis tanto faslu superbire tumcscebat, oblivio vetustalis abotevit, et quos error et
nec tot cuneis rIientcIre stipatus, ita magnifice )'dolatria defcedavit, memorare negligamus,
procedcbat. Inito de more convivio, et ha- et ad ea recitanda J qure fidelis recordatio me-
bundanter omnibus apparatis, hospites illi minit, istos succincte nominando transeamus.
20 puerum totonderunt, eique SemO\-ith vocatu-I ScmO\-ith ,ero principatum adeptlIs , non ,0-
lum ex prresagio futurorum l} indiuerunt. luptuose ,'et inepte iu\'entlltem suam exercuit,
sed usu laboris et militiro, probitatis famam
et honoris gloriam acquisivit, atque sui prin-
cipatus fines ulterius quam aliquis antea dila-
25 Hiis itaque peractis pucr S('movith, fiłius ta\'it. Cuius loco deceuentis Lestik filius eius
3. De duce Semov-illwii qui dicitur ::;emol';l},.
filio Pa7../.
Pr ed:r._ I, wiern 6 Hl'pca. R"pta S i II. - 7 pl'aesag i. w H mo e być c:.ytnne i praesligii.-
12 ipsius "iemu H_ - U invilalus comlescer.dcre d digflalur. c. d. iuvilat(ls II - t8 procede-
bal. procedcbanl Z i S - Inilo. pulo 11 - 23 3. niema Z i II; capiMum S. - Semo-
vithaii. Samovilhay Z; "iema H_ - qui dit'llur. te Bluwa micll i S, ale pr:ł.ema:ł.ul; niema ich
II - H filio PaLt. niemc, II. - Pr ed:. II, wiers; 1 ChrJssistcoliis. ChO!;siscoms S; Choszysco-
uis H. - et de' de H. _ 3 iuccpil. Cl'JJlt H. - 4 ducum. niemo H. - 5 PumpiI. lak
mini i S, lel:7. puprclIł il na POpiCI. - i islc. isll'm Z i S. -:- Pumril. td. mial i S, len
pOWl/wil nc& P(,picl; Popd II. - a. de H. - 8 lonlaml lanto H. - 9 consequenłibus 1 perse-
qnenlilJus H. - O 1I(,n- n.enm w te!" mi{'j. cu S i H, cle je U.dą pn.y exercuit. - U anten
fonte ea /1. - 2:> Cu-us _ ". subinlravit" Cui sucC"('ssit mOI.luo Leslbko filius eius pro eo H_ W tern
flliej'-cu mI/ją Z i S na br1oeC}!1 tytl/lIk napisallY: De duce Lcstcone_
I) Por. Lcgend O . "'ładJslawie u Endlichera : Rer. IIIl11[J. }lIon. Arpadiana. San-
galli 1848 str. 236.
398
G .-\ L L.\ K fi O X I h I X I Ę G \ J.
subintrayit. qui paternre proLitati et audacire cUllclis lretitia plena fuit, cum puer illos quos
gestis scse militaribus adrequayit 1}. Lestil, quo- nunquam yidel'at recognoyit, sureque crecita-
que morienti Semimizl eius gcnitus succes- tis ignominiam in gaudium inc tricabilc com-
sit, qui parentum memoriam et genere et di- mutayit. Tunc Scmimizl dux seniores et di-
gnitate triplicayit. scretiores qui adcrant subtiliter sciscitatur, si 5
4. De clPcilate JJeschonis filii Zemimd ducis. quid prodigii per crecitatem et illumillationem
Hic autem Semimizl magnum et memor:m- pueri design:.łlur. Ipsi ycro PCI' crecilatem PQ-
d m )Ieschone progenuit, qu primu .no-Iloniam sic antea fuisse quasi c;ecam ndic -
mme yocatus aho, septem anms a natmtate ; bant, sed de cetero per Ieschonem Illuml-
C1eCUS fuit. Seplimo \"ero recurrente natiyita-' nandam et exaJtandam super nationes conti- tO
tis eius anniversario, pater pueri, more soliło guas prophełisabant. Quia et ita se habuit, et
convocata comitum aliorumqne suorum prin- ali leI' tum intcrpretari potuit. Yere Polonia
cipum concione. copiosam epulationem et I c:Cl'a prius crat, qure nec cuJturam \.eri Dei
sollempnem celebrab3t, et tantum intel' epu- I nec dodrinam fidci cognoscebat, sed per
las prre crecitate pueri, quasi doloris et vere- :ileschonem illuminatum est et ipsa ilłumina- t5
cundire mcmor, latenter ab imo pectore su- ta, quod co credente Polonica gens de morfe
spirabat. Aliis equidem exuItanfbus et pa]mis infidelit:ttis est exempta. Ordine enim com-
e"{ consuełudine plaudentibus, lretitia alia petenti Deus omnipotens ,-isum primus :\le-
aliam cumulayit, qu re visum recepisse c:ecum I schoni corporalem restituit, et postea spirita-
puerum indicayit. At pater nulli nuntianti hoc, lem adhilmit, ut per visibilia ad invisibilium 20
credidit, donec mater de convivio exur£"cns agnitioncm penetraret, et pCI' rerum notitiam
ad pucrum introivit, qu:c palri nodum ambi- ad artificis omnipotenłiam suspicaret. Scd cllr
guitatis amputa,-it, cunctisque residcntibus rota !I} currum p::ccurrit? Semimizl autcm se-
videntem puerum pl'Onuntia\it. Tunc demum! nio confectus e tremum ,'ale mundo fecit.
Pr ed!ó. I, wiern 2 adaequa,il- coelju3\"it H. - Lestik_ Lesthkani H Tubamo i w tcm m;ei cu
mojq Z ; II "a br:>egu dopisany tytulIk: De duce Zemimisl. - ;) Scmimizl. Szeu.imisl tl. - .4 et
di lIitate' dignitate H - 5 triplicavit- 81'licnit II_ - fi 4- Iliema lUe wSł!Jslkiclł '.ę/wpimlf1cll,
i dalne ro:d ialy jl/i. aq nzelic;;bowane. - }!cschonis_ 1!cchcuni S; l\licszkonis II_ - filii' fi-
Jio Z i S. - ZemimiLl' Zcn:omisJ II. - 8 Mesl:honcm :\lJeSll"Onem II. - 9 alio. iIIo II. - l!
I;uorum' niema l I.-14-tantum.tamen.ZiH-1j\cl.cc\llJdiae- ,-cre quotidie II. - 16 imo-
uno m;ul S, ale Jlr ema;/lIlO i poprawiollo d'Jpisiljt!c Ila brcegll inlimo. - 20 indicavil' tak we-
dlll!} Pertr.a być p:;winnu; rrkuplsma f/Wjr[ iIIviInil. - nulli. il1i 11. - 22 nouum" Ilolldllm
vulnus_ H. - 23 residenli"us" resistenliLu S. - (h.cd:. _ II, rviers:. 5 aJer3nł. adherent S. - 1 t
prophctisaLallt" pr.)phcL Lant S. -- I j i:hllllinata- cst d'JrJtlje tlł nit'pot,.r.ebnie poprall'ia(,30 S_ - 17
O..dine- Cum napisał byl pr:r.etl tym w!JrIlZf!m Z, /Ile rv!J- krlJb(11 - 19 podca- et praełel'ca do-
duje tu S. - 22 Seu- d'r S_ l.tóre to skrócenie fnlJ;na t:cątać dicilur - 2:5 praecurJ'it. tllk po-
prawicł Perta; praecurl'itur, be:. pyt l1 jnika, Z S i lt. - 2 i \-:;I _ postmodum dud. II.
t) Sall. Jug. 4. !lj t. j. dlaczego opO\\"iadanic kol l;; zdarzciI wJ-przedza?
GALLA KRONIKI XIĘGA I.
599
5. Quomodo .'lesco recepit DoLrowcam sibi
Ul llxorem.
At :\Iesco dllcatllm adcptus, ingenium ani-
mi c<ppit et vires corporis exercere, ac na-
li tiones per circuitum LeIJo s:rpius aUemptare.
Adhuc tum in tanto gentilitatis errore im"ol-
wbatur, quod sua consuetudine sep tern uxo-
ribus abutebalur. Postremo unam chrislianis-
simam de Bohemia Dubroycam nominc in ma-
tO lrimonium rcqllisi\"it I). At ilIa ni pra\"am con-
suetudinem iIIam dimittat, sescque fieri chri-
stianum promillat , sibi nubere recusa, ił. Eo
ergo collaudante, se usum iIlius pag:mismi
dimissurum et fidei christian:c sacramenta
t5 silscepturum, ilIa domina cum magno secu1a-
fis et ecclcsiasticre religionis :.łpparatu Polo-
niam introi\it, necdum tamen thoro sese ma-
ritali ftederayit, donec ille paulalim consuctu-
dinem christianitatis et religioncm ecclesiastici
20 ordinis diligenter contempl:ms, errori gpnti-
lium aLncgavit sequc gremio m:.łtris ccclcsire
couni\"it.
(j. De p,'imo Boldavo qlli dicebatur Glorioslls
sell Chabri.
Primus crgo Polonorum dux :\Iescho per
fidelem uxorem ad baptismi gratiam pervenit,
cui ad lamłcm et gloriam satis habundanter
sufficit, quod. SU? tempore et per cum oriens
ex alto regnum Polonire yisita\"it. De hac nam-
,
quc b<,nedicta fcmina gloriosum l30lezłamm
gencravit, qui post ipsius obilum '2) regnum
,-irilitcr gubernayit, et in tantam Deo favente
\"irtutem et polenliam excre\"it, quod, ut sic
eloquar, sua probitate totam Poloniam deau-
rayit. Quis enim eius gesta fortia vel certami-
na contra populos circumquaque commissa
dignc Y:lleat enarrare, ncdum etiam scriptis
memorialibus commendare? umquid non
ipse l\Iora\"iam et l30hemiam subiugayit, et in
Praga oucalem sedcm obtinuit, suisque eam
suffraganeis deputnit 3 )? umquid non ipse
Hungaros frequentius in certamine superavit,
totamque tcrram eorum usque Danubium suo
dominio mancipa,iL-I)? Indomitos ,-ero Saxo-
Prz.edz_ I, wieru. t :('sco, Icscho S. - sibi niema S. -- qu )moJo . . .. uxorem, niema
H - 3 At Iesco' Anno domini DCCCCLXV Micsy.ko H. - 4 corporis, niema H- - 6 tum,
cum Z i S; t:lmcn H. _ im.olvebatun volvebatur H. - 7 consuctudinc) na lej stronicy ts dolu
dodl/je Z te sl.lwa minią: Anno Domiui DCCCCL V UKOI.cm acccepit. - 8 Postremo' Postrc-
mum S. - 9 Dubrovcam. . . . requisivil' Damhl'owcam DominI' reqnisivit, filiam ducis Bohemiae
H - 12 silli, quoquI' dod. H. - 13 usum, ipsum H - U eb seJ H - 2t couni,-ih comu-
nivit Z; scqUł"' .. .. conunivit lIiema H. _ rrzed . II, wiern l Dc Pl.imo . ... Chabri, niema S
i H. - ;) Primus ergo.... gcnel'3vil l Anno domiui DCCCCLXYlI d hac bcnedicta femina Dam-
browka glori05us du"{ Boleslaus generator H - '1 De hacI w tern miejscu dl/pisano na braegu w
Z mmiq: Natus est DCCCCLX':1. - 9 ips:us, pa Iris H. - t5 ,"aleah valuit H. - 16 memoria-
lilJUsl memor.łlilllJs H. _ non" niema H- - l j el Bohemiami et Bchemiam dudIII na brłegu S.
I) Por. Tbictm. IV. 35. w wydaniu nilliejszem str. 261, i Kozmy prng. l. 27.
II) Ob. str. 262 przedz. 2, wiersz 11. 3) Por. Kozmy Cbron. I. 37. Roczn. kwedl. li Per-
tza III. 79 i Thictm. YI. 9. w nin. wyd. sh'. 276. 4) Porównaj z tem słowa kroniki ""ę-
gicrskopolskicj w rozd. 7. Termini Pulmwl'um ad lilus Dmutbii ad cit'italem Slrigoniense11ł
tel"'lninauantllr. Dein in A!l,'i<nsem ('idlalem ibanf, in jffl1:illln 'lut 1'isia flomillatur cedentes,
400
G A L L.' K fi O :'\ I K 1 X I A I.
nes t nta yirtute edomuit. '1uod in flumine
Salro in medio terrre eorum meta ferrea fines
Polonire tcrminavit I). Ouiu ergo est necesse
victorias et triumphos de gentibus incredulis
nominatim recitasse, quas constat. cum quasi
sub pedibus conculcasse? ipse namque Selen-
ciam, Pomoraniam et Prusiam usque adeo
yel in perfidia rcsistcntes eonlriyil ycI co n-
versa s in fide solidavit, quod ccclesias ibi
magnificas ct episcopos per apostolieum, ) m-
mo apostolicus per eum ordinayit. 'psc etiam
beatum Adalbel'tum in longa pcregl'inatione
et 3. sua reb elli gente Bohcmica multas iniu-
rias perpessum, ad se vcnientem cum magna
veneratione suscepit, ciusque prredicationibu
et institutionibus 6dcliter obedi,-ił. Sanctus
,'ero martir igne caritatis ct zelo prrodicationis
accensus, ut aliquantulum iam in Polonia 6-
dem pullulasse et sanctam ecclesiam eXCre-
visse conspcxit, intrcpidus Pru siam intravit,
ibique martirio suum agonem consummayit.
Postea vero corpus ipsius ab ipsis Prusis llo-
lezlams auri pondcre comparayit, et in Gne-
zna metropoli condigno honore cołloca,'it'2). 11
llIuu quoquc memori:e commcndandum resti-
mamus, quod tempore ipsius Otto nufus 3 )
imperator ad sanctllm Adalbertllm orationis ac
reconeiliationis gratia simulque gloriosi Bole-
zlawi eognosccndi f;lIna introiyit, sieut in li- tO
bro de passione martiris potest propcnsius
in\'enil'i 4 ). Quem Bolczlams sic honorifiee ct
magnifice suscrpi1 5 ), ut rcgem imper:Itorem
nomanum ac tantum hospitem suscipere dc-
"-
cms fuit. am miracula mirifica Bolezla,'us in 25
advenlu imperatoris prrepandit inprimis acies
mili tum multimodas, deinde principum in pla-
nitie spaliosa quasi rhoros ordinaYlt. singll-
lasquc scparatim acies diversilas indurnenlo-
Praed.. I, wieru f Saxones tania virlute' t. v. Saxones Z i S. - quod' qui Z i S. - S no-
millat;m. nominali H. - constah est const:ms Z i S. - 10 magnilicas. multas Z i S_ - 15
pracdicationibus et instilutionibus fidclilcr. p_ f. e_ i. Z i S. - Pned.. II, wiern 2 conslIma-
vit. consio>nnit (consignnit'l H. - 4 Gnezllh Gnesnensi Z i S- - 5 collocavit. sepelivit H -
6 memoriae. dignum doą. H. - 7 ipsills' anno vidl'licet Domini I. dod_ H - t 2 Bolezlilvus. lJo-
Jezlavi Z i S. - tS Bolcllavus.... acies. Bolezla,-i impcratoris adventu aeies inprimis Z i S -
t 8 singuJasquc. singulas quoque H. - 29 separatim' sepał'atum II.
regyrabant iuxta jlu-cium qui CepTa nuncupatur, usque ad caslrum Galia, ibique inter Unga-
ros, Ruthenos et Polonos finem dabanl. Por. Boguf. u Sommersb. II. 26. Skazówkę niejaką
na czas w którym Bolesław Chrobry wojował z "?ęgrami podaje Thomas :Jf.art. Schordach
de Olatia w wypisach swoich: Acta quaedam nota lit digna (rękop. Archiw. królewieck. Kr.
18 f. 2.) w tych słowach: Anno regnorum eiua (Boleslai) quarto (995 'I) Hungaro8 vicit.
J) '\V kilku rocznikach polskich znajdujemy t!;' wiadomość dosłownie: Boleslau8 magnU8
subiugavit Ungaro8 et SaxoW!8 et in jlumine Salava meta ferrea Poloniae fines lerminavit.
Rękop. Ottob. bib!. WatJ'k. str. 209 i nast. Tożsamo ma pod r. 967 rocznik Traski. Jest
więe wszelki powód do mniemania, że Gall wypisywał tu dawne jakieś roczniki, lata ich
tylko opuszczając. !2) Passło S. Adalb. rozd. 7 i 8 w nin. wyd. str. 15,j i 156. Brun.
Ż)'w. ś. Wojciecha 34 str. 222. 3) Wlaściwie Otto III. 4) Xirg a ta nie znana jest dziś.
6) Por. Roczn. kwedJ. pod r. 1000, u Pertza. III. str. 77.
C .\ L L A I\. Ił O S t K I X I Ę G A I.
Wf
rum uiscolor variavit. Et non qurelibet erat ibi coopcratorcm imperii conslituit, ct populi Ro-
\ ilis varietas ornamcnti, seJ quiuquid potest mani amicum et socium appe1łavit. Insuper
uSqU:Hll genlium preliosius reperiri, quippe etiam in ecclcsiasticis honoribus quidquid ad
Bolczlavi tempore quique miłiles et qureque imperium pcrtinebat in regno Polonorum , vel
5 femin curial('s pa1łiis pro linris vcstibus vel in a]iis superatis ab eo vel supcrandis rcgio-
Iancis utebantUl', nec pc1łes quantumlibet pre- nibus barbarorum , sure suorumque potestati.
lios:e, licet novre fuerint, in eius curia sine concessit , cuius paclionis Jecrctum papa Sil-
pallio et aurifrisio portaballtl1r. Aurum enim ,-ester sandro fiomame ecclesi:e privilegio
eius tcmporp commune quasi argentl1m ab confirmavit. Igit.ur Bolezłavus in regem ab
tO omnibus habebalur, argent.um ,'el'o "ile quasi impel'alore tam gloriose sub]imalus, inuitam
pro straminc tenebatur. Cuius gloriam et po- sibi libcra]itatem exercuit '), cum tribus su:e
tcntiam ct di,'itias imperator fiom:mus consi- coronationis diebus conviviulU rcga]itcr et
derans , admiranlIo di\.il: Pel' coronam imperii imperialiter celebravit, singu]isque diebus vasa
me;, maiora silni gllle video, gllam rama per- omnia et supellect.ilia transmutavit, aliaque
t5 rt'pi; stlorumque consultu magnalum coram diversa muJtoque pretiosiora prresentavit. Fi-
omnibus łHliecit: Son est diglltl1n tant1l1U ae nito namque convivio, pincernas et dapiferos
viru1n talem, sicut unum de principibus, ducem vasa aurea et argentea, nulla cnim lignea ib
alit com i/Clił nominal';, sed iu 1'cgale solillIn glo- habebantl1r, cyphos ,-ilIelicet et cuppas , lan-
l';anlel' redimilllm dyademale sublimar;. Et ac- ces ct scultellas et cornua lIe mensis omnibus
!O cipiens impel'iale dptJema capitis sui, capiii tl'ium uierum congregare pr:ecepit., et impe-
Dolczłavi in amiciliro fredus imposuit, et pro ratori pro honore, non pro principali munere
ve"illo h'iumphali cła, um ci lIc crucc Domini pr:esent3vit. A camcrariis vero pallia exlensa
cum hmcca sancti 'Iauricii dono Jedit, pro et cortinas, tapetia, strata, ma.ntilia. manu-
quibus illi Dolezłams sancti Aualbert.i bra- tergia, et qurecumque servitio pr&sentata fu-
5 chium I'edonavit. Et t:mta sunt iIla uie lIilec- erunt, iussit similitcr congregare et in came-
tione counili, quod impel'3tor eum fratrem et I'am imperatoris comportare. Insuper etiam
Praeda. I, w;erss ! vilis. niema /1. 8 pallio. pellio H. - to habebatun pod wyrałem tym
kropki poiolyi S, jaAby hył :ibytec;ny. - quasi. qua H. - U mei. niema S. - 15 suorum-
que. suorum H. - 16 ac virnm talem. virum aC eivem 1/. - 2'! triumphali, triumphas H. -
6 counili. cog'li Z i Si 99'ti H. - Pr1.ed,. II, wieru l conslituit. insl.ituit H. - :') honori-
bus' hominibus 1/. - 7 Silvester. Rex Boleslaus Cuil tempore Silvestris papre dod na br1.egu S.
- II exercuit. exeruit S. - t 2 coronationis, consec.ra ionis Z i S. - 19 seullellas, seutellas S. -
O congregare congregari 11. - 3 et corlinas. eortinias H. - 25 congregare. congregari H.
- 6 comportare o eomportari H. - insuper etiam. super H.
1) 'V roczniku Tra8ki czytamy te słowa. dokładniej: 1002 Sanctmn Adalbertum impe 4
nUQr Otto- RI'ł"-its lertiu8 t'isitm'it et Boleslaum nimio desjdrrio vidit. Isle Boleplalls ab .im.
. v' 7
peratore praedicto in 1'(',qem 8/1blimfltlt8 7 jnditam siM liuel'latem eXl"I'c/ljt itd.
Ilollumenta Pol. Wst. TUII/, l. 51
.łO
G.-\LLA KRO tKI XIĘGA l.
:tlia plura JeJit ,"aS:ł, scilicet aurea et argen-
te:ł din'rsi operis. pallia \"ero din rsi coloris,
ornament:ł generis ignoti, lapides preliosos
et huiusmodi tot el tanta pr:csenta\"it, quod
imperator t:łnta munera pro miraculo reputa-
. ,-ił. Singulos \"ero pl'incipes eius it:ł magnifice
muncra,.it, 'luod eos ex amicis amicissimos 1)
acquisi,.it. Seu quis Ilinumer3re potcrit qualia
et quanta nobilioribus clona cledit, cum nec
unus quiJem inquilinus de tanta multitudine
sme munere non recessit. Imperator autem
l::etus magnis cum muneribus ad propria re-
mea, it, Bolezbms \"ero regn:ms in hostes
iram ,"eterem renoY3\-it.
7. Quomodo termin pu/enler nole:,[(It'IlS llllssice
inlral'il.
Igitur inprimis inserenJum est seri{'i, quam
gloriosc et m:lgnifice suam illiuri:lIll ue rege
Hulhenorum ,-indica\"ił, qui sibi sorol'em dare
suam in malrimoniul11 Jenega,.il'l). Quod Bo-
h'z'anls re\. indigne f{'rens cum ingenti forłi-
tUtłine fiuthenOl'um regnum in\"asit, eosque
primum :u'mis resistere conantes, non au sos
commiUerp, icut ventus pulverem, anie su-
am faciem profuga,it. Nec statim cum hostili
,
more ci\"itales capiendo vel pecuniam congrp-
gamlo suum iter retard:l\"it, sed au Ch}'ou ca-
put regni, ut arcem regni simul et regem ca- 5
peret, propera\"it. At Ruthenorum rex 3) sim-
plicitatc gentis iII in:, in na,"icula tune forte
cum hamo piscabatur, cum Dolezl:Jvum adesse
regem ex insperato nuntianł. Quou ille yiJL
creuere potuit, sed tandem aliis et aliig sibi tO
nuntianłibus, certificatus exhorruit. Tunc ue-
mum polliccm simul et imlicpm ori porrigens,
hamumque sputo more piscatorem liniens, in
ignominiam sl1m gentis pro\"Crbium protulissc
Certur : Quia Bole::lat'us l/tliL arti -non sluduit, 15
sed arma militaria baiulare cOlls11evit, idcirco
Deus ad manum eius traJeJ'e ch'itatem islam. re-
gnll11lglle Rlllhenm'um et divitillS destinal'il. Ha.'c
dixit, nec plura prosecułus, fu am arripnit.
At Rolezlams, nullo sibi resistenle ci\"itatem o
magnam et opulenlam ingredicns, et cvagi-
nato ghldio in <łurea porta pcrcułicns. risll
satis iocoso suis admirantibus, cur hoc fccis-
set, enoda\"it. Sicut, inquit, in lwc hora allrea
Pr..ed... I, wieTu g vero. niema /J. - 4 et huiu modi. niema H. - 7 amicis, limilis lub limir.i!l
mylnie /J. - 9 nobilioribus. maioribu! /J. - łG Russire, Rusire S. -' Quomodo .... intravit.
niema 11. - 18 Igilur.... vindicavil. Nam anno domini I'\.YIll contra re gem Ruthcnorum virililer
dimicavit ll, - 2:! cum ingcnti. in magna 11. - 24 non all90S commiUpre. sed non auso! ll. -
Pr ed$. II, 'oier!f ł Chyou. th'you S; Kyow H. - 6 propcrnit niemall_-7navieuIa. na \i
cuM i II. - 8 cum BoI.. eui BoI. II. - 10 tandem, tamen H. - 12 simuh 9uum S i II w ulamku
na tir. 93. - 15 huie. huills II. - 16 baiulare. tak ma /1 w ulamku lir. .U wyd. gd.; baiolare
Z i S_ - 2;; admirantibu!l' ammirantibus II. - 2ł hora nIema S.
1) Sall. Jug. 10. 9) Por. Thietm. Chroll. VIII 16. Ibi (w Kijowie) fuit nOt:e1'ca re-
gl.s (.Iw'oslal), uxor, et 9 8oro-re.s eiusdpm, quorum unam, priU$ ab eo desideralam, antiquU8
fornicutoT B(jlizlacu8, oblita eonter/orali 8ua, iniusM duxcra/. Zwała się ODa Peredsława
(Xestor pod r. 1018). Iyli "i Koepke wHkazując w tem oto miejscu na z lubiny córki
Bolesława Chrobrego zc Hwi t?pcłkicm synem Włodzimierza (Pertz SS. IX. 429 przyp. 72).
3) Jaros}:nv widki syn "Tłouzimierza w.
.
(iALLA JiROl'iIKI ltjGA I.
103
porta civitati ab islo ense paculilur , sic in no- pinquantes, et tamt1iu e lra patriam sine lHiis
cle sequenti soror Te gis ignavissimi mili i dari ct uxoribus immorantcs. ec iUud sinc ratio-
prohibita corrumpetlll'; nec tamen Bole:lavo 11£0- ne cogitab:łt, quia magna pars iam Polonorum
TO mal'itali sed concltbinali singu/ari vice tantwn exercitus regc nesciente uef1uxerat. At rex
fi con-iungetur, qllatcnus hoc facto nostri genel>is Bolezlayus ,-it1cns suos milites paucos esse,
inillria v-indicelllr, et Rlltllcnis ad dedecus ci ad hostes yero quasi ccnties tantum fere, non
iglłominial1ł ill/puletur. Sic dixit, tlictaque fa- sicut igna,"us et timirlus, seu ut audax et pro-
ctis comple\'it. Igitur rex Bolezla\'us urbe di- ,.idus, suos milites sic aWatur. ..Yon est opus
tissima regnoque Ruthenorum potentisslmo p1'obus et e.rpertos diu milites cohort(l1'i, nec lli-
tO decem mcnsibus potitus, ind e pccuni:HII in lllllplwm sese nobis offercntem l'elarda1'i, sed est
Poloniam transmittcndo nuuquam e titit otio- templls vires torporis animiqlle vil'lulem exer-
sus; undecimo \'ero mense J quia regna quam- cendi. l\"llnł qllid ]Jrodest tot cI tantas Plius ti-
plurima tencbat J et puerum ad rcgnandum clolias lwbuisse, vel qllid prodest tanta reglw,
"eschonem a()huc idoneum non \'idcLat, 10- noslro dominio suLillgasse tan/asfjlle divitias alio-
t5 co sui quodam ibi Hutheno sui generis in o- rUIn c1l1nlllasse, si fortc nrmc subac/os nos eon-
minium const.ituto l). cum thezaUl'o I'esiduo lin!Jutlw:c et noslm pc.,.didis. e? Sed de Dei mi-
Poloniam rcmcaLat.. Illurn itaque cum iugenti ser-icol'dia vesl1'aqllc p1"obitale compci"ta confido ,
gaudio et pecunia remeantem, i lmque Polo- quod si 'il'ilift'I' ilL eerlam-il/e 1'esislat-is, si more
nice finibus propinquantem, rex fugiti, us colle- so/ito furtllf'f invuńalis, s-i iac/anliClS et promis-
20 dis \"iribus uucum Huthenorum cum Plaucis 2 ) siolles in pnrdis di 'idclldis et in eum'il'iis meis
et Pincinakitis a tergo subscquitm', et ad f1u- lwbitas ad mcm01';am 1'cduealis, hodie flictores
,ium Bugam commiUerc cerlus de \"idOl'ia co- lillem labOJ"is eontilllli {acie/is, et iI/super famam
nabatur. .\rbitrabatur namquc Polonos U10re pe/'pellmm ac IriulIIpllalc1nl'ic/oriam aequiretis.
hominum de tanta \"ictoria pr:cda glol'iantcs, Sin t'('1'O t'icli, qllod non credo, flle-titis, cllm
25 unumquemquc domulU suam pl'opinquarc, sitis domi1li, sert'i Rlllhel101'UlIl et t'OS et filii
utpote triuml'hatorcs temu su:e finiLus pm- vcsll'i crilis J ct i1lSllpCr pl£lUtS }lro illalis iTliul'iis
Przed:.. I, wiersz. 8 ditissima. etc. dod. H. w ułamku. - t O potitus. poprawia Perli.; rr-kopisma
moją quibus. - 9 regnoque Rulhenorum pOlentissimc;.... remeabat. ..iemall w pomieniongllł
ułumku; w ,amym :/óaś texcie (wyd. gd. ,tI., 62) .amiasl: Tunc demum polIicem.... remeabato
Tunc Bolcslaus ci\-itatem magnam et opulentam, nulło scilicel rcsistcnte iugredicns, gladio in au-
ream porlam percussit Cumquc civitat3 potrntissima I'egnaque Rulhcnorum potirenł, cum magno
thezauro in Poloniam rcmcabat. - t7 lllum itaquc. At ilIum /l. - 18 gautlio. gladio H. - et
pecunia. ad propria 1/. - iamquc.... propiuquanlcm, "iema 1/. - 20 cum Plaucis et Pincina..
kilis. tak poprawiam; c, P. e. Pincinaliris Z i S; niema H. - 23 arbitrabahII' namquc .. . . de-
f1uxerat niema Il. - Przed.. Ił. wiersz 6 centies. centias mial S; lec. poprawiono cencies -
tantum. tum Z i S. - 9 cohortari, coartari mial S, lecl6 lJoprawil - 25 "os et. \"os Z. - !6
iIIatis. pillatis Z i S myllłie.
J) wi topcłka, zi cia swojego. !1) Polowców wteuy jeszcze nie znano. Ob, II. 19. przyp.
.
404
G A L L AKR O N K l l G A l.
.
tllrpissime rependetis. Ha:>c et hiis similia rege
Bolezlao proloquclltc, omnes sui milites ha-
stas suas unanimitcr protulcrunt, seque cum
triumpho malle quam cum pra:>da domum tur-
piter intrare responderunt. Tune vero rex Bo-
lezla\"us suorum unumquemque nominatim ex-
hort-ans, in hostes confertissimos sicut leo si-
tiells penetravit. Nec est nostrre facultatis re-
citare, qualltas strages sibi resistentium ibi
fecit I lleque quisquam valet hostium perem-
ptorum milia certo numero computare, quo s
constabat ad prrelium sine numero convellisse,
paucosque superstites fuga lapsos evasisse.
Asserebant namque plurimi pro certo, qui post
multos dies pro amicis vel propillquis illve-
niendis ad locum certaminis de longinquis re-
gionibus ycniebant, tanfam ibi cruoris ejfusio-
nem fuisse, quod nullus poterat nisi per san-
guinem vel super cadavera per totam plani-
tiem ambulare, totumque Bugam t1uvium plus
cruoris speciem quam t1uminis retinere. Ex
eo emm tcmporc Rusia Polonire vectigalis
diu fuił.
8. De mtl[jnificmtia et potentia Bol :Javi
G/orios;.
Plura itaque sunt et maiora gcsła Bolezlavi.
quam anobis possint descriLi. \"CI etiam nu-
dis sermonibus enarrari. Nam quis arithmeti- :s
r
cus satis certo numero ferratas cius acies va-
leat computare, nedum etiam describcndo vi-
ctorias et triumphos tanlre multitudinis rcci-
tare? De Poznan namque millc trecenti lori-
cati milites cum quatuor millibus clipeatorum 10
militum , de Gneznen millc quingenti loricati
et quinque milia clipeatorum, de Wladislau
casto octingenti loricati et duo millia clipea-
torum. de Gdech 1) trccenti loricati et duo mil-
lia clipeatorum; hii omnes fortissim i et ad 15
bella doctissimi magni Bolezlavi tempore pro-
cedebant. De aliis vero civitatibus et castellis
et nobis longus et infinitus labor est enarra-
re I et vobis forsitan fastidiosum fuerit hoc au-
dire 2 ). Sed ut vobis fastidium numerandi prre- o
termiUam I numerum \'Obis sine numero mu]-
titudinis anteponam. Plures namque habebat
rex Bolezlaus militcs loricatos, qllam habca!.
Pr edz. I, wier,. 4. domum turpiterl t. d. S. - 7 At rex Boleslaus videns 1.1001.1 milites paucos ...
in I At rex B. v. m. s. p. esse I bostes vero quasi cencies lantum fere, 8UOS milites confortans et de
Dei misericordia confidens. - confertissimosl lak poprawił Bandtkie; conforłissimos mają rfkop.
- 9 strages . . .. fecit. hostium ibi stravit 11. - 10 hostium peremptorum . . .. evasisse' p. hos-
tium quanta miIlia ibi ceciderint enarrare H. słowo enarrare zdaje si!! być nawet in1lą rrką do-
dane. - 18 sanguinem I cruorem II. - O totumque I totum. - Pr;.ed.. II, wjern ! gloriosi I
regis H. - 4, etiam, iam S; niema /l. - 5 arilhmeticusI arthimeticus Z; arthimaticus mial S; ale
poprawiacz głoskę a w c przemienił; arismeticus li. - 9 Poznan_ Wtem mif'jscu S ma dodany napis
na bT.egu: De magna populatione Gnezn. et Pom_ civitatum. - 11 Gneznenl Gnellla H. - 1
Wladislaul Wladislaw H. - U Gdech, moina c;.ytać i Gdeth w Z i S. Dawna 1Vprawd.ie ale
.awne pof.mejua jua r ka .ma.ala Gdech a polojyla na br.egu Gdansk w S. - 16 doctissimi,
de.. ssimi H. - magni. niema 11.- 1; aliisl niema Z i niemial S, ale daluiono tq samą rfllf! na brzegIt.
- 18 et nobis. nobis H. - !!3 habeah habebat mial S, leez glo8k b podkrelilono jako niepolrzebnq.
I) Gdecz, teraz Giecz w poznańskiem, mi!(dzy 'Vrześnił!, Środą a Kostrzynem, zbu-
rzony przez Czechów rokn 1039. Kozm. Chron. U. 2. II) Adalboldi Vit. Heinr. n imp. 2.
.
.
G A L L A ł\. fi O N I K l X I 1:1 G A l.
40
11ostro tempore tota Polonia clipeatos; tem-
pore Bolez]a,i totidem fere in Polonia milites
habebanfur, quol homines cuiusque generIs
nostro temporc continentur.
!I
9. De virtute et nobilitate Glot'iosi Bole:..Javi.
Hi,ec erat Bo]ezIa, i regis magnificentia mi-
liwris, nee inferior ei erat \irtus obcdicntire
spiritualis. Episcopos quippe suo!;que cap el-
10lanos in tanta veneratione retinebat, q od eis
astantibus sedere non prresumebat, nec eos
aliter quam dominos appellabat, Deum vero
summa pietate colebat , sanctam eecIesiam
e"{aItabat, eamque donis regalibus adornabat.
t5 Habcbat etiam prreterea quoddam iustilire ma-
gnum et IlUmiIilatis insigne, quod si quando
rusticus pauper vel muliercula qurelibet de
quovis duce ,'ide]icet ,-cI comite quereretur,
quamvis esset magnis negotiis occupafus,
!O multisque cuneis et magnatum ęl militum
constipatus, non prius se de loco dimovebat,
donec eausam ex ordine eonquerentis auseu]-
taret, et pro illo de quo querebatur camel'a-
rium transmandaret; interim \'ero ipsum con-
5 querentem aIicui fide]i sua commendabat , (Iui
eum procuraret sibique causam adversario ad.
'eniente suggcreret, et sic rusticum quasi pa-
ter filium admonebat , ne absentem sine causa
accusaret , et ne iniuste conquerendo iram
quam alteri conflabat sibimet ipsi cumularet.
l\;"ec accusalus cifissime mcatus venire diffe-
rebat J nec diem a rege constitutum qualibet
occasione prreteribat. Adveniente ,'ero prin-
cipe, pro quo missum fuerat, non se iIli ma-
ligne commotum ostendebat, sed alaeri eum
et at1"aLili vultu recipiens, ad mensam invita-
bat, neque ea die J sed sequenti \"CI tertia cau-
sam discutiebat. Sicque di]igenter rem pau-
peris ut alicuius magni principis pertractabat.
Omagna discretio magnaque perfectio Bole-
z]avi! qui personam in iudicio non servabat,
qui populum tanta iustitia gubernabat, qui
honorem ecclesire ac statum terrre in summo
cnlmine rctincbat. Iustitia nimirum et requita-
te ad hane Bo]ezIavus glOl'iam et dignitatem
ascendit, quibus virfutiLus initio potcntia Ro-
m:morum et imperium excrevit I). Tanta vir-
tute, tanta potentia tantaque victoria regem
Bo]ezIavum Deus omnipotens decora,-it, quan-
tam eius bonitatem et iustitiam erga se ipsum
et homines recognm-it, t-anta gloria BolezIa-
vum, tanta rerum copia tantaque ]retitia se-
quebatur, quantam eius probitas et libera]itas
IUcrebatur.
Pr1.ed1.. I, wiern. 1 nostro. iuxta 1/. - fere in Polonii" in Polonia fere Z. - '1 regis. niema
1/. - 9 spiritualis. spal 1/. - U adornabat. adorabat Z. - 18 videlicch niema H. - !O et
militum. militum S. - !I dimo,'ebah demovebat /l_ - Prlied . II, wiern '1 maligne. maligno Z
i S. - U pertractabah halc ast iusftia et cquitas BolesIal dodaje w tem miejscu H, opltuclając
rentę tego roa.dz,iału. - 1'1 nimirum. rękopisma majq in mirum, mylnie. - equilate. słowa: iu-
stilia nimirum et equitate, Imienil poprawiacł tak: iustitiam in mirum modum et equitatem dili-
gcbat - 19 initio. tak poprawiam; rrkopisma mają nunrio. mylnie.
I) SalI. Cat. 9. por. 52.
,(06
G .\. L L_.-\ KRO N I I X I Ę G.\. L
ł O. De prrelio Bole:-lai cum Ruthe1łis.
Sed ista memorare subsequenti pagina dif-
feramus, et quoddam eius prrelium not"itate
facti satis memorabile I) referamus , e>.. cuius
rei consideratione humilitatem superbire prre-
feramus. Contigit namque uno eodemque tem-
pore Bolezlavum regem Rusiam , Huthenorum
vero regem Poloniam, utroque de altero nC-
sciente, hostiliter introisse, eosque super flu-
vium aIterum in aIterius termino regionis, in-
terposito flumine J castra militire posuisse.
Cumque nuntiatum esset Ruthenorum regi,
Boleda, um ultra iam łlu\"ium transi,isse, in-
que sui regni confinio cum exercitu conse-
disse, existimans re'\: insulsus se quasi feram
in rethibus cum sua multitudine concłusisse,
proverbium ei magn:e superbire capiti suo I'e-
torquendum dicilur manda,'isse: Noverit se
Bole-:../aus tanquam suem in volulaln'o caniblls
meis d venatoribus c-ircumclusum. .\d hrec re'\:
Poloni:a remandavit: Rene, inquit, sunn tn
tJolulaln'o nominasti, quia in sanguine venat01'is
callumque tuorum, id est ducU1n et militwn, pe-
des equorum łneor-wn inficiam J et terram (uam
et .civitales .ceu (erus singularis depascam.. Hiis
,'erbis utrimque renuntiatis, dic scquenti 80-
lempnitas imminebat, quam rex Bolezlavus
celebraturus , in diem certum bcllum commit-
tere differebat. Eo namque die animalia innu- 5
mel'abilia mactabantur, qure sequenti solem-
pnitate ad mensam regis, cum omnibus suis
principibus comessuri, more solito paraban-
tur. Omnibus itaque cocis, inquilinis, appa-
ritoribus, parasitis exercitus ad animalium f O
carnes et exta purganda super ripam lluminis
congregatis, ex altera ripa Ruthenorum cłien-
tes et armigeri clamosis vocibus insulJ.abant,
eosque probrosis iniuriis ad iracundiam laces-
sebant. llli vero nihil iniurire e contrario re- t5
spondebant, scd intestinorum sordes et inuti-
lia contra eorum oculos pro iniuria iacicbant.
Cumque Rulheni magis eos magisque conlu-
meliis incitarent, et sagittis etiam acrius infc-
starent, canibus quos teneLant avibusque !O
OilllSSIS , cum armis militum in mcridiana 'l)
dormientium Ouvio transnatato , Bolczlavi pa-
rasitorum exercitus 3 ) super tanta Hulhenorum
multitudine triumphavit. Bolezlavus itaquc re
Prliecu.. I, wier8ł ł De prwlio. Hem d. pr. H. - Sed ista.... memorabile. quoddam autem
factum memori:e dignum H. - 6 Cootigił- contingit S. - 8 resem. niema H. - altero · alio
H. - U. coofioio' confinie H. - 15 feram. pr:edam H. - 21 Poloni:e) Polonicus Z i S. -
inquih inquam Z; inq. H. - san!;Uille. sanguinem S. - venatorii! canumque. canum et ve-
natorum H. - !3 militum. tuorum dad. H. - Pn.ed7.. II, wieru ł ceu' tak poprawia Pert;; rum
mają rr-kopisma. - ferus singularis. ferls singularibus II. - 2 ,-erbis. veris Z mylnie. - so-
lempnitas imminebat, quam. solemne imminebat. quod H. - ł celebraturus. celcbraturis S. -
certom. tertium H; in diem certum powtarza dwa razy S. - 8 comessuri. pro comestionc H. -
9 apparitoribus. apparitor. S. - ł 7 pro iniuria iaciebanh proiiciebant II. - 20 canibuSł S. mial
omnibus, pr:.emazawuy to poprawiau napisał na brzegu canibus. - quos, tak poprawia Perl.;
rękopiBma mają qu:e. - 21 omissis, tak poprawia Perl.; comissis mają rrkopisma. - meridia-
nao mcridie H.
') SalI. Cat. 4. !I) rozumie 5i hO'l"a. 3) gawiedź obozowa, ciurowie.
a A L L.\ K fi o r K I X I Ę G.\ I.
tu1
et exercitus totus clamorc simul et strepitu
armorum excitatus, quidnam hoc esset scisci-
tantes, eognita rei causa, facta ex industria
dubitantes, cum ordinatis aciebus in hostes
!I undiquc fugientes irruerunt; sicque parasiti
nec gloriam ,'ictorire soli, nec sanguinum no-
xam soli habuerunt. Tanta ,"ero fuit ibi mili-
tum flumen transeuntium mu1titudo, quoo non
aqua videLatur ab inferioribus, seo quredam
tO itineris siccitudo. Hoc autcm tantillum dixisse
de bcllis eius sufficiat l), quatenus eius ,-itre
recordatio ab allditoribus imitata proficiat.
ł ł. De dispos-itwne eccles-iarum in Polonia et
t5 mrtute Bole:lavi.
IgitUl' rex Bolezlaus erga di,inum cultum
in ccclesiis construendis et cpiscopatiblls or-
dinandis beneficiisque conferendis ita c.1e'"o-
tissimlls exist£'bat, quod suo tempore Polonia
20 duos metropolitanos cum suis suff1'aganris
continebat. Quibus ipse per omnia et in omni-
Lus ita beni,'olus et obediens existcbat, quod,
si forte aliquis principum contra quemlibet
clericorum 'Vel pontificum litigii causam in-
5 cboabat, vel si quidquam c.1e rebus ccclesia-
sticis usurpabat, ipsc cunetis manu silentium
indicebat, et sicut patronus I't aovocatus pon-
tificum causam et ecclesire defendebat. Gentes
"ero barbarol'um in circuitu quas vincebat non
30 ad tributum pecunire persoh"endum, scd ad
,"erro religionis incremcntum coercebat. Insu-
per etiam ecclesias iLi de proprio construe-
bat, et episcopos honorifice c1ericosque ca-
nonice cum rebus necessariis apud incl'edulo$
oroina,-it. Talibus ergo virtutibus, iustitia et
requitate, timore scilicet et dilectione, re1 Bo-
lczlavus prrecellebat, talique discretione re-
gnum remque publicąm procurabat. Yirtutibus
siquioem multis ac probibatibus longe lateque
Bolezlavus emicuit, tribus tam en virtutibus,
iustitia, roquitate, pietate specialiter ad tantum
culmen magnitudinis ascendit. Iustitia, quia
sine respectu personre causam in iudicio di-
scernebat, requitate, quia principes et pOpll-
.
lum cum discretione diligebat. pietate, quia
Christum eiusque sponsam modis omnibus
honorabat. Et quia illstitiam e'{ercebat et
omnes requanimiter di1igebat, et matrem ec...
c1esiam virosque ecclesiasticos exaltabat, san-
ctre matris ecclesire precibus eiusque prrela-
t rum intercessionibus cornu eius in gloria
Dominus exaltabat, et in cunctis semper bene
semperque prospere procedebat. Et cum sic
esset Bolczlavus religiosus in divinis, multum
tamen apparebat gloriosus in humanis.
12. Quomodo Bole at1us per suas te.,.,.as sine
lresione pauperul1 trans-iebat.
Eius namque temporc non solum comites,
,-crum etiam quique nobiles torques aureas
PrJ.ed. I, wieru excitatus' xercitus S. mylnie. - :> facta. ractam S: niema H. - 4 duLitanfes.
cocifantes H. - 6 sanguinum. sanguincm Z i S. mylnie. - 8 multitudo. docl. Lengnrch; rrkop. nie
moją. - t2 proliciat. prof. 11. - U ecclesiarum. equitatis H. - t6 Boledaus, Boleslaus :;awue
H. - erga divinum cultum. niema H. _ t8 dC\'otissimus. devotissimis S. - 2;) aliquis. niema
Z i S. - aliquis principum cqntru c. p. a. H. - quemlibeto quelibet S. - U clericorum vel ponfili-
cum, amicorum et presbiterorum H. _ Przed:5. II, wiersz 2 consfruebah construebant 11. - 4 incredu-
los ordinavih eosdem ordinabat H. 6 sciliceh \idelicet H__ tO tamen. vero S.- t8 omnes. omnis H.
l) Sigch. GemM. Vita Deodcrici ('piec. i\[ctten. 23.
408
G _\ L I. _\ K n o x I\. I I Ę G.\ I.
..
inmensi ponderis baiulabant , tant.1 sllperflui-
tate pecuni:e redulldabant. )lulieres vero cu-
riales coronis aureis , monilibus, murenulis ,
brachialibus, aurifrisiis et gemmis ita onust:e
procedebant , quod ni sustentarentur ab aliis,
pondus metalIi suslinere non valebant. Talem
etiam gratiam ei Deus contulerat, et ita visu
desiderabilis cunctis erat, quot1, si forte quem-
libet a conspectu suo pro culpa \eniali mo-
mentaneo remO\'ebat, quamvis ille rerum sui-
que libertate frueretur, do nec benivolenliro
eius ae conspectui redt1cretur, non se \.iverc
sed mori, nec esse liberum set1 trusum ear-
ceri reputabat. Suos quoquc rusticos non ut
dominus in angariam eoereebat, sed ut pius
pater quiete eos \-ivere permiUebat. [bi cnim
suas stationes suumquc servitium delermina-
tum habebat, nec libenter in tentoriis sicui
umida '), \-el in campis, sed in civitatibus et
castris frequenter habitabat. Et quotiens de
civitate stationem in aliam transferebat . aliis
in confinio dimissis, alios vastandiones et \il-
licos eommutabat. Xee quisq':lam eo trans-
eunte via tor vel operator boves \- l oves ab-
scondebat, sed ei prretereunti pauper et di\-es
arridebat, eumque cernere tota patria pro-
perabat.
13. De I'irtule et pietate u.xo,-is Bolez1avi
Glorios-i.
Duees vero suosque comites ac principes
aesi fratres \'el filios diłigebat, eosquc salva
rewrentia, sicut sapiens Dominus, honora- 5
bat. Conquerentibus en im super iIlis incon-
suit e non credebat, contra!!) lege condempna-
tos iudicium miscricordia temperabat 3 ). Srepe
namque U'ior eius r{'gina, prudens mulier et
discreta, plures pro culpa morti deditos de 10
manibus lictorum crripuit, et ab imminenti
morlis periculo liberavit, eosque in carcerc,
quanuoque rege nescientc. quandoque \"Cro
t1issimulanłe, sub custodia vitro misericordiłer
rescn-a\-it. Habcbat aułem rex amicos duodc- 15
cim consiliarios, cum (Iuibus corumque uxo-
ribus eum curis et consiliis expeditum com'i-
\ ari multotiens et cU'l1are delcctabatur, et cum
eis regni familia. ins et eon sili i misteria pcr-
tracłabat. Quibus epulantibus pal'iter et ex ul- o
tantibus, et intel' alias locutiones in memo-
riam, ex occasione forte generis, iIlorum dam-
pnatorum incidentibus , re Bolezlavus iłłOrtlffi
morti bonitate parenłum condolebat, seque
prrecepisse eos perimi pU'ni.tebaf. Tune regi- 5
na \enerabilis pium pectus regis blanda mann
demulcens. sciseitabatur ab eo. si carom ei
Pru dz. I, wieru I baiulabanh baiolabant Z i S. - to momenlaneo, et momenłanea 11.-
n BC' et ". - t 3 rsse1 se H. - U. Suos quoqueł suosque H. - t 7 determinatum, determi-
nań Z; tak mial i S, ale poprawił. - t9 Numidal domo II. - eh \'"el in H. - !3 commu.
tabah commuta\it H. - 2.ł vel O\'es, et o H - 5 eh vel S. - P"I d . II, wier' t De virtute ....
Gloriosh niema II. - 6 iIIiSl iIIos S. - 7 lege, tak czytał L ngnich i Bandlkie lak czylać
radli; legem maJą r kopiBma. - 8 iudicium. cum dodaje lu II. - t O plures, muItos H. -
16 consiliarioS1 consiliatores mial S. ale poprawil. - eorumque, et eorum H. _ t 7 curis et con-
siliin omnibus curis et consiliis expeditis H. - !3 prenitebah permitebat S. _ !6 blandu niema H.
1) SalI. Jug. 18. !t) tyle co erga jak uważa Pertz. 3) Chron. Princ. Pol. lU SteDzla
I. 52) tak to miejsce oddaje: Contra legem damnato6, cum hoc inlelligeret 7 liberavit. por.
-rita 8. LadiłJlai u Elldlichera. :MoDum. Arpad. I. 238.
GAI.LA KRONIKI XIęGA I.
409
fieret, SI quis eos sancłus a morte rorsitan cebal. Aetate quidem provectiores verbis tan-
suscitaret. Cui rf'X respondebat, se nichil tam tum tam per se quam per alios casligabat, in
pretiosum possidcre, quo d non darel, si qui s minoribus vero verbera cum ,erbis adhibebat.
eos possel ad vitam de funere revocare, eo- Sicque paterne commonilos ac imlumentis re-
5 I'umque progcllicm ab infamiro macula libe- galibus adornatos, datis muneribus collatisque
rare. Hrec audiens regina sapiens et fidelis I honoribus, ire domum cum gaudio dimiltebat.
pii fUl,ti se I'eam et consciam accusabat, et Talem ergo sese rex Bolezlaus erga populum
cum amicis duodecim et mOl'ibus eorum ad et principcs e ł.iLcbat, sic sapienler et timeri
pcdes rcgis pro sui dampnatorumquc venia et amari se a cunclis sibi subditis faciebat.
tO pl'Osternebat. Quam rex benigne comple ans,
cum osculo de terra manibus sublevabat, 14. De lIlagllalitate IIlcnsce cllargitale Boleslai.
eiusque fidele furtum , immo pietatis opera
colIamiabat. Eaaem ergo hora pro captivis il-
lis, per mulieris prudcntiam ,'itro resel'vatis,
15 cum equis plul'imis millebatur, et euntibus
redeundi terminus ponebalur. Tunc vero lro-
titia multiplex iBis residentibus accrescebat,
cum regina regis honorem ac rcgni ulilitatern
sic sapientcr observabat, et re eam cum
20 ilmicOl'um consilio de suis petitionibus audie-
bat. llli autem, pro quibus missum fuemt,
venientes, non statim regi sed regime prresen-
tabantur, 4ui ab ea verbis asperis et lenibus
castigati, ad regis balneum ducebantur. QlIOS
25 rex Bolezla,'us, sicut patel' filios, secum bal-
niilntes corrigebat eorumque progeniem me-
morando collaudabat. ros I inquit, tallla I VOS,
tali prosapia exorlos I lalia commiUere non de-
Icnsam vero suam sic ordinate, sic hono-
rilJce rctinebat, quod omni die privato .fe)
mensas principalcs, exceptis minoribus I el'igi
faciebat, et nichil tamen de alienis, sed de
propriis in hiis omnibus e pend,ebat. Habebat
etiam aucupes et venatores omnium fere na-
tionum, qui suis artibus capiebant omne ge-
nus volatilium et ferarum, de quibus singulis,
tam qlladrupedibus quam pennatis, cottidie
singula apponebantur fercula suis mensls.
t , De disposil;olle caslrorum et ciL'italulIł
sui reglli per Bole:Jaum.
Solebat quotlue magnus Bolezlavus, in fi-
nibus regionum ab hostibus consef\'andis mul-
totiens occupatus, sui s ,-illicis ac vicedorninis,
quid de indumentis in festis annualibus prre-
Pr1.ed1.. I, wieru I ror iLan- 'niema S. - !l respondebah respondit ll. - tam, niema H. -
5 progeniem . progenie S. - 6 regina _ niema H. - 8 cum _ etiam mial S I lec;s poprawil. -
t3 collaudabah comment.labat Ił. - ergo- i itur 11. - 22 \"enientes. niema H. - 2:> en eo
II. - lenibus, le,'ibus S. - 5 balnianles_ balneantes Z i S. - 28 tal in Lali Z i S. - PrJ.edz,.
II, wierBJ. I quidem, vero II. - i im niema II. - 3 minoribus, moribus S. - 5 collatisquel
muneribus dodtJje Z i S. - 6 dimiUcbah permiUebat H. - 7 ergo' igitur Z i Il. - 9 subdi-
tis, subiectis 11. - l I magnaliLate, magnitudine H. - 13 privato, niema H. - 15 tamen, do-
lo:ył na brJ.egu S. - iO cottidie_ niema H. - !l regionum- reg' lI. - conservandisl obser-
vandis II. - 27 vicedominisl vicedinis II. _ 28 annualibusl animllibus S i Il.
.IIonumenta Pol. Hilt. Tom. l. o:t
410
GALLA KRONIKI XIĘGA I.
paratis, quid\"e de ciLis ct potibus in singulis
civitatibus fieret, interrogantibus, pro\"erbium
posteris in exemplum commemorare, sic in-
quiens: Satius et ho-nes/ius est hic michi gallinre
pul/um ab inimic-is C01ISe'1"Vare, qrwm in iUis t'el
illis civitatibus des-idiose eOnl'i"l)an/i insułtan/-ibus
?niehi meis hostibus locum dare. Sam pul/um
perdere, per virtutem, 1/011 pullum repu/o. sed
ras/rum vel amitte7'e civi/atem. Et ad\'ocans de
suis familiaribus quos volcbat, singulos sin-
gulis civitatibus ,'cl castelIis deputabat, qui
loco sui castelIanis et ci,-itatibus com"i\"ia ce-
lebrarent, ac indumenła aliaque dona regalia,
qure rex dare consue\'erat, suis fidelibus prre-
sentarent. Talibus dictis et factis admiraban-
tUI' uniwrsi prudentiaul et ingenium tanti viri,
conferentes ad im icem: llie est vere pa/er pa-
/,.ire, hic defensor, !tie est dumi1lus. non alienre
pecunire dissipatm', sed Iwnes/us ni publiCfE di-
spensator, qui damjJlluJn rus/iei violente,. ab ho-
s/i/ms illalum eas/ello repu/al l'el civi/a/i perdi/cr
conferendum. Quiu Illultis lUoramur? Si sin-
gula racta ,-cI Ilicta magni llolezla,-i memoran-
da carptim \'oluel'imus scriptitare, quasi si
tilo laborcmus gutł.ałim pelagus exsiccare.
Sed quid nocet otiosis lecloribus hoc auuire,
quod '"IX potest cum labore historiographus
invenire?
16. De morte Boleuai GI01iosi lamen/abili.
Cum igitur tot et tantis rex Bolezlavus di- 5
vitiis probisque militibus, ut dictum est, plus
quam re alius abundaret, querebatur tamcn
semper, quod solis militibus indigeret. Et qui-
cumque probus hospcs pud cum in militia
probabatur , non miles ille sed regis filius \"0- tO
cabatur; et si quandoque, ut assolet, eorum
aliquem infelicem in equis vcl in aliis audie-
bat, infinita £lando ei circumstantibus allude-
bat: Si possem sic I/Une probum mili/em a morte
divitiis liberare, sicut possllm eius iTlfortunillt1ł t5
et pauperlalem mea copia superare, -ipsam mor-
tem avidam div-itiis onerarem , ut hUTle {loreJlI
tam at/daeem in mililia 1'eserVal'em. Quocirca
talem ac tantum virulll successorcs ucbent \"il'-
tutibus imitari, ut valeant au tantam gloriam o
ct potentiam sublimari. Qui cupit post ,itam
acquirere tantaro f.. mam , aCljuirat dum \i,it
in \"il'łutibus tantam palmam. Si quis captał
Boleslao memoriali tiłulo compal'al'i, claboreL
suam ,itam eius ,-itcc \"ellerabili conCormari. 5
Tunc erit ,irtus- in gestis milital'ibus collau-
Pr1.ed1.. I, wiersz :'i inquiens. inquirens 11. - 7 am pullum.... sui s . nam puIlum repu to
sed caslrum vel amiUere civilatem et vocans de .suis Il, mylnie. - t t deputabat. preferebat
II. - B celebrarenh prcpararent 11. - 15 indumenta. indomita II. - tł> et ingcnium. ingenium
et S. - tanti. talis II. - t8 bic est dominu!. niema Il. - :; memoranda. niema 11. -
24 carptim. cartim mają wS'l.ystkie rrkopisma. - Pr:łeclz. 11, wieru. t ,in vir S, mylnie. -
polest. niema II. - 4 lamentabili, lauli S; De mortc.... lamenłabili niema II. - 6 probis-
quc, alque II. - 7 abundaret. hablIndaret S. - qucrebatun qucrcbat Z i S. - 9 quicum-
quc, quid'quam S; lecr. 1. os/a/nicll głosek pierwsza do polowy druga raikiem ::omazana. - 12
aJiquem. quemJibct. Z i S. - 17 onerarcm. honerarem Z; honorarem S. - florem. talcm
Z j S. - 18 rescrvarem. conservarem II. - 19 succe!sores dchcnt. dcbent successores /I. -
2 vi,-jt. ipsc dod. II. - 24 comparari. aparari Z j S. - ::; ,il;et' ,ita S. - 26 erih
autem H. - in sestis militaribu8 collaudandu £estis est collauda II.
G A L L AKR O N I K I X I ę G A I.
4łł
danda, cum fucrit vi ta militis honestis mori- versro completurum, tum omnibus suis ad se
bus adornata. H:BC erat magni Bolezla\'i glo- principibus et amicis undique congrcgatis, de
ria memoranda, talis virtus recitetur posterio- regni gubernatione et stalu secrclius ordina-
rum memori:B imitanda. Xon en im in vacuum vit, eisque.multa post sc mala futura voce pro-
5 Deus ilIi gratiam super gratiam cumulavit, nec phetica nuntiavit. O uli nam , (mlres mei, in-
sic cum sine causa tot regibus ac ducibus an- quit, quos delicate tanquam mater filios enulri-
tefecit, sed quia Deum in omnibus et super vi, gure positus in agone nascilu1'a t.'ideo, vobis
omnia diligebat, et quoniam erga su os , sicut in prospera converlantur, et utinamque ignem se-
pater erga filios, caritatis visceribus affiuebat. ditionis accendentes Deum et hominem VCl'eantur!
10 Unde cuncti, sed specialiter quo s venerabatur Heli! heu! iam quasi pCI' speculum in renigmate
archiepiscopi, episcopi, abbates, monachi , video I) f'egalem prosapiam exulantem et obel'ran--
presbiteri sedulo eum suis precibus Domino tem, et /wstibus, quos 8ub pedibus conculcavi,
commcndabant; duces vero, comites aliique mi$C1'icorditC1' sllpplicanlem. rideo etiam de lon-
proccres hunc semper victorem, hunc sibi gin quo de lumbis f Mis pl'ocedC1'e qllasi carblln-
15 forc superstitem exoptabant. Gloriosus itaque clllum emicantem, qui gladii met capulo conne-
Bolczlavus felicem vitam laudabili fine con- xus, suo splendore Poloniam latam ef'fic-iel f'elll-
cludrns, cum sciret se debitum carnis uni- centem"'). Tunc vero luctus et ID£Pror ibi as tan-
Prr.edr.. I, wier8 t fuerih fuit H. - militis I. multis S i H. - ;) recitetun ut dod. S; recitatur
/l. - 6 siei si Z i S. - tO sed, et S i H. - łt archiepiscopi, episcopi l e. a. Z i S. - 12
presbiteri. clerici Z i S. - P1'r.ed7ó. II, wieru t completurwDł compIetorum S. - tum.cum S
i H. - 5 nuntiavit. pronunciavit H. - fratres. niema H. tecr. mit'jsce próine r.oslawiono. -
6 enutrivi, innutri\i II - 7 nascituru noscitura Z. S i /l_ - 8 utinamquel tutinamque Z. S i
II. - seditionis accendentes. seditiones accedentes 11. - 9 hominem\ homincs lI. - t I re-
galem prosapiam. regem talem pro sapientia H. - exulantem. exultantem S i II. - 16 efficiet.
efficit Z i S.
I) Paweł do Kor. XIII. 12. ') Paprocki miał pod rękI! odmienny nieco r kopism
kroniki Galla, którego anonimem zowie, i tak podaje cały ten ustęp od słów: tum omni-
bus BUis. . . . relucentem» Tum omnibus 8uis principibus et amicis BUM ad S6 u,wUjue eon-
gregatis, M multa mala futura voce p'l'ophetica ttunciavit in enigmate. : Heu, heu, iam quam
per specullun video pl'olem et proBapiam meam exulem fore de regno hoc et 8uppl'cem hosti-
bus meis infcstis8imis, quos ego domu ram, v i d e o '1' e g n u m i n m u l t a v a '1' i a q u e f l' u-
Bta 8cindi, video quantum hic sanguinis fundetztr, tam interno quam
externo hoste, idque iusto Dei iudicio permittendum, cultumque eiu8
divinum negligendum, in varia schismata scindentur, luxum et molli-
t i e m a m a b u n t, huiusque 80litl8 regni angor et solicitudo tpilitum mezlln c07/.sumit, nisi me
altior 8pe8 refficeret. "Video enim propitiationem db:inam, post tonga tempora prolem f1łeam
non derelicturam, ecce viI' exibit de lumbis meis qui pristinam gloriam re-
gno 8UO re8tituet, dis persa congregabit, superbiam hostilt',m humiliabit,
et quicumqu6 calcitraturus e8t contra regnum hoc, capztlo gladii mei
c o n t er e t u r. Herb. Ryc. Pol. str. 16 niel.
412
G A L L AKR O N I K I X I G A I.
tium et hoc auJientium cortlis ,iscera pen e-I stibus involuta, in luctum cythara , plausus in
travit, et prre dolor€' nimio meutes omnium mrerorcm, gaudium in suspiria con\"ertuntur.
stupor \"chemens occupaviL Cumquc paulisper 1110 nimirum anno continuo nullus in Polonia
dolorc compr sso Bolezla,.um inquircrcnt, convivium publice celebravit, nullus nobilis
quanto tempore funus ipsius habitu cultuque ,-ir ,'el femina vestimentis se solcmpnibus arl- 5
Jugubri celebra rent , mce ,'cridica respondit: orna\"it, nuIlus plausus, nullus cytbarre sonus
Nec mensibus nec annis doloris te1'minum vobis audiebatur in thabcrnis, nulla cantilena puel-
pono, sed quicllmque me cognovit meamqlle gra- laris, nulla vox lretitire resonabat in platcis.
tiam acquisivit, memor mei die nocteque me plo- Hoc per annum est a cunctis uniwrsaliter ob-
rabit. Et non so/um qlli me noverunt meamqllf' servatum, sed viris nobilibus et feminis plo- 10
hCllivolentiam habllerunt, me plorabunt, sed rare BolezJavum est cum ,.itro termino termi-
etiam eorum filii filiique filiorlIm Boles/m'i regis natum. Rcge itaque Bolczlawo intel' homines
obitum narrantibll$ a/iis condolebun1. Bolezlam exeunte, pa'i et lretitia rerumque copia viden-
ergo rege de mlmdana conversatione descen- tur simul de Polonia commeasse. Hactenus
dente I), retas aurea in plllmbeam est eOn versa. Bolezlavi magni laudibus termini metam in- 15
Polonia prius regina, auro radiante cum gem- ponamus, eiusque funus aliquantulum carrni-
mis coronata, sedet in puhere viduitatis!Z) ve- ne lugubri lugeamus.
De morie Bole:.Javi carmina.
Omnis retas, omnis sexus, omnis ordo currite!
Bolezłavi regis funus condolentes cernite,
Atque mortern tanti ,'iri simul mecum plangite!
!O
Hcu! heu! Bolezlavc, ubi tua gloria?
fbi virtus, uLi decu s , ubi rerum copia?
Satis restat ad plorandum , vre micbi Polonia!
5
l'r1łeds. I, wierno .ł. dolore compresso. dolorem et presso Z. S i /1. - 7 terminum) niema S.
9 noct que. couidie Z i S. - 11 me plorabunh niema H. - U. ergo. igitur 11. - t5 aurea'
auteas Z; tak mial i S, ale poprawil. - plumbeam. plumbeas S. _ t 7 sedeh sedens S i H.
Prsed _ II, WlerS1. t plausus. tak Lengnich poprawil; r kop!Bma majq pallium. _ ! gaudium'
organum Z i S. - :; continuo n:erna H. - 5 vestimentis set se vestibus /l. _ 8 resonabat.
8udiebatur H. - 23 Heu! heu h Eheu, heu. II. - 24 decus' decor H.
1} Umarł Bolesław Chrobry 3 kwietnia 1025 jak to podaje Calendarium Cracovitn8 e
71U1. str. 52 i Długosz Hist. II. 177. Kozma pragski (Ohron. I. (0) m6wi że umarł 17
czerwca; datf tę uważam za myln . 2) Jerem. Tren. I. 1.
GALLA KI\ONIKI XI GA I.
413
Sustentate me cadentem prre dolore, comites,
Viduatre michi, qureso, condolete milites I) ,
Desolati respondete: HPlt nobis! hospites!
11
Quantus_ dolor, quantus luctus erat pontificibus!
Nulłus vigor, nulłus sensus , nulła mens in ducibus.
Heu! heu! capelłanis, beu ipsis omnibus!
Vos qui torques port<łbatis ID signum militire,
Et qui vestes mutabatis regales cottidie,
Simul omnes resonate: Vre I vre nobis hodie!
tO
Vos matronre, qure coronas gestabatis aureas,
Et qu:e vestcs habebatis totas aurifriseas,
His exutre I vestiatis lugubres et laneas.
15
Heu! beu! Bolesla,'e, cur nos pater deseris?
Deus talem virum umquam mori cur permiseris?
Cur non prius nobis unam simul mortem dederis?
T ota terra desolatur , tali rege vidua.
Sicut suo possessore facta domus vacua,
Tua morte lugens, mrerens, nutans et ambigua.
!O
Tanti viri funus mccum. omnis homo, recole.
Dives, pauper, miles, clerus , insuper agricolre,
Latinorum et Slavorum 2 ) quotquot estis incolre!
Et tu, lector bonre mentis b:ec qUlcumque legeris.
Qureso, motus pietate, lacrimas effuderis,
l\lultum eris inbumanus, nisi mecum fleveris.
.
Wierno 3 respondete. videte H. - 6 ipsis' sibi Z i S; ergo Paprocki. - Ił totas lurifriseas.
lureas /l. - n His. E bis /l. - HI nobis. niema H, - dederis. dedis H. - 16 talio niema
H. - 18 nutans, mutans Z. S i Pap rocki. - !t Slavorum' Sclavorum H.; SecLarum Paprocki.
- !! hzc, niema H. - quicumque, quidque S. - !ł nisi. si non H.
I) Adimite qUOJ80 milli condolere milites; tak. ma ten wiersz Paprocki. Herb. Ryc. str.
15. !I) Polacy za czas6w Galla byli dwojakiego obrządku: jedni łacińskiego, drudzy sło-
wiańskiego, i według tego dzieli ich autor na łacinnik6w i słowian.
414
G A L L.-\ KRO N I K I X I Ę G A J.
-f 7. De success-ione Jleschonis secundi BolezJag. 18.
des G10I'ios-i.
Postquam ergo magnus Bolezla\'us de mun-
do deeessit, seeundus .\Iescho, filius cius,
in regnum successit, qui iam videlieet \"iwnte
patre sororem tertii Ottonis imperatoris I) uxo-
rem aeceperat, de qua Kazimirum, id est Ka-
rolum, restauratorem Polonire procrearat!l).
Hie ,'ero l\Iescho miles proLus fuit, multaque
gesta militaria, qure longum cst dieere, pcr-
petra\"it 3 ). Hie etiam propter patris in\"idiam
vieinis omnibus extitit odiosns, nec, sieut pa-
ter eius, \"ita vel mOl'ibus vel divitiis copiosus.
Dicitur etiam a Bohemis in eolloquio per tra-
ditionem captus, et genit.alia, ne gignere pos-
set, corrigiis astrictus, quia rex Bolezlavus
pater eius similem eis iniuriam feeerat, qnum
eorum ducem 4 ) suumque amnculum exceea-
verat. Qui de captione quidem exi\"it, sed
uxorem ulterius non cognO\'iL. Sed de Jle-
schone sileamus, et ad Kazimirum restaurato-
rem Polonire deseendamus.
lJe sllccessione et deiectione Kazimiri post
mm'lem pat1'is.
1\lorluo igitur Jleseone, qui post obitum
regis Dolezla\"i parum vixit, Kazimirus cum
mat re imperiali puer parvulus remansit. Quro
cum libere filium educaret, et pro modo fe-
mineo f('gnum honorifice gubernaret , tradi-
tores eam de regno propter im'idiam elece-
runt, puerumque suum secum in regno quasi
deeeptionis obumbraculum tenuerunł. Qui cum 10
esset adultus :eiate et regnare erepisset, ma-
litiosi verit.i, ne mah'is iniuriam \"indicaret, in
eum insurre'terunt eumque in l'ngariam seee-
dere coegerunt. Eo namque tempore sanctus
Stephanus [ngariam gubernabat, eamque tunc 15
primum ad fidem minis et blanditiis con\"er-
tebat, qui cum Bohemis, Polonorum infestis-
simis inimicis, pacem et amicitiam retinebat,
nee eum liberum, quoadusque \"ixit, gratia
dimittebat:l). Quo de hac vita migrante, Petrus 20
Veneticus [ng3rire regnum reeepit, qui ec-
cłesiam sancti Petri de Bazoari0 6 ) inch03\"it,
:I
lhedz. I, wiersz t secundi Bolezlaydes Gloriosi) filii Bolezlavi S. De successione..., Gloriosi.
71ifflla H. - :; Postquam ergo.. .. l\Iescho. Anno domini !\lXXV post mortern Boleslai Iieszko
H. - 5 videliceh niema Z i H. - 8 procrlarah procrearet S. - 9 Mescho. !\Ieszko H. - t t
propler. per H. - 13 viln IXXV dodano na br:r.egu dawną i mo e tą samą ręką. - U. Bo-
hemis. Bohemicis Z i S - 17 fecerah faceret S; fecit H. - quum) inde H. - 20 Sed. niema
H. - 2 descendamus. Mieszko enim, ut alibi lCl)itur, in amenciam cecidit, et mortuus esl eo-
dem anno quo et pater dodnje H. - Pr:r.edr.. II, witru t De successione . . ., patris) niema
lL - ł regis) patris H. - 5 parvulus remIInsit. r. p. S. - 6 libere filium. licet puerum H. -
8 propten per H. - t5 tunc primUID\ provinciam H. - 16 blant.!iliin blandilus S. - t 7 Bohemis)
Bohemicis Z i S. - 2! Bazoario. Bazcario H-
I) Ryx , córk Ezona, wojewody reńskiego, z Matyldy siostry Ottona III zrodzonl};
o . str. 346 nino dz. !l) Ob. str. 358 i 346 nino dz. 3) Te czyny bohatyrskie Mieczy-
sława opisuje rocznikarz hildeshejmski u Pertza III. 6tr. 97. i Annalista Saxo tamże Vr.
677 - 678. 4) Bolesława ID roku 1003 (Kozm. I. 34) O zchwytaniu i okaleczeniu
Mieszka przez czeskiego Bolesława nikt nic nie wie, prócz naszego autora. CI) gratia di-
m.i.ttebat, rozumie się BohtTTWrUm gratia: . dla przypodobania się Czechom I nie puszczał go
od siebie. 6) Borsod w żupaństwie borsodskiem.
GALLA KRONIKI XIĘGA I.
-H5
quam nullus rex ad modum inchoatiouis usque
hodie consummavit. Hic Petrus ctiam rogatus
a Bohemis, ne Kazimirum dimitteret, si cum
eis amicitiam ab antecessoribus recf'ptam re-
11 tinere vellet, voce rcgali respom)isse fedur:
Si lex antiqua di{finierit. quod Ungarorum rex
Bohemorll1U ducis ca1'cerm'ills {uet'ił. {aciam qum
?'ogatis. Et sic Bohemorum legationi cum in-
dignatione respondens, eorumque amicitiam
10 vel inimicitiam parvipendens, datis Kazimiro
ł 00 equis totidcmque militibus, qui eum sc-
cuti fuerant, armis et vestibus prreparatis eum
honol'ifice dirnisit, nec iter ei, quocumquc
,ellet ire, dcncgavit. Kazimirus \"ero gratanter
15 iter arripiens J ac in regionem festinanter Thcu-
tonicorum perveniens. apud matrclIl et impe-
I'atorem l} quanto lempore nescio fucrit con-
,ersatus, sed in actu militari milcs audacissi-
mus cxtitit comprobatus. Sed paulisper eum
O cum matl'e I'cquicscel'e pCl'lnittamus, ct ad
desolationem et denstationem Polonire re-
deamus.
19. De reltabitione regni Polanire per Kazimi-
fum J qui {uit monachus'.l}.
Interea reges et duces in circuitu Poloniam
quisque de parte sua conculcabat, suoque £10-
minio civitatcs quisque castellaque contigua
vel applicabat vel vincendo terrre corequabat.
Et cum tan tam iniW'iam et calamitatem ab ex-
trancis Polonia paterelur , absurdius tamen
adhuc et abhominabilius a propriis haLitato-
ribus ,-cxabatur. Nam in dominos sen.i, con-
tra nobiles liberati, se ipsos in dominium ex-
tulerunt, aliis in servitio versa vice detentis.
aliis peremptis uxores eorur:n incestuose ho-
norcsquc sceleratissime rapuerunt. Insuper
etiam a fide catholica dc\iantes. quod sine
'"oce lacl'imaLili dicere non valemus, adversus
episcopos et sacerdotes Dci seditionem ince-
Pr e(h. I. wiersz t rex- niema II. - :5 Bohemis1 Bohemicis H. - 7 Bohemorum, Bohemicorum
Z i S. - U. vero' igitur H. - t5 reł;ionem- terram H. - Theutonicorum' Theutunicorum
S i H. - t 9 extitit- fueret Jl_ - Pr:łedł. II, 10ieru t redeamus- w lem miejscu H wtrąca rO:5-
dzial X. :5 iywotu ś. Stanislawa. - .ł. Polonire niema H. - 9 terrre - niema Z i S. - t ł h-
men. tnm S.
t) Henryka III. 2) Słowa: qui filit monucltlUł znajdują si9 wc wszystkich r kopi-
8IDach. Nie mniemam iżby to był koniecznie wtr t. Dwoch Kazimierzów panowało w Polsce
po Mieczysławie: jeden Bolesław - Kazimierz, syn Bolesława Chrobrego, od roku 1034 -
1038; drugi Kazimie_'z, syn Iieczysława. II i Ryxy, od r. 1039 - 1058. Tosamośc
imienia i bliskie nastś'pstwo po sobie tych xił..!ląt sprawiły, że pomieszano ich czyny i wzi to
obu za jedną osobf.'. Dopełniacz Mierswy mówił już: De Casimiro 8eMu historim texiłur
modo diver80 (w wyd. warsz. Wincentego kroniki I. str. 107, w wyd. gdańsk. str. 13) nie
utniejąc rozróżnić tyeh xiążąt. Rł d ten mógł też popełnić i Gall, mówi on tylko o jednym
Kazimierzu, dlatego dodaje w nadpisie: qui fuil mO'llachus, a chociaż w texcic jedynil>
l'zyny syna :Mieczysławowego wymienia, znadlOdzim jednak w r kopismie perg. Zamojskich
przy wzmiance o śmierci tego xi!;cia, w rozdziale 22 na brzegu słowa: obiit Kazimirus
MXXXVllI, dołożone tą samą reką, która tytuliki i text pisała. Jest to rok śmierci syna
Chrobrego, Bolesława - Kazimierza, co był istotnie mnichem. Obacz artykuł: ,, ynowie Chro-
brego" w Pismie zbiorowem Ohryzki. Petersburg 1859 tom I. str. 20 i dalsze.
4łG
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A I.
perunt, eorumque quosdam gladio quasi di- dominis naturalibus tidem non servaverunt ad
gnius peremerunt, quosdam \"ero quasi morte correctionem proficiat. Kazimirus ergo apud
dignos ,-iliori lapidibus obruerunt t). Ad extre- Theutonicos aliquantulum conversatus ma-
mum autem tam ab extraneis quam ab indi- gnamque famam ibi militaris glori:e consecu-
genis ad tantam Polonia. desolationem est re- tus, Poloniam se redire disposuit, illudque 5
dacta, quod ex toto prene divitiis et homini- matri secretius indicavit. Quem cum mater de-
bus est exacta. Eo tempore Bohemi Gneznen hortaretur, ne ad gentem perfidam et nondum
et Poznan destruxerunt, sanctique corpus bene christianam rediret. sed hereditatem ma-
Adalberti abstulerunt!l). lIIi vero qui de mani- terna m pacifice possideret, et cum ctiam im-
bus hostium evadebant. vel qui suorum sedi- perator eum remancre secum rogaret, eique f O
tionem devitabant, uUra f1uvium Wysla in Ia- ducatum satis magnificum dare veIlet, pro-
zoviam fugiebant, et tam diu civitates pr:edi- verbialitcr utpote homo liłcratus respondit:
ctre in solitudine pcrmanserunt, quod in ec- .Ylilla hel'editas aVllncul0'1'llm 3 j velmaterna ius-
elesia sancti Adalherti martiris sanctique Petri lius vel honestius possidebilur quam palerna. Et
apostoli sua ferre cubilia posuerunt. Qure pla- assumptis secum militibus 500, Polonire fines ł1)
ga creditur eo toti terrre communiter evenisse, in troi,.it 4 ) , ultcrim;que progrcdiens, castrum
quod Gaudentius, sancłi Adalberti frater et quoddam a suis sibi redditum acquisivit, de
successor, occasione qua nescio, dicitur eam quo paulatim tam virtułe quam in genio totam
anathemate percussisse. Hrec autem dixisse Poloniam a Pomoranis et Bohemis aliisque 6-
(1e Poloni:e t1estructione suffiriat. et eis qui nitimis nationibus occupatam liberavit, cam- 20
PrJ.edJ.. I, wżeru ł dignius, dignos H. - Verol non H. - 5 viliori, niema H. - extremum'
vero dodoje tu niepotrz.ebnie H_; i S mial tu to Iłlowo ale pnemazal. - 4 indigenisl indignis
S. - 5 Polonin Poloniam H. - 7 Gneznen et Poznani Gneznam et Poznaniam H. - ł t /luvium,
f1umen H. - n fugiebantl fUB'ebant Z. - pr:edict:e, iII:e H. - ł3 permanseronh permanebant
H. - ł 6 eOl niema H. - ł 7 eh niema Z. - Pr:&edz.. II. wierlłJ. 2 ergo' igitur S. - 5 Theu-
tonicost Tbeutunicos S. - conversatus, conservatus S. - U, Kazimirus er£o... paterna.
niema H. - Eh Rex Casimirus igitur H. - ł5 500, sexcentis H. - łS tam virtute quarn in-
genio, virtute cum ingenio Z i S. - ł9 Pomoranis. Pomonis S. - BohemiSl Bohemicis Z i S.
- finitimis nationibuSł finitivis gentibus Z i S.
l) Porównaj z tem co mówi Nestor pod rokiem 1030: "Tegoż czasU umarł Bole-
sław wielki w Polsce, i było w ziemi polskiej zaburzenie, powstawszy lud zabijał bisku-
pów i xięży i panów swoich, i była rzeź." Co do zabijania biskupów w Polsce uwdać
też trzeba, że najstarazy rocznik pergaminowy wawelski ma zapisaną właśnie pod rokiem
1030 śmierć dwoch na raz biskup6w: MXXX RomanUB et Lambertus episcopi obierunt,
(ms. p. 10) a nikt zgoła nie wie, coby to byli za biskupi. ') Rocznik wawelski ma te
l5łowa: MXXXVIll Corpua S. Adalberti tramlatum elt. Por, Kozmy Chron. II. 2. 3) Heri-
manna, arcybiskupa kolońskiego i Ottona xięcia Sweów, braci rodzonych Ryxy, jak słusznie
uważa Koepke. 4) Por. Annalistę Saxona pod r. 1039.
GALLA KRONIKI XIĘGA I.
417
CIuC suo dominio mancip:ł\ It. Poslea W'I'O (le
nusia nobilem cum rnagujs ui\"itiis uxorem I)
accepit, de qua fHios qnatuor (mamque fil iam
regi Bohemioe uesponsanuam generavit. Xo-
5 mina autem fHiorum eins h:ec sunt: Bolczla-
ms, WJaui laus, 1\lesl"ho et Otto. Seu de Ka-
zimil'o quju egcrit primitus pcrtractando finia-
!nug, rt postea ue filiis, quis eOl'um primus,
quis\"e pusterius regna\"erit ordinabilius edi-
łO camus.
20. De p1'wlio comitis Jlec:. lal'i cum .Jla w-ilis.
Jgitur ('liberata pa tria et expugnata, profu-
g.ltisquc gcntibus exterorum, non minor Ka-
15 zimiro restabat hosti1is profugatio sure gentis
suorumque iure proprio subditorum. Erat
namfJuc quidam )feczzlaus nomine, pincerna
p:ltris sui )Irschonis et minister; post mortcm
jpsius )Iazo\ire gentis sua persuasione prin-
cPps existebat et signifer. Erat cnim eo tem-
pore l\Jazovia Polonis iJIuc antea fugientibus,
ut dictum, in tanlum populosa. quo d agrico-
lis rura, :mimalibus pascua, habitatoribus loca
erant spatiosa. Unde l\Jeczzlaus in audacia sure
militire confisus, immo ambitione pernitiosre
cupiJitatis cxcecatus, nisus est obtinere per
pr:esumptionis audaciam, quod sibi non ce-
debat per ius aliquod vel naturam. Inde etiam
in tantum superbire fastum conscenderat.
'1uou obedj,'e Kazimiro rennuebat, insuper
eliam ei armis et insidiis resistcbat!ł). At Kazi-
mirus indignans ser\"Um p.lta'is ae suum :\Iazo-
"jam \"iolenter obtinere. sibique grave dam-
pnurn cxistimans ct periculum, ni se vindicet,
imminere, collecta pauca quidem numero ma-
nu bellatorum , seu assueta bellis, armis con-
Thed;. I, wierl uxorrm\ na bnegu dodul S. - 5 cius b:ec. qu:e H. - 6 Mescho\ Ieszro
H. - 8 primun primitus H. - 9 quisve\ qui s Vl'rO 11. - regnaverih regllavit H. - edica-
mus. educ3mus S. - a Yeczzl3\i cum Iazoviliu }Jeschonis cum Mazovilis S; De prrelio. . .
J.Jaz01.itin niema 11. - 13 eliberatu delibcrda Z. S i H. - 17 Iecz/laus\ Mesth Metzslaui tIIial
S, ale pielwue p"zema;al. - PrJ.ed.. U. wieru ;) anten ante ea S; niema 11. - ł ut dictum'
niema 11. - 6 :\Ieczzlaus, feczl3vuS Z. - 7 ambilione pernilios:e cupiditatis. ambitiose cupidita-
te H. - 8 esh niema S. - 9 cedebah compelebat 11. - 10 nalur31m iU3tiliam 11. - f t im et 11. -
i 2 rennucLato et dod. Z i 11. - t 3 ei \ niema 11. - U ac \ et 11. - t 5 sibiquu sibi H. - t ti
et periculllnn niema H. - ni set vi se miul S; tlawna jednflk, chocid p()i.nił'j.' a rrka dod. na
br egu J. odsylacr.cm nisi, cJ.yta si wi c nisi vi se. - tS belIatorum\ armatorum H. - assuet:n
assc\'ct.ł 11.
l) Kazimierz miał dwie żony. O pierwszej m6wi Bogufał u Sommeraberga n. 26:
dlfxit uxorem {iliam Romani , principia Rltsslm, filii OdOllis (Bezbraima- Ottona, starszego
brata. )Iicczpławowego) 'llomine Dobron gam. Druga b.rła :\Iarya, siostra Jarosława, wiel-
kiego xi!?cia kijowskiego, poślubiona według latopisców ruskich w roku 1043, i o niej m6-
wi tu nasz Gall. e dwic żony pomieszali pisarze poźlliejsi, mianowicie Długosz, mniema-
jąc, że imię Dobronega dano jej z powodu przejścia na obrzqdek łaciński {Hiat. III. 218).
Wszakże llclwdykt IX papież w 8wojem Breve zowie j,! tJlko Iaryą. Obacz w nin. dz.
8tr. 359 przel1z. I, wiersz 1. II) Sofijski wremennik mówi pod rokiem 1043: 'V te czasy
Mojsław wyrządzał krzywdy Kazimierzowi (Połn. Sobr. V. 138).
Jlonumenta Pol. Hi". Tom. 1. 55
..
418
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A I.
grcssus, l\Ieczs)awo perempto, yictoriam et
pacem totamquc patriam triumpha)iter est adc-
ptus 1). Ibi namque tanta credes )Iazoyit:1rum
facta fuisse memor:Jtur, sicut adhuc Iocus cer-
taminis et prrecipitium ripre l1uminis protesta-
tur. {pse etiam iLi Kazimirus ense credendo
nimis extitit fatigatus, brachia totumque pe-
dus et faciem effuso sanguine cruentatus, et
in tantum fugientes hostes solus est persecu-
tus, quo d mori deLuit, a suis omnibus non
adiulus; sed qmdOlm, non de nobilium gene-
re, sea de grrgariis militibus nobiIiter opem
tulit moriluro, qnotl bene Kazimirus sibi re-
stituit in futuro, nam et civit tem ei contu)it,
et eum dignit te intel' nobiJiores e:xtulit. In
illo enim cert:unine 30 acics ordinatas :\Iaso-
\"icnses habuerunt, Kazimirus vero vix tres
acies bellatorum plenas habebat, quoniam, ut
dictum est, tota Polonia prenc deserta i:łCebat.
21. De jJl'le[io Ka;::,-imiri cum Pomomnis.
Hoc itaqllc pr:e)io memorabiliter superato,
Pomoranorum exercitui in auxilium :\Ieczzl:w
venienti, Kazimirus cum paucis indubitanter
obviam propera\"it. Nuntiatum namque prius
illud ei fuerat; ipsoS(lue in auxilium inimicis
ad,'enire prresciebat. l'nde prudenter disposuit
singulariter prius cum l\Iazo\"iensibus diffinire, 5
postea facilius cum Pomoranis campulTf cer-
taminis introire. lila enim vice Pomorani qua-
tuor legiones mi)itum in arma tlucebant, Ka-
zimi,'i vero miIites nec unam dimidiam aJ im-
plebant. Sed quid tamen '! Cum perventllm tO
esset ad locum certaminis, Kazimirus, ut viI'
e)oquens et peritus, in hunc modum suos mi-
lites cohortabatur: Ecce dies e:tpectala prim i-
t/tS! Ecce fil/is de [abore pel/itus! :;/tjJeratis tut
falsis christicoJis, iam securi pllgnate cum disco- t5
lis. J1/tltitlldo non facit viclO1'iam, sed eui Dcus
donavit slIam gratiam. Jlc:mentote virtutis prre-
te-iitre et [abOl'i vesll'o fil/cm pOI/ ile.
Hiis dictis, cum adiutorio Dei pr£rlium in-
troivit magnamque ,-ictoriam acquisi\"it. Dici- 20
tur quoque sanctam ecclesiam affectu magno
pietatis honorasse, sed prrecipue monachos
sanctarumque monia)ium congregationes aug-
PruJ.. I, rviers t Ieczslawo. Ieczlawo S. - ! totamquc, tanlamque S - patriam. provin-
ciam 11. - 5 fazO\.itarum. Iazovitorum Z i S. - 7 nimis, minis H. - t t quidam, quidem Z
i S. si quid 11. - t5 eum, cum H - t8 babebat. habebanł Z i S. - t9 Polonia niema H.-
iacebah H doJnje tu te 8lowa: Isłe interfecił S. Stanislaum Cracoviensem episcopum, nlde vene-
rabilcm ,-irum, - 21 !t. Cały ten ro Jłiał i poc1oqtek n(lstrpnego nie znajduje sif łlJ H. - 3
Ieczzlao' Icczlao S. - PrzedJ. II, wlers10 properavih propełra\ił mial S, ale poprawil pro-
perat. - t 5 pugnatCt pugnarc Z i S.
l) Szukał Kazimierz przechv lIlasławowi pomocy u Jarosława, z którym spowinowa-
cił się. biorąc nic tylko siostrę jego l\Iaryę za żonę, ale oraz siostrę swoją za syna jego
Izasława wydając. Jarosław tedy robił a trzy wyprawy do razowsza, jak o tern Nestor,
a dokładniej jeszcze Sofijski wremennik rozpowiada. 'Vedłl1g nich odesłał Kazimierz Ja-
rosławowi zabranych niegdyli przez ojca swojego jeńców 800 prócz żon i dzieci, Jarosław
zaś po dwoch daremnych, ile się zdaje, wyprawach do Mazowsza, zrobił nakoniec jeszcze
jedną, o której Sofijski wremennik tak mówi: Lata 6555 (1047) szedł Jarosław po raz
trzeci na }lazowBzany, i zwyciężył ich, i xięcia ich 'Mojsława uLił, i ziemię t podbhvszy,
oddał Kazimierzowi (Połn. Sobr. Y. 13H j por. I. 67).
G A L L A K fi O N I K I X I Ę G A I.
4-19
mentasse, qui !flonasterio parvulus a paren-
tibus est obJatus, ibi sacris Jittcris Jiberaliter
fruditus.
.. 5 22. De sllccessione secundi Boleslay dicti Largi,
Kazimirides.
,.
Hiis igitur Kazimiri gestis memorabilibus
pr:elibatis, aliisque compluribus sub silentio
pr:e festinantia reservatis-, vit<e terminum fi-
tO nienti, finem tcrminemus et scribenti. Post-
quam itaque extremum ,.ale Kazimirus mundo
fecit, Bolezlavus eius primogenitus, vir largus
et bcllicosus. Polonorum regnum re'iit. Qui
sua sałis gesta gesłis pr:edeccssorum co:e-
15 quavit, nisi quod qu:edam eum ambitionis vel
vanitatis superf1uilas agitavit. Nam cum in
principio sui regiminis et Polonis et Pomora-
nis impcraret, eorumque multitudincm ad
castrum Gradcc I) obsidendum innumcrabilem
20 congregaret, su:e contumaci:e negligentia non
801um ca8trum non habuit. verum ctiam Bo-
hcmorum insidias vix evasit, ac PUlllorano-
rum dominium sic amisit. Scd non est mimm
aliquantulum per ignoranliam oberrare, si
contigerit postea per sapicntiam qu:e llcgłccla
fuerint emendare.
23. De conventione Bole:..lavi cum duce
Ruthenoru11l.
Xon est igitur dignum probitatcm multimo-
dam et liberalit tem Bolezlavi secundi regis
silcntio pr:eterire, sed pauca de multis in
cxemplum regni gubernatoribus aperire. Igi-
tur rex Bolezlavus secundus auda..: fuit miles
et strennuus, hospitum susccptor henignus,
datorque largo rum Jargissimus. Ipse quoquc,
sicut primus Bolezlavus magmIs , Rulheno-
rum rcgni capu t , urbem Ky 'cwo pr:ecipuam r. ł068.
hostilitcr intravit, ictumque sui ensis in porła
aurca signum memori:e dcreliquit. fbi etiam
quentlam sui generis Ruthenum, cui pertinc-
bat regnum, in sede f('gali constituit q ), cun-
ctosque sibi rebelles a połcstate llcstituit. O
pompa glori:e temporalis! O audacia fiduciro
militaris! O maiesłas regiro potesłatis! Hoga-
łus ilaque Bolezlavus Jargus a rege qucm fc-
Prz,cdJ. I, wieru t qui. quoniam S. - 5 De succcssione .... Kazimirides\ cały ten nadpił do-
da"y na br..egu pr1oe ]JOprawiac1oa w S; niema go II. - tO scribentit W tern miejscu dodfwe
miniq na brzf'gu w Z: Obiit Kazimirus IXXXYIII. Sl(Jwa te It'yjrte są duwnych roc;wików i od-
nouq się do śmierci Bolesława, najmlodszego syna Chrobrego, I.lórego te i KU10imierzem :t't'ano.
Obac; OhrY1.ki, pismo 1obio1.owe T. I. str. 28. - 12 Dolezl3\"us. iste occidit Slanislaum dod. Z na
br1oegu. - U. Ulis igitur. . . . coequa,.ih Mortuus cst Kazimirus anno domini l\ILYIII. cui suc-
cessit Bolezlaus liIius eius in regnum. filius inquam primogenitus, ,.ir largus et bcllicoslJs, qui sua
satis gesla gestis pr:edecessorum coequavit /I. - t 9 Gradec, Gradek H. - o rongrcgarclł nie-
ma S. - Pl' edl. II, wieru 1 oberrareYl oberrasse II. - :5 cmendaret cmcndassc etc. 11. - 7
igilun niema II. - 8 liberalitalem . libertatem S i H. - secundi. niema II_ - 1;) largorum .
niema 11. - 15 K)"Ycwo. Kygow Z; Kyow S. - 17 dercliquih reliquit S. - 18 pc.,tinebat rc-
gnum. permittcbat .'cgimen Z i S.
I) Zwany dzi z niemiecka G"t('tz, koło Opawy. Palacki G. B. I. 299. ZrloL)"wał go
B. roku 1060. 9) Izasława J naj starszego syna Jarosławowego.
4.20
GALLA KRONIKI XIęGA l,
cerat, ut obviam ad sc vcnirct sibique pacis
osculum ob rcvcrentiam SU3:' genlis cxhiLerct,
Polonus quidem hoc annuit, scd Ruthcnus
Jedit quod voluit. Computalis namque Largi
Bo]ezIavi passibus cquinis de slatione ad ]0-
cum conventionis, fotidem :mri marcas Ru-
thenus posuit. Nec tamen equo descemlcns,
sed barbam eius subridendo divellens, oscu-
]um ei satis pretiosum exhibuit.
2.f.. De delusione Bohe1nOf'Um contra Bole:Jallm
Lar!}um.
Contigit eodem temporc Bohcmorum du-
cem l) cum fota suorum virtute militum Polo-
r. ł069. niam introisse, eumque transactis silvarum
condensis J in quadam p]anitie salis apta eer-
tamini consedisse. Quo audito, Bo]ezlams
impiger hostibus obviam propera\ it , cosque
properans J transgyrando ,"iam qua vcnerant
obsidens, intercIusit. Et quia plurima pars
diei pr:cterierat, suosque properando fatiga-
,.erat, sequenti die se venturUlIl ad pru-lium
per ]egatos Bohemis intima\.it, eosque ibidcm
residere nec se diutills fatigare magnis prcci-
bus exoravit. Anlea quidem e.reulltes, inqllit,
de silva. sicut lupi capia prceda {(lll/eliei. siha-
rum latebras, ahsente pastore. impune solebatis
pcnelmre, modo vero. prleSenle cum venabulis
vcnatore canibusque post vesti!}ia dissolulis , 71011
ruga nec illSidiis, sed virlute polcritis detensa
,'etiacula devilare. Al conlra Bohemorum dux
vcrsula caIliditalc BolczIavo rcmandavit, indi- 5
gnum essc tantum regem ad infcriorem .1e-
c1inare, sed die C1'aslina. si filius est Ka:,imiri.
sit paratus ibidem Bohemorum servitium ex-
peclm'e. BolezIaus \"ero, ut sc filium ostende-
ret Kazimiri, ibi stando Bohemorum fallaci:e 10
salisfecit. Sed die iam postera mcdianle, Po-
lonorum castra ab exploratoribus nuntiatur,
quod a Bohcmis noctc pr:eeedenti fuga, non
prtr]ium ineatur. In eadem bora Bo]ezla\'Us
dcIusum se dolcns, acriter eos pcr l\loraviam 15
fugientes pcrsequilur, captisque pluribus ae
peremptis, quia sic cvaserant, sibimetipsi de-
dignando revertilur. Adnectendum est etiam
ralionem, qme causa fcrc totum de Polonia
]oricarum usum abole\ it, quas antiqllitlls ma- o
gni Bolezlavi rcgis exercitus ingenti stUt.lio
frequcntavit.
2 . De llictOl'ia Bole:JUl'i Lar!}; COlI tra
Pomomnos. !5
Contigil namqllc Pomoranos ex suhito Po-
łoniam invasisse!l), regcmque Bołezłamm aL
Pr:r.edJ. I, wiersz 5 equinis\ rqui:; S i JJ. - 7 cquo. de equo 11. - !) exhibuih exibuit Z. -
U. nec, non S. - 25 excunles, powlur:-'(1ją dwa rałY Z t S. - Przed:=. II. wiel.s:5 ł Antea
quidem . . .. devilare. niema II. - 5 At contra.... remandavih Scd contra l3ohemorum vcrsula
callidilate Doleslao remandnit H. - J nuntiatur. nuntiantur H. - 15 sc. si.; II. - 16 persc-
quilur. sequilur H. - 18 AJnectcndum. Adverlendum S. NoJ br;eyu pr;y wier,.u t!lm polo;ona
gWlał.dka. - J 9 ralionem. romani II. u ydawcy hanolVerllt:!I p"prau.;nj'l narrationi. - qure.
tJ. Z; que S i li. - 2J. Largi, niema II.
J) "\Vratysław II. !l) Ta wyprawa Pomorzanów do Polski zaj ć musiała w samym po-
cZ'!tku roku 1075, albowiem \v kwietniu lub m:łju tcgoż roku jest już między W cletami
i Polakami z jednej, a Sasami z drugiej strony przymierze przeciw Henrykowi IV i sprzy-
mierzeńcom jego Duńczykom i Obodrytom. Lambert IIersf. Ann. u l'ertza S8. Y. 224,
G A L L AKR O l' I K I X I I:i G A I.
12i
iJlis remotum partiLus hoc auuisse. Qui cu-' ,linem perspexisse. Qui cum admiratione tan-
piens animo ft'rventi uc manu gcntilium pa- tro pecunire iUue ocu]is inhiaret, suamque mi-
triam ]iberarc, eollecto Jlonuum excrci(u, lIc- seria m cogitaret, cum ingcnti gemitu suspi-
buit antecedcns inconsuJte nimium properare. ra\"it. Bolcz]ams autem rex, ut erat fcrus,
5 CUll1que ventum csset alI Om illm, uHl'a qucm aulIicns ho mi nem miserabi]i(er gemi\ isse, et
turma;, genti]ium residcbant, non ponte rcqui- existimans a]iqucm camerarios percussisse,
sito vel vado ]oricati mi]i(cs et <łrmati scd pro- iratus sciscitatur J qui fuerił ausus sic gemere,
fundo gurgiti se crcdcbant. P]uribus itaque ve] quis prresumpscrit ibi qucmpiam verbera-
loricatorum ibi prmsumptuose submcl'sis J ]0- re. Tune iJle miscr clericus tremefactus, ma-
10 ricas rcJiqui snperstitcs abieccrunł J transme- luissct nunquam pecuniam se ,-idisse J quam
:Itoqlle f1umine l), quam\-is dampnose, victo- ca de causa regis curiam introisse.
riam habuerunt.. Ex co tpmpore loricis Polo- Sed cur miser clcriceUe ]atitas? Cur indi-
nia dissuC\ ił, et sic c).peditior hostern quisque care, gemi,"isse te, dubitas? Gemitus iste to-
im-asit, tutiorque Oumen obiectum sme pon- tam tristitiam conculcaLit., suspirium isłud
t5 llcrc fCfl'i transmeavit. magnarn tibi lmłitiam gcnerabit.
o]i, large rex, noli miserum clericeUum
2G. De liberalitate et lar!litate Rolezlal'i, et de prre timore diut.ius anchclare. sed festina łuo
., qllodam paupere clerico. thezaul'o eius humcros onerare. Igitur inter-
Item unum memorabile secundi Bo]czla,-i rogałlls a rege clericus, qui u cogitassct cum
20 fildum lilJcra]ilatis eximire non cc]abo, sed sic lacrimabi]iter suspirasset, cum tremore
ad imitationis cxcmp]llm successoribus inti- respondit: Domine reJ.:, 11Ieam miseriam meam-
maLo. In civitate Cl'acoviensi quadam die Lar- que pallpcrtatcm, ves/rall& !llm'lam t'cstramque
gus Bulezlavus ante palatium in cUl'ia rcside- ma-ieslalem considerans, {elicilalem in{01.tun-io
bal, ibique h'ibuta n lthenol'Um aliorumquc I dispm'iliter comparalldo, prre doloris magnitlldi-
25 e ti a.]ium in ta cti:; strata prospectaLat. eon-I e s 8pirat i. .Tun.e rex !argus ait: Si propler
hglt IbIdem c1 I'lcum ( ucnuam pa lperem. ct 1 1Iło J/am s lsplr .sll. . oles1avU1n .,'egem paupn'-
extraneum affmsse tanhquc thezaufI magmtu- tallS solallU/n 1nVeIllSl,. Accedc Ilaqlle ad pecu-
PrJ.edJ.. I, wieru I parlibus. (lwu rUłY ma S. - 8 ilaquc. namque S. - I Ex eo. eodem S.
- 17 liberalilale. liberlate II. - ci, niema Z i S. - 19 memorabilc secundi Bolezlavi factum,
memorialc faclum Doleslai el H. - 21 IIffuisse. affiuisse S. - PnedJ.. II, wieru I perspexisse'
prospexisse S i 1/. - admirałione. et animi rałione S; ammiralione Z. - ilIuc- ibidem II. -
inhia,'eh iniaret Z; miaret S, in hire'l II. - 5 gemi\issc, ingemuisse 11. - 7 fucrit. fuit II. -
8 pr:esumpserih pr:ł\Sumpsit II. - t;) gemivisse, gemuisse II. - duLilas, niema li - U istud.
iIIud II. - 16 rex, noli. rex, II. - 18 onerare_ honerare Z i S. - U. dispariliłcn disparaliter [J.
l) B}"ła.t rzck:L ;-;ar w Bl":mdeburgii, jak to widać ze sło\V Dogufnła: "fllgienlu in
Sarum jluvium insccutUB." Sommersb. II. 27.
422
G A L L AKR O N I K I X I G A l.
27. De exilio Bole:../moi Largi in. Ungariam.
(pse quoque Salomonem regem de L'nga-
ria suis ,iribus effugavit, et in scde Wladisla-
um I sicut eminentem corpore sic affiuentcm
mam quam miraris, et git tumn quanlumque I pieta te , collocavit I). Qui Wladislaus ab in-_
uno one,.e tollel'e conal'i.s. Et acccdens iUe pau- f.1ntia nutritus in Polonia fuerat, et quasi mo-
perculus, auro et argento cappam suam tan- ribus et vita Polonus factus fuerat. Dicunt ta-
tum implevit, quod ex nimio pondere rupta lem mmquam regcm Ungaria habuisse, nel]ue
fuit, et eadem pecunia visum cepit. Tunc rcx tcrr3m iam post cum fructuosam sic fuisse.
largus de collo suo pallium extraxit, illudque Qualiter autem rex Bolezlavus de Polonia sit
clerico pauperi pro sacco pecuni:e porrexit. eicctus. longum existit enarrarc, sed hoc
eumque iuvans melioribus onera\;t. In tan- dicere licet, quod non debuit chl'istianus in
tum enim clericum auro et argento rex largus christianos peccatum quodłibet corporaliter
oneravit. (luod sibi collum dissolvi clericus, vindicare. lllud enim multum sibi nocuit, tO
si plus poneret, excJamavit. cum peccato peccatum adhibuit, cum pro tra-
Rex fama vivit, pauper ditatus obi,'it. ditione pontificem truncationi membrorum
adhibuit. Neque enim traditorem episcopum'l)
excusamus, neque rcgem vindic:mtem sic se
turpiter commendamus, sed hoc in medio 15
deferamus 3 ), et ut in Ungaria receptus fucrit
rlisseramus.
5
...
Pned._ l, wiers 2 onern honere Z i S. - tollerc, tak poprawia Lengr.ich; plus rękopisma.
- 5 et eadem pecunia visum cepitt niema II. - 9 cłericum\ cJerico S. - ł 2 pauper ditallJs
oLivit \ d. p. o bivit Z i S; dives factus recessit. C/Iron. Princ. Polon. u Sten.la SS. l. 61. - 14 2 j,
Tego i nast('pnego ro.d.iolu niema II ; ma jednaki.e w innem miejscu u/ame/. "ich, w wydani"
gdaAskiem na str. 5! umieuc.ony; tu .aś wt,.qrone sq ustęP!! . !!wotu ś. Stanisłaula i żywot"
Stefana, które w wydaniu Bandtkiego .najt/uh 8i fil ro:r.d:eiałach lO, 11, H, 15, 16 i 22_ -
ł 7 sicuh sic Z. S i II. - Pr.ed.. II, wieru eh ctiam S. - 9 chl'istianos, christianum S. _
ł t peccato peccatum. peccatum peccato S. - ł;) cpiscopum. tak ma wyraźnie Z. i tal. fIIiał
S, mianowicie: Epm; leu pOi'li j jaka, pobollla ręka podskrobała (Jłosk m robiqc ni"j i, aby
się dawalo, ie autor chcial powied.iec traditorem epis,copi. Bandtkie slus.nie uważa, e pier-
wotny poprawia rf!kopismu tego niydłie "ie skrobał lec piórem pr emar.ywał; należy lV/ęC ta
,krobanina do po nych c asów.
.) Władysław I został króle w gicr8kim dopiero roku 1077. Katona Hist. C7.it.
reg. Hung. TI. 389. ef. 394. 2) Obacz list 'Yratysława czeskiego do Bolesława Śmiałego,
w niniejszcm dziele str. 364 - 365 przypisek 5. 'l'adeusz Czacki znał, jak si9 zdaje,
wszystkie te świadectwa które w przJpisku oWJm wskazałem, i rozważywszy je prz)"szcdł
do pewnych wyników. Twicrdzenie jego, :!e biskup Btanisław porozumicwał si!: z Czechami,
jest słuszne co do istoty, pomylił on się w tcm tylko, żc ufajł!-c zanadto sWflj!'j pami ci
powiedział, jakoby to wszystko znajdowało się wyraźnie w. kronice Galla. Obacz l)l"zYP' do
Narusz. Hist. nar. Polsko wyd. l\[ostowsk. II. str. 477. Gall wyznaje zrcszt'} i niżej, w roz-
dziale 29, że królowi krzywda się stała. Obacz taIUŻc przyp. 3. 3) BalI. Cat. 19.
GALLA KRONIKI XIĘGA I.
423
28. De sU8ceptione Bolezlavi per Wladislavum
regem TJngarire.
Cum audisset 'Yladislaus Bolezla\um ad-
\'enire, partim gaudet l} e'( amico, partim re-
5 stat locus ir:e\t) i partim ex recepto qui dem
fratre gaudet 3 ) et amico, sed deferre Wladi-
81a\'0 fato dolet 4 ) inimico. Non eum recipit,
\'elut extraneum vel hospitem vel par parem
reciperc quisquc solet, sed quasi miles prin-
10 ripem vel dux rcgem vel rex imperatorem re-
cipere iure debet. Bolezlams Wladislamm
suum regem appellabat, Wladislaus se per
eum rcgcm cognosccbat. In 1301ezla\'0 tamen
unum ascl'ibendum est vanitati, q od ems
15 pristinre multum obfuit probitati; nam cum
regnum alienum fugitivus introiret '. cumque
nullus rusticorum fugiti\'0 obedirct, ob\'iam
ire Bolezlavo Wladislavus, ut \'ir humilis,
properabat, eumque propinquantelU eminus
20 equo descendens ob re\'ercntiam cxpectabat.
At con ra Bolezlavus humilitatem rcgis man-
sueti non rcspexit, sed in pestiferre fastum
superLi:e COl' erexit. Hunc, inquit, alulllpnum
in Polonia educavi, !mnc regem in Ungaria col-
locavi. Non decet eum me ut requalem venerari,
sed eguo sedentem ut glIemiwet de p1'incipibus
osculari. Quod intendens Wladisla\'us aliquan-
tulum :egre tulit, et ab itinere dcclinavit, ei
tamen ser\'itium per totam terram fieri satis
magnifice commenda\'it. Poste a vero concor-
rliter et amicabiliter intel' se sicut fratres con-
venerunt. l'ngari tamen iUud altius et pro-
fundius in corde nota\.erunt, unde magnam
sibi l'ngarorum imidiam cumulavit, indeque
citius extrema dies eum, ut aiunt, occupavit.
29. De filio eiusdem Boledavi l'lescone tettw.
)
Habuit autem unum filium rex Bolezla\'us
nomine l\leschonem, qui maioribus non esset
inferior probitate, ni Parcarum in\'idia puero
\'itale filum inł.errumperet pubescenti iam reta-
te. lIIum enim puerum rex Ungarorum Wla-
dislavus 1Il0rtuo patre nutriebat , eumque loco
filii parcntis gl'atia diligebat. Ipse nimi rum pu-
Pned.. I, wieru 3 cum- enim dod. H lO ułamku lir. 94. - Wladislaus- rex Ungarire dod. H
tam:ie. - .ł. partim, niema H. - 7 fato, Z i S majq fco, co moana c.ylać faeto lub falo; to
osiatnie .Joje mi si prawdopodobniejne. - partim ex recepto. . ., inirnico- niema H. - ł 1
Non eum.... debeh Hune enim Wladislaum Boleslaus, pulso proprlis viribu'l rege Salomone de
Ungaria, in sede regali colIocavit H, w ułamku str. 94. - Bolezlavus' igitur dod. H - łi ap-
pellabata appelIat S. - 13 regem' e!!se dodaje Pert'S.. - tamen unum, cn nrm S. Bandtkie rad;;
c y'ać enim O"Islro. - ł 7 fugitivo, fugiti\'aS Z i S. - t 8 Bolezlno' Wladislawo S, mylnie. -
2 pestiferre fastum, fastum inanire H. - Pr.ed:s. II, wieru 3 eum, niema S. - 5 osculari, osclari
S. - Quod, Qui S. - t l magnam' w lem miejscu Z i S mojq na br:ł.egu dopisek miniq: Obiit
Boleslaus largu!! - ILXXXI. - n indeque, iamque 1/ w ułamku Itr. 9.f. - ł3 citius extrema dies-
ext.cma dies citiu5 /J tam e. - occupayih Obiit autem miserabiliter anno Dni MLXXXI dodaje
H. _ t5 eiu dem1 niema H. - Icseonu !llesconis Z i S; \tie!lZkone H. - tertio- III Z i S.
- t 6 unum filium rex Bolezlavu!l' nolcslau!! rex sceleratissimus unum filium H. - t 7 Meseho-
nem, Iieszkone.m H. - t9 qui maioribus. ... :elate- niema H. - iO enim, ni,ma H. - 21
eumque. eum H.
I) Władysław. g) Bolesławowi. 3) Yłauysław. C) Bolesław.
424
GALLA KRO IKI XIĘGA I.
er coretaneos omnes et rngal'os et Polonos . moJo quibus notus erat, lamentabantur, \"e-
honestis moribus et pulcritudine superabat, rum etiam illi qui nunquam eum \"iJcrant la-
omniumque mentes in se fu'm'i spe dominii mentando fereh'um mortui sequebantur. Ru-
signis e\"ioentibus pro,-ocabat; unde placuit stici quippe al'alra. pas'ores peccora descre-
patruo suo WHu1isla\"o 1) duci puerum in Po- bant, artilices studia J opcratores opera prre 5
]oniam sinistro alite revocare, eumque Ru- dolore Ieschonis postponebant; paJ'\"i quoque
thena puclla 2 ) fatis imiJentibus mOl'are. exo- puel'i et puellre. servi insllper et ancill;e, :\Ie-
ratus ergo adoleseens imbel'bis et formosus schonis exequias lacrimis et suspiriis celf,-
sic morose, sic sapienter se habcbat, sic an- Lrabant. AJ extremum misera mater, cum in
tiquum morem antecessorum gerebat, quod urna pucr plorandus conderetur, una bOl'a, tO
affcctu mirabili toti patriiB complaccbat. Sed quasi morłua, sine ,itali spiritu tenebatur,
fortuna rebus secundis mortalium inimica in ,'i"que post e equias ab episcopis wn'ilabris
dolorem gaudium commutavit, et spero pro- et aqua fl'igioa suscitabatur. ullius cnim re-
bitatis et f10rcm tafs ampula\"it. .\iunt cni m gis \"cI pl'incipis e\.itium apud etiam b lrbaras
quosdam remulos. limentes ne pa-h'is iniuriam 3 ) I nationes lam diutino mll'rOre legitur conc1a- t5
vindicaret, \"encno puerum bonID inoolis pcr- matum, nec cxeqllja: tethrarcharum magnifi-
cmisse 4 ), (luosdam \"ero qui cum co biberunt I cOl'um ita lllgubres celebraballlur , nec anni-
,ix mortis perieulum e\"asisse. :\Iortuo autem \"crs u'ium c;es(ll'is ita fuerit cantu lugubl'i ce-
pucro 1\Ieschone, tota Polonia sic lugebat, lcbratum. Sed de mtcstitia pucri sepulti silc-
sicut mater unici mortcm filii. Xcc iIli solum- . amus J et ad I:ctitiam regnaturi pucri vcniamus. iO
Prze{:;. I, u'iersz 5 omniumquc, ,-irlutcs dod,d S, ale o:&nacz'J/ kropkami u spodu, jako bląd.
- :> puerum, niema /J. - 6 eumqueł cumque II. - 7 fatis. salis II. - 8 ergo' igilur II. -
9 Set niemo Z i S. - ł9 1Ieschonc' Icscone S i IJ. - 20. maur. vixit doda/ S. lel'. kropka-
mi u dulu or.naclyl jako blqd_ - Przed:& II, wiers. 2 \'idtrant. noverant II. - 5 opera niema
II_ - 6 Meschoni.s. Iesconis S i H. - tO conderetun ponerelur II. - 13 8uscilabatun susci.
talur Z i S. - U. ,'et. et li. - 16 nec exequia:, dwa razy te slowa po/uźyl S. l c:ł. ::.mur.u/
drogi raz. - telhrarcharum, felharcharum S; thctLarch3l'. H. - magoificorunn magnificum
Z i S. - 17 celebrabantur, celebrantur Z i S. - 18 nec anni,"ersarium. '. celebratum niema
H. - ł 9 de mcestitiat mresfifi:łm H. - 20 puer:, niema H.
l) llogufał mówi: filit/.s quo'lue eius (Boleslai) ad prop1.ia p e r p a t r u o 8 Tevocatus.
Somm. II. 28. Ijało to być roku 1087. !Z) Imi jej Emloxya, jak powiada mug sz, która
miała prawa jakieś do ziem czcrwicilskich, mówi on bowiem: "elli (J/iecislao) t('rra: ex
j UT e c o n 8 o T t i 8 nIlper dudre et pate1"'M et mate1'no jure debebantur." Hist. IV. 316. :\Iia-
łażby to być siostra' ow.ych RoJci::iławiczów, którzy właśnie ziemie te zagarn li po :\Jic-
czy sława śmierci, i za nią m cili si na Polakach (Xe8tor pod rokiem 1093 i 1091)?
3) Porównaj rozdz. 27 przyp. 2. 4) Rocznikarz wmvelski mówi: 1089 fesko ?'pgis Bole-
,lui fililts oUit lR 'kop. str. 11).
G A. L L AKR O N [ K [ X ( Ę G A. I.
IC)"
'ł_J
30. De u.xomliolle \r/(td!fslut'i, palris terlii iustili:nn excrccret, ad honorem Dei et salu-
Bu/es/avi. tpm popułi rcgimen Polonire detineret. Hrec
Iortuo il:lque rege Bolezlam, :lłiisque fra- inccssantcr illis agcntibus, accessit ad eos
(ribus defunctis, Wlarlislams dm: solus regna- Franco l) Poloniensis episcopus consilium sa-
S vit, qui filiam Wratisla\"i Bohemici regis no- lutare donans , cis sic inquiens: Si qure dixero
min e )uditlwm uxorem arccpit, qure łilium ei vobis devolissime complealis, vest1'Um desiderium
terlium Bolezlamm pcperit, dc quo nosb'a procaZ dubio flet t'obis. Illi vero libentissime de
intentio tillllavit, ut traclatio qure scquilur in- tali causa pontificem audientes, atque ma-
(imabit. unc vero. quia succincte per arbo- gna se f:lCturOS spe sobolis promittentes, rem
tO r('m ararlice dcri\"ando transivimus, :\ll inse- diccre quantocilius exorabant. Ad hrec prre-
remI um cathalugo ramum powifcrum et sti- suI: Esl, ił1iluit, qllidam sall,Clus in Gallire {illi-
łum et animum appliccmus. Erant cni m fllturi bus COli lm austrllllt illJla Jlllssiliam, ubi Roda-
pucri parentes adhuc carentcs sobole, ieiuniis nus intml 11la1'e - lerm Provincia, et sunclus
et oralioni instantes, largas pauperibus cI c- Hgidil(s 1lOmillalur 2 ) - qui tanti merili apud
t5 rnosinas facientcs, quatenus omnipotcns Deus, Deum e.r-istit, quod omnis qui in eo d(wotionem
qui steriles matres facit in filiis hctantcs, qui suam ]Jonit et memorium eius agit, si quid ab
Laptistam contulit Zacharire, et mlvam apcruit eu petiet'it, indubitanter oblinebil. Ad tnodu,,
Sarre, ut in semine Abrahre bcnedicel'et omnes ergo pue,.i imagillem UU1"emn fabricate, regalia
gentes, talem filium daret eis hercdcm, qui nI/mera pr(l'parale I eaque sancto Egidio miitere
20 Dcum timcret, sandam ecclcsiam eX3ltarct, (cslinale. Sec mora, pucrilis Imago cum ca-
Pr ed.. l, wiern 3 itaquel niema H. - a Bohemicil Bohemire H. - 6 fi1iU r lll niema S. - łt
ealhalogol cathelogo S. - U orationi, oracionis Z i S. - 18 uh niema S. - 20 exaltaret,
iuslitiam exercereh niemalI.-Przed..II. wiern 2 regimenl regnum S i H. -- 6 compleatisl
compleveritis II. - 10 quantocitius. quantocius II. - l;) terrn certa II. - 15 devolionem su-
am ponit. habel devocionem H. - 16 si quidl quicquid II.
l) Franka biskupa polskiego czyli kruszwickiego, nikt prócz naszego autora nie spo.
JDi.na. Guy atoli w dziele Długosza: CataWgus episcoporum l1adislm:ic1l$ium sw Crll$l:icen-
Bium okazłuc' się w tym czasie jakaś przerwa, albowiem po biskupic Andrzeju zmarłym roku
1081, dopiero w roku 1087 nastąpił Baptysta (Rł:kop. biLl. Oss. r. Gl!! str. 100 - 101);
z drugiej strony zaś wiadomo, że około tegoż czasu, z powodu alltypallieża Klemensa ITI,
którego nasz 'Yładysław uznawał, stolica apostolska zrzucała w Polscc biskupów i imiona
ich nawet zamilczano (Hall. II. 2!) a Długosz (1/i1;t. IV. 354) domyślał si9 tylko o Cze-
sławie biskupie krakowskim, że ou do owych przez UrLana II złożonych biskupów należał
(por. w nin. dz. str. 376 przyp. 1); być ted,}' mogło, iż jednym z takich bi kupów był
i Franko. 2} Saint - Gilles miasteczko francuskie w LangwedocJi, 5 mil od A.rles, sławne
klasztorem i kościołem na cześć ś. Idziego wystawionym i od niego mające swoje nazwisko.
Jan Szlązak autor Cltronicon Polonorum pisanej w wieku XIV, a wydanej w Stenz1a Script.
Ber. Silu. I. 12. zowie tcn klasztor klasztorem ś. Gawła: monasterlum sancti Galli.
JlOntłmel1ta Pol. lIi,t. Tom. 1. 5...
426
GALLA KRO IKI XIĘGA t.
lice de auro pm'issimo fabricatur, aurum, ar- 51. De ieiuniis et ora/i(mibus pro nativi/a/e
gentum , pallia, sacrre \"estes pl'reparantur, ter/ii Bole:.Jat'i.
qure per legatos fidcles ') in Pro\"inciam cum Perlectis itaque litteris et muncribus re-
1085. huiusmodi litteris ueferrentur: ceptis, abbas et fratrcs mittenti munera retu-
Epistola 'Vladislai ad sanctum Egidium et ad lerunt, et triduanum iciunium cum lctaniis et 5
monachos. orationibus pcregerunt, divin:e maiestatis
\\7adislalls, Dei gralia dllX POlOflicp, et fudillw, omnipotentiam obsccl'antes, quatcnus dc\"o-
legitima cuniu..c cLus, O(djloni'2) venerabili ab- tioneru fidelium pr:csentialiter !oibi tanta mit-
bati sane/i Egidii cllnclisqlle fra/riblls lwmillimm tentium łl1ultoque plura \"o\"enlium adimpleret,
devotLo-nis obseqllium. Judita fama, qllod sall unde gloriall1 sui nominis apud gentcs inco- 10
ctus Egidius pra:-rogalil'fB }Jic/atis p1'fcmineat dL- gnitas exaltaret, atque famam Egidii sui fa-
gnitale, et qllod promptlls sit adiutor , 8ib; dala muli longe latequc dilatarct 3 ). Euge, scr\"c
divinitlls putcslatc, pro spe sobolis ?nllncm silri Dei, caput huius materici, perfice ser\ orum
nost,.re devotionis oO'er-imus, vcstrasque sancla..(/ I qure poscunt vota tuorum! pro puero puerum,
o,.ati(mes in auxilium lwsll'm petilionis 1I1l1llililer I pro falso perfice ,erum; confice carnalem, ł 5
implommus. I retinclls tibi materialcm. Quid plura? Xecdum
Pr:l.ed:4. I, wiers. :> in Pro\inciam, niema li. - 5 sandum Egidium ch tak mial i S, ale ktoA
pożniej wyskrobal ostatnie ylo,ki, chcąc :-.robi6 sancti Egidii, wyskrobał tea i et. - 7 Połonire1
Poloniensis Z i S. - 8 O(diloni), niema S i li. - 9 Egidii, Egidio II. - Pr7.ed:r.. II, wieru ł
51. Capilulum Z i S; niemall.-n3ti\.ilatuu.!/ra.lautegopr:r.e.laskrócenienapisanegouS.nli
nie 'laro:<umial poprawiau, zma'lauł go wif!c, a napisał donationi po imieui" Bolczlavi. - 2 Bo-
lezlni. IV tem miejscu dopisuje Capitulum H. - 4 munera. Semler w ,ltt. Jabl. 'la r. 1772 tom
li. l>tr. 55 mniema, le tu wypuS'lac'laone jest słowo sua lub gratias i odnosi on bowiem munera do
rod:;iców nie do mnichów. - 8 mittentium, miptencium H. - 9 adimplereh adiml)lent H. -
11 atque' et /l. - n dilataret. exdilalaret mial Z, lec'la poi.niej pr.ema.ano ex; exdilataret S.
- 1:> materiei, materie II.
l) Jeden z tych posłów zwał się Piotr, a był kapelanem królowej Judyty, żony
"1adysława Hermana, jak świadczy Kozmas pragski C/n'on. n. 36. Długosz zowie go ka-
nonikiem krakowskim. Hist. I. 305. 2) Odiło ten, którego imię głoską początkową ozna-
czone tyłko w r kopismie pergaminowym Zamojskich przechowało się, był wtcdy opatem
klasztoru ś. Idziego, jak o tern douosi Iabillon w Annales Bened. ¥. 128. 3) -Władysław
Hennan wywdzirczająe si za łask doznaną, mianowicie że mu si narodził syn, pobudo-
wał mnóstwo kościołów na czcść ś. Idziego. W rrkopismie Sędziwoja z Czechła na str. 36
z powodu wzmianki o 'Yładysławie w kronice Bogufały, znajduje się na brzegu nast pujący
dopisek z wieku XV: Iste Wladislau8 in honorem beati ErJidii dotarit et lundat'it ecclesiam
parochialem in Clodava, ecclesiam collegia am in hon01'em beati Egid;i in Cracovia, aliam
collegiatam in Lancicia, parochialem in Crobya et alias plures in honorem beati Egidii eon-
lessom, ad ruius preces habuit filium. lic howita zaś w kronice swojej na str. 54 (wyd.
z r. 1521) spomilla 7 c były tcż kościoły na czeM ś. Idziego w Keynie, w Zborowic 7
GALLA KRONlh.1 XIĘGA II.
427
ieiunium 3 mon3chis in Pro,ilH'ia complt'ba-
tur, et iam mater in Polonia rle conccpto filio
lretabatur. Nondum inde legali discedeLant,
et iam mon3chi oominam eorum concepisse
5 pr:cdicebant. [noc missi domum citius et ala-
crius rcm<,antes, et pra>sagium mOllachorum
certum esse probant es , de concepto filio fiunt
l;l'ti, sed de voto hetiores erunt radi.
EXYLICIT PRllIL'"S LIBER. '
tO
LlBER ECL DrS.
lncipit epistola.
Domino Paulo, Dei gtatia Poloniensi revenn-
dre discretionis episcopo, suo'Jue cooperato7'i im-
t5 mitlendre 1'eligionis Jlichaeh cancellario, modiei
dispensator obsonii paternre t'enel'ati01lis ae de-
"-
bilre servilutis obsequium.
A/rditanti mihi de plurimis ,inieeil se veslrre
recordatio largissimre caf'italis veslrreque fama
20 longe lateque diH'usa t'obi. collat£(' divinitus :sa-
Jlientire ac lwman-itlls p,'ohitatis. Sed 'luia ple-
rumque capax tnentis intentio conc-il'it, qure tur-
da loquendi {acllltas non eJ'pl'imit, hOllcc volun-
'at-is intentio sv{ficiat pro loquela. lYam cum {(t-
!5 eit '/uis 'Juod polest, lllne iniuste fit 'lue7'ela. re-
nlmptamen ne talltorum t'irol'u1n gloria m , lam-
que 1'eligiosorwn memoriam prwlalorum silcntio
prretn"ire t'ideamur, e01'll1n laudi/ms i-nsistendo
quasi gltltam de {onticulo comportw'e Tybel"inis
gurgitibus ill/litamur. Licel enim 'Juod perfectum
est non possit naturaliter augmentari, ratio ta-
men non J11'o7z-ibet iUud seriptis lalldumque prce-
eoniis venerari. Nec indecens in pictmis aliquis
iudicatur, si speciosis coloribus p1'O t'urietate
operis niger color misceatll1". In mensa 'luo'lue
regll1n sff'pe quoddmn t'ile p1'(J'sentat1l1' edulium,
quo delicia1"ll1n p1'Opellatu,' cottidianal'llIn {asfi
dium. Insuper etiam {ormica. cum sit camelo
'Juanlitate corp01is animal inre'luale, opus lamen
suum eXf'l'eet Sllldiose, suis virihlls eorequale.
Qllarllllł e-.remplo re1'um induclu-s, halblttientis
11£01'e puerilia 'erba {m'mare eonor, in la udem
t'il'01'1t11ł pel' se laudabiliwn adhibila s-ine laude,
vel in prreconiwn Israhelitarum vel'Uciter sine
(raude; ql101'1t1l1 vita lalldabili-s, doctrina perspi-
cabilis, mores imitabiles, prredicutio sallltar-is,
quoru1l1 sapientia, bieipite philosophicc monte I)
del1vata, c01łdensa sih'al'llm Polonia: sic sagaci-
ter illllstranl, ue p1'illS triticellln {idei semm in
term1lł IłumaIli cordis incultam spargant, donee
Prr.edr.. I, wieru 8 de, pro II. - erunL raeLi. sunL elt'ecti II. - l I Liber secundus, dodal
Bandlkie; rrkop!sma nie moją. - U suoque' suo quoque II. - immiltend;e, imitende S; imi-
tanrle II. - 1!ł iniecito niema ll, lecz tylko miejsce IJróine ł.ostarviono. - 19 caril3tis, karita-
lis Z. - '21 humanilus, humalus S. - proLitalis, pietatis H. - 22 tarda' tarde S. - 3 ra-
'cultas' racu\late Z i S. - 5 potest. pelunt II. - tunc, niema II. - iniuste' iusLe mają "fko-
IJisma, myl1łi . - Przed:5. II, wiers:. 5 LiceL enim. dwa ralY powtór1ayl S. - 9 speciosis.
pretiosis li. - varielate. verietate S. - lO operis, magni dodal S, ale o;.nac:łylu dullł kroJlka-
'm, jako niepotr1aebne. - misceaLun insereatur Z i S. - 15 suis' ninna H. - 22 quorum. tu
S dodal powtórnie vita laudabiI. ale kropkami odJnac1ayl.
w Gebultowie i w Czernielowic. Około tegot czasu założył Władysław I, król w!:gierski,
na cześć ś. Idziego opactwo reguły Ś. Benedykta w \V grzech w tupailstwie ScmiQ'euskiem.
Ob. Bel. Jlath. Compend. llun!]. ge,Qgraphicum; Po8onii 1777 str. 17 e,
I) TerBU Prol.
428
G A L L AKR O N l K l X l Ę G A II.
inde sIlinas et tribu[os l'erb; i/ivini [igol/iblls 1'Q- [ibct sui [abOl'is Olrel't, sed qllid captat l10strce
dicitus e.xponant, s;miles e.ristelltes homil/i patl'i desiderill1lt (acultatis 1). .ram cum potenli puupel'
{amilias, seienti de thesullro pl'o{erl'e nom et l'e- amic1ls qllantum/ibet sili laboris minimum am-
tera, l'el Samaritano , 1'1Ilneruti plagas alligant; ministraJ, IWIt donum sed dantis aRectlun per-
l'illl11nque desupel' et o[ewlt ill{tl1ldenti; qui triti- pendells, i/llld rec-ipel'e magllO pro munere 1101t :;
cum qlloqlle consel"l'is fii/eliter distr;buunt ad l'ecusal. /gitllr opusculum, almi patres, stilo 110-
mensll1'ltm, ettalclltllllt 11M abscolldun/, sed di- stne pusillallimi/a/i.s ad IGlulem }winc-ipwn et
t dllll/ ad tlSllram. Srd cm' mll/us {ari lIi/i/IlI' de patricc nostrre pueriliter e.rarutwn sllsripiat et
(aelll/dis, l'el ingenii pller pal'l'i fili' implicat se com mendel e.rcel/clIs allct(witas et beni/'o[entia
tam p,'o{ulldis? Parcat tamen ignoran/im, par- t'e-stne mentis, 'l/lutelluS Drlls omnipotens b01IO- 10
cat et heni/'olentire, magli; patres, vesl1'{£ disl.,-e- mm tempomlium et CCtC1'II01"/ll1t vos amplificet
tio sanl'lilatis, nec perpendat, guii/l'el qllalllllll/-I incrementis.
E"\plicit epistola. Incipit epilogus.
,obis astat e , nobis hoc opus recitale!
Per "OS, si ,ultis, opus cst laudabiłc Illllllis. 15
i\'on est mil'um, a laLJOrc si parum qlllenmus,
Tempus crat lłuiescendi, tot terras trałlsi"imus,
Xeque cu'plum iler Lcne cognilulU habuimus,
Sed per illt.>s qui no\"crunt paulatim illlJuirimus.
Exurgamus iam cle sompno 2 ), nam satis uormi\'imus, o
Yel unius i:un uif'i \"!:Im Illlllllsmmus;
Hac expłcta cle fullll'a salis cogitaLimus.
Duce Dco pro cqu:mllłr quod interposuimus,
Pcrsoł\"amus '-luod frcqucntcr supra titula\"imus,
Et audamus si quid mmls ignorał1tcr diximus.
5
I CłPlT SECU DlJS LlUEB.
l. Tertii Bo[e:Jllvi primo de nalil'i/ate.
Xallls igitul' pucr Boll'zła, us in dic fcsto
sandi Stephani rcgis fuit 3 ), mater eius ,"ero
subseqllentcr illfirmata , node dominicre nati-
,.jtatis occlILuit. QU3J Iłlułier in paupcres et
ł085.
Pr:r.ed:&. I, wiera. 2 exislentes, existunl II. - homilii. homiIlum Z i II. - 4. vulnerati. \"ulneralo
II. - 5 desuper et oleum, Dei super e. o. II; et oleum desuper S. - 6 fideliten niema II. -
7 abscondullt. abscondit S. - !) vel in:;enii.... profundis. niema II. - 12 quanlumlilleb jes;c:.e
ra.i libet duda' S, pTiez. oln!J1kę. - Pr.iedł.. II, wiern 9 com mend et excellens. commendat ex-
tollens II. - 1:> rpilo us, epilo um Z i S. - ł 6 Xon est mirum.... quiescendi. N. e. a laborc si
parum ell:. II. - 2 de, a II_ - 2;; (luod, qui Z_ S j II. - 25 nimis, minus S. - 27 primo
de nalivitate. niema II.
J) Sigeb. GemM. Vii, Deodor. Episl. 11 Pcrtza IV. 463. Ił) Paul. ad Rom. 13. 11.
B) Świ tego Stefana króla przypadało 20 sierpnia; zaś Stefana m czeJlnika 26 grudnia.
GALLA. KRONIKI XII);GA. II.
429
captivos ante diem prrecipuc sui oLitus opera
pietatis exerceLat, et multos chrislianos de
servitute ludeorum suis facultatibus redimebat.
lIIa mortua, WIadizlavus dux, quia homo gra-
5 vis ;pgerque pedibus erat, et retate parvuIurn
habebat, sororem I) imperatoris tel.tii Hcnrici,
u'(orem prms SaIemonis [ngarire regis, in
malrimonium desponsavit, de qua nullum
liIium sed tres filias procrcavit, lina quarum
10 in Rusia viro nupsit, altera vero suum sacro
wIamine caput texit, tertiam vcro sure gentis
f{uidam sibi counivit 2 ). Sed ne tanti pueri pa-
ren tern nudo sermone transeamus, aliquo cum
om;lmento mjlitire vestiamus. 19itur Polono-
15 rum du"{ WladizIavus Romanorum imperatori
maritali connubio co unitu s , de Pomoranis,
succurrentibus suis, castrum eorum obsiden-
(lo triumphavit 3 ), eorumque contumaciam suis
sub pediLus concuIcando annulavit, ciusque
20,iclorire gaudium Dei genitricis assumptio ge-
ncra\it. Quibus victis, civitates eorum et mu-
Ilicipia infra terram et circa maritima violenter
occupavit, suosque vastaldiones et comites in
locis principalibus et munitioribus ordinavit.
Et quia perfidire paganorum om nino ,.oluit in-
surgendi fiduciam amputare, suosmet pr:eIa-
tos iussit nominato die in hora constituta
omnes in meditullio regni munitiones con-
cremal'e. Quod ita factum fu ił. Xec sic tam en
gens rebellis edomari potuit. Nam quos Se-
thells eis prrefccerat, qui tunc miIitire prin-
ccps erat, partim pro COI'um noxa peremerunt,
nobiIiores vero, discretius et honestius se ha-
bentes, vix amicorum assensu fugerunl
2. De beUo cum Pomeranis.
At WIadisIavus dllX, illatre suis iniurire re-
miniscens, cum forti manu terram eorum ante
quadragesimam inlroivit, ibique ieiunii pluri-
mum adimple, ił. Explela it lquc ibi ieiunii 1091
marco
parte quam plurima, Stetin, urbcm terrre po-
pulosiorem et opulentiorem, ex improviso in-
PrJ.ed . I, wieru 5 aJgerque' debilisque 11. - parvulum' to jest p\"vulum filium; rf!kopismG mają
paf\ulus, mylnie. - 7 in matrimonium, niema H. - 9 procreavit, generavit H. - tO alteru ulla
Z i S. - t t tertiam vero, unam autem Z i S; tcrtia H. - 19 conculcando. niema Z i H. - 20
Dei. 1łiemall.-Prr.edr..II.wiersatcirendodalpoprawincr.w S; fłiemlJ 11. - 5 priocipa-
lihus. principalioribus H. - 7 reRni, terrdJ H. - 8 ita, sic H. - fuit. est H. - 9 SetbeusI
8zeczet'beus 11. - t O pra>fecerat I preferebat H. - tI erah mema 1/. - t 3 assensu I consensu
11. _ fugerunh fugaverunt H. - 15 De bcllo cum Pomeranis, nadpis dodany prr.er. Bandtkiego;
niema go w rfkopismaclt tylko miej,ce próżne. - 16 illat;e, in lale S. - O Ste1i01 summi Z i
S: fliema II. Patz robiąc t{! poprawk!1, uwaia ie wyrar. summi i Stctin w skróceniu napisane,
bard.o podobne są do siebie. - urbem' niema Z i S. - populosiorem l populo priorem H;
niema S.
Koz ma pragski powiada: że Judyta dnia 23 grudnia roku 1085 urodziła Bolesława, a 25
grudnia umarła. C/tron. ll. 36. Podanie j<,go jest wiarogodniejsze.
J) na imi9 Judytll. Ob. Rfgi.. ir. Grcg. VII. Ub. II. 44. i) wi topcłk xil!żl? pomor-
8ki, o którym sam autor niżej w xii?dze III rozdzial<, 21> mówi, że był gene.re propingulU
Boleslawa Krzywoustego. 3) Uocznikarz waw('lski (r kop. 8tr. 11) zapisał to zdarzenie pod
rokiem 1091: JHadizlaus co[}noml1mtlls HeJ'mamUts, dux uicit Pomoran08 ad Rechen. Tak-
samo ma rocznik Samlka w r!;'kopiswie puławskoparyskim str. 15.
<ł30
G A. L L AKR O N I K I X I ę G A U.
łravit, indeque pr:edam inmensam et captivos
innumerabiles congrega,-it. Cumque iam cum
sua pr&da nich il dubitans remearet, iamque
securus sui regni finibus propinquaret, Pomo-
rani subito subsequentes eum super f1uvium
Nada I) invaserunt. bellumquc cum co pridie
kwil'JL palmarum cruentum et luctuosum partibus
:i.
utrisque commiserunt. IlIud enim pr lium
hora quasi diei tertia est inceptum, vespertino
vero crepusculo difinitum. Pomorani landem
pro munitione noctis caliginem induerunt,
Poloni vero campum victori:e Drzu ) vocabulo
tenuerunt. In dubio cnim pependit, utrum
christianorum lues an paganorum ibi extiterit.
Quod f1agellum Deus, ut credimus, omnipo-
tens in transgressoribus observanti:e quadra-
gesimalis ad correctionem exercuit, sicut qui-
busdam postea de ipso liberatis periculo re-
vela\'it. Et quia luctuosa et dampnosa, sicut
dictum est, victoria muItis erat, diesquc do-
bieL minic:e resurrectionis imminebat, vicit rafio
ł3.
redeundi consilium dantium persequendi.
3. ObS'idiu Cilsl,.i Naklel.
ltemque de Bohemia tribus aciebus In au-
xilium evucatis, Pomoraniam invadit Wladi-
slavus circa sancti solempnia l\lichaelis. Ibique
casłrum XakyeJ3) obsidentibus inaudita mirabi. 5
lia contingebant, (juro singulis eos noctibus
annatos et quasi in hostes pugnaturos terro-
ribus agit-abanr.. Cumque talem delusionem
diutius paterentur, et quidnam illud esset ve-
hcmentius mirarentur . una nocte pavore soli- 10
to concitati,' longius a castris e'\euntcs, noc-
turnas umbras quasi palpitantes, c.lclusi ho-
stium vicissitudine, sequebantur; interim, ero
oppidani properanter de propugnaculis de-
scenderunt, eorumque machinas partemque 1:1
stationis combusserunt.. Itaque Poloni cum sc
nichil profecisse ncc se bellum invenissc con-
spicerent, et cum magna pars exercitus. pr:e-
sertimque Bohemi, victualia non habprent,
incassum labore consumpto redierunt. Sicque !O
Pomorani contra Polonia m p:mlatim in super-
bia sunt erecli. per puerum Iartis, quem cha-
Przedz. I. wieru 1 indeque. ibique 11_ - 6 acla' imię lo podaje wyra nze Ckron. Princ. 1'0-
lon. u Slenłla SS. Rer. Sil. I. 64; 1./la je i Dlugou; ręlwpisma Z i S mają mylllie unda, Aa
quendam H. - 7 palmarum- palmas Z i S. - et luctuosum. inluctuosum S. - 9 diei, die
Z i S. - tO difinilum. est disruptum H. - taodem. tamen H. - I DrzUł Drzy H. - Ił
lues, "ires H. - ibi. ubi S. - extiterit. extiterint II. - t5 Quod. Quis S. - 16 quadragesi-
malis' XLme H. - 17 exercuih exeruit S. - 21 rcsurrectionis, reseruacioni,. II. _ Pued1.. II,
wieru t Obsidio.... r\akieh nadpis llandtkiego; rfkopisma nie moją go. - Bohemia. Bohe-
mis H. - ... in auxilium.. .. Iicbaeliu inacubilium evocatis W. circa s. sollempnia lichaelis H
- 5 castruml niema H. - Nak)-eh Nakel S. - 7 in. niema S. _ t l castris. castro H_ -
1 Inoctumas umbra8 quasi palpilaotes. noclurnas quasi umbras papitalltes II. _ 12 delusi. niema /l.
- t:> interim, iterum S. - 14properanten properantes Z. _ de. lliema II_ _ p.'opugnaculis.
propugnaculum H. - t 7 profecisscl ftcisse II. - t 9 haberent. habuerunt S. _ 20 redicrunh
reduerunt H. - 21 superbial superbiam II. - 2 lartis, -ma Iris S.
ł) Tak tu nazwana rzeka oteć. Ob. I'. 'V. llartholda Gesch. von RUg. u. rom. I.
428. ł) Może Drezdenko l po niemiecku Driue1I.. 3) Nakło nad rzek,! Kotecil1'
G A L L A K - R O N I K I X I ę G A II.
lamo pingimus, extirpandi. 8ed ne hetam
exenterare materiam vidcamul", malorum in-
,-idiam potius quam detractionis infamia m pa-
tiamm'. Nec absul"dum ullatenus ulli discreto
/I \"ideatur, si in hac historia cum legitimo con-
cubin:e filius inducatur. Nam in historia prin-
cipali duo filii Abrah:e memorantur, seJ. ab
im-icem a palre pro discordia separantur,
:lmbo quidem de patriarch:e semine Pl'ocreati,
10 sed non ambo iurc patrimonii co:equati.
.t.. De Zbj!Jneo 'rebelli.
Igilur Zbignems, a Wladisla\"o duce de
concubina progenitus, in CracO\ iensi ci\"itate
15 auultus iam :etale lilteris datus fuit. eumque
noverca sua in Saxoniam docendum 'mona-
slerio monialium transmandavit. Eo tempore
Setheus palatinus comes, \"ir sapiens, nobili s
et formosus erat, sed avaritia exrecalus, multa
o cl'udclia et inporlabilia excrcebat. Alios scili-
cet viIi occasione trans\"endebat, alios de pa-
tria propellebat , ignohiles vero nobilibus pr:e-
poncbat. Unde multi sua sponte, non coacti.
fugieb:mt, quia idem sese pali sine culpa me-
!5 tucbant. Scd qui prius fugiti, i, per di\"ersa \"3-
gabanlur, Brelhizla\ iducis consilio in Bohe-
431
mia congregantur. Sicque Bohemorum calli-
dilate quosdam pretio conduxerunt, qui Zbi-
gneum furtim de claustro monialium e"<.traxe-
runt. Recepto ergo Zbigneo, in Bohemia fu-
gitivi legationem in h:ec verba com iti mittunt
nomine l\Iagno Wrotislavensi: Nos quidem t co-
mes Magne. quoquomodo Zethei ca-ntumelias in
exilio posili loleramus. sed tib-i, Magne. cu-i no-
men ducalus est plus dedecori quam honori, la-
cnmabjZiter condoZemlls. cum Zaborem hOllOris,
nec honorem habeas, cum p,'istaldis I) Zethei do-
minm'i not! audeas; sed si iugum servitut-js de
cervice volueris exculere, fes/illa puerllm quem
habemus in clipeum defensiollis recipere, Et hoc
totum dux Bohemicus suggerebat, qui liben-
ter discorruam intcr Polonos seminabat. Hoc
audito Iagnus diu inprimis h:esita\"it, sed
communicato consilio maioribus et laudato ,
\"erbis eorum eum recipiens acquievit. Pro
quo facto Wladislavus, pater eius, contrista-
tur, sed Zetheus cum regina multo magis con-
turbatur. 19itur legatum 31agno \Vratisla\"ien-
sisque magnatibus regionis transmiserunt,
sf'iscitantes, quid hoc esset, quo d Zbignevum
cum fugitivis sine patJ'is imperio recepisscnt,
si rebelles existere vel obedire sibi vellent.
Pr ed3. I, wieru 4. discreto. discrecio S. - 7 ab, ad Z i /J - t2 De Zbigneo rebelii, doda'
Bandlkie; r kop;sma nie moją tego nadpisu. - 13 Igitur. niema H. - Zbignevun ZbigeuU!.I S.
- 15 lilteris. lechs S. - eumque, cumque II. - 18 Setheus' Stephanus S; Szeczeus II. - ,in
dodllją lu quidam Z; quidem H. - 2 vero, niema II. - prreponebat. prreferebat H. - 3 multi,
multa H. - 2-1 sese. drugie se dodal popralViac W S. - 6 Brethizlavi. Brzeczslai H. - Pr:łedl
II, Wierłl:f. 1 Sicque, ideoque H. - Zbigncum. Sbi neum S. - 3 c1austro. monasterio ]L -
ł erł;o, łaiema II. - :; legationem. letagacioncm S. - l; Magno, Quorum H. - 7 Iagne' niema
II_ - 9 dedecori. tak ma Chron. Princ. Pol. " Slenzla str. 65; decori Z. S i li. - lacrimabili-
ten lacrimabilitus S. - l l nec, non H. - Zetheil Zetheus Z. S i H. - 21 sed. et S. - ! legatum.
li'ł;ato 1/. - Wratislavicnsisque, Wratislao /l. -- 23 magnatibus. magnatibusque H. - ł Zbisne-
vum, Sbigncum S i /l. - 26 si. sed Z. S i H. - veUenh veUet II.
I) WOŹU) mi.
432
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A II.
Ad h:ec Wratis1aviensrs ulI:mimiter rcspon-
derunt, non se patriam Bohemicis vel alicnis
nationibus tratlitlisse, sed domini ducis filium
suosque fugiti\"Os rrcepisse, seseque' eI do-
mino duci legitimoque filio SllO Bolczla\"o in
omnibus et per omuia t1ddilrr obedire, sed
Setheo suisquc malis opcribus modis omnibus
contraire. Populus autem legatu lU lapidal'e
yolebat, quia Sctłwi partes f;llsis ambagibus
defendebat. rnde multum Wladislams il1lli-
gnatus, et Setheus ira nimis iuf13mmatus,
ł093. Wladislavulll Cngarire regcm et Hrclhisla, um
Bohcmi:c duccm in auxilillm sibi contra 'Vra-
thislavienses manda\"Crunt, unde plus dl'dc-
coris et dampni quam honoris et proficui ha-
buerunt I). am Setheum rex Wladisla, u
,inctum secum in Cngariam transporlasscl,
ni pro salute cum parmlo Bolezla,-o transfu-
gisset. Cumque nichil virlule contra Wrathi-
slavienses potuissent proficerc, quia sui conb'n
suos bellum gerere nolllissent, paccm invitus
cum filio pater fecit, eumquc tunc primum
suum filium appella, it. He\"Cfsus inlerim lle
Polonia, quo fugerat Setheus, maiorcs intCl'
cos calIide promissis et muneribus allempla-
bat, eosque paulatim in partcm inflcctchat.
Ad exlremllm \"cro pluribus inłlexis cum exer-
ci lu dux Wladisla, us ad urbem W ratislavien-
sem acccrlebat, iamque castra sibi reddita per
circuilum oLtinebat; ZLigneus \"ero vidćns sibi
procercs intlls et e tra tlcfecisse, durum in- 5
telligens 5e contra stimulum calcitrasse, ,ulgi
fidei ,-itre q uc su;c dimdens, de nocle fuait
l) ,
fugiens4ue castrum Crus,-icz, militiLus opu-
lentllU1, ab oppillanis recl'ptlls introi,-it.
fu
!t fle castro Cn/SZlit;C e.rpugllato et de/eto.
At patrr dolens eum impune sic eV:łsisse,
Crusvicienses eumqlle contra se ipsllm I'CCC-
pisse, cum codem cxercitu Zbigne\"lIll1 fugicn-
tem proscquitur, totisque viriLus Crus\"icicnse HI
castrum aggreditLn'. ZLignems vcro eon\"oC':lla
multitudinc paganorulU, habcnsque scplcm
acies Crus\'iciensium, c\.iens d.e castro cum
patre dimicavit, sed iustus iudc'\ inter palrem
et tilium iudica,.it. fbi namque brllum plus o
Iluam civile } faelUJo fuit, ubi filius advcrsus
patrem , et frater contra fratrem aflna nefallda
tuIiL Ibi, spero, miser ZLignems pa terna ma-
lrdictionc quod futurum erat promeruit; ibi
,-ero Deus omnipotcns Wladislam duci misc- !t5
ricordiam tantam fccit, quo d innumerabilem
4
Pr ed . I, wieru 1 unanimiLer. nrema II. - vet. et H. - :> nationibus. niema 1/. - ł sese-
que, seque R, - 5 BUO. eius 11. - 8 legatum . S puu omylk dodal obedire, lec sffla..al
po niej. - 9 volebah niema ll_ - 10 multum \\ladislavus, nimis Wiad. H. - 12 Brethislavum,
Brzeczslaum lL _ 13 contra. in 11. - U plus, niema 1/. - f6 Sethcum, Zecbeum. H. - rex
Wladislavus. niema /l. - li transportassch niema l/. - 18 pro. niema S. - f9 nichih non
,.el H. _ I im itus. iutus S. - ;) de Polonia. de loco Chron. Princ. Polon. u Slen;la sir. 66.
_ 26 eosque. cos Z i S. - Pr ed... II, wiern ;) accedebah accedat 11. - iamquu iam 11. -
5 durum. dirum S. - 8 Crusvicu Crusz\\icz aWSloe lak pi81.e II. - f I De castro.... deletol
Bandlkie doje len nadpis; w r kopismach Z i S je" tylko próine miejsce, a II nie ma i tego. -
U rugicntem, fugiens 11. - 16 convocata, commixta 11. - UJ patrem. pace S i 1/.
I) Por. Kozmy pragskiego Cl,ron. nr. 1. V) Lukana FarA. J. 1.
GALLA KRONIKI XIĘCA II.
435
de hostibus mullitudinem intcrferit, et de suis
sibi paucissimos mors aJ.emit. Tantum enim
humani cruoris sparsum fuit. tantumque ca-
daverum in lacum castello contiguum corruit,
5 qnod ex eo tempore piscem illius aqu:c co-
medere quisque bonus christianus exhorruit
Sicque Crusvicz, divitiis prius et militibus
opulentum, ad instar prene desolationis cst re-
tJactum. Igitur Zbigneus in castrum rugiens
10 cum paucissimis libcratus, utrum ,itam pcrdat
:m mcmbrorum aliquod cst incertus. At pater
iuventutis stultitiam non ulcisccns, ne paganis
dubił.1ns W'I alienis gentibus adhrereret, unde
magis periculum immineret, pro vitre mem-
HI brorumque salutc qu:csita fide concessa. sc-
cum illum in Mazo,-iam transportavit. eumque
carcere in castro Scthei aliquanto tcmporc
maceravit. Postea vero in consecratione Gne-
znensis ecclesire interventu episcoporum et
!O prinripum eum advoca\"it, eorumque precibus
gratiam quam perdidcrat acquisi,'it.
G. .Jliraeulw1t de SUIIdo Idalberto.
Et quoniam ecdcsire mcntio Gneznensis in
i5 hoc fieri fortc contigit. non cst dlgnum pr:e-
terirc miraculum t) I quod in vigilia dedicatio-
uis pretiosus martir Adalbcrtus ct paganis et
christianis ostentJerit. Accidit autem eadem
node. in quoddam castrum Polonorum quos-
dam traditores eiusdem castri Pomoranos sur-
sum funibus recepissc, eosque rcceptos in
propugnaculis dicm crastinum ad oppidano-
rum perniciem cxpectasse. Sed iIle qui sem-
per vigilat, nunquam dormitabit. oppidanos
dormientes sui militis Adalberti vigilantia cu-
stodivit. et pa f<mos in insidiis christianorum
,-igilantes armorum terror spiritualium agitaviL
Apparuit namquc qui dam super album equum
Pomorallis armatus. qui gladio cos cxtracto
t.errilaLat, eosquc per gradus et solium castri
prrecipites agitabaL Sicquc procul dubio ca-
stellani , damm'ibus paganorum et tumultibus
cxcitati, dercnsione gloriosi martiris Adalberti
ab imminenti sunt mortis periculo liberati,
H:ec ad pr:esens de sanclo di isse sufficiat,
et ad intervalłum superius nostr:e stilus inten-
tionis incipiaL
7. De divis-ione re9ni i1Iler ulf'umque filium.
Igitur Gnezncnsi basilica consecrata. et Zbi-
gnevo gratia patris impeb'ata. Wladislavus dux.
ambobus filiis suum exercitllm commenda\it.
Prr.edz_ I, wieru .& in lacom, niemall.-7prius.primum11.-tOpaucissimis.estdod.lI.
- utrum, niema Z i S. - 13 unde. tok poprawia Bondtkie; unum mają rrłopuma, - tS con-
ceSS3\ concessa H. - t9 eh Id S. - O eorumque precibuS\ et in conspecto eorum H. - 3 Mi-
raculum de sancto Adalberto. tok ma li; Z i S nie mają lego nadp;8U. - 4 quonilm, quil H.
- 25 forte' na br"egu dodal S. - in hoc. ... contigih hic flcta est H. - 6 quodo niema H -
Pr1.edl. II, wiers t et paganis\ et a paganis H. - et chr.' et a chr. H. - 5 funibus. finibus
11, -- 6 propugnaculiso crasłinum H. _ oppidanorum, oppidanarum Z i S. - 7 Sed. At H. -
tO im niema Z i S. - christianorum, Christi H. _ II \igiIanłes armorum terror. niema H.-
t li Apparuih aperuit S. - t 5 agitabah asit3\ it H. _ t 9 sufficiah suffi('it Z i S. - 20 Id in ter-
vallum, ab intervallo H. - 21 incipiah incipiatur H. _ !3 Da di\isione.... ii1ium' tak ma H; Z i S
"ie mają lego 11adp;su. - ł Gneznensi, Gnelnensis Z i S_ _ blsilic.n ecclesil H.
I) SalI. Jug. 79.
Jlonumenla Pol. Hill. Tom. 1.
--
55
4:>4
GA.LLA KRONIKI XIĘGA. ił.
et in Pomoraniam eos in expeditionem dele-
ga\"it. lIli autem abeuntes, et quale nescio
concilium capientes, inperfecto negotio ex
itinere redirrunt. [nde pater neseio quid su-
pican , l'onfestim intel' eos regnum cli\"isit,
sed de manu tamen sua sedes regni principa-
les non dimisit. Sed quid in divisione cuique.
contigerit, enumerare nobis imminet onero-
sum, neque multum hoc audire vobis fuerit
fructuosum.
8. 11ltt'ior huius divisionis disposilio.
Interrogalus autem pater a principibus, quis
eorum e'tcellcntius eminerct in legalionibus
mittendis et suscipiendis, in exereitu cOO\"O-
(,:10,10 et conduccndo, et in tanti re£ni dis-
pensatione multimoda. sie respondisse fer-
tur: Jleltf1ł qllitlem esl, ut hom;n;s sCllis el ;11-
firm';. regnmR intel' eos dividere. ae de prresen-
tibus iudicare; sed alterwR al/eri prrerogare.
t'el pl"Ob;talem et sapient;am eis dare, non est
fIIeU? filCltltatis. sed dit'illle poleslatis. /loc autem
wlUm cort/is me; desider;um vob;s possum ape-
'rire, q/wd llisc-reliori ac probiOl-i in lerrlc de-
{nlS; ne et hostium iTlpugna1ione rolo vos omnes
pod mor/em meam Imanimiler obedire. 1Jłlerim
vero. sieul divisum pis regllU7n. partellł suam
quisque relineat. Post obilum quidtm meum Zbi-
gneus cum hoc quod kabel Jlazov-iam simul ha.-
beat. Bolez.lavus vero. legilitnus filius meus, in
\ \ 'ralislaw et in Cracovia et in Sandornir sedes
regni principales oblineal. Ad extremum alitem, 5
si ambo probi non {Ilerint, vel.; forte discor-
diam hahuerillt, iUe qui externis naliollibll-s ad-
hreserit et eas in f'egni deslmcl;onem illduxel'il,
privatus regno, palrimonii iure careal; ille vero
solium regni ltge pe,.hellni possideal, qui hOllor; 10
terrre melius et utili/ari prov;deat. Facta autem,
ut dictum est, re£ni di,.isione, habitaque pa-
tris lueulenta satis oratione, pucrorum quis-
que suam regni portionem ,'isitavit, eorum
'"ero pater semper in sua l\Ialo\"ia libcntius 15
habita\"it.
. De cetate puerili Boleslai.
Interim ne sit alicui ali'1uatenw admil'an-
dum, si quid scripsel'imus de Bolczla,i pue- !O
ritia memorandum. on enim, sieul assolet
plerumque lasci, ia puerili , ludos inanes scc.
tabatur, sed imital'i strcnnuos actus ae milita-
res, in qua puer poterat, nitebatur. Et quam-
\is sit puerorum nobilium in canibus et in !5
volucribus dclectari, plus tamen solebat Bo-
lczla,'us adlmc pucrulus in militia gratulari.
Pu.ed.. I, wiern 1 ch niema S - 9 Sed quid.... ruerit rructuosum, niema II. - 12 U!te-
rior. ., disposilio1 dodaje Bandlkie; Z i S tego nadpiJa nie moją, :£o8towiojq jednak prói/le
miejsce; II oporvialla bu pr:;.envy. - 15 miUcndis. immitendis S, - 20 prrerogare. prerog ans
11. _ 2 poteslalis1 voIunlatis H. - 21 partem. potestatem Z. - Pr:£ed._ II, wiers:r. I qui!.
que. unu!!quisque H.. _ 2 haueat. habebit H. - .& Wralis1aw, Wratislavia H. - Sandomin Su-
domir S. - obtineah obtinebit H, - 7 externis, exlerius S. - 11 Ad extremum autem. . . .
utilitali pro,-ideah Jliema II, - Factn Effccta S. - 12 ut dictum esh bac H. - 13 babitaque
patlis . . .. oratione' tliema 11. - puerorum quisquel quisque puerorum H. - f.ł. portioDem'
partem II. _ eorum vero" eorumque 1/. - 18 De retale pueriIi DolesIai, nad pi.' ten dodal
/landll.ie; rękopisma Z i S nie moją go; caly ten rozcbial nie :£noj,lllje sir w /I. - 19 aliquale-
nus, .Ii'lu:lneus S.
tALLA KRO łł\.1 XI GA U.
"wndum euim cquum asccmucre vel descen-
Jere suis viribus prawalebat , et iam in\'ito pa-
tre, \'el aliquotiens nesciente, super hostes
in expeditionem dllx militire pr:ccedeLat.
:;
J O. Zec:..ech et Boleslaus .Uoraviam vaslaverunl.
unc vero quoddam eius initium puerilis
militire depingamus, et sic palllatim de mino-
ribus ad maiora transcendamus. Sieut notum
tO est, dux Wladislavus, senio gra\'is et retate,
Setheio palatino comiti suum exercitum com-
miUcbat, cumquc pugnaturum vel terras ho-
stium \'astaturum delegabat. l'nde cum csset
Iorft\iam im asurus, i, it cum eo puerulus solo
t:lllOmine pugnaturus. lila ,'ice partem 'ora\'i:e
maximam destrU'iCrullt. indequc pr:cdam mul-
tam et capti\'os addm.erunt, ae sine beUi di-
scrimine ,'el itineris redierullt.
o i I. Bole:.lat'lls pller inler{eclt aprmn.
"ulta possem de aUllacia huius pueri scrip-
titarc, nisi tempus iam inslaret ad summam
upcris properare. Tamcn quoddam in occulto
non permiUam latitare, cum sit di£num ad
!5 cxemplum probitatis rutilarc. Quadam ,ice
puer Martis ad cntaculum in sih"a residens,
,'prum immanclIl transcuntcm .ac dcnsitatclll
sih-re subeunlem vidit, quem statim de mensa
surgens, assumpto wnabulo subsccutus. sine
435
comite vel cane prresumptuoslłS im"asit. Cum.
qlle ferre sih"estri {>ropinquassct, et iam ictum
in eius gutture ,'ibrare ,-oluisset, ex ad\'erso
(łuidam miles eius occurrit, qui ,'iLratum ictum
retinuit, et ,'enabulum ci aufcrre ,'oluit. T um
"ero Bolcsla\'us ira, im mo audacia stimulatus
,
gcminum duellum mirabiliter J hum:nmm sci-
licet ('( ferinum, singulariter superavit. r\am
et illi venabulum abslulit, et aprum occidit.
IIIe vero miles postea eur hoc fecerit requisi-
tus, se nesci\'isse quid egerit est professus ,
et ob hoc tamen est ab eius gl'atia longo tem-
pore sequestratus. lUe "ero puer inde rediit
fatigatus, et ,-i'i tamen vires obtinuit. ,"cntilatus.
ł 2, BolezJavus ursum inter{ecit.
Aliud quoque factum eius puerile huic si-
mile non tacebo, quamvis nonrim J quia ::umu-
lis non per omnia complacebo. Idem pucr
cum paucis in silva deambulans, In emmen-
tiori loco forte con!'titit, ac dcorsum hue illuc-
que contemplans, ursum ingenlem cum ursa
colludentem p:ospe it. Quo ,-iso, taLim a1iis
prohibitis in planiticm descendit, ac solus et
intrepidus cquo scdens cruentas feras adi,-it,
ursumque contra sc com-ersum bracI.iis erc-
dis ,.cnaLulo pCl"fora\"it. Quod faclum satis
fuit illie ast.:mtibus a mmir:mdu m , et non ,i-
dcnlibus pl'O tanta audacia pueri recitalldum.
Pr edł. I, ",ielu iam, eliam Z. - 6 Zeczech .... \asta\"erunh nadpi' dodal Lengn;ch; rrko.
pisma nie ,nojq go. - 7 eius. rueri Doleslai 11. - ł t SeUJeio, Zacbero 11. - exercitum,
exercicium S. U lor3\"iam' Ioriam S. - t i adduurunt. abdu'terunt IL - O BolezLl\us....
eprum' nadpi, dod:1l Lengnich; rfkopi,ma nie mają go. - 3 Tamcn. Cum S. - !6 genlacu.
lum, genticulum S. - Prłedł_ Ił, U'iers; 5 Tum' Cum 11. - Ił ,ires' niema 1/. - \entilatu$\
etc. dodaje 1/. - 16 Rolczla\"us. . . . interfeclt. dodal [Jatldtkie; rrkopisma nie moją tego nad-
,)isu. - t8 lemulis. exauli9 S. _ 19 quam\-is no\erim,... COml\lacebo, niema 11. - Idenu
namquc dod. 1/. - !3 colludcntem, colludere S i H. - :s rcra ' ęstias H.
436
GALLA KRONIKI XIĘGA II.
. ł 3. BolezJavus in hostiCU11ł procurrit.
Tnterea Bolcslavus, marlialis puer, \"iriLus
et retatc cresccbat, nec, ul assolet :cbs pue-
rilis, luxui ,"ci vallilalibus illtemlcbat, sed
ubicumque hostes prredas agere senliebat, il-
luc impiger cum core,-is iU\"cnibus propera-
bat J et plerumque furtim cum paucis terram
hostium introibat, villisque combustis capti, os
et prredam adducebat. lam enim ducatum
Wratislaviensem, puer retatc, sene probitate
retinebat J necdum tamen militare gaudium
attingebat. [nde quia sp es in eo iuvenis bo-
nre indolis pullulabat, iamque magnum in eo
gJorire signum milita.ris apparebat J omnes cum
principes diligebant, quia futurum in eo ma-
gnum aJiquid perpenaebant.
ł 4. BolezJavus Pomoranos oppllgnal.
Idem vero puerulus, :\Iarlis prole progcni-
łus, quadam ,ice super Pomoraniam equita-
,-it, ubi iam evidentius famam sui nomillis pro-
paJavit. Namque castrum Icz)'rieczc ') tantig
.
viribus ohsedit, tantoque impetu assultavit,
quod paucis dicbus oppiuanos ucditioncm fa-
cel'e coarta\"it. Jbi quoque dapifcr W oyslarus
in wrlice tale signum audaci:c comparaviI J
quo vix cum cxtractis ossibus operatio sagax :;
mcuici libcra\"it.
15. Quomodo bel/um fje.<;serit in Pomorania.
Tnde rcgressus quicli militum aliquantlllum
indulsit, cosquc statim illuc pucr JaLoriosus 10
reduxit. Qui regionem LarLarorum suLiugarc
concupiscens, prredas agcre prius vcl inecndia
faeere non conalur, scd eorum munitioncs
,'el eivitatcs obtinere vel destruere meditatur.
Jgitur gressu concito quoddam nobile satis ae 15
forte castrum obsessurus im'asit J quod tamcn
eius primum impcłum non e,"asit, unde praJ-
dam multarn et eapti\'os ('git, bcHatores \'ero
scntcntire bcllicre reuegit. Et quo magis armari
dcbuit. eo sibi maiorem imiuiam cUffillla,-:t 20
et inimicorum insidias au suum intcritum pro-
\'ocavit.
Pr ed;;. I, wie,u 1 Bolczbms.... procIJrrit. dodal Bandtkie; rrkop;sma nie moją. - :> zlas'
estas S. - 6 C(;e,.iSł co;e'luz,is Z; COZ'lUAllis S. - 7 plerum'lue plcrum S. - 11 mililare.
militarem Z i S. - 13 pullulabdh pullula\it Ił. - m:>gnum' nitma II. - 18 Bolezlams. .. .
orpugnah dudał Bandlkie; r k/lpisma nie mnjq. - 19 larlis' in arlis S, mylnit. - 2::1 fel .rie-
cze' Mezyrtecle Z; leczirzieczye S. Iedzlrzecz Ił. - Pr edJ. II, wieru t tantoque impetu assultavit.
"-
"iemu 1/. - :! quod, in dodał II. - Of'pidanos dedilionem fdcere coarlavit. oppidanos ad de-
ditiont'm compultt Ił_ - 6 lLi quoque.... libera,-it. mema H. - 8 Quomolo . . . . in Pomora-
nil' dodał BaI.dlkit'; r kopisma nie moją. - U Inde regressus . . . . mediLalun nit'ma II. -
U fgitur gressu concilo quoddam, Aliud quoque Ił. - au et Ił. - 16 ca,lrum. gradu con-
cito doduł w lem mi'j'C'u II. - 19 redl'gih red:lsit Z, - I Fi 'luO magis. provocaviL'
niema H.
J) Mi l1zJ7zecz na Pomorzu, por. Wincentego kronikę I. str. 168 i Długosza Hist.
IV. 330. Tak rozumiem to mit-jsce z Kanngiesscrcm i Bartholdcm Ge$ch. t'On PQmrn. u.
BUg. L str. 430. Koepkemu zdaje si , e tu mowa o )fi!.'rlz.rrzeczu w Poznańskiem, zwa-
JlpD dziś z nicmiecka; ..\IP,Bcr1z.
.
G A L L AKR O N J K I X I G A II.
16. .'/lU;hinationes Zethei.
lntcrca namque Zctheus multas, ut ferunt,
ipsis pueris insidias prretendcbat, ac paternum
animum ab affectu filio rum multis machinatio-
5 nibus avertcbat. In castelIis etiam pucrorum
partibus deputatis aut sui generis aut inferio-
ris, quibus dominarentur , comites vcl pristal-
dos pr ponebat, eosque pueris inobcdientes
existcre vcrsuta calliditatc commowbat. Am-
10 bobus siquidem fratribus infestus insidiator
existebat, sed magis tamen Bolezla\ um legi-
timum ct acrem animo, posl. patrem regnatu-
rum, suo infortunio metuebat. Ipsi vero fra-
tres iusiurando sc eonium:crant et inter sc si-
15 gnum fecerant, quod, si Zetheus eorum aItcri
machinarctur insidias , aIter alteri sub\'enire
cum totis viribus suis nullius mor pateretur
inducias Cuntigit autem, nescio \-el calliditatc
vel rei writale, ducem Wladisla\'um Rolezla\'o
20 puero manda\'isse, sc lloh('mos in Poloniam
introiluros, pr:edam factllros db f''\:ploratoribus
audivisse, quapropter oportcrct cum ad locum
cilissimc determinatum prupcrarc, et eomitcs
sui ducatus, quos Zetheus prrefccerat et in
!5 quibus puer nullatel1us cOl1fidcLat, in auxi-
li um advocarc. Puer vero paternis iussionibus
credulus, ad locum conslilutum cum sui s col-
lateralibus fcslinus nihilque dubitłns incede-
bat , sed cum co tamen come \V o :slanls.
so cui erat commissus , non pcrg('bat. Undc unus
437
ad alium in\'icem susurrantes, utpote signum
traditionis suspicanles: Non es, inquientes,
sine causa periculi, quod pater tuus te prrecepit
ad locum 80litudinis ambulare. et insidiantes !li-
tre tUle Ze/hei {amiliares et amicos iUue in au-
xilium advocare. Seimus enim et certi sumus
.
quia Zetheus totam progeniem teque ma.xime ni-
titur. ut heredem regni. modis omnibus abolere.
sol usque totam sub manu sua captam Poloniam
retinere. insuper etiam n'oyslavus comes. eui
eommissi sumus. qui propinqtlus ut ZetMo. no-
.
biscum procul dubio advenisset. ni machinamen-
tum ali'lflfJd nobis {ieri cognovisset. Unde nuesse
est. citissime nos eonsilium aliq'.lOd invenire.
quo possimus istud pericu1um nobis imminens
prceterire. His dictis puer Bolezla\"us \"che-
mentissimc metuebal, totusque sudore ma-
nantibus affiuebat. Accepto itaque eonvenienti
satis eon sili o . secundum ingenium puerile \'e-
locitus ad Zbigne\ um, ut ad se cum suis quan-
tocitius in auxilium properaret, cum sigIlo
constituto tran miserunt, ipsique statim ad
urLclU \Yratisla,-iensem, ne prreoccuparctur
ab insidiatoribus :J'muli rcdierunl Regressus
e:30 puer Bołcsla\ us, inprimis maiorcs et sc-
niores ci\ itatis, dcinde totum populum in co n-
cionem advoca\"it, cisqnc, quas a Zetheio pa-
ticbatur insidias ex ordine sicut pucr cum la-
crymis enarra\"it. łIlis e contra prre pietate
pueri lacrimanlibus, et iram indignationis in
lhedl. I, w;eru t Marhinaliones Zdhei. nadpił dodany pne Bandtkiego. nie mojq go ręko-
pisma Z i S, aś 1/ caly ten rOld.;al opuuna. - Ił coniunxerant. cooiunxarint S. - 15 fe-
ceranh faeerint S. - t introiluros' illlroaturos Z. - !7 eollateralibus. eollateribus S. - 8
feslinus, reslinans II _ P' ed.. II, 'l'jeru 7 teqlle' te S. - ł O insupen et insuper S. - l!
ni, in Z. - :> Wrali I:I\"iensem' S lamylll ,i tu i wpisał: do!ore corJis intrinsecus taeta pau-
lisper ('onv('lJit, erllmpen!.:ql c stalim; pr.ema ol jeJnak te słowa. 60 one ni;".j, nie tu naldą_ -
t:s ergo. iiitur S. - 26 ci\ itatis, civitales Z i S.
438
GALLA KROl'4IKI XIĘGA Ił.
Zethcum ahsentcm verbis ignominiosis iactan- miter cum affecłu pirlatis aperuil: Nos quidem,
(ibus, Zbignc\'Us cum paucis , nondum colleda inquientes, {idem servare volumus domino 110-
multitudine, properando ad\"eniens, orationem stro naturali , patri vestro, dum vixerit, nec
fratris, ut litteratus et maior :rtate, relhorice eius soboli defidemus, quamdiu nobis status v-i-
coloravit, ac populum tumuItuantem ad fidc- talis affueril. 19itur de nobis nullam diffidentiam II
litatcm fratris et contrarietalem Zelhei lucu- kabetote, sed exercilu congregalo, ad curiam
lenta oratione scqucnti vehemcnter animavit: patris armati properale , ibiqll salr' reverentia
.vi veslrre {idei I), dves, stabilitas inv-iolabilis no- paterna, vestram iniuriam vindicate. Qure dum
3ms anteeessoribus 110bisque, lieet parvulis, 'lOta adhuc dicebanlur, et iureiurando a ci\"iLus
f"uissel et uperla, nequaqllam puerilis retatis im. firmaLanlur , 'V oysla\"us comes, qui puerum tO
becillitas, tantu ealamitatibus aUentata, to/que Bolezlavum nutriebat , dc sec\"itio suo noie-
faetionww inimieorum agitata , totUln Tefug;i hat, ct qure fiebant ignorabat. Qui suspectus
spern in vobu et consilii posui8set. Sed notum proditionis ob Zclhei consanguinitatem est
constal e.xteris nalioniblU et propinquis, vos mul- habitus, et civitatem illtroire rebusque pueri
ta perpessos pro in:łidiis t'itre nostrre machina- pro\"idcrc prohibitus. 1110 tlutem s.1tisfaclio- 15
tionjbus ub hiis, qui successjonem nostri geneJ'is nem proferenle, se, si quid controversire eon
n;lllnlur pen;tus abolere, dominorumque natllra- tigerit, nescivisse, satisfacere volcntem cos-
[ium hereditalem ordine pr(J'poslero distorqllere. quc subselJuentem ncquaquam pueri tunc tcm-
Quapropter. quia senio jam con{e;:tlU genitor poris rl:cepcmnt, sed obviam patri collecta
"oster et infirmitale, 8ibi nobisque rei pab'ire Dlulliludinc processcrunt. Igitur dux Wladi- o
minus prret,alet prrevidere, neeessarillm est. n08 slams eiusquc filii in loco qui dicitur Zarno-
in rUJstro fretos prresidio galldiis ambjtiosorum w 'ccz.), sciunctis fiłiis a patrc, cum cxerciti-
t'el male{iciis inlmre, t'el in e.t1lium (ll[Jientes hus conseucrunt, ibique diutius inter se lega-
fines Polł}nire transilire; unde vestrum dignemini tionibus allcrcantes, ,.ix tandem consiliis 1'ro-
nobis animum aperire, si mallel'e liceat t'el de cerum minislfue iU\"cnum Zcthcum dimiltere t3
patria nos exire. Ad h:ec mullitudo tota Wla- senem pucri cocgcrunt. \iunt ctiam palrcm
tislaviensium, dolore cordis intl'insccus tac ta , iLi filiis iurasse, nunlJuam se deinceps eum
paulisper conquievit, erumpensque stalim in ad honorem prislinum re\"Ocare. Ad c3strum
\ ocem. intentioncm mente conceptam unani- it:1IJUC sui nominis Zclhco fugienle, ad pat rem
Prstda. I, w;eru f verbin urbem Z i S. - ! nondUlll' non cum S. - ;) properando, prope-
ranteJ S. - 5 BC' at Z i S. - 7 orationo, tuk p0l'rtlwiam; luculcntam ralionem Z i S. - 15
nostrz. vestre Z i S. - !! fretoSł freli Z i S - 28 conqllievih com"cllit Z i S. - Pr:.edł.
II, w;eru :) ,'ixerih ,.jxit Z i S. - 18 tcmporis, tcmpus S. - 21 Zarnowyecz. S rno,-uecz
Z; Czarnowycez moina Id C:óylać w S. - 2 i ła/lllcm. t.mtund('m S.
t) SaU. ('at. 20. II) Żarnowiec ten, jak uwda Szlachtowski , jest nad rzekI! Note.
cia; nie Czarnik6w, jak mniemał Stenzel w SS. rer, Silu. I. 68 rrz 'p. 1.
GALLA h.ftONIKt XIĘGA II.
4:;9
fratres hum iii ter inermes et pacifici perrexe-
runt, eique non ut domini, scd ut milites vel
scrvi suum obsequium pronis mentibus et
cer\.icibus obtulerunt. Sicque pater et filii
!I cunctique proceres couniti. Zetheum fugien-
tern ad castellum quod fecerat cum toto exer-
citu sunt secuti. Quem dum persequi et extra
terrilm expelłere conarentur, ipse dux noctu,
cum lectul{) suo requiescere putaretur. ne-
tO roine sum'um conscio, cum tribus exceptis
familiaribus exercitum latenter exiens, ad Ze-
theum ex aHera paJ'te Wyslae Ouminis cum
na\"icula tr:msmea\"it. Cnde cuncti proceres
indignati assereLant, quod desererc filios tot-
t5 que principes cum exercitu non est sapientis
sed consilium delirantis, stafimque facto con-
silio decre\"erunt. quatenus Bolezlavus Sudo-
mil. l ) et Cracow, sedes ..egni principales et
proximas occuparet, easque łidelitafe recepta
20 in uominium possideret, Zbigne\"us autem
contra Iazo\"iam properarct, et urbcm Plo-
censem iIIamque plagam contiguam obtineref.
Bolezla\"us quidem sedes prredictas occupa\"it
et tenuit, Zbignc\.us \"ero. pr:m-entus a patre,
25 SUUUl cU'ptum expIicare non potuit. Sed quid
tam diu finalem causam Zethei factionis pro-
longamus? Si labores singulos in disscnsione
Zethci describamus, gf'sta Zefhei procul dubio
Iugurtino yolumini corequamus. Et ne tamen
insulsi \"el desidiosi \;deamur, c ptum iter
adhuc aliquantulum gradiamur. !tern alio tem-
pore pueri principes et exercitum ascivenmt,
et contra Plocensem urbem ex altera parte
W)"slae Ouminis castra militire posuerunt, ubi
etiam Iartinus archiepiscopus, senex fidelis ,
magno labore magnaque cautela iram et dis-
corc.liam inter patrem et filios mitiga\it. Ibi
quoque dux Wladisla\"us, ut aiunt, iureiuran-
do se Zetheum retenturum nunquam amplius
confirma\ it. T unc Bolezla\ us patri sedes occu-
patas restituit, nec pater cum filiis pactionem
factam obtinuit. Ad extremum interim senem
pueri coegerunt I quod Zetheum de Polonia
propellendo suum desiderium impleverunt ).
Qualiter autem hoc contigerit vel qualiter de
cxilio redierit, prolixum et trediosum est edo-
cere, sed hoc dixisse sufficiat. quod postea
non sibi licuit ulłum dominium exercerc.
ł 7. De propllglluculo P07noranoru" SłU1 sponlt
destroclo.
Hactenus de Zetheo et regina diJl.isse suffi-
cia t , nunc \ero penna temperata de puero
Iarti dedito cocptre studium intentioDis pro-
ficial Hiis ita peractis, ecce. nunciatum est
eis Pomoranos exi,'isse, eosque contra ZutoL. 3),
Pra.eda.. I, wiers$ II exiens. exre eriens S_ - Ił quod. quia S i II. - 16 coDsilio' niema Z, S
i II; leCI ma Chron. Princ. Pol. lir. 68. - I Y3Io,iam. Iorauiam S. - i7 dissensione, dis-
pensiones Z i S. - Praed.. II, wierS5 I lugurtinol i ł;urlino Z. - tS quod, quia S. - t6
propdlendo. propellando Z i S. - Hł quotl. quia S. - !3 De propugnlculo.... destructol do-
daje Bandlkit; rękopisma roie mojq ttf/O nadpisu. - !6 Marli. Marci S. - crepL;e, tak, ile ,i
sdoje, być powinno i r kopi'mo moją cerlo. - Hactenu! de Zetbeo.... pro6ciah niema H.
t) andomierz. I) t. j. 8)"Ilowie osiągnęli cel swoich jyczeń. ') Santok nad rzeklt
Wartą, mi![dzy Drezdenkiem a LandsLergiem.
.UD
G .\ L L A. K fi O N I ]t I X I G A. II.
regni custodiam et cla\'elU, castrum opposi- \'cllienli llihil(łUC ,.irile facienti insultantes
tum erexisse. Erat enim castrum no\"Um ita igna\'iam ascribebant, Bolezlavum vero cum
a1tum et ila pro imum christianis, quo d ea paucis postca venientem, et audacter suos ho-
qure dicebantur et fiebant in Zutok et audiri stes usque aJ porta s in\'adentem, lupi Iilium
et viJeri bene poterant a paganis, 19itur Zbi- appellabant, Zbigllells, inquientes, debet ut
gnems, quum retate maior erat, partemquc clericus ecclesiam gubernare, istum vero decet
regni Pomoranis patrique proximam rctincbat, puel'ulum, ut appm'et, stremw-is actibus mililm'e.
cum excrcitu patl'is atque suo contra Pomo- Sicque iunior frater cum paucis paulalim in-
r:mos sine fratre parmlo p,'opera,.it, minus- ceJens, plus honoris et laudis acquisi\"it quam
que tum laudis maior cum multis antecedens, maior, qui cum magno impetu et cum magna 10
quam frater iunior cum paucis subsequcns multitudinc propl'ra\'it. Yidentes ergo pagani
acquisi\'it. r-;'am maior il1uc properans ,neque puerum, quia paucos habebat, revertentem,
castrum illud nomm \'irilitl'r assulta\'it, nec mctuentes interitum, si cum multis redierit,
hostes cum tant:ł multitudine in prrelium irri- imminentl'm, castellum suum quod fecerant
ta\'it, scd timens ind e ma is quam timenJus, ipsimet deslruxerunt, cassoque labore seru- t5
ut aiunt, ad propria remea,it. At puer Bole- ritatis latibula peticrunł.
zla\'us, Martis filius, frah'e maiore discedentc
ut ad\'enit, quam\is nondum cinctus gladio,
plus prrecipiens quam frater maior tenens gla-
dium ibi fecit. Nam et pontcm in\'adendo ca-
stellanis abstulit, et in porł3m prosequendo
suos enses intulit. Hoc initium militire Bole-
zla\'i magnum futurre probitatis indicium e litit
christianis, magnumque signum sure destruc-
tionis, magnum terrorem intulit ipsis etiam
Pomoranis. Zbigneo autem cum multitudine
5
ł K De balteo mililm'; Doldavo a patte det'icJis
Pomoranis oblalo.
YiJcns ergo Wladiz1a,.us, quia puer retatc 20
f1oreb:łt gestisquc militaribus prrepollebat,
cunctisque regni sapientibus complacebat,
cum accingi gladio in assumptione sanct:e
\Iarire disposuit, apparatumque magnificum
in ci,'itate Plocensi pr:epara\"it I). lam enim 25
retate et infirmitate conlinua senescebat. et in
Pr:łed:l. I, wieru t et clavem. niema II; et clavum Z i S. - c8strum, niema H. - fi Erat
enim . . . . a paganiSł nitma H. - 6 quum. quoniam S. - Igitur Zbigncus.... erah Zbigoeus
autem quoniam natu maior erat Ił. - 8 patris atque SUO' suo patri_squc H. - tt cum. est ZiS.
- t! properanSł proparens S. - tS inde, iIlic Ił. - t6 ut aiunt. niema H. - 20 pontem'
po oe IL _ .s. magnum futurz.... suz destructionin niemall.-Pr:lt!d .fi . witru t ve-
nienti, venientc Z, S i II. - .4 portas' porlam II. - 1 slrcnnuis, strenuus Z. - t I ergo. igi-
tur Ił. _ t 9 De baltco.... obiato' dod. (JaIlJ/kit; rf/.opiAma "ie majq - :'i cum' eumque S.
l) Pasowanie Bolesława Krz).wouI!1ego na ry.cerza, odrófnić trzeba od owej godno ci,
którą według Kozmy nadać mu miał wuj jego, 'Vratysław cZł'lIki. )Iieczem rycerskim prze-
pasał Bolesława ojciec jf'go, Włady!>ław nerman. Działo się to w Płocku dnia 15 sierpnia,
w którym roku? nie wiemy; m:-Ijąc jednak wzgląd na to, e roku 1093 pojf!dnal lIię nasz
G A L L A K n o N t K I X I Ę G A. Ił.
441
illo puero successionis fitluciam e pectabat-. 19. De Plaucis I) devictis.
Dum se cuncti prrepararent et ad festum pro- Bolezlawo itaque milite no,-iter constituto,
perarent. nuntiatum est Pomoranos Zantok in Plaucis Deus re,.clavit, quanta per eum
castrum obsedisse, nec audebat quislluam eis operari debeat in futuro. Contigit namque no-
5 d prillcipiLus contraire. Igitur invito pat re viter co militari balteo prrecincto, Plaucos in
multisque prohiLentibus puer Martis illuc irru- unum innumerabiles convenisse, seseque mo-
ens de Pomoranis triumpha\ it, sicquc I'ediens rc solito per Polonia m discursuros, in partes
armigcr \ictor, a patre gladio prrecindus. seiunctos trcs ,el quatuor ab invicem remo-
cum ingenti tripudio solempnitatem celebra- tius, Wyslam f1uvium nocturno tempore na-
tO vił. eque solus illa die balteo militari cinctus tavisse. Qui sequentis diei diluculo cursu ra-
fuit, sed ob amorem et honorem filii multis I pitio discurrentes, et prredam innumerabilem
pater coretaneis arma dedit. capientes, onerati spoliis circa vesperam ultra
Puedi6. I, wieru 3 Zanlakl Zulak Z i S. - 4 audebah audiebat Z i S. - Pri6ed . fi. wieru
t De Plaucis devictisl dod. BandtAie; rękopiltma nie mają. - itaque. i({itur H. - 5 in
unum1 convenire dodal mylnie S, ale kropkami u dolu na nacz.yl - 7 partes. parte Z. S i H.
- 8 seiunctos. seiunctas Z. - to sequentis. sequenties H. - diei. niema Z i S. - rapido,
velocius dodaje II.
Władysław Herman ze szwagrem swoim \Vratysławem czeskim, i sYlfowi swojemu oddawszy
w posiadanie Kładzko, zalecił ilby był uległym wujowi (COłtm. Chron. III. 1) możemy
oznaczyć ogólnie, iż to pasowanie było między 1093 - 1099 rokiem. 'V tym zaś osta-
tnim roku, jak powiada pomieniony Kozma pragski, "-raty sław wezwał siostrzeńca swego,
Bolesława, do siebie, i robiąc go dnia 25 grudnia na uczcie wyprawionej w mieście Satee
swoim miecznikiem (ensijer) , ust.Wił mu 100 grzywien śrcbra i 10 grzywien złota z owej
dani, którą według umowy "ład)"Sław Herman za Szląsk corocznie płacić mu zobowiązal
si!:. Pomieszanie tych dwoch różnych obrz dóff stało si powodem myłek rozmaitych. Xa-
ruszewicz przypuszcza, że Krzywousty pasowany b) I na rycerza dwukrotnie: najpierw przez
'Wuja, potem przez ojca. Hipolit Kownacki domy la się, że 'Vratysław czeski pasował na
rycerza nie Bolesława Krzywoustego lecz brata jego ZLigniewa; że tedy Kozma pragski
popełnił błąd co do imienia.; a na domysł ten zgadza się Bandtkie (wyd. Gall. str. 113)
i Stcnz;el (SS. reT. Sil. I. 69 przJp. 5).
I) Połowcy ukazali się po raz pierwszy na Rusi dopiero roku 1061, jak to widzieć
moina pod tymże rokiem u Nestora. TJUlczasem w opisie bitwy Bolesława Chrobrego z Ja.
rosławem, wielkim :1.i ciem kijowskim, napomknął nasz Gall I. 7, jakoby tam i Polowcy
z Pieczyngami si zn3jdowali. Mógl wprawdzie Gall, za którego czas6w imi Połowców
bylo już bardzo głośne, popełnić w pospiechu ten anachronizm j ztemwszY8tkiem zważając
:le słowa CUIlJ Plaucu et Pincinakitis w rękopismie hejlsberskim Galla zgoła się nie zna-
chodzą, i że dawni wypis> waczc Galla kroniki, mianowicie Jan Szlązak, bezimienny aut-Or
Clłronica: Principum PolO1wmm, a nadcwsz>.stko 'Vincent)., Kadłuba syn. nic o Polowcach
w tem miejscu nie spominajl} j wypada wi c wyrazy owe uwatać za wtręt, którym pier-
wotny text Galla został skażony.
lIonumenla Pol. Ilut. Tom. 1. M
4-i
( A L L A K n o N I K I X Ę G A II.
retro t1l1\"ium redicrullt, ibique SCCUI.i ac fati-
gati nocturnre qllietis tuguria posuerunt, sed
non ita sccuri qllil'H'runt, sicut antiquitus
consuc\"crunt. !\amqllc Deus, christ!anorum
conservator su que vigili:e Villllicator, pau=-
corum fidt'liuIU :mdaciam in muItorum perni-
cicm paganol"llm suscita\"it, quibus irruenlibu::l
tlominicre llici in gloria su:e potenti:e brachio
tl'iumph:n"it l). Ex co temporc Plauci adeo sunŁ
słllpcfacti, quod rcgnanle Bolezl:n-o!!) ,-idl'I'C
Poloni:lIn non slInt a'Jsi.
:W. Prupllclia de Bole:'/avo.
Contigit qU04.lIe qnodJam a quodam ficri
vel.bum in milit-aris consilio cinctionis. quod
dignum est inseri nosh're tilulo mentionis.
Domine du.x, inquit iUc quidam , \ Hadislave,
pius Dells hod-ie regnum Polot/im t'isitavit lu-
.
mnqlle senectulem tl infi1'7/łitatem totam71le pa-
lI'iam per llllnc hodie {actum tni/ilem c.raltavit, 5
Reala m aleI" , gllm lalem pIlerum edllcavit! [ qlle
modo Polonia (uił ab hoslibus C07!Cu!cata, sed
pet' Il/l1IC pucru/llm el'it ul ulltiqliitllS f'estaura/a.
Ad h:cc \"crba omncs qui adt'rant stupuerunt,
et ut sileret pro re\"erclltia ducis jnnuerunf. tO
Xos lamen non credillllls hoc verbum dc \"a-
nitale processisse, sed propheli:e spil'itu ad-
\cnisse, quia iam in factis eius pueriliLus
comproLatlJr, quoJ Polonia quandoquc per
eum in statu pristino rcslaur.alur. t5
P,;.ed._ I, w;eru tac' al'luc II. - ! qUlelis. quirLi H, - .ł. consueverunh sucverunl Z i S.-
;X3mque am II, - 8 dominicre diei in gloria dominic:e c.liem Gloria S; in gloria dici domini.'z
II. _ I Prophelia 'de Bol zlavo. dud. [Jandlkie: Z i S nie mflją naflp;ltu. a H calego ro,d.ialu
lego. - 15 wl.Lum. vm mają 'rkopimlfl; Itlirócerue lo, jak uwaia IJamltkle, m(};.e Wllei('/uby
c*ylac provl'rLium, bo lal.. aulor J.Il'ykle nazywa pr ylacłflne $110"'0. - P,s.edł, II, wiersz. 8 per
hunc" islum Z i S.
I) Xf'stor mówi pod rokiem 10!)2: "Tego lata wojowa1i Polskr Polowcy z Wasyl-
l.icm Rośei:;,ławiez('m." )Iniemam, że to jest t.\ sama wojna z Polowcami, w której nasz
Bolesław Krzywousty odznaczył się: albowif'm Długosz opisując jl!, wymienia też Ru jako
spółuczestnik!)w. Co do czasu tego zdarzenia, nie można ""prawdzie trzymać si9 ściśle roku
podanego przez Xestom, bo cłlronologia jego najeZfśeil'j różni si!,.' niceo od tej, jaJ..ą po-
daj pisarze łaeiilscy; gdy atoli Gall upewnia, źe to po pasowaniu Bolesława Krz,} woustcgo
na rye('rza Shlł.) si!;, mamy już w tcrn skazówkr, że pasowaI1ie to znacznie jakoś rok
1099 wyprzedziło. !l) Z tych słów wnoszą niektórzy, że Gall pisał już po timierci Bole-
sława Krzywouste o, prz 'paułej, jak wiauoll1o, roku 1139. Że jednak wyrażeniu 'I'egnante
lJnli'Slaro tak rozci:1głcgo znaczenia nadawać nic można, mamy tC'go nnjwidoczniejszy do-
wód w tern, iż autor sam }.i g t9 Pawło\\i hiskupowi kruszwickiemu, w roku 1110 zmar-
łemu po \vi ('ił; pisał ją wi c nic po nil:j jak przed koilcem tego roku, gdy jeszcze nasz
lloJesław zaledwie lat kilka panował. 'Yyprawa ta jedna z naj wcześniejszych Krzywoustego,
zaszła za ojca jego 'Yład,rsława Hermana, który po niC'j panował jeszcze dość długo; ma-
my wi c powód mniemać, źe Gall powiedział tu był regnantc Wladislao to_ jest: że :cl
do końC'3, pnno1\ania madpława Hermana Poło\\cy Polski najeżdl3.Ć nie wdyli si j a w
r kopisma('h które nas doszły, popełniono mylk w imieniu, kładąc Bokslao, zamiast Jfla-
rlilłlWJ, podobnie jak t('gol snmego ro(Jzajl1 myłkg widzimy na 8tr. 423 w przedz. I, wiel"
8ZQ 18, gIlzie zamiast lJole8lm:o, r!:kopism !,.',lziwoja imi Wlwiis[avo pouaje.
G A L L.\ KRO N I It I X I Ę G A n.
21. De morie n7adislavi.
Sed ad pr:esens se puer a]iquantulum a ]a-
Lorc rcfieiat, dum dueem Wladislavum, pium
et mansuetum \irum, in pace nosIra pcnna
5 sepe]iat. Dux crgo Wladislavus pristin:e sedi-
tionis reminiscens. quum Zelheum de Polonia
profugavit, quam,"is retate dcbilis et infirmi-
tałe fucrit, nu]Jum tamen in curia sua palaIi-
num ,cl palatini ,icarium prrefecit, omnia
10 namque per se ipsum ,'cI suo consilio saga-
citer ordinabat J \"cl euilibct comiIi J cuius pro-
vinciam visitabat, cUl'i:e responsionem et solli-
cilm]inem commpndabal. Et sic per se pa-
triam sine palatino comite re."tit, donec spiri-
15 tus eius corporea mole solutus, ad locum de-
bit:c ffiansionis perre il. )lortuus est ergo dux
Wladi 1avus relale plcnus et infirmitate longa
delcntus I), cuius e'\:equias qwnquc diebus in
urbe Plocensi cum capcllanis cc]eLrando,
20 )larłinus archiepiscopus expecl:mdo filios sc-
pelire non est ausus. Advenicntes autem am-
bo fratres adhuc inscpullo patre, magnum in-
tel' se preno de di,'i ione thpzaurOl'Um et re-
gni discidium haLuerunt, sed divina gralia
25 inspirante, et archicpiscopo sen e fideli mo-
dian te , prreceplum vi, culis In prrescntia mor-
tui tenucrunt. \\"Jadislao ergo duce in eccłe-
.H3
sia Plocensi honorilice satis ac Ulagnific tu-
mulato , thezaurorumque patris intel' filios re-
gnoque Polonire viwnte patrc facl.a di,"isionc
dcsignato, sorlem urcrquc su:c divisionis ha-
Luit. Bolezlams tar1H n lpgitimus duas sedes
regni prineipa]es parteml)ue telT:B populosio-
rem obtinw Puer autem nole£lams alh'pla
partc patrimonii, mililiLus et consilio eon for-
łatus, crepit animi virtutem ,irCSfjUe corpol'is
excrcere, c<ppitque fama simul et :date im-e-
nis bonre indolis adolescere.
22. Bole;.lm'us e:r-puglluvit A/bam urbem 1'egium.
o, u.s ergo miles nO\-a bella incipit rcno-
,.arc, hostesque suos cogitat acrius et frc-
quentius pro\"ocare. Com"ocata itaque multi-
tudine bellatorum , cum paucis electis pene-
trad meditullium p3tri:c paganorum. Cumque
ad urbem rC5iam et cgregiam Albam ) nomine
pCl','cnisset. neque partem tertiam sui e"-erci-
tus habuissct, equo descendens, nullum in-
strumcntum expugnandi vel machinamentum
adaptavit, scd ,iolenter ac mirabiliter urLem
opulentam et populosam die qua \"enerat ex-
pugna,it. Dicunt etiam quidam ewn primum
il1\a5isse, cumque primum propugnacula con-
scendisse. E quo facto tcrribili5 per nimi um
lh d:ł. I, wieru ł Dl' morie Wladislai, dod. B.mdtkie; r kopilmG nie mają. - !! aliquanttllum,
Rolezlavus Ił. - ł 5 pri!llinre sedilionis.... eius o ni ma II. - ł 6 pc:orl'Xih ;eternaliler pcrman-
surlIS dod. II. - ergo dux "Iadislaus o autl'U1 II, - ł 7 I'h ('I in II, - !!;) de di,-i ione thl'zau-
rorum' de di,.isigne thesauro H; di,.isionem thezaurorum Z & S, - 25 et. et :n S. - senn et
dud. II - 27 erHO' igilllr S_ _ Pned". II, wiers:r. inter litioso niemall.-rq;noque.ac
regno II. - ł ł adolescere, adolere Z. S i II, - ł:) Bolezlaus expugn:n il . . . . regiam, dud.
l/andtkie; rrkoJlisma nie majq _ U erso o igilur S i 11. - miles nO\"2 hella. 1}(\\"3 bella miles
Z i S. - ł3 et. ac a nad tern et S.
J) l;mu.rł l'oku 1102. Por. Kozmy Cli rOll. nI. 16. t) Di:LI(\!rród J ile si zdaje, dzi-
siejszy Belgrad naci rzeka Pcrsalltn.
- .
<t-u
C A L L AKR O N I K I X I Ę C A U.
exliht Pomoranis, suisque laudabilis et ama-
bilis omnibus christi:mis. De civitate autem
prredam innumerabilem asport:wit J munitio-
nem vero planiciei corequavit.
23. De Il/lpliis Bole-::Javi.
Scd prretermissis pluribus suo loco re--
tracł.andis, de nuptiis refcramus eiusque do-
nis Bolezlavi magni regis mllncribus compa-
Bre randis. Qualiter hoc autem a Paschali papa
secundo concessum fuerit, quod nuptias ini-
t-as de consanguinitate licuerit, Balduinus Cra-
coviensis f'piscopus, ab eodem papa Romm
consecratus, fidei ruditatem et pah'ire nec es-
sitatem intimavit, sieque Romanre sedis aucto-
ritas, ut fertur, hoc coniugium miscrieorditcr,
non canonicc nec usualiter, sed singulariter
collauda,it t). Nos autem de peccato tractare
vel iustitia materiam non habemus, sed res
gestas regum decumque Polonire sermone
tenui reeitamus. Odo siquidem diebus ante
nuptias totidemquf' post nuptiarum o tavas
beIliger Bolczlavus dare muncra non quievit.
aliis scilicet renoncs et pelles paIliis eooper-
tas et aurifrisiis delimbatas, principibus pal-
lia, vasa aurea et argentea, aliis ci,'itates et
casteIla, aliis ,-illas et pr:edia.
2-ł. lnsidire Zbignei incitantis hosles.
Intcrea Zbigoems frater eius, qui vocatus
ad nuptias fratris ,'enire re futavitJ cum Po-
moranis et Bohemis amicitias f,pdera,it, et
dum nuptire fierent, ut ferunt. intmre Polo- li
niam Bohemos animavit. Qui Bohemi per
provineiam W ratislaviensem discurrentes, et
prredas eaptivosque colligentes et incendia
facientes, pluribus annis darnpnum illi regioni
nocuum intulerunt }. Quo audito impiger Bo- 10
lezla\1Js, licet magis de violata fraternitate
quam de regni populatione doJuerit J misit ta-
men legationem fratri, eur hoc sibi fecerit,
vel in quibus eum offenderit. Zbignevus con-
tra se t-aJe quid nesc.i,'isse responąebat, scquc 1:1
innoxium talis flagitii quibusdam circumJocu-
tionibus assercbat. Cumque Bolezlavus assi-
due cum hostibus et Bohcrnis et Pomor:mis
dimicaret, sUa'que divisionis portionem ab in-
vasoribus viriliter e\pugnaret, Zbignevus fra- o
tri Sl!O laboranti nec im itatus auxilium impen-
debat, insuper etiam cum hostibus fratris oc-
cuIte fo'(hls et arnicitiam coniungebat, et pe-
cuniam iBis pro militibus in subsidium trans-
mittebat. Et cum frequenter cum bellizer Bo- 5
Iczla\"U et legatis et eoIloquiis conveniret,
fraterna caritate commovcndo ne familiarita-
PrJ.td:r.. I, wieru 3 innumerabilem asportavih mirabilem apportavit H. - ... coequavit. etc. dod.
11. _ 6 De nuptiis Rolezlavi, dod_ Bundtkie; rf!kopi,ma nie m oj,!. - 8 donis. dictis H. - łI
initas. i"las II. - 12 Balduinus, Haldui9 Ił. - 16 coniugium, convi,ium H. - !f recitamus'
recitemus II. _ 22 nuptiarom, nupcias II. _ !5 delimbatas, delibutas Il. - 27 et predi:!, prlE-
dia II. - I'r ed . II J wierl70 t Insidire.... bostcl' dud, BumllAie; rf!lwpi,ma nie moją. - ł
Bohemin Bohe S. - U im et II.
J) Żoną Bolesława Krzywoustego była Zbisława, córka wi topołka wielkiego xi cia
kijowskiego, urodzonego z siostry Kazimierza I. Zaślubiny jej odhyły si!} według Xestora
(połn. Sobr. I. 118) dniłło 16 listopada 11 02. !Z) Kozmas Cltron, I. 1.
GALLA KRONIKI XIIjjGA JI.
.Ha
tern et amicitJam cum hostibus paternm here-
ditatis pala m veJ clanculo inirct, unde ma-
gnum regno Polonire discidium eveniret, ille
e contra sapientcl' et pacifice respondebat, ct
5 sic fratris iram et principum invidiam tempe-
rabat. Sed de hoc plenius in aJio loco subse-
qllenter disseramus , et interim sestis Rolezla-
,-i militaribus alludamus.
10 2;). Poloni vaslat'erunl /orat'ia11l.
Igitur belligcr Rolezlavus iniurire Bohemo-
rum ,-indicator tres acics militllm in 1\Ioraviam
transmisit , qui in ipsa ebdomada dominicre
resurrectionis euntes. et Pl'redam et incendia
15 facientes dignam pCEne suis fdc!is recompen-
salionem im'enerunt, quia tanlre solempnitatis
revcrentiam infregerunt. Xam Swatopolc dux
MOf3viensis cum acri mililum acie pcrseculus
est eos cum redirent, et abstulisset eis prre-
20 dam, ut aiunt, ni cum ea peditcs anteirenł.
\'identes autem Poloni Moravienses ad bellum
pra'paratos fiducialiter propinqllare, non co-
gitant in fuga scd in armis sU lm fiduciam col-
locare. Igitur utrinque bellum acerrimum in-
25 choatur, quoll non sine dampllO gravissimo
partibus singulis terminatur. In primo uamque
conf1ictu Suatopolc dU\': :\Iora,-icnsis, sic ut
aper molossis indagatus, scilicet undiquc eur\"o
den te percutiens, alios perimit, aliis viscera
fundit, nec prius gradum figit vel facerc damp-
num desistit, doncc venator anhelus cum alia
turba canum sui s laborantibus occurrit - sic
primum Suatopolc Polonos onustos prreda
circumf1cxo tramite prrecidens prene trium-
phaliter oppressisset, ni militaris acies totis
viribus glomcrata, iram insLantis pariter et au-
daciam repressisset. Tunc quidem tinnitus
de galeis percussis pcr concan montium con-
densaque sil\"arum resonant, isnis scintillre de
fcrro per aera micant, hastre clipeis collisre
crepant, pectora scinduntur, manus et cen'i-'
ces corporaque truncata per campum pal pi-
tant. Ibi campus martialis, ibi fortuna ludit.
Ad cxtremum adeo sunt utrinque fatigati et in
dampno percmptorum mili tum corequati, quod
nec Ioravienses lretam ,-idoriam habuerunt,
nec Poloni notam infamire incurrerunt. Ibi
quoqlle Zelisla, us comes manum qua c1ypeo
corpus tegcbat amisit, quam amissam statim
,-irilitcr abscisorem interimens ,-indicavit. Dux
vcro Bolezlams ob hon.orem sibi pro carnea
manum auream rcst-auravit.
26, lpse Bole;Jut'us Jlorat'iam det'aslaJ.
Item ipse :\Ioraviam intra,-it, sed cunctis
rusticis audita fama in munitionibus cum prre-
P,' d . I, w;eTf :s iram ni ma H_ - 6 plenius, plenarius Z i S. - 10 Poloni .... Yoraviam\
numa Z i S. - t3 dominicre. dominica H. - U dignam\ nrema H. - pame suis factis\ sue
pene fadam H_ - 17 qui. tant:!!.... infregerunh niema H. - S\\atopolc dux Yoraviensis\ Swa-
copole d. M. S; Swanthopol dux Moravia! H. - t9 abslulisseh .bstulisse Z_ S i 1/_ - :!t Mora-
vienses. Moravos H. - il Svalopolc dux Ioraviensis\ Swanlopole d. M. S; Swanthopol dux Mo-
rni:e H. - Pr edl. II, wier8 6 pl"a!cidens. I'l"a!cedens S. _ 7 totis. łotque H, - 9 tinnitus.
lignilns Z i S. - t O concavu COnco\'3 S; cav.lI. - tI resonanh ,'elut dod S- - 18 loravienseS\
Iorllvi 11. - O comeu ni/!ma II. - 'IU3\ contra 11. _ 6 Ipsc nolc7Iarus.... dc\'astah dud. Bundt-
"ie; '.rkop;8fna nie mają. - 7 illse' llolczła'us dud. H. - !8 in' et Z; niema S.
446
C A L I. AKR O N ł J( ł X l ę G A li.
da receptis, łicet Bohemis et '\Iora\iensibus
congregatis. incenrlio maiori ({uam alio dam-
pno iLi facto, tamen inpugnatus remea\"it, in
(lU o facto tamen difficuItate rei perpensa non
pan"am gloria m aC(luisivit. Nam lIc pal'te Po-
łonim :\Ioravia arduitatc montium ac densitate
silvarum adeo est obstrusa, qllod et pacificis
viatoribus ac pellitibus e'J:peditis periculosa
\idcntur ac per nimi um onerOS8, Ipsi etiam
110ravicnses advpntllm eius longe :mte prre-
scientes, non sunt ausi cum co prrełium cam-
pestre commiUere, nec in itincris difficultatc
saltim insidiis intranti vel c'J:cunti resisterc.
27. Legatlls pOlltifids maJ.'il1l;.
Eo ita(lue de )Ioravia satis gJoriantcr rcdc-
unte, noman::e scdis legatus, 'Yalo nominc
Bplvacensis episcopus, Poloniam all\"( nit, qui
cum vil'łute Rolczla\i. zeJo iustitiro tantum ea-
noniem districtionis rigorem cxercuit, quod
duos ep!scopOS ibi mdlo \"CI prccc vel pretio
sub,-eniente deposuitl). Scdis itaque Homanre
legato re\"erenter honorato, concilioquc cano-
nice celebrato, missus apostolica Jata bene-
dictionc nomam reJiit, Lclligt'r "ero Bolezla-
\liS hostcs suos impugnaturus aJiit.
28. De expediti01le in urbem C%breg') (acta
Jgitur in Glogou excrcitu com'ocato, nul-
lum peditem setl militl>S tantum eleetos eqllos-
que prrecipuos duxit secum, nec eundo per
descrta die noctwlue labOl'i vel esurici eonti- !I
nuis qllinque dicbus sufficienter indulsit Sexta
die tandem sextaque feria communicati sunt
eucharistia, refecti pariter victu corporeo,
Cholbreg "eniunt duetu sidereo, Pr:ł)cedenti
nocte Dolczla\'Us oHicium fieri sanctro Mari:e to
constituit, quod postea usu pro dcvotione re-
linuit. Die sabbato, aurora lucescpnte, ad ur-
bem Cholbreg propinquantes, fluviumque pl'O-
ximum sine ponte vel vado, ne prrescirenlur
a paganis, cum prriculo transeuntes, agmi- 15
nihus ordinatis, aciebus'1ue retro duabus in
!'ubsillio collocatis, ne forte Pomorani hoc
pr:Escirent eosque incautos adircnl, urLt'm
opull'ntam divitiis munilamque pr:ł)sidiis un-
auimiter im'aJere conc piscunt. 1'lInc quidam o
comes ad Bolczlavum accessit, datoque con-
silio reticendo cum dCl'isione recessit. At Bo-
lezJa, us su os bre\"iter adhol"ł-atur, unde quis-
(Iue s3tis aJ :ułllaciam pro\"Ocatur. X' vestram,
inquit, milites, e.rpe'J"ta11ł probitatem et ollda- i5
ria11l lltlbllissclII, nl'qlla'l"am retro lalitam meo-
Pr:5edł. I. wieru 1 Moraviensibun l\Ioravis H. - 4 lamen, cum S; in ;11. - 8 ac' et II. - pe-
dilibus. peihbus Z i S - 10 lor3\"ienses. Ioravi II, - 11 prrolium camprstre' pra'lio campe-
stri Z i S. - 12 difficullate sallim' niema II. - 1:> insidiis, saltem dod"je lu 11 - 15 i7"
pocsqllJuy od lego rosdłialu. aj do .;3 nie :ł.nrljduje li nir sgola w ręknpi,mie 11_ - Legatus
pontificis maximj, dod, Bantltkie; rrkopifma "ie mnj". - 18 Belvacensis, Ccluacensis S.-
Prsedł_ II, wiers:ł. 1 De cxpedilionc. . .. faela, dod naml/kie; rrko],unla "ie mnj,!, - 10 licri
s:mcta! 'I:Iri;e, s. 1. lipri S, - 11 comltiluit. instiluit S- - 17 PomOl'ani boc' hoc Pomorani S, -
U Ah Ad Z i S - 26 meorum. niema S.
I) W roczniku wawelskim (r kop. str. 11) ezytamy: Alino 1101 Gllalo episcollUs Be-
luacf'11,sis sed l8 alJu8lo[iCl8 lCfjat!Ul intral."it roloniam, Urbano Ii 8cdi apo8lullca' prresidente,
et duo8 eplscopoB depo8uit. Por. Dlug. Hist. IV. 354. !l) Kołobrzeg na Pomorzu.
G A L L A A k O N I K I X I Ę G A II.
447
fum multitudinem dimisis em, _ nec cum pauc1s nire, per aliam portam effugerat. At Bolczla-
tlsqlle ad maritima pervenissem. lYUnc vero de vus impigcr, non in uno loco consistebat.
nost1'is auxiliutn non spem1nus, lLOstes retro, {ll- sed o fficium suum probi mi1itis ac strenui du-
ga tonga, si de ruga cogitamus, in De.o tantum cis exercebat; sui s \"idelicet Iaborantibus oc-
:s et in annis iam securi confidamus. Hiis dictis, currebat, simulque nocitura ,'el profutura pro-
ad urbem polius ,'oIare quam currere vide- \"idebat. Interea alii aliam portam et alii a1iam
bantur. Quidam tantum prredam, quidam ur- in\"adcbant, alii capti\"os ligabant , alii marinas
bcm c3pere mcditantur. Et si cuncti sicut qui- di\"itias colligebant, alii pueros et puellas edu-
dam unanimitcr invasissent, ilIa die procul cebant. Igitur Bolezlams milites su os , quam-
10 dubio gloriosam Pomoranorum urbem et pr:c- vis tota die fatigatos 3ssultando, ,ix tandem
cipuam habuisscnt; sed copia di,itiarum prre- eos circa "csperem re\'Ocare potuit commo-
daque suburLii militum audaciam e'-ceca\"it, ran do. łilitibus ilaque re\"ocalis ac suburbio
sicque fortuna ciyitatem 5uam a Poloru s libe- spoliato, recessit inde Bolezlams magni .1li-
r3\"it. Pauci tantum probi mililcs gIoriam di- chaelis consilio e tra muros, omni prius redi-
t5 viliis prrefercntes, emissis lanceis , pontcm fieio concremato. Ex quo facto natio tota bar- H 07.
cxtractis gladiis transicrunt por(amque ciyita- barorum coneussa \"ehemcntcr exhorruit, fa-
tis intra\"erunt, sed a ciyium multilwline co- maqnc Bolczlayi longe lateque dilatata pro-
arctati, \"ix tandem rch'ocedere sunt coacti. crebuit. [nde ctiam in proverLium cantilena
Ipse dux e(iam Pomoranus illis advenien(ibus , componitur. ubi satis illa probitas et audacia
20 intus erat, timensque tolum exercitum ad\"c- convenicn(cr ex(ollitur in hrec ,"erba:
Pisces salsos et fwtentes apportabant alii,
Palpiłan(es et recen(es nunc apportant filii,
Ci,.itałcs invadebant pa(res nostri primitus,
lIii procellas non ,eren(ur neque maris sonitus.
i5 A ił-abant patres nos(ri cer, os, apros I caprc3s,
liii \"Cnantur monstra maris et opes reqlIoreas.
29. De nOt'a in Pomorallos e.xpeditione et collo- I eius consanguineus I) causam e citwit, CUIUS
quio cum Collomallo habilo. progenics nunquam fidclila(em Polonis domi-
LaLore tanto mili(ibus ex jtinere fa(igatis, uis obscr\"3\"it. El'at enim ipse Swatobor in
o et iam aliquantula quiete concessa rcereatis, Pomorania carcera(us, et a quibusdam a re-
ad cxpcditioncIn nolczlams cohorlcs itcl'luu gno suo traditoribu9 subplantatus. Impigcr
revoea,-it, et Pomoranos id bcllum dcnuo ('nim Bolezla,-us suum cupiens consanguine-
pro\"oca\"it. lIuius \"CI'O cxpcditionis Swałobor 1.lm liberare, terram Pomoranorum meditatur
Pr:łedr.. I, wieru 28 De nova.... habiło. dod. Bondtkie; rrkopi,mo nie mojq. - l'rłrdł. II,
wieru !9 Swałobor, S1\-antobor S.
I) Ob. str, 429 pl"z:rp. 2.
4-18
C A L L A K t\ O N I K I X I Ę G A II.
totis "iribus expugnare. Sed Pomorani mctu-
entes audaciam Bolezlavi, callidum consilium
inierunt, namque siLi consanguineum reudi-
derunt, et sic eius iram et impclum intolle-
H07. randum evaserunt. Ind e rediens Bolezla\"Us
cum rcge l!ngarorum Colomanno , super re-
ges uni,"ersos suo tempore dcgentes litterali
scientia ermlito l) , diem et locum colloquii
collocavit. ad quem rex L'ngarorum venire,
timens insidias , duLitaviL Erat enim Almus,
l"ngarorum dux, tune tcmporis ue fngaria
profugatusIl) , et a duce Bolezlavo hospitalita-
tis gratia sustentatus. Postea tamen aliis intel'
se legationibus transmandatis, insimul com'e-
nerunt, et imicem diseesserunt, perpetuis
fraternilatibus et amicitiis confirmatis.
30. De e.xpedilione Scm'bimiri in PO-m01'aIlOS.
Interea Scarbimirus com es Poloni:e palati-
nus cum suis commilitonibus Pomoraniam
introivit. ubi non parvam gloriam Polollis ac-
quisivit, hostibusque suis dampnum et con-
tumeliam dercliquit. Qui castelIorum ,-cI ci,"i-
tatum nominari voluit e:\pugnalor, quam ,.il-
larum multarum scilicet vel armentorum de-
pr:edator. Igitur audaci violentia unum castel-
lum expugnavit, unde quibusdam vero eapti-
vatis eductaque pr:eda, totum radicitus con-
crema,'it.
3 ł. Bitom castl'um e.rpugllalum,
.Alia vice similiter aliud castrum nomine
Bitom S) c"pugnavit, unde non minus lawlis
et utilitatis quam ex alio reportavit. Nam inJe
pr:edam multam et capti\'Os e'ipulit, et locum 5
illum ad instar desolationis retulit. Sed hoc
non ideo de Scarbimiro recitamu , ut cum in
aliquo suo domino confcramus, seu ut veri-
tatem histori:u tcneamus.
10
3:!. Fl£dus cum Zbigneo i1łitum et sllLseqllen8
tradilio,
Belliger itaque Bolezlavus, postquam de
colloquio fngarorum est reversus, cum Zbi-
gneo fratre suo colloquium aliud ordinavit, 15
ubi simul ambo fratres in hrec "erba alter aI-
teri coniura\it, quod altcl' scilicet non sine
altero de pace \'cI bello cum hostibus com"c-
niret, nec ulIum fwdus alter sine altero cum
aliquibus communiret, et quod alter alteri su- :!O
per hostcs et in omnibus nccessariis subveni-
ret. lliis itaque confirmatis, sub eodem iUl'a-
mento diem et locum ubi cum eAercitibus
com'enirent indi\.erunt, et sic a colloquio
lliscesserunt. lnpiEer autem Bolezla\us cum 5
paucis ad locum \"enire Jeterminatum in die
nominato, fillem ser\'aturus, festinavit, Zbi-
gne\"Us "ero, non solum fidem et iusiuranJum
non ,'eniendo violavit, "erum etiam fratris
Pr edł. I, wieru 3 reddiderunh tedderunt S. - ł2 a duce Bo)ez1avo. ad ducrm Bolezlavum
Z i S. - 18 De expcditione.... in Pomoranos. dud. BumUk;e; r kop;'ma nie majq. - n
Qui. Quod Z. - 6 audaci, audacli Z i S. - Pr:;,eda. II, wieru I Bitom,... expugnalu ffi '
dod. Bandtkie; r "opi'ma nie mają. - 6 illum, eum S. - n Fredus cum.... lradilio. dod,
l1a"dtkie; r kopi,ma nie majq.
ł) Sigeb. Gembl. Vita Deod. u Pertza. II. 463. II) Almus według Turocza I. 48
i n. 68 (wyd. Brun. z r. 1488) syn Gejzy I czyli Lnmpcrta. 3) Bytom z niemiecka. Beu"
ten, koło Głogowy.
G A L L AKR O r.; I K I X I Ę G.\. II.
.HO
exe.rcit m ad se declinantem a itinere reYo I SPOllSd OS infelici cOI.lIluhio, sicut notum est, H07.
rant. (nde prene rcgllo Poloru:e tale dcLU1' I con\"emssc, nec anlll\"crsarium despons3tionis
dampnum et dl'dccus evcnire, quod nec ZLi- implC\i.sse. Scd de miraculis sileamus, no-
£nrms potuisset nec alius postca suLvenirc. stramquc maleriam tcnearnus. Igitur bclliger
uł"\c, qualitcr Deo imante BoIezla\us illlld Bolezla'us, comi,io vel polationi fllilitiafll vel
pcriculum c,.itaverit, subscquens statim pa- \"enationem anteponens, scnioribus cum tota
gina propalabit. multitudine in con\"i,-io dcrclictis, pau cis co-
mitantibus silvas \-cnaturus adi,-il, sed contra-
3;). Bole:.lavus in Pomomnorum illsidias cadii. rius \cnatoribus ob,ia\it. Pomorani namquc
tO Sodc quidam nobilis in con(jnio terrre cc- per Poloniam discurrclJtes, pl':edas et capti-
desial11 eonstmxit, ad cuius eonsecrationem ,'os agebant et incenuia faeiebant. At Bole-
Bolezla\llCJl ducem auhuc satis pucrum cum zlams Lclliger, sicut leo cauu:e slimulis, ira-
suis iU\"t nibus im it:l\-it. Expleta est itaque cundia concitatus, nrc principes nec cxcrei-
consecratio spiritalis, et subscquenter adbibila tum expceta\"it, sed sieut lerena raptis catulis
tS dcsponsatio mari'alis. Seu ull'um Deo displi- silibunda sanguinis depr:edalores eorum, et
cucrit cum di,inis nuptiis carnaIes celebrari, cursorcs in ore gladii Illumcnlaneo dissipa,it.
facilc polest per diserimina qu:P s:epius indc Cumquc IDagis eos magis'luc persequi et pa-
contingunt comproLari; srepe namque cerni- tri:e d:unpnum ulcisci nitel'clur, incidit inscius
mus, ubi simul eccIesi;e consccl'atio ac nup- in insidias , ubi dampnum ,irrecuperabile pa-
20 tialis desponsatio fiunt, seuilirmcs et homici- tietur. Ipse tamen, licet paucos. 80 scilicet
dia comilari, unde conslal, quia nec bonum inter puc ros et imenes, habuisset, illi "cro
est nec honestum talcm consuctudinem imi- tria milia. non fugam peti\it, nec tantam mul.
tari. cc istud uicimus lamen, ut nuplias co n- tiluuinem dubil ,-it, sed prima ,ice cum sua
dempnelIllls, sed ut siu gula suis locis suisque pan-a acie tantalll hostium con eriem pene-
25 temporibus resen.emus. Cuius rei manifcslum travit. Mira dicturus sum muItisque forsitan
indicium in cunsecratione Rudensis ccclesi I) incrediLilia, utrum pr.csumptiolli lcI audaci
Deus omnipotens revela,'it, nam et homici- nescio si fuerint asscribendaj cum suos p:ene
dium ibi, et unum de ministris ad insaniam perdidisset, aliis interemptis, aIiis dispersis j
redactum constat e\"cllisse, et ipsos etiam dc- se quillto solummodo remansisset, hostes con.
Pnedł. I, wiel'U 9 33, lic:;.b t mirłią ma Z; niema 5, - Bolellavu!..., cadih dod. Bandl-
kie; rę1..opi8ma nie mf1ją - PJ'lte(b.. ll, wier8 li \enalioncm, ,-cnalioni Z. - 8 conirarius, con-
lrarium 11. - U le:cna. lenena Z. _ t 6 in ore, m.)re rrkol'innQ, mfllnie. - 2 peti,-it. pe-
liunt Z i S. - 2:5 dubita, ilł dubilant Z i S.
I) Ruua, wieś bardzo tlawlla. nad rzeka. ,y al't . Od llit:j miała swqją DlLZWę ruuzk:l
%iemia, która po nicj ot! miasta \Vicłullia naz;-.\llą zostala widuńską. Ou. Balińskicgo i Lip.
Starożytna Polska I. 243.
Jlonumenta Pol. 11m. Tom. l. 5 j
450
G A L L AKR O N I K I X I ę G A II.
H07. fer(issimos ,;ce secunda transforavit, cumque
terna rio regirare voluisset, qui dam de suis.
\.iscera equi sui per terram cadere cernens,
exclama,'it: l\'oli, inquit, domin e , noli iterum
pmdium introire! Parce tim, parce patrice,
tquum asce-nde ?neum, melius est hic me mori,
quam te ipsum Polonice salutem inlerire. Hoc
audi to, ,-ix, equo cadente J consilio miłitis ac-
quie\it, et sic tandem aliquantulum a campo
certaminis declinavit. Vidensque se multum
attenuatum, nec Scarbimirum. militi:e princi-
pcm, residuis interesse, iam recuperare victo-
riam desperavit. Erat enim Scarbimirus seorsum
alibi gra\i vulnere sauciatus. et quod nec sic-
cis oculis est dicendum, dextro lumine muti-
latus. Illi autem qui in convivio residebant,
audi to quod contigerat, exurgentes, subsidio
suis laboranlibus properabant. Advenientes
vero Bolezlavum invcnerunt cum pau cis ad-
modum 30, non tamen de loco certaminis fu-
gientem, sed paulatim hostium fugientium ve-
stigia subsequentem. Sed nec hostes subsi-
sten do pugnandi copiam dabant., nec nostri
fatiga(i eos amplius infestabant. Erant enim
pagani de tanta au dacia im.enis stupefacti,
quod plus laudabant eum tam pan'a manu ta-
lia pr:esumpsisse sicque mordaci ter inslitisse,
quam se ipsos tanto mortis dispendio tristem
ictoriam habuisse. Quis, inquientes, ptler i$te
mt J si ellim ditt vixerit? et si plures sec-um ha-
buerit J qui, ei bello retistere poterit ? Sicque
pagani de dampno pr:esenti conquerenles, si-
mulque timore probitatis expert:e murmuran-
tes. plus onerati trislitia quam pr:eda, redie-
runt. De suis vero Bolezlavo sequenti d e plu-
rimi solatio iam magis quam auxilio occurre-
runt. Ad,'enientes autem illuc proceres dolo-
rem de dampno tant:e nobilitatis habuerunt, 11
et Bolezlavum de audacia tant:e pr:esumptio-
nis re,'erenter increpuerunt. Filius "ero l\Iar-
tis Bolezlavus non solum aurem correctoribus
non adhibuit, nec se talia pr:esumpsisse pre-
nituit, sed per eos se iuvandum et de hostibus tO
vindicandum sub testalione fidłlitalis ammo-
nuit. Ibi vero Bolezla,'us tot ictus super lori-
cam habuit et galeam lanceis gladiisque susti-
nuit. quod carO cius trita multis diebus tesli-
monium l:esionis exhibuit. Inde quoque de t5
sua iuventute minus aliquantulum tam glorian-
ter perempta condoluit, qui a tan tam stragem
hostium sibi pro Iucro proposuit. Etenim pro
uno de peremptis vel sauciatis Bolezlavi, de
Pomoranis poterant plures mortui computari. !o
34. Bolezlavus Bohemos pro{ugavil et Pomoranos
subiugavit.
Hoc evcntu Bolczlams cum eodem eurcitu
de Pomoranis se vindicare disposuit, iamque !5
crepta via, Bohemos in Poloniam exire fama
pr:ecurrens innotuit. Tum vcro Bolezlavus in
dubio magno pependit, utrum prius de re-
centi contumelia se debeat continuo vindica-
re, an ab invasoribus suam patriam liberare. so
Tandem sicut l\Iachabeorum imitator. diviso
exercitu, et patri:e defensor extilit et iniurire
vindicator. Xam partem exercitus in Pomora-
Pr1>td.. I, wieru ! regirare, tale ma Chron. p,.inc. Pol. u Stenr.l(l SS. I. 75; resnare Z i S. -
t6 talia. dwa ralY powtarr.a Z ; S. - Pned... II, wier61> 1 onerali, honerati Z i S. - 5 ma-
giS' niema S. _ 16 minun nimie S. _ t! Bo1ezla\'US. . .. eubiuSI,.ih nad pi' ten mil H; Z i S
nJe maJq. - i9 continuo, nie ma Z i S.
GALLA JtRONIItI XlęGA II.
mam delegavit, qure deprredando et combu-
rendo satis eos turpiter conculcavit; ipse vero
cum expeditis militibus Bohemis obviam pro-
peravit, eosque de sil vis exituros diutius ex-
S pectavit, sed eos audita fama Bolezla\'i timor
animi revocavit.
3;;. Zbigmus {ovet contra {ratrem animum
anzmzcum.
lM
num vero hoBlu latentes mani{eslos, et imiditll
occuUas detectas cernimus evidenler. Scimus
enim et certi sumus. quia (requenter ZbignevUł
Bolezlavo nobis prresentibu. hoc iuravit. unde
non leJnel vel tertio. led mullotiens peieravil.
Quoniam nec cum amicis (ratris amicitiam reti-
nebat. nec cum inimicis inimicitiam exercebat,
immo per contrarium hostium (ratriI amicu. et
amicorum inimicu8 e.xistebat. Nec vero Bolum
{idem promissam violare. vel iuratum au.xilium
non prrestare. verum etiam. si {ratrem 1re Buper
Iwsles senliebat. ex allera parte Poloniam i1llra-
re Mstes alios incitabat. et sic eum a proposito
revocabat. Qui satis puerile consilium et noci-
turu m audiebat, cum propter paucorum odium
totam patriam offendebat, ac paternam here-
ditatem conculcandam hostibus exponebat. Et
quoniam Zbignenls malo consilio sub erente
neque fidem fratri neque iusiurandum observa-
bat, nec honorem patrire nec paternam here-
ditatem defendebat, neque dampnum ,'el de-
tńmentum imminens perpendebat , heu! ceci-
dit inde gravius unde voluit exaltari. et unde
non poterit amplius a suis male consultoribus
relenń. Unde posteri sibi caveant ,'el prre-
sentes, ne sint in regno pares socii dissidentes.
tO Non solum autem exterorum discordia vel
bellum hostium Bolezlavum aggravabat, ve-
rum etiam seditio civilis, immo fraterna invi-
clia modis omnibus infestabat. Eo namque
bello superiori aliquantulum incIinato plus
f3 gaudebat Zbignevus. quam eo victoria multo-
tiens exaltato. Cuius rci manifestum indicium
apparebat, cum a pag:mis de victoria pro si-
gno munuscula capie bat , et legatis magna pro
parvis munera rependebat. Et si Poloniam de-
!O pr.edantes de sorte Bolezlavi captivos addu-
cebant, statim eos venundandos ad barbaro-
rum insulas transportabant ; si quid vero, vel
prredam ,-el homines, ignoranter de parte Zbi-
gnevi capiebant , illud sine pretio vel dilatione
!5 remiUebant. Cnde cuncti Polonire sapiente
indignati, ad odium Zbigne\"i ex amicitia sunt
retJacti, sic ad invicem in quiente s , de tali
consilium capientes: Usque modo palrice nostrre 36. De Zbi!J1łevi hostilitale erupta.
discidium et detrimentum vel negligenlel vel diS- I Bolezlavus autem h:ec omnia soli Domino
30 simulantes per nim.illm sustinuimus palienler. commendabat J iniuriamque fraternam adhuc
Pr:;,ed:;" I, wier,:;, t et. nieme S i H. - 8 Zbigoeus.. .. inimicuma dod. Band/ł;e; rr"opilmtJ
nie mojq_ - 9 eh vel H. - vel dissimulantes. et d. H. - Pr:;,edł.. U. wieru t nuoca sic H.
- , hoc a hac H. - unde. verum S. - 5 seda vel H. - 6 neca et sic H. - 7 ioimicitiam, ioimicicias
H. - 9 Nec, et Z i S; ideo H. _ 13.. niema H. _ t 5 propten per H. - t 6 ac' bac Z; hanc IL -
patero. m , patema Z. - t 7 hostibu5' hostium S. - 1 neque' n,c S. - 3 voluit. noluit Z.
S i H. - uode. verum S. _ 24 consulLoribus. ulLoribus H. _ !6 dissidenteS\ dimdentes 11. - !8
De Zbignevi.... erupLaa dod. Bandtkie; r kop;,ma nie mąjq. - SO adbuc, ad hoc H.
452
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A II.
requanimiter tollerabat, semperque laboriosus
Poloni<lm, sicut leo rugiens, metuendus cir-
cumibat. Cui forle fllit interim nuntiatum
KosIe l) castrum in confinio Bohemorum a se
ipso, tamen non 3b hostiLus, concrematum.
Qui reputans, aliquem per traditionem hoc
fecisse, dubitansque Bohemos ad ilIud mu-
niendum prope are, illuc statim cum pau cis-
simis transvolavit, ibiquc laborem propl'iis
manibus inchoavit. lam enim tantum tamque
diu huc illucque clIrsilando suos ita fatigatos
reddidel'"clt, quod wm subito rcyocare iniurio-
sum visum erat. Tamen et suos ad auxilium
advocavit. ct fl'atrem pcr nuntios satis idoneos
im'it3\"it J eiqlle verLa suLs('qnentia (Ielegavit:
Quoniam quidem , {raier, ilUluit, cllm s-js maim'
rela/e parque beneficio ,'e,gni'/lIe t/jvjsione, me
solu m iuniorem laborem lo/wn slwire pennjllis ,
flec te de bellis vel regnj ronsiliis illtl'omitlis,
aut totmn regni cumm ae sollici/udjnem, sic lit
major esse tris, obi in eas , aut legj/imo miM, li-
cet relate minorj, onus te1"1're slI/ferent; totu11Iquc
Zaborem patjent;, sj non prosis, sallem non no-
cem, Quods-j curam istam sllsceper-is, et j1/ t'era
{raternilate pers-jsleris, qllocumque me pro com-
muni consilio t'el u/ilitale rc.'lni vocave-ris, me
prom/um ibi coopera/orem Iwlmel.js. t/lt si forte
ql/iele vivere qualn laborem lanlwn subire 1na
[ueris, m-ilti totl/m committe, et sic Dco prgpitio
tulus eris, Ad hroc Zbignems convcnientem
neqllaqllam r('sponsionem remandavit J sed le-
gatos prene ,inclIlis et carceri mancipavit. łam 5
enim totum su um e't:crcitum fralI'em innsurus
collcgerat, simulquePomoranos ac Rohemos
ad ('um de Polonia pl'opellcndum adscin-raf.
At Bolezlavlls castro munito, horum inscius
iJl loco \"Ocabulo lapis ) residebat, ibiqlle ia- 10
cen s morc solito vicinins et rumores et lega-
tioncs aUlłiebat, ac velocius ('x inprO\.iso suis
hostibus occurrebat. Leg:Jti t:mlłem ,'ix ami-
corum subsidio liberati, 3d Bolezlamffi nun-
tiantrs qure vi.łerunt et audierunt sunt revcl'si. 15
Quo 3lHłito, Bolezlams an resistat, an dc-
sistat lliu dubitans hresita,it, sed reversus ;Id
cor suum, quanto citills suum exercitum ag-
grrgavit, et 3d rcgcm nuthcnorum Ungaro-
rumquc pro auxiJio c)plega,-it. Sed si per sc 20
,.cl per ipsos nihil 3gerc potuisset, ipSlIffi
re3num et speID rcgni expectando perdidissct.
3 i. Fwdus CIlIIł Boltemjs ietum el {1l!Ja Zhignev;.
I itur belliger Bolezlams h'ibus exrrcitibus 25
circumdatus, quos primus expectet ,.cl in
quos irruat, meditatnr, sient 1('0 wl apel' )10-
Pr p.d.. I, w;eru cireumibaL. circuibaL S i 11. - 10 tamquet tantiem 1/. - II cursilando\ cur
silans H. - 17 I'egniqllc, rcgui 1/. - O ae. aut S i 1/. - sicuh sic II. - 21 oLtineas, n:t'lna
H, - !! LotumqlJe' totum II. - 23 patienti, obtinere H. _ !!5 fraternitate. rariłate H. - 21
haLucris, oLLil.cLi3 II. - Przed.. II, wieru 1 subire, suseipcre II. - .ł. 8eth niema S. - 5 car-
ceri, carcere S - 8 prol)cllentlum. propcllantlum S . - atlSt'i'\crah 8cci\' rat 1/ - 10 lapis, h-
pide Z i S. - t ac. et /I. - 17 dubitans, duLiecionis 1/. - 18 quanto ciłius' quanłociu!l H.
- HI U"ngarorumflue, Ungarorum II, - 21 noh \i S. - 2 perdidissch ek. dod. II. - 24
Fredus. . . . Zhignevn (lod. Bandlk;f'; r kopi.Ymn nie mają.
l) T,-ozły, dzi z niemiecka Cosel, nad Odrą. Por. Stt'nzla SS. rer. Sd. I. 74 przyp. 4.
!t) KarnieJ} czyli tak zwany Kamin w Prusiech zachodnich.
GALLA KRONIKI XIĘGA II.
453
lossis canibus infłagatus, latratiLus canum tu-
bisque venatorum ad iracundiaffi provocatur.
Sed omnes tanlum Bolezlavum metUf>bant,
quod eo stantc medio, ad locum terminatum
S con\"enire non audebant. Interim autem ZLi-
gnevi liUerre captre cum nuntiis sunt allatre,
quibus multre traditiones et illsidire su nt pro-
latro. Ouibus lectis, quiLusque sapiens admi-
r3tur, totusque populus pro periculo lam en-
to talur. Ad exfremum vero Bolezlavus sapienter
satis ac conn>nienter pro tempore pacem cum
Bohcmis fa> u era\'it , ac c:\ercitu concitato Zbi-
gnevum climinare disposuit. Zbignems vero
non fratris auventum, cadem facturus, vel
ł!l bellum commissurus exspectavit, nec cash'is
,
s.ecurus nec civitatibus rctllruavit, scd fugiens
vclut cer\'us Wyslam Ouvium trammat:wit.
38. Zbignel'llJ ,.ediil in graliam frallLis.
20 .\t Bolezlams feslinanter Kalis I) advcnicns,
ibi quosdam fiddes ZLigncvi sibi resislenles
inveniens, paucis diebus el ill ud castrum obti-
nuit, et accepta legafione , sUlJm comitem in
Gnezdensi civitatc constituit. Iode progl'euiens
'II in Spicimir!l), senem fidelem J) indusit , qucm
audi ta fama sure sedis redditre VIX exclusit,
quo secum assumpto ad Lucic 4 ) sedem trans-
latam properavit, ibique vetus castellum contra
Mazoviam rcpal'a\"it. Tune primum Rutheno-
rum auxilium et Cngarorum commeavit. Tum
vero Zbigne\"U5 in desperationem est redactus.
ac Iaroslawo duce Ruthcno simulque Balduino
Cracoviensi episcopo mediantibus, ante fra-
trem satisfacturus et obediturus est adductus.
Tune primum inferiorem se fratrc reputavit,
tune itcrum se nunquam fratri fore contra-
rium, seu in eunctis obediturum, et eastrum
Galli ) destructurum coram omnibus abiuravit.
Tune a fratrc Mazoviam retinerc sicut miles,
non ut Jominus impetra\"it. Pacificatis it.'1que
fratribus, Rulhenorum exercitus et rngarorum
ad propria remcavit, Bolezlavus vcro per Po-
loniam, quocumquc sibi placuit, ambula,-it.
a9. Zbigllevi perfidia erga (,'alrem,
Rursus hiemali tempore Pomoraniam ima-
suri Poloni congregantur, ut facilius munilio-
nes congelatis palłudibus capiantur. Tune quo-
que Bolezla\"us Zbignevi pedidialll est c'tper-
łus, quia in hiis omnil.ms periurus maniJesłe
1ł01.
11 08.
\
Pr:;td.. I. rt'itrs :5 lantUlm lak pop. owiam; r kopislłh] moją tamen. - 6 Duntiis I micis S. -
8 quibusqlJe' quilibet qui S; qui,;qllc II. - II ac, elli. - B Zbigne\uml niema Z i S. - 15
eXSped3\ih tak Chron. P,'inc. Pol. II Sten:da SS. I 7"5; l''(. Z i S. - t9 Zbignems.... fralris,
dod_ Ban'ltkie; rękopi!llma nie l/Iają. - O Kalis \ ta" C/ł"on. Princ. Pol. lir. 'i J; salii Z. S i Il.
- 2.ł. Gnezdensi, Gncznensi 11. - :> Spil"imir' Spiczimir 11. - inclusih conclusit tl, - Pned..
II. llJiers !! 8ssumplo\ assumpsit Z i P. - Lucic, lucie H, - :5 ibiqne, ubique S- - 4 TUDc, Tum Z
i S. - 7 Iuosla"o duce' Yaroslamo ci. Z; ararozlao duci H. _ tS ambuJnih elr. dod. Il. - 20 Zbi-
gnc\.i.... e:oga fl'atJ'em, nadpis len ma II; Z i S nie moją. - 'j quia in biis' Zbigoeus namque iD II.
I) Kalisz. 9) Spicymierz w województwie sieradzkiem nad rzeką ":""arb!. 3) Arcy-
biskup gnieźnieilski, któremu autor między innymi kronikę swoj poświ!.'cił. 'Vymienia on
go kilkRkrotnie po imieniu z tymże samym epitetem: J,/m.tinlls archiepiscopus, senex fidelis
II. 16. Taksamo ll. 21 i 43. 4) Ł£ezyca nad Bzurą. ) Teraźniejszy GoIin nad rzek
Wartl! .
---
454
GALLA KRONIKI XlęGA U.
łł08. qure iuraverat est repertus. Qui prope castrum,
quod GaIJus fecerat, non destruxit, nec in
fratris auxilium invitatus, unam solam aciem
vel instruxit. Dux vero septentrionalis con-
turbatus aliquantulum ex hac arte, suum ta-
men non dimisit propositum , cor babens in
Domino. non in fratre, Igitur sicut draco
f1ammivomus solo flatu "icina comburrens,
non combusta flexa rauda percutiens. terras
transvo]at nociturus, sic Bo]ezlavus Pomora-
niam impetit, ferro rebelles, igne munitiones
destructurus. Sed quid eundo per tcrram vel
transeundo egerit obmitt.amus, sed in medio
wrrre civitatem A]bam obsiclendam adeamus.
Adveniens itaque Bolezlavus ad urbem. qure
quasi centrum terrre medium reputatur , castra
ponit, instrumenta parat, quibus ]evius et mi-
nori periculo capiatur. Quibus partibus as si-
due armis et ingeniis ]aboravit, quod pau cis
diebus urbem cives rcddere coartavit. Qua re-
cep ta , suos ibi milites collocavit, signoque 4- ł. Zbignevu6 victus iterum,
dato. motisque castris, ad maritima propera- Videns igitur Bolezlavus, quod fraler In
,-ił. Cumque iam ad urbem Cholbreg cleclina- omnibus et promissis et iuramentis fidei nul-
ret, et castrum mari proximum expugnare lius existcbat, et quoniam toti terrre noxills
priusquam ad urbcm accedcret cogitaret, ec- et obnoxius cxistcbat, cum de toto regno Po- i
ce. cives et oppidanos pronis cervicibus ob-Iloni:c profugavit. sibique resistentes et castel-
viam Bolezlavo procedentes, semet ipsos et
£idem et servitium proferentes. Ipse quoque
dux Pomoranorum ad,'eniens Bolezlavo incłi-
navit, ciusque. residens equo. se servitio et
militire deputavit. Quinque enim Bolcz]avus 5
ebdomadis expectando brllum vel qurerendo
per Pomoraniam equit.avit, 3C totum pa:me
regnum illud sine pra:lio subiugavit. Talibus
ergo Bolezlavus prreconiorum btulis est lau-
dandus, talibusque bellorum ac victoriarum tO
triumphis coronandus.
40. Ftlius rzascUur.
Sed cum isto gaudio de victoria triumphali
exortum est maius gaudium, orto sibi filio t5
progenie de rega]i I). Puer autcm retate cre-
seat, probitatc proficiat, probis moribus augea-
tur, de patre autem nobis sufficiat, si crepta
matcria teneatur.
I
o
Pned . I, wieru, 1 Qui prove' niema 11. - ! quod, na górt.e dopi,al S. - GaUun Callu9 Z i S.
_ ... veh non H, - leptentrionalin septemeonalis H. - :s tamen non dimisih habens H. - 7 in
fntre' inferre Z. - 8 solo. suo H. - 9 combusta, eombuste H. - t t ferro. fralre S. - fi per'
niema S, - t3 transeundo egerih redeundo feeerit II. - U obsidendam. condendo H. - ł6 terr33
medium, et medio H, - 17 levius, leviori H_ -- ;) Cholbreg' Golo m H. - !4 expugnare.
expugnaret H. - !!'S aeeederet. aeeedere Z, S i II. - 26 oppidanon oppidani H. - Pra.eda.. II,
wilru ... le, niema Z i S_ - :s d;puta\"ih debutauit Z_ - enim Bolezlavus\ B. e. S i II. -
tO ae, et H. - 13 Filiu8 naseitun dod. Bandtkie; rękopi,ma nie mojq. - t8 nobil. niema H.
_ il Zbi nevus.... iterum' dod. Bondtkie; r kopiBma nie mojq. - 2! igitun autem H. -
in omnibus eh moribul H. - 3 iunmentin iuratis H. - nulliun nullus H. - 24 quoniam, quod
H, - 6 sibique' .ibi 11.
i) Władysław II.
/
"
G A. L L AKR O N I K) X I Ę G A II.
lum in terr:e confinio defendentes cum. auxi-
lio Ruthenorum et Ungarorum expugna\"it.
Sicque domiuium Zbignevi malis consiliariis
est finitum, totumque regnum Poloni:e sub
es BolezJavi dominio counitum. Et cum ista bru-
mali tempore peregisse multis sufficereł ad
laborem , Bolczlavus tamen nihil gra,'e repu-
tat, ubi regni proficuum augmentari novarit
vel honorem.
10
42. Saxones navigio venerunt in Prussiam.
Igitur in Prusiam , wrram satis barbaram,
est ingressus , unrle cum prreda muJta, factis
incendiis pluribusque captivis, qurerens bel-
15lum nec inveniens est re'"ersus. Sed cum forte
contigfrit regionem istam in mentionem inci-
disse, non est incomeniens aliquid cx rela-
tione maiorum addidisse. T empore namque
Karoli I{1gni, Francorum regis, cum Saxonia
o sibi rebeUis existeret, nec dominationis iugum
nec fidei christian:e susciperet, populus iste
cum na\"ibus de Saxonia transmea, it. et re-
gionem istam et regionis nomen occupavit.
o\dhuc ita sine rege, sine lege persistunt. nec
!5 a prima perfidia vel ferocitate desistunt. Terra
cnim illa lacubus et palludibus est adeo com-
munita, quod non esset ,-el casteIlis vel ci ,"i-
455
tatibus sic munita, unde non potuit adhuc ab
aliquo subiugari, quia nuUus valuit cum ex er-
citu tot lacubus et paUudibus transportari.
43. Jliraculmn de Pomoranis
Nunc autem Pruzos cum brutis animalibus.
relinquamus, et quandam rel8tionem relatio-
nis capacibus, immo Dei miraculum referamus.
Contigit forte Pomoranos de Pomorania pro-
silisse, eosque more solito prreuam capturos
per Poloniam discurrisse. Quibus dispersis et
discurrentibus per di,"ersa, cunctisque mala
facientibus et pen"ersa, quidam tamen eorum
ad maiora scelera proruperunt, qui metropo-
litanum ipsum et sanctam ecclesiam invase-
runt. 19itur Iartinus archiepiscopus Gneznen-
sis, senex fidelis . Spicimir in ecclesia sua
confessionem cum sacerdote missam auditu-
rus faciebat, suamque ,-iam inseUatis iam equis
alias iturus disponebat. Sicque procul dubio
simul omnes ibidem aut fuissent iugulati, aut
pariter dominus sicut ser\"łlS capti,"itatis ,"in-
culis mancipati, nisi quidam dc ministris foris
astantibus, al'mis eorum recogniłis ad eccle-
si:e ianuam properaret, iamque presentes ad-
esse Pomaranos exclamarct. Tum '"ero prre-
sul. sacerdos, archidiaconus tremefacti, de
Pned;. I, w;er,a t castellum in terrz. castcllum inlrare Z; castrum H. - 11 Su:ooes.. . in
Prussiam, nadpi, len ma H; Z i S nie mają, - ił pluribusque, pluribus B. - 15 cum, tamen
H. - tli regionem islam in mentionem, menlionem regionem islam in memoriam H. - t8 ad-
didisse. addisse H. - t5 regionis. regione S. - !5 veh nec S. _ i6 lacubun lacis Z; salis
S. - communitu counita S. - Praed;. II, w;er,. t adhuc. niema H. - !! valuit. poluit /l. -
S lacubuh lacis Z i S. - Miraculum de Pomoranis, nadpi. len ma H; Z i S nie mojq. - 6
Pruzo5ł prusos H. - 7 t. niema H. _ 8 capacibun capacem H. _ 9 forte, n.mque H. -
tO morel "i ma II. - capturos. captivos S. _ t3 quidam. quibus Z. S ; H. - 17 Spicimin
Spiczimir S i 11. - 19 insellalis, insallalis S. _ !1 aut fuisseoh pariler r. H. - t caplivita-
tis, fuissent dod. H. - i6 exclamaret. niema li. _ Tum- TUDe H.
\
456
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A II.
arcbiepiscopi .tItaria ,-iatira ecclesia'que reli-
quias abstulerunt, statimquc cum eis et cum
archidiacono quem ceperunt abicrunt. Sed
Deus omnipotens sicut pr:esulcm, sacerdotcm
et ecclcsiam liber:wit, sic reliquias postea to- 5
tumque sanctuarium incontaminatum et in\"io-
latum archiepiscopo restam'a\'it. Quicumquc
enim paganorum reliquias "el sacras ,cstes
vel ,'asa sanctuarii possidebat, \'el caducus
cum mOt'bus ,-el insania terr;bilis agitabat; 10
unde Dei magnilicentia tremefacti, capli\"o
archidiacono cunda rcddere sunt coacli. 'pse
(Iuoque sanus et iucolumis archidiaconus de
Pomorania rcmea\it, icque suis omnibus re-
slauratis, archicpiscopus Deum mirabilcm in 15
hiis operibus collauda\ it E ęa die Pomorani
paulalim incipiunl annullari, nec it-a sunl. ausi
postea per Poloniam e\agari.
vita temporclli iam desperarc sunt coacli, qui d
consilii caperenl, vel quid agerenl, vel quo
fugerent. Arma nulla, clienles pauci, hostcs
in i:muis, et quod periculosius \"iucbatur,
ecclesia Iignca ad comburrendum eos para-
tior habeLatur. Tandem archidiaconus per
os tiu m exiens, per solarium coopertum au
equos ire volcbat, et sic e\'atJere se put:łbat.
Sed salutem deserens et salutem qu:erens,
asalute devia\'it, quia Pomoranis iIluc irru-
entibus ob,ia\it. Quo cap to , pag:mi putantes
archiepiscopum csse, ga\ isi sunł whementer,
qucm posill1m in \'ehiculo non ligant , non
verberant, sed cuslodiunt, ,'encrclntm'. Inte-
rim autem archiepiscopus Dco se \ olis et pre-
cibus commenda\"it, seque cl"Ucis sacro signa-
culo consigna\'il, nec, uLi iuvenis dubilaret,
illuc scandere scncx h'cmulus dubitavit. lira-
bile dictu, vires. quas retas senilis denega\ it ,
periculum morlis timorquc subił-aneus mini- 4ł. POlJloranol'um baptisatio.
stra\,it. Presbiter vero sicut erat paratus, se 'gitur impiger Bolt'zla\'Us ilerum Pomora-
post aItarium reclina\'it, et sic uterque pr:csul niam est ingressus , et castellum obscssurus
et. sacerdos Dco im'ante manus hostium e, i- C:łrnlou l) magnis viribus est aggressus; ma-
tavit. Nam paganos in ecclesiam irrumpentcs I chinis di\"ersi generis pt':£paralis, turribusque
ita maiesl:łs di\"ina exceca\"it, qllod nullus eo-I I caslclIana munilione prreeminen'ioribus e e\a- 25
rum vel sursus ascendel"e \-el post aHare re- , tis, armis tamdiu ac instrumentis oppldum
spicere ad memoriam re\'oca\ it. Qui tamen inlpugna\-it, donec iIlud farla dedilione suo
20
Pr.edł.. I, wieru 2 caperenh caperentur Z i S - agerenh agerenlur Z . S. - vel. aut H. -
3 fugerenh fugerentur Z i S. - 10 quia o sed li. - U \.erberaoh carcerant II. - cusłodiunł,
\eneranlur, '/lema /l. - t j consignavih asigna\it 11. - ubi, enim Z i S; ibi 11. - t8 dubila-
\-itl dubitavcrit Z i S. - 19 senilis, semel 1/. - 21 Presbiter \'ero' postquam id /J. - Prled .
Ił, wieru 1 viaticao ,-itiea 1/- - 3 abierunh adierunt 1/. - .. sicuh tak poprawia Pertl; sic
rllCljq rrk p. - 8 saeras o niema 1/. - 12 archidiacono o Ircbiepiscopo II. - 1 ł reslaurałis. re-
stilutis 11. _ 16 biiSl suiJ H. - t7 annuł\ari o admirari Ił...!. 18 e\'agarj, etc. dod. H. - 20
.U, od tego ro:;d:ł.ialu al du 17 wlqclnie niema Jl. - Pomoranorum baptisałio dod. Band/kit;
r kopi8ma nie mojq. - 24 turribusque, turribu! S. - 26 ae. ab Z i S.
ł) Czarnk6w, nad rzekI} Notecil}-
G A L L AKR O N I I\. I X I Ę G A II.
dominio mancipa\'it. Insupcr etiam ad fidem
multos aL infidelitatc re,'oca\"it, ipsumque do-
minUłIl castelli dc fontc Laptismatis ele\3vit.
Audicntes autem hoc pa gani ipseque dominus
5 p3g:morum, sic facile \-idelicet corruissc con-
tumaciam Charncorum, ipse dux Bolezlawo
Pl'imus omnium inclinnit, sed eOl'um neuter
longo temporc confidelitatem obser\"a\"it. am
postea Laptizatlls illc Bolezla, i £ilius spiritalis
f O traditioncs fecit lł1ultimodas, dignas sententire
capitalis. Scd ista suo loco recitanda prresen-
tialiter silcntio contegarnus, donec imper3to-
rem de Lngari3, Bolezla\"um \"ero de Bohemia
rcducamus, et si qua prius fieri contigerit
f5 inuucamus.
.tj. Bel/UlI/, cllm .JIomvis !/ei)lwIJ.
unc autem de Pomoraflis ad Bohemos
cOl1\crtamur, ne diutius circa itlem Immoran-
20 tcs pigl'it.ari \"ideamur. Jgitur Bolez]a\"o in terrre
custodia persistente, et honOl'i patrire totis \ i-
l'ibus insistcntc, contigit fortE' '\Iora\'ienses
advenirc, volcntes castrum KosIe Polonis ne-
srientiLus priC\"cnil'e. T unc quoquc Bolezla-
25 '"US quosuam proLos militcs ad Ratibor, si
possibilc sit, capienuum misit, ipse t:łmen
pl'opterea \"CI \"cn3ri ,.cl quiescere non tlimi-
sit. III i \"cro probi milites abeuntcs, et certa-
mcn cum Iora,'icnsibus ineuntcs, iLi pl'obi
30 f}uidam de Polonis in prU'lio corruerunt, socii
tamcn eorum et ,'ictori:c c3mpum et castellum
4J7
haLucrunt. Sic sunt in prrelio l\Iora\ienses H08.
, . . . 11 ' d II ' wrzef.
mtcrempb, et SIC I I e rash' o Ignol"antcs
intcrrepti. Jntcl"fea Hcnricus imperator quartus
Lngariam introi,it, ubi parum utilitatis \"el ho-
noris acquisivit l). Xos autem dc gestis impe-
ratorum vell'ngarorum ad prresens non tract-a-
mus, sed hrec commemorando Bolczla\'i fiuem
et audaciam prrediramus.
16. Bel/um Bollemis illalum.
Erat enim inter regem l'ng:łrorum Colman-
num ct ducem Po]onire Bolezlamm coniUl'a-
tum, quod si regnum aIterills imperator in-
troiret, aIter eorum interim Bohemiam pr:l'-
pediret. Quando ergo cresar rngariarn intro-
i\"it, Bolezla\"us quo£łue. £idem servans, in
medio siharum pr<:elio commisso, ,idor Bo-
hemiam propedi\it, uLi tribus diebus et nocti-
bus comburrendo tres castellanias unumque
suburbium dissipnit, et sic cito pro Pomol'a-
nis per h'atlitionem sua castra capientibus
remea, it.
t 7. P011lUI'ani ,'ebelles.
lam eo abscnle Pomol'ani [scze ll ), Bolezla,i
castrum, obsederunt, et ilJud Polon i Pomora-
nis iam Gne\"omir per traditionem suggeren-
tem retldidel'Unl Erat enim iste Gne\"omir de
c3.stello Chamcou, quo d Bolez]arus e'tpugna-
\'it, £'t quem ipse de ronle baptismatis ele\a-
,'it, ct ceteris interemptis, ,'i rescrravit, et
Pr:o.edł. I. wieru 5 contumaciam' contumacium Z i S. - f 7 BelIum cum.... gestum, dod.
Ba1łdtkie; rękopisma nie majq. - Ratibor, Rathibor S. - Pr dJ.. II, wieru 5 interrepti,
intcrcmpti Z. - t O Bellum.... illatum' dod. Bandtlrie; rflcopisma nie mojq. - f 9 castelIanias.
castelIanuas moją ręl.opisma. - 2 Pomorani rebelIc,i' dorl. Btl1lJlkie; rękop;sma nie mttjf!. -
8 retltliderunh traditJrMtnt S.
t-
) Koz mas Clu'oll. ITI. 22. 2) l" cie naJ rzeką Notecią..
J/'onumenta Pol. Ili,t. Tom. r.
58
łr,
GALLA KRONIKI >"IĘGA tr.
in ipso castello dominum colloca,-it. Hic \"ero
perfidus, periurus, immemor beneficii, per-
,"erso consilio c3strum reddere consulit caslel-
Ianis, mentiendo Bolezlavum suprratum a Bo-
hemis et iam redditum Alemannis. E ercitu
itaque tam labońoso itinere tamque periculoso
de Bohemia redeunle, nec sibi nec vil'is f.lti-
gatis nec equis macillentis pepercit, nec die
noctuque requie,-it, donec ill ue festinans cum
paucis quos de multis eligere potuit et si non
aliud fecit - se velle iniuriam vindicare sal-
tim innoluit - eumque sanum et non supe-
ratum apparuil. Xullus enim se contra cum
ad bellum prreparavit, nullus enim vel rede-
unti pugnaturus obvia,-it. et sic nec dampnum
faciens nec recipiens remenit.
i8. Bolr.lat'us PomO"U1łOS ,'ebeUes eaplo castro
reZun castigat.
Interim aliquantulum equis et militibus re-
creatis, in Pomoraniam redire parat Bolczla-
,"us, iterum ad bellum cobortibus instauralis.
Hostium ergo terram ingrediens, non pra das
sequitur ,-el armenta. sed castrum Velun I)
oLsidens machinas pl'iCparat ac di\"ersi generis
instrumenta. At conlra castellani, ,itre diffi-
dentcs, solummoao in armls confidentes,
propugnacula rele\"ant, destrucla rcparant,
sudcs prreoccupatas et lapides sursum ele-
vant J obstruere portas festinant. :\Iachinis ita-
que prreparatis et universis adarmatis, Poloni 5
castrum undique ,'iriliter in,"adunt, Pomorani
,"ero non minus defcndunt. Poloni pro iusli-
tia et \ictoria sic acriter insistcbanł, Pomorani
pro naturali perfidia et pro saluLe defendcnda
rcsislebant. Poloni gloriam 3ppclebant, Pu- 10
morani liberlatem defendebant ). Au extre-
mum tamen Pomorani continuis laboribus et
,-igiliis fatigati, sc non posse tanlis resisterc
\iribus meditantes, de primo fastu supcrbi:c
descemlentes, sese castellumque, recepta Bo- 15
lezlavi ciroteca pro pignore, reddiderunt. At
Poloni tot labores. tot mortes, tot asperas
hiemes, tot lraditiones et insit.lias memoran-
tes, omnes occidunt, 1111 II i parcenles, nec
ipsum eliam Bolczlamm hoc prohibentem au- 20
dientes. Sicque paulatim rebcllcs et contuma-
ces Pomorani per Bolezlanlln dcslmuntur'
sicut iurc perHdi destrui dcbent. Castellum
vero Bolezlams mplius ad retincndulłI affirma-
vit, eoque munito nccessari s, suos iLi milites '5
collocavit.
I'r ed:ł. J, wie". t 9 Bolezlavus. . . . casligah dod. Bandtłie " r kopi"na nie mojq. - 20 lnic.
rinn Iterum S i 11, którll w tern mit'j8cu ciqgnie d(lltj 8woje opowiadanie. - aliquantulum equis
et rnililibus recreatis, igilur Bolezlavus 11. - !I Pomoraniarn, Pomaraoiam H. - I Bolella,.us,
ilerum) niema ll. - !;) ergo' niema H. - c:!5 ac di,ersi generiS) el di,'ersorum gcnerum 1,.-
Pr7.ed _ U, wieru t solummodo) 801um H, - 5 uni,'ersis. univcrsibus Z i S. - 6 imadUl,t.
oppugnant ll. - t O Polon i pro. . . . resislebanh niema ll. - t t Poloni glorilm. . . . de£ende-
banh niemlJ S. - Ad exlrcmum famen\ 19itur /I. - t 2 conlinuis\ niemall - t f. meditantcs.
medi&ari Z. S i H. - t fi ciroteca. c)rolheca 11. - reJ,lid('runh tradiolerunl li. - t7 lot labo-
res, niema H. - 3 debenh Bolent S. - 24 arflnnavit, eoque' firm3\it eo quoque H.
I) Wieleń z niemiecka Fik/me nad Notecią. II) Sali. Jug. 94.
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A Ul.
.ł O
40. Se.fcenti Pumorani in Jlazovia sunt
perempti.
SCfJuenti tamcn a'state congregati transie-
runt in 'la' o\'"iam prredam capere Pomorani.
tI Sed sicut siLi l\Iazo\"ienses prredam facere sunt
conati, sic ab ipsis :\!azo\'iensibus prreua ficri
sunt coacti. Ipsi nempe per l\lazoviam cursi-
t:mtes. prredam et caplims congregantes et
redificia concrcmantes, iam sccuri cum prreda
to st3bant ncc de bello dubitabant. Et ecce, co-
mes nomine Iagnus, (Iui tunc 'Iazo,iam re-
gebal. cum :\Iazo,'iensibus, pau cis quidem
numero , proLit:łte \"ero numerosis, contra
plures et innumeraLiIcs paganos horribile
15 prU'Iium inlra\"it, uLi Deus suam omnipoten-
tiam re\"ela\"it; namque de paganis ibi plus
quam 600 aiunt interisse, prredamque totam
illis et captims :\lazO\-ienses abstulisse, resi-
duos (IllOque n l ('api non est dubium ,-el fu-
!o gisse. Quippe Symon, illius rcgionis pra>sul,
o\"es suas lllpinis morsibus lacerałas lucfuosis
\"ocibus cum suis cIcrieis, infulis indutus sa-
cerdotalibus, scqucLatur, et quod armis sibi
materialiLus non licebat , hoc 31'1uis pcrficere
!5 spiritualibus et oralionibus nitcbatur. Et icut
antiquilus lilii Isracl .\malechitas orationibus
Ioysis de,'icerunt l) ita \"('1'0 'Jazo\"ienscs de H 09.
Pomoranis ,'ictoriam sui pontił-icis adiuti prc-
ciLus habuerunL Seqllenti etiam rlie du:e mu-
Iieres fraga per ue\"ia legentcs, uno mililc Po-
moranorum in\"ento no\"am ,-ictoriarn retule-
runt, quem armis exutum, rcligatis post ter-
gum manibus in pr:escntia comitis et pontifi-
cis auduxerunt.
50. Bohe11/,()ru,, et Zbignevi cl.ades,
Zbignevi quoque milites cum Bohemis per
regionem ZIesiensem deprredantes et concre-
mantes, simiii infortllnio ab ipsi.. affinibus su-
perati, quidam \"ero capli, qui dam gladio iu-
gulali. Hiis autem minoribus prretaxalis, aIi-
quanlisper quiescamus, ut conte:\tum dt' ma-
ioribus librum tertium adeamus.
E..'U>LICIT SECl. DLS LIBER, L,CIPIT
TERTH;S LlBER.
LlBER TEHTlL'S,
Incipit epistola tertii libri.
Capellanis duealibus f'ellerandis alii que bonis
clet'icls per Pohmiarn memorU1ld;s pl"ll: enli8
auetor opusculi. sic bOlła temporalia prrxterirt.
fil liceat expedile de cadllc-is ad permfllletltia
lhedł. I, wierb Sexcenti.... sunt perempli, nadpi ten ma II; Z i S nie mają - .. Iazo-
viam. MaioIO\-iam S. - 6 sic ab. do H. - 7 Ipsi ncmpc' namque S i Il. - 9 eoneremanten
concrcmcntcs H. - l I qui tune Mozoviam rcgcbah niema lI. - 15 vero, alq\le \irib\ls /1. - nu-
merosis, nUlIlerosos Z i S mylnie. - t5 intravih introi\it 11. - 16 namque. nam 11. - o regio-
nis, religionis Z i S. - :! sacerdoLalibun ponlificalibus II, - 5 nitebalur, salageLal H. - Pn.ed&.
II, wi rs t 1loysis, Moysi Z, S i II. - "ero' O\lOC H. - ! pootificis, .nlisłitis H. - tO Bohc-
morum . . .. clades . dod. Lengnich i Balłdll.ie; rf!kopllrna nie moją. - I regionem. religionem
II myl'łie. - Zlesiensem. Zleznensem Z, S. - 15 affinibus 1 aC H, - 1.J gladio iugul2.ti, iusulantes
gladio Z i S, - !I Liber tcrtius, dod. Barldlkie; rt;kopi8ma nie mają. - 2:! Incipit epistola tertii
liLri. et primo prologus II, 1Jóre tg slowa są W jedlłym ciągu .ł popr.edn;q x;rgq-- 23 aliisqueł aliis H.
J) Exod. c. 16 v. 8 - 13.
460
G A L L A K fi O N I K I X I Ę G A lU.
IrmłSilire. A'iilllun OllllliulIl vos sc-ire volo. {m- se. Xumquam et/im rama vel mililia JlomatlOfwn
tres cariss-imi. quia Ialł/um opus non ideo cCfpi. l'el Gallorum sic celeberrima lJer llIulldllln llUbe-
ul per l/Oc fimb,'ias mea pw,'il!allimilalis dilala- t'elllr. "isi seriplo1"lun leslimo.lli-is tnemOt'ire po-
rem. nec ut palriam vel parenles meos eJ.'ul slcrorum et imilaliolli se-rval'clur. 'Ia.rima qtlO-
aptłd vos el peregi"ilł1ls e.mllm'em, sed ul aliquem que Tl'Oia 'lllallwis desltucla iacebat et dcscrla, 5
(ruclum mei laboris ad locum mere proressioniR telerllre lamen memorire poclal'um lilulis est in-
repol'lal'e-m. Item alilld veslrre disC1'eliolli malli- serIa. .11111'i cocrquali, IllI'refl destrurtre iucenl.
(eslo, 'luia non ut me quasi eetel'is pm'ferelldo loea spatiosa et aml£na habitulore carent. in pa-
,,'el quasi {aclllldi01'em in sermone re(erendo hunc l.aliis J'egum et pl'incipum luslm (erarum el cu-
laborem s/w:epi. sed ut olium etJ-ilarem, et di- bilia seerela lalcllt, Trojre lamen Pel'gama ubi- 10
elandi cOllsueludillem COllSN.t'arem, et ne (ru /m (juc ICr1'a1'W/ł scriplura clamallle prredicantul' ,
pamm Poloilicwn mUllducarem'l). [llsu}Jet' etiam JIel'lor et Pi'iall/us plus in pull'N'e 'luam il/ regni
copiosa bellormn matet'ia ad pl'crsll1ne1Ulllm onm solio t'eeilalllul'. (juid de Jlexandro Uagno. quid
viribus inre'luale meam i[jllOrantiam e,n'itat'it, de AnliocJw, 'luid de 1ledorum atqlle P(''1'saruln
ip$illsqlle Eolda,,'i bel/igel'i du is pl'obitas ae 1'egibu , quid de Iyrannis barbarorum memol'a- 15
magna1/illlitas alldend-i fidll ialll minislrat'lt. QIlO- rcll/.? qIlO1'/lIIt si solwn 1/OII/illa 1'edlarem, opus
drea non mea sed veslm perl"ipile. 1/on rabrum /lOdiernum in diem C1'aslinum pl"olO11gUl'em 3 ).
sed aut'um perpelulile. 1/011 t'asa sed ltilllllll ebi- /lo1'um tamełł rama, interim fwlorltlll pm:coniis
bile. Et si (orsan in hoc operl' verborUlR nudila- immorlalis. 'luoru7n 'l.>ita nOIl est pN'jJetua sed
lem acellsatis, ex Mis saltem maleriam tractandi pellnalis, ..Yum sil'uli sallcli viri bonis operibus !O
pro(undius et argume-ntosius habealis. Quods-i et mit'aculis celebrantuI" , ita mUlIdalIi reges et
reges Polonos ul duces {astis illdignos a1l1/Uali- p,.in ipes bel/is lriumphalibus et t'ictOl'iis subli.
bus iudicatis. regllum Pvlonire procul dubio 'lui- manlm' ; et sicllt ritas sallelorwn et }Jllssiones re-
b1ls1ibet incultis bal'baro7"1lm lIalionibus addicalis. li!Jiosum est in eccleiiis prcrdicare. ila gloriosum
Et si {ot'le lJ1'oponitis me talem ialis(jlle vilre in- est ill scolis vel in palatiis regll1lt ac dueul/I 5
dignum talia prresurnpsisse, respondebo. bcl/a triump/lOs ,,'el t'ictorias rceilare; et sieul v-ilre
regwn alqlle ducllln, 1I-0n cl'UIIgelillln me scripsis- , anct01'lI1n vel passiolles ad relig-ionem mellles
Pr:;edz. I, wieru ł meo! niema S. - 5 percgrinus. percgrinos S. - Bed uh in voLis dod. II,
- 8 quia. quod H. - ceteris, ceteros 11. - 15 Lelli!;cri\ nierntl 11. - 16 audendi, arridendi
S; audicndi 11. - t j vestr31 vcslram Z. - 20 saltem' saltim Z i II. - !I profundius, niema
H - 2:! annualibus, aialibus S i 11. - Pr:r.ttl:r._ II, wieru 1 famn farne 11. _ '! sic\ si Z i S;
naema 1/. - .4 ct. niema li. - ES Troiu troya II. - 7 core'lua,j. qnocquati Z. - 10 Troire.
troye II. - Persamu parsama S, - 11 pr:edil'antur. prcdicatur S i II, - 1 in regni solio rc-
cita"łur, regni solio recilatur H. - U at'lue. et II. - ł 6 solum, tantum II. - ł 7 cra lil1um' crasli
nam II. - 18 iuterim natoJrum. interim na tu S; uIJum naturo Z i 1/. - O pennalis, penalis Z, S i II.
- .icuti\ dod. LeT/!}nich; rrkop, nie moją. - s:mcli, 8U S i li. - 6 vI'!. et ll.
t) Sali. Jug. 14. 2) II. Paul. &11 ThcS8. 3. 8. 3) rita S. &alli u l'crtza SS. IL
16 i 21.
G A L L AKR O N I K I X I -ę G.-\ Ul.
,(61
fidelium instl'llunl in ecclesiis pr£cdicatm, ila mi-I maluit q um servire, gllid est mirum si patriam
/itire vel t'idorire re!Jllm atquc dllCum ad virtu- tlel hereditatem paternom dl'{endentes vel illatam
tem militum animos arcendlln! in scolis t'cl ca- iniuriam persequtnles, in bello {amosa non ve-
pitoliis recUatre. Sieul e-Ilim pastcres etclesim nenosa morte magis appetllnt interire, quam
:I {ructum animarum qllU'1'ere debel/! spi,.itualem, ignominiose suis obnoxiis obedire? Conslal er!Jo
sic de{ensores honorem patrim {amamque di/ala- eJ: hiis SllperiUS approbat-is rebus !Jestis Powno-
re student et gloriam tempora/em. Oportct e-nim rum princip'mt in t'aCUllm non recitatis, constat
Dei ministros in hiis qure Dei sunt Deo spil'itua- quoque vest,.o iudicio confi1'1nandurn, Ve7'O prre-
liter obedi,'e, et in ltiis qum sunt cresaris hono- sens opus interp,.e!e recitandum. Insuper illlld
tO rem et sen'itium mundi p,'indpibus e.xltibe7'e. causa Dei causaquc Polonire prot.ideat, vest,.re
Quid pnim mirum, si viri triumphatores et in- discretio probitatis, ne me7'c dem lanti lab0f1s
diti {amam et g/oriam appetunl ex t'i,'tule, cum impedial vel odium vel occasio mere cuiuslibet
ptiam Cleopatra, Car'taginis regina, imperium t'anitatis. ..Yatn si bonum ct utile meum opus ho-
Romallum al'ida lalIdis , trans{erre voluit t'iril; nori patrire a sapienlibus iudicatur', jndignum
HI audacia, non natural; s-it'e {eminea lJrob-itale. est et incom'eniens, si consilio quorundam arti-
Et si (emina qutrrens imperium, nat'ali prrelio pei merces operis aureratur.).
superata, marle te,.,'ihili se71tel ipsam perimel'e E.rp/ieit epistoła. Incipit epil0!Jus.
Dco \"cro laus et honor, rcgnum, ,'irtus, gloria,
Pomorana subiugatur cuius 8ub potentia,
o Rolezla\"o triumphanti salus et ,ictoria.
.\d honorem Icsu Christi referamus omnia,
Qui gubernat totum mundum sua sapicntia;
1\'on IItI c fecit \is humana, scu neque militia.
Bolezhn-us ob si ue bat castrum antiquissimum,
25 Yiris, armis et natura) situ munitissimum.
Et ad darnpnum sui regni pcriculosissimull1.
Pomol'ani \'cnientcs obsessis succm'rere,
In incautos obsessorcs propcrallt irruerc,
Sed iniJlli spc decC'pti sunt ac li corrucrc.
Pr:it'd.. I, wil'ru. t iustruunh instruunlur Z i S. - vel \ icforiaJ' niema H. - a capitoliis,
capitolis s; palaciis H. - .& ecc\esi:e, ecc\esial'um H, _ 13 Cartasillis> L.artbasinis H. - U a\i.Jn
avidia II. - \"irili, \iri S. - t5 audacia. Buda II, _ lh,ed:s.. II, wierl. a \"enenosn venosa S.
- ... mortu niema S i II. - 7 noO\ dod. nondlkie; r kop. nie mnjq. - 8 vero, niema H. -
9 opus, vero doJe II. - 10 pro\-ideah pro\idcbiL II. _ t 7 ('pistolu prologus H. - epilogun
epilogum Z i S. - O llolezlavo, Nam Bolezlavus S. _ salus> sal" S. - victorin vido S -
5 ch niema Z. S i /l. - ::!8 In' niema Z. S i H. _ !9 decerti, recepti S.
.) Vita S. Galli, U Pertza \;\8. II. 9.
462
G A L L AKR. O N I K I X I G A lU,
Pcr opaca deviando cuncłi fere pedites,
.\lgiendi ne spcm ponanl in caballis militcs.
Ex occulło per ignotos emersere tramites.
Bolezlavus Jux armatus cum paueis militibus.
Scarbimirus palatinus cum collateralibus,
Septingenti conf1i:\ere cum triginta milibus.
Namque nocte prrecedcnte fccerant ('xcubias,
Et audito quod venircnt, miserant insidias ;
Sic babebat dm: łransmissas huc et innc copias.
1II i vero rccurvati ordinawrunt pr lium,
Hastis suis circumquaque plectcntes ericium 1),
:\ec procedunt catervatim, sed stant per circinnium.
Bolezlavus uux ue tali causa sałis callidus,
T ransgirando verłit eos usquequaque proviuus J
n vir auda , bcllicosus atque laudis a,.idus.
Scarbimirus ex ad verso se confert in medios,
Et hortatur et confortat ad pugnandum socios:
Tales J in qui t , Pomorani, non sens-islis !Jladios!
Sed quid plur3? terga vertunt Pomorani prcdio.
Ncque fuit super ilIos faula credes alio,
Septem castra conquisivit uu ue beUi prremio.
In hiis collaudemus Dcum et sanctum Laurcntium, sierp. 10.
Die cuius sacrosancto factum cst hoc prlI'liuffi,
Inde siLi fiat ibi dignum a>dilicium.
Tam prreclara llolezlavi urscripta ,icłoria,
As-signetur cum augusto pax et amicitia,
Confirmetur, sicut decet, fratcrna concoruia.
Uua de causa partes. consłat, imperator venerat.
Quanto fas tu , qua virtutc regnum hoc intravcrat!
:s
10
15
o
qu
.óJ
Wieru I opac81 opaga Z i S. - fere. Co re Z. S i II. - 2 caballis, cabelli! S. - 6 triginta,
XXIXLa H. _ 9 copias niema li "'- 10 ordinaverunh ordinaver8 II. - prcelium, copias dod. tlł
H. _ tł lIuiu Eunt Z. S i II, - plectentes, prolcctentetl S. - ericium, }'ricium Z; S. - 12 pro-
ceduoh precedunt II. _ circinnium, c).ntinnium Z; c)'lIcinnium S i II. - 13 tali, iIIis H. -
callidus. calJ;dis H. _ 20 eque fuit.... alio, Nec Cuil tanLa cedes supcr iIIos alio H. - U biis'
ergo dod. II_ - sanctum niema II. - 23 factum est hoc prcelium, commissum est prelium
H. _ !8 partes, consLat. tak moją rfkopuma; Lengnich a Bandtl..;em poprawiojq: per qua& partes,
I) W ściśnionem kole, dzidy nadstawiwszy, jeżem stan li.
C A L L A. K 1\ O N I K I X I Ę G A. III.
463
Quos oeponi, quos prreponi - iamiam disposuerat!
cu quid valet contra Deum . virtus ,'el consilium?
Sine cuius nulu nil fit, nec movetur folium,
Qui convertit in eonvalles, si vuH, iuga montium.
Bolezlavus stat in regno magnus dux et dominus,
Et paratus est au bellu m sicut leo eominus,
Qui resistit, superatur, sive fugit protinus.
Bohcmienses, quid 1aroatis eolla vestra subdere?
Cum cernatis ipsum regem Bolezla\""O eedere,
Ut sciatis, vos non posse viribus resistere.
Non est hostis tanto duci eongredi qui valeat,
Et qui parem profiteri sese palam audeat,
iXec vicinus qui eum eo de pace non g:mdeat.
Xam in hostes triumphator existit - mirificus,
Erga cunctos cum honore oator est munificus,
l'ngarorum rex per eum consistit pacifieus.
on est tempus quanta fecit enarrandi sin gula ,
Qure no\'erunt qui senserunt carceres et ,'incula,
Xos ad laudes, non ad frauues damus hrec m'Jnuseula.
5
10
15
!to IXCIPlT TEfiTIUS LIDER DE GESTIS BOLE-
ZLA VI TER Tli.
ł. Victoria de J'omol'Ull.is,
Iuhi et innumerabilibus Bolezla\i tcrtii
geslis mililaribus memOl'andis intitulanuum
!5 prrecipue, qualiter sancti Laurcntii die conti-
gcrit Pomoranis, ulquc reprcssa sit ira eresa-
ris, et ut impetuosis obslitulD fucrit Alcman-
nis. QUOt1dam namque castl'Um nomine iXaJ..el
in confinio Polonire ac Pomoranire paluuibus
SD et opcre fimmm consfat, ad quod capiendum
dux belliger cum cxel'citu suo sedens. armis
et maehinis laborabat. Cumque oppiJani non
posse tant:e multitudini resistcre se ,idissent,
et cum tamen a suis auxilium principiLus ex-
spectassent, inducias qu:csierunt, diemque
eerlum indiuerunt, inCra quem, si sui eos non
im.arent, in potestatcm llOstium et oppidum
et se uarent. Inducire quiuem eos assult di
conccuuntur, sed apparatus tamen expugnandi
minime differuntur. Interim oppidanorum nun-
tii Pomoranorum exercitull1 eom'enerunt, eis-
que pactioncm suorum radam cum hostibus
ft'tulcrunt. Tune \"ero Pomorani , audita lega-
Pr.łtd . I, ,,'ieru I i.rraiam, iam II. - 8 Uohcmiensen Dohemenses S i II. - 10 Eh bic H. -
15 munilicus. mirilicus H. - 18 qU3!' qui Z i S. - 19 h:ee, hic Z i S. - 20 Incipit.... ter-
iii. 'li Płla H. - U Vicloria de Pomoranin dod. Ba!llJJkie; rr ko pism4 nie majq. - 7 obsti
tum. ostentum II. _ !9 ae. a S, - Pr.ed . U, wier,:; 25 potestatem' potestate H. - 6 eOl
assullancli, assultandi cis II.
.łtH
G A L L AKR O N I li. ł X ( Ę G A III.
tione stupcfacli, coniurant insi mul pro patria alii pabulum cquorum, alii ,.ictualia qurerila-
vel se mori ,.cl vicloriam ue Polonis adipisci. Lant, alii vcro ,ias et tramites et adventum
Dimissis igilur equis, ut adrequato periculo hostium observabant. ec mora Bolrzlavus
fiducia cunctis et amIacia maior esset I nulIam impiger euucit agmina, sic ,'crbis paucissimis
"iam "el semilam gradientes, scd fcrarum lu- commonendo: Vesl1'a probitas et imminenlis pe- 5
stra condensaque silvarum irrumpentes, non rtculi necessilas amorque palrire magis quam
uw. in die statuto sed in sancti Laurentii sacro- oralio fIIea vos, iUl'iclissimi iuvenes, exhorle1ł-
I e.{. sancto quasi sorices ue latibulis cmcrserunt, lur. lIodje Dco (avenle sancloque Laurentio de-
inuicioque suo non humana sed manu divina precU1/te POllloranorurn. ido/all'ia ae mil-itaris su-
perierunt I), Gloriosus Deus in sanctis 8uis 2 ), perbia nosll'ts ensibus conlereluf. i\cc plura 10- 10
,'enerabilis enim uics sancti ulUrentii martiris cutus I co'pit hostes in circuitu Iransgirarc,
existebat I et in illa hora christi:mol'Um concio quia sic in terra hastas su as ,-crsis euspidibus
dc missarum solempniis c ibat, et eece, su- in hoslcs afłlxer:mt, seseque simul conslipa-
bito barbaro rum cxcrcitus ibi cominus immi- vcrant, quod nullus poterat ad eos ,irtutc nisi
nebat. rersus: cum ingenio penctrare. Erant cnim, ut dictum 15
lIIartir Laurenti, cst superius, pCllites fcre cuncti, ncc ad prO'-
Populo succurre mcrcnti! lium more christianorum ordinati, sed sicut
Guiu nunc facicnt christiani '? Quo sc ,crten- lupi insiuiantcs ovibus, in tcrra pO}Jlilibus re-
tur? E:\ereitus hostium impro, isus, acics onli- curvałi. Dumquc magis impiger Bolezla\1Js
nandi non csl tcmpus, ipsi pauci, łlosłcs circumquaquc volitarc ,.iucrctur quam curre- o
multi, fu a tarua nunquam placi[a Bolczlavo. rc, transvcl'sis in cum hostibus, ScarLimirus
rersus: ?lIartir Laurenti J intranui locum im cnicns, ex alh-crso non
Populo ,im tolIc fcrenłi! uiITcrt iil cuneos uiutius eonfcrlissimos pene-
Igitur militibus quotquot erant in duobus łan- trarc. Pcnctratis it.'łque barbaris ac ,.allatis,
tum agminibus oruinatis, alterum agmcn rc"it acritcr imprimis rcsistunt, scd coacti tandem !!5
ipsc belliger nolezl:n us, allerum \"ero eius Si- I fU :lm pCłUlIt. Dc rhristianis ibi quitlam pl:o i
gnifer Scarbimlrus. am cetcr:c multitudiuis militcs cadunt. paganorum \"ero ue iD mllh-
Pr dl. I, wierno 1 insimuh vel se clod. tu 1/. - 2 vel su _ niema H. - de Polonis. conlra Po--
lonos H. - 4. eh atque H. - 6 condensaque. et condensa II. - 7 sacrosancto. die dod. II. -
9 int1iciol}ue suo, indilusque sunt Z i S; tolalitcrque 11. -. II martiris, niema 11. - 1 conciO\
conscio Z i S mylnie. - 13 Versus' v' Z i S; niema II. - 18 Quid nunc facicnt. Quid plura.
ąuid faciant H. - vertentur, verlant 11. - 20 esh niema II. - ve sun v' Z i S; niema H.
_ 1!7 :\am cele re multitlJdinis, N. c. multiludini Z i S; ceterum muHiturJilli II_ - P1"; d . II,
fI/iern 1 pabulum. babulum Z. - 2 et tramiles, inlramiles S. - 3 hostium, niema Z i S. -
'l men uia S. - 13 sescqlle\ sese S. - 18 tCl'ru tel'ram /l. _ poplitibus. boLlilibus Z; poLli-
cibus S. - ;) ditrerlo ditrcret S. - 1!5 acrilcro acritus S. - 1!6 quidam. niema H.
I) Terem. Eun. V. 7. 23. !1) rita S. GalU tt Pcrtza SS. TI. 15.
G A L L A 1<. R O N I K I X I Ę G A III.
bus lIecem millia vi\. cvat.lunl. Teslor ucum.
ope cuius, sanctumque Laurentium, prece
cuius facta fuerit ista cret.les, at.lmirabantur qui
aderant, quomodo tam suhiŁo a militibus mi-
r; DUS roille peracta fuerit lanta strages. Dicun-
tur en im ipsi Pomorani cedo numcro compu-
tasse de suis ibi 27 millia corruisse. quod in
paluaibus interessent, nec illi quiclem sic e,-a-
Ilcrc potuissf'nt. Oppit.lani ,"cro videnles se to-
to tam spcm amisissc, nec auxilium' aliunde \"cl
a qllohLct cxspcctare. ci,-iLalcm \"ita donata
redł-łidcrunt. Auuienłcs aułem hre dc sex
aliis casl lIis oppił-łani, cOllsilium ilit.lem inie-
runt, se ipsos ,-it.lcliccŁ munilionesquc tradi-
t5 derunt.
2. Epistola imperat01'is ad re[jem Bole:.J.avulII..
Dum h c agunŁur, lIcnricus impcrator quar-
tus nomre nondum coronatus, sccundo qui-
20 dem anno cOl'Onandus I) cum \"cl'Lis huiuscc-
modi BoIrzl:,,-o Icgationem pra.>misit, cum
exerritu \"iolcllli Poloniam im.asurus: lndi-
gnum cst enim impemlO1'i l('[Jibusqlle Romanis
illltilritllln. fil/es Jwslis pm sertimque sui militis
25 prills hosti/i/er inl1'oire, quam cum. sciscilm'i de
pace, si volucrit obedirc. vel de beTlo, si resli/e-
f';l, lit se prremunire/. Quapropler aul opor/et
le {ratrem tuum in f'eglli 11Iedietalem recipere.
4GJ
mihique 500 marcas annuatim lribulm'ias vel łf09.
totidem mililes in expeditionem dare, I'el mecum ,
si vales, ense Polonol'U1Ił 1'£'91/111/£ dil'idere. Ad
h:ec Bolezlavus dux septpntrionalis respondil:
Si pecuniam nostram vel Polollos mili/es pf'O
tribllto re'lui,.is. si liber/atem nos/ram nQn de-
{endimus, pro {eminis nos Itabeamus, non p1"O
t'lris. Hominem vero sedil;osum ,'ec-ipere, t'cl
11IIicum cum eo l'egnum dif'idere. r.on me coget
ulHus t'iolen/ia potestatis. 1Iil>1 lIleOl'UIIl commulle
consilillm et arb;ll'iulI& mere ]Jropria!- IJOlulIlalis.
(Juodsi b(iIIila/e, non {trocilale pecuniam t'el mi-
lites in au.rilium Romana!- ecclesire postulm,ses,
non rn;lIllS Ullx;lii I'el cOll!>;I;i {orsan apud nos
qumn tui antecessof'CS apud nosiros impet,.asses.
Ergo lJrot'ideas c-ui m;nm-;s. bellu m lRremes.
si bellaris.
.
3. Bell; CUII& lIcnrico i"i/ium.
EJ\. (lua responslOne c:esar permmmm ad
il'acllndiam pl"O\"ocallls, talia menie concipit,
talcmquc viam incipit, unde non e'\ibit, ne-
quc redibit, ni::..i se ipso !'uoquc dampno qu:un
maximo casligalus. ZLigncus quo<jue c:esarcm
il'alum ex hoc mullo magls incilaLal, quia
paucos de Polonia sibi rcsistere promittebat.
lnsllper etiam Bolu'mi, viH're Pl':edis et rapi-
nis assllcli. (,3:'s:U'( m Polllniam inlr:Jre anima-
Praedz. I, w;erl:;' :> fuerih - fuit H. - .ł. qllomoJo' quoqllc II. - 5 peracla fuerih peracli fuit
H. -- 9 łotam_ sic dod. 1/. - Li oppiJani, quilł:łm ibidem II_ _ consilium itidcm, niema II.
- t 8 Dum hrec aguntun Cum hec ita Gcrentur II. - :!;) enim, niema II. - :H iuhibitum.
prohibitum II. - :!5 pl"ius, niemu 1/_ - !:!6 re literih resislcl"it S. - 27 pr.cmunin'h premunire
S; "oleat premunire II. - 8 n:edicł:ilenn medictah' S i 1/, _ f',:.ed:s. II, fI'iers. 'j habeamus'
habcas II. - 9 unicum. unum II. _ t5 impelrasscs, impclrares S i H, - ł 7 bellaris, bellatis
S. - t 9 (klIi.... illiliUlm (10(1. Dandl!.i/!; ręl;oll i . u I/CI flit! z(JS.(l'f':n}ą /II nall'tI m;tjsca 1"'; tI" o
fI'I nndpis. - -: uudl!. II/lU Z S ; li. _ l m;lxi!na, ma illll' 11.
I) Huku 1111.
Ilollumtnla Pol. lIi.,. TO.lł. I.
:m
4G6
GALLA KRONIKI XIJ<;GA nt.
.
łł09. bant. quia se scire vias et tJ'amites per silva s
Po]oniro iaclitabant. Cresar ergo ta]ibus moni-
tis et consiliis superandi Po]oni:ml in spem
ductus, ingredif'Os, Bylomquc per\'cnicns. in
hiis omnibus est set1ue:tus. X:lmquc eastl'UllI
Bytom sic armatum sic(!ue munitum 3sp('xił.
quou ZLign('l1m iratl1s cum verLis imlignatio-
nis rcspexit. Zb-igllevc. c:cs:lr illlluit. sic te p -
łOili pro domino rccogllos("IllI? sic {tal rem f'e-
lillquN"c. tU1IllIque dominium sic drpos('1wt"! I'('oucamus.
Cumquc caslrum Dytom munitionc situquc na-
łlmc et aqu:H'um cil'cuilione inexpugnaLi]e ł-. nOłe:Javlls parat bellu11I,
cum aciebus ol'oinatis pr:cterire voluissct . Igitur impiger BO]l'zla\"Us in Pomorania su-
(!ui(Jam ue suis famosi militcs au castrl1m ue- p('rato pl'o.]io sl1pl'adicto, scptcmque castcJJis
dina\"Crunt, ,.o]entes in Polonia sualll mili- acquisitis, audi to pro ccrto. quod crosar Po- 15
tiam comprobarc vires(!uc Polonorum et au- ]oniam introissct, viris et equis ob session e
daciam cxperiri. .At contra casłellani portis t1iutina fatigatis, quiLusJ:lIn mi]itum intcr-
apcrtis et cxtractis eusibus exicrunt, ncc IDul- cmptis, (luiLusdam ctiam sauciatis, a]iislJue
titudiu('1fl tam t1i\"ersarum gcntil1m nec impe- uomUlIl cum eis uimissis, cum quibus potuit
tum Alemannol'llln nec prIDsentiam c;c:...ris cquita\'it. et olJstruere h'ansitus et vada Oumi- 20
metucntcs, scd in frontibus cius alJ(]acler ac nis Odrro modis omtlibu:. commendavit. Ob-
,-iri1iter rcsistcntcs. Quod considcrans impc- strusa sunt iła(!uc loca (!urocUlnque polerant
J'alor, ,.chclllcnter cst miratus, homincs scili- \"CI sicco f1uminc trans\"adal'i, v('] si ql1a pole.
eet nuJos contra c1ipeatos, \"CI clipeatos eon- rant ab ipsis inco]is oceulta forsitan attempłari.
tra 100'icatos nudis cnsibus dcccrłarc, et tam QlIosda 11 cliam probos ruilitcs ad Glogow et 5
alacl'iter m] pu nam \"CIut at1 epulas pro pc- ad łluminis tr:łnsitl1s oLscn-:lndos pr:emisił,
rare. T unc quasi suorum prresumptioni mi1i- qui c sari L'un cliu rcsistcrent, cloncc ipso
tum inclibl'Jl mS, suos b llistarios et sagittarios I succurrcntc super ripam f1umillis aut omnino
iIIuc misit, quorum tcrrore c3steUani saltim
sic cct\erent et in rastrum scse rcciperent. At
Poloni pila vcl sagiUas qu:e uncli(lue \"o]itabant
quasi Ili\"em \"e] guttas p]uvia} computabant.
IlJi ,-ero C:CS31' primum Polonomm auoaciam
romproLa\"it, quia suos incle cu..nctos non in-
columcs re\'oca\"it. Nunc aułem pall]isper c:c-
sal'cm spatial'i pel' sih-as Poloni:c pcrmittamus,
t10nec t1mconcm Ilamllli\"(unum ue Pomorania
5
f O
Pr'J.l'dJ. I, wieru idclilaLanh lak poprawll Perl:.; rfkopilma majq illcilaLar.t. - :> superandi.
l!Uperallls 11. _ :s !!cllllctllu redllcllls S. - 6 amquc caslrum.... Ispcxit, quod. opuBJr7.a
w lem miejscu li, i daje niiej. - 7 ZL' neum' Zbigueumquc cesar H. - 8 respcxih quod castrum
H)tom sic armatum sic muuitum ai'pcxit dodaje u' lem mil'jscu /I. - inquih ZLignee powtar;.a
II_ _ 9 fralrem' lumu doduje /I. - li situque, sinuqllc- Z i S. - 15 polouia, polouiam S i 11.
L L . Z " 1 . ' Z . GI- . \ . - /l 'Ił vel e\i-
l G I'ompro aro. compro ara . - <:; ClUi' CIS . /I. - .,) SCI \I'eh mema . - .
peatJS\ niema 1/. _ Pr;.edt.. II, wieru 2 el in . . .. reciperenh niema /I. - :; qu:c niema 11.
. d . I ' ' ci oca\ .it incolumes H,
_ 6 !lUO!! m c cundos non mco umcs revocavlt. runrtos su os In c Ilon re\
_ B Eotczta\us parat LelIum, I1Ull. DaTłdtliie; niema Z. S iii. - !ł commendavih demanda-
\iŁ II. _ 5 ach niema S. - G ad. niema S.
G A L L A K fi O N I K l X I Fj G A m.
i67
unus Bolezlavo fugiens ob\"ia\"it, qui cuneta
qU:E contigerant enarra\"it. Tune \"ero Bolc-
zla\"us non sieut lepus fonnidolosus m"armit,
sea suos sieut miles animosus ammonuit:
O fOl'lisslmi mililes, inquicns, in mullis 7nectlm
bellis et expedit-ionibus fatigati, f/une quoquc mc-
cum estote p"o libertate Polonire t'eł mori vel t'i-
vere prrepamti. Ego quidem iam cum tam pan'a
manu prCElium libellS contra cresarem inirem,
si scirem pl'O certo, qllod etiam ibi me mOrtente,
5. Obsidio Glogovire. discrimen paJrire dif/inirem. Sed qllonia1n ad
C sar autem iter f:.ciens, non sursum si\"c flnUm de flOstris restant de hostiblls pllls quam
deorsum \"ada tcmptando declina\"it, sed iuxta cenlum, hic est honestius resistendum, quam il-
ei\"itatem Glogow, cum impetu per locum in- lue cum pm[( is eundo p"'resll1nptuose 7nof-ielldIl11l;
I
t5 restimabilem, nullo iLi transitum pr:Esciente, hic enim f/obis resistentiblls, eisque lransitum
nullofJue ibi resistentc, cum aensis a pniniLus prohibentibus sa/is pro t'ictof-ia replltllbi/ur. H.ee
et armati:; , non pra-"parati ci,"ibus, trans\"3lla- dixit, et rinIlum super quem sbLat arLoribus
vit I), per ill um locum, nunquam castcllanis c:Esis obsłrucrc co:pit.
dubitantibus, nec sperantibus dubitandum.
20 El'at enim sancti Barłholom:ci apostoli dies
festus lZ ), quando c sar flu\"ium transiebat, ct
tune totus ci\"itatis populus lli\"inum officium
audicbat. UmIe constat, quia securus et sine
perieulo pcrłransi, ił., pr:cdamque multam et
5 homincs et etiam tcntoria cirea oppidull1 ac-
quisi\"it. Eorum quoque plurimi, qui c3strum
defendere vcnerant J et extra castrum in ł(,I -
toriis rcsidebant, a (':esare C3!:trum sUnł in-
tra re prohiLiti. qui dam iLi suLito I'ctcnti, qui-
:50 dam vero fU1;a sub, enicntc liberati. Quorum
,.ictoriam oLtillerent, aut saltim cum iLi deti-
ncndo exercitum vel 3uxilium e pectarent. Ibi
I
,'ero Bolezla\"us, non longc remotus a Glo-
gow, cum exercitu parm st3L:tt, ncque mi-
5 fum, quia suos cliutissime faliga\"crat. Ibi ru-
mores e1 legationes auaiebat, iLi su um exel'-
citum exspcctabat, ind C exploratores hue il-
lucqnc tr'ansmiUebal, indc camcrarios pro
suis et pro Ruthenis et Pannonieis delegaLat.
10
U09.
.
G, lnduc-ire Glogoviensium.
Interim H'ro C:ESd.r a Glogo\"iensiLus ob si-
des tali conditione 1mb iureiul':mco reeepit,
quotl si pacem \"el aliquam pactionem iufra
spatium quinqllc dierulll missa legationc ci,"cs
ellicercnt, redait.a rcsponsione \'el pace com-
po sita vel prohibita ciH's lam en SllOS oDsllIes
rehaberent. Et hoc utique per ingenium łhcłum
fuit. Ob hoc utiqlle c:esar obsides cum illra-
mcnto recepit, quia pel' eos ei\"itatem lice t
cum periurio consequi sc J"{'put ł\.it. Ob hoc
Prud.. I, wieru .ł. neque. nec S, - 5 faliga"erah fatigarct Z i S; faligarll H, - 11 Obsidio
Glogo,.i;:e, (lod. Band/kie; rf!kopi$ma nie mnjq. - U imestimabilem, inestiabilc S, - 15 transi-
tum, facientc ,'el dod. II. _ 8 cesarc, in dod. II. - !) retcnti. detcnti H. - :>0 fuga, fugam
H. - 8ub,.eniCI.te' subvenienti S. _ Pned.. II, wieru 8 pra>parath preparalc S. - cum. ,;ie-
ma II. - 20 Inducim Glogo\"icnsium, dod. Brmdtkie; rrkof. nie rlInjq. - 2 t.,li, cum dud. /I.
- recepih accepit 11. - 5 ,"eh cum dod. 1/.
I) Kozma Chron. III, 27. !1) 24 sierpnia 1109.
468
G.\LLA KRONIKI XIĘGA III.
uw. etiam Glogo\'ienses illos obsiucs posucrunt,
quia loea ci\'itatis interim \'clustalc cOllsumpta
munierunt.
7. lllduciw f'll1l1pulllur.
At Holezla\'us audita legatione ae aatis oL-
sidibus inuignatus. cruccm ci\'ibus, si propter
ipsos cash.um reut.liderint, est minatus, aa-
iciens, essc melius et honestius et ci\"es ci
obsiclcs g.ladio pro palI.ja ffiOl'ituros, lIuam
facta deditionc \'itam iuhoncslam rcdimcntes l
alienis gentiLus sen-itllros. Recepta respon-
sione, ci\'es Bolezlanun pacem sic ficri noJlc
refcrunt, oLsit.lesquc suos, sicut iuraHrant,
requirunt. \u h c c:r ar I'espondil: Obb itlcs
quidem si milli caslrlllll "etlJidcrilis. lłOn telU'bo.
sl'd si l'ebel/es (lle,.itis. el l'OS et obsides ill!1"1a-
bo. Contra castcllani: Tu quidem in obsidiLus
el pel'illrillln potl'ris el llOmicidillln perpdJ"aJ'c.
scd per ipsos 'luod requiris SC;l/.S le 1I111111lcIIUS
irnpelrare,
8. OjJpll[}7Wlio ca t,.; Gl0!Jol';ellsis.
res di"idllnt, propugnacula ffiuniunt. instru-
menta parallt, lapides et aquam super pOl'Las
et tmrcs comport.ant. Tunc imperator, ci\'ium
animos pielate filiorum et amicorum cxisli-
mans posse f1ccti, pr:rccpit noLiliol'cs ex ob- 5
sidiLus ipsius civitatis et filium comitis super
machinas roJli ari, sic reputans , sibi sme
sailguine ci, itatem aperiri. At casteJlani non
plus fiJiis ,"cI propinquis quam l10hcmis \'el
Alcmannis parcebant , seu cos aLsccderc a to
mUl'o lapidibus et annis cocrcebant. \"idcns
autem imperator, quod tali nunquam ingcllio
ci,-ilalcm superaret, ne unf{u:uu a proposilo
ci\'ium animos rc\'ocaret, ,iribus ct armis ob-
lincl'c uititur, quod ingellio ucncgalur. I ilur t;;
undi( ue castrulIl appct;tur. et ulrimque da-
mor ingens attollitur. Thcutonici castl'lllłl jm-
pctunt, PoluIIi se ddendunt, undiquc tor-
11)( nl:1 moles emlUlInt, Lalistre cn'pant, iacula
SJgitt.:c pel' aera \"Olaut . dipci l'crłorantur. 20
loric e pcnctrautllr, galc33 con'1l1assantur.
If)ol'łlli COrl'UlIllt, mlncrati ccllunt, corum lo-
co sani succcdunt. Theutonici- Lalislas inlor-
His didis, cresal' insll'lJlllellla ficri, arma qlll'Lant; Polon i torlJlenl 1 CUIlI balistis; Thcu-
capi, legiones di, idi, ci \"itatcm ,-allm'i, signi- - tonil'i sagittas; Poloni iacula cum sagillis; 25
feros tubis cancrc p,'recepit, et lII'bem' lIndi- Th utonici fundas cum lapidiblls rotabaut;
que fcrro, f1amma, machin:s e pllglłare cu:- \ Poloni ł:'pides molares cum Sllt.lił)U PI':e:lCU-
pit. Econtra ci\'cs se ipsos per portas ct IlIr- tis l); Thculollici trabibus protccl1 murum
Pued;, I. wiers;, 1 ctidm, niemall.-51r1\Iuci.crllmpuutllrt do,l. Band/kie; rrkop. nie mają.
_ 7 propten per 11. - 9 esseł es£et II. - 1 rc!'pousionc, rcvcrsionc II. - 18 castellani,
e3stellunl Z i S, - O per' niem" Z i 1/: w S. tąi r f.q na br.eyu (lupiJaM. - ;) Oppugna-
tin.. ., GIOi;O\iclIsis, (tu,l_ BU1id/l.ie; rękop. nie liiI/ją. - 28 Econtra. coutra Z. - .se. si S.-
l'ne(b. II. wiers. 5 pUSSCI niema II, - obsidibus, oppillibus S. - 6 et, niemIl Z. S i lI. -
11 et, vel II. - f fi ulrimlju"" intcr utros'1"c II. - 17 Tbculollici I Tbetonici Z i S. - 19 ia-
('ula, tela et 11. - 21 p(uctrautun pcrp nctrautur II. _ couquass311turł '1uassantur S. - 28
IraLiLus, tractiLus Z i S.
I) SalI. Cało 5G.
G A L L AKR O N I K I X I Ę G A IlI.
469
subire temptabant ; Poloni ,'ero igncm COID-
burentcm aquamque ferventem iUis pro balnco
tcmperabant; Thcutonici arietes ferrcos tur-
ribus suLducebant; Poloni ,-ero rotas caliLe
:s steUatas ućsuperius ewlvcbant; Theutonici
scalis ereclis superius aSl'enucbant, Poloni
cum uncls afTI\.os fcrrcis cos in aera suspell-
dcbant.
10
9. ł ulllera et cad(wera Wemul1ni p"O {ribulo
au{erunt.
lnll'rea Bolezlanls die nocleque non cessa-
bat , scd quoscunquc dc casb'is e cuntes pro
ł5,'ictualiLus agitabat, frequentcr ctiam ipsius
castm c sal'is terrilaLat, modo huc modo iUuc
pl':rdaloriLus vel combustoribus insiaiando
cursitabat. TiJliLus ergo modis t':esar multis-
que dicbus civilatcm nitebałur c lperc, nec
o alitu] quam carnem humaniJm suorum cottidie
rccenlem lucrabatlll'. CoUidie namque ,"iri no-
biles ibi p rimebantur, qui \"isccl'iLus cxtractis,
salr \"el aromałiblls condili in Ba\"ariam ab
impcratore n 1 in Sa oniam porłal1lli, pru tri-
5 bUlo Poloni;c curribus onuslis sCł"aLantur.
10. Terror panicus Allemanorum de capite et U09.
cauda lacessitorum.
Cumque vidisset ccesar, quia nec armis nec
minis ncc muneribus nec promissis cives fle-
ctere, neo diutius ibi stand o quiaquam pro fi-
cere potuisset, inito consilio contra "T ratisla-
viensem urbem cash'a mo,"it, ubi quoque \'ires
Bolezla\"i et ingcnium recognovit. Nam quo-
cumque cresar se vertcbat, \"el ubicunque ca-
stra vel stationes faciebat, Bolezlavus quoque.
quamquam posterius, incedebat , semperque
vicinus st.ationi cresaris persistebat. Cumque
cresar iter facicns sua castra dimovebat J Bole-
zlavus quoque comes itineris existebat, et si
quisquam de ordinibus c ibat, redcundi statim
memOl'iam amiUebat, et si quamquam plures J
victualia \"el pabulum equorum qurerentes,
fl'cti ml;llituaine, longius a castris procede-
ballt, intel' eos et e'\:ercitum Bolezlams se
statim opponebat, et sic prreaam cupientes
ipsi qlloque Bolezlavi l'r aa fiebant. Unde
tantum ac talem exercitum aa tantum pa' orem
retJegerat, qllod etiam ipsos Bohemos, natu-
ralitel' raptores, vel sua mantJucare vel ieiuna-
rc cocgerat. Xullus cnim exirc de castris au-
Pr e(l&. I, wiers;s l slIbire temptabant. subr('ptabant S. __ ilIi.n ipsis II, - 4 calibe. caliibe-
rctas H_ - 5 dcslIperills, niema II. - t l ,"ul nera . . " aaferunh dodaje Bandtkie; rrlropisma
nie moją. - ł:> noctl'qlle, noclu'lue Z i S. - U quoscumque, qnque S i/l. - O cottidie,
niema 11. - 3 llavariam ab impel'atore, lloiniam ad imperatorem H, - '!.ł '"el iot niema S i H.
- !5 roloni:c. Polouis S i II. - Pr:sed:ł. II, wiersz Terror. . . . lllccssitorum, dodaje Bandt-
kie; "f/.opisma nie moją. - S nec armin non a. H. _ 5 proficerc I ibi perficere pou'tartoa H. -
"; ubił ibi II, - ł p('rsistcbah prcsistcbat 11. _ 15 quisquam, quiscumque S. - exibah exiebat S
i H. - 17 pabulum\ babulum S. _ 20 cupicntesl capientes ",:al S, ole ta sama lub spolcJ.esna
rę1..a dl/pi,ala nq bney" cUI}irntes. _ t ficbant. faci('ballL Z i S mylnie. - ac' et H. -
24 sua, Lo dodal tu S, ale kropkami u góry od..nac4yl; Band/Ide c:łyta bona - :s audebah
audicbat Z i S.
,no
G A L L AKR o N I K I X I fJ G A lU.
ł l. Canlilena tllemanor/lm in laude,n BolezJavi.
Bolezlave. Bolezlave. dux glorios-issime.
Tu de{endis lerram luam quam studiosissime.
7'u non dormis . me permillis nos dormire paulu/um.
Ne-e per diem. nec per noctem. nec per diluculum.
Et cum nos te putaremus de terra p,"opellere.
Tu nos tenes ila quasi ConclllSOS in carrere.
Talis pr-inceps debet regnllln at1ue termm re!Jl'1'e.
Qui cum paucis tot et tantos ita sÓt corri!Jere.
Quid, si {or"te SlIOS omnes simru collgregaverit.
l\'unquam eersar ,ihi bella resistere potel'iI.
Talem virum condeceret re!Jnum et imperium;
t.!ui cum paucis sic domabat tot catervas hostium;
Et cum 1ło-ndum recrealus sit de Pomorania,
Sic per eum {atigatllr nostra contumac-ia;
Et cum iUi cum triumpko sit eundum obviam.
Nos e contra eogitamus e.xpu!jnare palnam.
[pse quidem cum paganis bella gerit lidia.
Sed nos conlm ch,.istianos gel'imus illicila.
L'nde DeU$ est cum eo (aciens t'icloriam.
Xóbis vero iusle reddit illatam il/iuriam.
łl09. debat. nullus armiger herbam colligere, nul-
lus etiam ad \"entrcm purgandum ire ultra con-
stitutas custodum acies pr:esumebat. Dic no-
ctcque Bolezlams timebatur, :,b omnibus in
memoria habebatur. Bol-ezlavWl non dOJ'miens
\"ocabatur. Si silvula, si fruteclum crat, Cave
tibi, ibi lalitat! clamabatur. :\on e.rat locus ubi
non putaretur Bolezla\"us. Taliter eos assiduc
fatigabat, quandoque de capite, quandocfue
de cauda sicut lupus a1iquos rapicbat J quan-
doque \"ero a lateribus insistcbat. Sicque mi-
lites m'mati cottidic procedebant . et assidue
llolezla\"um quasi prrescntcm exspectabant.
In nocie quoque cuncti loricati dormiebant,
\"el in stationibus rcsistcbant, alii vj jlias fa- 5
cicbant, alii caslrum noctc continua circuibant,
alii: Wgi/ate. cavl'te, clIslotlite ! clamabant J "Iii
cantilenas de Bolczla\"i probitate decantabant
hoc modo:
10
15
o
!5
:50
Prt.edt.. I, wieru ire, niema H. - 3 nocteque. lIocluquc Z i S. - 5 non' cnim S. - 6
enh niema H. _ 10 qu:mdoquc, aliqlJando II. - Praed:i. II, wieru 6 caslrum' caslra H. -
1 cavete, niema II. - 8 decantabanh canl.abant II. - 9 modo' etc. dodaje II. - i! Canlilena . . . .
Bolezlavi, dodaje Band/kie; rękopisma nie moją. - 16 nec per diluculum. neque p. d. II. - 11
pularemus, putcmus II. _ !1 Quid, Qui H. - 28 Non Nec II. _ 32 iIIalam' inldam Z i S.
tALtA "-RONIKI XIĘCA III.
471
ł 2. Imperator pacem implorare coaetus. ire \"elle, legatos de pace Bolezlavo misit, et łł09.
Quidam \"ero ,iri noLilcs et discrcti h:ec pecuniam, non tantum nec tam superbe sicut
audicntcs, mirabantur illtcr se referentes: Ni- prius qU:Bsierat, in h c verba :
si Deus hUllC hominem adiuva1'et, nunquam tan-
t; tam de pagan-is vict07'iam ei daret, negue nobis ł 3. Epistola cresaris ad regem Polonicum.
ita vi1-ililer contra staret. Et ni Deus cum ita Cresar Bol.e:Javo duci Poumire grat-iarn et sa-
potenlialiler exalla1.et, nunquam cum nosler po- lutem. Tua promtate comperta , meorom princi-
pullIs sic lalldaret. Sed Deus sccrcto forsan pwn con5iliis acquiesco, et JOO marcas recipiens,
consilio hiCC :J ebat, qui laudes ciCsaris ad hinc pacifice remeabo. Hoc miki satu tufficil ad
ł O Bolezla\ um transferebat , vox enim populi Iwnorem, si pacem s-imul habuerimus et amo-
scmpcr sole t voci dominicro convenirc. U num rem; sin aulem hoc lim non placuerit approbare,
constat , Dei mluntati populum ranfantem obe- in selle cito Cracot'iensi me poleru e.xspeelare.
dire. Cresari \"ero cantiłella popułi tlispłicebat,
camque c:mtari srepissirne prohibcbaf, sed co 1l. Reseriptwn ad cresarem.
t5 m3gis ad tant.am procacitatem populum per- Ad h:ec dux sepfentrionalis remandavit ere-
mo\"ebat. C:Bsar \"ero exrmpłis et operibus re- sari: Bolezlavus du.x Poknorum pacem quidem
cognosccns, quia frustra laborando populum vult, sed no-n in spe denarioru1ll. Veslrre quidem
anIigebat, ncc cli\"inm \-oluntati resistere \"ale- eresarem poteslalis i,'e cons-islit vel redire, sed
Lat, aliud secrctius cogita\"it, et aliud se fdCtu- apud me tamen pro timore vel condilione nec
20 rum simula\"it. PcrpendeLat utique, quia tan- ullum poleris vilem ohulum invenire. -'lalo t1Iim
fus populus sine pr:Bda diulius \"i'-crc nequi- ad hOlloN'm re!J1lrtm Pol.ortire sa/ra liberiale per-
bat, et quia Bolezla\1ls eos assidue sicut leo dere, quallt sernper paeifice cum infamia relinere.
rugiens circuiLat. Equi moriebantur , \"iri \"igi-
liis, l:łborc, famc cruciabantur, sih conden- .Li CaJsar rediens, ac pro 11.ibulo eaJałlera
5 S:C, p ludes tcnaccs, mUSC:B pungentcs, sa- por/ans.
giU:B acute, rustici mordaccs complcri pro po- Hiis auditis C:Bsar urbem Wratislavienscm
silum non sincLanl Undc sc Cracow simulans I adi\"it, uLi nichil nisi de ,.i\"is mortuos acqui-
Przed,. I. wieru ł Imperator.... COlctuu dod. Bandtkie; r kopi8rna nU moją. - S referentes,
dicentes H. - 9 h:ec, hoc II. - laudes, la udem S. - Ił cantari. cantanłi Z i S. - 15 popu-
lum permovebah populi permovebat Z; populi procommo\'cbat II; populi pro commo\ebat (pro
co commovebat '!) S. - ł 9 et aliud se facturum simul8\"ih et ad sci fctur simulatur H. - !O uti-
que, itaque H, - !I diutius. niema II. - ! eos' niema H. _ !7 sineblnh sinebat S. -
[heli.. II, wieru :> ,.erba. etc. dod, II. - Epistola.... Polonicum. Bo. dod. H. - t O sim uh
niema II. - łI nom niema Z i S. - t 2 placuerit.... exspectare. placuerit, me poteris cicius
ex tare H. - U Rescriptum ad cesarem . niema II. _ 15 Ad h8)c, Ad hoc Boleslaus H. - t 7
vuJt, dudoje Leng'lich i BaJlt!.Ikie; rrkop. nie mają. _ !O ullunll unum quidem H. - vilem,
niema 1/. - 1 regnum Poloni:e, regni Polonie S i II. - sahl libertate, libertatem H. - 5
C:esar redi('ns.... portans' d:Jd. Bandlkie; rrkopuma nie mąjq.
472
.'
CALLA Ktł.ONIKI tĘGA lU.
UM. si\'it. Cumquc tliutius irc se Craco\V sinmlan-
ł.Io, huc illucquc circa fluviuffi circum,'iaret,
et Bolezla\"o sic tcrrorem incuterc eiusqllc
animum rc\"ocare eogitaret, Bolezlams ideo
nichil omnino diffidebat, nec alimI Icgatis
quam superius respondebat. \-idens ergo e:c-
sar diu st:mdo sibi potius dampnum et uede-
cus quam honorem \"CI proficuum imminere,
disposuit pro tributo nichil portans nisi caua-
\"era se reuire. Undc quia prius superbe ma-
gnam pecuniam requisi\"it, ad extremum pau-
ca qurerens, neque denarium 3Cqllisi\"it. Et
quoniam supel'be libertatem antiquam Poloni.e
subigel'e cogita\"it, iustus Judex illuu consilium
fatua,it. et iniuriam in Swathopole consilia-
rium et illam et aliam vindica\'it.
i G. De mm'le SwanloPQlc.
Et quia forte Swatopole ad memOl'iam re-
vocaml1S, operre pretium st, ut aliquid de
,'ita et morte ipsius ad correctionem aliomm
inducamus. 19itur Swathopole _ £lux :\h.lf3' ien-
sis hereditarius Pl'ius e).litit, postea ,'cro du-
catum Bohemi:c r.ori,'oy, suo domino, plenus
amLitione suLplan(a\'it, genere IIuitlem nobi-
lis, natura fcrox, lIIilitia strennUlls, sed mo-
dicre fidei et ingenio ,-ersutus. lIuius cnim
consilio cresar Poloniam inlra\'it ,. qui BolezIa-
wo non semel seu frequenter iurawrat,! qui
se cum Bolezla\"o unum scutum coniunxcrat,
qui virlut.e Bolezla\"i et amilio rc£num 110h('-
micum acquisierat. l\"umquamne Bolczla\"lIs 5
pro Swatopolc Prag:c ponenuo cum rege Ln-
garorum Cohnnmanno I\lor:ł\"iam inll'a\'it, sil\'as
Bohemire regc reucunte penetravit? rtique
fecit! Xec sic indc remeal'et, nisi l1oruwoii
cas(rum Kamcncz I) pro pactione sibi daret. 10
lnsuper {'(iam Bolezlams de l10hemia muIlos
3tl ipsl1m iam fugientes prreoccupalul'Os gra-
tiam, ipSU01 ducem fore sperantcs, et reline-
bat et pasc('Lat, fluia S,-alopok parv:łm tcr-
ram par\"'asque divilias tunc habebat. E conlra t5
S\"atopolc Bolczla,-o iura\"it, quia si dux Bo-
hcmOl'um quocunqllc modo \"CI quocunque
ingenio quandoque licrct, scmpcr Jidus eius
amicus łllHlmqllc sculum utriusquc persiste-
ret, castra de conliuio regni \"eI nolezlam O
reddcret \'('1 om nino desh'ucret. ScJ tlucatum
adeptlIs , nec fidem tcnuit iurata viulando, nec
Dcum tinmit homicidia pc"petranuo, UmIe
Dcu;,o au excmplum aliorum sibi tlignam pro-
factis recoRlpcnsationcm cxhibuit J cum secu- 5
ms, inermis. in mula resiacns in mcdio SUIJ-
rum, ab uno ,iIi - mililc \"enabulo perfo,'atus
.
Pr;;edJ. I, wicru. circumviareh circinnaret 1/. - :; terrorem, timorem II. - eiusque, et eius
/I. - 4. ideo. imo II. - 8 \-eh el li. - t neque, nec S. - ł;; quoniam, quia II. - ł7 et
iniuriam .. ,. \inJica\ih quia cesar cum satis copiosa cOllfusione ad propria rcmeavit II. Temi s/o-
wami kOlic;.y ,it! kronika Gallu w Tł:kopi3mie hejubers/.im, a p'.epi.'ywac dodal lu od siebie:
IlIte Boleslaus co ominatus cst Krzywousty, qui post bellum quod hal.lUit cum lIenrico cesare,
postea cum Bollemis, Pomoranis et Rulhenis mulla heila prospcre gessit , alque sloriosus trium-
pbavit. - 2:; hcrcuitarius. bcreJit:Jrce Z i S. - 2-1 Cori\op Bori\ou Z. - Jomino, Jomillio
Z i S. - Przed . II, wiers. 5 :'\um1luamuc. luf; poprawil PerlI.; Ulul'o non Z i S. - 6 ponen-
do. Band/kie i.le c:r.ylal promovcndo lub pro\ehendo. - 9 Boruwoii. Horiwoij S.
J) Kamenc czyli Kamienicc, twierdza w roku 10!lG przez Hrzetysława. II czeskiego
nad rzek:} Xisf} zvudowana, o miJ od Frankcllsztajnu. Ob. Stcn la S. 7'cr. Sil. I 70 i 85.
G A L L AKR O N I I\. I X I G A Ul.
occuLuit, ncc u1łus sHorum ad eum \"indican-
dum manus at1hibuit I). Talitcr creS3r de Po-
lonia redicns triumphavit, \"idelicet luctum
pro £audio, mortuorum cadavera - pro tributo
memorialit r reportavit. Bolezla\"us vcro dm.
Polollorum parum prresentelJl. sed minus ab-
sentcm procuJ dubio formidavit.
17. De Buhemis,
tO Igihll' post lantum laborem dux scptentrio-
nalis aJiquantulum rccreatus, super Bohemos
equitarc non diu(ius est retal'datus. Cogi(abat
enim et snam iniuriam de Bohemis \"indicare
ct suum amicum Bori\"oy in sede subplantata
H; rcstam'arc. Dum autem iter faciens in medio
sil\"arum cum Bohemis ob\"ian(ibus prO'lio
commisso \"ictoriam obtincrct. iamquc pars
cxercitus in campis Bohcmiro rcsidcret, Rori-
,oy a Rohcmis iam rcccp(us, gratcs nolezla\"o
20 pro (h.le 'anta re(ulit et laborc, et sic impiger
HoJezlanls dupplici de Bohemia cum honorc
.
rc.diit. Sctl 'luid redicns c£erit audiamus. ut
c emplo pl'Obi(al.i tantro fructum aliquem ca-
pramus.
25
1 R De Pomoranis.
Son cnim statim exercitum tanto itincrc fa-
(igatum ire domum permisit, nec ipsl'met in
deliciis \"el in convi,iis asperita(e hicmis irru-
;)0 cntc requic,it, set1 terram Pomoranorum cum
elecłis de cxercitu mili(ibus requisi\"it. Quam-
47;:;
diu ibi stetcrit. \"el fJuanlam pel' ferram inccn- ff09.
dia vel pr:edas fecerit, non est opus per sin-
gula scriptitando demorari, sed summam rei
nobis ad maiOl'a fes(inantibus sufficiat expJa-
nari. lila namque \"ice BolezJanls in Pomora-
nia tria castella cepit, fJuibus combustis et co-
requatis, solummodo prredam et capli\"os c:\,-
cepif. Postea \"ero sine beno Bolczla,-us ali-
quan(ulum repausa\"it, suasque ci\"i(ates int/'-
rim, ubi cresar fucrat, ine pugnabiJi(er pr -
para\"it.
f 9. De Bolmnis et Polonis.
Cum autem Bolezlams civi(atem Glogow
municns ibi cum exercitu resideret, mili(es
Zbignevi cum Bohemis depr:edari per Polo-
niam e,ierunt; qui sla(im Bolezla\"o nesciente,
ipsius loci marchionibus congregatis, sieut
murcs de lalibulis exeuntes, ibidem capti \'el
mortui rcmanserunt, exeeptis paucis , qui
sih"re J latl'Onum amic:c, subsidium petierunt.
20. De (rau.de Bohemorum.
Paulo sllperius memini me di isse, Bohe-
mos in sede supplanta(a Uori,"oy ducem rece-
pisse J ideoque de Bohemia RoJezlamm ita
subito rcdi,;ssc. Scd quia fides Bohemica m-
lubilis est sicut rota, qU3li(er prius Borimy
e pcllt'ndo traditorie deceperunt, tali(cl'quc
cum ilerum dccepturi traditorie receperunł.
Nam brc\"i tempore non solum bonore caruit
Pucdł._ I. wi ru 7 formidnih tak poprawił Pert:;; dubita,"it Z i S. _ l::! retardawn tak po"
prawił Pert%.; rccrealus Z ; S. - 6 Oc Pomoranin ni ma S. _ !9 irruente. irroerit S. -
Pr da. II, wiers:; 2G idcoque ideo S. -. 7 redi, isse, na brł g" dodaje Z ,rt£n;q N'o(ta). -
:50 talitcrquc eum ilerum ". .. rec('perunh sllJwa te opuścił S; lu.l fila je Z, i Chron p,.inc Pul,
u . SI en:.la SS- /, str. 86.
I) Dnia 5 CZ<'fWCł\ 1109. Ob. Xccrol. Podlażic. u DuiliJ...a F01'sclnmg. str. 2::?x i 4:14.
Jllollumellla Pol. Ilill. TOJn. I. 60
47.t
Ć A L L AKR O N I K I X I Ę G A ur.
"'
łłłO. a fratre meaio I) subplantatus, ,crum etiam
acquircndi facultatem amisit, ab imperatore
capti\"atus. Tertium quoque fratrcm h3bebat ,
retate quiJem minorem, probit ,te \"ero non
inferiorem, quem JI.1X Bolezlarus in fide1itate
fratris pcrsistcntell1 in Polonia retinebat, ei-
que calumpniandi maioris fratris honorem et
auxilium impendebat.
2 ł. De beUo et victoria contra Bohemos.
łnde belliger Bolezla\"us, collecta multitu-
dine militari, no\"am ,.iam aperuit in Bohe-
miam, quo potcst Hanibali facto mirabili com-
parari. Nam sicut ille nomam impugnaturus
per monłem Io,-is prill1us \"iam fecit, ita llo-
lezla,.us per locum horribilem, inłemptatull1
p ri 4.S. Bohemiam in\"asurus pcnetra,'it. Ille
montem unum laboriosc transeundo tantam
famam et memoriam acquisi,it, BolezJams
"ero non unum sed plures nubifcros 4uasi
suppinus asccndit. Ille solu111modo ca\"ando
montem, core(luando scopulos laborabat . iste
truncos et saxa '"ol\"endo, montes ascendellllo
arduos, per sil\"as tencbrosas itcr apel'ieuao,
in paluclibus profundis pontes faciendo non
cess..bat. T anto itaque Iabore Bolczlams pro
iustitia llori\"oi et all1icitia tribus diebus et
noctibus iter filcicns, fatigatus, tale quia in
Bohemia fecił. unde scmper erit triumphali
memona recordatus. Postquam tandem 13olc-
z1ams t:mto discriminc Dohemiam est in rcs-
sus, non statim prredam facicns ut Bohcmi ae
Polonia, (Il13si lupus rapiens est regressus ,
immo vexiIhs erectis, tubis canentibus, agmi-
nibus ordinalis, timpanis resonanlibus, pau-
latim per campos Bohemire palentcs bellum
qu:ercns et non im'eniens inceaebat, ner pr:e- 5
dam .nec incemlia prius quam finem bellu fieri
cupiebat. Interim Bohemi per turlll3S aJiquo-
tiens apparcbant, sed stałim Polonis irruenti-
bus cursu perpctue fugiebant. De castellis
(IllOque contiguis multi milites exiebant, <łui tO
Polonis irruentibus reucuntes occasionem sub-
UJ'bia comburenui facicbant. Frater '"erO BOI'i-
,"oi minimus , quem prredi i, pra:das capi,
incenuia fieri, terram clcslrui BolezJa\'o sup-
plicans prohibebat 3), quia rcgnllm acquil'ere t5
sine bello pucrili simplicitatc verLis tradito-
rum sine ,ictoriis se creuebat. Cumquc iam
clic quarto bellum cxspectans BoJezJams ad
pugnam recto tJ'amitc propcl'al'ct, flU\ioque
cwdam, non magno qui dem secl uifficili Iran- 20
silu, propinquaret, ex altel'a parte flll inis
cxcrcitu congrcgato tlux Bohcmorum rcside-
bat, qui Bolezlamlll ibi, nun ausus aJibi,
clilTicultatc loci confisus, transilum prohiLitu-
rus exspcctabat. At HoJczla\"us repertis hosti- 5
bus qllos qu:ercbat, quasi lco ,-isa pr:eda septis
concluBa tomachabatur, quia pugnamli co-
piam non habebat. :Sam siclIt PoJoni modo
sursum modo deorsultl transirc repuk'1bant e1.
altcra partc fluminis, ila Bohcmi contra sta- 30
bant. Erat cnim flu\"ius , Bohcmis qui cum eo
erant mentientibus, paIUl10sus, tallt:e mulli-
Prud;;_ l, wieru ł minorem. Sobieslaum nomine dodano na br;;egu w Z, r kq po£niejnq. -
17 priuse primu!I S. - 2 ICOpUIOSł scapulos S. mylnie. - , arduos. arduas S. - Prłedł, II,
wieru 18 quarto, IIlIto S. - Si menlienliLus, mcientes mają rrkoJlisma.
') Władysława. Kozma (,1mm. III, 30 i dalsze. !£) Sobicsława. 3) Porównaj Kozmy
ChrQ1ł, Dl. 35.
G A L L AKR O N I K I X I G A III.
tudini nuHo resistcntc pericuIosus. Videns
autem Bolczla\'us, (łuod sic agens tempus in
,'acUllm expendcbat, et quod dies sole in oc-
('asum vergentc declinabat, electionern auda-
cire mililaris duci Roh mico proponit. \"ideIi-
cet, aut Bolczlams siLi locum dabit ut tran-
seat, \'el iIIuc transiLit si dux Bohemicus loco
redat, asserens etiam, occupandi causa sc-
dem se Bohcmicam non \"enisse, sed more
10 solito iustitiam fugiti,.orum causamquc mise-
rorum I siclIt quomłam sibi fecerat. defenden-
dam suscepisse. Quaproptcr aut suum fratrem
in sorte hcredilatis pat('rn:e paciflce re\'"oca-
ret, aut iustus iudex ornnium inter eos pr<£-
t5 lio campestr'i "eram iustitiam dcrlararet. Ad
h:ec dux Bohemicus rcspondit: Fratrem qui-
dem mrum librlUJ rl'(';pe,'e. si tllum recepl'1";s.
sum para/us; sed cum eo rl'gnul1ł dividere. 1/isi
c01lsil;0 cresaris, non sum a usus. S; t'ero volun-
20lalem vel (acultatem lwh,,;ssem vob;seunł remi-
71118 cOllfligendi, non t'estram [ieentiam exspecta-
rem, cllm lOIl!Jum /wbuenm IW;uS [irentiarn
tmnsl'lllldi.
'{75
bcllum ubi dirniserat requisi\"it. Cum autem łłłO.
ad Bohemorum stationes pcrycniret, nec aliud
de ipsis quam vestigia rcperiret, com'ocatis
senioribus consilium iniyit, uLi satis quid sa-
lubrius et honestius esse \"idebatur cum ra-
tione diffinivit. Quidam enim de scnioribus
aiebant: Tribus d;ebus salu sufficit per t>irlu-
tem in terra /wslium nos slelisse, nec bellum il-
lis omnibus rengregalis et prresenlibus invenisse.
Iterum alii dicebant: ludicia Dei vera sunt et
hominibus occulta. Bene pJ'ocessimus usque mo-
do, 8ed si diulius immoJ'amllr. in dubio pendel.
quo se verterint isla fata. E confra Bolezlanls
et im"enes seniorum consilia postponebant,
et ire Pragam ut inantea collaudabant. Et \"e-
re vicisset scniorum consilia consililJrn iu\"e-
nile, nisi panis defecisset, qui plus potest
quam possit facerc ius civile. ColIaUtlato yi
itaque consilio Bolezlams redeundi, redeundo
cornburendi dedit licentiarn et pr:edandi. 'pse
'"Cro sernpcr ordinatis cohortiLus incedebat ,
plerumque cum e tremis agminibus pro sub-
sidio subsistebat. Habcbat etiam acies militum
ordinat:łs J qui cornbustlll'iLus et pr:cdatoribus
!5 22. De vastatione terra' Bohem;cre per PoloT/os. :mteircnt, et a Bohemis superYenientibus prre-
Yidcns autrm Bolrzla\"us. quia dll Bohe- \"iderent. Cumque tam prudenter tamque sa-
micus in his rcspollsionibus (Iuas mandaret 1)aciter exercitum duxisset ac rcduxisset, et
nulłam CCI.t:ml rationcm nisi, erba solummo- ad sih-arum introitum sex la feria iam statio-
do nuda dart't, Cft'pusclIlo diei. trmpore re- nem posuisset, ,-igilias crebriores fieri, para-
30 'l"ici castrum mm il, nec ab illius ripa flumi- tiores esse, unamqu3rnque legionem, si tu-
nis ad Labe nllmen descendendo sc rrmovit. multlls forte fieret J in SU:ł stafione persistere
Ibi ,"ero iuxta Labe I1m.ium illum Om'iolum I) prrecepiL Eadem nocte BoJezla\"O post matu-
sine obstaculo pcrtransi\"it, ct festinans ibi linas orationihus persistcllle. forte quidam
Pr tdl. I, wieru ił inter eon lał poprawił Ptrl&; interess8 Z i S. - .:! longam, longa Z i S.
- Prledl. II, wier' ::; reperireh reperh.it Z i S. - ł iQlDlOramUn minoramus Z.
l) CydIiD .
'«76
GALLA KRONIKI XlęGA lU.
litO. horror uni\"crsam stalioncm occupa,it, et cla-
morem subitaneum pCI' tolum c\.crcitum exci-
tavit. Tum qu:cque prO\-incia quam cohol's
armata, sicut constitululll fuerat, in sua. sta-
tione perslilit , suum locum defensura; acies
vero curialis curialiler aflł1ata circa Bolezla, um
aSlitit, iLi ,ictura vel iLidem mo..ilura. .\t llo-
lezla, us, auuito clamorc populi , statim iu\"e-
num multiludine circumslantium coronatus,
ascendit in locum locuturus aliquantulum al-
tiorem, iLique sua loculiollc probis auxit au-
uaciam, limidis horrorem ademit paritcr et
timorclll sic exorsus:
2:). De audada Eole:Jat'i et providelIlia.
O illt'entus inc/ita moribus et .natura. mecum
semper N'udita bello, mecum assueta labore . se-
cur; sus/ine/e. pariter e.rspectate lret; diem '10-
diernurn. qui nos triU1np'wli c.Q1'onabit 'wllore.
Hactell/tS Bollem; sielIt monstra mw'illa vel sil-
va/iea de gregibl/s nostris ali'lll;d rapuisse et cum.
eo per silms aU{lIgissp, Polonis insu/tabant et pro
militia reputaban/. ros 1'["'0 iam die sl'ptimo
termm eorum circuistis, viUas et suburbia com-
buss-istis. eOl'um dueem et e.xenitum cOII!Jrega-
tum vidistis, bel/um qucrsistis nec irwenire po-
tuistis. Quippc autem Jwdie. Bollemi s; bellll1n
non commiserillt. aut si crlmmiserin(, hodie Dco
iuvante PoloIIi suas illillrias vindicabunt. Et cum
prl£lium inieritis, memores estote prcrdarum.
captivorU1n, illcendiorllm. me1llores cstote puel-
larum raptLtrum. u:rormn et matronarum . mc-
,
mOl'e& estote quotiens vos il'1'itaverunt. 1nemorcs
estote quotiens ipsi {ugientes vos inscque-ntes {a-
tigavC1'll1lt. Ergo sustinetc mod;cIl1l&, {mtres et
milites glor;osi. estote {ortes in bello. iuvenes
mei llEtabundi. llodierlla dies vobis con{C1'el quod 5
sempC1' optastis, /lOdie-rna dies dolorem de/ebit
quem tanto tell/pore comportastis. lam aurora
parci, cito dies illa gloriosa eJ:ardebit, qum
ttaditionem et infidelitatem Boltemorum revela-
bit. et pl"a sumptionem et supC1'biam eol'WU COII- to
cukabit , et qucc nostras et parentum illiurias
t'indicabit; dies inquam. dies illa. dies sempel'
in Polonia recolenda. dics iłla. dies ma!Jna et
amara semper Bohemis et lturrenda. dies illa,
dies Polonis gloriosa. dies iUa. dies Dohemis t5
odiosa; dies inquant ol1I1,ium tripudio icrtabullda,
fJua {rontes Bo!lemol'um /wmo tCIII'S indil/abit,
ill gua Deus omnipotens cornu ltumilitiIlis noslrre
datem suce lIIagnitudinis e.raltabit. Bac Ol'a-
tione compIeta . mi:.sa gencralis pcr oroncm 20
stalionem cclebl'atur J sel'mo divinus suis pa-
I'ochianis ab cpiscopis prrodicalur, populus
ulli\"crsus sacrosancta commlJnionc confirma-
tur. Quibus rite pcractis, cum ordinalis agmi.
niLus moro solito uc stalionibus c'\icrunt, ct i5
sic paula li m au sil\"arum introitum pel'ven,'-
runt. Cum autellI au sih-as tanta UlultiluJo
pcrvcnissct, neque loei notiliam nequc \"ire
\"estigiul11 habuissct, unus'Iuisquc ibi ,.iam
per (lcvia faeiebat, et sic signa ,-el oroincm 30
retillerc iam nequiebat. OLstrusam cnim ,.iam
<Jua ,'enerant eL oml1cs alias auoicLallt, et illl'O
Pr:ł.,d:ł. I:, wier... t horron in dod. Z i S. - 3 qua:qUeł quoque Z i S. - ł sua' visa Z i S.
_ 6 eurialiten euriales Z i S. - t!S providentia, prudencia S. - t 6 iuvenlus. dod. Bandtliie;
rfkopiJTtla nie mują. - !8 hodiu ma dwa razy S. - Pr.ed:._ II, wieru t von niema S. -
8 exardebib exarebit Z i S. - t 7 bumo tenus' bum o remis Z i S. mylnie. - t8 in' niema S.
- HI su:e, sua S, - Uae. A hae S. - 31 iam' tam S,
G A L L A K fi O N I K I X I Ę G \ Ul.
471
per \"iam aliam, non capacem tantre multit.u- enses exerunt, clipei paucos de Bohemis ac- UfO.
dinis. rcdiebant. Dux ,'ero Rolczla,"Us retro cedcntcs ibi clepunt J loricre pondus non sub-
de latcre dextro cum acie curiali suLsistebat, sidium iłlis rcddunt, galere honorem ibi ca-
totum(lue suum exercitum sicut pastor cgre- pitibus non salutcm acquirunt. ILi ferro fcr-
gius prremittebat. _Comcs qlJoque ScarLimirus rum acuitur, ibi milcs audax cognoscitur, ibi
ex alłcro latcre in sih-a tcnui Dolezla\"o latita- ,-irt-us \"irtute \"incitur. Corpora strata iacent,
bat, ibique llohcmos, si forte sequerentur, sudorc ,'ultus et peetora mad en t , sanguine
in insidiis exspectabat. Gncznensis cnim acies ri,i manant, iu\"enes Poloni clamant: Sic est
patrono Poloniro dcuicata, cum quibusdam virtlls appmballda viris J sic farna quredmn. non
10 palatinis aliis(lu(' militiLus :mimosis in plani- prredum rur/im rapiendo sill'amque petendo ra-
tic 4uadam parva uominum subistcntem ex- pidorum more [upol'um. Ibi fulgens loricatorum
spectabat , qu:c 1,I:milies sil\"as maiores a mi- acics Bohemorum ct Tbeutonicorum, qure
nori silva prrestantc di\"idebat. Cumque Bole- prima fuit, prima corruit, grnata pondere,
zlams ex oLliquo suum eAercitum pcr siham non adiuta. Adhuc tamcn dm: Dohemorum
15 tenuem scquerctur, ,-illens suos et a suis ,i- ,ice secunda, tertia, iam flore militire prostrata
sus, hostes rcputa\"it suos, a suis etiam ho- iacente, suum dampnum caten.as retorquens
stis similitcr restimalus, sed propius in\"iccm ,indicarc nitcbatur, sempcrque suorum con-
aeceucntcs ct aflna subtilius contemplantes, gel'ies corruentium augebatur. Scarbimirus
signa Pulonica cogno\"crunt, et sic a prene quoque cum acie palatina, sih-a di, idente ,
!O Ctl.'pto scclere det'ierunt. Intcl'im Bohemi cum aliis Bohemorum agminibus dimicabat.
quasi iam cerli dc ,-ictoria. non ordinati ut ita quod Bolezlams de ScarLimiro \"CI Scar-
prius eathervatim, sCll unus antc ali um , pro- Limirus d Bolezla\"o penitus ubi staret ,-cI si
perab:mt, quia Polonos in sil\"a iam rcccptos, pra:lium agcrct ignorabat. Ex utra parte Iars
ad prtl.'lium ilTemcabilcs, inordinatos, lat i- suas \"ires exercet, fortuna ludit, rota Bohc-
!5 tantes, uispcrsos, sc capel"C sicut tcpm'es re- morum eycrsatur, a Parcis fila Bohemorum
putabant. At belligcr llolezlanłs, yisis hosti- sccantur, Cerbcrns ora ,'or:mtia laxat, porti-
bus iam \"icinis, eAc1ama,'it: lllt'enes, feriendi tor Achcronti na, igando laborat, Proserpina
lIostrum sit initiuJn. nos/er qllOqU fillis! Hoc ridet, FUI'ioe \"iperin:łs illis "csles explicant.
dieto, statim \"Cnabulo primum in acic de Eumcniues balnea sulfurea parant. Pluto iubct
so de\trario suppina,it, ct cum co siwul Oirsek Cidopcs dignas fabricare coronas militibus
pinl'cma potum alteri mortil nrm propina,it I). merito, cncralldis, dentibus anguinis linguis
Tum \"ero iu\"cntus Polonica ccrl ,lim irruun , nec non draconinis. Guid mullis moramur?
lanccis prius hellurn infl'l'unt. quibus cxpletis \"idcntes Bohemi suam causam di,-ino iudicio
Pr:eed.. l, wieru. 1 t subsistcntenn subsistantem S. - ! t uh nIema Z i S. - ł lałitantes. nie-
ma S. - Tum, Cum S. - PrJ5ed.. II, wier&$ 6 sccantun oceantur Z i S. - 8 \'"iperi-
nas. cuperinas S.
I) Kozma Ckran. III. 36.
118
GALLA KRONIKI XIĘGA III.
mo. non placere, et Polonorum audaciam cum iu-
slitia prrevalcre J suorum ibi mcliorum acie
prosirata catervatim, divisi rugam arripiunt.
nec eos fugere Poloni statim percipiunt, sed
rugam simulare credunt. Com'allis cnim me-
di:, tlu dam et silva Bohernos adiuvabat, qure
rugam eorum vel insidias ocrullabat. (deo dux
Polonorum Bolezlavus miłites impctuosos prro-
sumptuost" persequi prohibebat, quia caute-
lam Bohemorum et insidias duLitaLal. Corn-
perta tandem Poloni vera fuga Bohemorum ,
insequentes statim, laxant suorum habenas
cquorum. Ergo potiti Poloni \-ictoria tl'ium-
phali, rcdeundi Poloniam iter inceptum diffc-
runt, su os sauciatos in Bohemia redeuntes
5ccum fermIt, scptcm tribus adiectis dcnariulll
profectionis numerum imple\'erunt. Ad hoc
enim dctrimentum et dedccus Lełłica gens
llohemorum traditorum factionibus est rcda-
cta, quo d prene mihlibus proLis et noLiliori-
bus, Polonorum conculcata sub pedibus, est
e'tacta, 'bi quoque cum Bohcmis Zbiglleus
iuterfuit, cui fugisse similitcr łłllam ibi stetisse
plus profuit. Poloni ,'ero de Bohemia cum in- 2:;. De conco,.dia Zbigllei {a/sa cum Bole Javo.
gcnti tripudio remc:mtes, omnipotcnli Dł'O lIostiLus itaque Bolczlanls, sieut dictull1 5
gratcs repemlunt roternalcs, et Bolczlavo tri- I est, rcfrcnatis, ducem Bohemicum coC'gil fJ'a-
UIJJphanti laudes rcfcrullt triumphalcs. trem UlIOInlUm, (Iuem supra diximus, in he-
reditatis sortcm recipere, fluibusdam civilali-
bus 1) sibi tlalis. Quo facto ZLigneus Bolczla-
d . 50
\'0 suo fr:łtl'i Icgationem misit, miscricor Iler
fupplicanłlo, qualinus aliquam parliculam hc-
,
.
2 t.. De vaslatione terrre Prusire per Pull)fios.
Iłem impiger Dolezla\'us hiemali ternporc
non quasi desidiosus in otio re(luievil, scd
Prussiam terram aquiloni contiguam, gelu
constrietam introivit, cum ctiam nomani p in-
cipl's in barbaris nationibus debellantcs, in
pr:pparalis munilionibus hiemarent, nequc lola
hieme mililarcnt. lIłue enim introicns, glacie
I"cuum et paludum pro ponle ulC'balur, quia
nulłus aditus aliu in ilIam patriam nisi lacu-
bus pt paludibus imcnitur. Qui cum Jaclls et
paludes pf'rlransisscl et in terram habilabilcm
per\'cnissel.. non in uno loco resedit, non ca- 10
sicIla , non ci\"itales, quia ibi nulla, siLi obsc-
dit, quippc silu loci et naturalis posilio rcgio-
nis per insulas lacubus et paludibus est ITILI-
nita , et per sortes herecJil:wias ruricolis et ha-
bitaloribus cJispartila. 'gilur bcłłigcr Bolczla- t5
\"lIS per illam barbaram nationem passim di-
SCUl'rcns, prrodam immensam eepil, \.iros et
mulierC's, pueros et puełłas, SCI'\"OS et ancil-
las innumcraLiles eapli\'a\'il, redillcia \"illasqlle
muHas conrfl'ma\iL, cum cluibus omnibus in O
Poloniam sine pro.lio remea\-il, qnod pJ'{J'lillm
tum im'cuirc plus bis omnibus exopla\'il.
5
Pr.ed.. I, wier.. 4. percipiunh precipiunt S, - ł6 septem triLus, superioriLus Z i S. - t7
profectionis, perfectionis Z i S. - 20 noLilioribus, nobilibus S. - Pr.ed.. II, wier"" 7 alius,
iIIius S. _ in illam patriam, nullam pat'am S; nullam patam Z. - łacubus, łaci! Z i S. - 13
Iacubuu łacis Z i S, - ł 7 immensam, in mensa m S. - !2 tum, cum S.
J) )'Iia6to Satee z okolic ; ob. Kozmy Chron. lU. 31.
G A L L A K fi O N I K I X I Ę C A łII.
479
reditatis paternro, sicut dm. Bohcmorum suo militer seu arroganter est ingrcssus, nec sicut Uff.
fratci, siLi quoque concedcret ea contlitione, homo longo tam exilio castigatus, tantisque
quou nullatcnus iu ali(luiLus illi coroquaret, laLoribus et miscriis fatigatus, immo sicut do-
seu sieut miles domino sempcr et in omnibus minus eum ense prrecedente, cum sirnphonia
5 obedirct. Xam eum nec per crosarem ncc per musicorum tyrnpanis et cytaris modulantium
Bohcmos nec per Pomoranos se posse yin- prrecinente, non senitururn sed regnalurllm
cerr conlltlebal, sed (IUOU vil'ibus et. armis oL- designabat, non sc sub fratre militaturum sed
tinere Ilon poterat, humilitate saltirn et fra- super fratrem irnperaturum prretendebat. Quoa
terna caril.\te prrosumebat. Yerba quidem S3- quil]am sapientes in partem aliam quam Zbi-
10 tis bona et pacifica \'ideballtur, sed aliud gneus forsan cogita\"crat noverunt, et consi-
pronlptnm in lingua forsa n , ct 3lilllI cl:msum li um Bolezla\"o t le suggesserunt, quod sc
in pedorc teneLatUI'. Seu hrec diccntla suo statim credidissc po:'nituit, semperque se fc-
loco diJferamus, ct llolczIa\ i rcsponsioncm cisse pG:'nitebit, t.alibus \ idelicet verbis mcn-
amli:uuus. Awlita fama fratl'is tam hum ill ima tcm bUIn3nam accendcntes: Hic homo tanlis
15 supplicatiollc, Bu]czla\ liS a periuriis tot tr:1Os- calamilalibus collll-ilm, tam 10llgo e.rilio delru-
actis, aL illiuriis tot iI]atis ab a]icnis gentiLlIs sus, adilu primo cum lania {astu supel"bilE, de
in Poloni:un introtluclis, iglloscentlo SllUlH sillgulis adhue illcerlus illgredilllr; quid {anet in
:mimnm rnitiga\"it., et Zbignc\ um cum \"crbis ("luro, si sibi poleslas aliqua de reglW PololIilE
JlUiusccmodi conditionis in Poloniam l'c,-oca- cOllccdalur'? AlimI quoque maius et periculo-
20 ,'it, ,-itlclicet, si ,oerbis suro Icgationis mens sius asserentes, quod ipsc \-itlelicet Zbigneus
bumili" concordaret, et si sc pro militc non qucmliLct cuiusqllc generis, di\"ite.ll sive pau-
pl'O dom:no rcputal'ct., ncc ullam supcrLiam pel'cm, iam repcl'tum et constitutum h:tberct,
drincrps nec ullum uominium ostcntarct, fra- qui llolczla\um oportuno sibi loco considerato
terna c:u'ilatc qllredam c3stclla siLi dLlI'ct, et vcl cuhello vel alio quolibet ferramento con-
25 si ,'eratu humilitatcm in co ,'cramquc carita- fodcrct, qucm homicidam ipse, si tunc mor-
t.cm prospicerct, semper eum in melius cotti- tis pcriculum evitarct, honoris m3gni culininc
dic promovel'ct; sin, cro contumaciam illam sieut unum de principibus exaltaret. Sea nos
antiquam, in corde discordiam occultaret, magis credimus ab ipsis malis consiliatoribus
mclius csset, aprrtam uiscordiam qllam ite- hoc fuissc marhinatum. quam unquam ab
50 rum noY3Ul sctlit-ioncm in Poloniam rrporta- ipso ZLignco salis hum iii satisquc simplici
ret. At Zbignems stultorum consiliis aequie- talc facinus cogitatum. Ideoque minus miran-
scens, pl'Omis :e suLiectionis ct humilitatis dum, im"cnem retate l1orenlcm, in imperio
minimc reeordatus, au lloJezlamm non hu- consistentem, iracundia Slimulanle, sapientum
Praed . I, wieru :) nu1łatl'nus, null'a Z i S. - 5 eumo enim Z i S. - U caritate' nec pr£'dam
dodllje Z; ma i S. oba te niepot,..ebne wgra 'y, a $ nich tylko drugi pnemaaal. - 6 coUidie,
die coUidie Z i S. - tU apcrlam discordiam o aperle discordia Z i S. - Praed,. n. wieru 3
labOl'iLus et miseriiso miseriis et laboriLus S.
{xO
G A L L.\ KRO N I K I X I Ę G 4. III.
łłłL quoque consilio suggl'rente, quodlibet facinus conservari. LncJe constat 'infi.'mo corpori ali-
perpetrarc, quo lł10rtis periculum e,.jlal'et et ter corporali subsiuio minish'ari, et infirmum
securu!' a cunctis insidiis impernrct. uIlus spiril31i mecJicamine sustcntari. Sed qui Bo-
t3men credat ilhid peccatum in spiritu fuisse lezla, um in hoc, quod tale quiu egerit, accu-
pel-peh'atum sed ex pr:esumptione, non e\. samlIs , in hoc tamen, quod cJigne p(pnitue- 5
deliberatione sed ex occasione propag3tum. I'it et satis humiliaH'rit, collaudamus. YicJimus
Si enim Zbigneus humiliter et sapienter ad- cnim (3lem \"il'l1IU, t3ntuIU principem, lam dc-
\"enirct, sicut homo miscricol'tliam pelilurus ,liciosum im'enem primam karinam!l) ieiunan-
non sicut dominus, quasi vanita(is fascibus tern, assidue cincre et cilicio hum i pl'O\"olu-
regnaturu , nec ipse in uampnulU irrecupe- tum, lac.'imosis suspi.'iis irrigatum, aL hl1ma- tO
rabile eorruissct, nec alios in crimen );uncn- no consortio et colloql1io scp3r3tum, humum
tabiIe ') posuisset. Quid ergo '? AccusalUus pro mensa, hel'Lam pro mantiIi , panem 3crem
ZLigneum et cxcusaruus Bolezlamm? i\equa- pro delicii:;, a(l'l:łm pro nectare rf'pul:mlcm.
quam. Sed minus est peccatum ira prrecipila- Pr:.elel'ca ponlificcs, abLatcs, prcsLilcl'i mis-
tiouis cx occasione data perpetrare, quam il- sis et iciunii cum quisque pro suis \"iribus 15
lud faciendum ipsa delibcl'atione pc>rtracl:u'e. adimabant, et in omni solempnitatc pr:ecipua
Nos ,.ero nee peecato dcliberationis pu niten- vel in ecdesiarum consccr:łlioniLus aliquiJ
tiam cJenegamus, sed in pa'nitcnlia tamen siLi de pu'nilentia canonie:. auctorilatc rela-
personam, :etatem, opportuuilatem perpcn- !..ab:mt. Iusupcr ip e missas collidic pro pec-
damus. Xon cnim convenit post m3lum inrc- catis, p o llc>funclis celcbrari, ps:.ltcl'iaque 20
cuperabilitcr pcrpetralum malum peius CH- canta..i faeieLat, et in pascenJis et ,'esliendis
nire, scd illi qui sanari potcst deeet Inedicum paupcribus rn3gnm c ril:łlis solatium im pen-
diserelionis rncdieaminc suL, enire. Quapro- debat. Et qlJOlI m:lius hiis omnibus ct pr ci-
pler, quia quod factum est, in altcra parte PUUlU in pu.nitentia repulatur , auclorif:1fe do-
non potest in statum pristinum restaurari, minica fratri suo salisfacil'ns, conccssa \"enia 25
oportet partem infirm:un, medicinID capacelłł, concorualur. [nUDł quoqllc Bolczla\"us fru-
in statu dignitati vigilanti stuJio discretionis dum pll'nitcnli:c satis dignum...., quod po-
Praed . I, w;eru .J. in spirilm tul. poprawił Pecb, co :lnaCł!lć ma tyle jak in ira, animi impe-
tu; rrl.op;,ma majq in spe. - G propa atum' peragatUID S. - 8 miscricorlliamt miscricordia Z
i S. - łG ipsa dcliberalionc, ipse dclibcracionij Z i S. - G parlcm, artem S. - 7 ,ibilallli,
tak poprawil Pertl; vigilandi Z; iugulandi S. - Pn.edl.. II, wieru 9 provolulumt pcrvollll llOl S.
- ł aeremt acrum S. - 20 psallcnaquc' psaUariaquc S _ 21 vcsticnllis. vcsccndis Z i S. -
2." reputaturł deputalur mial S, ale poprawii. _ !7 llignum, opus;c:.one słollJo ostcndit lub podobne.
1) Bliżcj o tcj zbrodni nadmicnia Kozma pragski Chron. III. 34. "1adysław czeski
m6wi u niego do swoich doradców: ...\'equa'luam asmmilor duci roloniensi, BQlf'zlao, qui fra-
trem Buum Sbigneu łniI.J fidei Bacramcntis adcocavit dulis, et e?tm tertia die privavit oculis.
Mówi to pod rokiem 1110 w miesi=!<,u lipcll; zdawałohy się wi!:c, że ''f tymto roku Zbi.
gniew b) ł o lcpiony. 2) "'iclki post.
G A L L AKR O N I K I X I G A IIJ.
tcst reputari de tanto principc cunetis p(Cni-
tentibus quasi signum. Kam cum ipse non
ducatum scu rcgnum magnificum gubernal'et,
ac dc diversis et l'hrislianorum et paganorum
5 nationibus hostium uubitaret, semet ipsum
rcgnumque suum servanduffi Jivinre potenti;c
commenua,-it, et iter peregrinationis ad san-
ctUłn Egitlium l) sancturuquc regem Stcpha-
numIl) occasione C'oHoquii, paueissimis hoc
10 rcscicntibus, summa de,-otione consumma,.it.
Omnibus quippe uicblls iHius qlladl'agesim:c
sola contentus panis et aqu:c rcf ctionc ieiu-
naret, nisi lanti 1:lboris occasione discretio
pr:csulum et :ILLatum missis et OI':ltionibus il-
151ud ieiunium caritatis obsequio violaret. Sin-
gulis quo/lue tJiebus ab hospitio tamuiu pedi-
bus quandoqllc nuuis cum episcopis et capel-
lanis inecdebat, donec horas pel'petu:c virgi-
nis dieiquc canonicas scptemque psahllos cum
20lctania pn.nitenliales allimplcLat, _et plcl'um-
que CUfsum psaltcrii post dcfuuctorurn \"igi-
lias adiungpbat. lu pediblls ctiam paupemm
aLlucndis, in elcmosinis facicndis ita devotus
('l sludioSllS per tolam ,"iam iIIius peregrina-
25 tionis -existebat, quod nullus iudigens ab eo
misel'icoruiam qurercns sine misel'icordia re-
ccdebat. Ad quemrumque locum episcopalem
481
vel aLLatiam ,-el pr:epositur:nn dux septentl'io- i III.
nalis ,-eniebat, episcopus ipsius loei ,.cJ ab-
bas vel pl'3'positus et ipse rex l'ngaJ"Orum
'Colummannus 3 ) alifl"otiens oL\"iam nol zła\"O
cum orJinata proccssione proceJeLal. 'psc
autem Bolezlavus llLiquc semper ali qui u per
eecłcsias offcrebat, seu in iBis locis prin-
cipalibus nonnisi aurum et pallia proferebat.
Et sic reJigiosc per fot:lIlJ [ngariam ab epi-
scopis et aLbatiLus cl pr:J'positis rccipiebatur,
ita munificc sibi corporale scr,.itium Clh ipsis
cum summa diligcnfia par:lbatur, ('I ipslJS
ipsc uonabaf, et ipse ab ipsis donabatur, [Li-
quc tum eum minislri rcgis et scrvilium sc-
qucbatur, et ubi Bolczlavus diligcntius ,'el ne-
gli£cntius reciperctur, nolificandum r('gi a
suis familiaribus notabatur. Et quicunque di-
ligenlius eum et honcstius recipere "idebatur,
amicus esse rcgis vcl grcltiam ind c consequi
sine dubia dicebatur, Cum tali devotione spi-
ritali taliquc \"eneratione temporali Bolezłavus
de sua peregrinalione remca\"it, neque tamen
in rcgnum suum redicns ,-i tam pO'llitentis ha-
bitumque pcregl'inationis abncg3vit, seJ ad
scpulcrum usquc beali martiris Adalberti, pa-
scha Domini celebratul'lls, cum eodclH pere- łl13_
Ir.wicL
grinationis proposito perdura,-it. Et sicut cot- ł;),
P, f'd... I, wiers:ł. t I illius quadragesim:c, iUis quadragcsima Chron. Princ. Pol. mylnie. - P,udl.
II, wieru tO pr:eposiLiso prepositibus S. - I talique, de dodal pr.;e:ł. o/1lylk S, uCJ. kropla-
mi o:ł.nac:ł.yl. - 25 p3schu pacha S, mylnie. - 21 proposilo' preposito S,
l) Do Szimcgu na "" grzech, gdzie "-Iauyslaw [ knll w gi('rski, poprzednik Kolo-
mana, założył w roku 1091 opactwo ś. Idziego i takowe poddał pod władzę opata w Saillt-
Gil/es. Feicr Cod. dipl. I. str. 468. 2) Do lliałogrodu (Stuhl- Wei'ssenburg) na Węgrzech,
gdzie .złożone b:yły l'e1ikwic ś. Stcfanu króla, w kościele Panny raryj, przez niego niegdyś
założonym. Hartwik rita 8. .r;ttph. rozu. 21. 3) KolomaIl "sf:Wił ua tron węgierski roku
1093 a ulllal"ł 4 lutego 1114; \V tpn teuy czasie J mianowicie zaś mięuzy 1110. fi. 1114:
rokicm, prz) paula pomicuiona l)iclgrz)"mka Krzywoust<'go.
IlonumenlcJ Pol. IIi". TOIR. /. 6 ł
8
GALLA KRONIKI IĘGA III.
W3. tidie propius ad locum sancti martiris accede- poterit cCt:'ptre narrationis tol.'I01 sertem per-
bat, tan to de\"otius cum lacrirnis et orationi- turbal'e.
bus nudis ped.bus incedebat. Cum autem ad
urbem et scpulrhl"Um sancti mal'liris per,enis-
set, quantas elelllOsinas in pauperibus cro-
gavit! ąuanta pel' ecclesi:uH et in alt:łribus
ornamenta pra'senta,-it! Opus aureum existit
operatiollis :trgumentul11. IIuod fecit Bolczla-
ms rcliquiis sancti martiris in su::e dc\"otionis
et p(enitenlire tesŁ1l1uentum. In iHo narnque
fcrcłro auri purissimi 80 marca' conłinentur,
exceptis perlis ge01misque pretiosis, qu:£ mi-
noris quam aurl1ln pretii Ilon ,identur. In
episcopis ,-ero suis, in principibus, in capcl-
lanis, in mililibus, in muneriLus ita magnifice
et muniłice pascha sanctum illml gluriosissi-
mum ccIeLra\"il, quod singulos maiorum et
p3:ne minormt1 pretiosis \"Cstibus adornavit.
De- canonicis autem beali martiris , de custo-
dibus ecdesi:c \"cI minislris, \"el de civibus
ipsius ci, it:ttis ita liLcraliter ordin3\"it, ąuod
ornnes, nullo pr3:łerrnisso, "cI vcstibus \ et
(''1t1is vcl :tlii!; rnuncribus J unumqucmque pro
qu:tlitate diglliL'łtis et onlinis, honoravit. łJ:tc
iraque peregrinatione tam religios:! de\"otione
compIeta , nOIl ideo łamen est obsessio, facta
pritls t), de cOI,dis nosh.i memoria sic dclcta,
nec debet qui (łuam illud pr:cpostel"Um ordi-
nem rcpul:lre, (Ilwd, si fuerit interserturn,
2G. POII/oralli l1'jjuidel'lml cas[,.iwł .Vukel Pu/ul/is,
Igitur castrum :Xakel, ubi pro-'lium illud 5
fuisse nIdxilllUm superius mrl11ol'alur, et unde
d:tmpnulll sempel' Polonis łaLorqtle continuus
generatur , llołczlavus cuidam Pomorano g -
nere sibi propin'luo, Sualopolc \'ocabulo,
concesserat cum aliis caslt"łłis pluriLus sub 10
tali fidelitalis comlitione rctineł'e, ąuod ntll1-
quam debet'et ci suum sen-itium \"CI caslrlla
causa pro qualibet prohibere; sed postca mlll-
quam iuratam sibi fidclilatem I'etinuit, ncque
\ enicns unquam promissam sef,-itutern cxhi- t5
Luit, nec YCllienliLw, portas c tstellol'lłm :tpr-
ruit, immo, sicut pedillus hostis et traditol',
,iriblls et :u'mis sua scse()ue prohiLlIit. [ndl'
Bolezl:t\"lls dux scplentcionalis ad iracundiam
cOl1ritatus, con\'ocati Ldbtorum cohOl,tibus 20
castt'l1l11 :Xakeł fortissimull1 oLsedit Sl ), suarn \"in-
dicare rontuml'liam mcditallls. ILi'IUC lic feslo
sancti :tlichaelis ad nati\'ilatelJl usque ,10mini-
ram sellens, et in Lellu couh'a rastrulll coui-
dic .sludiosus ineedclls, labor('11l suunl in '. ł- :i
num penilus expendebat, ()uia hUlllidllm per
locum, :tquosum et paluJosum, machinas et
imMumcnła ducerc nOIl sincLat. In super ca-
stcłhnn erat et viris et rebus nccessariis sic
Prsedi. I, wieru 6 altaribmn aUeribus S. - 7 existit operationis, exlitit comperacionis S, -
9 im et S. - 19 canonicin canoniciiił Z. - Pr:;ed . II, u'ieru U. neque \'enicns unquam pro-
mis&am. lak poprawił Perl:;; rrkopiwma moją nc'tuc venientiLus ncque promi:;sam. - 21 Nakch
Xak)cl ,c.
I) Z tych słów wirlać, e to co autor w nast pl1)m rozdziale opowiada I zaszło jc
sJI':cze przed pielgrzymką Bolesława do ". gicr. Dlatego też Gicscbrecht \renei, Ge8ch. II.
168 odnoRi piclgrzymkr do roku 1113, wojn9 za przeciw l'omorzanom do 1111 i 1112.
Roep1owi r. 2(;3 zda,vnło fi:!:, że wojna ta b)'ła w l'oku 1118. !.I) 29 września, r. 1111.
.
.
.
G A L J. AKR O N I K I X I Ę G A ur.
J85
firmatum , quod non cssct armis vel neeessi- f1uvium illum cursim, alius ante alium t...ms- Uf:!.
ta te rei cuius]ibet per annuin continuum ex- natabant, a]ii vero Iazoviensium pel' Wislam
pugnatum. Jpsc quoque llo]ezlavus, cum ibi f1uvium navigio veniebant. Sicf)ue cOllligit
fl1erit sagittatus, ad se ,-indicandum est maio- ignoranter in bcllo dampnum fieri plus ci,ile,
:; ris irID stirnu]is agitatl1s. ["ndc Suatopo]c pa- quam octo diebus e\:pu narH.lo castl'Um ill ud
cem scmpcr ,-c] pactum aliquod per amicos assultu fuerat ex hostili. Exercitu łamen toto
ct farniJiarcs Bo]czla,-j rcquircLat, et pecuniam circa castrum congregato, iamque diversorull1
illi magnam cum obsidibus offcrcbat. QuiIJus instrumentorum apparatu oppidi e pugnandi
rebus pcrpensis, Do]ezlams ob session cm di- pr:eparato, oppidani pertinacem in hostes ob-
tO misit, reueundi suamque conlumeliam vindi- stinaciam Bolez]avi meluentes, recepta fide
camii tempus iuoneum expectando rcmeavit, deditionem fecerunt, sicquc manus Bolczlavi
partem(Iue pccuni:e secum obsidcmque fiłium mortemquc evascrunt. Illud "ero castl'Um Bo-
ipsius primogenitum asporta,-it. Iłem anno ]ezlams odo diebus acquisi,it, octoque die-
scquenti,' cum ipse Suatopo]c nequc fidem bus a]iis sibi retinendum iLi rcsi(fens pr:emu-
t50atam nequc pactionem fact3m obscrvaret, ni,'it; ibi derelidis pr:esidiis, indc progre-
ncque de pCl'iculo filii cogital'l't, nec ad co]- diens, obsidione castrum aliud circumivit.
]oquium cum Dolczlavo conslitutum \"Cnire mud namquc castrum cum maiori ]aLore pro-
,el c usam excllsationis miUere procUI'aret, ]ixiorique dilatione llo]ezlavus expugnavit,
su um Bolczlams exercitum congrega' it, ho- quia plures et fortiores ibi pugnatores 10-
20 slemquc perfidum aliqllantu]um in ,irga fer- cumque muniliorcm as:;;uItu b('lIico cxproba-
rea, scd non plcnarie, visita,-it. Qui cum ad viI. Paratis igitur a Polonis instrumentis ac
confinium PomOl'ani:e pcrvcnisset, ubi quili- machinationiblls e pugnandi, Pomorani sim i-
Let pl'illccps alim; cum tuta ll1uIt,itudinc timu- liter instwmenta modis omnibus I'epugnandi
isset, c'\i:.ercilu rdicto cum electis militibus fecerunt; Poloni fo,-eas a'quant, terl' un ligna-
!5 inanlea pmp( I'a\"il J et castcllum Wyscgl'ad que compoJ'tant, quo ]e\"ius ar planius aa ra-
impctnose caprl'c, (, lstcIl3nis non pr&medi- h'um cum turribus ]igneis acced;lIlt; Pomo-
tanłibus ncc pra:-munilis, cogita,it I): [bi \"ero rani contra ]ardull1 lignaque picea parant,
\"cntum est ad f1u,-ium, qui iunctus \Yislre quibus pau]atim congeriem ilkmJ comburant.
f1umini, castclłnlU ilłud in angulo situm f1u- Tl'ibus cnim castcllani \"icibus instwmcnła
30 \"iol'um al, eis ex aItera parte tli, idchat, alii omnia de muro dcsccnacnles fl!l'li\"e combus-
--
P/"łed _ I. wiersc t:; 3sporta, iti idem dodal S pne:r. omylk , lec70 amQ al J'0i,niej. - 8 WisliC'
\rysIc S. - Pr;;edz. 11, wiers:r. t cursim I ClIrsum Z i S. - lazo,-i('nsilllD1 zfqd począll'S !J
d do Błuw: congcricm iIlam comburant drobn;,.js..e pismo w S. -- tO lidcI fiJem S_ - t6 ca-
strum, illud dod, S, lecI kropkami oł.nac1:!Jl. - aliud, crema,it dodal Z, '-n j.dłO nicJlolr:r.elme
o:r.n t lc1:yl kropkami; ma je i S, ale be:r. kropek. - circumi,-ih circuivit S. - I fCCCl"Ulltl Clira".
Princ. PIJI. u Slenłla s..,. I. 91: Z i S Ilie mają.
I) O tym "'p;zogrodzic ob. Rorpla Ge.sclł. Pol. 1. str. G'i 1,
.
48-1,
GALLA KRONIKI XlęGA III.
Uł9.
serunt, tribusque ,icibus iterum ilIa Polon i I que reddere cogitabant, interdum inducias
construxel'unt. Ita ncmpe tUl'res ligncre Bo- I petentes, vel am:ilium expectantes illud con-
lezla, i castello vicin:c stab:mt, 'luod castellani I silium differeLant. Intcrea Poloni nunquam
de propugnaculis cum cis armis et ignibus otiosi, Iluuquam tlcsidiosi, lot laboribus et \"i-
repugnabant. Si quandoquc Polon i castellum giliis fatigati dcsistcbant, sed castnlIl1 capere 11
armis, i g-II C , lapidiLus słratis impctcbant, C3-1 ,'cl insiJiis insistcbant. Pomorani vero talem
stellani similit r modis omnibus \"icem con- . Bolf'ZI:I\-i menlem et in(cn(ionclll cognosce-
trariam repugnabant. De Polonis multos C3- Lant, quod nullatenus evadel'e m:mus ipsius
sIelIani sagiUis et lapidiLus vulnerabant; d(' nisi c:łslro reddito pr:cvalebanł, et ex hoc ma-
casteU:mis vero Poloni plurcs c(Juidie p{'rime- xime diflidebant, quia de Suałopolc SllO uo- to
bant. Erant enim pagani de morie sccuri, si mino nuUum ał1:\ilium expectabant. rnde pro
,irtute beUica capcr('J}tur, et ideo malebant, tempore consilium parliLus l1h'isql1c satis iuu-
ut cum fama sc dcfendcutes ql1am coUum ex- ncum i!1icrunt, casteUum videlicet fide recepta
tendentes cum igna\"ia mOl'crcntur. Intel'dum tl'adidcnmt, ipsi'Iuc sani cum suis omnibus,
tamen cum Bolezlam paclum facere castrwn- incolulJlcs, quo sibi liLuit, abierunt. t5
Pi scd . I, rvier. ć nempc' namqu\! S. - G sł, ałi:!, słali,; lub scacis S; satis Z. - !J s gillis,
lIa lo .y/uwO lL'skll:"lje le.d Clzron, Princ. Pul. u Slem.la SS. J. 91 ; s3tis ma Z i S. - t I scru-
m secum Z i S. - t2 ideo, -ide S. - [he d:.. II, wierłS t iułerdunn interim Z i S.
&
o ,r.' l/lf/r!!fS'!/IIIJlf'. rr ah L TII.
J/r lt17 //. f1l'lr?:rb.fllllJl. b/ól. ..£1. (1ll!/f/;'9
.sl1: /, r.-
n . · _ 'b ",rr .r '!J"C l,\. - (f .., . J (. \ ,'.
,... ;r....¥l1...I,.... 5! ł-(?' .e JkU4> C1.h ') b , 't" r., k,
'r"" &'f'?" 1 .., JoJ! ""Ą «J ' v "'
-t " ff"" "1 } ł:' ¥ .... rr ""'/..-z. I" ) »=-
{+.-,( ł..( ' ,.., j{t O"j "r . -.- lus
fs; 3 h1; -, J "'tw e .L{; (F
....;f f 8r.,,!J--J ?1t)-rłJe "e_ "b., t
(1f<'-l / .? -/1 ::8 ? &ftb. fr -I
2u ,2-fa ....-ł ;.t;q"c
w- 4",..,..k *!r'-' ,... "J\.fh- nl(" Jł_
.. rvk 2J n, 'fT J ..£;; d; ?J:' _,, -;c ;, ,-
(;łfl " ..... j( I..... .,,«tJ' :l....?1A. :-
f£u4 f ",' 2lc .n 9 tAA ' :J ;
"' )lct.,/' ' "1J -At'-..c (5 AT -.+- -+
"t1 " :r } r J'Ji ,
Clł; li y:,.tJry J". cz&n,.....'! n"IU -;Iu.J ;ł
ln...S fJ ;"6 -w l- ćł-.:c..J /14 "Jllc,"f?'{f: ;H
Ił J4)u rtJ:i.. ' UJ ""':8 n .. 1? 1"
rf r'- ł" If ?!rVJ a'ł., v1r< "'""
li irJllll/t/ 1I;:1;1'I:r!to = 1/{}/s/t{I.
(lI .B/ho/l. jlo,'!. bib£. 01"f 'I1/ %llllltj.dfl>h.
II. , /J.
D
K Ił O N I I{ I\
VV-ĘGIERSKO - POLSKA
opracował
STANISŁAW PIL AT.
.Ya,.ód łllł:.9ierski od swojego flad Gisę pr;,gbycia zostawal z Polslq w rozlicznych, C'"-Ą-
stokroć nie tylko przyja:'lIyeh ale nawet najśriślejs:,ych stosunkach. Pominqwszy co już o sto-
siwkach tych KOlIstalIty POl'firo!Jenllet l) i Chasdaj Ibn ;:,apruI2) Iwpomykają, ofllniemy lu
tyll..o, ;,e pierwsze promienie wiary Ch"ystusa wniosla na dwó,' węqierski x;ęillic:M polska,
Adelaida, sio. 111m 1/((8:'C!J0 1Iiec:.!Jslull'a l a żona Gej:.y,. ;e jed/li ::; p;erll's:,ych zakonników
klór:,y, żYl/lotem świa-łuUiwym wstawieni, kl':,ewili wiarę chr::.eściańskq mi d:,y n ę.grami, byli
,ł//(lr:,ej i nelledyM, rodem PolucyJ), a d::.-iwnem z.rza..d:..eniem opatr::..ności stalo gi , Że nawet
korona, ktom sb'OIi ::\te{ana I k,.óla węgie,.skiego o:.dobila, :,,.obiolla byla pierwotnie dla Polski 4 ).
Tych ścislyeh z narodem U'f..ą1rrskim stosunków zosia/y lic:,n ślady f{I nas::...em p/sl1lten-
'ticlwie, i oto jed('n ::; /t'uu ro(l::..o.ju pomników tu oglas::'.flIII!J.
n- fI'iek" Xl prawa do Maryd, stolica aposJolska poc:,uwala sił:, uslro sil} star/y
z f/wiemallem;p..au l amiceSllf"lstwan;emi(.l1.-i e !J o .n r ll.gwiq::..anej :, tego powodu m d:.y GrZl'-
gOJ':'CIn Hl pupieiemalll.lt..ykicllłlłwalceolakzwanqinwestytu..l!..papie niepr:;.estall..al
upom;lIu{: k/'oltlw sqsicdllie". :,e ich łl'lad:.a ocl Buga porhod:-i, ; priic:, niego !,ad"emll z ::..iem-
łJl-itlt mocal'::.;{lw IIle!JlIr: lIie lJOll';"ni. Uiał ten papie zupelllie sobie powol"gm Boleslawa
Śmialt'go, kroili polskie!fo, i Pl':,.e:. nirgo łl'plYll'al na \ ff..gry. lt.ąd::..ii ta". Salomon A-ról,.
sprzymierzeniec ll('lIryk(/. "'ypraw;1 się fla Iliego Boleslaw ,'oku -#O i 4 i wy:.uu's:.y go z kró-
lc-slwa, 1(I,Iln;(lsI Gej: l r.a t,.on a papie!. pospies:..yl lIwie1łe:..y': go kOf'Ollą, Po królkiellł pa-
nOll l (m;1l Gej:-y wstqpił IIa tron 11'ł:.!Jie1's .i brat jego, Wlndys/aw l, który s-ię w Polsce tl'ycho-
wal 'ił), a IŁ' Buleslawie czcił sl/)e,'1 0 dob,.oc:.!/licł:.. ,r c;a.9" tedy paIWwania obli tych A-rólów
sla"l \r 9I'Y wra:. z Polskq i Chom.'atami pr"y Gr:..egor:,u Hl i silnie go u'spiera/y. Pr:..ygo-
I) W nilliejnem d:.iele dr. 24 wiers:. 17. ') dr. 62 wiern fU i prł!lpilek 6 na !lir. 81.
a) Stephani rcSis l"ngarioe \"ita m:ljor, rOłdł. 7 U Perhll SS. Xl. 25f. 4) Harlwilc Yita S. Stepham
rOłd. 9. 5) Wladislau!I ab infdntia nu!ritlls in Polrmia fllerat, et quasi mOl'ibus et "iti Polonus fadU! fu-
erat, Gall, /. 27; porównoj ro,d.;ial 14 kroniki W !7itr&ko - polskitj.
186
KRO N
K A
da nas-:,ego Boleslawa a wkrótce śmierć jego, przypadła w f'oklt ł 081 na :.iemi tUęuiet'skiej,
-:.wichnęla IQ podwalinach ową potWę i Rzym przyprawiła o klęs/d.
n' miarę jak si sz,c:-I1ście na stronę Henryka Ił r pr:.echylalo, dobywał Rz.ym ostatnich
sił dla ratowania swej Sp1'awy, kl'z..epiqc fla dllChlt tych sp,.:.ymier;:,eńców, jacy mu jes;:,c;:,e po-
z.ostali. Obok r..e....e,.ku OJ'ęża nie s:.c-::-I1d::.ollO ll'plywow duchownydl. lV lręgrzech f'ozpoc::.ł;,ly się
pamiętlle kanolli:.acye. lr f'oku 1083 podniesiono z wielką uroczystością kuści Stefana I króla
i apostoła w gierskiego pr: d .lO laty z'marlego, a om::; kości syna jego, Emel'yka, i biskupa
Gerarda I), Uroc;:,ystość ta wywolała potrzcbl! spisywania ich źywotów i cud,iw. .Takoż nie-
zwlo nie ukazał się iywot ś. Stefana pr;:,e;:, be:;imienntgo skreślony, a znany dziś pod imie-
niem Legendy mniejs:.ej. nlrótce i niemal jednocześnie napisana zostala tak zwana Legenda
UO;lf.ks:.a, a zaledwie kil!..a lat llplgnlf.lo, kreślil IIm'twik, podobno b-is/i:up regrnshllrski, z pole-
cenia Kolomana kl'óla węgiet'sJ..iego (109J - 1114) jeszc::.e ra::. obsze.1"nY Stefana I z'!Jwot
i cuda.
W tych trzech utwomch odbil się dość U'yra:.nie duch wieku i potrz.eby, które je u'u-
woła/y. Przeprowadzono IQ nich :,więzlej lub też obs 'l/iej jedną i t !' samą myśl z.mudnic:.ą:
Btarano się okazać, jak to na Węg"ów w bału.!ochwalstwie grubym pogra}tJnycll, Bóg l,,-ę ę
swoją za pośrednictwem R:..ymu spuściws:,y, oiu>iec-il ich w pozlI(""iu prawdz.iwej wiat'y, i do-
łn'odziejstl"a swoje przez tenźe R:::.ym z../wuć na flich nie pr::,estaje.
Tę- mysi zasadni-e-zą i tenźe sam charakter f/osi i pomnik ten który lu wydajemy, ma-
jący w oryginale 1wdpis: Cronica Lngaromffi iuncta et mixta cum Cronicis Polollol'um,
et vita sancti Step hani.
Są zresztą te utwory tak dalece podobne do siebie, ie jeŻeli kai.den z nich mial illne:7 0
autora (kt6ra to okoliczność tlUleiycie dotąd wyjaślłiona nie jest) tedy, łVedlllg 1L'yobm eil d:,i-
siejs:.ych, uważać je można za plagiaty. .tlItor Legendy większej ll'!lpisujc doslownie Legendę
mniejszą, rozszerzając opowiadanie poprzed!lika swojego i nowc ust py dodając. /la,.twik ZIIO-
WU. po swojej do Kolomana króla przedmowie, z.ac;yna słowami l egendy tl'i ks::.ej, l'O:::'S:,el'::4
ją lu owdzie, wcielając :.res:::.lą całą jej OSlłOWę w S/L'e d:.ielo. tlItor nakoniec \ ręgiel'slio-
polskiej k,'oniki z żywotem ś. Stefana połqczolltj u'ypisuje doslou.mie lIm'twil.a, niekLórych
miejscach go rozszerzając i dodając nowe z dziejów ustęP!!.
Podohieli.stwo jakie 11Iię zy Legcndą wi ks:..q. a lIartwikiem :.aclwd:::.i, dalo powód uc:;o-
nemu ich tL'ydawcy, lVallenbac'wwi, do następlljące.f}o twierd:.enia. JJuiema 011, źe powaźny
JIat,tlL'ik zapewne nie dopuścilby sił: luk widoc:.nc!I() plagiatu, ale źe rclC::'Rj jest Ol. sarn auto-
rem tak jednego iywotu jak i drugiego. Że zaś obwinianie go o pla!}iatorslwo tym sposobem
jes;c"'e nie ustałohy, albowiem tak zwalłQ Legencla 1{Ii ks:.a, !.toni 011 wedlII!} \ ruttl'llbaclm ma
') Anno t08 in carcere missus {Salomon:; et dominus rex Stl'phanU8 et lIenricus lilius eius et
Gerardus episcopus reuelantur. et Salomon rex rugit, Aun. Poson. II Endlicflera S5. J. 56.
.
w G I E R S K O - P O L S K A,
187
być autot'em, zawiera ustępy z Legendy mniejszej, twierdzi więc, iż ta mmeJsza Legenda
pielwolnie nie miała nic s}Julnego z większą Legendą, i ze dopiero po:,niej ustępami z tej
dmgiej inte1"polou'ana zostala.
.J.Ya takawem!.e podobieil-Stwie międ:.y llartwika żywotem ś. Stefana a kroniką węgiersko-
polską opie1'Ojąc się niegdyś tIUS:' Hipolit Kau.naeki, pt':.y:nal rownie autorstwo tej ostalmej
I/artll'ikowi, i tak byl pewny swego tU'ierd .enia , że nie Walia! się przedmowę Hartwika do
Kolo11l(wa t1apisaną a umieszczoną tła pocz.qtku żywotu ś. Stefana, przyczepić na początku tej
kroniki, clwciaf. jej rękopisma nie maja.., Cc::;y-nił to Kownacki w dobrej wierze. tłumac:--ąc
się z tl'Yo llJ przedmowie; t!fmc-:.a$em Ste{. \r1ad. Endlic"er, który podobno po polsku nie
tlInial, umietcił IV swoim przed,w w .9iers/w - pol$kiej k,'oniki przedmowę IIartwika na poc:.-ą-
lku tak jakby ona w r kopisma ll się znajdowała. Ten sam Ml1..d pod:.iela i \rattenbach, jak
to lI'ithieć moźna w pl'zedmowie jego u. Pert:..a SS. XI slr. 224.
Co do nas, z podobielistwa textu nie łl'a:.ymy się robić tak śmiałego wniosku o tosa-
mosd autorstwa, bo ono mogło też mieć inl/ą przyc-:-ynł:.; anibyśmy sobie zadawali pracę
uchylać starannie wszelkie po;:.()ry pla!Jiatorstwa z któregokolwiek ówczesnego aulom, bo wiemy
z dORll'iat/c:.enia, Że i lIajpowainiejlii z lIich powszechnie się go pmwie doplls:,c:.ali, a rac:.ej
,lie poc::,ytywali oni tego Zlt występek, lIlajo..c uIytek pl"aktyczny d:.iela a nie slawę autofskq
na celu. Pr;..yklad tego mamy w Lyu'oc-ie ś. n'ojcicrlIa pisanYII& pr::..e:. ś. Brunona i tylu in-
nych tak lcgellllyc:.nyr[, jal.o i d:iejowych plodach ówc:.esnych, które twszą. widoc:ne ślady po-
UOL,lcgOŻ plagia/orstll'a. Jl':ili atoli jaki pru'niejs:.y u'niosek z.awią:.ać moina z podobieństwa
ro:.wuillllY.C[, tu ulU'Oj'Ull', tedy nie:ml'odnie co do c:.asu ll.' którym je ukladano. JakJ:' kiedy
"ll'id:.imy że kronika tl'ł.,gicrsko - pols a, kreślUlla tli t!lm samym duchu i z ta..:! samą myślq :.a-
sudnic:ą co i pOll'y:,szc le!Jenuy, w takim :.ostuje stosunku do d:,iela lIartwika, jak to d:ielo
do Leyenuy tl'i ks:..ej; ie autor jej :,abiem ::; lIartwika Spot'c ust py, a ,..::.er::; cala.. palwU'aniem
\rlauys/Il/l'a I ::-lIIal'lego Il! ,'oku 109:; ::.amylm, wnosimy że ten autol' byl bliski u:iekiem
J/al'twi/wwi, i lIie be::; pr:..yc:.yny wpisywallo go tv f' kopismach polskich przy Gallu. bo ten hyl
jemlł- spó/l':('sny.
Kronikarstwo w gierskie, jak je dziś ::..namy, :..ac-:-yna sit.: tv c:.asac11 dośc po nych. Gwido
z KolumllY, czyli tak zwal/Y be:,;mielmy fwtaryu :. Beli, i s::'ymon Ke:.a, Mór:,y::..a flUjstar-
s:-yclt kronikar:..ów ll.' gie,'skic/t uc1wd:.ą, pisali dopiN"o II} d1"llgiej połowie wieku XI/l Są je-
d,.ak e ślady źe "-t.:growie mieli u:illcej !tronik tli1, te, kJól'e d;:,iś znamy, a 'liekiórc z nich
si yol c:.asów nierównie dawniejs:,ych. Hymienim tu glówniejs::..e ku temll sl.:a:-óll.ki.
,ras:.. Uatci/! Bie/sM powolał się tli d:.iele sll'ojem. na ja 'qś A"'o,,i u't;.gierskq i pr:,yto-
czył z "iej poc:(JJ owc ustępy, Xa próżno 8:,ukalibyśll1Y d:.iś :Ji,a..d one są U'yj te, alboll'iem
kronika taka z{Jola się tera:. nie :'lIadlOdz;. Cicl:-llwa ona byla j,d dlatego, !'e jej au'or zda-
r:£nia z dziejów sla1"ożylllyclt opowiadająC'. :,drad:.a z1wjomość pisarzów dziś zatraconych. Oto
sq słowa Bielskie:}o:
.
.
.
488
KRO N
K A
.\\- grzy słVoje przodki w swej kronice kładą w Pwmonirj, od DmIIWI1a t ), !tóry
byl Z rodu Sema, sYlla ..Yoego, od J/ezee potomków a z syl/ów Atamei. Ten tedy n Mon
z przodków słl'Ych ktÓI'ZY byli ł'o .eslani od Soego na tI.!sz.ytki c śd $wiala, pCLMwał z swy-
mi potom!.-i ll1 tym kraju flad Dlllłajl'17t, a od wego9.) imienia zwano po gree!u /'eo"ia. Po-
tym lacinnicy wezwali Pamłollia 3 ); bylo od potoPlI tu.;ata ł.) 5 lal.
Potem lata 1769 od potopu DmYlls, Hidltsp6w syn, z.ajl'z.al Pann01lom wolności, po-
slał na nie Jlegabiza, hetmana swego, ktÓI'Y je pr::'YII-iewolił służyć, ws::,alde si z lego u'yłamali.
Lata od poto-plt 19J2 Amilltas, macedOliski kl'ól, zebrał fla flie wojsko, ale pora"Źon od
nich, gd:,ie im musiał datli dawac, a w ::,aklad:.ie syna Filipa dal. T y b i t w y c h ci a l
s i P o m ś c i ć P e (1") d Y kas, a I e j e s l 11 r z e m o i o n , i s a m w w i z i e Il i e w s z e d ł1.
Lala od potoflt 19';6 Bardilus xiązę z Pal/noniej zJlQrd ial był z swej fortuny, ciągnął
do Macedoniej z wojskiem, gdzie tam nala:.} Filipa z gotowemi urU; p01'aźon od Filipa.
Potym lata Alexandm wielkiego panowania La(n)garus z PWl1Ioniej, aby się zaslu yl
Alaandromi ulielkiemu , poslal mu na pomoc lud:.i pr...eciw Daryllsou>i, Arsamott-'l'17tu synowi.
Tamże od .łle.xandra -wielkiej wolności na yli; gdz.ie potym S y II a r z y m s k i chciał je ku
poslus::.etistll'u p1"::'yeiaqntyJ; p ł' Z e łIt o i o II o d n i c Ił 5).
Poty(m) w g;erska ziemiaG) wolność miala. '7). -
n- rękopismie Kuropalniekiego znajd/lją('ym się flit'gdyś w Po'sce, d:.iś w Pelersburgu
w impe7"UtQrskiej public::'llt'j £ibliotece, pod ::,nakiem Ił". 98 mit:.dzy kodexumi łacilIskiemi, jest
ciekawy ulamek o Władysławie I królu u'ęgierskilll, wyjęty takoż z jal.irjś krolli!.-i węgierskiej,
tera:. nie znanej. Cłmnek ten wpisany tam jest rc:ką z wieku .\ V, a że zawiem wiadomość
o tym królu nieco obs:.eT'lIit'js:.ą niż węgiersko - polska kronika, i tf/kową poniekąd uzupelnia,
więc zamier...czamy tlt doslowny tat jego z oryginału. a oraz i podobiz.lIlf..
DE S.-\ CTO nEGE L.\DISL\O.
Regnum Hungarie legitirnc commeabat ad beatum' rcgcm Ladislaum potius qU3ffi
Salomonem regcm; scimus pcr Cro 'nicam Hungarorum uLi h:,bctur, quod in secundo in-
gressu IIungarorum in Pannoniam primus princcps fuit lIarpad, secundus Zotham, ter-
tius Thoxon qui genuit trc!' mioi sciliccL: Gepan, )IYt"hlemum et c:,luum Ladislamn.
I) Pa7mon;oB u AppiallfJ. Byn AularYQBa 1II).r f. I) jtgo. aj Obac:i Itinerarium Alexaodri w wydaniu
Rarola /iilltra, obok ArrYf/na Paris. 1846 Blr_ 161. 4) Wyprnw l'ullyl.aBa króla mactdotiskitgQ prr.e.
ciw llirom vpilJgwał Błowny A"./ipflltr, jt4k wlQdc:r.g Suida, pod .łowem A"ri11lcrfło; I alt d ielo po-
mienione Anlipa/ra :iaginęlu, i nic o wyprawie llj lIie wielI/Y. Węgiers!.i lrdy kroni/;n,., mial III foJ
r "q pilar:oa :iagimonego. 5) J ta Id wiadumoicJ o k1 .'ce Sylli :łarzerpnirtf/ je. l I l/jBar.a ;aginioneg o .
te jeBt prolJJdłiwa pr tlwnocJ ,i o tem mulna le slól/) Appiana llllyr. c. I.f er. De bello Iilhr. c. 55),
ale Appia" nie wymienia na wiskf/ S:Jlli. lec", tytko im; Cornelills I a by/gry IIIe witdr.q, do którego
wlaiciw;e wod:ła r:iymllkiego odn; i,: je mają .J [l.m:1Qnif1 ,taro ylnn. 7) Hi ""ie(J1/ Kronika swiata.
wydanie, roku 1:164, lis/ £96.
WĘGI RSKO-POLSJ{A.
-180
Geyza genuit sanclum regem Stephanum, l\lychl et Vanzul, qui oLiit per effosionem ocu-
lorum per reginam Gesla, consortcm regis sancti Stephani. Ladislaus ,-ero genuit tres
filios scilicet: Andream, Belam et Leventcm, qui propter metum dicte regine profugcrunt in
Poloniam, ubi Bela in singulari cerlamine pro rege Polonie de,'icit quendam Alemannum
statura magnum j ideo rt'x Polonie miam suam tradidit ipsi Bele in coniugium, de qua
genuit in Polonia duos filios, scilicet Ge}ozam et Ladislaum, et in Hungaria unum, SCI-
licet Lumpartum, Cumque lIungari gravarentur per regem Petrum Alemanum eo adu
introduxcrunt legitimos heredes regni, scilicet Andream J Belam et Leventem tali intel' se
llispositione prehabit : ut unus quousquc ,.iveret regnaret. Post eius mortcm, etiamsi
successorcm haberet, alius regnare debet, deindc tertius, et sic intel' trium fratrum gene-
rationc manel'ct regimen. Primo igitlU' Andreas albus, qui maior erat natu, regn:nit,
qui genuit Salomonem. quem contra im'amentum suum et initum fcdus adhuc in cunis
coronavit, Bela metu mortis consentiente. Lcvente vero in infidelilate obiit. Et sic re-
gnum legitime ad Geysam et sanctum regem Ladislaum erat devolutum. Verumlamen
annis multis fidelissime sen ierunt Salomoni ; sed ipse volens eos iniuste occidere, fuge-
runt in Poloniam, et inde copioso exercilu congregato expulerunt Salomonem'), et su- łOił.
per eo Geysa I frater beati Ladislai. tribus 3nnis regn3' ił, ipse autem XL annis. tandem
Colomamis filius Ge)'se xrm annis!;!).
Konstanty Świd;;ński posiadal w bihliotece sU'ojej re..kopism I w którym znajdowala si
podobnieŻ ,,;e:.nalla dziś kronika u'ęgierska. n'yimki z niej wydrukowal niegdyś Hipolit Ko-
v.'nacki, upatrojąc w nich jakoby wstry do niniejs::.t'j U'ęgiersko - pol.sAiej kroniki. Pragru;.liśmy
wilnie ods:.ukać ten Świd:-itiskiego rl!.kopism i rozpat,.zyć si w nim, bo wiadomość o nim
pr:.ez h"owllackiego podana jest niedostalec::.ną. Daremnie jednakże zglas::.al.iśmy s o to do :.au..ia-
dawców Świd:.iflSkiego biblioteki; llpewniono nas. że r kopistn tmi d:,;ś tamie tlie zmrehod;:,; si!;
11ie zostało nam tcdy lIie innego, jak powtór;:.yć tu texl pOlllłeniotlyd U'yimków :a h'ou'tUlCllm.
Recessus Hungarorull1 de Scythia ultel'iori seu Moscovia causa fuit paucitas et ste-
rilitas terr:e. qui a fames sempcr urgebat tel'ram eorum. frigusque excesi\ um iłlius regionis.
lngl'essus autem ilIorum in Pannoniam fuit per Russiam et Tarlal,i:un, e'\: quibus
exercitum suum augmentaveranl
Primo tamen ingressi prostrati fucrunt per Slavos; secundario \"ero ex eo, quod
Gothi illis prebuerant succursum et partcm Sla\'oni:e. quam etiam occupaverant sub
Slavis, illis dimiscrant, t.l'iumpho conh'a Slavos potiuntur.
Et ibi Buda £lux lIungarOl'um fuit interfcctus, et Sicambria desolatur , et civitłs in
alio loco situatur et nominalur a nominl' principis nuda, quoni:lIn Buda fuit prin(,(,pll
I) .Uamy tu wyraine świodectłlJo o w!IP,'owie B'JleslaIL'a Śmiałego ]I.r.ee:iw Salomonowi wrgier-
.kiemu, o której kronikane w gieT$cy :iomilc:ieli. I) R kop. AIU"Up. Itr. 18.
Jlonumenla Pol. IIi't. Tom. I. 62
ł
490
KRO N I K A
Hungarorum . qui multa prrelia cum Slavis pro Pannoniis faciebat, ct prwlium fuit fa-
ctum ubi cst hodic civitas Hungwar.
Fratcr vcro suus in Alcmania bella conficiebat, dictus IIoyncl Hunus, a quo civitas
dicitur Hungwar ; hodie vcro ex eodem nomine Hungari appellantur.
Et licet esset taccndum, tamen ne veritas gcstorum obnubilarctur ltIagcrones hoc
est Hungari wtam suam po te ntia m a Polo ni s habebant et cxtrahebant, et robo re illorum
sempcr pugnarunt: hodie en im et adhuc in linguagio lIungał'ico Poloni dicuntur Langel
id est milites stipendiarii, militares, pugnatores optimi.
Prredicti el'go Sicamberiam hoc est hodie antiquam Budam fundaverunt. Fuit enim
magna civitas et b,ibus annis in eadem stativa facieLant, et ex ilIa situm tcrrarum alia-
rum c plol'abant.
Primo tamen pes eorum terram ipsam calcavit. et non aliorum. (Iuam hucusque
inhabitant.
Cena autem una ipsos Hungaros in Pannoniam conduceLat, qUI sempcr illius ve-
stigia fuel'Unt sccuti. et non quievit donec in Pannoniis.
Fertur tamen quod primus ingressus eorum in Pannonias cst causa vcnationis,
uLi tCl'ram considcrantes essc bonam, remeantes adduxerunt totam eorum multitudinem
ct ingressi sunt eas.
Est tamen una opinio, quod Hungari non permanebunt in Pannonia sicut nec Turci
in tcrris christianorum quas violenter possidcl'Unt.
Hungari scu Juhri de tel'l'a Sc .thi:e septcnh'ionalissima juxta Oceanum septentrio-
nalcm a Iusco\'a ci\'itatc )Ioscorum ad orientem et septcntrionem ł-}uinquenlis milliaribus
magnis gcrmanicis distantc, de Juhl'a tcrra conscendm'unt et vcncl'unt per tcrram pla-
nam ad rocridicm in Pannonias ubi nunc residcnt; scd lam christianissimi, qui olim pa-
gam atrocissimi ct crudelissimi fcrocissimique fucre.
Sub IJipoldo I) principc Sla\'orum lIungari Pannonias rcceperunt, et pcr duo millia-
na a SicamLoria hoc est ab antiqua Buda primo campestraliter castramelati situanlur.
Anno Domini 9G5. Buni christianitatis sunt agl'essi nomcn ).
lYakoniec ta oto kronika węgiersko - polska którą tu wydajemy. w rękopismach polskich
przechowana. zdradza widocznie wiek dawniejszy, niż czasy Gwidona z Kolumny i Ke:..y.
Obej,.zyjmy bliiej nieco jej chara1Jerystykę. .tulor zaczyna od .ttyti, bo podanie które
teź potniejsi pisar...e. Gwido i Keza, powtar:.ają. glosilo acz mylnie, że Wę!/,'owie są dawIIYc'&
/Iunólv potomkami. Od Atyti tedy zacz.qwszy prowadzi go przez Ba/tyk i Ren prosto do Ko-
lonii. Jlicjsce lo slawne relikwiami ś. Crszuli daje tIUl powód do powtJrzenia legendy O za-
.
I) Suentiboldo't ') Kron. wfg. ,'r. III - VI.
W GIER8KO-POL8KA,
491
biciu jedyna stu tysięcy dziewic. Atyla idzie dalej, i na Rzym uderzyć zamyśla. Pojawia mu
się we śnie ani ol i rozkazuje w imit.: Chrystusa, aby 8i nie ważyl uderzać na tę stolicę,
'li której zwloki apostolów jego spoczywają, a zwrócił się raczej na Słowaków i Chorwatów,
któr:..y chrześciańskiego króla swego, l1azimier:.a, zdradziecko ubili. Jeśli te!Jo dopelni, obiecuje
mu, źe potomek jego {Stefan} koroną przez Rzym uwieńczony zostanie; co te!. .tigla uskutec!.nia.
U' tenie sam sposób postępuje autor dalej w swojem opowiadanill, mies ając zdarz:.enia
d:..iejowe z legendami. Powiedział Hartwik że od owego xięcia /dóry pierws:,y na c;:,ele n'ę-
grow wkroczył do Panonij, był Gejza czwartym z kolei. Zgodnie z nim a odmienn'e od
autora Legendy więks:..ej, który Gej:.ę piątym już mieni, wylus:.c"'-tJ. nas aulor r,.,czególouJo,
co tamten o9ólnie nadmienił, i powiada: źe wtórym po Atyli xią£t,;eiem był Kolrunen, tneci,n
Bela, a Gejza c:,wartym, i o tamtych ogólnie tylko nadmieniws;:,y, ro:,wod;:,i sit.: szczC[jólowo
,lUd tym ostatnim, bo to jest ojciec świętf!}o Stefana. Powiada tedy, e Gej;:,a pojąl za żon
Jdelaidę, siostrę xią ęcia polskiego Jlieczys/awa, która go do przyj cia wiary świętej nakło-
ni/a. t gdy sit.: tenże wykorzenieniem bałwochwalstwa zapr;:,ątał, pojawil mu się anioł w po-
staci młodzieńca, przepowiadając narod::.enie syna i prz.ybycie ś. n 'ojciecha ; .lde/aidzie:.aś
objawia sit.: świ ty Stefan pierws:.y czennik z podobną£ przepowiednią, nakazując, iż,by
mającemu narodz..ić się synowi da/a imię Stefana. Uc;:,ynila tak .Idelaida, a d;:,ieci ochr;:.cil
świ ty n'ojciech.
.Yojobszerniej ro;:,wiódł się aulor o samym Stefanie, którf!}o jll w nadpisie jako głó-
wny ]Jrzedmiot d:,;ela swego wymieni/. Opowiadanie jego w wielu miejscach 'Iie tygo treścią
ale tosamością słów ':f}odne jest z JIartU'ikiem, niekiedy jednaHe z,upellli('js:,y jest nasz alitor
IV mowach i wyllls:e...enill łl'ażnych :.dar:.£1i d::..iejowych, tak iżby sit.: :.dawalo, źe c:.erpal nie
u Hartwika al.e IV obfits:.em jaJ...iemś, zarazem jemu i JIartU'iA.owi spólnem źródle. Ta utlJaga
nasuwa się baczlIl'11Iu czytelnikowi już i przy opowiadaniu niektórych 8:: :.egółóll' o Gej;:,ie.
Opowied::..iaws::..y twko1liec slIIierć Stefalla i ogólnie kilkoma słowami Iylko o cudach jego na-
pomlł.lląwsz:.y, ro:.stajc si ra:. na .:.awS::..e z IIartułiMem, i kiedy tamten do podniesi lia zwlok
ś. Stefana i cudów jaJ.ie z tego POWOdl1 d:,iały się, pr::..yst pllje; autor fłas::' przeciwnie opo-
u'iada pokrótce pr;:.ygody główniejsze \ V gier a po c ści i Polski pod I...rólami flU.st pllYl1/i aź
do Władyslawa l, któremu poka;:'l/je sil! we śnie ś. Stefan król, i ka e mil '" swoje ślady wst po-
u'ać. Pochwalą więc tego pobożnego króla rzec calą :..amyka.
Widzimy ztąd, że ca/a ta kronika pisana jest pod wrażeniami wY"lolanemi kanoni yą
ś. Stefana i nosi rac::..ej legelldyc::.;ny fliżli d:..iejoll'Y charakter. Al/tor jej /dó,"!! i \\1adyslall'a I
węgierskiego i naszego Bolesława Śmiałego w 'Iader Iror:.ystnem świetle fl'ystawia, nie spomilla
nic o tem, co po:'IIiej zas:lo tak tli \V gr.:.ech jnko i Polsce; :.daje się nie wied.:.ieć :,gola
u'!J!J1taniu i śmierci nas::..ego Boleslawa , a lem mniej o tej opinii, Uóra go jako O Tutllika
ł rozpustnika potępiła. \ Y tem mamli fłiejałie sAa;óu'ki na c::'4S!f, w którąch to pisal. Pr;:'!/fu,-
492
KRO N
K A
dają one dobrze do w-ieku 1łas;:,ego Galla. ale poźniej nieco. w "'ilka dziesiątków lat. byloby
jlli anachronizmem taJ..-ie o Dol es lawie Śmiałym wyobralen-ie. a ::,właszc-..a u pisal'::.a duchownego.
P,';:,ybywa do tego i ta jeszcze okolic-....ność I że k1"onika niniejsza wypisywana i powoły-
wana była u nas w dall'nych już c:.asach. Roc:.niJ..i c:.-ysto polskie opowiadały po prostu, ie
koron przeznaczoną dla xil1cia polskiego. JUies:J.a. dal papieŻ Stefanowi U'l!.yierskiemu dlatego,
poniewaŻ się dowied:;-ial ii łlteszko umarł; a D/ugos; któf"!! te roe:.niki c:..ytal, dodaje ie po-
jawienie gię aniola we śnic papie!owi wymyślone zostało przez. \r grów (Histor. II. 122).
Dwoi. ten wymysł wę_gierski pokcc,uje 3i w znanych flam d:.iś pomnikach polskich dość dawllo.
A najp,JJd nadmienia O nim. roc;,nikarz wawelski mówiąc: papa monitus angelica \isione,
coronam quam pl'epara\"crat 'Iesconi J nuncio Astrico rcgis Ungarie dedit (rękop. str. 4).
Pochwytuje tę wiadomość i rOC"'Jłikarz lysogórski: papa \"('ro monitus visione angelica no-
cturnali, coronam quam preparavcl'at Mcskoni prcdicto, tmdidit et donavit dieto Astricu
episcopo J nuncio pro rege Stcphano coronamlo (rl}.kop. Jalla z Nieglos-:,owa karta 20).
Skąd zaś wiadomość t pomienieni pisarze nasi wyjmowali J c:..y z Hartwika Żywotlt Ś. Ste-
(ana, c;:,y tei z ,jiniejs:'l'j Il'fJJiersko - polskiej kroniki? o tell uwiadamia nas rocznikarz. trzeci,
tak zwany Tro.ska. który powiada: scd cur fucrit (corona) non data Polonis, in Cronica
plenius haLe tur lf'l!.kop. Sandka str. 327). \ \'idocznie więc z; kron-iki flie z JIartu'ika żywotu
czerpali tę Il.iadom-Ość nasi roc:..nika,.;:,e. Wiek ich nie da się wprawd:..ie ściśle OZltaC,YĆ. tlItłi -
f1uuny wszelako, że tę ść roczników polskich, k!óm o zdarzeniu tern mówi, 1Iło;,naby prawdo-
podobnie odnieść w drugą połowę wieku XII. Wypisuje tez kronikę węgiersko - polską Wincenty
z Kielc tV iywocie ś. Stanisława pisanym J jak 1('iadomo. około roku 1254. i be:.imiellny
rocznikar:. polski z tefjoi. c:.asu. wydany w }}ikloricha Sl3\"iscbe l3ibliotbck II. str. H I.
Jak o tv-ieku tak i o osobie autom schwycić 1no;,em z tatu kroniki niektóre ae:. 09 ó1 -
niejsze rysy. Jest to widocznie mniclt. pilny tV spisywaniu legend. a tak gorliwy Il' ofic!JuW
odmau'ianilt. że to przcs:lo w jego nalllrl1. Kronika wydawała mu się breu.'iar:.em, a poje-
dgńcze jl'j rozd:.ialy durh o wnemi lckcyami po których machinalnie dodawal : Tu autem Domine
misel'cre nostri I). Ta teŻ gof'liwo!ć religijna wpłynę/a dobitnie na polit!lc:,ne i nal'odowe jego
wyobrażenia. Ze ws::,yslkiego okawje się, źe jest rodeln Słowianin. fI'ie lubi W !Jrów: są oni
dla niego gcns ignota!l), indomita 3 ) , gens fcrox 4 ); ale że pierwsi chr;:,esciwiscy ich królou'ie
wielką euść dla stolicy apostolskifj oka:,ali, wielbi ich i z :.amiłowaniellt d:.ifje ich opow-iaJa.
Pr..eciwnie ma się- r;:,ec:. ze Słou.;.anami. . tllt01" raz. pora: :'.lb'ad:..a swój pocia.fJ do fi kk, Po-
dnosi on zaraz na poc:..o..tku tl}. okolicznoś : , że łaska bo a slala się tid::,ialem \ r fjrulV "je
w ich ojl'zy:.nie J lec:. fla ziemi słou'imiskit;F'). ŁUf/odl/Y te; chamkter Słowiallek tl'plgnąl wię-
cej flii same chrześciwistwo fiU skruszenie nit'po/lUmowanej Wt,:.l}rów d::,ikości. \redlllg 11O. ę ;,t'gn
autora juź sa m Atyla pojął słow-ian za żonl}., i 1'o:Jm;:"oJ SWYIn wojoll'nikom aby się ze slo-
I) ,ołd. I. . J_ 2} ro..". 6. ') ro d. 4 i 6. ł) ro..d i 6. I) Ilon in propńa resione, sed
in alieoa. lJua: Sclavonia nominatur. Pr:d.
.
WęGIERSKO-POLSK
193
tłJiankami żenili. Syn jego. Kolumen. pojął znowu Chorwatkę. a Gejza krakowiankę za £01111,
o cz.em autor nie bez upodobaNia nadmienia. Zna on wyśmienieie Slowaczy'Z i Pol , 3am
nad Dunajem gdzieś miesz:!a ') . i granice Polski po Dunaj. Cisę i Teplę. rozcia.uająee li
z dokladnością opuuje ). Alimo atoli sympatyi swojej dla Stou-ian oburza się na nich ilekroć
wydad:.ą mu się 11iedość powolnymi dla R:.ymu. Kiedy Stefan węgierski starał się o koronę
u Sylwestra II pap-ie:£a. .rią ąt polskich waśń Imiertelna rozd:ielała. Syn Ody. JIies:Jro. vja]
sobie R:..ym i już ju!. celów swoidt dopinal; Boleslaw Chrobry, SYlł Dobrówl..-i, staral się o ko-
roW} u Ol/ona /lI. To daje powud naszemu amorowi. że o koronie pr..ez papieŻa dla jlie-
szka polskiego pr:..ygotowanej a danej w,:gierskiemu Stefanowi ro:.powiadająe, klad:..ie w usta
al/jola któ1"!1 się papieŻowi we illie uka:.al. słowa obur:.ellia p"2ciw władcy polskiemu i Ize-
,':£j s-ię mld tem fliili lIartw-ik ro::.wod:.i. Że aloli wtedy. I..iedy aulor to pisal. R:.ym zo8ta-
wał już w zupelnie inllym do kr6la polskie:Jo stosunku. bowiem Bolł'.slaw Śmiały i koronę od
papieża otrzymał. i tllk 3am jako teź przez wpływy swoje na Węgrów sprawi!. R:-ymu przeciw
Henrykowi podpiemł. daje ll1i,:c autor tlJ końeu aniolour; owemu w usta słowa pociechy dla
Polaków. obiecując królou'i ich koron i wyrainie na Bolesława Śmialego wska:.ując3). Te są
ogólne rysy do wieku i osoby autora odnos ce s . które dość wyda1nie z d:;,iela jego wyglądają.
Bli;,s;:,y('h ska:;,6wek tak na o:;,nac:enie osoby autora jako i C""...asu w którym pi3al. flie
mamy; a do tych uyólnych kLóresmy wymienili. winniśmy dodać. -!.e jakkolwiek u:.najemy tę
k,.oni ::a utu'01' XII u'iekll, ws:.elllko;, nie chce1ny twierd:.ić, iż [e.rt jej w wpelności c:..ysto
nas doszedl; przeciwnie w jednem lub drugiem mi jscu moźc s-ię ;rUlChodzić wtJ'ęt po!.niejs:,y
hOf/:. co do 'I'YI'a!'Cllitł. bąd co do t,.eści. którego to łL'lr tll, ae:.kolwiek si domysiać może-
my. spr03tOlI!a(: go jednn dla braku daumirjs:.yclt r kopismów ",ie jesteśmy w stanie.
Dla tej to pr;:-yc:'-Y"!J oglt;.dnie tylka i z ostro!nością uiytkować lI-alei!J z t j kroniki.
\ riadomo jest ie w owych wiekach. z powodu utrudnionych komunikacyj. i najtva:.nil'js:.e w
r'aju :ular:;enia nie latwo doc1wd:;,i/y do wiadomoŚi'i pows:£c1mej tlJ nagiej swej prawdzie.
i spółc:-CŚlli 11lł:./nc flic iedy mieli o nich u!yobraienie; a co do nas:Rgo auto,'a, mogły być
ies;:.c:. ku temu s::.c;:,ególlle jakieś powody. ,r;doc je-$t nap,.;:.yklad. Że to co w U.ęgr..ech
po ŚlltiC1'ci Stefana pr:e:. lat 16 d;:-iało się. jest mit nie _.Ilane tak. ii mimou'olllie nasuwa
s-ię domysł, a:.ali okruciclistwa k1ó"yclŁ sił:. wdowa po A ,'ólu Stefanie po:..os1ala w:.gl'!.dem
pasierbów su'oich dopll-s:.c;:.ała i samego Id autora do opus:.c:.ffiia /trajll nie skloni/y. Z po-
u'r'otem dopiero u7Jgnanydl .riqiąt U'ł:fJi rsl.idl- do ojc:,yzlIY nabierają i wiadomości autora na-
S:Rgo więcej prawdopodobieristwa; co się z.a-ś ty(':,y. podanych p"::R:. nie90 rodouJodów. po:.u'oli-
mg sobie z7'obić ull'agł:.. :. e jukkolu-iek slajO:. one w sprz..ec::.ności z tem co i7lni kronikar:.e po-
dają. i zapewne tlJ jednyrn lub druyim s:..c:: gólc nie są be:. myłek. ws:.dako ::Jlac1lOd:.ą si
w nich tu ow dzie jedyne w swoim "Od::.ajll skazówki do sprostowania błędów, któryc1ł si tamci
I) W ro,d,iate 12 powiada, ae król w gierski Aba :óasląpil llenrykowi ex ista parte ci\-itatt$
Slri oniensis. ') roz,d. t. 3) rOł.d. 6.
494
KRONIKA
dopuścił-i. Stanowi więc ta kronika wtzŹne do z1łatlYch dotąd !.rólki dziejowych węgierskich
uzupełnienie; a z dziejów Polski łVylusxza takoż niektóre wypadki gdzieindziej pom-inione zu-
pe/nie, lub tylko niedokladnie 1wpomkll" te.
Dotąd znane są tylko dwa r kopisma w których znachod .i się ta kronika, mianowicie:
I. Rękopism pergaminowy biblioteki ordynackiej Zamojskich, pisany w dl'ugiej połowie
wieku ..TIr, o którym uriadomość bliiszą podaliśmy na stroniC1J 386 niniejszego d;iela. Kro-
nika węgierska zajmuje w nim karty 90 - 96, pisana sta1"almie i ozdobnie, równie jak
popr..ednie cześei tego koduu. Mimo atoli zalel grafic nych, widoczna jednak jest, źe do sa-
. .
1nego te.rtu zagarnio-no jui, tu lIiektóre wtręty. \ r tym w;:,gb:,d::.ie ma nad nim niezaprzeczonq
wyl.s:.ość następny:
/l. Rękopism Sandka c yli Sęd iwoja z Czechla, pisany wyra!nie ale bez ozdób na papie-
r:;e, w wieAu Xl: H T nim zajmuje k,'onika ta stronice 549 - 559. Poprzed .(1ją ją tak , je-
dnym jak i drogim "ękopismie inne pomniki w natępstwie takiem: Kronika Galla, Żywot ś.
Stanisława, Roczniki Traski,
Pierwszy, ile nam u'iadomo, zwrocił bliżs .q uwagę na tę k1'onikę Joaehillł Lelewel. Bylo
to tv Łucku roku ł 8 ł ,. Ro .patruja..c on rllkopism Sandka, udzielony sobie z xiąinicy Pnry-
ckiej, przepisał z niego bard:;o znac::.ną część pomników a między innemi całą węgiersko -pol-
ską kronikę. Odpis jego, który właśnie mamy pod ręką, :,robiony na prędee i nie:Jwlaeyonowal1Y
należycie, Mstał się był tV ręc Hipolita Kowllackiego, a ten Jo ,..najdlljqrych. s-ill w nim
niektórych opuszczeń i myłek 1/owe "'y/ki dodawszy, ogłosił 00 drukiem z kilh.ą innemi :..aby-
tkami, pod napisem: Kronika węoierska na początku wieku Xll; kronika cze-
ska na początku wieku Xl w łacińskim języku pisane, z tłómaczeniem na
polski język; tudzieŻ ziemiopismo Redy wieku HII; list popa Jana wieku
X/ll z rękopismów różnych bibliotek. \V \\Tarszawie 1823, To wydanie pr:,e-
drukował dosłownie Stefan \'fladyslaw End1icher w d:.iele: ncrum lIungaricarum 1\Jonumenta
Arpadiana. Pars I. Scriptores. SangaJli i 8 f8. lJo bllldów Kow'lack-iego dodał on jes:..cze ten,
iż przedmowll Hartwika z Żywotu ś. Stefana wyjętą, o kLórej wydawca warszawski czytelnika
f1aleźycie ostrzegł, bez iadnego ost,.ze;;enia do kroniki pr:..yłąc:..yl. Z tych tedy dwoch u'ydań
:.nany jest dotąd public ności ten pomnik.
Do wydania niniejszego uŻyliśmy obu rękopismów, i pierws:'1I z nich głoską Z, drugi
głoską. S oznac:;amy. Kor::;ystaliśmy tei, i z ustępu przytoczonego w ,rincentym z Kielc, któ-
, T
rego Zywot t. Stanisława w rękopismie pC1'gaminowym z wieku Ul' mamy przed sobą. lla
takiej tedy podstawie stnrali my si text właściwy ułoźyć z ws:,elką dokładnością, ukazując u doli,
ich odmianki, i podobiznę samychźe r kopismów dol czając. Trudniejs:.e miejsca oldaśnione są
tv przypiskach.
(" :;:::.
w Ę G I E R S K O - P O L SKA.
49
I CIPIT CRONICA UXGARORr IIUXCTA ET MIXTA cml CROXICIS POLOXORU I,
ET VITA SANCTl STEPHA I.
PR.£FATIO AUTORIS.
Omne datum optimum, et omne donum
1) perfcctum de sursum est descendens a patre
luminum I). Huius patris datum optimum,
post passionem et gloriosam resurectionem et
ascensionem domini nostri Jesu Christi in
omnes regiones large pro,'cniens, qui omncs
tO homines vult salvos fleri ad origentalem Un-
garorum regionem usque dilfusum est, quos
Iesus Chrisłus. qui est Deus omnipotens, non
in propria regione, in aliena, qu:e Sclavonia
nominatur, post multos labores et rerumpnas
t5 ad fidem catholicam mirabili sua providentia
vocare dignatus est.
ł. Aquila rex primus l/llngarifl'.
Cum auten) rex eorum, qui AquiIa proprio
!O nomine nuncupabatur, esset Iocupletatus ar-
gento et auro et gemmis pretiosis, hominum-
que et animalium, volucrum et bestiarum sil-
vestrium maxi ma multitudine ita, ut delicire
mundi ex omni parte ei affluerent, exaltatum
est et eIe,.atum cor cius, et decrevit in animo
suo, ut omnia re gna terrarum, et omnes na-
tiones confringeret, et suo imperio subiuga-
ret. Exiit edictum ab ipso, ut omnes nationes,
super quas timor eius erat, ad bellum vali-
dum parati et armati congregarentur, qu:e,
cum convenissent, et innumerabiIes campos
operuissent, elegit C. acies de ,.iris probissi-
mis et ad bella promtissimis, a nemine con-
siIium disquirens, ne quis sibi ob pigritiam
vel amore possessionum, vel doIore uxoris
aut puerorum suorum dissuaderet, sed cum
probitate corporis sui et cordis constantia
consilium iniens, contra Lituuam!Z) acie s mm-ił,
quos statim oppressit, et omnem terram va-
sta,'it; quibus subiectis Scotiam, ubi sanctus
Brandanus requiescit 3 ), intravit, et su:e po-
tenti:e suppedit:łvit. Jndc vero Daciam ingre-
c.liens, cum ipsis conOictum habuit, quibus
terga vertentibus multos occidit, reliquos su:e
Wieru I Crouicu niema S. - Pr.ed,.. I, wieru:> PrreCalio aulońn nadpi. len dodałem; r kop.
go nie mojq. - 18 t. niema Z i S; równie Id i dalne ro.d.ialy lic:r.bowane nie sq. - Aquila .. . .
Hung:lrire, nadpis len na br.egu ma S; niema go Z. - Pr.ed.. II, w ru 9 qure. qui S; q' Z.
- łt probissimis. pronissimis S. - t3 ob pigriliam. oppigriliam S. - t6 corporis sui et cordis,
cordis sui et cordis S. - 1'1 Lituuam. Litwam S. - 19 Scotiam, Scociam Z i S.
I) List .t Jakuba rozdA I. w. 17. Porównaj Hartwika Vita B. Steph. rozd. 1.
I) Litwę spomina Nestor już pod rokiem 1040 twierdzą.c, że Jarosław w tym roku
wyprawę robił na nią. (Poln. Sobr. I. str. 66). Mówi też i Szymon Keza w rozdziale 3
swojej kroniki o podbijaniu Litwinów przez Atylę. :Mógł tedy znać Litwę i nasz autor;
ztemwszystkiem mniemam, że imię to tylko przez m)"łkę powsfu.ło. Obacz przypisek następny.
3) Hunowie z pierwszej ojczyzny swojej wyruszywszy. przebywali najprzód Itil, to
jest, rzekę Don, i weszli do kityi. Z tej ostatniej nazwy powstała widocznie Scotia jak.
ją dziś w rękopismach znachodzim , do kt6rej ś. Brandana przyczepiono; a nazwa Itil prz
kr cona. została na. Litw .
,(96
KRONtKA
sum; te autem. qui ut draco ini'lllllS voras ChJ1-
stiatlOs. ut diabolum despicio. Quoa cum \"itu-
peratum coram e ercitu suo sc cogno\"isset,
rex iralus vehementer decollari eam pr:ecepit
cum rcliquis virginibus suis. Una autem,. cui 5
nomen erat Cordula, inter funera \"i\"a lalita-
bat. Cum autem media no:\: esset, desccmlit
2, De occisione Xl virginum mi/Hum. Iesus Christus cum luce clara et angelis ca-
Alox ilłi contra occurrunt XI millia sancta- nentilius, et deporta, il animam sanct:e Ursu-
rum virginum, \"isitatis liminibus sanctorum lre et animas sanctarum virginum ad regna tO
apostolorum Pctri ct Pauli de Roma ,"enien- c(clorum. Quod, cum \idisset sancta Cordula.
tium: quas, cum \"idissent, perlerriti sunt I lacrimari CCI'pit amarissime, quo O sodales su-
custodes, et celeriter nuntiant regi, quia non- as dereliquisset: manc autcm facto statim sur-
dum eos aliquis pcrturbaverat. postquam rexit. et per fu nera dcambulare cU'pit, quod
Allmaniam intra\"erat. Rex et acics, subito cum viaisset quidam pagal1us, gladio capu1 15
territi. contra ,irgines Christi exicl'Unt, et cas I eius amputavit. Tu autcm. . . .
credere c(ppcrunt. Cum autem Cera omncs
cres:e fuissent, et rex ipse ad virgincm chri-
stianam Ursulam appropinquassct, et eam in-
tuitus fuisset, et, quod ,irgo, non' ir esset,
cogno,.isset, dixit ad eam: O, si ad nos[rum
tegiam magnifieellliam tam tua ncb-ilis ł'irginżtas
nunlium direrissel, et nobis luuJlt g/01iosltm ad-
Vełuum s-ignificasset, nW1fluaUł noslrorum l1u/i-
tum {erocitas tuas acies occidisset: tmde quia
lwc per ignorantiam factum est, noli de tuis eol-
leg;a tristar; , sed magis comulare, quia mihi
copulahe1'is, et regina omniwn regnormn er-is.
Cui respondens beata Ursula di"it: Inique ea-
nis (erox et audax I ego rtgi ccelorum copulala
dominationi subdidit. Concrreo-atis autem ca-
[)
rinis in Dacia, marc ascendil, et ubi flu\"ius,
qui Rhenus dicitur, mare intrat, per Rhenum
erectis remis Thcutoniam ingressus est, ad
Coloniam eivitatem egregiam ,eniens tento-
ria fixit. Tu autem. . . .4).
3. De victoria AL!Jlm regis.
Mo,.i1 autem de Colonia tentona sua 10
Austriam 5), et ibi pugna, it cum rege Thruto- !O
ni:e: quo devicto Apuliam ingrcssus est: ibi
ewn Francigenis et r\ormamlis pugnam habuit,
et eos dc,'incens suro magnitudini subiuga,il
Post h:ec montes pcrtransicns, Lombardiam
pIana m tcrram in\"eniens. ci\-itatibus mullis 25
repietam . muris ornatam . turribus al ssimis
deeoratam. terram ,asta\"it, muros dissipa\i1,
turres confregit. pro iniquitatc autem tali pla-
ga Dei appellatus est. Totwn autem mundum
peragrare volens, ct romanulU imperium sibi 30
Pr:r.ed _ l, wieru f carinisł karinis S. 3 RhenuS\ RenulI S _ Rhenum' Renum S. - 6 Tu
autemJ niema S; Tu a' 2; pO;,.;,,} jednak pUt"lwaar.o te $luUla minią. - tO virginum, v' Z i S.
- t8 christianamI x 9 S. - 20 non. et non S. - 24 nostrorum. meorum S. - Pr.ed:a.. n.
tvieru t vorau '.orans 2. - Quod. qui S. - 19 in) ad S - ł Post hlec, Post boc Z.
e) Tu lWlem Domim rni8erere ooBlri. Formulka z brewiarza. kt6rą nasz autor zwykle
&amyka. pojedyńcze rozdziały, jak to i nifej obaczym.
5) Zapewne miało być AU8t1'asiam.
WĘGIERSKO-POLSKA.
4!)7
usurpare cupiens Romam exercitum suum
mm"it, et armatus feroci animo procedebat.
Cui in prima statione nocturni sui. cum in
cuLiculo dormirct per visu m angelus sanctus
5 apparuit diccns: Prrecepit tibi domifiUs Deus
Iesll$ Clwisllls. tlt cum (eroeitale lua eivitalem
Salictam R011lam. ubi apostolorum meorum cor-
pom requiescunl. nec inll'oeas, flec aLlemplare
cwdeas; sed f'cverle1'e et meum elecltl1n regem Ca-
10 simi1'um, qui in Sclavonire et C/wuJatire parli-
hus tolo eordis ae meniis affeciu fideliler in sre-
rulo sert'h-ił, in eis, qui ipsum tradendo lur pi-
ter occideru1łl 6 ), ulciscere. quia di.xer"UlIl: lIun-
quam l'ex erit super 1I0S, sed nos ipsi regllabi-
15 ?nus; gelleralionem alitem tuam post le in humi-
litute Romam visital'e el C01'onam. perpetuam ha-
here (acia71l. Hiis dictis discessit :mgelus.
Cum autem manc factum esset, rex movit
e ercitus suos in ci\-itatcm qu:c Yenetia "0-
20 catur. et ind£' progredicns wnit supra litus
ffiaris iLique ci\'itat£'1ll no"am :edifica\ it, eam-
que ad honorem nominis sui et ad memoriam
postemrum Aquileiam nominavit, unde ab
Aquila regc lłungarOl'um nomen sumpsit. 1\10-
25 vit autem inde se et cxercitus suos, et per-
transi\"it Alpes Carinthi:e, et venit in terminos
Chnatire et Sda,-oni:c inter OU\"ios S3\"am et
D.'a,.am: iLiquc occurrerunt ci pl'incipes Ch rwa-
tire et Sc1avoni:c. et direxerunt acies, ct re-
fulsit sol in c1ypeos aureos, et resplenduerullt
montes ab eis 7 ) et fe('erunt conOictum m:\.-
gnum octo diebus; tradidit autem eos Deus
in manus Aquilre regis propter regem eorum
Casimirum, quem tradiderunt, et turpiter OC-
ciderunt: cresi sunt autem Sc1avi et Chf\-ati'
.
alii fugerunt, alii in capti\'itatem ducti sunt.
Cum autem post victoriam Om.ium, qui
Drava dicitur, pertransisset et vidissel terratn
planam atque fructiferam et post XXV anno-
rum curriculum ab egressu terr:e sure, orien-
talis Hungari:e computasset, et po-st tantorum
bellorum victorias se uebilitatum prrescnsis-
set, quid agere deberet. cogitare CCEpit,
ut rum in terram propriam rediret, \"el istam
occupatam possideret. Unde cum multos dies
in cogitatione et tristitia duceret re , hoc ei
bonum ,isum est consilium, si uxores Scla\"as
et Chr\"atas copularent. ita terram in pace et
quictc possideret. Quod cum retulisset exer-
citui suo, placuit omnibus consilium Pe.'am-
bulabat autem terram, et delectabatur in ea.
quia terra promi sionis. tanquam terra israe-
litico populo erat. ::\Iissis autem nuntiis suis
accepit a principe SclavorulD filiam ae tribu
eadem, et copula,"it sibi eam in uxorem: si...
militer et exercitus eius de eadem tribu u o-
ribus copulatus esl. Pertransiens autem Da-
nubium im'enit terram planam et campestrem ,
Pr.ed4. I, wieru 4. dormireh lIormilaret Z. - \isum, visionem S, - 5 apparuih niema S. -
9 re\"ertere, rc\"erte Z. - 20 supru super S, - 3 nominavih Aquileya construct est ab Aqui-
la rrge; dOllaje Iv. na br gu lą lamą ręką S. - G Carintbi:e, Carintie S. - 29 et Sclavonia!1
Sc\avonic S. - p,..ed4. II, wieru t resplenduerunh resplenderunt Z. - 5 tradiderunh tradide-
rant S. - occiderunt, occiderant S _ 7 fugerunh fugierunt S. - ł 5 redireh redire S. - ł 9
copularenL' copul:uet Z. _ 21 omnibus' omnibus homilllbus Z. - .ł. crah "iema Z i S.
G) O t('m nikt nic nie wic pr6cz naszego autora.
') Machab. I. G. wiersz 39.
Monumenta Pol. Hi,t. Tom. l.
63
498
KRO N
herbisque supcrfluis vircntem, pastoribus et
pecUI.libus, seu iumentis et poledris indomitis
plenam: nam in terra hac solummodo pasto-
res et aratores morabantur , rex ,-ero Sclavo-
nire et Chrvatire circa mare delectabatur in
ci\"iłate qulP Siplelh dicitur, quam sanctus
Paulus apostolus ad fidem christianam con-
vel'tit J et ipsam episcopalem cathedram V :m-
nis tenuit 8 J, deindc, ordin3to episcopo, no-
m3m petiit.
Post hrec autem movit se, et pertr3nsi,'it
flu\"ium qui Tbisa dicitur, ibique planitiorem
et spatiosiorcID terram im-enit, in qua magis de-
lect3re cU'pit. TU!lc au\"Ocato omni exercitu
suo, ad laUllem et gloriam exercitus sui, Gn-
gariam C:lm appclla,.it, distribuilque principi-
bus et baronibus terr:lm. conferens eis ma-
Enas possesiones et decre\"it hoc omnium
consensu, ut, i uxor eius mllltos parcret fi-
li os , primogcnilus regnaret super omnes.
K A
Post hrec autem uxor eius peperit filium,
cui imposuit nomen Columan 9 ), qui accepit
uxorem de Chrvatia. Cum autem senuisset
Aquila famosus ,'"icłor terrarum. congregatis
cunctis principibus et magnatibus tel'rre, tra- 5
didit regnum in manus filii sui Columanni J et
mOl'tuus est.
Post mortem aulem pa Iris sui uxor Colu-
manni genuit fiłium qui ,'ocatus fuit Bela. ISle
autem, moJ'tuo p3tre, regressus est in ci\"i- 10
tatem suam Aquileiam, et ibi accepit uxorem
grrecam de Consl:lntinopolitano imperio. Imle
autem mO\'"ens se venit in terram suam Scła-
voniam, quam ata\"us suus [ngariam appella-
,'it. lbique uxor sua concepit et peperit filium, t5
quem voca\"it lesse, qui accepit l\xorem de
rcgione Polonia de ci\"itate Cr:lCo\"ia , sororem
:\Ieschonis ducis. nomine Athleitam 10).
H<ec autem christiana erat, et literis imbu-
ta, documentisque sanclis per spiritum san- 20
lh.edł. I, U'ier,;, 3 tlolummodo. Jlolum Z. - 5 dc1ectabatun delectaLantur S. - 12 TLisao Cbr$3
s_ - 20 omncn Z miali" pierwcłlnie tcrram, klórylo wyra; pr;ema;al, a nnpisal omnes. -
Pr;'l'tb.. II, wiu,;, 6 manun manu Z. - tł. aLavus. attavus Z, - IG qlJi1 cui S. - 17 rt>gio-
tle\ S dodaje lu na brtegll: AtltIeytba duciss. Crac. com.crłit primo ad fillem re ('m lIuIIGuit>,
5uum maritum. - 18 Athleitam, Atbleytam S.
8) Ab Jeru8alem per circuitum U8que ad Illiricum rfpleveram et'angelillm Christi, mówi
!am Paweł w liście do Rzymian XV. 19. Opowiadanie wi c przez niego słowa bożego
w Dalmacyi jest rzeczą niewątpliwą ; ale pięcioletnie biskupienie jego w Spolecie J w)'my-
ś1iła pobożna gorliwość chrześcian tamtejszych.
9) 'V growie w końcu IX wieku nad Cis usadowiwszy się, rozpuszczali straszne za-
gony do Xiemiee, do Hamburga, do "loch, i za Ren do Bazylei, nim ich Otto I w bi-
twie nad Lechem roku 946 ztoczonej, powdci n ł. Z tego co nasz autor rozpowiada tu
o Atyli i jego potomstwie, który to Atyla, według niego trzema tylko pokoleniami od.
dzielony jest od Gcjzy, ojca Stefanowego , widać że jak Hun6w z W grami tak też Mylę
E Arpadem wrgierskim pomieszał.
10) Por6wn Brunona Żywot ś. Wojciecha rozd. 22, w dziele nilliejszem str. 211;
tudzie! Thietmara Kronikę YIII. 3, w nin_ dz. str. 313; nakonicc Breve Chr()1/,icun Silesice
(u Stenzla SS. I. 34) w której tak powiedziano: IBit ..'luco habuit ,Qrortm, flomine Adil.
WęGIERSKO-POLSKA,
9Q
ctum repIeta. Hrec autem c<ppit ,irum suum
ad Christum convcrterc, et fidcm catholicam
tenere, ct a cultura idolorum receclcre, quem
srepissime blandis ct melicis alloquens sermo-
5 nibus, Christum fecit cognoseere et ipsum
verum Dcum credcre, quoniam scriptum est:
quia sanctificabitllr vir per fnulierem fidelem.
Appropinquante II) spiritualis ful gore chrisma-
tis, cunctis christianis ducatum suum intrare
10 volentibus hospitalitatis et securitatis gratiam
,'oluit exhiberc. Clericis et monachis potesta-
tcm concessit ante prresentiam suam vcniendi
et sibi loquendi. Quid plura? 12) adest tempus
crelitus dispositum. Credidit ipsc cum fami-
t!S liaribus suis, et baptisatus est in nomine Jesu
Christ.i. Tu autem. . . .
4. De primo Christiano lesst.
Cum nimium esset sollicitus ritibus sacrile-
20 gis destruendis et episcopatibus ad profectum
eeclesi;e statuendis, mirabili ,.isione consola-
tus est eum Dominus. Lucescentc aurora,
8slitit antc cum iuvcnis delcct;ILilis aspcetlI.
qui dixit ci: Pax tibi Iesse, cJu"istiane Deo di-
25lecle! iubeo te de sollicitlldine tlla (ore securll1n,
ubi tibi conces8um est I quod mtditaris. De te
filius nascitll1"US egredietur. cui krec omnia dis-
ponenda I divinre providentiw rOTlsilio. commen-
dabit DomillU8. Hic est unus eJ; regibus electis
a Domino I coronam t'itre srecularis commutatu-
rus fEterna. Verumtamen t'irum spirituali lega-
ti01le tibi transmittendwn honorificabiliter susci-
pito I venerahililer habeto I exhortationibu8 e-jus
cordi! fidelius assensum pra?beto.
E pergefactus .3) princeps, ,-isione stupi-
dus, post secum. post cum Chl'isti fidelibus
suis pertractans, Deo gratias humiliter egit.
Et ecce nuntiatur ei beatllm Adalbertum, po n-
tificem Bohemi;e adventurum propter com'er-
sionem ipsills. Oritur lretitia no,.is Christi mi-
łitibus. Dux ob,'iam tironi Christi procedit,
honorabiliterque suscipit. 'gitur fit ubique
congregatio gentis inclomitre per sanctum epi-
scopum Adalbertum, fiunt e\:hortationes con-
tinure, com'ertuntur et baptisantur alumpni
patrire, slatuuntur muJtis locis ecclcsire.
Proptcrca uxorem cius .-\thlciclam, iam pro-
pinquantcm partui , tali visionc mluit divina
gratia consolari. Apparuit namquc ei bcalus
protomart)T Stephanus, levitieo hałJitll orna-
Pn.ed:a.. I, wieru ! ad, niema S. - calholicam\ kalbolicam Z. - .ł. Oleli cis. OleIlicis S. - 6
ąuoniam. Om Z; ąuum S_ - 7 ąuia\ O' Z. =- 8 chrismatis\ karismalii S, - B eUlU' Cum Z
i S. - Pr:5ed . II, wieru t 7 bonoraLiliterque\ honorabiliter S. - 2 .\thlcidam \ .\dlridam S.
na br:5egu jednak dopisal Alhlcidam. - U ei \ illi Z.
heidem, quam JU8e rex UngarioJ accepit in uxorem, que cum esset chrisli4na, w;irum 8Uum
Iesse com'ertit ad /idem Chri.8ti. Iata post visionem per beatum Slephanum prothomartirem
Bibi ret'elatam concepit et genuit Suphanum regem Ungaru, anno domini 975. Tosamo,
prawie bez żadnej odmiany. czytamy w roczniku polskim pisanym w połowie wkkq XIII r
a wydanym u )liklosicha Slat'. Bibliothek, w tomie 1( str. 14ł.
II) IIartwik rita 8. Step/l, rozd. 2 i 3.
l!!) Tenże rozd. 3.
ł Tenże rozd. 4.
500
KRONIKA
tus, in \'isionibus, qui cam aUoqui talitcr cm-
pit: Confide in Domino, mu/ier Athle-idis, et
certa esto, quod fi/ium paries, eui p,'imogenito
eorona debelur et regnum. J[fum quoque nomen
iUi imponas. Cui cum admirans mulier rcspon-
derct: Quis es Domilie? vel quo nomine nuncu-
paris? - Ego sum, inquit Stcphanus, proto-
martyr, qui primus pro Chrisli nominc marly-
rium pertuli. Quo dieto disparuit.
l'aseitur Ił) interea a Deo pr:edictus filius 1:1)
principi, 'lucm, antequam in utcro concipcrc-
tur J Dominus novit. et eui, ante'luam nasec-
r tur, protomaJ"ł)'r Stephanus nomen suum
indidit. lIune Dco dilcctus \dalbertus cpiseo-
pus ehrisrnali baptisrnate I sceundum ercauli-
tatis sure \ irtulem intim.it, et ci nomen Stc-
phanus imposuit. Cre\"it infans diligenti nu-
tritus eaueatu. 'luem transacta pueritia, eOI1-
,"ocatis pater suis Cngariro primatibus, post se
regnaturum populo prrofecit.
5. De corona poslulanda regi Cngar'orwlł.
Post hroe Icssc, pic nu s dierum I anno do-
997. minic33 inearnationis nongcntesimo nonagc-
simo YII, seeuli ncquam rorumnas 16) t.lcserens,
ecrlesti im'itatur gaudio.
Unac habito consilio cum cpiscopis ct prin-
cipibus tcrrre, quarto 17) post obi tum patris
anno, tlivina COIDmo\ cnte clcmcntia. Astricum 5
prmsulcm ad limina sanctorum apostolOl'um
misit, ut a suceessorc sancti Pctri, prim'ipis
apostolorum, domino apostolico postlIlaret ,
quo no\"cllre christianitati cxorta3 in partibus
1I1Ingariro targam Lcncdirtioncm porrigcrct I 10
rcgio ctiam dignarctur ipsum diat.lemate co-
ronarc.
Eodcm fortc tcmporc )Icscho, Polonorum
dllX, christianam roLorarc cum suis amplcxa-
tus Gdem, missis ad romanre scdis anlistitcm I 15
Leonem nominc Ui), Iluntiis, apostoliea fulciri
Lł'ncdictione ae rc io postllla\"erat diadcmatc
coronari. Ad lluem accedens prrosul Lambcr-
tus 19) ei\"itatis Craeo\-ia3, humiliter pctilioncm
porrcxit I diccns: Supplicat Sanclilali restrre, 20
paler sancte, .1Iesc1IO, dUJ: Polon orli In , ul eum
vestm pia dexlra bcnedicens, regio di9"arctllr
diadem-ate COrOIIa,.e,
Cuius petitioni annucns papa corollam
Przed.. I, wiu" 5 quod, q' Z - ł Meum quoque. leumquc S. - 5 rum, tum Z. - I'('SIIOO-
dereh respondet S - 15 ćhrismalh crismali S - 17 imposuito inposuit S. - 23 Post h c'
Posl hoc Z. - lesse' niema S - Pr,edr. II, wieru l nequam' ncquaquam S. - ł obitum Pl-
tris, patris obitum S. - 5 dementin gralla dementia S. - Astricum. Astriqum Z. - 9 quo.
quod S. - 13 Iescho. Icschco S. - 21 Iescho' Ieschco Z.
14) Hartwik roze!. 5.
15) 'Vedług Sz)"mona Kezy urodził si Stefan roku 967; według Tllrocza roku 969 j
a Breve Chl'on. Pul. u tenzla I. 36 i rocznik polski w pomhmionem dziele Miklosicha wy-
dany podają rok urodzenia jego 975.
16) Hartwik tamże.
17) Hartwik rozel. 9.
18) Leon VIII papież siedział na stolicy apostolskiej od 963 - 165 roku.
19) Lambert I \vedług Długosza. siedział na biskupstwie krakowskiem od 996 - 1u14
roku. Catal. epp. Crac. r kop. bib!. Osę. r 61!) kąrta 2. '1'hietmar jednak (IV. 28) na-
WęGIERSKO-POLSK
501
cgrcgii opcris paraf! lam fcccrat, quam illic
cum bencdictione et rcgni gloria mitlerc dc-
crcvcrat. Sed quia no\'it Dominus, qui siLi
sint in futurum dilecti, idcirco pr:Bscius san-
5 ctum clccłum suum Stcphanum hac tcmporali
słatucrat felicitcr insignire corona. postmo-
dum fcłicius eum dccoraturus roterna. sieut
3\'0 cius, Aquilre, pcr angclum sanctum suum
promiscrat: quia de semine luo egredietur, qui
Romam ilt humilitale visitabit.
6. Quare et quomodo corona Polonis non {uie
dala.
Pr:Bfixa 'Jo} itaquc dic, qua corona IDlro
operc prreparata )Icschoni Polonorum mit-
tcmla crat, noctc. qure prc£ccdeLat, Papre per
Pr ed . I, wiersa :5 bal}' ac S.
zywa ówczesnego biskupa krakowskiego Poponem, nie Lambertem. Sie wchodząc w wiaro-
godność podania Długoszowego , zwracamy uwagę czytelnika na okoliczność nast!,pującą.
Wincenty z Kielc autor z połowy XIII wieku przytacza powyższy ustęp z kroniki niniej-
8zej tak: "Invenimus cnim in descriptionibulI annalium Polonorum et in vita beati Stephaui
regis Ungarorum quod dux l\Iescho, factus christianus, ad dominum papam Leonem sol-
łempncs nuncios misit, et ab co sibi dari COl'onam rcgni Połonire humilitcr postulavit.
Cumque summus pontifcx sure petitioni benignum assensum prreberet, et corona iam opere
miro fabricata foret, cccc ex Vngaria eodem tempore missi veniunt legati Romam, peten-
tes, suum dominum Stephanum regio diademate insigniri. Cumque in crastino nuntiis Po-
łoniro corona dari debuissct, ut voti compotes ad dominum ducem Poloniro lreti redirent ;
eadem noctc angelus domino papro Joleoni per visionem apparuit, et duci Polonire COl'onam
dari prohibllit; scd Stephano, duci Ungariro, fore tradcndam censuit. Quare autem illi de-
dit et isti prohibuit, in biisdcm habctur cronicis: Hrec. inquit, ge7ł8 magu diligil iniusti-
tiam quam iustitiam, magu Bilł:arum dcn.silat m et ferarum venatwnem , qoom camporum
planitiem et fl'ugum ubel.talem, lIlagi!; diligit canes, quam lwmines, vel pauperum oppre8Bw-
?lU, qoom dir:ina8 leges etc.. qu:c ibi ab angclo insinuantl1r. Per eundem ta.men au-
gelum bona 8pes a Domino de rcstal1ratione regni Poloni.n promittitur, eo quod ibidem
łegitur: Verum tamen in fine dicrum illius miscrcbor et glm'ia rt9ni viam illustrabo. Deus
cuim prrescius fl1turorulD, peccata vindicans parentuID in tcrtiam et quartam generationem
filiorum, ipsc solus novit, quando d('bct miscreri genti Polonorum et restaurare ruinu
corum, idco usquc ad isL'ł. tcmpora oronia insignia regalia, coronam videlicet 8ceptrum et
łanecam in armario Cracovicnsis ccclcsire, qnro cst urbs ct sedes regia, ut superius me-
moravimus, arlhuc SCl'VatUl" recondita, usquc dum ille \'cniat qui yocatus est a Deo tam-
ql1am Aaron, eui sunt hree reposita". Vita s. Stallulai, r kop. perg. str. 23. Z tego wi-
dzimy, że kicdy Wincenty W) pisywał tcn l1S p z niniejszej kroniki J nie było tam, ile się
zdaje, wzmianki o Lambcrde biskupie; imi " i c jcgo jest tu prawdopodobnie wtr tem
pożnicjszym. 'Yidzimy tcl dalrj, że w l1s pie t)"1ll były słO\va: 1l8<jUR. ad tertiam et quar-
tam 9cncI'atwllcm, tak jak je ma r kopism S dziwoja; zmiana tedy znachodząca si dziś
w l"!:kopismie ord).ua.ckim Zamojskich: ad quartmn et qu;,llam gcneralumem jest oczywiście
i lterpolaeYI} poźniejsz=! zrobiom! przcz kogoś, co nieehciał iżby słowa te do Bolcsła.wa
lo; . ł
LlllIa ego stosować si mogły.
\W) Hartwik tamże.
502
KRONIKA
visum angelus, Christi nuntius, allstitit, cui quam oves et boves camporum, plus cam's qltam
dixit: Crastina die, hora p,'ima , ignotre genNs lwmines, plus iniquitalem quam ;usliliam, plus
stirpis orientalis Ungarire nuntios ad te venturos traditionem quam concordiam, plus tyrannidem
me cognovens qui, $Ure gentilitatis abiecta {ero- quam cal'itatem; eruntque quasi beUure vomntes
cilate, humiliter prostrati, suo duci Stephano homines et bestias et quasi genimina ttiperU1'U1n 1\
coronam a te regiam cum benedictionis apostoli- rodenles cor ter1'(J sure: obliviscentes Domini
cre munere flagitabunl; COJ'onam ergo, quam crealoJ"is sui, confidentes in stulta potentia
prreparare (ecisti .łleschoni dlU:i Polonorwn, L'n- Sila 9.1) , et non credenles dictis prophetiarwn
garorum duci, proul petenl nunlii eius Cllres sanctaJ'Um. Quia ego domimlS Deus (ortis, ulci-
sine concertatione largiri, sibique eUlIł cum regni scens in tertiam et quartam generationem'1.9.) , et 10
gloria pro vitre sure meritis sdto deberi. lili all- a[fligentes me af/li9am, ner perlransibit apud
lem, eui postulata {uerat, fłon mI dala, quia me malum impunilum et bonum irremuneratum.
generalio de ipso exibit. qure plus delectabilur Post hoc genel'alioni eorum sequenli me mise-
in silvis crescendis, quam in vineis; plus in tri- rens, miserebor et eam t.rallabo, el corona re-
bulis crescendis et herms superf1uis, quam {ru- gni coronabo. .Uodo vero {ac, ul dixi. Et sta- 15
gibu, et {rumenlis speciosis; plus teras silt'aru1n, tim discessit angclus sanctus ab eo9.3).
Pned:s. I, w;eru 5 duci, domino Z. - 7 q'lam. ipsam Z. - 10 concerLalionc. contrishtione,
concertatione S. - Ił in ,'ineis, \"ineis Z. - ł5 herbis, hcrbuis Z. - PrJ.edJ._ II, wian. .ł. ca-
riLatem, opulIJ.c::oono amabunL. - 6 Domini Domni S. - 10 in tertiam et quartam l 'uk ma te
,lowa r kop;'m S dJ.iwoja i \rincenty J. Kielc; in qlJarLam et quinLam Z. - t;) Post hoc, Post
hG Z. - generationi. generatiooe Z. - U miserebor, miserabor S.
! I) Ścit!ł;a się to, według wszelkiego podobicństwa, lio Bolesława Chrobrego, które-
mu ojciec zostawił królestwo, aby niem spólnie z reszt..'} rodziny rządził. Po trzcch jednak-
te leciech wygnał on macochę Od!;' z jej synami, Odilena i Pribuwoja ich zwolenników
oślepił, a z Ottonem III zaprzyjaźniwszy si!:, potfżnie i niczawiśle rządził.
19.} 'Vidocznie wskazał tu autor na Bolesława Śmiałego: nazwał cn bowicm xi cia
polskiego, dla którego koron przygotowano, wujcIO Stcfana, a prócz tcgo w rozdzialc 5tym
wskazał na Leona VIII papieża (963 - 965) jako spółczcsnego temu xi!;'ciu: myślał więc
o naszym 3Iieczysławie I. W piątym zaś pokoleniu od [jcczysława był Dolesław miały,
O nim tetly mówi autor: Post hoc generationi eorum scquenti me miserens itd.
!U} \Vdny szczegół do objaśnienia tego zdarzcnia podaj c Długosz Hist. II. 122. Opowie-
dziawszy on je. dodaje: "Habet autcm nonmtllorllm a9scrtio, quo li summus pontifcx non
angelica visione permotus, se«1 eertitmline, 'luia doctus erat, l\Iiccslaum Poloniro £lueem obi-
issc, coronam illi non dedcrit; quo d et ego in Polonorum aliquibus annalibus mc-
m i n i ID e I e g i l1li e; sCfI aparitioncm angelicam ab IIungaris, quo coronro missio eis a Benedi-
cto papa facta foret celebrior, confictam ct sOOlniatam essc." Było wi c po prostu zapisano w rO-
cznikach polskich, że śmierć Mieszka polskiego spowodowała papieża do t1ania korony dla
niego przygotowanej Stefauowi w gierskicmu. Dzi:Lło się to około roku 1000, a co to był za
)fieezko 7 xił}tę polski 7 którego śmierć w owe czasy przypadła 7 obacz to na str. 149 w przyp. 2,
w Ę G I E n s K o - p o L SKA.
503
Iuxta!!ł) ergo huius \"isionis mouum, prre-
scripta sequente die hora prima, prresul Stri-
goniensis eccIesire, Ash'icus nomine, ad pa-
pam per\"cnit, qui officium iniunctum sibi
proderet., (' equens, san et i ducis rngarorum
ordine gesta referens, ab apostolica sede,
qure supra diximus. insignia poslula\"it. Qui-
bus auditis \'alde ga\isus romanre sedis pon-
tifex. coronam. prout fuerat posłulala, ben i-
10 gne erm'em insuper fcrendam, regi, ,"elu t in
signum 3postolatus misit, benediclionis ergo
apostolicre liłeras. quiC cum corona et cruee
simul pri,-ilegiatre erant, e communieationis
nodo robora\"it.
15 )Iox pra>sul Cngarorum, .\slrieus, ut fide-
lis nuntius ab apostolica sede accepta bene-
dictione, a cardinalibus ct eurialiLus romanre
curire petita liccntia, la:tlls et e uItans [nga-
riam \"eloci cursu propcra\"it.
20 Crastina autem die wnit Polonorum prre-
sui Lambcrtus, coronam et bencdictioncm
duci suo )Icschoni, qure co dic dal'i pollicita
fucrat, humiliłcr se summi poutificis pedibus
p"o\"Ol\"Cns. mcmorire rcduxit. Cui respondit
25 papa diccns: rellit IIU/llius cogllati domini lui,
ducis Vngarire. el subripuit benedielionem at'un-
euli sui j). Cum autem hrec pra>slII audirct.
eiul:ms cum clamore eu'pit deprccari sanetum
papam dicens: .Vumquid Bolmn lamen 'tabes
benl!diclionem paler! domino meo, obsecro, ul
benedices! Cui respondens sanetus pater dixit:
Pamilenliam agite de peccatis vestris! quia mi
d011linus lesus Christus olfensus est vobis ad
prO!sens; in posterum restituet vos gratire SUte
pariter cum cOI'ona temporali et reterna. His au-
ditis nuntius submisso \-ultu in lerram turba-
,-it sc ipsum. Quem cum intuitus fuisset papa,
et eum turbatum fuisse eoniecisset , nc de-
sperard, sic eum consolatur : /\"on dubitet tua
religio de Dei misericordia, nec putet a vobis
Deum omnino recess;sse, et veslram cllristianam
geniem oblivioni dedisse, si nepotem ducis lui,
Stephanum, in regem gentis L'ngarorom, qure
feroJ; et indomila est, ch,-istianitas coronare,
et diademate honorare. per angelum sanctum
Buwn lIIihi in visi01 prrecep-il. robis aute-m ad
l101UJrem et gloriam ferit Dominu!, quod per
malrem Buam, qute soror est principis Polono-
rum domini tui, ad fidem christianam t'irum
suum, dllcem HWlgm'07"llllł Iesse cum exercilu
suo, Pl'udellliss-ima aUoculione COlłVef'litUf', et
filium suum sub protectione sanclorum aposlolo-
f"U1lł Pet,-i et Pauli posuil. .Ye ef"!Jo iiller aVUfI-
culum et nepotem, inter e.xercitum PO/OfIorum
et Dilgarorllllł i'lvidire et odii fOfllł!S orirelur, et
dominuB Deus in causa sit, slaluimus, et Cl17l-
Ihed . ł, wieru :) ecclesi t ci,-itotis S. - A tricUSł Astriqus Z, - S sanctis farta S. - 6 ab
apostoliru apostolica Z i S. - 10 ferendam. ferenda Z i S- - 12 literas , litteris Z. - 19 cur-
ilU' niema S. - p,. ed. II, wieru :> benedicen benediceas S. - ł elsi, et S. - 9 intuilus
ruis ct. illtuisset S. - U oLlivioni dedisse. si nepotem' ob S. - 15 genliss genti Z i S. -
Ur.garorum, HungarorlIm S. - 19 quod. qllia Z. - !I domini tui, aJ /idem ehristianam ,irum'
niema S. - !:> eh niema S. - ł prolectionct protectionem S. - 28 sit. est Z i S.
gol) IIartwik tamże.
u) Wujem Rt('fnnl\ I w gierski('go kr6la był nasz Ii('czysław I, atoli umal.ł on jut
11 maja roku 992. Ob. str. 262 prz} p. 1.
SOf.
KRO N
firmamU8, e.xconłmunicationi. et indignaticmi
sanctorum apostolorum Petri et Palili s'llbdimus
eos, qui p',.imo insul're.xenllt sil'e Poloni in ('n-
garos, sit'e Ungari in Polonos , donte in detJo-
tio-ne ecclesim et fide pura christiana perstiterinl.
Hoc autem confirmato et corroborato pri\"ilc-
gio, nuntius Polonorum ad regem Ungarorum
Stephanum per\"enire cupiens, in\"cnit nun-
tium rngarorum in Vcnetiis ci,-itatc, qme su-
pra mare posita est, ibiquc miraculose con-
venerunt, et gratulabantur colloquentcs sibi,
qui a isłe coronam et diadematis gloriam, Po-
lonorum \"ero mmtius pa cis et amicitiro con-
firmationem portabat.
Cum autem essen t ad unum diem prope
Albam ciritatem, nuntium anle se prremise-
runt, et adventum suum felicem regi nuntia-
verunt. Quibus rex ob\iam cum episcop'is et
.
c1ericis populisque multis congregatis exiit,
eosque gloriose et honorifice uscepit. Cum
vero ab oratione surre",issent, coram omni
populo, quomodo Deus miraculose cum eis
operatus esset, cnarra\"erunt ad laudem et
gloriam nominis sui. I'ngarorum autem nu n-
tius diadema regni coronamque auro et lapi-
dibus pretiosis fabricatam, crucemqlle pro
sceptro ante fercndam in modum aposlolałus
pariterque cum confirmatione pri\"ilcgiorum
obtulit. Polonorum vero pacis et amiciti:e
confirmationem iussu apostolico porre'tit: cu-
jus confirmationi re'!: coram omnibus consen-
tiens ad memoriam posterorum eam in s('ri-
K A
pto redigi pr:eccpit. Post hrec autem sancl:c
Dei genitricis semperque virginis l\Iariro inci-
pitur otllcium: Salt.e sancta lJal'ens elli.xa puer-
pera regem; infra missam \'ero rex oleo sacro
inungitur et consecrahlr!!6). Post missam \"ero 5
osculum pacis omnibus prrebet, alii \"ero ma-
num sacram et annulum sacrum salutant , et
benedictionem aL ipso recipiunt. Quo finito
prresul cum dero, milites cum popul0 kyrie-
płeison cum łaudibus congruis proclamant, 10
Deum omnipotentcm et sanctos aposlolos Pe-
trum et Paułum bencdicunt, £Iuod sanctus et
Deo dilectus Slephanus cx unctione sacri cri-
smatis perunctus diademate regałis dignitatis
feliciter coronatus est. Post hrec autem rc- 15
giam aułam introi,-ił, epulis discumbunt , et sic
cum gaudio et lretitia hetum duxcrunt diem.
7. De cO'1lgress-iolle regu Ungm'im Cllm Polonia.'
rege.
Post accrptulU regalis exccllentiro signum
beatissimus liI' Dei Stephanus, [Tngarorum
rex, episcopałes ecclesias amplians , regaliter
dispOSllit, cmcibusclue et \"asis aliisqlle su-
pellectiliLus ad ministerium Dei pertinenlibus, 25
secundllffi cluod uniclliquc opus erat, suffi-
cienłcr decora\"it.
20
Tribus \"cro post coronationis suro mensi-
bus elapsis, accedens ad ipsum Lambcrlus
pr:csul ci\"itatis Cracoviro licenliam pctiit at- :>0
qlle de corroboratione pacis ct amicilire ad
memorimn reduxit; cum quo sine mora priB-
Pr:ied . I, wiern 1 t gratulabantur, congratulabantur Z. - U portabah porta\.it S. - 19 exiih
oL,iam exiit Z i S. - Pr ed . II, wieru. 9 pr:l!8uh pnesulc!I Z. _ J..yrie-clei!lon, kyriel' Z. -
'8 !lUIet w rękopi8mach zdnje ri!, lu by,: Opu8:.C:50nll wyro; sollcmnitatcm. - S! cum quO-
cumque Z.
ie) Dnia 25 czerwca 1000 roku. Katona fIi8t. Crit. " ego I. str. 56.
05
WĘGIERSKO-POLSKA.
sulem Strigonire, Astricum, et principem mi-
litire, Albam nomine, ad aVlijlculum suwo Je-
schonem d.ucem Polonire transmisit , rogans
ipsum, ut cum magnatibus suis in terminis
5 Poloniro et rngariro conveniret. Qui congre-
gato omni exercitu suo. ad regem ante Stri-
Ronium t7 j \"enit, ibique in terminis Poloniro et
Cngarire tentoria sua fixit; nam termini Polo-
norum ad litus Danubii ad civitatem Strigo-
tO niensem tcrrninabantur, dein in Agriensem
civitatem Q8 ) ibant, demum in flu\"ium qui Tizia
nominatur. cedentes, regyrabant iuxta flu-
"ium, qui Cepla nuncupat ur !l9), usque ad ca-
strum Galis 30 ) , ibique inter Cngaros. Ruthe-
ł5 nos et Polonos finem dabanto l ).
Crastina autem d.ie, orlo iam solc cOIl\'e-
nerunt simul, et osculum pacis accepenmt.
<:imulquc complexis manibus ad cathedralem
ecclcsiam Strigoniensem, qure tune in hono-
!O rem sancti mart) ris Adalberti, Po)onorum et
r ngarorum apostoli no\"o opere fabricabatur.
per\"enerunt; summo \"ero pontifice ad offi-
ciuro missł£ indulo cum ministris saeri altaris
,
aliisque, pontificalibus cappis et infulis orna-
lis, ut stellis in crelo nitentibus fulgebant,
regeque Stephano ornatu sacro ,'estito, (;t
diademate regio coronato. ut sole inter stel-
las p rrefulgen ti . post sacram processionem
gradienti. super omnem populum ab humero
et sursum eminenti. Facta autem processione
\"erbum Dei prrodieant, pri\ ilegia sandro ro-
manro curiro aperiunt. audiente omni populo
distincte legun t , utriquc populo pacem et
amicitiam corroboratam edicunt. Placuit omni-
bus, et iuramento propriis manibus confirma-
verunt. Post officium sanctro T rinitatis incipi-
tur: benedicta sit sanda Triuitas; hostia ,-e-
ro sacra pro rcgc et principe et pro cuncto
populo per prrosulem .\stricum offertur. pace
aceepta, missa finita, ad tentoria ua redcunt,
ibiquc in gaud.io ellrotitia, cpulis et potibus,
in ehordis et organis, in tympanis et choris,
in c)tharis et phialis lrotos YIU duxerunt dics.
His itaquc feliciter completis omnis Polo-
norum exercitus, a maiori usque ad minorem.
muneribus replentur . duci "ero dona offerun-
Pr:;td . I. rvieru I Astricum, ,\striqllm S. - 3 transmisih OPUUCiOM tM imię StephalJlIs w obu
rękopismacIJ. - 10 dein' dcmllm S. - in Agrienscm. magriensem S. - II demum' niema Z.
- t 8 complexin complexu Z i S. - Pr.ed.. fi, wier$ t cappin campis Z. - 5 pr:erul{:emi,
prcfulgcntc S; perrulgenti Z. - I eh ei S. - t:S sacrn san cta Z. - t9 chordis. cordis Z i S.
- !O; phialiSt fialh, Z.
!ł7) tl"ygOil czyli Gran, miasto na lewym IJl'zegn Dunajn.
!Z8) Agrya, Jager, z niemiecka Egt:r, miasto Ilad rzeką tegoż imicllid.
Q9) Topla. rzeka w Saroszskie1ll i Zempliilskiclll ŻUl)uilstwie.
30) Ten Gal', albo jak lliżl:j wypisano Salis, jest to widocznie gród. jakiti U źród£>!
rzeki Topli, na granicy wc:giel'ski położol1)' i znpdnie l'llżny od IIaliczłł. l1ad Dniestrcm.
Porównaj przyp. 32.
31) O granicach Polski ponad Duuaj rozcil!gających się, mllwi tc:! Bogufał u Som-
IIlersb. II. 25 i 26, tmlzic:! Edrysi, któr)" w 'lllicuia t'il>C: mi dz)' polskicmi rzekami. Jmt1,fł,t
GPrJg1" II. 390.
I!ollumenta Pol. IIlst. Tem. L
Gi
06
KRONIKA
,
tur. Post hrec separ:mtur: dux Polonorum in struxit, ibique XII canonicos locavit, et eos
castrum Salis 3 !z) porrexit j rex vero Ungarorum prrediis et vineis ditavit. Domos vero hospita-
in Albam, civitatem suam dilectam properavit. les pro peregrinis recipiendis redificavit et
Erat 33 ) interea rex idem fidelis in omnibus bene muravit.
actibus suis, Deo perfecte deditus per votum 1I1erito ergo in toto mumIo famosllm ad e-
et oblationem semet ipsum cum regno suó, ptus est nomf:n apostoli, quia e(si ipse evan-
sub tutela perpetu:e Yirginis Dei genitricis gelizancli non assumpsit officium, prredicator
Iarire precibus assiJuis offerens, cuius gloria tamen et magister cximius, populis solalium
et honor tam celebris inter Ungaros habetur, prrebens, e.. tiLit. Quadam VCI'O noctc monitu
Et ut maiorem ipsius defensionis misericor- divino, nemine sciente, solus ad ecclcsiam tO
diam consequi ,-aleret , in ipsa regalis sedis venit, seque prosternens orationem pro regno
civitate, qure AlLa nuncupatur, sub laude et suo ad Dominum fudit, cumquc ibi langllcn-
titulo genitricis Dei, famosam et grandem ec. tern pauperem, febre depressum ingemiscere
clesiam opere mirifico construere c<ppit: qua et clamal'e audiret , veste qua erat indutus
perfecta , in consecratione ipsius ecclesire pauperem operuit, mox illi manum imponens 15
ipsam sure reg:,lis magnitudinis reservavit, ta- ab infirmitate curavit, cli, inaque virtus et gra-
lique eam libertatc corroboravit, ut nullus tia in ,-ila sua demonstrari ,"oluil. Quippe quo-
archiepiscoporum vel episcoporum in ea cu- ties alicuius hominis inlirmilas auribus suis
iusque iurisdictionem habebat; deinde cano- intimata fuit, missa sibi pro medicina qllalll
nicis, qui eam ad honorem Dei genitricis oł1i- tunc in prresenli poterat habel'e, pal'(iclIla pa- o
ciarent , pr:cbendas largas statuit. Construxit 3 .ł) nis HI pomi, redolcn(i mamlalum, ut sanu:>
autem, in ipso initio conversionis sure, in ci- surgeret, łr':msmisit rt Dei pl'opitiatione wr-
,itate Ierosolimitana c<pnoLium monachorum , bum ipsills cumitante, statim sospilatem rcc£'pit.
quod ad ,-ictum couidianum prrediis et ,ineis
locupletavit. Aliud quoque monasterium in
urbe romana, prope sancti Petri ecclesiam ad
honorem sancti protomartyris Stephani , con-
3
8. De vis-ione quadam regis Cnga,.ire, et vit/o,.ia
conlra imperatorem. !5
Quadam 3 :J) i{;itur nocte per reveJationem
quandam cxpergcfactl1s, ,.crctlariull1 qucm-
Przed:;.. I, wieru 26 romanu ronana S. - Pu.f:d:;. II, u'ieru 6 apo!!toli1 aposLolici S. - evan-
gelilandi, evangelisandi Z. - 9 pr:ebens. presens S. - ł l orationem. or;łLioni S. - 20 parti-
eula' p rticulalO Z i S. - 21 redolenli redolentis S. - :!7 veredarium, veredanum Z i S.
32) Salia nazwany tu ten sam gród, który wYŻf'j Galia nazwano. Być może. i pier-
\ts e czytanil' jest błędne, albowiem CastT1t1fl, Salia nic Galia 8pomina także Gwido z Kolu-
mny, cZJli tak zwany bezimienny notaryusz Ueli, w ]'ozd. 17. Hipolit Kownacki mniemał,
że to b dzic Saros z , - gród położony opół mili od Prc8zowa nad rzeką Tory81!.
uJ Hartwik rozJ. 12; por. Legendy wi kszej fozd. 11.
3.1) Hartwik rozd. 13.
a ) Hartwik rozd. 15.
.
\V G I E R S K O - P O .. SKA.
501
dam intra diem et noctcm ad A]bam transsy]-
\"anam 36 ) prrecepit festinarc J et omnes in ru-
re manentes ad munitas civitates, quam citis-
sime posset J congregare, prredixit enim : su-
5 per\"enturos christianorum hostes, scilicet, qui
tunc Ungaris imminebant, Bessos 37 ) pro censu
possessiones eorum deprredaluros. Yix nuntius
mandata regis complevit, et ecce paganorum
inopinata ca]amitas, inccndiis et rapinis 38); tota
tO de,'astata est per ultionem Dei. Undc meritis
beati \"iri manifcstum est hoc. ut omnes qui
eum im"adere vcllent. Deum, qui protector
cius est, timerent.
Post hrec \"ero COOl'adum imperatorcm ma-
t5 nu forti terminos Uugari:c invadcre nuntiant.
Contra quem rex. consi]ium habcns episco-
porum et principum, ad tucndam patriam ar-
matos totius Cngarire com"enire fccit: prius
tamcn reco]ens. sc nihil sine Christi sufTra-
20 gio posse, manus ct cor levans ad rethera .
dominre su::e perpetu:c Yirgini Marire suas in-
iurias commcndans talcm pro rupi t in vocem:
si placet tibi Domina. imperutrix ClEli et terrre.
ture partem hreredilalis ab inimicis devaslari, et
novellam plantat;onem christianitalis abolere J ł030
committo dispositioni ture et t'oluntati. His di...
ctis J quasi consolatus ab ca fhlucia]iter contra
hostem ibat ad pr<e]ium, recordatus autem
verborum Alexandri regis, qui dixerat: stare
pro patria patriis titulis et IlOnori invigilare de..
cel animum confortavit. AItera vero die. Dei
miserante gratia. nuntius ab imperatore vc-
nit, qui eius reditum nuntia\"it 39).
Regredientibus adversariis ,ir Dei se per
preces beatre Virginis libcratum intelligens.
Christo, sureque Iatri g]oriosre flexis gcnibus
ad c<e]um extensis manibus gratias egit, eam-
que procuratricem sui regni a Domino postu-
]a,'it, ibique votum obtulił. Imperator \"ero
suorum tam repentina perterritus defectione,
sciscitans ab eis, qualitcr contigisset, quod
perterriti OIDnes fugissent. et quod per pro-
prium nuntium regressionem suam nuntias...
sent, et per magnum pudorem Bure potentim
imposuissent. \"oluntatem Dei et rcgis sancti-
t.atem esse cognoverunt.
Idem 40 ) quoque rex sanctus. solicitudine
rega]ium dispositioimm occupatus J tcmpus
PraedJ.. I, w;ern 3 munitas. iniunctas Z i S mylnie. - ... pos3eto posse Z i S. - S scilicet.
qui, tak poprawiam; feliciusque moją rękopisrna. - 6 imminebant J Bessos. mittebat Byssos Z
i S. - t8 totius, niema S. - p,. ed . II, wieru 6 patriiS\ patrie S. - 19 suam, niema S.
311) Do Diałogrodu siedmiogrodzkiego, czyli Karlsburga.
37) Besami lub Bisenami nazywani sI} powszechnie w wrgierskich źródłach Pieczyngowie.
88) Tu widocznic jcst text uszkodzony, a. samo zdarzenie daje się objaśnić z Legen-
c1y mniejszej rozdziału 7, gdzic jcst nierównie dokładniej opowiedziane niżeli u Hartwika.
. 39) Zdarzenie to 'Vippo w żywocie Konrada cesarza. opowiada tak: Imperator Ch,l-
onradus cum grandi exercitu tJupe,' Ungal'ios tJenit. Rex aul.em Stcphanus minim.e 8uJficien8
adt'el'sU8 imperatorem, orationibu" et ieiunii" in univer80 regnD BU() indicti , p,-residium Do-
mini tantummodo Jlagilabat. Imperator tam munitum regllum Jluviis et silt:is int,"are non va-
lem, mlllt tamen prredationiblt8, incendiis circa terminos regni, iniuriam mam satis ulci-
sGe1l8, reVe1'SU8 ut, colens tempore oportuniari cupta sua peragere itd" Pertz SS. XI. 268,
Porównaj VI. 677. lil. 97, i I. 83.
40) lIartwik rozd. 16.
t.O
K fi O N
diurnum colloquiis et consiliis transiens, per
noctis silentium vigiliis et orationibus instare,
contemplalioni ,-acare, Iacr)"mas łundere.
Deum alloqui non ces sabat . iustique iudicis
moderationem super cottidianas iudiciorum
aliscussiones misericorditer descepdere f1a-
gitabat.
9. De votia aratiol/ibllS regu.
eius He,wici.
de morie filii
N' ode") igitur quadam. cum IDstatis tem-
pore in campestribus fixis tentoriis starent,
ceteris sopori deditis, surgeni a ledo Deum
deprecabatur pro sua et pop uli ignorantia.
Quum diutius orationi insisteret, pap iii o super
eum extensus a terra levatus tam diu empit
pendere aere, donec vir Dei a contemplatione
spiritum relau\it et ab or,l1ione j quod cui-
dam bomB vit:a est manifestatum. Quem rex
sanctus arcana sui consilii nosse sancii, per
spiritum sanctum cdoctl1s, ad se vocavit, blan-
dis prius sermonibus, quid vidisset, sciscita-
batur. post ne clli dicerct J donec ipse_ vi,'e-
ret imperavit.
lnU) beato quoque rcge constat illud im-
pletum: qllam pel' multas trihulaliones oportet
A
i11l,.a,.e ,'egnullt Dei. Iultis modis correclioni
divin:a sllccubuit: tribus annis in illtirmitate
continua laboravit, permissionem in se ipso,
sicut in beato Job J iudicis ,reterni per sccreti
eonsilii examinationem in filiorum suorum :I
obitu sen sit imminere \'crbera, quos in ipsis
infantire SUa3 gradibus, teneros quo s derlit,
abstulit. De quorum morte mrestitiam obortam
genitor , propter amorem superstitis bonre in-
dolis pueri, Hcnrici, solatio compcscuit: 10
quem, quasi iam unicum caro diligens jaffe-
ctu, precibl1s Christo commendans , et cius
gcnitrici Yirgini perpeture commendavit. Hune
sibi superstitem, hunc regni hreredem \'otis
omnibus desideravit. Quem Dominus Jesus 15
Christus non in tcrresh.i regno disposuit la-
borando imperare, sed deposita inanis corru-
ptibilis machina corporis, in cwlesti regno
cum allgelis triumphare. l\[ox decidcns in gra-
vem infirmitatem IIcnricus nobilis dux Scla- o
vonire VIII uicbus languit, nona vero die, ho-
ra IX emisit spiritum U ), quem sancli angcli t031
in suum consOI"tium susccpcrunt. Uxor vcro
eius, 4ure im iolata cum ipso pcrmansit, \'11
die, in die dominica migravit au Dominum. 5
O gloriosre virgines Christi! 4uro ,-irginitatern
Pr:łed:ł. I, wiers:ł t5 Quum, Quem Z i S. - t8 relaxavit, rele,'avit S. - O arcanu archana
Z i S. - nosse' esse Z i S. - Pr:łed;. II, wiern li impcrare, impcLrare S. - 5 Dominum,
Deum Z.
41) Hartwik rozd. 16.
U) Hartwik. rozd. 18.
43) Tego xi!,'cia zowie spółczesny rocznikarz bildcbb('jrn&ki I!.'clem Ruzyi, t. j. Słowa-
czyzny, i zgon jego pod r. 1031 tak opowiada: IIeinricu8, Slephani rcgis filius, dux Ruizoru m , in
venaliom ab ap1"O disci8U8, periit jlebiliter mortuU8. Pertz 8ft III. 98. Polskie roczniki na
Łys('j górze czyli Świ!;'tokrzyskiej spisywane podają nawet miejsce polowania i niektóre in-
ne, dość cickawe o tym xi ciu szczegóły. Oto ich słowa: l,te vero (Step/taRm) [Jenuil fi-
lium 1 dictum Emirich. Et post decem anno8 contraxit amicitias cum Mescone 1 rege Polono-
w Ę G I E R S K O .. P O L 8 K A.
Og
suam Cbristo in tantum llctlicnerunt, ut etiaD1 I imposl1 t nomen. Pet us. Tertio vero anno
in mortc non separentur. conceplt et pepCl'lt fibum, cui nomen BelauJ.
Transactis vero post partum filiorum sex men-
sibus. uxor sancti Stephani, regina Ungari;a
mortua est: qui habito consilio principum ac-
cepit . uxorem de Tbeutonia, sororem regis
AImanire. cum qua intravit minor frater. no-
mine Henricus.
ł O. De sllccessiolle Alba: in regl/mu poslmortem
11 patns.
Videns 44 ) autcm beatus Stcphanus sine spe
posteritatis se dcrclictum, ut unicum filium
suum Henricum sepultum , pietatis Cłffectu do-
Iuit super filio suo multis diebus. \"ix umquam
tO ad risum Iabia mo\"it, set! sempcr sic appa-
rens, ac si ante tribunal Christi staret. In ora-
tionibus ocuIis eills prrescntiam conspiciens,
Christum in ore. Christum in cordc. Cbri-
stum in cunctis actibus se gestare demonstra-
1:1 \"it. Tandem per misericordiam Dci dignl1s.
centuplicari retributionis bra\"io, expectabat
consolationem Iesu Christi, ut par\"uIum vi-
deret sibi filium nasciturum. 310x mor con-
cepit ct peperit filium, qUCD1 voca\"it Le\"cn-
20 tha; post hoc conccpit et pcpcl'it alium, cui
Post copulationem vero uxoris X o mense
in visione apparuit angeIus in albis \'estibus
aicens: veni, di/ecle mi, rex Slephane, ad me .
quia tempus ut. ul post lahores seculi requu-
scas in gaudio paradisi. E\"igilans autem advo-
cat episcopum et ei "isionem edicit; eadem
\"ero die. hora IX tactus febrc 46 } debilitatus
est, et decidit in lectum. Et cum sibi transi-
tus diem imminere cognovisset, accersitis epi-
sc/)pis et principibus J et comitibus et primis
paIatii sui iu\"enibus, de Christi \-oC<lt.ione
exultans. indicavit eis dissolutioncm sui cor-
Prztdz. I, wiersz 7 dercliclum, uh solum esse et Z. - 19 Le\"entbn Leventa S.
ntm. Itaque Em,-ichus duxit filiam ..lIescon's quasi - compulsus r:i per patrem et per tWbilu
terrre. Qui venie718 Gnez71am et Poznaniam cum u-XQI'e t'lrgine, t'irgo mamit U8qu e ad martem
PM' 'Cofam per ipsos emM8um; taJ/dem eundo de Polonia Ungariam e conver80 cum rege Me-
8cone t'ene7'unt in liclciam causa 'Cenationi.s cen'orum; qui craatina du instuiC!u ttpiritU8 Ban-
eti et viłtione angelica per80naliter veniens ad Call'um mant m donavit 8anctam crucem quam
in pectore deferebat, eecle8ire et fmfribua saneti B 1UXlidi. U£kop. Dział,p'lskiego karta 360.
44) Rartwik tamże.
olS} Że Stefan I miał kilku 8Jnów mówi to i SZ,)Tmon Keza w rozd. 2 8wojej kro-
niki: Ru SlephaUlt8 plw'es quidem filio8 genuit. Dyła jednak wątpliwość, czJimi właściwie
synami byli wymienieni tu przez nasz('go autora xiąl ta. Keza powiedziawszy w rozd. 2,
że byli synami Władysła.wa. I..ysego: com:oeati8 ad se Andrea, Bela et Leventa filiis Zar-
ladislai; dodaje w rozdziale 3: quidam Q7tfem iSt08 fratre8 ex duee Wazul progenito8 assu-
erant, eJ; quadam virgille de geM)'e 1'atlln itd. Ta druga wiadomość dałaby si pogodzić
z twierdzeniem naszego autora w ten tJlko sposób, jeślib)'śmy przypuścili, że imi Wa81u
powstało tu z mylnego czytania. Waic, którcm to ost3.tniem imieniem nazywa Stefana
Thicbnar. Chr01ł. IV. 38.
46} IIartwik rozd. 21.
510
KRONIKA
ł038 poris imminere. Post hrec traetavit cum eis I nilricis assumtio glol'iosa, ad quam omnes
de alumno filio rum suorum, et commisit e s solito more in Albam civitatem cOIlf]m:erunt
iu manus episcoporum et Kaul eomilis sub ! et tenloriis campos operuerunt. Planxerun;
sacramento. Deinde de more et regno, quis autem eum omnes populi Hungari3). simul in
post ipsum terram regeret, et novellam plan- unum dives et pauper, episeopi cum dero !S
tationem non eA.siccaret, sed ehristianis ,plan- cantu lamentabili animam eius commenda-
taret. Consentientibus omnibus Albam nomi- bant, atque fabricato marmoreo novo monu-
neł'l) inter se maiorem et reetorem elegerunt. mento reconditur, in quo nondum quisquam
Deinde paterne monuit illos catholicam fidem positus fuerat.
observare, quam acceperant, amare iustitiam,
vincula supernre caritatis diligere, et caritati
operam dare, bumilitatis studio invigilare.
prre omnibus \'ero noveIlre plantationis chri-
stianitatis custodiam adhibere. His dictis, ma-
nus et oculos levans ad cQ'lum. sic orabat:
regina Mli et terrre! imperat,,;x et coad;ulri.x
inclila! tu() p lrocinio sanctam. eccles-iam cum
epi$copis et dero. reynum cum pr;ncipibus el
populis. ,ub alis twe proleclionis relinquo. Qui-
bus dictis oleo infirmol"Um eOl'pus suum in-
ungi petiit; post unctionem Credo cantat; dein
Paler Noster; quibus ultimum benedieens, ma-
nibus fXtensis sursum dixit: in manus luas
litrp.
ts. domine Jesu Christe com mendo ammam meam.
ił. De morie et planetu regis Stepltani et
miraculu. ·
Instabat autem solemnitas, sanctre Dei ge-
Quidam autem episcopus grrecorum sanctre f O
conversionis, in ipsa transitus sui hora audi-
vit all imam sancti Stephani in crelum def e-
ren tern per angelorum ehoros et laudantes
domimlln lesum Christum. Qui statim nun-
tium in l!ngariam ad Albam eivilatem trans- 15
misit et ila sieut audi,'it et \idit sanctus epi-
scopus nuntius eius im'enit, lileris autem de
obitu eius a capilulo acceptis ad dominum
suum in Grreciam remeavit.
Srepe harmonire supra sepuIchrum eius au- !O
diebantur angelorum, srepc lampades arden-
tes in acre videbantur , muItorum vero pueri,
qui in infirmil.ate sua eius liminibus dcvove-
bantur , mox ut perveniebant curabanlur, au-
"iliante domino nostro lesu Christo. Sex men- !5
sibus vero post obitum sancti viri explelis
.\Iba re num lIungarire regcre erepit.
Prud:J. I, wuru 3 in manus episcoporum. in maniLus eorum S. - J. sacramento' sacrimenlo
S. -- qui,. quod S. - !S łerram' certam S. - 6 planLareh placeret S. - 17 inclitn inclina
Z i S. - 20 petiih S mial percepit ale poprawil na petiit - 6 miraculin miraculo Z. - !!1
lJolemnitan solempnilas S. - Pr:ł.eJł. li, wieru confluxerunh confluxerallL Z i S. - 3 ope-
ruerunh operuerant Z i S. - :I di,.en duces S. - paupen pauperes Z. - 6 lamenłaLili, la-
mentali Z. - commendabant. commendanL Z. - 15 ad, in S. _ O harmonioo, armonie Z
i S. :- supra. super Z i S. - sepulehrum, sef'ulrrum S. - !3 in, niema S.
ł") Pow8zechnie zowil) tego xi cia AZJa, a rocznikarz hiIdc8hf'jm8ki (u Pel'łzs IlI.
104) zowie go OvQ.
w G I E 1\ S K O - P O L SKA.
5H
ł 2. De fraude regimE contm tlbam regem,
maritum SUU11l.
Elapso aulem regiminis sui anno. regina
invidire et odii fomilem contra principem AI-
5 bam, quod ipse regiminc dignior esset, quam
dux Henricus, gcrmanus regime, conłraxit:
qu:e, ut vipera repleta \'cneno malilire, dolcre
crepił, quod nullum puerum parere połuit.
Cogilare crepit et secum \'olvere, quomodo
10 fralri suo, duci Henrico , regnum l'"ngarire
perpcłuo possidcndum traderet J et sure po-
tenti:e usurparet; filios regis Stephani , quos
Kaul princeps foyebał in f1umen proiccret, et
vilam eorum morti daret, et memoriam eorum
15 deleret. Ad,'ocato autem fratre suo, edi\it ei
in secreto loco cogitationcm et disposilionem .
utrum consentiret, interrogavit. Quo annu-
ente, consuluit ei, ut Almaniam inłrarct. et
cum excrcitu ,"alido rediret. et ,.aliua manu
!!O Ungariam intrarct, et suo imperio subiugaret.
Quod permittente divina voluntatc J intravit
«.lux lIem'irus manu forti rngariam, et obvi-
avit ei Alba re:\. ex isła parte civiłalis Strigo-
niensis, et bellum magnum ortum est, et oc-
5 cidcrunt vulnerati multi, et ,-ictoriam obtinuit
uux Henricus. Et rex Alba et Kaul terga \"erte-
runt 4 8) , et acceptis filiis regis tribus: Leventa,
Bela et Petro fugerunt 49 ) in Poloniam ad
aviam suam, ducissam magnam totius Polo-
nire, nomine Dambrovcam 5 11), nam ipsa etiam
tunc in viduitate permanendo filium suum Bo-
leslaum fovebat, qui XYllI annorum erat ado-
lescens robustissimus, atque ad pUgIlandum
fortissimus et promptissimus, qui orphanos
nobiles et teneros caro diligens affectu, et eo-
rum alumnos nobiles Albam et Kaul deliciose
servabat, et ut in nullo molestarentur, sed
omnia ad li bitum eorum pr:J:berentur prreci-
piebat. :\Iorati sunt autem filii regis Cngarire
in hospitalitate in Polonia XYI annis. Henri-
cus \"ero regnabat in Ungaria, et eos oppri-
mebat, et omnia bona eorum vastabat, alia
calumniose auferebat, rodebatque terram cum
perfidis lIungaris, qui eius collatcrales erant,
nobilem '"ero genealogiam Ungarorum de-
prreuabalur, et ad nihilum redigebat. episco-
pos cum dero despectui habebat.
13, Qllomodo ret'ersi sunt veri hreredcs Unga-
f'iam, sc-ilicel (ml,.es supradicli.
Hac tyrannide percepta Alba et Kaul alu..
mni puerorum, qui iam adolescenles erant,
,
Przed.. II, wierno i fugerunh fugierunt Z i S. - :s Boleslaum, Bolellauum S. - 8 promptissi-
mun promlissimus S. - t t cL ut in nulło . . . . pr;ecipiebah niema Z. - i5 alumni, alumpni S.
48) Wiadomość którf! tu nasz autor lwd.aje, c Aba uszedł, potwierdza spółczesny
rocznikarz bildeshl'jmski: lleim'icU8 Deonem cum u.:oore et filii8 cognali8que, quibru wcru eva-
dendi erat, effugabat (pertz III. str. 10-1); podczas gdy Szymon Keza (Gula lIung. rozd.
2) rocznikarz augsburski (u Pertza III. str. 126) i iuni podają mylu.'} wieść, jakoby Aba
poległ w tej bitwie.
49) Zamiast Piotra wymienia zymon Keza (Gesl. Ilung. Co 3) i Turocz (II. c. 38)
Andrzeja między StrfanowJmi sJnami. T,yll1czaseD1 Lambert hersefcldski (u Pertza V. str.
161) nazywa Bel krewnym tJlko And.rzrja, nic bratem; s Katona J/ist. Cr;l. reg. II. str. 130
przytacza uJplom, w którym t('u" C Anlll"zrj 1l:1.Zywa bratem swoim jakirgoś Adalberta.
O) MarJ-"łł., żona Kazimierza muicbem zwanego, była według naszego autora babk
5ł2
KRONIkA
habito consilio et Dei inspirante gratia, pari-
terque cum pueris, ubi ducissa cum filio suo
Boleslam'o, baronibusque Seczccho cum fra-
tribus colloquentibus, et de ipsorum pupilli-
bte tracł4łntibus sedebant, ad ipsos introeunt,
et genu flexo ante Jucem ct matrem eius c<:e-
perunt deprecari, ut potentia sua et auxilio
eos ad terram suam r ngariam reduceret, et
in suo regno locaret, ut per hoc factum :łpud
Deum meritum in\"cniret, et famosum nomen
,ictori:e apud iacentes terras acquireret. Quo-
rum petitioni consentiens dux ingemuit: com-
mota sunt quippe omnia ,iscera eius super
cognatis suis. motusque pietate dixit: accin-
getnini el estote viri (ortes, conslanles el 1'0-
bwti, q-uum meliu, esl nobis mori in beUo iuslo,
quam videre e.rhreredilalos c09nalos 1I.os1l"os. Et
consenserunt omnes huic sermoni. Filii regis
\"ero cum alumpnis, inclinato capite. ad sta-
tiones suas porrexerunt. Dux autem cum pa-
latino suo, Sethecho nomine, ad,"ocatis mini-
sterialibus sui s belIum ingens indixit.
Cum autcm fuisset congregatus exercitus
ingens et fortis, ł4łeite proeedebant pcdites et
sagił4łrii in ante, filii vero regis eum ducc Bo-
leslauuo, aecepta ab avia sua liccntia, cum
magno eiulatu, oscull) pacis tradito, post
ucreitum proceclunt. Cum autem essent pro-
pe eivił4łteIIi qure dicitur Pecslh, ibi occurrit
eis dux Henricus, et congressi sunt, et ce-
ciderunt \"ulnerati multi, et Alba interfectus
est im.ł4ł paludem , qui est in medio campo- 5
rum prope Peslh, unde usquc in hodiernum
diem appellatur palus Alb:e regis. Crastina
autem dic lIcmicl1s, rex [ngarorum, mo\-it
e ercitus suos contra Bolcslauum et filios re-
gis, et terga \"ertit, et persecuti su nt cum, et to
in\"estigatus est inter montes prope ci\-ifatem
Strigoniensem, et interfectus est. Hegina '"ero
audita morte fratris pr:e nirnia tristitia subita-
nea morte mortua cst.
Post conf1ictum ,.ero, congregatis du Bo- t5
leslaus episcopis et magnatiLus l!ngarire, de-
scendit in ci,-itatcm ncgiam Albam, et coro-
na,.it filium regis tcphani Le'"ent:ml regio
diademate '); Petrulll \"ero et nelam duces
eonstiluit. lIiis itaquc peractis secessit in ter- !!O
minos suos in castrum Salis, et ibi uelecta-
batur in \"enationibu:".
Post sex menses nuntiant sibi Le\"antam
iam mortuum. His auditis ca>pit lacrimal'i ama-
rissime, et ,eloci cursu ci vi tatem Albam per- 5
\"cnit I et congrcgatis episcopis et magnatibu
tcn:e, noluit eoronarc Belam. maiorem fra-
Pr:r.ed:r., l, W;tru :; llołcsłauvo, Bolczla'"o Z. - Scczecho'l Sccccho z_ - 9 radum. sanctum S.
_ ił accingcmini, accingimini S. - 16 quum. quam Z i S. - I ScthecJlO' Secbccho Z. -
5 Boleslauuo'l nolcdao Z. - Pr:ł.ed:ł.. II, witru Pecsth. Petach Z. - :> cis. ci Z i S. -
5 qui, qae S. - 6 Pcsth. rctsch Z. - 9 noleslauum' llolczlaum Z. - rcSis\ eius S, "'ylnie.
- O itaquc. ila Z. - 23 nunlianh nuntiavit S.
Bynów Stefana I. Iogła ona być córlą Przemysławy, Włodzimierza wielkiego córki, która
wyszła za xi cia w!;'gierskiego lichała, brata Gcjzy.
'1) )Iówi i Turocz , że Lewenta był królem: PulalJal enim (Alwreas) radem simpli.
citate, derfi te cm"onam filio 8/(Q, sic/le Bibi Lw:enta <lederat. Cltron. II. rozt1. 44.
\v G I E n s K o - r o L SKA.
515
trem, sed ipse contra omnium voIuntatem
elegit Petrum , iuniorem fratrem, in regem&!l),
quia miro eum diligebat affectu. Quo corona-
to dux recessit in Carinthiam, et ibi metas
!I posuit&3). Erat enim timor eius super omnia
montana Carinthire et AIemanire et Austrire,
quia per Austriam cum victoria PoIoniam re-
,'crsus est in civitatem Cracoviam.
Post duos autcm annos nuntiatur ei mors
10 Petri re{5is Cngariro. Qui veIoci cursu venit in
Strigonium. et accepto Bela in Albam civita-
tem pervencrunt, et ei regium diadema im-
posuit, orantes Dominum cum Iacrymis. ut
eum faciat regnare in annos pIurimos, ut orne-
tur a Deo filiis et filiabus: cui accepit uxo-
rem de romano imperio:. t ). Post nuptias vero
dux per Rusiam PoIoniam ingressus est.
Post discessum vero principis PoIonire de
Ungaria uxor regis Belre peperit filium. cui
imposuit nomen Albertus; alium quoque ge-
nuit, quem "ocavit nomine Iesse; terlium vero
peperit, et vocavit eum Columman; quartum
vero peperit et imposuit ci nomen Salomon;
quintum vero peperit, et \"Ocavit cum Ladi-
.
Przed... I, wiers .ł. Carinlbiam, Karintbiam awsze tak piue Z. - 10 [ngarire. lIungarire S. -
Pr ed;. II, wieru 2 uh et S. - ł 2 Ladislaum,. Ladyslaum, bic vero Dco dedicalus erat; dodaje Z,
&!I) "ryż<'j nadmieniliśmy, że podanie naszego autora o Piotrze, jednym z 8ynów
Stefanowych , ma za 80bą wi cej prawdopodobieństwa, niżli podanie Szymona Kezy i Tu-
rocza, którzy w miejscu jego Andrzeja W)mieniają (Ob. str. 511 przyp. 49). Tu wska.
zujemy na dalszy ślad prawdziwości tego podania, l\Ii dzy panującymi około tych czasów
na W grzech xil!ż tami, okazuje si istotnie dwoch Piotrów. "Tiadomo bowiem, że Piotr
I, król w gierski, w roku 1046 przez ,y grów zehW),tany i oślepiony, wkrótce zginął (Kato-
na Hist. Ol"it. Beg. l. str. 688). Drugiego Piotra króla w giersk.iego zna Kozma pragski. )Iówi
on, że Judyta, wdowa po Brzetysławie czeskim, zmarłym roku 1055, przez s)'na swego
Spitygniewa wygnana, dla okazania wzgardy sw<'j synowi i wszystkim Czechom, oddała
ręk Piotrowi królowi w gier8k.iemu: ad c01llumeliam rius et omnium Bohemorum nupserat
I'rt,'o, regi. 1I1l1lgaror'llT/ł. 0/11"0'/1. II. C. 17. Oczywista, ze nie był to Piotr I, Lo tamt<'ll
zginął jeszcze za życia llrzetysława; ale Piotr drugi, o któr>-m doniósł nasz autor, a da-
wny rocznikarz \vawe]ski podał nawet rok micr('i h'go xi cia w tyd) 8łowach: anno Al/LX
PetrU8 rex IIttllgari obiit (R kop, str. 10).
:'13) Tosamo powiedziano o Bolesławie Hmiał)'ID w rocznikach Tr3sli, że l'ozszerzył
państwo swoje usqm ad JnQntes Ilal';7łthie. n kop. S dziwoja. str. 328.
M) Sz)'mon Keza mówi pl'zechvllie: Anclrcas, flcla d w'eJlta cle nł>elllia in PcJlon!wn
t,.all8eUntC8, a Misca (byłto mczt'j Kazimierz mnichem zwany) PolO'W7'1ł11& ([lice amicl/hiliter
3Unt recepti, ubi Bela POJ1łoraJłi cl,lCCUł dueUo c1ccinrelI8, filia 'Iliske siM datlIr j'ł ft,XQ7'CIn,
Gesta IIwm. rozd. 3. 'rurocz Chron., II. 38, opisuj c okoliczności, pod jakicmi Bela ożenił
się z :xi llliczką polską, m6wi: CWIł igitur Misca dux, et filii eiu$ horrerent duellll1lł a$Sll-
mere impositum itd. S)'no,...ie Kazimierza, Bolesław i 'Vład.rs}aw Herman byli jeszcze dzie-
ćmi około roku 1050, kiedy to si działo, i pojeu 'nkować si nie mogli; wJr czył tedy
ich Bcla i otrzymał ręk ich siostry.
Nonulnrnla Pol. l1ill. 7'orn. 1. (lS
5-14
KRO N
K A
slaum55). Hunc autem «.lux Rusire Iisci- gnante uuo fratres, Columman et lesse mor-
zlaus56) de ci,'it:lłe Galicz 57 ) in adoptj,'um filium tui sunl. Ipse vero V anno sine liberis mor-
accepit, et ei cum filia sua, eo quod unicam tuus est.
haberet et filio careret, Galicire regnum ')8) per- Remansit 3utf'm «.lux La«.lislaus in Galicia ;
petuo possidendum trauidit, et iuramento cor- Salomon \"ero frater eius ScJavoniam regcbat. 11
roboravit. nabito \"ero consilio episcopi rum principibu ,
His ita, sicut Deus tlisposuit, peractis nup- Dei disponente dementia, Rusi:c civitatem
tiis Ladislai, pater rex Bela decidit in lectum, Galiciam propera,'erunt, et beatum principem
et mortuus est. Post hrec eligitur Albertus, Ladislaum in regcm Ungari:c acccperunt atquc
senior filius, in regem, et coronatur. Quo re-I in Albam ci,itatem regiam propera\"crunt I et 10
Przt!d , I, w;t!ru J Rusi;e. Russie S. - ! Galicz. Kalicz S. - possidendum, possidendi Z.
_ 10 regem. regno S. - coronatur. coronalus Z i S.
55) Bela miał dwoch synów: Gejzę, którego chrześciańskie imi było Adalbert lub
Lambert, i Władysława. fiał teź trzy córki, z 1.tórych pierwsza wyszła za t;dalr.r ka
xiąż!;'cia chorątańskiego, druga za Zwonimira chorwackiego, a trzecia za Ottona morawskiego.
Z tych pi ciorga dzieci powstał, jak si zdaje, u naszego autora bląu o p i 9 Cil1 s.r naeh
Beli. Porównaj Turocza II. 42, u Schwandtnera I. 108, i Katony lIist. Cdt. Beg. llung. II. 200.
56) Ten Misc;zlaus jest według wszelkiego podobieństwa jednym z owych DąŻąt pol-
skich, którzy na Słowaczyznie czyli Rusi w gierski{'j panując, zwani byli niekicdy xiąż!;'ta-
mi ruskimi, jak Otto syn, i Roman wnuk Bolesława Chrobrego u Bogufała (Sommersb. II.
26). wiadczy też Gall, że Władysław w gierski od dzieciństwa w Polsce był wychowywany:
qui Wladi8laus ab infantia nutritua in Pol(Y1lia fIUrat , et 'lua$ moribu8 et t: 'ta POl(Y1l1l8 jadrl8
fUR/rat. Chron II. 27. " aden zaś spos6b nie może to być )I:.icisław, syn Izasława ki-
jowskiego, xiążę warago-ruski, bo ten umarł już w roku 1069 zOl.!tawiwszy syna Rości-
sława (Xestor w Połn. Sobr. I. str. 75).
:'7) Jestto prawdopodobnie dzisiejszy lIaliĆs czyli Gaca, miasto nad rzekI} Tugar,
w północnej stronie dzisiejszych W. gier, kt6ra to okolica, jak sam kronikarz nini{'jszy wy-
znaje, stanowiła niegdyś cz ść Polski. Geograf arabski, Edr)"si, piszący około połowy
wieku XII zna w Polsce dwa Halicze, które głoską początkową rozr6fuia, pisząc jedcn
przez Ghain, drugi przez Gim. Ten ostatni ze swoj krainą (j)aY8) lcży według niego wi-
docznie gdzieś w okolicach dzisiejszych 'V gier, bo zaraz obok niego spornina on Cis,? jako
rzek pograniczną Polski, a wie że owym ziemiom I aczkolwiek cz«]ść Polski stanowiącym,
także nl\zw Rusi dawano. Geogr. n. str. 390. 1'0rlJwnaj też 8tr. 404, gdzie autor ten
mówi o dwocl1 Rusiach.
:'8) Ów Halicz słowacki ze swoją krainą podniesiony był do znaczenia królestwa.
EdrJsi zna go jeszcze jako należący do Polski. Przeszedł potem do rąk W!;gró w , i od
nicgo to poczł.'li królowie ich przybierać do swoich t .tułów: rex Galitire. Świadczy Bogu-
fał, e jeszcze Bolesław Krzywousty, córk swoją (Judyt'?) za królewica. wl?gierskiego wy-
dawszy, dał jej w posagu ziemi spizką, a małżonek jej mianowany został królem IJalicyi.
W zersl1f}m texcie jego u SOIDmcrsberga II. str. 36 pomJlonc jf'st i imi!:,' xil?cia i zicmi I
W GIERSKO-POLSKA.
:;1:;
in regcm corona\'erunt, Salomone fratre cius
.
in eum consenłiente, di,.inum officium sono-
ris organis decors\'erunt, et sic in Dci Iaudi-
bus fotum diem deduxerunt.
:I Quem sanclus rex per \"isum visita\"it et sua
\'cstigia eum sequi percepit. Erat cnim rex
piissimus, in consilio prO\-idus, in commisso
sibi grege providus et fidelis , in intervcntu
strcnuus, in universa morum honestate prre-
clarus ; hunc milites acsi patrem ,.eneraban-
tur, hunc carissimo diligebant affcctu, AmcQ
dicant omnia.
Pned:ł. I, wielu 2 im niema S, - 3 lawlibus. laudem S. - Prz.edł.. II. wieru ! m. et in S.
-- carissimo, karissimo Z. - Amen . . .. oronia, niema Z.
którą król \\ gierski synowej swojej za wiano przeznaczył. Xięciem tym był Borys, syn
Kolomana., króla w giert!kiego, jak to widzim z Ottona frysingeńskiego. Gest. Frid. I imp.
l. 30. Jakoż starszy syn tego Kolomana w gier8kiego, Stefan II, przyszedłszy na tron wę-
gierski po ojcu i brata swego Borysa. wygnawszy, dokłada do tytułów swoich: rex Gallicire,
jak to widzieć można. w nadaniu jego z roku 1124, u Fejera Cod. dipl. Hung. ll. str. 67.
Jest to najdawniejszy znany dot.'!u dokument, w którym tytuł ten U króla węgierskiego
znachodzimy. Działo si!;' to wtedy, kiedy jeszcze o naszym naddniestrzańskim Haliczu, jako
stolicy :xi stwa, zgoła. nie słychać. Dopiero w sto lat poźniej, Andrzej II w gierski król
wmicszawszy się w sprawy IWicza. naddniestrzańskiego, stanowiącego wtedy z xięstwem wło-
dzimicrskicm jedno ciało polit)"czne, począł się uważać niejako za. zwierzchnika tych ziem,
i w tytule td jego znachodzim po raz pierwszy dołożone: Gal'ciaJ LodomeriaCj'lle rex (Fejer
Cod. <lipl. III vol. I. str. 31), któremto ostatniem imieniem Lodomeri<zque nazwano wtedy
JIalicz naddniestrzai15l..i, jąko cz ść xi stwa wlodzimierskirgo.
.
NADANIA BOLESŁA 'VÓ'V
CHROBREGO I KRZY"\VOUSTEGO,
przez Idziego J legala papiesliego potwierdzone,
-oM/II'NW'II/V\IVII'O-
Oryginal tego dyplomu :.najdowal się w Ty/kil jesxze ..a Szczygielskiego, który go
w dziele swojem Tinecia, w Krakowie roku 1668 wydwłem, drukiem oyłosił, wymieniając
Aawel szafkę i lic:::.bl£, pod którą dokument ten przechowywano w archiwum tyni-eckiem. DZiś
namy go tylko z jego d:.iela i z dwoch odpisów.
IV roku ł 845 po::.wolil mi 'Wodzimierz hr. Dziedllszy('ki. poduwczas jeszcze mój uczeń,
swego zb-iorku dyplomów do pr::.ejrz..enia. Uderzył mię mi d:,y nimi transllmpt powyższego dy-
plomu, z powodu róŻnic, które w nim od texlu w S:.c:,ygielskim zamiesxzonego postrzegłem.
Przepisałem go Bobie najwierniej dla naukowego użytku. Okoliczności byly tego rodzaju. ie go
iadną miarą we Lwowie oglas:,ać nie moglem; dałem go wi c n'ladyslawowi Slawiliskiemu,
klól'y w korespondencyi z wydawcami kodexu dyplomatycznego w \Vars.;awie zostawal, aby go
im ud:.ielił. Przesłal on go tamże na rl!.ce \Vaclawa Alexandm 'Iaciejowskiego, a ten nie
omieszkal go wydrukować, co dalo powód do IJtzonych o tym dyplomie SP01'OW. k/ore dotąd
nie są stanowczo rozstr::,.yy"ione. Tyrncz..asem wykryl się il171Y, ciekawy odpis tegoż dyplomll.
Znald go p. .Uexander Balowski w r kopismie z r. 16J-f. pod tytlilem: Rescriptorum, Bul-
13rum, Pri\"ilegiorum &c. monasterii T nccensis &c. p3rs II. obecnie podobno w magistra-
cie miasta Skawiny znajdującym się, i mnie łaskawie udzielii. Z odpisu tego widoczna, źe
pierwotnego nadania tego zmiany są wczesniejsl.e od Szc;:'Y!Jielskiego, :.nojdowaly się bowiem
już w roku ł 6J. . na lal trzydzieści kilka przed oglos:.eniem dziela jego Tinecia.
IV wydaniu nilliejs::,em t1"zymalem sił: uTl{dowego tmnSll1ntlt, z roku 1275, jako najwię.
uj zasługującego na wiarę; odmianki zaś tynieckiego odpisu i blł:,dy Szc:.ygielskiego wykazuj
U dolu, odznaczajqc pierwsze gloską H, drugie uloską S.
* In nomine patris et filii et spiritus Sancti. dilectioncm habcre noscuntur sanctam ac ,.c-
Omnes fideles cłJfJ tiallos qui dei ac proximi nerabilcm christi Ecclcsiam fideli I'cucrencia
.
Pr:łed;. I, w;eru ! ac. et R i S. - Pr tJ:ł. II, wieru ! christi Ecclcsiam, E. ch. R.
* Zatu:ierdzenie tego nadania przez Bolulau:a JV8tydliwego opiewa tak: In nomine
po mini nostri Jezu Christi Amen. t Cum inter opera Karitatis minimum non existat vitam
,
N A D .\ N I A D O L E S J. A \\' U W
517
condccct 311gcrc, cI monasteriorum quieti turis et (Iuod polonico more pomochne di..
I>umma cum dellocione tam in temporalibus citur, siue omnem censum quali uel quocun-
quam in spiritualibus prouidere, ne religioso- que modo wlgariter nuncupetur, et duodecim
rum uirorum quies aliqua interueniente co n- marcas argenti pro occiso homine soluendas,
5 trouersia disturbata eterne dulcedinis suauita- si inter hornines EccIesic Tinciensis quod absit
tern degustare et sancte aeuocioni, prout sa- eucncrit, que omnia eidem EccIesie a Bole-
luti corum cxpedit, insistcre nequeant. Qua- zlao Rege et Juditha Regina concessa esse
propter ego Egydius Thusculanus Episcopus, prefatus Dux testabatur et a se et a omnibus
sancte Romanc EccIesie et Domini Kalyxti Pa- auis proauis suis reucrenter custodita testa-
10 pe per Hungańcum et Polonicum ncgnum le- batur, apostolica Autoritate decretali conces-
gatus sancte Tincicnsi Ecc1csie consencientc sione firmamus quidquid habct et wnet, uel
gloriosissimo polonorum Duce Bolczlao et filio futuro tempore iuste acquisierit. Id est Thi-
cius \Vladizlao et Episcopo CI'acouiensi Ha- ciensem uillam cum transitu nauali et una ta-
dosto quidquid eadem Ecclesia in prediis et berna, secunda vltra fluuium cum voto ducis
15 foris Thabernis et macellis presentibus ct fu- duodecim marcarum argenti et tribus poledris
..
I
Pnedl. I, wie,'u :> in, niemfł R. - 5 eterne, et ne R. - 9 Ecclesie, e. Can1inalis S. - 10
łlungaricum et Polonicum Regnum' Ungariam et Poloniam R i S. - i:> eius, niema R i S. -
15 Thabernis. et th. R. - presenlibus et futuris, niema R i S. - Pr:łedl. II, wieru t pomochne,
pomozne R. - siue omnem . ... l1uncupetun niem'J R. - ł marcas argenli, marcis R. -
ocriso homine soluendas. occisione h. 80lvcndis R - 5 Tinciensis' niema R. - 6 Bolezlao,
Wladislao S. - 7 Juditha. Judith R. - 9 proauis. et p. R. proavisque S.
rcllgiosam eligentibus et gerentibus pium et benignum facerc presidium et prestare, ne for-
te cuiuslibet temeritatis incursW:l aut e08 a 8ue devocionis proposito revocet, aut uigorem
quod absit sacre religionis contingat infringere seu turbare. Xos Bolezlaus dei gracia Dux
Cracouie et Sandomiric cum nostra carissima conil1ge domina Kynga ob rcvcrenciam omni-
potcntis dei et EccIcsie sancte, ac in remissionem nostrorum peccamillum animarumque no.
strarum salutem, niehilominus eciam proptcr seruicia "tilia venerabilis in Christo patris do-
mini Cosme, divina miseracione Abbatis TJl1ciensis et Canoniei cracouiensis, nobis et nostre
tcrre impensa fideliter et frcqucntcr l)aci tranquillitati et vtilitati virorum religiosorum fra-
trum conunntus eiusdcm domini ...\bLatis TYlleiensis uolelltes belligna sollicitudine prouidere,
privilegia douacionum et libertatum datarum hun uillarnm quam ascripticiorum eorundem
et aliarum rerum a glorioso rcgc Bolczlao, ('xeeUenti qllOquC Regina domina Juditha Regui
Polonie, llccnon postmodum ab iIlustribus Ducibus Bolczlao et \\1adislao filio suo domi-
nautiLus in Polonia, duximus renouanda et (lue minus lucidc dicta fuerant decIaranda et
eciam confirmanda, no caligo yctustatis et mhigo alltiquitatis priuilcgiorum datorum Tyn-
densi Ionasterio in posteru m possent aliquod prciudieium generare. Quarum donacionum
et libertatum confirmacionem, fact3m per ucncrahi1em patrem dominum Egydium Tuscula-
num EpiscoPUID fclicis rceordacionis, de verbo a<l verbum prescntibus inseruimus sub hac
forma. Po przvtoczeniu tV tem miej8C )Qu'V Ż8zc g o dyplomu, tak rz-ecz zakari-ez01Io: Quaproptet'
518
.
fol A P ,\ N I A D O L E S Ł A W O W
singu lis puis t omnibus ministris curie R' - I ChOl'ouice \"ilIa, Radessow ,-illa cum mcllificio
g cpmpeten ibus cum om ni c3stellatura ab et uenacionc. In B).tom TharHoue duc taberne.
I
mnium. impedimento def nsis ł tam pistori- In Sewor nonum Thargoue una taberna J U1lUm
us, L genariis, qU3m Cocis et Carncrariis, macellum, Sceclecł.), Grussow. AJ mngnum sa-
pisCjtoribus et pecorariis ct omni consłancia lem quatuor thargoue ct quatl10r taberne et 11
muniuit; \"iIlam Lantyki cum ascri p tiei J 's, yil- P rcine et q ualibct se p tim:ma h'es alucos e t
...:11 ł w
lam Kasow cum ascripticiis, yiłlam Cysow quartum srcdnc et scptcm pro lignis. Labsci-
m Sm_ardonibus suL una circuicione; 'V 0)"- cia et rum Copnow et sale ct scruo Zului et
couo cum piscaloribus incc J Priuit artifex fratribus eius. Regina Juditha contulit Thin-
Lagenarurp et doliorum J Prandnyk. cum una ciensi Ecclesie Kxc{;n} ci cum taberna et seruis tO
taberna cuius heredes :\Iars ct Raie)" Ircs sco- Solo} et filijs cjus: XcJamir et Iiluij. Zgliza.
!.Os so}uentes. Que uille ab omni sunt peJ1- In Dolani Kamerarij Ioris, Tuor, Petrus co-
sione Ducis immunes. Duo macella in Craco- gnominatus Zbrobadlo, Damian in litore \Yi-
uia. In S)'dina quatuor Sl1rouice et duc tabernc sic camerarii. In Kargo', Sulek, pistor. In
et Z'w ar de unaquaque sartilgine et dedina. Pouozow Zira cum fratribus Tukow heredes t5
Pr ed.. I, w;eru :s constaocia. consistentia S. - 6 muniuiL' muniLi9 S. - Lant)-ki, Lintki R.
_ cum ascripticijs ,iIlam Kasow\ aliam Caszew R. - 7 cum ascripLicii5 villam Cysow, aliam Sy-
low sub UfJa circuitione R; c. a. v. Czulow S. - 8 cum Smardonibus sub una circuitione. niema
R, - 9 Nmcc' SLineL R. Nimec S. - 10 Prandnyk. Prutnit R. Pi tnik S. - t t Ratey' Radei
R. _ 13 Cracouia. Krakow R. - 14 Sydinn Sidzina S. - 15 de. et de n. - Pr70edz. II, wieru
l Radessow ,'iIlu Rad)'szow R. Radziessow S. - 3 Se\\on Siewior S. - 4. Sceclt'ch, Sleklecz
R. i S. - Grussow. Gruslow R. - 6 pecinu petine R i S. - 7 sredne, scrcdoe R. - Lab-
Icicia. Labstitia R. - 8 Coyanow, Colanow R. - 9 Judilha' Judith R. - Tbinciemi Ecclesie,
e. Th. R. _ 10 Kxegn)'ci, KnegnilY R. - 1 t Sol..oh Zokol R. - Zgliza. Zylza S. - 12 In Do-
lani, et Dolan R. - 13 Zbrobadlo' ZrobadJo R i S. - Ił Sulek. Zulet R. - 15 Tuko,,", Tu-
chow R i S.
nos predecessorum oostrorum vestigijs inhereotes ł prcfatum Mooa.stcrium et conucntum spc-
.iaJi deuocione et gracia prosequcodo, libcrtates, excmpciones, dooaciones et immunitatcs
vniuer as et singulas roemoratas indultas et conceSBas a glorioso Rcge et Regina nec non
Ducibus prefatis, de grato ct communi consen8U l)aritcr et assensu ac unanimi uoto venc-
rabilis patris, domini Pauli Episcopi Cracouiensis ct nOl>trorum Baron um , viuclicct: 'Varsonia
Castellani ł Xeustup Palatini cracouicnsium, JanuBsij Palatini ł ) [yrozlai Castcllani Sanclomi-
riensium, SasBini Castellani 'Vizliciensis, Scarbimiri Castcllani de ,y ogijnich , Xicolai Ca-
stellani de Beyech et aliorum omnium Castellanorl1m et J uwcum existcncium in Ducatu
Cracouiensi et Sandomirieosi pcrpctua sanccionc presenti decrcto inuiolabilitcr confirmamus ,
statuentes perpetuo, ut qucmadmodum a predcccssoribus nOtltris proauis, auis et parcntibus
nostris wcte uille cum pertineocijs euis et cciam villc qut"' nune locate sunt ucl locari de-
bent in territoriis carundcm cum omnibus ascripticijs suis prc8cntibus et futuria et tributis
eorundcm I.?nastcrii Tbiocicosis (iuiete et pacifice retroactis temporibu5 ęxtitcrunt, rema-
Ć H R O D R E G O I I\. R Z Y W O U S T E G O.
519
'ledwed, Rzech. Iych, Woy:m, Zdanouici Il\'eroda, N'edosa, Repoch , Lube, rcolici, Fa-
uilla Pozrogis Iilcy, Dres trik Paleta, Vnocho- brie In Dunauiz dornine Judithe homines Ra-
uici "iIla Y noch, Gr3za, CarLeIla, Zbor, Bez-
Jochouici \'illa Ynic. Gostenta, Suepetnici.
5 uilla N"enornysl, Crothouici \'illa Croth, Yarga,
Zutoth, lIIlodos, 'Visetrop. Sebna \'illa Graza,
Gne\'an. Doborin \'illa, He\'esa. I1ota. Dobro-
sta. SimoIno ,'illa S)Tokijna. l'\cgrod. Pouo-
zow ,.illa r\eguz, Yeuoz, Rouesa. Cecouici
tO villa Gne'"ani et Granzonis, 'lalchina , Ynemisl,
Sdiui, Tharnow, Pilzno. 3Iislossouici Zdebnl',
.
desa, Xemoy, Zdllta, Radech. Vnesici villa
Zdimir, Drogota, Zgles, Lezceka, Teseta.
\" sezuJ. Zobalici ,.illa: )Iiley, Ztron, lUrsa.
Cleteti villa: Ztroy, Piuona , Crazika, Vnes,
Crassek, l\'egan, Zgbon, Brestek , Billa. Banz,
Hados. Bij omnes homincs cum villis in Kne-
gnych pertinentcs Ecclesic Thinciensi tribu-
lum pt Strozam ClIm pomochne soluunt. Opa-
Ihoucch quod Rex Bolezlaus cum foro et ta-
Pr:;ed.. I, UJ jeru 1 Icdwcd, Rzec1ł) ,\ledwcth. Rsech n. - Pozrogist Poztois R. - Brestrik.t
Drzestryl S. - ;) Grazu Granza n. - Carbella . Carbella , ChoreJa n. - Zbon Zbor. Chorela S.
- Uezdocbouici, Bezdecbowici R. Bezdechowice S. - S enomysh owomy,;J S. - Crothouicit
Chrocho,.ici n. - 6 Zutotłl\ ZuJoth R. - Sebna "ilIa Graza, Sebnia ,.ina GrarlZa R. - 7 Do-
borin. Dęboszyn S. - }lJota. Jloka R i S - 8 SimoJoo, Smilno R. - 9 r\eguzo Nekisz n._
VeuoZl Wewow n. - 10 Gne,'ani et Granzonis. GnC\van et Stranrbonis n. - ł.lalchina\ Malicbina
n. - t t Sdiui\ Sdun n; Zdp..i S. - Tbarnow. TarnoweJ.. S. - }hslossouich hlislozouiti R.
- Zdebne. Zdebul R. - PI':łed.. lI, flJier6:ł 1 Repoch, Repoth n. - Judithe, Judilb R. - :)
Zdula. lelula R. - RaJedn Radeth 1:. - 4 7.dimin Zelunir n. Zdzimier S - Zgles. Z des S.
- Lczceka, Lcstcta R. - 5 Borsu Doua R; Rosa S. - 6 Clete1i villa: Ztroi, CIeceli villa Stoy
n. - Crazika, Crasica R. - 7 Zgbom Zglon Ił. - BilIa\ ,"illa n i S. - 8 Hij\ nic R. - Kne-
gnych. Ksegnicy n, - 9 Ecćlesie Thinciensi tributum et SLrozam cum pomochne soluunh niema
R; w tem miejscu .ai tak on jak i S.c:łygielski dodaje: ctuiam sepiunt dominorum !!Uorum cum
plantis in longitudine octo ulnarum duas domos quolibeL anno faciunL quatuordecim ulnarum, qui-
libet ip80rum quinque capccias (capecia n.) mctere et ad borreum deducere, et quilibet quinque
currus Ceni falrare (C:łbare n.) et adducere (ducere R.) singulis annis tenetur. currus in Tineciam
(Tinciam n.) ducere quociescunquc opus Cuerit, dccimas triturare et ad cJaustrum deducere quoli-
Let anno tenetnr. quatuor dicbus omni anno ararc et erpirare. ubi ,.icinior curia fuerit. ilem de
qualibet curia qlJolibcL anno urna (una u. n.) mcllis et quatuor aspcrioli monastcrio supra dicto (scripto
n.) cedent de ipsis hominibus. Et si Iluis ipsorum in furto deprebcnsus Cucrit Lres urnas mełlis
pro poena soh.it (sclvet n.). si in pocna sex marcarum m2nscrit urnam mclIis lolvel SLatio prima
ALbati apud ipsos, seeunda pr;cposito. tertia Tribuno , quarla Tribulario. Uem (Uem Strosam po-
mocne sohuot domui Thinciensi et n.) quillquid (q. aliud R.) ijsdem liisdem n.) pr.ecipitur laborant.
- 10 Opatbouech. Opatowiz n.
neant stabiles et inuiolabiles pcrseuercnt, a Dobis et a Dostris lIuccessoribus in suo roboro
firmit:łtrque pcrpt'tna dnra.turr. Fii quis nero ascripticiorum dict'\rum uillarum et aliorum
ibidem haLitanciulII pro ro nliqun, maleficio scu coufrahctn vel alia qualicunque iuim"ia lUt
nostram ..ino Castl'lImlOrllID 8cn })n]atinorum nut Jndicull1 prerlictorum Rut ad qnornmcun-
qnc officialium prclScncirun citntu8 {uerit , HOli rcs!>ollt1t'at ncc l>roindc a1itluam l)Cllam reci-
"''' o
o..
NAbANtA
I
B O L E S Ł A W O ,tJ.
berna et tr3nsitu namlIi et uoto duotlecim mar- liminibus sancte Ecclesie et omnium fidelium
carum singulis 3nnis et duabus tabernis in ,y i- Christianorum consorcio separatus ac viuifico
sla ecclesie Thinciensi contulit cum homini- corpore ct sanguinc domini nostri Jesu Chri-
bus Rac, Chrust, Branco, Duran. lIarum uiI- sti segregatus, iram omnipotentis dei et male-
larum decimas et omnium que rcligiosis ,.iris dictionem omnium s:mctorum incurrat ct sit 5
colIate sunt rogatu duci s Bolezlai Radostus anathema l\Iaranatha ct cum luda traditore in
Episcopus cidem Ecclesie contulił. Thinciense die iudicii portionem accipiał. Qui custodierit
ucro :\Ionasterium omnimodo liberum essc, et die ecclesiam non molestaucrit benedictio
apostolica auctoritatc decernimus saluo tamrn quam promisit Dcus dili£entibus se in eum
honore et reuerencia Cracouicnsis Ecclesic aescendat ct cum fidclibus omnibus uitam eter- to
ac domini Radosti suorumquc successorum nam possideat. Amcn. Acta sunt hec Anno In-
scilicet: ,t nullus Dux Episcopus Iarchio carnacionis domini 1\1 0 Co Yo Indictionc XIII
Com es Yicecomes, nulla persona ma gna ucl epacta III, sub Bolezlao Duce, in Ciuitatc Cra-
parua Ecclesiam Thincienscm molestare vel couiensi. annucnłc ipso Duce et Episcopo Ra-
de predijs ct decimis Ecclcsie aliquill subtra- dosto, coram Jaijs tcstibus: Scarbimiro 'VoFlao t5
herc presumat. t quisquis autem huius nostre Poztigo Andrca Sulek cum filio 'Iartino Br:m-
p3gine cxtiterit violator ,'el de Ecclesic rebus dota Dun"or.
aliquo conaminc quidpiam aufcrrc uolucrit, a
Prud . I, Illieru ! WisJu Wislica R. - 4 nac, Chrust, Dranco, RaJ., Chrost, Dranco R, -
5 reJi£iosiso a reJigiosis R. - 8 Yonasleriumo crenobium R. - t 7 exLiterit violatoro v. e. 11. -
Pr4ed II. wie". 5 omnium sanctorum\ l. o. R. - I Y. C. V.. millesimo centcsimo quinlo R.
_ 16 SuJek, ZuJek Ił. - Drandota, Drondota R - 17 Dungor, Dinigor R.
piat sed coram Judice Monasterij Thinciensis contra ipS08 si quis a1iquid questionis ac-
ceptare volnerit, snam Justiciam prosequatur. Ke nutem nusu temcrario et iniquo hanc
confirmacionem et declaracioncm predictarum vilIarum ascripticiorum necnon libertatum eo-
rondem qnispiam attemptet infringere in poster11m et presumat, ipsam sigillis nostro et
Karissime Coniugis nostre superius nominate duximu8 roborandum , quisquis autem omnium
premissorom in fauorem et (iuictem reIigionis sacratil3simc concessorum ucI in quocunque
eorum violator cxtiterit seu transgres80r, u'am ornnipotcnti8 dci ct Elcctorum !Uornm incur-
rat, super hoc racionem grauissirnam in die iudicij re(1diturus et cum malcdictis ct iniquis
in Gehenna recipiat pordonem. .Actllm publice in Chorcyn Anno Domini l CC. J...XX. V.
In die Sancte Lucie Indictione III. Epaeta XXII. presentibus prefatis domino Paulo Epi-
8COpO Castellanis J Palathinis et Judicibus et consencientibus vt superius est expressum.
l\ecnon presentc domino Pl'ocopio nostro Cancellario per cuill8 manua presens pagina est
donata, et alije quam multi8.
.--.-----..:-
. -- L-
.
, --.,... _. .
-.......;;.,-.. --
..
.bll!f ljll;\' . I f'S lo 1'11 .
, II /lI'ho/I1'1"1I1 /I{' Y- -l11111l"t'1lft:'1 IJ .
II. /'
En 01)"" CT" 11 t E M "'nil n1[' D":i . c.) K 'fA.'" En'" II o UlA lit elf'
( , (Kj111ł r.. Md\" «T o ft .", "E 1\"" ... "- Y',:, n .9 b"l & K n 11'1 mM,."
łł CJ ł 1( A II P 1f ( 1 A h1 \ f M t1 8\' c A Ił e- c b . :. ł-h
E"" y łt tM'" n o 61: c Th C " 11>' n o n o... o nT' n E t fi łf E c "1\ E
"O e li n. p ił ,, 9t II" W a E MA to.( 11 tv' '..N łI M 'la' " .ł
) li ni C f1 ( o IS"B' C" u" fi n. fi t, c nA A. fi " '1" r..Yf O h\ f
/ły;łA.O" ",Ał1lł n łII IiAGJ\r QT 11 r. w..,? n n ¥'IIII o
Jd\ E r &,..nQ 'c'l"OK "'"),0 n OA".A ł1 ł1I'
TabL.VrII.
11./ 1///lII/":\'//1 IlIi llldr /.
!l..!!!.
!t. , {5:
(1 rIr "'I' i. ij..... .:.
A
ł1 A t "QĄ"M r , Ą So..A: .
('- r \. ' o , hl H to ar«t,
'h.G kM Yb .aAb trA X wa"
rror I( b\ S rt, E: rG nr k6f
łt (: N "' o("\ E '"b:,"' Alc.on o
tr w\! t'ł "" El ol') rA f b\ .
-
t :ł-'""j' x.. J A.mł1h
( O 0s4ł1 M t P r 6 Cf f. "'r1,A YA
-, -
111\ ot'ł1 Sfl4 ". c CI łMYC '1'0 n. nlfr
r1" H r mA t f90 Na no rA N li' N( N Ił
PJ e c Nt'....d n G .1 li" "A cnt n D & .ł A
łr pr m t1 "H C g o . ;""f 1rVb Ił QAdA'
Mł-fJO'
0"0 I _...
Jr'- '1Jrd v. I lr. L .
LATOPIS NESTORA.
I. .JAK SIĘ NA NIEGO Z.-\PATRr.J.\?
\V ::.apatrywaniu się na ten latopis u'!Jchod:;,q zwykle ue....eni :.e stanowiska dwojakiego.
Jedni są tego zdania, źe dzielo to J.Yestorowe doszlo nas us:.kodwne wp1'au!d::.ie tu owd:.ie przez
prz.ep-isywaczy, nie tak jednakże iżby je tlie tno:;na oczyścić z wtrętów :.nac:.niejsz!J ch , i Z4
pomocą 1t1'ylyki odbudować ile tyle text jego pierwotny. Drudzy mniemają p,'::.eciwnie, że u'la-
ściwy lat-Opis J.Yestora :.afjinął i prawdopodobnie ni[}dy już nam :.nany Ilie będ;:,ie, a to co pod
imieniem jego posiadamy, jest zlepkietn cZf,ęciq z Nestora c.:.ł:ścią teŻ z innych xiqg ud;:;;iala-
nym przez po!.nych kompilatoruw. Pienvsze z pomieniOf1Ych ula,i o:.yu ialo Schlo:.era w pi-
saniu obszernych swoicA nad J.Yeslorem komentw'zów, a ma i tera:. tnięd:.y uczonymi silnych
zwolenników; z drugiem wystąpił pf':.ed tr:.yd:.iestą i kilkq laty Ignacy Danilou'ie:.'), a pod-
Iliosła je świeźo komisya archeograficzna petersburska i w swojem lalopisu tego wydani" do
niego się zastosowała. Aby osqd::.ić które z tyeh zdm;, m.a za Bobą u'ięcej prawdopodobieiistwa
lub te dowodów r:.ec:.ywistych, zajrzyjmy pr:.edewBzyslkiem w S'"..c-'..ególy życia autora.
II. CO S ,Ul KE8Ton O 80nm, U;B DRrDZ\' O Nl!I POD\J.-\?
\riadomości o autor..e tgm zasi gamy z dwoch :.ródel: z samego latopisu. i .:; Pateryku
c:.yli żywotów śś. ojców peczrrskich, które re jednej czą-stce napisane byfy prze; ..Yestora,
a z.(lwierajq w dopelnietliach srl.loirh krótki jego ::YlL'ot a r j poc1twalę. Jeśli szc-:.tgóly
W tej ostatniej napomknione porównamy łlll'a lIie z fl'ydatniejs:.emi miejsrami latopisu, do-
str:.e emy tv nich zgodność zlIpelnq: nast puja..ce ll'i c z jt'go iycia 'l'ypadki moiemy liczyć do
peW7iiejs:.ych.
.Yestor łtrod;il StI1 t'oku 1056, najpodob"iej '" hijotl';e. \r owyrh c:;,asaclł nabiel'a1i tam
cora::. więks:.ej tl'::.i IMci Nakonniry peC'"..erscy, uvani tak od pieczm' , w klórych pie,.,l'illslkoll'ie
mies:.kając od::..nacz.ali!i cllrze ciaiłSkiemi ClIotami. BArótre ,.aIOŻOllO "ad piec:,ammi lem;
---
') Lalopi,iec Litwy. Wilno 18n, sir. UJ.
Monumenra Pol. IlilI. Tom. 1.
tG
.
5 .:).:)
-..
LATOPIS NESTORA.
monastyr, a igumen Teodo y, za którego liczba zak01l1lików gd 20 do 100 urosła, urządził
go u.'ed/llg ustawy klas:.toru studyjsłł;iego w Caro:Jrod:..ie, i ustawę tę pr::.yj ły potniej wszystkie
klas:iory na Rusi. Cnotlill'Y Teodo;y pr:..yjmowal mile tych, co w c.lLęri w3ląpienia do zakonu
diJ niego się :'1J/as-:.ali. .Ku tliemu też, mówi kronikarz, prz..y. zedlem i ja, ubogi i niegodny
sługa, i pr:.yjąl mię mającego lal 17.). Xiebawem umarl Teodozy, a ..Yestor po odbytym
floU'iryacie, ju!' za igumelistU'a Stefalla, postr::-y:.ony był i wyiwięcony na tlyaJ..ona.
Skoro cerkiew Bogarod::.icy, rozpoc:. ta niegdyś pr::..e::. Teodoze, o, ukolic:.ona wsiała, l JO -
stunowili zakonnicy wykopać zwłoki jego, które dota..d w piec:.af'z.e spoc:.ywały, i tu je POcllO-
u'ać. ..Yestor otr:ymal polece1lie zajqć się ich wyknpalliem. Op'luriada to w swym latopisie
w ten sposób: .Cdy się :..bliżało swięto wniebou':.ię,'ia Bogarod:.i'7J, trzy dni naprzód rozkazał
igumen kopać gd:.ie le:.ll;. relikwie Teodo:.ego, ojra fws:.,ego; ja grz.es::.ny byłem tego świadl.iern
naocznym, a co opowiem, nie pow::.iąlem tego :.e s/uchu, lec:. sarn bylem pr:.ew.Jdcą. Prz.y-
s:.edls::y do mnie igumen, r::.ekl: pójd1.wa do pieczary ku Teodo:.emu; i nic nikomu nie mó-
wiąc, pos:Jiśmy z igumenem. rozglądając się kędy kopać, i miejsce obok wliijścia o;;narzajqc.
R::.ekł zaś do mnie igumen: nikomu z br(l('i nie powiadaj, niechaj o tem nikt nie wie; lecz
we sobie kogo chcesz;., aby ci pomógł. Przygotowałem w tym dlliu rydle do kopaniu, 6 we
tlItorek z.mrokiem Il'::.iąlem z sobą drugiego brata, i gdy nikt o lem nie wied::.ial, pr::.ysz,edłcm
do pieC""Jlry, a pr::.espiewaws:y psalmy, zac::.a}em. kopać. L"trud::.ill's:.y sill dalem rydel bratu.
Kopaliśmy do Pó/IWC1J; utrud:.iliśmy się, i nie mogąc się dokopać jąlem się smucić, myśląc
ie kopiemy na stro-nie. Znowu w::.iąłem rydel, :..ac:,ąlem żwawo kopać, a toU'ar::.ysz mój od-
poc:.ywał prz..ed piec:;arą. I rzekł mi: uderzyli tli d::'ll'on; a w tej chll'ili tmfilem 116 reli-
kwie, i mówiąremlt do mnie: Ilderzyli w d::'Wlill, jmn odpou'iedział: dokopalem. się. Gdym
s-ię zaś dokopał, P""::.eja..ł mi strach i zac:.a}em ll'ol(/l:: hospotly pomyluj! Tej::e chwili
g-ied:..ieli w fMtła iyrze dwaj w'ocia, patrzyli ku piec:.af'ze śled:: , kiedy i[Jumcn nieść będzie
pok,.yjomu relikwie; ci za uder:.eniem w dzwon ujr::..eli tr;,y slupy ja. o t c;:,e promienne, kttj,'e
w::.niosls:.y się przyszly nad cerkiew, gdzie mial być zJo:.on Teodo:,y. Tegoż czaSIt Sterali, który
był po nim igumenem, a podówczas biskupem U'lod:.imierskim, wid:.iał ze SUJcgo m01lastyru, .
pr:..cr. pole, lunę wielką nad pieczal'ą. Jlniemnjąc że niosą Teodo:.ego, było tllll- bowiem obwie-
,;c---..ono dniem pr::.ed tem, żalował i; bez niego przenos:ą; wsiadł więc na kOli i jechał szybko
u'ziąwszy z sobą Klemensa. który był na jego miejscu i!Jumenem. I puścili się w drog wi-
I
dza..c lun wielką., a z.Uiżywszy się, widzieli fnnóstwo swiec fład piec:.arq, a przysz.edłs7_y do
piec:.ary nie w-id::.ieli nic. l weszli w gląb pieczary, i zastali nas sied:.ącydł u relikwij jego.
Ou'o,; Ody się ii.h dokopalem , słalem do igumena: pr:..yjd n 'eell- go v'yjmiem. Igumen pr:.y-
a;;.edł z dwom a braćmi Rozkopałem s:.croko, i ogląda/i.oilllY relikwie: c:Jollki jrgo nie rozsypały
') K.' nc'mużc i az pńc1orh, rlulll)j i lIt'doslojnyj folI" i prijęt mę. let mi Bąslcziu ł 7 ot roieuija
moj,,£o. fbi". Sobr. I 69. 1T:r.y ,lowacI. i az dodllno :łlcsLcr Iq 'orną r{'kq na bratgu. 'li lborn;ku rę-
kUjJlAlI/i, nnym i .\V U'i ku, nttltlqrym "itgtl!lś do caroll'l'j !\Illar;yn!l. a prJI'I'/ww!lll'flnym rv jl'tlf/tm
a arclłiwórv m f l!kitIll6kich.
LATOPIS NESTORA.
!)2
ti , i w/osy na głowie hy/y p":.yleply. 1 wziąwszy je na mantyę, wynieśllimy i położyli przed
pieczarą. .raz,ajulrz ZfJromadziii si biskupi: Efrem perejaslawski, Stefan wlod:.imierski. Jan
C'"..ernigowski. J/aTein juryewsM, i i!]umeny ze ws:.ystkich monastyrów z zakonnikami przyszli.
i lud ie prawowit:1'l1i. i relikwie Teodo;e!]o z tgmianem i ze świecami wz;ąws:.y i przyniosl-
szy, p%żyli w cerkwi jego, w pr:.eds-ieniu, po prawej stronie. miesią"a sierpnia dnia l'; we
czwartek. o pie1ws:.ej godzinie dnia. indykta I';' roku. 1 dzień ten uroczyście święcono. I).
U';elbiciel gorący Teodozego. ł.'estor. nie pominął tei po:.niejszych zja"'isk, jakie nad
grobem tego świ te!]o wid:..iano. i pod rukiem 1110 czytamy: . Te9o;, lata było znamię w mo-
naslyr:.e pecznoskim dnia ł I miesiąca lutego. Zjawił si Blup ognisty od ziemi do niebios,
i błyskawica rozjasniła wszystką :..iemi ; o pierws:.ej godzinie w nocy zagrzmiały niebiosa
i wszyscy ludl.ie wid::,ieli: słup siał najpierw nad refektarzem i krzy a było nie widno, a po-
slaws::,y troclt , poslapił ku cerkwi i slanął nad grobem Teodougo. potem wzniósł się w górę
kiervjąc się ku wBcltodowi. potem :..nik/. Xie bylto :.aś ognisty slup, jeno :jawienie aniel-
sA-ie: anioł bowiem zwyM si pojawiać albo slupem ognistym al-ho plamieniem. 9dy mówi
Dawid: ,tworząc aniołg, swoje duchy i sługi swoje. ogień plonący.. l posylani bywają ro:.-
ka;em ho:ytn. do. a..J chce władca i twórca ic". I przychod:.i aniol w miejsca blogie i domy
modlitwy. i tu tyle tylko z isloty swojej wid:.ieć daje. ile moiliwa jest wid:.ieć człowiekowi.
Istoty howiem allielskiej c:Jowie" oylądtlć ,lie moie. jakoż i lIojies:. wielki nie mógl widr.ieć
postaci anioła. lec: tylko wiódl 90 slllP obłoc::,ysty we dnie. a w flOry ognisty. Pr...ecid nie
slup był pr..ewodniMem icll. jeno anio/. kJó,'y w dziel' i w noc pr=.ed nimi post powal.' Tak
td i lo zjawisko llIska::.alo na owo. co mialu nastąpić. i nastąpiło: aUou'iem. d,.ugieJo lata
lIie anioIże to był wod em na cud:.o:.iemców i wrogów? jak powied:.iano: ,aniol ptVd:.ie pr=-ed
tobą.; i :.nowu: .lIiech lJ d:,ie :; tobą anio/ twój itd... fj)
Pod rokiem. łOi ro:.wod;i si autol' nad cnotami pierws-:.ych zakonników pec:.erskich.
a mówiąc o cudaclt kJó,'e chialal :a życia su'ego ś. Izqak. żyjący jes:.c:.e za igumeństll'a Ste-
rana, dodaje: .i wiele innych cudów jego ro:p0łl'iadu1ło, a niektórych byletn sam śll'iadkiem. 3 ).
\Y c;rrsie napadu Połowc4w rza Kijów rok" 1096. z./Ilpiony Id był pr:.e:. ,lich mona-
styr peczC'l'ski. liilku zakonnikuw ubito; ..reslor z i1ł1łymi braćmi ratował si uciel':.kq. Pr:łY-
godę tę rozpowiada obs:.ernie lU su'ym latopisie: .1 przyszli do m.onasty,'u pec:.erskiego Po-
lowcy, gdyśmy w celad odpoczywali po jutr:.ni. i krykn li około monaslyro. i ;,aJlw:.li dwa
pf"Oporce swoje p,.:.ed hramą klas:lorną. Pobiegliśmy po..a monas/yr. a drudzy na strych
uciekli; be.:..bożlIi zaś SY1łOli'ie 1:'1IIa lowi wyrąbali bram klas:.lorną, i r;ucili si na cele wy-
rębując drzwi, i cokolwiek łtJ cclaclt znalc;)i zabi rając. Potem zapalili dom Śll.; ty władczyni
llas"Pj. Bog arod:.icy. i p,.z!Js;}i do cc,.kwi i :.opalili drzwi ktore si! od poludnia , i dmgie
I) Polno Sok I. 90.
') Tamie I. 121.
I) TamJe l. 84.
a:!l
L\TOPI8 ł"ESTOn.\.
klór'e sq od pobwcy. 'rsz.ed 'J tli przedsieli , u grobu Teodozego hmli obm;..y. palili drzwi.
i IUUJJali Bo!fU i U'iet"::c nas:.ej. Kilku braci ,las:.yc1ł zabili orł:. em bez.bożni sYllowie I::.mae-
lowi , u'ypur..,cz ni lIa km' c111"Ztścian. 'rys .i olli z pus/yni ja/I'ehskiej. która jest międ:.y
U'sc1wdem. a północą. 1l'Ys;::.ło zaś ich pokoleli cztery: Tur'MmallY. Pieczyngi. Tarki i Polowcy..
Tu ;apus:;,c;::.ając s w cora.: balalnutniejs...e u'!J1-uody, przytacza sz.czegół nastl!pujo/1J:
-Opou.riem. com slys:.ał. jest temu lal czJery. POllliaJal mi Ju" ta ROgOll'icz. XOWOgl'O-
d;::.anill, mówiąc: Poslalem pachołka me!]o w Peczer't;. do lud dmi daj go .Yowogrodowi.
l pr=.yszedłs;,y pachołek moj do flich. szedł zlamtąd tV lU!J1''!.; Jugl'a za.<[ jest naród obl'Y.
i mies:ka z Samojedami w stro-nach polno lych. !ugrowie 1l';ł:.C mówili memlt pacholkoll'i:
J:.iw1łe znale iśmy cudo, o- jakiem pr:..ed tnn nie słysz.fl1lo; % jui t,.z.eC"i rok, jak sil! to
dzieje. Są góry, pr-:.y/ykające do odnogi morskiej. klÓ1"e ll'ysokoś..'ią swojq niebios sięgają;
w górach tych /wzyk u'ielA; i gw , iiełq górt;.. cheąc s-il! wysiec, a w tej gór:.e wycił:.te male
olien/w, i t du mówiq, a nie można ich mowy rozumieć; ale wskazują tła ;.ela'Z.[J, i r ką
kiwają :elaz.a proca..r; a jdZi im kJo da źda:/), albo 'lÓŻ, albo $ieMet'ę, dają skórę za to.
Jest z,aś droga w te góry niedostł:pna z pou!odu pr...epaici, slIiegóur i lasów. p, to z flas;::.ych
niM do nich nie clwd:.i, bo ią opodal tła północy. - Xa to (mo 'i Xestor) od,ozekłem Jur cie:
To sq ludy zakl te pl':.G Jkrandra macedońsk-iego; o nich JlelfJdy palarski tak mówi: -/ u'y-
s::..edl . tle.rander do wlcJuuułich krajów, nad morze, do miejsca r- CZOllego slonecznem, i wi-
dual tu ludy nieczyste z plemienia !afetowego: jadły ws-:.elkie kaly i komary i murJI!! i koly
i gady, a umarłych nie flI.£bły, i jadły lud:.kie zronienia i ws:clkie bydle flieczyste. To wi-
- .
dz.({C .łleJ:ander bał sill. źe gdy ,; rO;"lnno , pokalają :::iemię; i wygnał ich w północne kra-
iny, w góry wysokie. I na rozkaz boży obsiadly ich 90'iJJ północne, zostawiwszy pr...ed:.ialu
tylko na łokci dwanaicie, I tu uc:.ynila ,iii miedziana brama i ZlZmd¥ la sill sunklilem '), i choć
zechcq ją zniszc:,yć za pomocą ognia, zlopić jej nie zdołają: jest bowiem wlamość sunk/ilu
taka, Że go ani o!}ień nie Bpali, ani ż la;o go nie imie. 1/01i pod koniec świata wyjdzie
tych ośm pokoleń z pustyni jalrebskiej, za niemi i te obrzydliwe ludy które są w górac1ł pól-
nocnych, wyjdą z ro:.ka:,u bOŻego. fJ.).
Xakoniec pod rokiem 106 zaciągnąl kronikar:. sm-ierć Jana nys tycza 90 letniego
starca, pochowanegQ dnia 2'; C""...erwca fi} cerkwi pecurskiej, !Jdzie teź zło:.one były zwłoki iony
jego, laryi, ..marlej przed laty ł a. jednocześnie z przeniuien.iem zwłok T eodozego. Sp0m1Iiawszy
pochwalnie o iyciu tego starca, dodoJe: od niego teź i ja mnogo sluw slyszalem. i wpisa-
lem je w /(Uop;' ten. 3).
.) RaCMj sunchitem. jak .bjainia ."ikłoMCh; 8Unchit 6orviem, po arecku aavrx.t"EoJ' j"st pewien
roboj ma;d.
') Polo. Sobr. I. 99 - 107.
') Ot nei)oie i az mnoi)a slowesa sl)'8Z.ch, jeie i "visach w Jetorisanii scm. Pol n Sobr. I. 120.
L .\ T O P I S N E S T O R A.
5 0"
...1
Te okulicznośei ży ia swojego podaje sam l.,ro-lliliarz; dają one Z(t1'a:oem niejakie wy
obmicnie o sposobie jego 0pou'iadllnia, o stopl/ilt umyslowej jego uprawy, a ponieką.d nawet
i o jego ;,ródłach.. \ Vszystkie te okolic;ności, jak widzim , U'ią ą się ścWe z monastyrem pe-
c:.erskim, i tem śmielej moźemy tw-i rd,.,ić, źe je pisał sam Nestor, bo pr:,ypadają właśnie
w te lata, tu klurych on był z(t!wnnikiem pec rshim, lt jak z jednej 8t1"Ony nie spomina nikt
o żadnym monastyru tego :::.akD1lllihlt, ktOJ'yby byl :..ara:::.em i latopiścem I). tak z drugiej strony
autorstwo ..Yesto1"a zalwicrd:.one jcsl tak rękopismami latopisu tcgo, jako i świadectwem Poli-
ka1'pa i Patel'yk;em perzerskim. lYa tycll ledy ustępach moina poniekąd oprzeć się w rozpo-
:.1IUlL'ani't pracy .Yestora, i tl!cdlug z,wmion ich ro:,sądzać co tvlasciwie z pióta jego wypl!Jn ło I
a co jest odgłosem dawniejszych iródcł jego, lllb tei ]Jmc,! jego dopełniacz!},
III. KIEDY PIS.\Ł? I KIEDY Żyt; PRZESTAŁ?
Pisał .Yestor żywot norysa i Gleba, tlld:.id !:ywoty pienvs:.ych ojców z...akonnych pec--..er-
skich: Antoniego i Teodo;ego, jak są o lem dotć dall'ne napomknienia, którym wiarę dać mo-
źna. 1V :'YIl'otach tych, jakkolwiek one UJ lichym stanie 1Ias dos:ly, jest du o ::; latopisem po-
dobieli-stwa, a nawet loisamośc;. Alo!Jla to być jedna z pie,.ws:.ych prac jego, którą wcześnie
ukońc:'!J1. Co do samego lalopisu , pl"Ul'Y wi ks::"ycl& ,'0:' miaró ll', c:.as w którym Sestor p-isać
go z..ac:.ąl, daje si ściśle o:.nac:.yć. Powiada o fiim ;,ywociar:. jego łl' Pate1'yku: d na yl
si do woli I trudniąc si latopism'stwcm i pomnąc na wiec:::.flOść; i tak pode.s lym wiekiem
swoim dobrze usłużył SIIl'ÓI'('Y, do kIurego po latach 8taroś i, rw::yws:.y s; d.o woli, pr':,elł.iósl
się na w-iec:.rwść.. 9). \rażnoś: tych słów do o:.llacz.enia lVieklt ..Yestorowego u::,1I.al juŻ Schlo-
zer; w wyklad::.:ie ich jednak Zf1.s:l0 d:iwnc jakieś Jlieporo:.umienie. \rYl'aienie uryginalu leta
dowolna i leta \HCmenna, dowolna O;l1ac:.a widoc:Jtic wiek bar'd_.() dlugi. 1r takiern a "ie
iI/nem znac:::.el/;ll znacllOd_:.im ra;, po f'Q:; użyte te wy,.a;:,y IV xit:.gac1t slou'ianskich I spólf:.esnych
temu !'YWOtOll'i 3 ), i tak też rO:.lIl11ieli je sarni Rusyanie ł ); tymc:.asem S('hlózer ll'ytlwna.c:.yl
je sobie fla zicmlichcs \ltcr, i zall'io..:.ał, ;.:e Xes/or :.ac:-tl..ł pisać Sll'Ój latopis około roku 1100
a po roku ł ł 16 żyć przestał :\).
Jeśliby w tej mier:.e mogla jes :.e ;acltod:.ić jakowa wo..tpliwość I że Nestor w dość po-
') Druga o peczcr!!1..ago IcLopisca nie 7najem; muwi Karam. /st. I'. pr yp. flJ.
'} Poiiwrie lela dowolua, lruit.laję sę w t.lieiech lelopis3uija, i Iela wiecm.ja pominaję. I bko do-
brie u:odi tworcu Idom, k oemuie po I.:licrb \HCmCIIO)'cb dowolnych presl3wi sę Da wieClnost'. Pater!Jk
Pec:r.errki wyd. Kijow. $ r. 1661 k. 27$.
3} Tak powiada avwot;iara Jawa akilskiego: Sl:'j ubo prepodobn)'j olec naSz 'fi bobatstwie clowolui
SUSZCIe (w wiell.ic bogactwa opływając). lilije i iiiń &c. rrkop. str. tlJ; a w dr"!Jiem mi j,c",: prijasr:a
ja S welikoju lubowiju i uczredisl3 ja dowolno (i hl.jtłie (Ja ugo6cirouYJ str. 118.
f) Tatyuc:r.ew 1st. nOSg. Moskwa 17tH tom I sir. 5i.
6) Nestor. Russ. Ann. /, ,tr. 9 i 83.
....
t>26
L .\ T O P I 8 N E S T O R .\.
::.nym wieku :.tłCZ.ąl pisać swój latopis. rozslr::.yga ją wlasne jego wy..nanie. Przyst plljąc on
bou.;em do właściwego latopisu. k/ad:,itJ Ilajpr:,ód ch,'o1łolo9i oblirzollą od Adama, i kończy
ją tnni slowami : -Owoż od śmierci ŚU'i IOslall'a do śmierci Jaroslawa (upłgnęłu) lat 85, a od
imierci Jarosława do śmierci Śu:i lopelka lat 60; lec:. wróćmy do poc--...qlku. I) itd.
Jarosław umat'ł. jak wiadomo. dnia ł 9 lule!lU 1054 roku. a Świętopełk umarl dnia
16 kwietnia roku ł UJ. Zac:.qł uril1c i.Yeslor pisać latopis swój nie wcześniej, jak w ciąglt
jes:ł.c"'d ł II J roku. lub fla poc::.qtku roku ł 114. za panowania w Kijowie 1Vlodzimier....a zWa-
nego Jlonomachem. a w 57 lub 58 roku iycia swojego 2). lYapró no usiłowal SclIlozer po-
wyŻsze slowa ..Vestora podać w podejrzenie. jakoby one były U'tr tem 3); żaden rł:.kopism. ża-
dna nawel uboc:.na okoli ność, nie wspiera jego mniemania. Przeciumie pod rokiem tł07
,
ro:.pou.;ada Xestor o Swit}.lopelku w sposób taJ.-i. w jaki ro:,powiadać się zwyklo o cz./owieku,
który już flie żyje. J/ówi bowiem: -lJ/ial Świętopełk tm zwyczaj. że ilekroć szedł na wojlUl
lub ind:.iej. pokło"nił się najpierw u gl'obu Teodozego i u':.iąws:.y błogoslawielistwo igumena.
jaJ.-i tu byl. szedl dopiero w drogę SWą.ł). Chcjaws:.y więc podać w podejrzenie o nieauten-
tyczność ową chronologię. ll":.ebaby zara:.em wtrętem nazwać i tell oto ust p, kló,'ego nie mial
w podejrz.e-niu nowel sam Schlu:.er.
\\l podes::.lym tedy wieku do pisania latopisu zabraws:.y sU:.. mógl go już skończyć w
kilka lal; mamy u's:.aJde niejakie napomknienia. źe to jego ::.atl'1ldnienie nierównie dłużej się
pr...eciągalo. Zacza..l c;n pisać z wstąpieniem na tron \rlod imi".:;a J/onQmacha, a pod "0-
kiem ł 097 tak o nim ro:.powiada: .. Hrodzimier:. bowiem byl bard:,o ludzki, lubilmetropoli-
tów. biskupów i igumenaw. zakonników zaś fwdews:.ysJko miłowal. i gdy ku "iemu przycllO-
d:.ili. ka,.,ni! ich i poił, jaJ.o matka dzieci swe; a gdy kogo wid::ial podpilym albo w jakiej
zdroźności, nie potępial go. lec:. w dobry sposób przed oczy mu to przedkładał. ). C:ytając
t charakterystykę tego .rięcia. flasuwa si mimowolnie. ie ona jrd po tmierL'i jego. roku
1/25 pr::.ypadłej. byla kreś/.(ma. O śmierci autora samego le'jadolności szczególowej flie mamy.
TatysZC"'..cw mówi wprawd:.ie że J"eslm' żył lat 90, !Jdy aloli źródła z klóI'ego wiadomość swoją
:.acurpnąl nie podaje, pozostaje nam tylko 09ó1ne owo w Pateryku napomknienie o bard::.o
dlugim u'ieku J.Yeslc;ra. z klóre!Jo wnosić moiemy, ie iyl pr:.y ajm"iej lal 80. umarł U'i c
prawdopodobnie okola roku IIJ6.
') Polo. Sobr. I. 8.
') T goi $dania Iq nowI; baJaCłt d.iejuw rOJyj.kich. mianowicie Pogodan w d:.;ell,": estor. isł.
krit. ruauidenije. Mo,kwa 1859 lir. 59; i Kubarew, Mury powiada: Letopj Xestorowa. kak dolino po-
laiat'. nlczata byt' pisana nie rańsze t tt:5 Boda. Ilu,k. id. Sbornil:. J/.J&!.WQ t lMl kn. 4 str. 4.32.
') Nestor. Russ. Ann. 11. 146.
t) Tak bo obyczaj imiejasle Swętopolk: koli idiasze na 1\ojn1! iii inamo. Doli pokloniw s u groba
Teodosiewa. i modlitw, Wlem u isumena tu 8łszczaso, toie idiasze na p t swojo Polno Sobr. I. 120.
') Polno Sobr. I. 112.
LATOPIS NESTORA.
521
IV. OBEJRZENIE RĘKOPISYÓW NESTORA.
Latopis Nestora przechowal si w bardzo wielu odpisach, ale dość poŹ1łych. Jedne z nich
zawierają opowiadaflie obszerne, a język ich nosi wszelkie z.namiona dawności; inne w opo-
wiadaniu ta ichźe samych rozmiarów jak tamte. mają wszakie mniejsze lub większe przymie-
szki ję:.yka nowszego; nakoniec jesze-.we inne zawierajq latopis skrócony. łVedług tych oznak
komisya archeogmficzna petersburska. która 53 różnych rękopismów dzieła tego ma do swego
uźytku, ro:.dziel-ila ich czworako: na text stary, średni. nowy i text skrócony.
Stary, obszerny lext przechowal si we c:Jerech rękopismach , mianowicie: w Ławren.
'owym. lIipackim . lroickim i Radziwilluwskim. Rozpatrując znamiona ko1dego z nich. kładziemy
na przedniem miejscu:
A) RF,:KOPIS» HIPACKI. Je$t to {oliant pisany drobnym ustawem czyli (f"Okturą. we dwie
,
prz.ed:.ialki. na papier....e bawełnianym. jakie!Jo zwykle na wschodzie w miejscu pergaminu uźy.
wano. i lir:.y dziś 306 kart. Za interpunkcye slu!:y w nim zwykle kropka u góry wyrazu,
10 środku linij lub teź u dołu położona, Samo pismo zdrad:4 wiek .\lV lub XV jak utrzy-
mują wydawl"Y petet'sbursry; chociaż n.iekló,'zy 1lc:;eni rosyjscy nierównie u'yioS:'y wiek mu przy-
znawali l). Drobn.e prze1'wy pismu w środku stronicy lub u dołu dają się post,'z..egać w kilJ..-u
miejscach, mianowicie na kartach 96, 116 - 1/7. #21 - 122. ł40 - 142 i ł46;
atoli Irzy u'ielJ..-ie odst py, po półlora slroni y białej wynoszące, znajdują si na kartach 72,
102 i 211. i wska:,ują u'yra:..nie. źe kaŻdą z tych ś i inna r ka pisala. Pismo od karly
103 - 196 wydaje si flujdall'lIiejg .em. gdy jednak:.e papier jest w całej tej xi dze jeden
i ten sam, u.ięc ou'a 1'óżnica pisma pochod:.ić może z../ąd Iylko, iż c- ść lę pisal c-..Jowiek
bardziej u-iekowy. \rsz.yslkie zres:.lq znamiona ::.ewn /r .Jle okaz.ują. źe rękopis1n ten jest je.
dnym z najslars:.ych. jaJJwlwi.ek roku w którymby był pisallY, nigd:.ie nie 1l'yraŻono. Choc'by
atoli bylo udowodniono. co u's:.alde udoU'odniolltm nie je$t. źe r kopism niniejs:,y jest o kilka
lub kilkanaście lat poŹJIiejszy od ŁawrelItowego , toć i w takim razie wypadałoby dać mu pr:,(d
innymi pierU's .elistwo, a to ze u':.gl du na znamiona weułn /r:ne. Zawiera bowi-ełn text po-
prau'niejs:.y, wyrażenia 1l' wie/Pl miejsCtlrh wiekowi i.Yestorowemll 1lłraściu'&:..e. nie :najduje si
w "im Pouczenije J/onomaclw. które Lali'renly w najniell'laiciws:.em miejscu do textu Xc.
slol'Oll'ego wgarnął. .Uoyło 0110 U'prall'd ie :..nac1l-Od:.ić się już wtedy. gdy Ąg e $tor żył i pisał,
jak to widm_: z tego cośmy wy!.ej o wieku jego powied:.ieli; ale niydy nie moglo yć uwaźalle
za ulwor jeyo, a lem ba7"d:.iej w tak 1łiestosownem. miejscu do d:.iela jego pr:.yc-..epiane. Ą'a.
koniec nadaje rn u ogrom ną u-yi.s::.oś nad innymi rękopismami ta okoliczność, źe sam text, kJóry
flam podaje łAw,'ellly, oka .lIje się w da1s:,ym cio.!Ju swoim skróceniem tylko rękopismtl Iti.
packiego , jak to samiż wydawcy petersburscy p1':.y:.nająlj).
I) Arryby,:.ew Powiesh,-. o nOS!!. I. 16.
2) 1'0111. 8uLr. II. ,Ir. nl/.
.
528
LA'tOP1S łi S'l'ORA.
Znajduje s-j dziś w cesaf'skiej peltrsburskiej Akademii _Yauk, która go w swej bibliotece
pod lic:..hą 6 przechowuje. Oprawa jego jest dawlla, to deski, a pod pie1"lvs.:;ą z nich oraz
na bialej karcie następnej c::.,ytać 1lI0 lIa to tr:.em miejscach te słowa, skreśl?ne skoropisem
tvieku Xł1I: Sija kniha Ipatckoho monastyria sluhi Tichona Ondrijcwa, S) na 1\liżujewa.
Dalej znowu: Kniha Ipatckoho starca Tarasija. Zaś fla stronicy odwrotnej: Kniha Ipatckoho
monastyria letopisec o kniazenii. Z c.:;ego widać, ie rękopism ten fwle ał do monastyru ś.
Hipacego, i :::ląd go zowią hipackim. ł{a karcie tytulowej wypisane są minią imiolla xiążąt
kijoU'skich, poc:,ąws:..y od .Iskolda i Di1"a, ai do opanowania Kijowa prze:. Batego.
Obejmuje f' kopism ten tr::,y odd::,ielne cZi1ści, f'óżlle od siebie tak układem swoim jako
i treścią. Pierws:.a z nich jest właściwym J..Yestora textem, przerwą POltOl'ej stronicy bialej
od następnego d::.iela odd:ielonym, Druga jest latopisem kijoll'skim, poczynającym si tam gd::.ie
lfestor J11';:,estal, a do-prowad;:,onym, do roku 200. rreśc-iq jego są dzieje glównie Kijowa, tu-
d:.id sąsiednich, mniej lub więcej ulc!}lyclt mu 1'uskich xięstw. _Yakoniec cZi!.Ść tr:.ecia stanowi
odd::,ielny, dobitnie od innych f'ói/liący si latopis wol!f/iski c:.yli halicki. Xadpis jaki mu daje
odpisywacz hipacM, kaie się domyślać, że d-:,ielo to poc-:.ynalo się pierwotnie wstopieniem na
tron Romana, klul'Y najpie1"w pr::.e::. Ka::.imier::,a Sprawiedliwego, wuja swego, potym Pl'z.ez
swego brata wujec:,ne!Jo, Les:.lia białego, w Halic:.u lla .xięstwo u'Y/liesimlY, skupił niebawem
w swym r u taką polęg , że :.lany Ul jedno polityc::.nc cialo pod jego wład:::.ą \\'łodzimiel';
woły/iski z Ilalw..,em, za(:mił wielkie .xi stwo kijowskie. Dla tego to xięcia jest bezimienny
a znakomity autor d::.ieła tego ze s::.c-...egulnem uwielbieniem, jak to widać zara:. znadpisIl,
który na poc::.ątku tej cZf1ści rękopislllll klad:ie: Xaczało kniażenija wclika{Oo kniazia Romana.
samoderzca bp l isza wsei Rus loi zemli, kniazia Galiczkogo. \r tucie jednak znachod::.im
tu tylko zdar:.enia zas:Je ju po śm;e1'ci Ilomana, i takowe doprowad:.a all10r a do rokl
/292, mując glównie 1ła oku to, co w xi slwie wolY'lsko-ltalickiem działo się.
B) RĘKOPISM L.\WREXTEGO jest pergaminowy kwartant o liJ km'tach. Pisa/IY z poc:,ątku
do karty 40 ustawem czyli frakturą sredniej wielkości, be::. pr:.ed:,ialek. jYa karcie 40 stro-
nicy odwrotnej w w-iers::,u 9 zmienia się p-ismo w pólllslaw nie bard:.o u.'yra!"ny, innej jak
zdaje n;}.i, roddada się fla karcie 41 we dwie pI':.edzialki i cioJlllie to bleds:.em to ZlIUI/J
fnocniejs:.em czernidlem z niewielkiemi zmianami do ko/tea. \ V trzech miejscach, mianowicie
na karcie ł 57, 161 stronicy odwrotnej w wierszu 9 i na karcie ł 67 wraca znowu pismo
wi ksze rói.nyclt, jak się zdaje, f.ąji. Ławl'enty bowiem używał, jak widać, pomocników, dając
im karty niektóre do odpisywania, aby pręd::.ej UkOllC:'YĆ; sam zaś pisał tymczasem dalej od
fWWej karly zac:.lIT1ająC, A źe pomocnicy jego ścWej fliż on pisali, zostal UJi c na kaf.dej
z owych trzech kart u dołu bialy pergamilł, Ila ktul'ym tylko wyraz pl'zenieść się mający do-
łoźono. Jest zres::.tą len kodu znCU:Z1tie uszAodzony, UJ trzech bowiem miejscach, miwwll'icie:
po karcie 9, 169 i 170 są kiJkocwiartkowe prze1'w!f lextu. llislltO w og61ności porz.qdne i o:.do-
/me; tytuJi!.; i lata z miesiąrUl/li i dniami napus:,czane si! minią; za interplw/ic-ye sl/l !f M'opka
L A 'r O P I S N E S 'r O n A,
' 9
<J...
w górze wyrCL.,U, w środku linij lub u dołu. Na pierwszej kanie zpod czernidła i plam zie-
lonkowatych przegląda nast pujący napiś z końca XH wieku !ub początku XVII: Kniga Ro
iestwenskowo manastyria \Volodimcrskogo, a lext zaczyna się: 114 stronicy odwrotnej.
Dzieje docil!Jlnione są w tym 1' kopismie do roku ł 305 i zamknięte wiadomostką. o lu-
czy wielkiej przypadlej w dzień ś. Agapity, w ciqgu klórej piorun uderzył w cerkiew Ś. Tea-
dora i spalil ją. Tu po niewielhim odstępie dodal p7'zcpisywacz minią le słowa:
R ldujetsia kupeć prikup stworiw, i korfficzij w otiszije prist.aw, i strannik w otecz'-
'.
stwo swoje priszed, takoże radujetsia i kniżnyj spisa tel , doszed końca knigam; takoie
i az chudyj, nedostojn)'j i nmogogriesznyj rab bożij Ławrentej mnich. Naczal jesm pi-
sati knigi sija, glagolemyi letopiseć, miesiaca Gcnwaria w ł4, na pamiat' światych ot.eć
naszieh awwad, w Sinai i w Raifie izbienych, lniaziu welikomu Dmitriju Kostiantinowi-
eziu, a po Llagosł'oweniju świaszczennago jepiskopa Dionisija, ikonczai jesm miesiaca
Iarta \\ 20 na pamiat' światych oteć naszich , iżc w manastyri światago Sawy izbienych
ot Sracin, w lcto G885 (ł377j pri blagowicrnom i christolubiwom kniazi welikom Dmi-
tri i I\ostiantino\\ iczi i pri jcpiskopic naszem christolubiwiem świaszczennom Diosije (Dio-
nisijc) Suh]alskom i Nowgorodskom i Gorodskom. I n -nic, gospoda otci i bratija! oie
sia guic bud u opisał, iii perepisal. iii ncdopisal: cztite isprawliwaja Boga dielia. a ne
Ucnite, zauci.e kni :;y wetszany. a um molou nc tJoszel, slyszite PawIa apostola lagolu-
szeza: ne Uenite. no blagoslowite. A 50 wsiemi nami chrystiany Chrystos Bog nasz,
syn Boga żywago , jemuże slawa i dcriawa i czest' i polJanianije so otcem i s preswia-
tym duchom, i n)nia i prisno w wieki :unil}'
Pr::.eclwwuje si d:.iś tell r kopism w cesarskiej public:.nej biblwtece petersburskiej.
C) RĘKOPIS M RADZl\\lLI.OWSKJ. Foliant papierowy, pisany pólmtawem. na Litwie, w uoi&u
XV lub w początku XY], z mnóstwem rysunków niezgrahnycJł. Jeden z nich przedstawia mni-
cha z brodą (I/iby lł..-estora) siedzącego przed pulpitem i :r:i gę pi$zącego. Tu obok widać mo-
nastyr. Z nap-isuw znajdujących się w tym rt;kopismie okazuje się, że go niegdyś posiadal
StanislJJ.w Zel/owic:" i podarowal xi ciu Radziwiłłowi. Ten znowu w rok" 1668 daro-wal go
do biblioteki królewieckiej. Na przylepionym jarliku czyli dyplomie tatarskim łl'id(U herb wiel-
kiego xi stwa litewskiego z nastryujqcym napisem: a celsissimo principe dno Boguslao Ra-
dziwili o BiLliothccre, qme Uegiomonti est, electorali legato donata , anno ł G7ł. \V roku
17 ł6 Piotr wielki wid .ą,c r opism t n, kaz.at go subie przepisać, a w roku 1761 nabyl sam
o'yginał i oddal -na u'/asI/ość pelersbm'skiej akademii .Yauk, gdzie go r. /857 ogl-a..dalen&; stoi
w bibliotece pod lic:.bą 5: Brakuje tV lIim 71iektórycJt kart, tl's:.ystkich lic:.y d .iś 25 I, z nich.
wiele w oprawie poprzerzucanych. Prócz latopisu znajdują się tu na karlach ostatnich, od
2-16 począwszy, wyimki z Palonmika czyli Pielg,.;..ymki igumena Dani/y, tudzieź z pism Dorottja
turskiego i Epi{alliego: .0 ŚŚ. /2 apostolaclłJl i .0 prorokacll i prorokiniach. I Text latopistl, tylko
do ,'oku ł 206 tu dopro-wadzony, jest Blary avprawd:.ie i dobry, ale os:.pecoIlY bl da11ł-i pisarskimi.
lIonumenta Pol, /IiI'. Tom. I. 61
530
L A T O P I S N E S l' O R A.
D} RĘKOPIS I TROJCKI I. Jest pergaminow!J kwaf.tant o 26/ kartach, pisany półllslawem w wie-
ku X, Te.rt jego zgodny jest z radzirttiłlowskim, a obt'jmvje d:.ieje a do roku I i 19. Pnecho-
wuje się w bibliotece Troicko - sergiewskiej ławry pod lic::hą 5 IS2.
E) RĘKOPISM C"LEB lKOWSK.I. na:.wany tak od niedllU/lIego posiadacza swego, Piotra Chle-
bnikowa, noll's .y jest wprawdzie i podlejszy. flie bez uiytku jednak dla samego nawet textu
Nestorotl'ego. Jest to foliant o 586 kał.tach, pisany na lśniqeym papieru w wicku XH. Xa-
leŻał w XrII wieku do znanego w pismiennictwie polskie1n Sylwestra Ilossowa. metropolity
/';ijowskiego. któl'ego podpis, ile s-ię z..daje własnor c:'lIY, wraz z niektórym i tejże Tl:.!.i zapis/'a-
mi w języku polskim, z..tlachodzi s-ię lIa karcie 211. nó ni się on pisownią nows:,ą i niektó-
remi zm-ianami od tex/u hipackiego, ;,daje się jednak być niedbalym tylko odpisem ba..dź z lti-
packiego , bąd z jakiegoś podobnego mu rękopismu . wyjąwszy bowiem jeden ustęp pod rokiem
1288, który ::.e źródła nieznanego tu wpisano, jest z nim zresz./ą doić :..godIlY. ..Yie:,wai.ał atoli
odpisywac:. jego na przerwy textu w hipackim rękopislIlie bialemi miejscami od:,nac:..one i ws;ys-
tko razem poląr:.yl. Jest dziś wlasnością cesarskiej publi(.znej biblioteki petersburskiej i pr:.e-
chowuje się tli niej pod liczbq 40.
Z rll.kopismów, które nowy te.xt zawierają. zasluguje tlt ?la fl':;llIiankę Silwnowski, J/n
on wprawd:,ie widoczne niekiedy wymysly, z powodu których z wielką tylko osll'o lłością u yć
go można, z le1n ws:.ystkiem ma niekiedy i ważne s:,c:,e!Jóły, ktore tv "im jedynie od zatraty
ocalaly.
Z oddzialu nakoniec rękopismów skroc{}lIych okazał się najgodniejszym uwagi Pereja-
sławsko -su:,dalski. ogłoszony drukiem prze:. JJichala xięcia Oboleliskiego w Moskwie roku
ł 8 51. Jest on z wieku XlII jak ulrzymuje wydawCft. a czytając go lllL'a llie. zdaje się. ja-
koby skróciciel ten mial pod ręką text w niektóI'y.h miejscach obs:,erniejs;y flieco od znali ego
z dochowanych pod..iśdz.ielł rękopismów.
V. ESTORA OD DOPELS'ACZÓ\V JEGO ŹLE ODUZ'EI.AJ.\.
\V rękopismie ławl'entowym jest po zdarzeniach z roku ł 110 taki zapisek:
Igumen Seliwestr swętago 'Iichaila napisacIl nigy si letopiseć, nadicj sę ot Boga
milost' prij,:ti, pri knęzi W olodimerie, J..nęzaszcziu jemu Kijewie . a mnie w to wrcmę
igumenęszcziu u swętago Iichaila, w G(j2.t (ł ł 16) , indikta!) lcta, a iże cztet' J,.nigy
siję, to bądi mi w molitwach I).
Acz./wlwiek zapisek ten jest właściwie z roku 1116 nie z II lO, na nim jednakże opie-
rając się wydawcy dotychczasowi l.Yestora. urywają tc.rl jego z rokiem filO, twierd::.qc . e
to. co w llltach nmleynych znachodzi się po rękopis m ach . już do lYest01"a uie naleŻY,
Ależ co do treści tego zapisku z.achodzą różne U'ątpliwosci. Tatyszczew bowiem przytac:;a
') Polno Sobr. I. 1 M.
L A T O P I S N E S T O fi A.
!J3J
go Z awoch 1' kopismólV: Gu/i('!JllOwego i \Voł!Jń-skiego. a 1(1 nich ma on zupelnie inne zna-
czenie. opiewa bowiem tak:
Togoz godu (ł HO) fewralia 1ł dnia w ł czasu noszczi widicno bylo znamenie
w pcczerskom monastyrie. S naczala Lyl grom i molnia, potom jawil sia stolb ognen-
n j ot zemli do nebcsi. i oswictil monastyr', jaze s welikim uZasom wsi widieli; i az
mnogogl'ic znyj Silwcstr, i£umcn monastyria światago 31ichaila w i d i e w, napisal w Kn i-
g i s i ej letopisania, nadiejasia milost' prijat' ot Gospoda, pri wladienii welikago kniazia
Wladimira, mnie bo togda Lywsziu igumenom świata go 'lichaila l).
Z tpgo oA.a:.uje się, że Sylwester powiada tylko. iż i on w i d z i a ł c lL d nad grobem
ś. Teodozcgo, i tv X i #!g ę go wpisał. za co łaski u .Boga dostąpić spodziewa się. l trzeba
wy:.nać. źe takie znarzel/ie zapiskIl tego ma za sobq wilłcej prawdopodobieństwa. widocznie
bowiem laska Boga, klórej Bię zapisywacz spodziewa, wiąie się bardziej z przY:"laniem cudu,
nilli z przPpuywaniem świeckiej kroniki. Dodnje wszo./r!,e Tatyszczew tv przypisku 'l). że w nie-
któl'1jch rękopismaclt imi#! Sylzl'estra nie bylo tu wyraźone.
\Vięks.:.a jeszct8 wątpliwość pOUlstaje z/.ąd, źe Talysz.c:.ew prz!Jtacw dalej pod rokiem
ł 1/6 z innego znowu r J.opismu zapisek Sylwestra, -w którym ten e -mówi, iż przepisywał
'xi [ję, którą po grecA.u %.owią Chronograf, a po rusku 'Vremennik za xi a \Wod"imierza
Jlonomarha 3 ). itd.
Chronografy c:,yli nrremenniki jestto osobny rodz..aj :ciąg, tłumaczonych już w wieku X
z 9,'ctkiego na ję yk bo/garski i róillymi dopiskami przeplatanych. Uwijał!J sitl one na Rusi
już w wiek'l Xl. i jeden lakoll'y Ch,'ono,/raf mial pod ręką Sesfor, wypi.l1ujcy. zeń tłumaczony
us/q> z BizantYlka, Jldalesa, jak to oka:.al -'lichal .-dążę Oboleliski-l). Swoje zaś dzielo na-
zywa .Vestor Latopisem nie \ rremellllikiem.
Slus....nie tedy rno na wątpić, czy S!Jlwester wpisy wal pierwotnie w:.mia1łkę swoją o cu-
dzie do latopisu Xestoroweyo, lub teź rar:.ej do Chrono.qra{a c:.yli \ rremennika ?
Coikolll'iek bądź, zall sze jednak jest rzeczą widocz.ną. ie to b!Jla u.boczna jakaś wiado-
1/łostka, pmwdopodobnie na brze!lu r'Ikopis1nll pierwotnie zapisana a ,.iebac:.nie potgm wcią-
!Jana do lextu. ra:. pod rok , 110, druyi raz pod , ł , 6. Rl{kopism h;pacl:i i chlebnikowski
zgola jej 11ie mają, nie można więc na niej opierać tak wainego u'nioskll, jakim jest ten:
iż łieslor z rokiem .1110 latopis swoj zakonc:.ył; zwlas:.cz.a że się twierdz.eniu tern" inne wa-
żne powody wbrew sprzeciwiają. Powody te są.
I) Tatiszcz. 1st. RoSI. /1 t06.
') Tamźe ,tr. 4!1G lJrayp. 550.
. ') Se az mnogc'griesznyj iuok Silwestr, igumen wiatago \Iichaila, napisach knigu siju imianuje-
mUJu greczeskij Chronograf, russkiJlC Wremiannik. pri der13wnom wellkom kniazie Wladimirie
' sewolodiczie imenowannom Monomachie, i pri mitropolitie ikiforie wseja russkija zemlij wsia ie si a
plS3Ch lubwi radi Gospoda Boga, itd. Tat. II. f18.
4) Letopiś p erejaslawsko -suldalsk.aja. Moskwa 18$1, str. J. V/q.
t>3:!
L A T U r l S E s T O n A.
Pl"zytoczyli$my jui u'!pej ust py . latopisu, w których autor, z,akollllik monastyl'u pe.
czerskiego, tak swoje jako i tegoż monastyru przygody ro:..powiada. Z "ich lIw91 cz..ylelnik
pou'-:.iq(: niektóre charakteryslyCZfU rysy jego zapatrywmlia si tła 1L'ypadJ..i. i :sp080hu ich p,'zed-
sla wnia. Spomnial on o slup-ie ognistym wid-:.ianym przy odkopywaniu relikwij TeodozerJO.
który to ust p niewątpliwie Xestorowi p,.:.y-:.nano. Pod rokiem :,aś , 110 ro-:.wiódł si ;:.1IOWU
szeroko z opisem slupa ognistego. kl ry nad grobem Teodo:,ego u.id:..iano, i ;a pomocą ojcóu'
świę-tych i biblii tłwnac:.y. źe JlJ taki sposób pojawiać się ll1ykli aniolowie. klórych Bóg nie-
kiedy w pomoc ludziom posyla. Po opis-ie tym dodaje 1lJgra.Jłie, źe cud ten byl przepowie-
dnią zdarzenia, które pożnirj, drugiego lala przypadło, lo jest, wyprawy na Polowców. :)lowa
jego są: ,Tak teź :,jawiskiem fliniejs::.e11ł wskazano na to co miało 1lustąpić, i nastąpilo: albo-
UrielB drugiego lata nie aniołŻe to byl wod:.em na innoplemieliców i W,.ogów?.. itd. tj.
\ Vyprawę t na Polowców przez. xiąŻąt roskich H-łodzimier,;a, wi topełka, Jaroslawa
i innych u t.ecznionq, ma w rękopismie swoim Ławrenty w krótkości opisaną pod rokiem
ł 1/2, a obszerniej ma ją pod rokiem Ił Ił rtj£opism hipacki. uw; tll autor międ:..y innemi:
,[ posial pan Bóg anioła fi) fJtJm.oc rusJ..im łltom. i zwadU się pólki połowieckie z ru-
skimi pólkami, i padali prz.«d pL i 'Vlocl:..imier:.owymi Polowcy, bici prze:, aniołów nie-
wido-mych... pobito 'ch, i fłitWol zabrano.. Ten opis podobny już sam z siebie do powyż-
szego, i tylko rozwinięciem dalszym rzuconej tam myśli będq('y. zamyka autor tvyraź'nem po-
wo/ n 'em się na słowa swoje pod rokiem Ił 10 pollJied...iane: ,Owo zjawisko to, j ak p o-
w; ed z i alem, widziano w monastyrze peczeT"$kim: al sluJl v9/1isty nad refekLarzem i po-
stąpił flad cerkieło" g) itd.
Nie ulega wi c wątplitpości. że o a opisy, tak ten co pod rukiem 1110 jako i co pod
ł 111 - ł":2 w latopisie tym wajdujq się, wyplynł'!y z jednego pióra, i przyznawszy
piqwszy . nich JYestorou:i, nie podobna , ie pr",yznai! mu i drugierJo.
n. DO KTÓREGO ROKU DOCI.\GXAł. :\ŁS101\ SWÓJ L.\TOPIS?
.. -
Z tego co się dotąd powiedziało t wynika, źe chcąc być konsekwentnym w odd:..ielaniu
pi£rwlzego la/opisu od po:.niejs,-ych dopełnień, n' mowa wskazywać koniec pracy ...Yestora
pod rokiem ł I lO, albowiem to, co po tym roku fl.asJ pJJje, jednorodne jest z opisami popr:,ed-
flimi. Z drugiej znowu 8/r01lY. wun.ianki o Sylwestrze są za nadto wątpliwej natul'Y, iiby się
fnoźna na nich opierać, przyznając mu w tem oto mil'jsc1t udział jaki w lej pracy, jak to
chciał Schlo;:,er; zwlaszcza że już sam stosunek tego igumena monastyru widubYt'kicgo, do
peczeTskiego monastyru. i zajmowanie się jego tem, co w nocnej porze nad grobem Teodo:.CfJo
li dzialo, byłoby dla nas zagadkowe. Pisal tedy Nestor tak zdarzenia pod rokiem ł ł 10 jako
td i pod lat ami I II ł - ł ł 12 W latopisw z1łlljdujące się; na którymże go roku zakończył?
l) Polno Sobr. l. lfl.
') Tam IL .
L .\ T O P I fi t: 8 T O fi ,\.
,...-
i)D.l.
.łby to Jlytani roz'wią7.ać. wYlJada rozUlaźyt' naldyde wlasne Błowa jeyo, i porównać
ska:.ówkami r /iopismu hipackie[Jo.
Obliczając on zamz na początku latopisu chronologię, wytknql sobie ok,'es dziejów 1'U-
I
skich. od wsta.pienia na tmn ca,'oU1'od:..ki Uichala . aż do śmie,'ci Swi topelka kijowskiego J
Pl'zYPlldłej jak wiadomo ,'oku ,III J, i mówi wyrai.nie, że zacząwszy od początku b dz.ie w po-
rządncln 1lUst pstloie opowiadal co się dzialo UJ tym pr:.edo.!Ju lali}. Do s.łów jego tu po-
U'ied::.ianych, przypadllją dob,.:,e slia:,ówki rękopismu hipackiego. Ua on po opisaniu wstą-
pienia na tton kijowski \rlod;:,imiet:,a Jlolłomacha w roku ł 113 odstęp półlora strorticy bia-
lej, a to co dalej Ul tYllł ,' /i:Opismie c:.ytamy, pisane ju:. jest łIlną ręką, i tak co do treści.
swej jako i co do sp soLu wykladu różni się znacznie od popr:.ed:.ającego.
Przytoczyć tu u'ypada jeszcze jed1lą okoliczność. .l/am pod ręką rękopism kirylicki, pi-
sany pod sam kOlliec xru wielm UJ monastyr:.e me::yhorskim, za Kijowem. Posiadal go da-
wniej, i podobno flllwel pisał swoją ręką niejaki nia Kos:,czakowski, mnich i ustawnik owego
mOllastYTll, rÓ lle to mdY'łor kie lo kijowskie kl'Oniki i roc:.niki pr:.episujO!. _Va pierws:.em
miejscu jest tu tak z.wana Krojnila russkaja; UJ niej pis:,ący po wstępie ogólnym z różnych
alllorow :..kompilowanym, pr:,ys1t:Pllje na st,'onicy 9 do opowiadania d:.iejów Rusi za .Yesto-
rem, z którego dosłolVnie :.dal':.enia ylull'lIiejs:.e p01':::.ą,dkiem lat w k1'ótkości wypisuje. Dos:.edl-
szy do \rlod.:.imier:.a llollomaclw, i ledwie "ieco tylko o wstąpielIiu jego na tron w Kijowie
nadmielliws:,y, U1'ywa na stronicy 39 swoje opowiadanie i pis::.e (af'bą c:.erwoną: Tul leto-
pisca 33 let ne masz, i jak skonczilsia car \Ylaaimcr "\lonomach . i chto po nem siedil
na carstwie w Kijewie. I skacze do opowiadania zdarze,i z f'oku ł #J6 i następnych.
Jest łlJięc i tu skaziJllJka, że flajstarszy la/opis niski k01i zył si wstayieliiem na tron
Wlodzimier:.a 1/ofłomaeha. Jak tedy :.ar:.ąl pisat: t'oku ł 113 swój laLopis Xestor, tak też i na
tym roku zakolk:.yl,
'"II. ROZTnZĄ NIE lE l.\RZUTÓW PRZECIW .\UTE'iTYCZ:\OŚCl L.-\TOPlSr.
Pete1'sburska a,.rheoy,.a[ir':..na komisya podaje pOlVody, dla ktorych laLopiSIl, tego ...a wla-
ściwe d:.ieło ft.eslora tlie lI:.naje, UJ Iych stowach :
,
a) Ze pomieniony [(,lupis uie dos:,edl IWę al/i IV jednym r kopis"ue osobno, lec:. tylko
z dopelnieniami; "ie mas:, nllwel doslaLeczllydł śll'iadectw, że OSObM latopisy z. aj-
dowały się, a imi l\'estol'a niewspomniane jest w rl!,kopismie Łall'1'el/lego i ,u;e/u
-il/nych.
b) Że Ils/ p tv klorym niejaki n IIsyl pod rokiem. 1097 f'o:.powiada, ii poslooy był
od xit}cia l[jor01v;c;:,a Dnll'lda do 'Vasylkll RośÓslarl.ic-:..u (Polno SoLr. J. ł I i), oczy-
wiście flie od Xe.litom lJOc1wd:.i.
. I) o my nI preineje wozwratim sę. skIzem szło filę udieję 'eh ii, jakoie preie pocza\i
blachom perwoje Icto Iichailom, a po rędu poloiim cWla. PolIJ. Sobr. I. 8,
534
\
L \ T O P J S N E :- T O n .\.
c) Że to samo powiedzieć lIłoz.:na o c!:..iwotwol':.e ułowionym w Sietomli, OdllOd:.e Dnie-
pru (PoIn. Sobr. I. 17), i o niektórYc/l innych w t!pn latopisie ustryach.
Co do pierwszego: jest to los ::..wykly lironikar:.ulI) li tl's:.ystkic/t 'Iiemal narodów, ie pne-
pisywac::.e dzieła ich u:..upełniali zdarzeniami pO:J,iejs:..emi; gdy hOlt'iem pr:.episY/llano je 9 łó -
wnie dla tego, aby się z nich d:.iejów nauc";yć, tedy kaf:dy wolał UJ "ich mieć zupelniejs:.y
obra:. d:.iejó'(J, niż mniej zupełny. Ta jednak:.e okolic::,ność "ie daje sama z siebie dosta-
tecznego powodu do zap,ozeczenia dziela aulentyc:..ności, bo właśnie 1wleiy to do zadań krytyki,
iżby taniałlł tv ka:.dem d:..iele ro:lączać to, co z niem po:,nil1 tV jakibądź sposób połączone
zostało; a co do ..Yestora, mamy ku teml i U'elt'lI tr:..ne i zewn tr:."e ska::,.óIl'A.i, jak to UJ po-
przednim rozd:.iale wykazaliśmy.
Co do imienia Xeslora, znajdowało si ono w tr:..ech ,' kopismach Tatyszc:..ewowych,
mianowicie: tV Raskolllic:.ym, który był na pergaminie pisany ba1'd:..o dawn.em pismem a koń-
czy/ się rokiem ł 197; UJ Golicynowym rę!iopismie i w Josy{oll'sh.im 1]. D:..iś jeszc::,e znachodzi
się imii} Nestora UJ "ękop-ismie perejaslawsko - suzdalskim, który oglosił drukiem. Uichał xią ę
Oboleński. Jest ono tam tą3 samą rt!cą, co text pisała, na brzegu dodane. ZnacllOd:..i się teź
to imię UJ rl!.kopismie chlebnikowskim, a we wszystkich dawnych "ękopismach prócz ławren-
'owego, wyraźono zara:.. na paczątku, że latopis ten pisal cZU1'n01'y iec Teodo:,owrgo peczer-
skiego monastyru. ..Yestora tei jako kronikar::.n spominają ,'o:.maici pisar:..e, mianowicie: na
poC"'.uą.tku XIII u,ieku Polikarp'l); be:..imiem,y auto,' iYlIJota jrgo w Pateryku, z JTl jak się
zdaje wieku; na początku wieku Xrll Sylweste,' Kossów ; na poc;,aJk, Xł'I/J wieku Lew Hiszka,
biskup wlodzimierski, który jego latopis skrócony "a język polski prz.elozyl, i inni.
Co do zarzutu, że ustępy takie jak ten, w którym niejaki l fasyl o poselstwie !fwojem
do xi cia \Vasylka Rośris!awic;,a rozpowiada pod "okiem 1097, tlIdzież ustęp o d:..iwolw01':
ulowionym w Sietomli pod rokiem ł064 itp., widoc:,nilJ 'IIie do ĄYestora należą; robimy uwa-
gę, źe zdar:.alo się lo "iera;, , iż jeden lub drU!J;' kronikar;, dawniejsze :.darz.enie przez świadka
naocznego podane powla1'Zlljąc, zatr:..ymywal co do joty jego wym:enic, dla zjednania opisowi
temu większej fl1iary. Natrafiamy to s:.c-....ególnil'j u pisal' ""uw wschodnich, jak np. w dzielach
JJassudego ltistoryka i u Edrysego geografa; lec:; i u pisar:.uLV zachodnich, europlJjskicll, "ie
braknie takowego przykładu. \Vskażemy tu tylko na stawną wi:..yę kronikarza polskiego, Bogufala.
Powiedział on: Ego lloguphalus, episcopus Poznanicnsis 3Ulli,.i, licct pccator itd.; a Raszko,
kuston poznański w kilkadziesiąt lat po niej d:.ieje polskie spisująr, powlm'za to od słowa do
slowa, nie dając od siebie najmniejs:.ego pr:.y ustępie t!lm ostrzeżenia.
\Vszystkie te okolic:.ności rozważywszy, jesteśmy tego przekonania, ;,e jakkolwiek w texcic
latopi8u niniejszego moie się w jednem lub drugiem miejscu znachodzić wt,. l jaki, na co
Tntyuc;. 181. n088. I. 6 J.
') Jakoże blażennyj N e s 1 e r w ) e t o P i c i e n:lpisa. lIękopi8m biblioteki 8!lnodallłej moslciewskitj
pod l. 945 l. 75, Obac te d7.lelko PO!Jodina: Nestor 8tr. 67 i 69.
LA'toPIS NESTORA.
535
przy ustępach pojedynczych pilną baczność zWl'acac nie zaniedbamy, ws;.elako me ma dosta-
tecznego powodu, dla klóregobyśnzy aulors/wo jego .res/orowi zap,'zeczali.
YIII. ŹnÓDŁA l\ESTOn \.; ZAŁETY I \VADY JEGO LATOPISr.
Sie ma wątpliwości, że pr;.ed Xes/ol'em znajdowaly si na Rusi rozmaite zapiski cer-
kiewne, odnos:.ące się do dziejów: bylo to koniec:.ną następnością chrz.eściaństu:a, kióre Ruś
już od lat stu przes::Jo u'yznawala. Zapiski t owe znajdowaly się po cerkwiach i monasty-
rach nie lylko tU Kijowie samym, ale i po innych znakomitych miastach, a byfy różnorodne,
jak różnorodne były żywioły, z których potęga Rusi UJ X i Xl wieku wyrabiala się. Zza mo-
,'za od Skandynawii wędrowni \rm' gowie zostawiali po sobie pogloski o s:Jakach, ktorędy
Europę lwjeid:,ając jar::.mili ludy, a dobrodus;.niejsz.ym wmawiali, że byli do tych krajów usil-
nie zapras:..ani . Z Curogrodu przybywaly z wy:!'szem duclLOwicIlstwem oryginalne pism;en-
nictwa bizanckiego zaby/ki, w klu7'ycll, arz tv omglonym polysku, pI'zebijalo się światło staro-
źl/lnego R:..ymu i Grecyi. Xie wicmy ll'pl"Clwd;:,ie jak dalece jui tlIledy sam;i rodowici km-
jowcy korzystali z orygillalnych xiu.s !i,'eckich, lo wswk:.e możemy przyjąć za ,'zecz pewną.
źe się lakowe na /lusi znajdowały. Bo/gm'owie "akoniec i .Uorawcy, co o póltm'a wieku tlJc:.e-
śn;ej cllr:.eściallami wstawsl,y, jui izieco w 80Lie naukę swoich mistrzów przetrawili, pr:.ynosili
na Ruś jalw nauc:.yciele ludu, xięgi duchowne i latopisy, w litórych próc wiadom.ości bizan-
ckil'h, przeloionych na jt;.:.yk slowiwlski, :.najdoll'aly si ,'odzime nadd'l7Iajskie o Slowianach, po-
dania. Do tych zac: to pr::.yczepiać :.darzcllia gluU'lliejs:e, zas:Je 'la Ru,si.
Dota.. d powiodlo się wykryc dll'odl tylko BizantYlicuw, których kroniki bąd!. całkowicie.
bądź w wi kszej c:.. ści lJ1'zelo one na j :,yk slowiański Ul Bo/gary;, pnywie:.ione były do Rusi
i slużyły :a ż,'ódlo Xcstm'owi. Pierws:..y z nich jest Jan J/aleles czyli Jlalala, chronograf
anlyocltellski, żyjący pod koniec u'ieku IX; drugi Jerzy zwany grzesznym, ó ałl.a(!rriJJ.ó,;, ar-
dlimandry/a, żyjący takoż w wiekII. IX. Obaj fwlelą do pośledniejs:..ych bi:.-.antY'lskich pisarzy;
kroniki ich chude co do zdarzeń d:.;ejowych, p,'zepełllione są bajkami i d:..iwactwami, co td
im. tl'laśllie w oc::.at'h ull'czesnych r;.ytclników więcej powabu nadawało. BYf: mo!e, że tak kro-
nika J/alali jako i lIamarlola :'(l czasull' ...Yeslom IV osobnym calkowi/gm pr:..eklad::.ie slowiali-
skim fla n/;si ubiega/a; podolmicjs:.a u's:.ak:,e, żc ::ala1l0 je Tar:.ej z tak zwanych. Palejów, sta-
nOll'ia..cych pewien rodzaj etlcyklopedyj, w których ddrje biblijne i uslryy z pisma świętego
.xięgami calkowitcm; z tych krullikatzy, tudzie:, wypisami z dziel Józefa Flawillsa i innych
II TerrJm latam et spatiosam ct omnium rerum copia refert;,m '.cstr:e manł.lant ditioni parere
(miscri Breti); quidq,)id imponitis scnilii libentcr suslinemu3. Ut autem \"ił.l£'rllnt principcs exerritus t (' 1'.
ta m l a ta m a C fe r l i l e m, et incolarum malIlIs a.] bcllanclum pi r:Js. Wit/uk. /. 8. fi Perl a SS. /./ 419.
7.emla nasza wclika i obiln3, 8 nar 1I3 \\" ncj nict. da pojdictc knężit i woloł.licti nami. .\'est.
lU Polno Sobr. /, 8.
""' 6
;).)
L A 'f O P I S N F. S T O Ił A.
przeplatetno. Ciekawy opis jednej takiej Pale-i poJ a! niedawno Michał r-iąźę Oboleń-ski we wstę-
pie su!oim do latopiśca pe-rejaslawsko- su:,dalskiegQ 'j. Z niego dowiadujemy się, że niejaki
Grzegorz, pre:.J.Jiter 1 mnich bo/garski, na początku, X wieku, :.a panowania tv Bolgaryi xięcia
Simeona syna BOl1Jsowego, prz.ekladal na ję:.yk słowia/Iski kronikę .lJnlali, a znajdujący się
u .I.Yestom ustry o zburzeniu u'ie!:y babilońskiej, jest co do slowa wykty z tego przekladu.
Oprócz tych kronikarzy mial ..Yestor pod I'ęką i inne źródła pismie-nne, /Iie malej wagi.
,
Znane tnU byly umowy :riążąt ruskich: Otega, l!Jom i Swiętosława z cesarzami bizanckimi
zatV1erane. Liche jakieś, n-iedolę:.ne tlumaczenie ich slow-ia/lskie, a text popwty i wypaczony
prz.egląda d:,iś z jego latopisu, odbijając w rażący sposób od 1'es::,ty OS/lOll'Y. .l/iał żywot ś. Jle-
todego pisany, jak si zdaje, p ':;,e;:, jednego ::; uc:,niów jego w pUlistll'ie morall'skiem; ,nial pi-
snw niektóre .lIetodego z Patary, na Móre!Jo u'yra nie się powalał; ,nia! nakoniec legendy
ró:me i nauki duchowne, Z tych źródel układając ..""lestOI" swe d:,ielo, nie staral się ...acierać
sIady slVycl pop1'Zedników, zsyla się Ila niektórych imiennie, a Ut imlych zatrzymuje najtl'ier-
,Iiej ich wymienia tak, :.e i d:.iś nie trudno jest ro::.po::.nać ich slowa. Przegląda więc z jego
.rię,g; w zupełności i owa nauka biblijna, którą mnich jakiś dCtll'al \\"łod::.imier:.owi wielkiemu;
I ów \rasyl, co go xiąię Dawid wlodzimierski sial do oślepionego \rasylka trembowelsJ...iego;
i ów opisywacz potworu Iliewoclem wyciOJJnione!Jo z oUllofJi Dnieprowej, Sietomli. .Yakoniec
stoją nienarus:,one Ul latopisie jego lic:.ne odsylania sił: do scgo unic i do n .nic pr:.y wy-
padkach 'Iiekiecly znac::.nym pr:.eciOjJiern czasu od wieku jego oddz,ielonycll.
Takich to I'óżnorodnych ;,ródeł pismiently('h i poda,I. ustnych był głównern ogniskiem w
owym u.;eku Kijów, a w nim s:,c:..ególniej monastyr pec:.et"ski. Piec:.ary jego byty niegdyś pr:.y-
tuliskiem \Varę!J ów , pierwszych cllr:..eścian na Rusi, po których :.wat1o niektóre z nich waręg-
skiemi i znajdowano w nich kościelne nac::,ynia z łaciJlskimi napisami'}.), bo owi \Vm'wo wie
wy:.nawali obrz.ą,dek zachodni. 4UOnasty" ten. którego pierwsi zalożyciele niejednokrotnie od-
widzali Carogród , ]J1'zyjmował ustawy swoje od mnichów greckich, a lic:.ył UJ zgromad;:,enill
BWojem rodowitych Bolgarow, któryclt :cięgi ojc:.ys'e nie tylko treścią swoją ale i j ;ykiem słu-
ży/y x-a wzór Rusi pismiemlcj. Ta tedy różnorodność, która si podówczas tak w f,yeiu jak
i podaniach Rusi objawiała, zalatuje nas 1Iiekiedy lIawet w swej suroU'iznie z obs:el"ne!Jo i cen-
nego latopisu J.Yestora.
Zac yna on niedorzecznym pod:,-iałem ziemi mił:dzy synow Noego, ktury podaje w treści
za Jerzym lIamartolem, w dawnych już czasach przełoźonym na jt:zyk słowia/iski; tu w stekl£
imion rozmaitych krain i wysp, lJ.óre mniemanym dzialem dostać sill mial y Jafetouri, nacho-
dum po Epirze polo':'one ogólne imię kraju, Ilurik, z dołąc:,unem takiem e tJgólnem imieniem
narodu, Slowiene, które ani UJ greekim, ani tv p,'ze/ożonym 1Ia ję:.yk slowia/iski Jlamartol lt
fłie znajduje silI' Jest to tylko jakoby !lloslt. ktura wszakże dawno już przed Xestorem ::'lWJ
.
IJ I.etopiś Perejaslawsko - suzJalsl..Aja. .1JoskwfJ 18,";1 ISII'. IX.
l) Polikarp w Pale,., ku, '''p. bibl. uniw. IWCJwlI/;. sir. Jl.
LATOPIS N STORA.
357
dować się mogla w xięgaeh morawskich i bo/garskich. Podobne objaśnienie widzieć moźna
w jednym z dawnych A'ode.xów Cicero1ła De Officiis, gdzie przy wzmiance o Bargylosie czyli
Bardylu . pierwszym królu ilirskim I dodaje niewiadomy pisarz i objaśniacz tego kodexu, Po-
lak zapewne. nad wyrazem illyrius te słowa: id est, slavonius l). Po ogólnem imieniu kraju
i narodu Ri1'O - Slowian następują szczególowe imiona krain tamecznych: Łuchitija, Ańdriakija,
ańdriatińskaja pączina. Gdyby te imiona nie znajdowaly się w takiernźe samem następstwie
już w. o1'yginale !Jreckim. moźnaby UJ tem mieć dowód. źe [festor wskazuje wybrzeża nad-
adryackie jaJ..o najpierwszą luduw słowiańskich sied;,ibę. z której poiniej nad Dunaj byli ztrą-
cetli; tak atoli jak jest. nie moźna powziąć w tej mierze nic pewnego z jego latopisu. cho-
ciaŻ najwyrainiej poka:.uje sill to z kronik polskich. Sa rzece Tyg,-. m dzy Jlidyą a Babi-
lonem płynącej, powieść Hamartola urwawszy, wpada w opis geograficzny europejskiej północy.
zaczerpniony ile się zdaje z podania waręgskiego9.). góry karpackie podobnie jak lordanes 3 )
górami kaukazJ...;emi nazywając. Znowu na chwilę do plemion lafetowych zawróciws::,y. zestawia
dwa imiona: \Volchwa - Rimlane 4 ) jakby należące do siebie. podobnie jak Ilurik - Slowiene,
i spieszy do wieźy babilO1i.skiej na Senar polu za dni lYektana i Fakga wzniesionej. którą:.a
Janem Malalą , a właściwie za bolgarskim tłumac:.em jego. Grzegorzem mnichem. opisuje. Tu
powied:.iawszy o pomies...,aniu ję:.yków i wynikłej ztąd nowej wędrówce Semowych. Chamowych
i Jafelowych plemion. dodaje z niewiadomego źródła, że jednym ze siedmd::.ies-i ciu i dwu na-
rodów, na które wówczas ród ludzki podzielo-n zoslał. był naród słowiański od lafeta idący;
przytacza te!, jego sta7'Ożytne naz.wisko. klure w znanych dziś r kopismach brzmi: Norici,
Norci, l\"arci, Inorci itp. Czy zec/tce kto, na powadze Pobrowskiego i Sza{a1ozyka opierając
s-ię, widzieć w imieniu tem z.myloną tylko nazu't1 Tlurci; czy będzie podsłuchiwać w jego od-
miallkach imię rzuconych pUltad adryackq odnogę Jntarów c:,yli Ad"yotów. zlVallyrl u Pliniusa
Taryotami; czy nakoniec pl'zyjmie inny jeszcze u'yklad. który jest zdaniem flas.::em tl-(ljwla
ściws:.y, i powie po prostu, że ł;estor wymienił tu jeden ze starożytnych ludów Peonii zwany
ft,"orykami, NWf!lxol. u h7emellsa ale.xatłdryjskiego 5) i u Euzebiego z Cezarei . a którego to ludu
s dlisko w Peonii wskazuje także Slefan z Bizanlu; zawr....e jest to wiculomość 'łieskotkzenie
I) R kopism bibl. ord. Zamojskich pod licz.bq 66 fol. 155 ,tr. odwr.
') NCftor, en cri\'"ant sa cbronique au commencement du douzieme siecle, la fit pr c der d'une
tabIe ethnographique. II m' est dćvenu possible de constater que les renseignements de ce genre qu'il
donn e sur le nord, l"oncst et le aud de I'Europe d'alors, sont dus aux pirates ou marchands normands,
ou ił leurs desccndants. E. Kunik. BuUetin hut-philol. de r Academie de S. Peterlbourg VII. 71.
Cet. c. 7.
4) Rimlane nie z.nachodz.i si zgoła w dwoch staryth koduach: radz.iwilłowskim i troickim. co
tinowu naprowad:r.a na domysł, ile imi to powstało tu tylko s glol'" tał jak wyaej imi Slowiene.
li) Quin etiam Noropes, est autem gens Peonia) (i{tJ'Qfi fan ITaIOJ'łXOJ1) nunc autem appellantur
Norica (NOJQłxoi) aes elaborarunt, et primi ferrum purt5arunt. Stromat. l. 16. PorQw. EU!leLii Cres. Pr;Q-
parał. evang. X !, tudJ.id Steph. Byzant. De urbb. wyd. AmII. s r. 1678 fol. 50!.
Jfonumenta Pol, Hut. Tom. I. 68
3S
LATOPIS NESTORA.
ważna, i wl,ieta w zwią u z rozpolożeniem Słowian po Iliryku , okazuje się identyczną z wia
domościami , które innym sposobem i szczegółowo ro::,powiadają kronikarze polscy: JJiersU'a
i \rincenty. Ztqd przechodzi autor do podania 'łnof"UwskobolgQ1'skiego: powiada źe Słowianie
po mnogich latach osiedli w:.dłuż Dunaju, gdzie dziś są H'Wry i Bołg a1 'Y u , a gdy ic" tu
'Hosi t) c:::.yl i Rzym ianie pn..yg1łietli, rozpocZi1li wędrówkę swoją na pólnoc , i zajęli przestrzeli
od Karpat i Dniestru, aŻ do Bałtyku i jeziora flmeru. Oto jest najcenniejs:,e z podali, jakie
l..estor w swoim wstępie umieścił; uwa ane samo w sobie nie prowadzi ono do s:,c::,ególnyc/&
wyników, jak tego mamy dowód UJ komentarzu Schlihem ; jesl teź ono w pierwszej swej czę-
ści 1IiedoUadne, a w d1'ugiej ani pod w:::.gll!.dem c:.asu, ani pod w;ględem wypadków d::,iejo-
wych 1Iie oznac-:.one ściśle; skoro je atoli dodamy do ll t pÓUJ tych, ktore JJierswa i \Hncenty
bądź z kroniki lł1chickiej, bąd!. z Pompeja Troga POP1":..ytac:::.ali, z..aok"ą9 Ia się z nimi w wy-
borną ca/ość, i niedo:::.1l'ala wątpić, że c:.y sam ...Yestm', czy tei, pierws:::.y podawca tej wiado-
mości rozumial tu podboje R:..ymian. któr:..y poc:.ą.ws:..y od Augusta Oktawiana, mianow-icie od
roku 33 p1':.ed Chrystusem, posuwając się coraz gł biej w A.Taje naddunajskie i w nich pano-
wanie swoje utwierdz..ajqc, zmusili do ustąpienia z1amtąd naddunajską, iiirodacką ludll ość , a
ją ostatecznie or Trajana roku f 06 po Chryslus-ie pl'zerzucil za Karpaty.
Ro:.sad:..iws:..y autor plemiona slowialiskie na północy, podnosi :,pomiędzy nich nade
wszystko Polali ów, do których opisu szczegółowego po kilkakrotnie ro:..pęd:,ając s- , porywany
jest raz wraz w inllą stronIl, ledwie tylko słów kilka o nich powied:.iaw3:'Y. JJJwi więc naj-
pierw o S""Jakach wodnych. za podaniem waręgskiem, i po dwakroć o komunikacyj między
Skandyna'wią a R:,ymem spominając, ..daje 1Iiewiedzieć, że ta komunikacya byla flie mor-
ska, ale pól/ądoU'a, pół wodna. \fzmiankn o usciu Dllieprowem napl'ou'acha go na legell(lę
o i. Alldl-zejU: rozpowiada willc, jak tenże Dnieprem od Chersollll pt:..ybywsz.y, blogoslawił
góry kijou'slie i p1'z.4Jou'iadal Uczfliom, źe tu stanie liiedyś gród wielki, i mnóstwo ret'!'U'i
fla chu."ałll bożą silI wzniesie, a d:.iwem dla niego by/y laźnie pólnocniejs:ych Slo wian , o któ
rym w J::.ymie nie mógł sill narozpowiadać. \r da'szym ustępie zabawił autor dłużej 11ieca
pr::.y Polanach i u'bretv su'ojemu natrąceniu gd:..icind:,iej, jakoby imię to dostało ię i1ll od
pol w t6rych siedzieli'1), jak DerewIanom od drzew czyli od lasów; powiada tu, i niżej je
s:e..e powtm'za, źe właśnie u tych Polan bytu wielkie bo'7J i la. y, i że oni w lasach siedząc
ttudnili silI lowiectwem: ,bylić to . fówi) ludzie mądrzy i zmyślni: od nich są Polanie U' Ki
jowie po dziś dzieiu. Z tych slow, jak w ogiJlności z owe!Jo zamiłowania, z jakiem o Po
łanach rozpowiada, upośledzając resz1ę ich pobratymców, można słusznie zawiązać, że sam
pochodził z iclł rodu.
') W/ucham, nu&ywali S/owianit! od nlljdawnu.juyd, {; a,ów Ilali i jf'j f1IieukafJców; ,,,j 7Ul WV
us!!l jui iywociur:l I. .UtlodtfJu (rCJ d. S,, Atury Neduro",i ,luayl :la iródlo, Slryikow,ki bitw Jla11JU-
Uo rt"mllkit!1o Pp;,vjqc, nje ul!f1lJn w!lrnu R !fmianie, lec:5 \rto i. Kron. wyd. Malin I. 33.
2) Polno Bobr. l. 10.
L A T O P I S N E S T O R !.
,......1\
.).)
Po napomklli riu O gościnie xiąi cia Kija w Carogrodzie , po wyliczeniu plemion 1$10-
wia,iskich i obcych na Rusi, daje w krótkim a wielce pogmatwanym ust pie jakoweś wyrywki
o najśdach Bolgarów czyli Hunów, n' grów bialych (Koz.arorv) i 'Vęgrów czarnych; przeska-
kuje do podania daU!niejszcf}o, pOlVziętego u Slowian zachodnich, i rozpowiada, jak Dulebow
(pod któremto imieniem Czesi znani są JIasudemu I) Obrowie niegdyś uciskali, a kończy prze-
chodem popod Kijów H'ęgruw; któreto wiadomości ani dokładnością ani dowodnością twier-
d-:,eń Ilie zalecają się, i mogą poniekąd służyć za skazowkę, że sam Xestor mętne miał wy-
obraźenie o tych wypadkach, zapisując po C"--1śc-i bez wyboru, co gdzie natrafił. Znowu od
Polan ZQe-J{wszy, opowiada jak plemiona lęchiekie, n'ętycze i Radymicze, pod swoimi naczel-
nikami 'V Jkiem i Radymem z Polski na Ruś przesiedlili sil!., a powtórzywszy raz. jesz:.c:.e ro"!'-
poło enie ludów słowia';skicli Ila północy, nakreśla obraz ich obyczajów chlubny dla Polan,
a dln ich braci a£ do przesady naganny. Tu przypomina mu się Jer:.y'l) grzeszny, którego
po raz pierwszy i ostalni imiennie na:.waws:.y, przytacza spory ustęp z jego kroniki o roz-
maitych obye-..ajach u róż1lych narodów. Jellzcze zabawia go przez chwilę powia$tka rodz.ima
o z.hołdowaniu Polan kijowskich przn. Kozarów, o ich obosiecznych miec.:.ach, którym "wycil}ZC!J
dziwiąc się i takowe z jednogiecznemi s:.ablami stl'emi porównywając, wyciągali złą wró:źb
dla siebie na pr:.ys:Jość, i -:.amyka uwagą. powtór:.oną za kimś dawniejszym, że co oni prze-
czuwali, to się :.itcilo: dotąd bowiem panł/je Ruś (Polanie dawniejs-ij nad Kozarami 3 ).
Taki jest wstęp tego latopisu, drobny co do obj tości, tva!'ny co do treści, różnorodny
tv szc:,ególach, a Ul ich :łożeniu be:ladny i połamany, gdzie zpornięd:.y ladajakich wiadomości
biblijnokosmng7'uficznych. których :,ródlo dokladnie jest prze? autora wskazane, pr-Zl'gl¥ają
ciekawe i nie.ękfJ/;e-...cnie wa ne ulamki wiadomości ojc:-ystych, których źródło zupelnie zamil-
czane. Zbiegły się tu i Blan ły p,'zy sobie cząstkowe wiesci o rodzie Slo wian z epok róinych
i bard:.o od siebie od1egłyc/t: jedne :; czasów Grecy' i R:.ymu klmtrurcego, drugie z po niej-
szych pochrystusowych wieków, terminologią niedość właściwą oddane, klóre czy autor tak
znala:! ? c:.y sam w ten sposób uloiył? czy tu owdzie skrócił? czy ubogacil wlasnym dopi-
skiem? czy nakoniec w pr:.eŚUJiadc:.elliu $Wojem knUą z nich do wlaściwych c:.asów odnosil?
?nożna się wp1'awd:.ie dornyslać, ale zaręczyć alli Ila jedną ani na drllgą st,.on nie motna.
I) D' Ohsson Des Peuplclł du Clut'ase Itr. 87.
') Zamiast imi nia Georgij, ma kodez pl!rejf/. law""iO - ,","niski imi Grigorij. W inneon 'lII JSCU
je,t w tymie kodexie w:łmiall"a o Gru(}orlU mnichu. który xirgi kró/ó'o tłumacJ.!!1 na j,lyk slo-
wia,iski. Nakoniec IV Palf!i, jnk o I m i'li. wylej nntlmi"niJiłmy. fJowied:srano: :łe nit'jt,ki Gr egor:ł., prez.-
biter mnich, pr:ł.y :ti ciu Sim eonie fil Bolgaryi kronik!! I/alali na j yk slowia,bki tlllmacl1l1. WS:ł.y8lkie
te włmian/ii z.estarviwuy xiqi ObQleński. twierdli, :Je one odnonq si do jf!dnej i tt'j lamej oloby; je
tlumau ,}Julali na j :łyk bolgar",; w widu .r był orał. tl"moc:ł.em xirgi królów i kroniki Jer go Ha-
marIola, :łe ledy Nestor powolal li w tem oto mit'jscu nit na oryginal gref.ki JerJ.ego, ale na slowiari-
,kiego tlumacltJ jego. Graegoraa. "et. Perej. - 8uzd 8tr. rJ.
') Ko;arowie :ł.nikli ł widowm polilycanei w Europlt jd w wieku XI
5.10
LATOPIS NE8TORA..
est podobieństwo, że te najdau>niejsze. po C'" ści naddunajskie jeszcze i zachodnioslowiali.skie
podania. w opowiadaniu bezchfonologicznem. sposobem na zachodzie Europy zwyczajnym tu
!l..'Uloźone. wyprzedzily znaC"'...nie C"JJSY lfestora. i od niego tylko z lekką moźe tu owdzie zmianą
i dodatkiem niejakim zostały powtórzone. JJJówi za tern szczególniej ta okoliC"...notó. iż sa re-
. .
łopisma. w których ta c={ść od latopisu samego oddzielona, załączona bywa pod koniec :li'!!},
nieJ.'iedy z nadp.;sem osobnym. jakby sama dla siebie całość stanowiła I).
Latopis właściwy zaczyna chronologią. i zaraz w p-ierwszej dacie, wstąpieniu na tron
bizantyński cesarza Jlichala III, myli się o lat 10. jak to już postrzegł daW1lY tłumacz jego
na język polski, Lew Kis:JtafJ.). i wziql zla..d pochop do cofnięcia calej J.Yestofowej chronologii
w tył o lat tyleż. 1rn-iosek jego byłby zupełnie sluszny wtedy, gdyby moina okazać, że Ne-
stor posługi wal się ws d"ie źrtJdłami jednego i tegoż samego rod:.aju. Gdy atoli nie ulega
wątpliwości. źe lfestor czerpal ze ;'ródeł ruinorodnych . i niek/ore wiadomości podawał wprost
od siebie. inne doslownie za drugimi powtarzał, więc jest rzeczą widoc:.ną. że poprawiając
w ten sposób cały jego latopis, moźna w nim. i ta! już mylną w wielu miejscach chronolo-
gi , daleko Doruj jeszcze powikłać.
Pierwsze z zapisanych w nim zdarzeń tyczy sił! własnie Bolgarów. jakby na skazówktt
kto najpierw głos zabieral w Rusi pismiennfj. Za obcemi wyste.pują tu zdarzenia swojskie,
za mchemi datami rozwija się powoli powieść dostatllia i ożywiona. Poc-:,qtkowe o Rusi za-
piski lą nad:.wyczaj ważne.. nie bez trwogi kreślił je pierwsJ.Y zapisywacz, a ciszej jes:.cze
i trwożliwiej powtar:::.ali po.iniejsi, gdzienieco całkiem zatlumiaja..c. C:.yn glóU!niejs:.y tylko kla-
d;:.ie Nestor; uzupelnić go wszystAiemi okolicznościami i rodzaj czynu zchm'aklery:.ować, 1IaZY-
wając rzecz po imieniu wlaściwem, to przechodzilo. jak s-ię zdaje. jego możliwość. ridać
atoli w piszącym wydatną I..u 3ilachetnemu prz..ewagę: z..pod zamilc-:'e1ł. a gd:.ie1liegdzie i upi k-
szeń bajecznych, wsz-lldzie lłiemal u niego wylamuje si-ę na wierzch s:.orstkie oblicze prawdy,
domagaj Bię o ,woje prawa w historyi. rar gowie trapią najazdami Slowian ; ci pr:.ega-
niajq ich za morze. Vkrótce wraz z swoimi sąsiadam; c::.ud:J:imi uderzają radę, i pobrzeźa
łtóremi lIajezdnicy zapędzali się do Nowogrodu, obsad;one są najemnymi zaciągami skandy-
nawskich Rusów, Atór::.y jakby kolo,ie jakie ze plszystkimi f'odami swymi tu pt':.ybywają; prze-
wodniczą im ich właślli nac--..elnicy. trzej bracia. mianowicie: -najslarsz.y, Ruryk, w Ładod:.e,
Sineus w Bialemjeziorze. w l:.borsku Truwor. Jakiego rod:.aju byla m-i'1.d:..y p,.zybyl-cami tymi
narodem umowa, i ja!i stosunek ich do 8tołec-znego Nowo9rodu. nie wiemy; widać tylko.
I) W rtkopismi Nestora nabytym pr t:łemnle po Jani lawrow!kim, kanoniku prr.emy,kim, $noj-
d8j 6i dopiero po latopilie, na 87 arkus:łu, c Ać powyauega w"rpu ucłynająca si od ,łów: 510-
wieńsko języku żiwl!szczu na DUDaje. W rękQPismie ad mdyAor!kim, o którym wylej Rpomn;alem, $a-
wierajqeym takoj ,krócenie Neltota, umieucaony je" ten wlllęp po rocznikach rólnych na atr. 1 jako
r.ua o,obna, a no!trpU}ącym nadpisem minią: Wywod narodu Slaweńskomu i Ruskomu.
3) W nowuych c 8ach w lk"'l' t, mvlkf Arc!JbY':łeJl1 Powielt". o ROSI. l. 1f. pr70YP' Ił
LATOPIS NESTORA.
54!
je ł inni jacyś skandynawcy. różnego od Rusi szczryu. jeszcze po alowiańszczyznie uwi-
jają. Naraz zachodzi zmiana ogromna. Slychać o jakiem zaburzeniu i jakoby powstaniu w No-
wogrodzie 1). Zawiązuje się walka. której sZC"'...egóły wątpliwościami są osłonione, a widoczny
i niezaprzecwny jeden tylko główny wypadek. Oto Ruryk. którego obaj bracia wlaśnie jakoś
podtenczas żyć przestają. jest panem Nowogrodu. a spolerz.ność na całej tej przestrzeni otrzy-
muje miano nie od narodowego imienia Slowia" lub którychkolwi£k krajowców. lecz od przy-
bylca Ruryka i jego towarzyszdw. i odtąd Rusią ją zwać poczynają.
Jeden ze skandynawców. imieniet1ł Dir. obcy plemieniowi Ruryka. zmierzając niby b
Carogrodowi , porozumiewa si z naddnieprzańskimi Polanam.i, którzy mieli niegdyś xiqźql ze
swego rodu, a po wygaśnięciu ich, od niejakiego już czasu sąsiednim Kozarom lekką jakąś
dań oplacali. \V skutek tego porozumienia zawladnął Polskq'l). i nie be; chwaly nią r:.ądz.il.
W kwitnącym stanie znajdowała si za rządów jego uprawa roli. wzrastały tameczne miaata.
a targowiska ich były gromadnie od kupców wschodnich Uc-I sZC"',.,ane. -'liał teź i liczne wojska
w pogotowiu. a gloszono fla wsclwdzie, że był najpotęźniejszym z królów slowiańskiclt 3 ). Za-
latuje nas wieść. źe się ku niemu jakolliiś wychodźcy c:,y wywolańcy z Nowogrodu ganlęli4j,
a to mogło przyspies:.yr tylko podbój tych ziem przez plemi RurykowI' , które teź istotnie
po niejakim czasie, Dira podstryetn =-aładz.iws:.y. opanowało ten kraj i stoli Rusi z Nowo-
grodu do Kijowa przenioslo.
Po tych zdarze1liach. o których ledwie kilka słów tylko zaleciało nas ska.dina..d. postę-
puje Nestor dalej koleją lat. mieszając niekiedy do zdarzeń prawdziwych wątpliwe wieści za-
chwycone ze słuchu lub przywidzenia; oraz rozmaite nauki duchowne, legendy. cuda itp.. a
wszystko to, aż do zdar...e/l na które sam patrz..al. ra:. obszerniej. raz krócej sposobem roc-...ni-
karskim opowiadając. 1rielu opisów nie tylko slyl. ale i ję:.yk i t,.eść sama okazuje wido-
cznie, ie ani w jednym c:,asie. ani z jednego pióm pienuiastkowo wys:./y, z.-ł!bral je starannie
i zestawił na sposób mo:.aiki Xestor. ubogaciwszy wlasnemi swemi wiadomościami. 1Ve wst pie
do żywotu Teodozego lIa::.wal 01£ si prostym nieukiem:'); z wyznania tego można CZł},Ść jedn
I) rogole leta (86ł) oskorLisza sil Nowgorodcy, lagolus!c!e jako byti nam rabom, i mnogo da
wsiacIeski postradati ot Riurika i ot roda jego. Togoże lela ubi Riurik Wadima chnbrago, i inych mno-
Sich izbi Nowgorodcew, sowietnikow jego. Rękopism Vikona l. lu.
') I na częsta wladieti polskoją zemlcją. Poln. Sok l. 9.
l) De 10us les roi sclabes le plus puissant est Je roi Dir; il a de grandes \'iUes, un pays bien cul-
tiv . beaucoup de troupes. Les marchands mahometans Crćquentenł sa capitale. Ma,udy II D'Ohflona Des
Peuples du Caucase &fr. 88. .
4) Togoie lela (867) izbieiasza ot niurika iz Nowagoroda w Kijew mnogo Nowogorodckich mu-
lej. R kop. !tikona l. 17.
') Al Srubyj i nerazumiczen, k' simie jako i ne biech uCztn nikojfjłdo chytrosti. PaleTy" rkp.
.tr. . Da ne zurite grubosti mojej. Tamie ,tr. 58. O mtlropolicie Janie mówi 'JUtor pr:leciwnie: Byst'lę
Joan mt 1 chytr knigam i uClcniju. Poln. Sobr. J. 89.
.
542
LATOPIS NESTORA.
odliczyć na kat'b mnichowskiej poko,"y; mimo to jednak :.ostanie w tern i c ść prawdy. lulo:.
jest podobniejsza, ie ani po grecku, ani po skandynawsku ł.J nie umiał, a to, co za przeciwnem
zda1łiem p1"untawiaiby się z.dawalo, naleŻY rac:.ej do jego popr...edników, i tylko prze::. niego
zostało powtór..one. Posiadal atoli w wysokim stopniu sumienność i pracowitość, i te to za-
lety mogly być w znacznej cqści powodem, źe imię jego, jako kronikarza. ;.agluszyło wszys-
tkie inne, i samo jedno z tamtych wieków wypłyn lo. Z nim dosz.edl nas obraz przygód całej
Rusi, i stosunków jej do narodów ościennych, a za,'a;em obm:. przygód peczerskiego mona-
styru, jednego z najznakomitszych. Rozpatrując sit} fU tym latopisie, wid:.imy nie tylko czyn-
MŚci i moralne wi:.erunki xiąźąt, ale po:.najemy i naród. jego zwyczaje i początki ustaw.
j e 3 0 pr sądy i obyczaje, w któl'ych światło nauki Chrystusa łamie się z ostatkami pogmi-
stwa; podsluchujemy przysłowia ludu i dgadujemy, jak w rozmaitych sprawach publicznych
brai chętniej ud:.ial. lub teź byl biernem tylko narzędziem surych wladców.
IX. J Ę Z Y K N E S T O R A.
Jlial Xestar pod r ką xięgi, z których jedne były w Jlorawach pisane, drugie tłuma-
czone na język słowiański w Bolgaryi za x;ęcia Simeo-na na początku wieku X, i takowe
wiernie wypisywał, jak się o tem i dziś jer..,cz.e przekona(} można. Język więc jego jest sta.
ros/owiański. ktÓI"y byl wtedy jedynym pismiennYIn tak nad Dunajem, jako teź na Slowa-
c:.y1.nie i w Rusi, atoli zachol:.i w nim waŻna jedna róźnica. Nestor byl samoukiem, po-
siadalonten j zyk nie z gramatyki ale z praktyki, o ile go z c:,ytania x;a.!J. lub ro:.mowy
z zakonnikami światlejszymi mógl sil} nauczyć; żyja..c -:.aś na Rusi, w Kijowie. i mając jako
zakonnik ustawiczne z ludem swoim stoBUnki, pr;:,ejmowa/ mimo woli swojej i wiedzy do .riąg
ludowe wyraźenia, co teź pewną odrębną cech językowi jego nadawało. Jlowa willc jego nie
jest czysto starosłowiańska J lecz pruchodowa , trzymająca środek między starosłowiańską a sta-
roruską. Chcemy tu bliŻej oznaczyć niektóre główniejsze jej znamiona.
A najprzód zwracamy uwagę na to, że ju!. sam matet'yał językowy f\'eslom róini. si
nie malo od starosłowiańskiego. .Ua on bowiem dość znaczny zasób wyrazów kształtem swoim
i znaczeniem odmiennych, pochodzenia greckiego, sAandynawskiego lub tureckiego, używanych
niegdyś w języklł ludowym kijowskim J a dziś znanych zaledwie pod Aarpatami lub tU głębi
Polski; nadaremnie zaś szukalibyśmy ich w ję:.yku starosłowiańskim. \Vyraz.y te są: arb niech,
UlLi bania. w znaczeniu kopuły, KOI0K'L włok, AHt zewnątrz, .\o\,i!\'L silny, 3iCpE10 uście,
KIlOn klucz, w znaczeniu kilku wsi, K01l0.\U8K'L jeniec, K010.\ studnia, KOIAOHb kOli, IiOpCT1
trumna, Kpn.nTn kupić. KO\,TUI1 kucya, lL!nOTIIUIi'L chodzący w lapciach , lUIU£H'1 zatoka
4) ,ObCV' owie ,; po Ikandgnawlku oskylld, laki pr:r.ymfotnik dodawala do imienia. Dira 6Aan-
dynaw8ka Rui. Niero umieli tego Słowianie, i II Nutora robiliJ li jednego dwoch xiqiqt, s których
jeden nasywa li, Olkold a drugi Dir.
.
L A 'I' O 1» I S N E S 'I' O n A.
543
mors!a , AII 'L z1y, l\HWe tylko, łOWIAL koń, nowu" leps::.y, HIBL upior. HOClA" ro-
dzaj lod::.i. O"P"U chlew, O ;\&UT" opuścić, II0KtT'L powiat, OOn'LIClltT" poblednąć, Opt ża-
giel, ponub bożnica, ptUL ryli (żwir), CKouopo,n niedźwiednik, c A" przystań, zatoka,
C&CT..n. tu/ow lodzi, TUL zakładnik, npeu'L pokój, TIIBO H'L ciwun, TOUP" oboz, l,tZa.
zacier, Y'tp'L czer itp. Prócz tego uźywał on pewnych wlaściwych Bobie lokucyj, jak np. no\,-
eT liT I' 8" BOpOn'L · harce wyprawiać, K'L U" H qIHT'I.I . wziąć szturmem, K" T" YIIIIJ.
. wtenczas, 1...e1" jdeli nie, itp.
Co sill tye::.y głosek, tedy wiedzieć trzeba :że ł. estor używał w pismie zamiast samogło-
sek o i e, połsamogłosek ... i L, bo te były podówczas spólne wS7..yslkim Słowianom, a i dziś
jeszcze słyszeć można ich brzmienie w wymowie goralów tak polskich, jako teź słowackim
i l'uskich.
Jakkolwiek szedł w ogolności za wzorami języka staroslowialiskiego, odstllpował jednak
sto od nich, ulegając wplywowi powiatowszc::.yzny, dodawal willc samogłoski o lub E przy
spólgłoskach płynnych i pisał: &epcr'L, &EPE4EU", ropo"", O OT'I.I, nepEUI.IWJ... TepE&OIU,
OpOl.p'LI, zamiast EPU'L, &p'tm.1TI'. rp""", UTI.I, nptu'LIwn, Tpt&os3L. ;tP1EP'L.
CZł1sto teŻ u:.ywał samogloski o zamiast II np.: Optll, ooun, PO&"YIIY... po .o; za-
miast p't", OiUJTit, P &UYII"'L, p.1 IIO.
Podobnieź uźywał samogloski o zamiast It i e: O"B.1, 03.e, O EpO, 01", CO&t, ,.0&1;;
powilIno zaś być: H:).B1, K3;6, Iqepo, KIlU, IEZE, CE&t. UlOt.
Głoska 'LI b1"Zmiała w ówczesIlej wymowie jak OU. \ridać to ze sposobu pisania wyra-
zów nasli{pujących: B01l80,", HOllt, crpOl\, CTpOI£IU; zamiast: B'LIHO\" H'IIUt, CTp'llA. CTp'UIEU1.
Używał Seslor w pis, ie glosek A i ". zwanych teraz ja i jus; wid:.imy bowiem i d:.iś
jes:'t'ze obie te g/osM w rllkopismie perejasławsko - suzdalskim , a byly one tel, w starych r -
kopismaclt, które widział i posiadal niegdyś Talyszczew I). Są to samogloski nosowe, odpowia-
dające dzisiejszym polskim ę i ą. Aby się o nosowem ich brzmieniu przekonać, dość jest po-
równać następujące imiona, juk je G,'ecy i Łacinnicy a jak je SłoWianie ówcześni Airylikq
pisali. Imiona skandynawskie ASlI/ulld,', Blundr, n'ermundr, sund pisali Słowianie CU&A'L,
llu.,,'L, B pl.ł 'L, c.."". Ba.r:arro" Kedrena, pisali Blp.łr'LI, Anles i Inaun.xes Jordanesa,
RU'LIVII. thunl; ra)J"ba& Ptolomeja fOJA,1,'L; Forojulelłses bezimiennego Benedyk/yna'J) Kop-
I\.I "; Lillgl 1 nes Tomas::.a spoletaliskiego, !Ant; .AEvt av vo" P07"firogenety .. Y.\He j Carantani
Pawła Dyakona, XOP& T.Ule; 'OtTrt?0ł S::.ymona Logotety Ii\rp'I.l; Unii",; geografa bawars!-iego
"'11IV" itd. n's d::.ie tedy gd::.ie Grecy i lacinnicy głoski nosowe !ładli w imionach, zast -
powali je Słowianie w pismie slL'ojem głoskami A i &. J.Yie można teź wqtpić i o lem, że
w u'ymawianiu na Rusi tyclt głosek A i ". słychać było brz771ie7lie nosowe, wid::.imy bowiem
imiona xiąźąt ruskie'", z którymi lak cesarze bizalltYliscy jak i "iemieccy Ul bezpośrednich st04
., M... JIoukuwa, ,l1rewni3go pi€m8, s jusamh itd. M. Il J!I. I. 60
a) U Pcrt.a SS. 111. !02.
.
--
544
LATOPIS NESTORA.
sttnkacA zostawali: CUTOCUB", CSATOnl'LK'Ą, II CJ R'L pisane IffEvro(j{JJ.apo przez Ke-
drena. Zenteptllcus prz.e:. Thietmara, Z'lJ"(j{)-J.aęO (g '(j{)-J.aęo ) p,.zez lana Ski/itzesa. Tak
było w wieku X i XI. jak to ?noźna oka;GĆ licznymi dowodami. Czy atoli głoski te a i Mi
wymawiano na Rusi nosowo i na początku wieku ..fIl, kiedy pisal Nestor; lub teŻ czy brzmie-
nie ich 'łOsowe jzcl się bylo wtedy zatado. a pozostały tylko w pisrnie ksztalty tych hl'zmień.
kJóre po prostu jak a lub u wymawiano? w tej mierze :.dania są pod;,ielone. Co do nas,
nie zdaje nam się prawdopodobna, i:..by zmiana ta w tak krdtkim czasie nastąpiła. Zresztą
jeśli nastąpiła, naleialoby zmianę tę jako fakt udowodni pierwej, nimby sil1 na niej oprzeć
maina. Atoli nie tylko nie widzimy tego, co by za tą z.mianq mówiło, ale przeciwnie Z1\a-
chodzim oto. źe i spółczesny l'{estorowi lan Skilitzes, Grek, pisze imię slowiaJiskie 1I C1UB'L
przez glos nosourą. jakeśmy to wy ej przytoczyli. A gdyby potr....eba bylo na to doU'odniej-
sugo jeszcze świadeclwa, tedy pr:.ypomniemy tu slowa samegoz Nestora. który tak powiada:
Sim bo perwoje prelożeni knigy )Iorawie, j3że pruzwa sę gramola slo"ienskaja, j3ze
gramota jest w Rusi i w Bolgariech dunajskich I). Otoź mówi on wyra&nie. ie ten sam ję-
zyk slowiański, na kJóry bihlię w .Jlorawii p1'zelo OfIo j e s t (za jego czasów) n a R u s i, ró-
umu jak II Bołgarów dZUłajskieh. lol 8il! zaś rzecz miała w ję yku owym z gloskami ja i jus,
posluchajmy najwlaściwszego w tej mierze sędziego Ale.xandra Chrystoforowieza \Vostokowa
JJuwi on: Bukwy.. i a i Jwojeglasnyja ich naczertanija ł& i 11 w kirillowskoj azbukie
pierwonaczalno imieli zwuk polskich ą. ę. ją, ję; i sliedowatelno zwuki sii sochraniwszi-
jesia n)'llie tolko w polskom, da jeszcza w jazykie luneburgskich Slawian (sm. Dobrow-
sk3go Slo\"anka I, ,12 i II, 220) suszczestwowali i w tom driewnem ławiańskom. na
kotor i perelozena Biblia 12). Dodajmy do tego. że brzmienia n sowe tak w ma/o - jako i w
t8idkoruskim j 'Zyku w c: ci jeszcze podzisd;';e1ł pr::.echowaly sill, a to w wyrazach 1łlUtępU-
jqegch. mianowicie w jt;::.yku ludowym tvidkormkim mówią: BeHrepTt wi cier:., rY1I6oJl'h gę-
bal. MaBTYC'h mił::tus, CAOHa\IITL :.ciełlczyć; w j :.yku zaś ma/oruskim. mianowicie u górali
obwodu stQ.niilawowkiego i stryjsJciego mówią: breńkaty zamiast briacaty, klancaty zamiast
klacaty, krank.aty zam. kriak.aty, mentosz)1y zam. miatoszyty, pantli rom. patIi (kudły), plyn-
taty zam. plu ta t y, szantaly sia zam. szataty sia, trumbeta zam. truba itp.
Z tych tedy powodów godzi się wnosić, że w j tyku Neslora gloski I i ". brzmiały no
'owo. jak polsl:ie ę i ą, i tak je teź oddajemy. ilekroć przytac:.amy text jego głoskami la-
cinskiemi. Przytaczamy go :;.as tu glojkami laciiukiemi, aby go zrobić dostępniejsz.ym dkL tych,
co kirylilU nie c::.ytDją, i uniknąć dodawania tlumatUl& każdego przytoczmia.
Glos r wymawiano za jego czasów twardo, jak g lacińskie, nie jak h, imię bowiem
Faleg pisane jelt w pr ypadku 2 01m «})U£l\lł. rownu jak wY1'aZ swojski KA't, kJdry stale w rę-
kDpismach najstar,zych przez li pisa1lY znachodzi m , podczas !Jdy po1.niejri piszą go p,....ez r.
I) Poln Sabr. l. 11. 2) A. Chr. WoBlokowa Razsuidenije o Slawiańskom jazykic ł. 6, W dloiele
Uczenyja ZapisIU. wtorago otd. imp. Akademii Nauk. /I. w p. l. ,tr. 8.
6
LATOPIS NESTORA.
54
Zgodnie teź z twardą wymową głoski r widzimy, iź ją zatrzymywano we wszystkich imio-
nach obcych tak greckich, jako teź łacińskich i skandynawskich. Czytamy willC w latopisie:
IiOUUCIIII, €ro\,IILT'L. f.1""p'L. pO"rtlll. fHI£OHl, n.1 ].1rOIIHI1, fUUIIIl, Tllrp'L, t-
nurou, CCnrOl\.1, f'LT'LI, l\lIr.u lIe, p roBe, rp'LI\'LI, Rlp n.a. fcoprrlH. fHXIII£, £X'Lr4-
,
pe, IIH'LrE.\L;ł.'L, liUIH'L itd. Slad twardej wymowy głoski r na Rusi, pozostał w ję-zyku lu-
dowym Rusi karpackiej, gdzie dotąd jeszcze wymawiają: briazg - bl'iask, bryzgaty, czugla-
czuba, arebezg, driug, dryga ty, gabaty - habaty, gancz, ganyty - hanyty, gemba- huba,
gedz, gerega. glag - hleczyk, gospodar'- hospodar', gotur (głuszec). gowity - howity, gruń-
hruń, gl'Yndioly, gtIdz. gunia - hunia, guzdraty, haczuga, hadiuga J legszyj -lehkij. lyga-
ty -lykaty, mC.lgura, mizga J mogulyty, mozof{, prugaty - pruhaty, regonitYJ rizga, sagan,
strogij. szwargolaty - szwarhotity, tengij - tuhyj, wał'ga, zgarda itp.
Glosk h opuszczał Nestor według wzorów greckich, i pisał Hpo,,'L zamiast Herodes ;
IIp!\K!11H zamiast Hcraclius, l\H,1,pl1l1'L zamiast Hadrianus.
Gloskę rp (WT) zamienial często na Y, i pisał E1;YL, HOYL, "CYL, TEiH. zamiast Et",b.
IlOap.., "ClilI., TEIp".
Z glosek 3\,\ odrzucal drugą Nestor i pisał: B03\L, -łł,porOGOfjEb, ZJ3t1, U£3iIO, zamiast
Boa;"L, "poroGo, 3\),1., 3iJ3i"4, I.IC3\"oy.
Co do p,'zypadkowania i c:.asowania zauważamy tu tylko. że przypadek 2gi liczby po.
jedy/iczej prz,Yl1liotników całkowitych (genit. concret.) w rod::.aju .nęskim i nijakim nierzadko
kolic:-y si u lYestora na oro, np. CEpcCToBoro, up'LTBoro, OKOKLCKoro, OEYEpLCI\OrO; za-
miu-st GEpECTOB.1rO, Up'L TR.1rO, Ol\OKLCK.1rO, IICYEpLCK.1rO. Za aoryst II Jdej osoby lic:.1Jy po-
jedy/iczej kOlkzy ię na wen, a licZby mllogiej na . ",TL, lip. BO'IlUlEU, B'L BpUIlUlnL,
npIIlIOCI1WCTL, C'L&'LIBJmnL, C'L&.,,"WETL; B'LGHB.1 ...TL, H IIU.1 ...TL, "OEt3\l d\TL, Opli-
BM;Yl\ ...TL, C'LU 'LIRltn\TL.
X. \V Y D A N I A.
Pierwszy raz u"yda1ło ...Yestora latopis w Petersburgu roku .li67 w -I. \Vydf'Ukoułallo
tum błędllY te.xt f"adziwi/owskiego i nikonowego re}wpismu. Oba te wydallia ledwie ze wZf}lędu
bibliograficznego zasługują Ila wzmiankę, i są dzU be:. żadll go użytku. \Vydalłia tnlliej lub
więcej krytbcz/le są:
HCCTOp'b. Russische Annalen in ihrer Slavonischen Grundsprachc verglichen. iiber-
selzt und crł..I:irt von August Ludwig Schlozer- Gottingcn. Theil l - 5. 1802 - 1809. S.
Sięga lylko do początku pallowania \rlodzimierza Il'ielkiego. Texl uk/adałtu u'ydawca z wielu
rękopismów, ale że te byly podlejsze, a 'łajlepsz..yclt w cz śei flie znal, więl' oczys;,czelłie z wtrę-
tów i niejako odbudowanie pierwotnego latopisu, przy ówczesnej zwlaszC"...a lic/tej znajomości
języków slaJ'osłowimiskiego i staroruskiego dość 7Iies:.c; ślill'ie wypadlo, i peltle J' t Mpo/e:.,
którym poi.niejsze odk7ycia {a/s:. zada/y. Pos;:,ukiwa'lia jednak jego co do poc:.qtkolt'yclt dziejuw
MonumenlCl Pol, IIi". Tom. I. 69
,
546
LATOPIS NESTORA.
Rusi stanowiły tv SWOim czasie epok , jakkollffiek d:.iś nie fvielki z nic/t. odnieść mo na po-
lytek. Sc1l.1i5:.er z jednej strony zanadto dla Nestora, z d1'Ugiej przeciw u1s:,ysl!£ieml" co Ne-
storem nie jest, upr:.edzony, tvynurza sil1 z najtlfi ks:;;ą iólcią o zródlach i pisal'zaclL polskich.
cho'citd śpokojne rozpatr:.enie się re nich do lepsze!J0 pojaś-niellia sumegoź tutu J.Yestol'owego
nie ma/oby mu bylo p07noglo. Tak zarzuty jak i pochwaly jego trącą fłier:::.adko przesadą;
mimo to jednak jest w jego komentarzach Ogr0111 'oiadomości, i są niektóre z w'ielll w:::gl dow
1L'yborne objaśnienia.
JHnonllcr. HeCTOpOB3 no ApcBRtiiwexy cnDcKY mnxa .1aBpcHTiH, D3Aauie np-O ec-
copa TIUII\ODCł\arO npepLlB3IOmeCIl 1019 rOAOM'L. l\IOCI<B3 1824, 4. lrydawca zamierz.y!
sobie jedynie tOgdt'llkować rękopism Ławrentego , nie starając .ię bynajmniej ll':..llpclnić przerwy
textu z wyci cia wielu kart 1lJ tym r kopismie p-ochodz.ą!e. U-' przypisharh u dolu robi flie-
które drobne poprau'ki wedlug rękopismów innych, dokładnie ich jednak:.e nie oz.TIac"".vlljąc. Śmierć
przeszkodzi/a mu posunąć praq swoją dalej nad roTr ł O 19 ; dal więc z textu mało co fVi -
cej niż Schlo::,er, a be:. jego trafnych objaŚ1lień.
IIoJHoe C06p8Hie PYCCKDX'L JltTonHceii, 113AaHHOC no BLlCOtmiiuIl"'Y nOBe.ltni!o ap-
xeorpa JNecltOIO KOJDlllccieIO. Tox'L nepBllu I. IL .13npeuTicDcl\aR II TpOHUł\811 ltronnCII.
CaOKT1i _ IIcTep6Jpr'L 1846, 4. Komisya archeograficzna pod kierO'lt>ltictwem Beredlliko l'a
p rz 1J st ąpiła do tl'ydania Nestora najwi ks:.ymi zasobami, bo ze zbiorem ws::,ystkich ręko-
pismólo, jakie z caltgd państwa rosyjskiego Zflromad:.ono. 'rys:la ona z tej zasady, że wła-
,ciwy text Nestora ';(lginął , ale mnich Ławrmty mial go jeszcze pod T ką w wieku .nr
i w tłdpisie sll'oim s:.edl głównie za nim, dodawał wszakźe niejedno j z innych xia.9. Tr:..y-
'Rano się więc glółl'1lie r 1copismu Ławrenlowego, i text je!Jo na zapiskll Sylwestm pod rokiem
ł ł 10 arurano; ,ł.,najdujące si'1 atoli '" irodku lcrtopi$U przerwy uzupelniono z rł1 ko pislIłóltJ innych,
a z najstars:,yrh wykaZllno u dołu wszystkie odmianki. Postępowanie takie j t dosć konsekwen-
tne, bo uznaws:.y ra:., iż text wlasciwy Kestora za[JinaJ. nie ma się co tros:.czeć o ścisle jego
odd:.ielanie, i tem bardziej trzymać się !vypadała Ławrentego. Co do wykonania, widać na
!artach poc:.a}kowgch skrupulatność w zestawi41łiu od n.ianek , a tV texcie zatr:.ymywano nawet
WitltJC-'llf błędy Ławrenle:J0; dalej jednak coraz 3ił:. lIJięrej zaniedbywano i postępowano nie-
h .etfy wbreł" przyjętej zaJadzie. \V samej Rosyi dal lię 8łyszd glos dość surowej łłauany
o tem wydaniu l). Dot/Jiwym niedostatkiem jego jest, ie nie dano nawet pr:.y 9 lówn yc!L zda-
r:.cniach nnjmniejs:.yrh objasnień histofyrznych i iadneuo w ho lt indexll. Jest to jednaJde
pierwsze z.upełne u'ydanie Nestora, doko.nane z p wną krytyką. lrydawcy położyli niemal q
zaslllgę jl!:! pr..e:. to, że ob:.najomili Iwial uc:.ony z; calym zasobem "ękopi8mów, do k/ó ych
z t "rldnoś ił! -aledwie mógł jrz,eł! jeden lub drlł i pod,.o nik, i połoiyli niejako podwalin
da w8:.eth tro-TI1łego przypalrzenia Bię i pojaśnienia pracy Nestora.
? Żuro-,' miniaf.:rstwa narodo.go proświe! czenija. Vol. 98. /l. 68,
LATOPIS NESTORA.
t$47
Chronica Nestoris, textum nussico-slovenicum edidit Fr. Miklosich. Vindobon:e 1860. .
Wydall'ca pog1a.. da na Se810ra z ilmego stanowiska, tli petersburska komisya. U naje on ltl-
topi! za d;:,ie/o istotne Sestora z wyjątkiem paru tylko ustępów. Ztemwszystkiem idzie za
Ławrentym , bieru do te.xtu l\Teslorowego i Pouczenije (Duchownaja) i Poslanije 1 onoma-
c!lOwe. a uryw-a lext na roku 1 ł 10, róumie jak komisya petersburska. T,'udno jest dopqJ 'zyć
w tem jakowej konsekwencyj; ale brak jej jest jeszcze widoczniejszy w dalszem postępowaniu.
.lik/osich twierdzi, na co się zupełnie zgadzamy, że .Yestor nie widział różnicy mi y języ-
kiem starosłowiańskim a tym, którym Bam pistll ' ). Twierdzenie to swoje o-pirra na słowach
ATestora: slowienesk jęz 'k i ruskij odin 2). My opieramy je właściwie na słowach, któreśmy
ju u'y;,ej pr-jtoczyli. ,nianowic-ie: sim bo perwoje prelozeny knigy Morawie , jaie prOlwa
se gr3mota lowienskaja, jaie gramota jest w Rusi i w Bolgariech dunajskich. Z tych
bowiem slow tlicwątpliwa jest, że Sestor j zyk pismienny w Rusi za jeden i temam z i/f?Y.
kiem starosłowiańskim uznawał, a więc i sam pisał j ykiem 8taroslowiałiskim. PrzyznauJszy J
pmu,d w!Jdawca wiedeński, po:wala sobie robić następujące zmiany.
Powiedzieliśmy u.y:.ej, i.e r kopisma .Nestora najslarsze były z jusami, jaA lo dzu je-
szcze widzi m w r kopi8mie perejasławsko -8'U...da1skim: Chociaż aloli poiniejsz.e odpisy za1llie.
flialy & na proste " z..atr:ymywaly jednak drugą nosową głoskę a i ciągle ją od gloski li
odróżnia/y, a odróżnianie to uznal za sltts::.ne i właściwe nie pospolity znawca s!owimls:.cI.Ymy,
S:.a{ar;"yk (Slaroź. 992). .Jliklos;ch nie lylko odrzucil jus, tUe takie pomieszal glosk;, L\ i &. ,
ostatnią cią.7 le na 1\ zamieniając. bo .bf'.tmienia nosowe dawno już przed czasami J.Y&lmo-
wemi na Run zatarły. 3); powiada bliki.., ale dowodu na to nie daje. Druga zmiana którą
mu. robić sobie pozwala jest, że zast puje po wi ::.ej ści tak zwane pólsamogloski J. i l.
samogłoskami o i E, bo ?nil się zdaje, że .brzmień taA-ich na RUli za czasów iYestora nie
tylko nie bylo, ale i być nie moglo. 4 ). Tymczasem my i d:.iś jes:x:;e słyszymy te brzmienia
1lJ u'Ymow;e ludu małoruskiego. rnianowiLie g01'ali nas:,ych z obwodr kolomyjskiego i Mlaniłla.
tl'owskiego, i thciel"byśmy wiedzieć dla czego to, kiedy dziś tlawet sa.., dawniej ich zgola być
'Ire moglo; zwłaS"'..cza. że Yeslor staroslou'iańskim j :..ykiem pisać staral s-i . tJ tak tej prawdy,
jak i znajdowania si po/samogłoskowych brzmieli w j ...yku stal'o81owiUliskirn J sam }likl. nłe
:;aprz.ecza.
Jeszcze jedna wielka wada jest w tem wydaniu. i7Josich pozwala Bobił pr..erabiać niejn/w
Xestol"a, dodając ui ylko wyra:..!! pojedyńcz.e. ale całkowite dania I które si w żadnym r ko-
') Liugua. qua NeiLorseripsit, ei a pale0810venica non videtur differe. Proltg. rll.
I) Całkowite lo f1Iitjsce opiewa tak: A sło\\ienesk jęz 'k i ruski odin, ot Waręg bo prolwaillę sę
Russij:}, a perwieje bieszę Slowiene. Z klórych to ostatnich ,łów u.';dać, ae .Yestor nie o jrt.ykll, ale
o narod1ie tli mówi.
') Sono nasali apud RUSS08 plura &ceu1a ante cius (Nestoris) mtatem subJato. Pro/eg. VIII.
4) Quum non dubilemus RU8S0S. booc Jon e ante Nestoris !ttatem enunciasse. uti hodie enuncien' I
fłeque aliter enuneiare potuisse. Ibid.
048
t T O P I S N E S T O R A.
pismie nie znachodz.ą " wyrzucać tV jed1łych miejscach spojnik; . a w dnlgich je dodawać itp.
Takie ra-iące zmiany widzim s;c:.ególniej w arkuszach początkowych. dalej pomiarkował się
wydawca. i ju na "ie ,Iie natrafiamy. \rszystko to mowi na niekorzyść wyda1łia. \Vinniśmy
atoli podnieść tll i z.aletną jego stronę. A najprzód. co do pow-ierzchowności. widzimy tu -nie
gra!,dal;skie. ale pi kne pismo kirylskie. za którego stosownością do wydania pomników lIaj-
dawniejszych prz:.emall'ial ju w Rosyi Jlichal .xiąi Oboleński . i sam tak parę kronik ruskich
drukowal. Sie malą tid zaletę ma to wyda'łie ztąd. że Uikl. słowa ł'ó ne. pne::. nieuwagę
pr.uepis-gwaczy w jedno pośna.9ane i zostau'ione tak p,'zez tl'ydawców dawniejszych. tv wielu
miejscach bard:.o szc:' śliU'ie porozla..c::.ał. przr..co text :.yskal na jasności.
LATOPIS NESTORA_ Stary text mnicha Ławrentego z XIV wieku. Oddział pierws::,y. C;ęść
przez 5chloura krytyc-...nie wypracowaną przepolszczył Juliall Kotkowski. A'ijów ł860. 8. str.
XXIr. 17 ł. Jest to tylko drobna cZflśĆ pracy. zak,'eślonej prze:. wydawc na wi ksze ro::.miary.
a która dop-iero po zupełnem "kazaniu się nale;,ycie oceniona być mo e. Text pierwotny .Ye-
stora gloskami laci,;skiemi drukowany. doprowadzony tu jest do roku 980. nr przedmowie do
c:.ytelnika z.daje sprawt;. wydawca z swoich zasobów. Nast pnie podaje królki 1yciorys Nestora.
JJll on o nim zdanie w n-il'których względach ró;,niące si ba1'dzo od zdania innYl'/t. i takowe
stara się poprzeć rozumowaniami; wyznać atoli potrzeba. :!e wnioski jego kló,'e z dat pewnych
wyciaJJa. ścisłością się nie zalecają. Ze slów na przykład ...Yestom pod rokiem 1096 z powo-
du napadu Polowców na monastyr peczerski powiedzianych: ..gdyśmy z braci€! odpoczywali po
celach6 zawią:.uje, że ...Yestor ..zapisać lo musiał niez.wloc::.nie 6 ; a okoliczność że tV /egel/dz..ie
o zabiciu Borysa i Gleba (która. jak wiadomo, do najU'c;::,eśniejs .ych prac !festora nale:,y)
niema wzmianki o przeniesieniu zwlok tych męczenników. daje wydawcy pochop do wniosku,
'Że Nestor ..przed uplywem III 5 rokll żyr: przestał..
Jakkolwiek u'ydania. któreśmy tu wyliczyli, do ro:,powszecJmienia i bliższego pO;:.l/ania
latopisu Nestora bardzo wiele s-i przyczyniły, zostaje jednak nierównie wi cej jesz.czł do ZI'O-
bienia. nim takowy z wtrętów oczyszczony naleŻycie i wszechstronnie pojaśniony zosla ie. .Iie
Ichlebiamy sobie bynajmniej, iibyśmy tego dopięli, chcieliśmy WS;::'llkie i z naszej strony przy-
dać parę cegiełek do tej budowy. która tylko stopniowo. długoletniemi usiłowaniami wielu.
doprowadzona być mo e do kresu poż€!danego. Bod1.cem w tej pracy były nam głównie dzieje
Polski. dla których co do pierwszego ich okresu łt estor jest ;"ródlem nieslychanpj 11'Og;. U;:,na-
wanD to u nas od czasów najdawniejszych . i z latopisu tego llajwcześlliej robiono w polsre
uźyttfc. \V podeszlym już wieku uczył sill awuki Jan D/ugosz, aby mógl z tego źrUdla korzystać.
\VYIJUY z Xestora w nim znajdujące się, są właśnie nie bez użytku pl':.y krytyc:.nem rozpatry-
waniu textu w rękopis mach . jakie dziś znamy. 110rzystali tez z latopisu tego Bielski lł/arcin
i Maciej Stn.Jikowski. .Yie wymieniali oni autora po imieniu. ho takowe. jakeśmy wyiej wi-
dzieli. w największej c::-lłści r kopismów Zfjoła nie znajdowalo się, i ledwie wyja..tkowo w je-
dnv m lub drugim było napomknione; nazwał 90 wszakże im; I,nie Lew Kiszka, w przeklad:.ie
L A. T O P I S N E S T O R A.
549
swoim na język polski skróconego latopisu J wraz z dopełnieniem jego po rok 1200 Bięgają-
ccm, czyli z tak zwanym latopisem. kijolU kim J któ,'y to przekład w jednym z T kopismów
bibl-ioteki Jana Ławrowskiego przed laly kilkunastq przezemnie odszukany, w odpisie wiernym,
posiadam.
\Vydanie fłiniejsze uskutec;niam. z p. Janem \ragilewic..em, znawcą niepospolitym języ-
ków slowia,iskiclt J ktÓT1J jak pl'zy innych pomnikadt Itie odmawial mi pr:..yjacielskiej swojej
pomoC1J J tak tei. 11;ósl mi ją głównie pr::;,y .."lestorze. \ rszystkie pytania wal,niejs:.e do tego
pomnika odnoszące si . roztr:..a..sali!fmy spólnie i pewne prawidla w postępowaniu okolo tego
Il'ydania wytykali; z.god::.iliśmy się na :,asady 11 astępujące.
Za podstawę wydania wzięliśmy 1' kopism /Iipacki J do pomocy zaś w prostow01liu myłek
jego sluiyl nam !Jlównie I'ękopisl/t Ławrente!J0 J a tylko rzadko ll:.ywaliśmy innych J mianowi-
cie: Radziwilowskiego J TroicMego I J Chlebnikowskiego i Perejaslawskiego. Oznaczamy zaś je
głoskami początkowemi: lI. Ł. n. T. ClL. i P.
nr drukowaniz, te.xtll odró!'niliśmy pisowni'!. od samego:' j'!.:.yka i jego właściwości.
nr pisowni robiliśmy lliektóre ::;,miany, tv l': czach zaś samego ję-:.yka dotyczących tr::.ymaliśmy
si ściśle kode.xów. Pisaliśmy tedy ws:.t:.d:..ic półsamogłoski 'L i l. J które w r kopismach c sto
są prze:. samogłoski o i E zastąpiolle; pisali nosowe. J HJ .. i ur. J tlld::.ieŻ dwugloskę 'LI,
które w r'!.kopismaclł oddane są (' stokroć pr::.ez 11 J 11 J 'f, 10 i 011; :; c:,ego J jak mniemamYJ
flsprawiedliwiliśmy si'!. d08tatecwie w ro..d::.iale IX. Zachowaliśmy zaś ściśle wedlu!} r ko-
pismów tak zwane pellloglosie J c::.yli dodawanie samoglosek o lub E pr:,y spólgloskach płynnych
l i r, z odpowiednią zmianą l\ na o. zaś na £; w tern bowiem wlaśnie w-id:,imy z'namill
ruszczenia J którcm sit.: j zyk Xestora od c:,ystl'go staroslowiU7lskiego odrói1lil. Że takowa wła-
śc-iwość j ::,yka była istot1lie na RuS"i U' c:.asach .Yestora J mamy 11(& to dowód tak w Słowie
o pólku I!Jol'owym J jako td i w -al/alogii ję:,yka polskiego J li! kturego pomnikach z XII wiekI'
i początku XIII J c sto Iwtrafia się takie samoglosek pr;:,y spółgloskach płynnych dodawanie.
I tak znachod:,imy np. w dyplomach pisarlyd, w Polsce w wiek" XII i XIII "'ologost -:.(1-
miast W olgost, \Y oloaizlaus zam. "'Iadizłaus, Solathkcuiz z'mn. Slathkeuiz. :\Ierczina :'am.
Irzezina lub :\h'zeza; SOl"amtzt. (srom). Polociz (Plock) ; sel'enitz (.oiron) J cCI'cbchc (źrebie);
Serem (Śrem); Pogolow (Poglów): Syroda (Środa) i/p. Dalej zatr:..ymywaliśmy według ręko-
pism ów uzywanie o zamiast ;t J E lub IE; Y z.a11l. 'II; .ł- z.arll. ir.,1,. Xa ostatek zatr:..ynzywa-
liśmy końcówk oro z.a,,!. nrD J w pr;:,ypadku 2g i ,n pr...,ymiotllików calkou'ityclł (adj. concrcL);
w czasownikach zaś końcówke WCT'L i XihT'L z.am. wc i d\ tv aor y ście II.
. .
IWle 'ln1łiejsZl'j wagi właściwości ję:..yka siaroruskiego lu pomijamy.
c--_' B<
rJ50
L A T O P I S N E S T O R A.
(£ nOR1iCTII RP'tU€IILlI"LIX"L 'tT'L,
Yr'LlłOPII q.\ OCo),oclliua 1..10111.
tT'LI,n nCY£Phtl\.\fO: OT"L liili.\O,"
ffiCT nOUJJ.\ Po cl\cl\.\n tut\, I\"L TO
R'L K'LII€R't II.\Y,ł np"LR'tl£ Ci'MI.llliłlTłl,
II OT"L I\d\),o," PO'"CI\CI\.\I.\ cl.l"n
eT.\J.\ U CT .
ł. CE II1Vt.lI£I.I'L IIOB1oCTh CH'ii>. no 1I0Ton...
TpOIt C'LIIIOK£ 1I0luII pl "1oJOW.A £UIt;J.,
. XIU'L, ł£T'L. II II U K'LCTOIi'L Cu.
UOB": n£pCH,,], RJlirp'L ",mr.c II "0 1I11,1,IIKlli.\
K'L "urOTii, o B'L WllpHII;n " ''0 II II P OIiO\"-
puu , DI\Oili:E p£",o OT'L K'LCTOl\l " ,1,0 110-
KO " llIll1, "CO,"PHI1 " 1,,10,1,"11 H £cI»PlT'L
P1or[J, RJ!H]Orl'L, I\OP'L",O\"II], 1CO;pt.\łl£, Uf:-
C:OIIon 1.lIm , 1p]KHtl CTJp1oHGl\t.\, C]O\'IUIIC'L,
lIo,'HU, P]GIIt\ CIUI.H]U, 1\0pH( CO\,PIlt.\), 1\0-
U,u'LIUO, <pulIHlmu KLCD. XIUOKII 30£ la U
nOJO,""LIILIIIU CTpIHI: tro\,IIETL, £-&HOIIIIU
nplu£;r. lłun 1i'L IIII,\'LI.I'L, ,1,P0\,UI] 3;£ C-&HO-
nHU, U 'L O£Hir.C HC O,'Hn p'tIi,1 £-&HonhCIUt.\
YpUII.N1, T£liii,IIIH IIJ B'LCTOIi'L, OH8.1, JII-
RUt\ npUJEu",H "0 KO\,PIIHHL\, ł"bp'LuJ.pHI.\,
Co\"puu, .\UKUU "p0\,ru\, RU\,UH"OI1 , I.b-
CO\"PHU, l..I.tBpI111UUU "POTUKUV CiA""u fl-
",Hp1o ; c;nlłll.u'L 3>£ 1i'L B'LCTOIi'J.l.lb IIłIITh
"HII1IiHI& , n:u.l'LłIUlIfii> , nIlCH"HIib, UHW1,
.\0\,,"10011"- , (J)po,'rHLn, K.1I.1,Ulllffi, JIIKrllii. ,
I\.'PUI&, 30" Hł.., lIncm ",pu\"r...a.v., Tpo.1,J,o\"
£o,o",OV, RH-&HHum, cnpiałA tppo\,rHłA; H
OCTpOK'L1 D1n. HUUL: C,1 p'L"III H , IipHT'L ,
ho\"np'L H p1;K r OIIOi>, OBOlllblib IIH]'L.
ac)not 3>C .1111.1 C.l 1I0IO\,1I0I11łI'J.lłł Crp.1H'L1
OTO POWIEŚCI DAWNYCH LAT,
ZAKONNIKA. łIONASTYRU TEODOZO.
WEGO PECZERSKIEGO: SK4 D PRZY-
SZŁA RUŚ, KTO W KIJOWIE POCZ4Ł
NAJPIERW PANOWAĆ, I JAK DAWNE 5
JEST RUSKIE PANSTWO.
ł. Owoi zaczniemy powieść .t . Po po-
topie trz('j synowie Noego rozdzielili zie-
mię, Sem, .cham, Jafct. l prz psdl wschód 10
Semowi: Pcrsya , Baklr)'a, ai do Indyi w
dlui i szerz i do ninolurury. to jest: od
wschodu ai do poludnia ; i Syrp i "Iledya
i Eufrat rzeka. Babilon, Karduene. Asy-
rpnie, Mezopotamia, Arabia stara. Elimais, 15
Indya. Arabia sl)"nna, Celesyr 'a, Komage-
nc i wszystka ł'enicya. Chamowi za przy-
padly poludniowc krajc: Egipt, Etyopia przy-
lcgla Indom, toi druga Et 'opia z której
wypl).wa rzeka ct)'opska, czcrwona, ciekąca O
na wschód; Tebaida. Libia przylegla Cyre-
nic. I\Iarmaf)'a, S rt , Libia druga, N umi-
dya. Iasyrya, 1\laurytania przcciwleina Ka-
dyxowi. Z polozonydl zaś ku wschodowi,
ma C,-lic"p Pamfilie Pis,'d"e h'z"e Li-!5
J J ' .' JJ.' JJ.'
kaonię, F r)'gi , Kabalię, Licyę, Karyę. Li-
dy . )Iyzyę drugą. Troadę ,Eolidę , Bitynię.
starą F f)"gię. 1\Ia tci i wyspy: Sardynię,
Kretę, C)'pr i rzek*: 'Gihon przezwaną r\iłem.
Jafctowi Z3 prz)"padly p61nocne kraje i za- 30
chodnic: :\Iedya, Albania. Al'menia m:lla i
wielka, Kapadocya. Panagonia , Calacya,
Kolchida, Bosfor, Icotyda, Derris, Sarma-
\Yiersz 1 tE nOK1;CTU I tak ma J....; ft'tTonHCEII" ptcliill C'L ..orOI'''' IIOVIIHIEU", OTve
&.urOC.'OBH. IIOB1oCTL H. - 2 Yp'LIIOpll "'11.... n£y£pI.CIi.1rO I niema Ł; II &CT£pl\
Yp"'"OpU blI1 Ch. - 4 £uu tak ma ł ; f.un\ II. - ti'LTO.... H.1Y.1I tak ma Ł;
H h'LTO K'L HCH nov .''L II. - 5 u on, 1';.-.\0\'.... (I.ul niema H.
LATOPIS NESTORA,
H ln]"II'LIY: UII,'III , lhLKIHIIU. dp'Lu£-
IIUIl UlUI'] II KUlIKli! , "-1n1,,01i1l11, oI ll-
rOIlIlIl, fJ.UTIIU. KOJ'L IIC'L. RocnoplI, 1..-1£-
OTH, '£p£HU, C1P'LLI TH, T1Hf'UlllI1H. Clm\,-
5 +HIl. Opll'lI. U"Ii£ OIl"U, A JLU TUU, Uo-
I\OCII, 9£CUllll, .\Olipllll , oU"IłUU, mf.£ "
"£J£nOIl"c'L IIJ.P£Y£Tl.U, t\ P iiI""'! , linII pO-
HHI1, IblOpHIi'L, Cl0K1011£, .\O" HTU", .\11'1.-
ApnllliHll, l\H'L"PHt\TUIILCIiJI1 n.Y""1; nUlTL
tO 3\C H OCTpOI'LI: RpHT111 II Iii . CUlilltlll&, £8"1£,
'0",0111, XHOIU, .\1; RO".1, KOVO&"P1IU , l-
hovn.l, K£ uIIHnl&, II.e.lKIIHm, K£pLKO\,P;,o,
Y.łCTL !\CUIICK'LIS CTplH'LI, nIpnl'l!tu .. 110-
lruln;, II p1:Kiń Turp&, TCK£qt1i1& UC IO I...IH-
t5 A"I II R.\RIUOII'LU".
Ao nOHLTbCK.1rO LIOpll, lU no:to\,lIoljlbl..MY
nplH'LJ, ,3,oy.un, ,\"'lItCTP" II 1\1KI>I\1CH"-
CK'LIII rop'L. , p£K'LW£ rOpLCK'L. , II 01'1.
TIiił','Ii. A0;r.c H Jl.0 .\'LII'tnpJ. U npoY.1Y pt-
łO K'LI: "£CII1 , Op II lIf:n , A 'LR"Hl. K''L.\7osr. ,
Ku.u, L1 £ "-'£TL 11.\ R'LCTOIi'L, K'L Y.łCTL
[11...010,.. K'L dłCTOK1: 3>C Y.łCTH C1; '11Th
Po,'CI., YIO-'L U BLCII lI hll'll : U£pu,
UU,'POU.1 , KLCL , UOp K1 , .1G010YLCK1U
t5 YIO.\I., lICpUL , IICYł:Pl, IWL. lii\rp.1, U-
TRI, HUtrOJ.1, l'p'LCL , [turon, .tu.....
.ł OG£ me " n O"CH, YIO"I. "PUC1o 'UL 1\1.
-UUplO ElPA\2IiLCI\OUO\'. 110 ceuo\" 3>£ UOplO C't-
AlTL K.\p.ł 11 C1:UO li" B'LCTOIiUV "O npt,'1:11
30 [OI.10B1 . no Touo\,iI\e UOplO C'tA.łTL K'L 1-
n oV AO £I.ul.ł l\lIr'L IIIILCK". U AO 8010mL-
CK"I. l\łnoKo 3>£ K011o"0 U TO: K\p.ł U,
CSEH, 0VPU.1n£, f'LT£, PO\,CL, ur'MUH£,
r IIHY.1H£, BOU..tBJ, PnUJUH£, IhULII", Kup'L-
55f
ci, Tauryanie, Scytp, Trakawie , llicedo-
nia. DalmaC)'a. )Iolosy, Tesalia, Lokrya, Pe-
lenia którą i Pelo p onezem sie zowie Arka-
. .
dya, Epir, Ilir).k, lowianie , Lichnitya ,
Adryacya, adryacka odnoga. 1\Ia tei i wyspy:
BI'ylanię, Sycylię, Eubeę, Rodos, Chios-.
Lesbos, Cyterę . Zacynt, Cefalonię, Itakę.
Korcyrę , częśc azyackiej strony nazwaną
Jonia. i rzekę T)'gr ciekącą między Medyą
a Babilonem.
Do ponckiego morza ku p6lnocy się bio-
rąc: Dunaj. Dniestr i góry kaukazkie 10 jest
węgierskie, a z tamtąd aż do Dniepru; toz
inne rzeki: Desna, Prypeć. Dźwina, "'01-
chow, \Volga pl} nąca na wschód w dzial
Semow)'. \V Jafeto\\lm zaś dziale siedza :
.
Ruś , Czud . i te narody: )Iera. .Yuroma,
\Yeg. l\Iordwa, Czudy zawolockie, Perm',
Peczera, Jam'. Jugra, Litwa, Zemigola, Ku-
ronowie, Letygola, Liwońcy. Lęchowie z:cl
i Prusy i Czudowie prz t)kają do morza W3-
r gskiego. Xa tern zaś morzu siedzą Warę-
go\\ie t dy ku wschodowi, aż do dzielnicy
SemoW"l'j; nad temie morzem siedzą na za-
chód. do ziemi angielskiej i wioskiej. Jafe-
(owe bowiem i to pololenie : \rar gi, Szwe-
dzi, ormanowie, Golowie, Ru , Anglowie,
GalicyaJiie, \Vlosi, Rzymianie, Xiemcy, Fry-
aulanie . Wenetowic, Frankowie i inni; sie-_
Wiersz 22 (lIAIITL I ClIi\IIL tak ma Ł. - 34 KO!'L,tKJ II 8010,"08£ H., Ch.
552
LATOPIS NESTORA.
A.I H, R£Hc),uII", <pp rOK£ U 0pOYIIII; npu-I dz=! oni od zachodu ku poludniowi ,
CII".IU OT'L lnJAl 1i'L 0010\""'11110, U C'LC't- kaj=! się z plemieniem Chamowem.
AATh C.I C'L nl£UClIM.11. X1I.10R'LUb.
2. CIIU'L 3\£ U XUI'L H .£T'L,
p1 .\1o-
'"B'LWE eł.ulii. 3\p1o&HU UCT.1R'LUlC, 0nOIi'L
D010"'IIW HE np'tCT;anlTlł IIHlioł,lO me B'L
Zp'ł.&HH &plTLU'L, 3\IIGU :n 1i'L;f,1,O R'L CBOKU
YAC!". I\'Llcn 1l 'LIIi'L 1£),1111'1., H 0\,1.1110-
-ł\IIB'LWI.U'L C.I Y10E'th"'LU'L .1 £I.ull, nOU'LI-
UHW.I ['L 'L),lTU CTl'LD'L.\O IIC&£C£, B'L "LHH
IIElinUI II «P11£1t1. II C'L&pJW.I U 11.1 U1oCT'ł.
CCHlp'L n0111, 'L),1T" CTX'Ln'L AO IIC&£C£ H
rpl"'L 01i010 Kro RJBUJOH'L. II C'LAIW.I CTJ'Ln'L
n. 1 YCT'Llp£ AeC TU ''tT'L, H£C'LBp'LW£H1.
&'LICTh. II C'LOII,,£ rocno"b 1\0r'L BII),'tTH
rp 'L u CT1'Ln'L, H pEY£ rocnO"L: ce, POA'L
K"HII'L H a 'LIIi'L K"HII'L; " C'LU'tCH 1}0r'L
g 'Lm'Ll, H pl ,I,'t1H nI ce;J,LUb AtC.lTL u A'LR1
g 'Lllil , H pl C'ł.11 g DO B\CCU CUJII. no
pI U'tmcnHH 3>£ g 'hIli'L I}on. B'Up'Ll.lb B£-
li"K'LU'L p.1 pO W" CTJ'Ln'L, H Itcn OCTlH'LI,'L
Kro UC"'H ClOpl H R.1BHJOnl, u KCTh K'L
RhlCOT. U K'L WHpOTa AOh....TL 0..11" T'LIC.lIP"
H VliT'Llpe C'LT'L u TpUl1 ACC.lTL H TPH", U
Bt. l'tTl UIIOrl plII11U'L OCTlH'LIi'L. no pl -
po\,m£lIuu me Cn'Lnl H no pl "1;1£IIHH 1.1-
'Lm'L npURWA ['LIHORC> CHUOEII K'LCTOYLU1.l1ł
crpJU'LI, " X.1UOGU C'LIHOBE nOlo\,,ł,LlILIł'L11ł
CTplH'LI, 4»CTOBU ilE DPllgW .1nl"'L " 110-
lID"80IpLM'L11I CTp 111'1.1. OT'L CII 'L 3>C Cł:;\M.1II
A£CITh U A'LBOIO 1l 'Lmo\, &'LICTL Y 'L16'L uo-
I'tHLCI\'L, OT'L 01cutllU 4ȣTOKJ, IIlPlllllltU"U
UOPL"U, ""'£ Cibll. Cl0K'tH£.
a zty-
2. Sem zaś, Cham Jafet rozdzieliwszy
zic 1i . i losy rzuciwśzy, postanowili aby 5
żaden mc przekraczai dzialu bratniego, a
każdy Żvl w swoim dzialc. B,.l J 'cdcn J 'ez'-k'
.. J .. J J
a gdy ludzic rozmnożyli si na ziemi, po-
stanowili zbudować wieżę w 'soką aż do nie-
bios. za czasów :Xcktana i F alcga. I zebl'ali 10
się na micjscu Senar polu budować wieżę
sięgającą do nicbios . a w kolo niej gród
Babilon; i budowali wieże te lat 40 i nie
..
ulończ)li jej. I zstąpil pan Bóg obaczyć bród
i wieżę i rzckl: oto ród jcdcn i jcden ję- ł5
z)k. I pomi szal Róg j zyki. i rozdzielil na
72 narody, rozpr.lsz jąc ich po wsz .stkiej
ziemi. Po zmieszaniu j z -ków Bóg wiatrem
"iclkim zburz).' wieżę, i jest szczi!tek jej
między AS)Tyą a Babilonem, mający wzwyż 20
lokci 543;) i tyleŻ w szerz. Szcz=!tck tcn
przechowuje się w poźne lata. Po zburzcniu
wieiy i po rozdziclcniu narodów zaj li sy-
nowie Semo\\i wschodnic kraje, a synowie
Chamowi kraje poludniowe ; Jafeto\\ i zaś 25
zajęli zachód i kraje północne. Od t)'Ch
sicdrndzicsieciu i dwu narodów bv' naród
. w
slo" iański, z Jafetowcgo plcmicnia, NOIj"cy,
którzy sa Slo\\ ianic.
:50
\Viersz 5 o\,POK1, n01mr.IIWl. ma tylko rękop. Polictyka 3 u Scblozera sest. II. 63
przytoczony; te wszakźe słowa sI} tu nieodbicie potrzclmc. - 33 lI plllpH:UHII Ilopl.-
ilU' IlIpUąU1.I1I II0pmli P; abpii" Ł; Ulplllllltl.lII IIIIOR'tplpl R.
LA'lOPIS NESTORA.
3. no UHO 1:n. :t£ Rp1:UCH1:nł C1:1H ura.
Clł081:.H no AO"II I£RII, "'L"" I£CTh 11'LIH1:
&rOpLCHJ £UlIU H G3'LUpa.CIi1. 01'1. T1: 'L C30-
K1:8" p:' Hwm CA 110 £UXH, H npO B:.mA
5 CA IIIICH'LI CROHI.III, K'LA1I C1: 'LIII£ II] KOTO-
p1:ł.lL LltCT1:, UlW "pHmLA'LWC C1:,J.omA Hl
p1:I'" HU£HLUL UOp Rl, H "pO 'LBJmA tA
Mop.u"" Ił ApO\, HU Y£cu Hi1p£KODlA tA, a
t£ TH 3\£ Clł081:HH: Xp'LRlTC E't'UU H Cp'L&h
tO H XOpil.TIHE. R03'L 'LIA'L GO HJmLJI,'LmLU'L H
C30B1:I'L1 Ila AO,"H HtK'LI", ct,ł,'LUlLIA'L B'L
IHt'L H H\CHXL\IH....LU'L UU'L, CXOBtRH a.£
OBli "Plllllh 1.IUC ('łA0Wl HI KHUt, II "PO-
'ł.K.\OI CA :łAXOBC, Ił OT'L Ttn 1t.ł. 08'L "PO-
HS 'LB:łmA u n03t\RE, l{a oBc 'POY HH .'OYTR-
YH, HIH UJ OBmlHE, UHH 1I0UOpt\H£. T lio
M£ R TU mE C1\08tH£ npHWLJI,'LDlE CtAOIIA
no ),'LH1:npo\" H HlpCKOWA CA nOl\UHE, Ił
APOHHH ACP€83t\H£ , JH£ C1:JI,oma K'L lIt-
!O Ctn; II Jl.pOBHH Ct.\omA UC3\1O npH"£THIii.
H ,\'LBUHOw, H H;Sp£I\OmA U p'Lr08HYn;
HHH omA HI A 'LKIIHt, H H;spEliomA CA
n030YJII£, P1:YI.K'L1 plJl,H, I1lEE B'LT£Y£TL K'L
Ą'LBHII.n, HutHLUL 1I010n, OT'L celA "PO-
25 'LK DlA Ci 1I010YJHE. C]OR1:1111 3\€ C1: OmA
01010 K £pJ lIuu£pl1 , "pO 'LK:\mA CA C80-
HUt. HIA£Hhtlh, H C'LJI,tl\IIDlA rp:l 'L, H HIP(-
IOOlA H HOR'L ropo),'L. l\ ApO' HU nJl,OmA
no A£CLllt H no Cu,", no CO\,att, H Hi1P(-
30 KOWI CA C1:8£p'L. Tliło pJ H'8 tA ClłOB1:H1-
CKT.I" 1I 1.Iłn;; T$Uh3\8 U IIpO 'LR" tA CIUt-
I1:HLCUn rp:tuon.
4. n01tuł'LlI'L 3\UB_tpLU'L OCOCI. no ro-
pli..... CHU'L, £1: nlATh H 'L KI,lf'L K'L fp'LK'L1
5:s H H 'L fp'LK'L "O A'LH1:"PO\', U Bph.n. A'LHt-
'Vicrsz 19 A£p£BI\UHf:. AptBI\UH£ L.
Jlonumenta Pol. Ilill. Tom. 1.
555
3. Po mnogich zaś latach siedli byli 810-
wianie nad Dunajem, gdzie dziś ziemia wę-
gierska i bolgarska. Od tych Slowian ro-
zeszli się po ziemi i przezwali się mianami
swojemi. gdzie siedli na jakiem miejscu.
I tak przyszedlszy, siedli nad rzeką zwaną
Iorawa. i nazwali się ltIorawian3mi; a dru-
dzy Czechami się nazwali, a ti, takoz 810-
wianie, Chorwatami bialymi, Serbami i Ch 0-
rąt3nami. Gdy bowi-em Wlosi naszli Slowian
dunajskich, i usadowiwszy się między nimi
ciemięzyli ich, Slowianie owi przyszedlszy
siedli nad \Vislą i przezwali się Lęchami,
a od tych Lęch6w przezwali się jedni Po-
lanami. drudzy Lęchowie Łut)'czami, inni
l\Iazowszanami, inni Pomorzanami. Taksamo
i cizsami owianie przyszedlszy siedli nad
Dnieprem i nazwali się Polanami, a drudzy
Drewlanami, przeto ze siedli w lasach;
a drudzy siedli między Prypecią iDźwiną
i nazwali się Dregowiczami, inni zag od
rzeczki. która wpada do Dźwiny a zowie się
Polot.a, przezwali się Poloczanami. Słowianic
zaś osiedli kolo jeziora Ilmeru, przezwali
się swojem mianem, i zalozyli gród i na-
zwali go Nowogrodem; a drudzy osiedli nad
Desną i nad Semą i nad S ulą , i nazwali
ste Siewierzanami. T ak rozeszedl sie naród
slowiań8ki , Ił od niego i pismo nazwano
slowiat1skiem.
4. Gay Polanie iyli z osobna po górach
t}'ch, był szlak z Waręgów do Grecyi. a z
Gr£'cyi Dnieprf'm; u wi('rzchowiny Dniepru
70
54
LATOPIS NESTORA.
DPl BOIOn. ,1,0 1I0£OTH, no !tO£OTU £'LIIHTH
£'L .HJLUCpL O EpO £E1"K0I6 , H 'L HEr03\C
O Epl nOTEYETL R1'L OKL, H K'LTEYETL £'1.
O:(EpO £EJHKOI6 IIEKO, 1'0ro O Ępl £'LIIH;J;Erb
0VCTH16 £'L UOpE IUP&ZbCKOI6, u no 1'0uoy
UOPIO UlU AOiEE U AO .PUUI, Zł OT'L .PHUl
npHTH no TOUO 3\C UOplO K'L qtCJplO ropo-
AO\" i1 OT'L qtCJpl1 rOpO,1,l npHTH £'1. nOHLT'L
uope, £'L H£iEE £'LTEYE'lh ,I,'Llltnp'L ptlU.
JI, 'Llltnp'L £0 t'EYCTb H 'L OKO£bCKoro XtU ,
H nOTEYCTL Hl nOJ'L ),LHC, Ił }.'LKHlll H 'L
'I'or03\C /\tCJ nOTCYETI., H H,J,Erb Hl n010"-
HO"'" 16 , u £'LHH-'ETh £'L UOpE £.1PAZa.CKOI6.
II:{L TorOZE litU nOTEY£ 1t1'Lrl Hl K'LCTOK'L,
H £'LT£Y£Tb c£uua A£CATL ZEpn'L £'L UOPC
UHC"CKOI6. T tUL3\E H 'L .PO CH U03\CTb HTH
no R1'L " £'1. &1'LrJp'Ll H XKUHC'LI, Hl K'LCIOl\'L
AOHTH £'1. 3\plI.&HH CHUOK'L, li no ),'L£HHt
B'L RJp n.I, U RlP&n. ,1,0 PUUl, on PH-
Ul ,1,0 n!EUEHU 1.I0El. A'LHtnp'L £'LT£-
YEtL EJ. nOHbTLCKOI6 Uop£ TpEUH iliCpE:t'LI,
K:m£ Uopc UOKEI.. POVCLCKOI&, no HCUO ""f.
0VYH1'L CUT'LIH OH'L,J,ptH, EpJT'L nCTpOK'L,
UKomE p1:m .
5. OH'L),ptlO OvY&tplO £'L CHRonHH, H npn-
ma.A'LmlO I6I.10V £'L KOP'LCOVHL, 0VBt;J;t, liKO
H 'L Kop'LCOVUI1 EJII 'L 0VCIHI6 A'LH'tnpLCKOI6,
B'LnOT nOHTH B'L .PHU'L, U IIpO.\£ B'L 0VCTHK:
,J,'LlltllpLCKOK:, ot'L TOJt IIO",J,E 110 ),'LH1onpOV
rop", H 110 IIpHI\:tIOY11O I>O""HIO IIPH"£ H cn
IIO,J, 'L rOplt.lłl lłl &EP6 1o. 1 0YTPl B'LCTJB'L
U pEY6 I\'L C........U'L C'L IHU" OyY£RUh"'LU'L :
BH),HT£ \H rop'Ll CHa? 1150 111 CH 'L ropJ 'L
B'LCUI1I&Tb EDrO Tb &OZUI1, HUIn rpl"'L
byl wlok do Ło\\ot); Łowotą wejdziesz w
wielkie jezioro ilmerskie. z którego W olchow
wyplywa i wpada w wielkie jezioro Xewo;
jezioro to ma swój oaplyw w morze wa-
ręgskie, a tern morzem zajdziesz do Rz '- :I
mu, a z Rzymu przyjdziesz tern morzem
do Carogrodu , a z Carogrodu przyjdziesz
w ponckie morze, w które Dniepr rzeka
wpada. Dniepr zaś wyplywa z okowskiego
lasu, a pl) nie na poludnie ; z tegoz lasu tO
wypl .wa Dźwina, a plynie na pólnoc i wpada
w morze war gskie; z tegoz lasu wypływa
i 'V olga na wschóa i wpada siedmiudzie-
siecia uściami w morze chwaliskie. Przeto
-
z Rusi możesz iść \,"olgą w Bolgar)"ę i w t5
Chwalis)', i zajść na wschód al w dział Se-
mów; a Dźwiną do 'Varrgów; od \Varęgów
.
do Rzymu. a z Rzymu do plemienia Cha-
mov. ego. A unicpr wpada trzema uściami
w ponckie morze, które zowi=! ruskiem. !O
'V t)'ch stronach, jak pov. iaaają, uczyl ś\\ ięty
Andrzcj, brat Piotró".
5. A gdy Andrzej w Synopie nauczał i do 25
Chersonu przyszedl, dowieuzial się, ze nie-
daleko Chersonu jest uście dniepro\\e; i za-
pragnął pójść do Rzymu i przyszedl w uście
dnieprowe, ztamtąd udal się Dnieprem wzgó-
rę. i przyszedl zrządzcniem bożcm i stanąl o
pod górami na brzegu. azajutrz wstawszy
rzekl do. towarzyszących mu uczni6w: wi-
dzicieli góry te? owoi na tych górach za-
jaśnieje laska boia. stanie tu wielki gród
'Viersz 10 OKOBLCKoro. OKOKLCK.uO Ł., BOKORI.CI\OrO H. - 26 O"Bt t.' OVBUI,t H.
łoi. R. T.; O\,K$.'.1 P. - 80 £03\HIO. jcst tylko w H. dodane między wierszami. -
33 xn. niema lI.
LATOPIS NESTORA.
5
B£lUK'L E'LITH, H IJP'LKhEH UllOr'Ll eOn. £'L £H- i mnogie cerkwie wzniesie Bóg. W stąpil na
fH£TU HI.UTh. R'LIUL,,'L lU rop'Ll CIIIA E,Uro- gory te, blogosla"il je I postawil krzyż i po
UOKU II. nOCYJIUI KPI.CT'L, H nOUO"HK'L C& modliwszy się Bogu, opu cil góry te, na
I}oro\" H C'LI\1; 'L CT. rop'Ll CtlA, H'103>£ no- których poźniej stanąl Kijów. I poszedl Dnie-
5 tJ1;mC E'LICTh I\'LIIC£T., H nOH e no A'LMt;- prem wzgórę i prz)"byl w Slowiany, gdzie
npo\, rop1;. II npu"e B'L CAO£'tII'LI, H"'t3\e dziś Nowogród, i "idział lud tamtejszy i je-
n'Lll1; 110£'1. ropo,,'L, H KH" TO\, IUO"H C - go obyczaj, jak się myje i chwoszcze. i zdzi-
1JI111, I\ I\O H:CTI. OE'LlnH HU'L, H K11\0 U wilo go to. I poszedl do 'Yaręgów i przy-
U'LUii.Th, ROIJI Th, H OnHRH ta HU'L. ""e szedl do Rzymu i opowiadal jako nauczał
tO B'L R1p.łf'LI, H IIpllA8 £'L PHU'L, HCnOK1;A:I, i co widzial, dodając: widzialem dziwo w
I£1HI\O HIOtyH H ICIUKO £H" , U pt:y£ UU'L: ziemi slowiańskiej. idąc tu widzialem laźnie
A"K"HO KH"'t. 'L C10B1>UbCILi\ł& CU3ł& U.J.ib1Jl1O drewniane, w których napaliwszy mocno
UH C UO; KH"'U'" IaHIA Ap'tRt\H'LI, H np't3\h- rozbierają się ludzie do naga, i oblewają
r£Tb II K£1bUH, H C'LK.\'tl\.i\Th U, H E.i\ ,...Tb się lugiern garbarskim, i biorą pręcia mlo-
t 5 N1 H, H OE.\'tIN.Th C.I I\K1C'LI.... O,"CHII t.\H'LU" , dego i biją się niem sami, i tak się obiją.
" K'L LU.i\n MI C& npN.T"H: UI11;OH:, EHti;Th iż led\\o zywi wyłazą. i oblawszy się zimną
tA (:IUH, H Toro CA OEUur.Th, 0A£l £'Lllt- wodą, znów orzeźwieją. Tak czynią codzień,
dlTh Ile ZU£H, II O&.\'ttN.Th ca £0",01& CTO\,- niemęczeni od nikogo, jeno sami się mę-
ACIIOI3I, lIKO 03\ H RibTh. II TO TKOp Tb no czą, zowiąc to ląpielą a nie męczarnią. A ci
!O KLCIA A..HII, Ile u... VIIUH HHK'LIU"3\e, H'L Cl- co to sl)'szeli dziwili się. Andrzej zag zaba-
UH C& U...VATb, H TO TKOp Th I.I'LITKN. COE't, wiwszy w Rz 'mie, wrócil do Synopy.
II He UN.YCIIIIH:. II U'LIW1H'I-oWe HK"t.\ .i\ U.
OH'L,J,p1oH ze &'LIK'L £'1. PHU-a IIpH"e £'1. CH-
"0""1£.
!5 6. nO!DH'LU'L a:e ZUBm"'''U'L OCOE't. H 6. Gdy Polanie zosobna żyjąc wladali
RO''0,\101H.11ILI.I'L PO"'LI C£OIlUH. HiEE H ,1,0 CCII sw)"mi rodami (bowiem aż do t 'ch braci
"pUHle Et.\ ih nO.\I IIC, U "BL\U 1i'Lit\),0 C'L h)'li tu Polanie i iyli każdy z swoim rodem
tBOHU. PO"'Lu" II 11.\ CRO" 'L I.11iCI't. 'L, Bn- i w swoich siedliskach. władając swymi ro-
1I,tl&apf> K'La:r\O PO''L'"'' CROIIUb, E'LIIII TPHH darni) bylo trzech braci I jednemu na imię
sa EplTIIU, IC"HHOUO,' HIU 1\'1.1 H , Ap0ł{rouo,' Kij. drugiemu Szczek, a trzeciemu Choryw j
IllcK'L, Zł TPCTlIK:UO,' XOPHK1I" CECTp;t II 'L siostra ich zwala się Ł 'bed'. Kij osia dl na
bIE€;\h. " C1W IUC I\'LIH Hl rop't. K'L.1,-ł. górze, gdzie dziś wąwoz Boryczew, a Szczek
l'LIU't 0YBO 'L "OPHV££'L, 11 1cha Ct UWC osiaal na górze, którą dziś zowią Szczeko-
rop'1, K'L .\'t 11'1.11110 'LBETh C 111£IOBHIJ1, wica. a Choryw na trzeciej górze, nazwanej
'Vier8z 15 I\R:lC'L..... 0VC.UIiH'LUh- U'LIIU3HU. II. R. T. - 16 np TIII6 uUAolC- K't-
IIIIK'LI H. Ch., 8'tTRIII£, R'tTKH R. T. _ 17 EH..Tb cA C1UH - HIY..Hihlb KOCIU"
t:. H. Ch. J H 11 \,LU.v.T CA EHIH B. T.
556
LATOPIS NESTORA,
4 XOp K'L lU TP T"" fOpS, or$ H rOa\6 np -
'LBl U XOPUBHIJJ. H C"'TKOpUlUJ. rpPD;\'U'L
1'1. OU. 6p1T;t CEOl£ro !=llp'lłll.ll.}fO, p ",pe-
.. -'L 1i'L. t\UJfi 06010 rfU,\l l\'tC'L
II 60''1. K J""'L, O 6t\Xih J\OR lJle K'tph, 61;\-
n GO I.lift"'" l.Iin-'PH O C"'U'LIC UU, H:lpM-
IJ . U IIOJUHE, OTL .H 'L c.n OoAp.Me
lit. .'1 "AO O Abn. IlH , Hę C\Ji -
1p6 ,tIWIOJ., lIliO liLIO ,ccn lIt:pEKO I.H""'L
6'L11'L, 0V l\'hIKR.1 60 6t\we nEpEKu "-' "fAJ
t: O"UII CTOpOH'L1 ),'LH'$np.1, f1oUł- rUfOU-
2t*: MI IJEptRO t. H.1 li 'L ; Ię 6 !
Ii ..,. n6pcRO hllll"'L 1\'h10, TP ilE 6'L1}(0 H1'L
.'tUplO ropo"oy, II}. Ch I\'hlll K'LHJ.3aW£ K'L
pOA'I CBOlEm.. OpH O""K'LmlO N;UOy K'L q'E-
C plO, ilE C'L£'I>U"LI, M'L TLKJ,lO O GU" B'I-
U'l.I, l1K01i.e CK O ti.n., UKO, B£l\OK YLt "
Oll " OT" IJ'I pr.\ , Op r() 11£ U,
Ił np" KOTOp'tUt. npH O " " 1J1oC H: II ii. 1O
t: KUOY onUb "P""E "'L AO UJKK", B'L JIO-
60 U'tCTO, . C'Lpml>H rpl "K"L U ]'L, OTU-
DlE CtCTn C'I. PO"'LUh CBOUU", n.e A1m..l
I£UO" TOV S10 'L ;&IIR&'IIO", K"'£ II AO M'LI-
M'I> H1P"YiaTh "O H.1"IJ" ropo"HlII£ 1\'1.1 H: R"', 1..
1jt.IKBH a;e "pHWL 'LmlO B"L CROH r .1.\'L 'hl.
KK'L, TO amBoT CRO" C"I\OHLY . II 6p.1T.1
Kro .'IEba " XopnK'L!. " C£CTpl up. .hna: L
TO\, C",KOHL Ylw.l u.
7. II DO CHH Ge.1TUH nOY..ImJ. lł. ..;E.1T0
pO,1,'L u.n. K'L 3it: II. B'L o, U'1., II '1. ),t-
pEK! U, B te, \p'LrOB'Ii'H CKOH:, II C10-
B He CKOIt B'L lIo 't fOpO,J.t, II APo rOH: 11.1
Oo.\OT"I , Hir.e oo.'OY,tHC, OT'L. CH 'L 1St: Il
.
I\PIlKlli'lI, lIif.t C1o,1,..1 TL .., KpL 'L KJ'Lr'Ll II H.\
.p..n .A,'LKRHT.I R Hl BpLn A'Lltnpl, IInze
od nicgo Chor}"wic I z żyli grócJ. na
swojego naj starszego brata i nazwali
o Kijowem. B)l okolo grodu l s i bór
wialki i lowicnicm zwierza zaimov.ano sic
. ,
b>'lić tu bowiem m£zowie mądrzy i zmyślni, IS
nazY\f li ię P 4mie, nicpto ą Pola
nie w Kijowie potlziśdzień. Inni. n' eświa-
domi mówią ze Kij b 'ł przewoźnikiem;
bowicm w Kijov.ic był wówczas przewóz
z tamtej strony Dniepru, ztąd tcż mawiano: tO
n' prz' do 'ijowa! Lccz gdyby Kij był
przewoźnikicm, toby nic chocJ.zil do Caro-
rodu' ale Kij tell panował w rodzie swo-
im i gdy przyb\"l do cesarza. nic wicmy
które o, po\\iadaja t lko, że z wielką czcią t5
przyjąl go ów ąie'Y'raomy na cesarz, do
tórego przychodzi'. 'Vracając zaś przyszedl
Qad punaj i polubił miejsce i założył gró-
dek (Daly, chcąc tu osiąść z rodem swym.
i nie dopu cili tego sąsiedzi; owoz i po- !O
dziśdzień naddunajanie zowią to grodzis Q
Kijowiec. Kij z:1. prz szedlszy \ swój gród.
Kijów. za o. lczyl tu i) wot swój, a i Lrat
jego Szczek i Chol) \V i siostra ich Łybed'
tu pomarli. !5
4
7. A o tych braciach poczęli panować
u Pol r xiażf\ta z ich rodu Drewlanie mieli ;)0
. . '
xi,!ląt swoich. a Dreł;owicze swoich. a 810-
wianie swoich w r\owogroJz c, i znowu in-
nych na Polocie midi Poloczanie. Za nimi
są KIJv, iCLC . którzy sicdzą u wierzchowiny
Wolgi, u wierzchowiny Dźwiny i u wierz- 55
,Vier8Z 1 on Rtr045e. OTT. l łW\' a.e mlwe II. - 20 o...n. " c.ł R. T!
LATOPIS NESTORA.
rp1 'L H:CTb CU01\UbCK'L, TI1..\1o IW C1:.\ITL
KpnSHYU, Td4EE C1>B£p'L. On. IIH 'L 11.\ G.u",
O Cp1> CWI.b KLCL, Ił H pOCTORI\Ch'LUL 0 E4
pt M£pu, li N.1 K $IJIUJI'B o ep'B Mepll me.
s no 0111: P1:II1:, 11'1.,\11 nOT£YC K'L K 'Lr&, 110\,.
pOlU, II IK'L CBon, H Y cpc 1.111CH, CROH II.
'LIIrL, UOP'L,5,B.1, CROII 1I 'LIIi'l.. Ce liO T'LK'L-
UO UOR$JI C 1a "Ui'Ia B'Ą PO\,CH: IIO l1llt ,
Jl,Cp£HJI1H6, łlos'LrOpO\LI,H, llo.\OYln£, ),p'L.
tO rOSHYH. C1:HCp , 1\ 0 V3\.\HC J .\IIC '1> aTL no
6oVro\" nOCl1; e KOJ'LIHt.\IIE. L\ CE c.n HIłU
117;'L'''U, I e JI,:\NIt A.1IAn Povcu: YIO.\1t .
Lf;b, ,,,tcP", U VPQ,U, Y£peUHCb, 1J0p'L-
AS.\, ntp....., nCY£p.\, nl.t), hTKl. HUtrO-
t5 AJ, KopCb, Ilop'LH.1, i1HIi... CH u.f" CKOH
II IK HU.IJIC, OT"1 1I0.UH.1 noH.\, H "'fi
mUK,iTL K'L CTp:\Rln 00.10\ NO.....H'LI 'L.
20 8. C OK1;H..CIiO' a;E .. 'LIKOV, UIi04EE pe-
KO OU'L, 3>118"''''10 110 1\0\,H.\H, np""oWA on
CKOV.., pClrLmE on, Ko .\ 'I., PCliOUHII 1\]'1.-
upe, ctAOma no .\O"".\H:'UI i HICH]..OIllIIl
Cl\OR1:H łI'L G'Llwa. no CLU" "PH,WW. ii\rpc
!5 G1:!HII, IUC 'tAuw.A euIl£ CIOKtHLC"., lipO-
n.lHWC KO!'L 'LI, H;t;E G"ł np"ł3\e 0PUIUH
(U.1" C.10K1:HLCK . CH EO IfirpH nOV.łwa
&'1.111,1 liP" IIp.'''JHI' "'tUpIl , H3\C 0.\11U1 lU
XOtl.pOL\ 1:'tCIP" UCpLCKUO. K'L CH mE Kpt.
30 Uł:U "'1.1mol u O,,1.P£, H;t;C HOH:K.1I1IA 11.\ I'....
C pl.\ IIp.umlll, .. UUO Kro Ht: IIIU.ł. CH a;£
OG'LpE KOI£K.1 .a " C OB'tH'L', " 0p"Ud\YllmA
AOt!tE I, C"'III 1IA C1\OR"""'. n UICR11U& TKO.
& tRIU'L WY 1;Ii"Cl\"n.I. l\IJIE nO-ł,UTH
35 UAł mt OG'LpHHOV, .C A.1.\11Wf: K'LnpaYH '-0-
557
C OWI Y Dniepru. a grodem ich jest Sm 0-
leiisk , tęuy bov.iem siedz Krywicze. Kolo
nich Siewierzanie. Za nimi na Bialemjezio-
rze siedzą \Vesy, a na rostpws.kiel1l jezio-
rze le.ranic i takoz l\leranie na jeziorze
kleslczYliski m. Nad rzeką Oką. gdzie ta
do Wolgi wpada. :\Iuromcy naród osobny.
ci Czeremisy takoi osobny. osobny też i Mor-
dwini. Bowiem te sa tvlko słowiańskie na-
.. ..
rody W Rusi: Polanie. Drewlanie , Nowo-
grouzanie, Poloczanie , Drego"iczanie, Sie-
wierzanie, Bużanie siedzący Qad Bugiem,
a w końcu \V olynianie. A te są narody
obce. które płacą dań Rusi: Czudowie \Ve-
sy, )Ieranie. l\Iuromcy, Czeremisy, Iordwi
ni, Permianie . Peczercy, Jamianie, litwi-
ni, Zimi£olcy, Kuronowie . ,qrowianie, Li-
wOlicy. Ci mają swój jęz 'k, są plemi tiił
Jafetowego, a .i.)ją w stronach pólnocnych.
8. Gdy naród slowiańsli. jako rzeIJigmy.
iyl nad Dunajem. przyszli ze Sc}t 'i I mia-
no\\ icie ou Kozarów tak zwani Bolgarowie .
siedli nad Dunajcm i ciemiężyli Słowian.
Potem przyszli \V ł: rowie biali i zajęli zie..
rni slowiallslą v.} nawszy "'lochów, któ-
rzy przedtem opanowali bdi ziemię słowiań-
ską. Ci bowiem \V ęgrzy pojawili się Ja cesarza
Herakliusa. klóry robil wyprawę na Chosro-
csa krola pcrsliego. \V tychie czasach byli
i Ob rowie , roLili \\ ypr3wę na cesar a He-
raUiuS&ł. i malo go nie pojmali. Ci Obrowie
\\ ojowali Słowian, podbili Dulebów. którzy
sa Slo\\ianami i niewiastom dulehskim
. ,
gwałty wyrządzali. Jeśli Obrzyn mial jecha (
nie kazał wprz gać do telegi ani konia ani
Wiersz 3 pOCTOKLCK'LI.IL' PocrOKt n. R. T.
55S
LATOPIS NESTORA.
BU, RH 8011, IT. 8£1I1W£ 8'J.Op YH TpH !H
YCT'LlpH 1\U IlATL 1\11 Z£H'J. K'L TU1or& U 00-
8C TH 06'LpIIH.1; T.1KO I.ImYJ.U; ,\O\,-,1:E"I. &'1.1-
WA GO OE'LpC Tt 'LUb BUHII" H O\'U'Ll.lb rpT.-
An, n &or'L OOTptEH II, noup'LW BLCR, H
116 OCI.1 tA IH I£,1.HH'L OE'LpnRT.; I£CTb 0PUI'LYII
B'L 'O\,CH U AO CEro AI.HE: OOr'LIEOW.I :\1\'1.1
OE'LpE, Ht3\E H10CTL HH n]CI.IEIIH HII H.1C 't.",'LK].
110 CH 'L 3\E npH wm nEYCH1o H , H nJIi'L1
"",OWA ir\rpH Yp'LHHH 1.1"1.10 K'LIH:K'L, nOUt-
ZE opn O\L 't.
( 9. UO\L\HT.LI'L mE mUK.AIpLU'L O CEE1t, L\KO-
3\E p£I\O,tOI.l'L, C...IJIE OTT. pO",] UOK1;III.Clil,
R lI.1p£IiOW u nO.\nH6, " ),£P£K.UXHC OT'L
CI\OK'tH'L 3\E, Ił II]P£KOI1l u ),p't.KU\H£.
'H HUnYH £0 H K THYH OT'L IA o : Gl1eTl
SO AT.EI EpUl B'L lut.n, Pl,1.UU'L, "APoV-
f'LIU IaT'LKO, U 0PUWł..1,'LWl OCT1 P.1"nu'L
Hl C'L3\"', npO 'LB.1IU.l u P1.\UUHYU, l\ KATT.-
KO ct,1.£ eT. P0",'LUL CKOHIIL no 0111;, OT'L
H£r03\6 npO 'LK,1m u RUHYH. II 3\HKf.\t&
BT. U"Pt nO.\t.\MC, " ),£pCH.\t.\He, " C1;R£p'L,
H PII,J,HUHYH, " K THYH H XP'LRU6. ..\0\,]1,-
E'LI ZE mnR1'\ 00 &oyroV, K'L"t N'LIHt Bo-
lI'LIRL\HE, li ii\\nYH n THBepLqH Ct"a.u 00
&o\,roy H no A'LH1oCTPOY, H npuct"u,ta I\T.
..\OVIUH:B" , H G't. I.IH03\I.CTRO H 'L , C1:"n.U\
EO 00 &o\,roy H no ),'LII1;CTpO,' O.\H W 1.10-
pu; C..TL rpl,1.'L1 H 'L H "0 cero "LUG; 1,\ TO
ta 'LB.1 .a on. r p'LK'L H£.\HI\10 CIiO,,&b.
tO. IILlI1 EO O£'LIY.1U CBOH H ]KOR"
OJLIJL C:Ronn, H optAlRUL\, KU"O CROH
ROpORt.. 00111111£ 100 CROn 'L OTl.lJb OE'LIY.1H
Uuu.u. .p0T'U'L U ru '£, n CT'LI};tllllH: 1i'L
.
wolu. no lazal zaprządz trzy, cztery lub
pięć niewiast, :łby wiozly Obrzyna. Takto
ciemi iyli Uulebów. A byli Obrowie wzro-
stem wielcy a hardzi umem, i Bóg zni-
szczyl ich: pomarli wszyscy i ani jeden !I
Obrzyn nic zostal. Jest na Rusi i podzig-
Jzień przyslowic : zgin li jako Obry, po któ-
rych nie masz ani plemiennika ani dziedzica.
Po nich przyszli Pieczyngi. a potem na
końcu szli \Vębrowie czarni mimo Kijów, to
za Olega.
9. Polanie żyjący zosobna. jako my rzekli,
Lyli rollu slowialiskiego, a imię ich bylo
Polanie; a Drewlanie szli łaloz od owian,
a imię ich bylo Drewlanie ; za Hadymicze t5
i \Yetycze oll Lechów. B\'lo bowiem dwoch
... . .. .
braci w L siech. jedcn Uadym a drugi
'V ętko , i przyszedlszy osiedli Radym nad
Sozą, od niego przezwali się Radymiczami,
a 'V('tko osiadl z rodem swoim nad Oka, !O
. .
i od niego przezwali się 'Vętyczami. l żyli
w zgodzie Polanie i Drewlanie J Siewierza-
nie i Radymiczc i "r ętycze i Chorwatowie.
Dulebowie ż 'li nad Bugiem. gdzie dziś W 0-
lynianie, a Onlicze i Tywercy siedzieli Jlad !5
Bohem i nad Dniestrem, przytykając az do
uunaju: bylo ich mnóstwo; siedzicli ponad
Boh i ponad Dniestr ai do morza; są grody
ich podziśdzień. A to Się zwala u Greków
Scytya wielka.
10. 'Jieli zaś z\\ YCZ3JC swoje i prawa oJ-
ców swoich i podania, i kaidy szczcp swój
obyczaj. Polanic tcdy micJi zwyczaje ojców
swoich proste i skromne: wstydliwość 'Wobec
30
\Vieraz 12 O te&'łl OCOEt Ł. - 13 CjlUłI£1 C&IP"H H. _ 25 R\IHYHI tak ma P,
i H. niżej.
LATOPIS NES1'ORA.
CH'L.'UI.I'L CRODU", . D K", C££Tp.nI'L, K'L IU-
npLU'L n K'L pO UT£XLU'L CIOHU'L, H CH'L 'LI
K'L CltKpORlU'L CIOUU'L D K'L Jl,tIEpLU'L ,
1£1\UKO CT'LI"tllllH: nlA't ...; &P!\YLH'Lln 0&'1.1-
1S Y H HUll iA, He o"'lme "'CHII 'L 110 HCR'tCTA\,
UT. IIpIlRO"t\ _ leYEp'Ji., II 1 O Tpl II P 11110-
W.1 _ 110 H£H, YLTO 1'L';l';.W£. Li Ap10RJłlłle
IliHI U R'tpLCK'LUL O&Pl 'LUL , nl"'rp£
CKOTLCK'LI: O r.IIRl ;£ lI,po\,r'L ),po u, t\"ffirpC
łO ELce IICYHCTO, H &P.1Y£HHłl O\, HII 'L H£ &LI-
lum£, H'L O'"t.I'Ji.I""H,' m O\, KO 'Ji.1 ),'tRHq .
II Pl,1,HUnyn. D KUUYH H CtK£p'L O"HII'L
O&'Llnu UUL\U.: UII1.U. 11. 1\tC't.n. I1KOZC
IbCt\K'L1H KtpL, D),iDrp£ ILce H£YHCTO, Cpl-
HI UOUORHI6 K'L HH 'Ji. IIp't'''L OUIIH n Ilp1o"'Ji.
CII'L JI.I"; &PJIIH He &'LIRlX.n R'L IIH 'L, 81.
nrpnlp1 LI£ IO CU'LI. C'L U ., . ca H.t "rp".
1111, Hl IIUC1HHH:, D Hl ILCIl G'tCOILCI\1A
nteHH, H TOV 0\ U'LIK.\U Z£B'LI CO"'I , C'L
20 N£lii. !Ii£ K'LTO C'LK1oIp.'m£ c.I; "I.II\ & me 110
A'LKt /I 110 tpn W.CH'LI. 'IIIC K'LTO o\,upumo,
Tlopa TP" H... lU' 'L II H 1.1'1. , H 110 CI.UL
TKOptł.t.'i Kp.1';. 1£1\81\., H I'L O ] "'U Hl
KP.1A UPLTBLlJl, U CULrl,Q, D 110 CLUL
25 C'L&p.\R'Lme 1\0CtH B'L!03\:lt& I'L C'LC£"'L Ul1\'L,
n nocnRt.\ ffi lU CT\'Lllt Hl IId\Tn'L; I63\C
TROplTL KUHYH n H'LIH't. CH 3\£ O&'LIY]H
TKOPL\t.. H KpHRIIYH, IIpOynl1 nor.'HIIH, Ilti
Kt,1,mlll£ "\OIU &O"'Hł , H'L T80pJlpe UlAli
SO eO&1; .1KOH""
11. r UOI\CTL f£opr8H B'L IItTOIIHCLlJt:
HIiO KOI£I.IO\,3\),O II 'LIKOV OltU'L DeIlHC1B'L
l\KOR'l. H:CTL, Jl,po\,r'Llu'L ze O£'LIY1H, lRe
&E KORbH'LIU'L OTl.Yh£TRlłH:UL ULHUTL U.
35 OI'L Hn 'L 3\£ IIpl.HHH CHPH", 3\IIBd\ljIDH H.1
Wiersz 23 i 24 KplA'11 ""'łA& Ł. R. T.
t)59
swoich synowic i sióstr i matek i ojców
swoich; a synowe w obec świekrów i dzie-
wierzów wielką mialy wstydliwość. Stadia u
nich bywaly we zwyczaju; oblubieniec nie
chadzal sam po narzeczoną, jcno przypro-
wadzano mu ją wieczorem, a nazajutrz przy-
noszono jej wiano. Zaś Drewlanie żyli po
zwierzęcemu, jak b 'dlęta; zabijal jeden dru-
gicgo, jedli wsz)'stko niecz)"ste, stadel u
nich nie bywalo, jeno porywali dziewice u
wody. l Rad 'mic e i \Yętycze i Siewierza-
nie jednakie mieli zwyczaje, ż)'li po lasach
jak wszelki zwierz, jedli \\szystko niecz)'ste,
me znali skromności w obec ojców i syno-
wic. Stadel u nich nie bywalo, jeno igrzy-
ska mięuzy siolami. Zchadzali się na igrzy-
ska, na pląsy. i spiewali różne pieśni bie-
sowskie. T u porywali zony sobie, z któremi
się już wprzódy umówili, a mieli po dwie
i trzy zony. A gdy kto umarl. wyprawiali
mu trpnę, potym uloiyli stos wielki, po-
lozyli umarłego na stos i spalili. Zebrawszy
potem ko ci, \\102;) li je w naczynie male
i postawili na slup przy drogach. Tak robią
i uzi!1 \Vętyczanie. Taksamo robili Krywicze
i inni poganie nieznający boskich przylazań,
jeno sami sobie przykazanie stano\\iący.
,
ł ł. Powiada Jerzy w latopisie: wzdy ka-
idy naród ma albo prawa pisane. lub zwy-
czaje, ktore u niemającycb prawa pisanego
uważane są za ojcowiznę. Z nich najprzód
SCl"Owic na lOlicu zicmi żyjący mają ojczy-
560
LAToptS NEŚtt1t\A.
KonqL £IUł, KOIIT. HUmTL OTLIJL CBOH sw zwyczaje 2a praWb: ni4! cudtołoiy , nie
O&'LIY H: 1£ JIO&O'-tMTH, IIH nptllO&oAtL'\TH, wszetectnić, nie kraść J nie oLmawiać, nie
lU KpICTII, RH Kl£BCT.1TH, Ali O\,&IITH, 1\H zabijać, zgola nic !lego nie czynić. Prawo
OJl,tl1TU B£Chltl OT'LRA\J.... KOII'L m£ D zaś Baktryan, zwanych Brachmanami i "'Yspia-
O\,K'l'LpHL\II'L rnr01CI.IH Kp:\ I.I:tHe H OCTpO£I.- rZ8ml , które im pradziadowie pod blo- fi
MHą", H:iI>e OT'L np A1:JI.'L nOKl HHH:Uh (H) goslawieństwem przckazali, jest: mięsa nie
UUOYhCTHH:UL, UAC'L Re a".lJIe, HH BUH1 jadać ni wina nie pijać, nic wszetecznić, ni
"n......E, HH &.U :\ T£Opl&"U , RHK KOIA C 'L..'O- żadnej złości nie czynić, dla wielkiej boja-
ET.I !'KopaIlu; , CTpJ,U PJ)," I.IHOU (EO"'HI1). zni bożej; zaŚ ich sąsiedzi Indowie są zabójcy,
n&O I.\Kt rue npHJCm.alphU'L I\'L HHI.I'L IIR- plugawcy, gniewliwi nad wszelkie pojęcie, tO
J1,'LU'L &HHCTBO''101l1J1. CKRP'LRO'rBOp.IJlHD, a ci co w glębi kraju mieszkają są ludo-
rRtBXHIHH nlye ICCTLCT£1, BT. K'LR&Tp£H1oHmuH lcrcy, zabijają podróżnych i jedzą się na wza-
ze C'lpl." 'L Y10B'U'L U.J..£lpc J Ił CTp HL- jem jako psy. Jest u Chaldeów i u Babilonów
tTIO'UUpH 'L o,"&łIIU. ;a, nlye ...e I1",Uh I1KO pe"'ne prawo: żenić się z matkami, z bra-
hliCH. I£T£p'L m6 I\OH'L XUJl.1:H:UT. u K1- tankami 1Vszetectnić i zabijać; wszelki po- t5
BII18Hl1n'LU'L: unepD OORYIITU, C'L EPULRU- dobny bezwstyd popełniając uważają go za
LUf Ył.J,'L1 EUA" J1,tL\TU, n O,"£HIUTH, BLCIl- cnotę, chociaz się daleko od ojczyzny zna-
KOIC £0 CT(JT 1I01£ Atl1RUIC I.\KO (AOl>pO);\1o- chodzą. Inne znów prawo m3j Gelejowie:
nu UIoHJlTL CI. 11.,,1& 'Ile , IOEO "'11£ A.1:łCYG niewiasty u nich orzą, budują domy i robią
cTpn!'''1 CROH:II EJA"iATh. nH'L me IKOII'L fu- męskie roboty; za to tei wolno im wsze- 20
I\IfLU'Ii.: mEHT.1 OT IIHn Opl&'lh, II :C0PU"'LI tecznić ile chcą, mężowie im tego nie wzbra-
naur.Th, a LcK111 A1:1 TROpaTh. liT. 110- niaj i nie zajrzą. Są albowiem u nich nie-
£'LI 1'K0pAtL luHIO OTJ.Th , HE B ;\PME1I(- wiasty walęczne, na lowach męinie się ze
.....1 on IU.3iUU CKOn 'L O'f'fJaJl,L, "II J- zwierrem potyk.tją, rządzą swoimi mężami
pJ.TL; 11& R 'L mE C&Th II OpOEp'LllI a;c- i są panami ich. \V Brytanii spi z je- 25
....1 KORHTIt R1opL "P1>R'LIrLIH, RU"'Ui.Th a;c dną hiewia tą wielu mężów, i jeden mąż
3>£11"1 u mH CBODU'" R A8E1I1I&Th HUH. K'L z wielą niewiastami spolkuje . a (o występne
RpHT1HHH 3\E UHO H u...zu C'L I£ UIOS. 3;£- prav. o ojczyste bez zazdro ci i przeszkody
10IA CLnl.TL, T loze U UROn.11I Z£I...I C'L wykonywają. Amazonki męŻów nie mają,
I£AUI1:UL UAZLUL no oTLcrBovur.TL, Ee .1IW- jeno jako bezmowe bydlęta raz w rok, na SO
1UL\ (IBO) 1I'1I'" onIJh TROpUJ. ue £HCTL- wiosnę, kiedy ich chuć napadnie, udają się
.0 ilU' l p HLUO. l\tt1 OH "6 me u;nmUH na Fpólko acie do mę' czyzn z krajów są-
1£ II JarL , II'L turu CKot'L ECCIWRECt.R'LIH siednich,- a pórę tę uwaiają poniekąd za
It"HNOtM K1;'l'£ UL K" leWLR"'U'L ALIILU,£ O GUL- uroczystość i wielkie 8więto. Skoro zajdą
Wiersz 22 OpOU'JII ua;s.'lL J HZl&n pllU'J.I l.. R. T. - 23 OTUb J tak ma. Amar:.
we wszystkich kodexacb OI"ETb my1nie. - 25 U OPO&p'LIIAJ pi\l>p'LIlI Ł. -
KAnHOI&. J .'1. KAHloa źle we wszystkich kodexaeh.
t A T O p i 8 N E S T O R J...
CTK£H'LI £&A&TL, H C'L YET1U&TI, ca n, OKP"-
CTU'LIUH U UH. H ; OKO H1>KOTOpOlC HU'L
rp'Li"J)I,CTRO H IC'UIO npI J\"""C'I'RO Kp10UA
T1:UI, I.IMI TL: OT'L IIH 'L lYI.II'LmHJ.I'L K'L Vp1>K1>
5 IUK'LI p Etrll.l\Th ca OT'L cmfw\, RLCA; K'L
BptUA 7.6 onIJlOU'L PO"HTH, "1116 PO;\HTL
a OTpOYA, norOV&.lTL, illJIE AtROYLCK'L 001\'1.,
TO R'L "01i\TL nplI 'UlliH'B, K'LCnHTII&TL. 1:\-
KO;ł;E CE H npH II.1C'L H'LIHt nO.'OBLI,U ;tI\OH'L
tO ApL3łlTL OTM,ł. CROH 'L: KP'LRh npmłHRUH,
II Bll1111J16 ca o CLUL, U,J,N.IJI£ UpLTKLYII"m
u RI.CIN. HEYHCTOTRi, OUI1K'L1 o COYC'LlI'Ll,
"OUU.UmIL UIYe H CROLl, IITP'LRH, H Hlla
0&'LIY1U OTL.,L CROH 'L (TROpUL). I IH E ph-
HI eTUI1..£ IUUKO £U h , H £ K'BpOVlibT'L B'L
CUT£IH. TPOHlfii, B'L K HHO IiPLIJICHHK, K'L
H:),lIlIm R1oP&, lKOH'L UU;IU'LI I£ OIl'L, KlUKO
R'L XpHcn Kf)l,CTH OIJ'L ca , H B'L XpOCT
O""1;IiO OU'L u.
O ł 2. no CHn 3\C 1\tTt 'L, no C'Ll.lphTH "Pl-
tiUl C£1I £'LIW.I O£H OUH t1,Cp£RU1H'LI, IIH1;-
Uli OKO LlI'LIUU, H H.1HAOW.I II I\O .1pE C1;-
AIIJI.111 lU rop;t 'L C" 'L K'L 1\1>C1;,t'I., o P1>W.I
KO lpH: hInHU H.1I.I1, ,"III.. C'LAO IJJB'LW6
5 a:e 00.'1111£ H R'LA.11U.I OT'L Ą'LlIIl I.lLYb j H H6-
COIU.ł KO lpE liT. Ii'LH 1O CROI£I.IO,. II K'L
CT.\p'tIIIUHHU''L, H p'tW.I HU'L: C£ HU O OU'L
AllL HORN.. OHO e P",W.I HU'L: ort. IC. O\,?
OHU Z£ pf"IU.I: R'L I\tC1> Hl rop:l,t'L HI 'L P1>-
30 KOm. Ą'LHtnpLCKOlib. OHH ;ł;e ptlU;t: YLTO CtAn
B'LA J\H? OHH ze nOK.\ "UI.I ULYh. PtUI.ł
C'UPLl'" Ko "pbcrUH: Ne 'O"Pl 1\;tIII., K"'H -
a;e! 1.1'1.1 U ĄOHCKJ OU'L Opm3iHICU'L 0AHHw.1.
CTP.1H'LI, pCK'L1U6 C.1£lUIUH, li CH op.mOK
5tH
w ciąż, rozbiegają się wszystkie ztamtąd: a gdy
do pologu przyjdzie, natenczas jeśli się
urodzi chlopiec , zabijają go, jeśli zaś dziew-
ka, żywią i starannie "ychowują. Podobnież
sąsiadujący z nami Polowcy zachowują i dziś
prawa ojców swoich: Mew przelewać jest
u nich chwalą, jedzą zdechlinę i wszelką
nieczysto ć: chomiki i susly; pojmują za
zony macochy swoje i jątrwie. i inne zwy-
czaje ojczyste zachowują. \Iy zaś chrześci-
anie. ilekolwiek jest ziem w ktorycl1 'ie ą
w trójcę świętą, jeden chrzest i jedną wia-
rę wyznają, mamy zakon jeden, jako w Chry-
stusie ochrzciliśmy się i w Chrystusa SIę
przyoblekli.
ł 2. Po tych zas latach. po śmierci braci
tej krz} wdzili Polanów Drewlanie i inni są-
siedzi, i naszli ich Kozarowie gdy wlaśnie
na tych górach i w lasach tych siedzieli.
i rzekli Ko..zarowie: płaćcie nam dań! Na-
radziwszy się Polanie. dali od dyma mi .
I nieśli Kozarowie do xięcia swojego i do
starsz)zny. mówiąc: oto znaleźliśID)' dań
nową. Zapytano ich: skąd? Oni zaś rzekli:
z owych l sistych gór nad rzeką dnieprsk..}
Zapytano ich znowu: co wam dali? Oui zaś
pokazali miecz. I rzekli s(arcy kozarscy: xią-
żę! nicdobrcł to dań! my osi b'11ęliśmy dań
or żcm o jct.1nem ostrzu. zwan}'rn szablą t
a ich oręż obosieczny, zwany miecz. Im
WiCl'sz 1 nKpl,CTH1J1.I11 II 'L U.. H. Ol\pLCTII1J 'L liCO Uit,:r.H mylnie we wszystkich
koelj poprawiono z Amart. _ 4: lUlU T1: II, - 21 'CPER!UH'LI. AP1;RUUIII ł...
ACP£K1\I1UII '1'. - 23 C" 'L. niema }I, _ 33 O HDOM CTP;UI1.1. O"IIIIOllio. cropouolO L.
lIonu»Unla Pol. Ili"t. Tom. I. 7 t
562
.
LATOPIS NESTORA.
01>01;;'''0," OCTpO, pCIi'LłUe ..I.YH: CH HLlaTh kiedyś i mv Inne kl'3jC dań płacić będą.
HUlTH iJ,Jllb IIJ HJC'L H laJ HHtn CTpJH3,n.. I wsz\"slko to się ziścilo: bo nie z siebie
te mE C'LE'LICTb u KI.C£, He 01'1. CBOItU to rzekli, jeno' z bożego n3tchnienia. Poao-
Kon pLlmłUA, H'L OT'L 1>03>Hll H GOJEllllł:\; bnie za Faraona, króla egip kiego, gd " Ioj-
t\KO u npll .}).1plOllt I,UlPH I£rO"m ThCT1oUh, zcsza przcd Faraona. przyprowauzono, rze- 5
IU,1,l nplIBC,1,ołUA UOIICIII:\ npti1.'L clJlpl0Ht, kla Faraonowi sta..sz .zna: ten upokorzy
u pLI\OW cnp""H c)1p10HH : Ch OYCTL Egipt. l tak się st lo: zgubil Iojżesz egip-
C'LUHpHTU OI>UCTh IUO\'nLTLCK",. t\IW3>E u cyan, a pierwej L}lj (Izraelici) niewolnikami
E'LICTL, nOr'LII>OłU.A I-trO\'nbTt\llc OT'L UOH- ich. Tak tel i l'i wprzód panowali J a tcraz
, CHI=', II IIpLB1:lt 1>'LlłU plEOT1łii....C HU'L. TJKO naa nimi p&nują. I tak si talo: panują tO
H CH, nf)bR't;H: KJJ"tW , II nOtlUE C1Utl.lll naJ Kozarami xiąi-:la rusl'). aż po dziś dzie...
£.u"tIATL; DKOir.E l>'LICTb, K010,1,1:łibTL 1>0
1i0 Jp'Ll pO\,CbCTHH K'LH H H AO ,1,bHLWIIIUO
"I.HC.
85 13. R'L AtTO (Syt., HU"HU] nATa. H] 11.£-
auro DIY...'LmlO UH U10V ,,1;CJpbCTKOB.1TII,
.]YA U npO 'LIBlTH POVCbCK] el.l]ll. O CUIL
1>0 O\,K1o"J OJl'L, tum npH CLUb ,,1oUPH npH O-
AHłU "OVCb HJ q10CJpL ropo,,'L, I1K03>£ nll-
wna. a K'L UlonHCIHHH rp'LYLCTtUL. T1;Ub-
ze on CEI'ł nOYbHCU'L, H YHCU n010iEIIU'L.
nRO 01'1. U "0 nOTOn] t'tT'L t KCUK. ,
i\ on. nOTOnJ "O 'BPUU 1\1oT'L (J. U nB.
l\ OT'L l\Rpuu AO HC 03>eHHłl UOHCHI£K"
UT'L \,.1.
l\ OT'L HC O £RUI1 UOHCHICU '"o .\18'1.1-'''
l\'łT"'L 7(. U II.
L\ OT'L ft,]B'LI),] H OT'L H.\Y.JU lł1oCJpLCTB1
COJOUOIIn AO n.11011e11HU IhcpovcUUU.Ul 1oT'L
\,I.IH.
l{ 01'1. nJ'tN!:IIIIt.1 "O .1 E JH'L"p.1 1:T'L TUI.
l{ OT'L .\£:t"'H'L p.1 "0 pmtLcTBl XpllCTOKI
ItT'L nr.
13. Lata 63G() iniłykta 1:), gdy zaczął 15
panować Michal, zacz to naz)"wać kraj ten
ruską zicmią. O tem za dowiedzieliśmy się
zląd, iż za tego cesarza napadla Ruś na
Carogród , jak piszą Jctniki gl'eckie. Tern
tedy zacznicm i liczbę poloiym. Owoi: o
Od Adama do polopu lat 22-ł-2.
A od potopu do Abrahama Jat 10 2.
A 00 Abrahama do \\ ychodztwa 'Iojze-
szowego lat 43u.
A od wychodztwa :\Iojżcszowego do Dawiaa
lat 60 I.
GlU
a
A od Dawida i początku państwa Salomo-
nowf'£o do niewoli babilońskicj lat 448.
30
A od nie\\oli do \lexandra lat 3ł8.
.
A od Alex3ndr3 do narodzcnia C h l1 stu !!a
lat 3 3.
.Wiersz 7 pLhOIU.ł cr PMłli łapJOHII' P1:III.ł tr.\p1:IUUIU cJUpJOHU ł . - 28 OT'Ji'
AO II. mylnie. - 29 Ih£pOVC l\IIUlUl' Ih£po,'C;t1UUOK.1 H. T.
LATOPIS NESTORA.
' (j '"
OJ .J
, OT'L XpllCTORl pOa.bCTU JW KOCTI:\IITH-
A od narodzenia Chrystusa do Konstunt 'lła 1::>2
lat 318. - 59
00 h.onstantyna zaś do tegoz :\Iichala
lat 542.
n,\ J1:1'L TUI.
011. KOCTL'\HTIIII me AO UH lIIU CEro
1\ U'L ł I.IS.
.
5 \ OT'L IIpbR:trO 1!n .....H lIUOG:t ,,\0 npl.- A 00 pier\\ szego roku \Iichala do picr-
RUO 1\1:11 OJbrOC1, POVCbCI\UO l\'LII.ł I:t, wszego roku Olega, xięcia ruskir£o. lat 29. .
\'tT'L 1\&.
l\1;U 011.rOKl, n08£1103>£ A od pierwszego roku Olcga, gdy osiadl
"0 IIpl.SUO l\'tU IIropesl w Kijowie, do pierwszego roku Igora lat 31.
.\ OT" IIpa.R.\fO
C'£).£ R'L K'LIH:s't t
10 1\U'L U.
i\ OT'L IIPI.uro 1\'tT:t IIrop£R:t o
,'Ul CR.łTOCJlUI:t l'tT'L lU.
.\ on. npburo l\'tT1 CUTOClUR
RUO J1oT3 ł.\ponl'LY\ U:T'L 1\11.
Hi ł.\pollnn. 1i1.11.l3.11 1\'tT'L OCI.Ib t
"pbR1fO
AO npa.-
ił Bo-
A od pierwszego roku Igora do pierwszego
roku Świetoslawa lat 33.
A od pierwszego roku Świętoslawa do pier-
wszego roku Jaropelka lat 28.
A Jaropelk pan owal lat 8. A 'Ylodzimierz
lat 37. Jaroslaw zaś lat 40. Przeto od śmierci
Świ toslawa do śmierci Jaroslawa lat 85.
\O,\IIU£p'L l\'LUitall 11;U. TP" 1,£C.łTh C£,I.lb,
1\ BPOCUK'L 1\'1.11.1;"" 3'tT'L Y£T'Llp£1,£C.lTL;
TtUl.itC OT'L C'LUpLTII CS.lTOC1:tSJIA W C'LUpL-
Tli ł]p0C11R11A J'tTL OCUI.,1,tC.łTL n.ITL.
O L\ OT'L C'LllpUII I\pOC1\K.Uł "0 C'LI,IPbTU A od śmierci Jaroslawa do gmicrri 8wię-
CSlTon.\'LY.ł 1\1;T1. UJccn"eC.łTL. topelka lat 60.
EI'L 1.11.1 Hl np10 ,.\C;taIlICH: K'L r.pn"l.I'L C.ł, Ale wrócimy do poprzedniego, i po" iemy
C'LKl;E£U'L, UJbTO C.I 0\,,"£11 K'L X10U C"; u- co się dzialo w latach tych, jak jui wyżej za-
KO;E£ np't;EC II(JY.I U m:\ OI,I'L nphROK )\1;10 cz liśmy pierwszy rok )lichalcm. a po lolci
5 UII,UIII\'LUb, II no P.l,W'i nOlO;r.uU'L Yllcn. poIożym liczby.
11 B'L J1;TO t Snl. . S'L .\1oTO t SnR. , R'L 1.t Lata 636 ł; lata 6362; lata 6363;
I\'tTO rST'.r., K'L .\1;TO :STt,'., 81. 'tTO (ST:tc. t lata 63tH; lata 6365; lata 6366. Iichal
R'L 'tT0 tST S. UII .\II.\'L 1'1;Clpl. " ",\e C'L cesarz " 'prawil si-: z wojskiem ziemią i mo-
ROli Ep1or'LUL II uop IoLlb lU 1\:\1.up'Ll. I}.''L- rzem na BoI£:lry: noIzarowie za ujrzawszy.
SO r:1P€ me 0,"RII,'1oR'LIUC, Ile uoroUJ.I CTITU liPO' ie się im oprzeć nic mogą, prosili o chrzest
JUlmV, "pLCTlITII C.I npOCIIW.I, H IIOKOpHTU i poddali się Grekom. I cesarz ochrzcił ię-
CI l'p'L"'LI.I'L. .''tC.1pL ;Et Kpa.CTII K'LH.I a " 'L cia ich i wsz -stkich bOj.łfÓW, i zawarl po-
II 1i0XUp'Ll RI.CI.ł, II UllfI'L C'LTROpU C'L £l'LrJp'Ll. kój z R olga ra mi.
H'L X1oTO tST'- . 11I.u m 'lIII. IhpA Uł np"- Lata 6367. "-aręgowic zza morza przy-
5 O.\IIPE II 'L UlOplll\, 11.\ YIO," t " H\ Cl0- I chodząc, brali dań 00 Czuaów i od Slo-
Wiersz 5 UII .1H.'OR.1. UII,\:,un cero H. _ 20 CR.lTOnJ'LYAJ t\pon:\'LYA H. mylnie.
25 l"hl .1II.\'LU"J I"III :"IU II.
,..
r" ( ' ł
OJ )-
L A T O P 1 S N E S T O " A,
.
859 B1oHłin, H RJ U£pL'\n, n Hl K..c£ ...,. Ja Kpu- wian, od Merów i oJ. \Vesów i KI-ywiczów;
-6i
BUYe 'L; lł Ko p£ UUl,Ui. Hl nO t\H'ł.t , u a Kozarowie brali od Polan i od Siewicrzan
Hl C Kep1:.t'L u n K.łTUY1; 'L, nl.uq no 6't- i od \V ęt)"czów: brali po popiclicy i wy-
K't u K1oK£pml't OT'L ;1,'LIIU. wiórce od dyma.
15. R'L :\'tTO r-SI U., R'L 1\1;10 (ST .., K'L t5. Lata 6368; lata 6369; lata 6370 wy:' 5
jI TO (STO. u rlUW.l Klp.łr'L1 l uope, u ue. gnali 'Yaręgów za morze i nie dali im da-
AJm UU'L "1HU, u noy.łW.I CILIU R'L C0610 ni; i poczęli sami się rz=!dzić i nie b).'o u
IO'O 'tTU, u Ile E't R'L HH 'L np.1Kł. 'LI, n nich sprawiedliwo ci: i powstal r6a przcciw
K'LtU pO 'L H) po",'L, E'LIWA K'L IIII 'L o co- rodowi, Lyly zwady. i poczęli wojować sa-
6nll.l, u KOK Kun nOY.lWA clIun 111 U. P1o- mi z sobą. Powiedzieli sobie: poszukamy ię- to
W eJLlU K'L CE6 : nonlJleu'L COG K1dI.ł 1\, cia, któr)"by wladał nami i rządził wcdlug
uze G'LI K030,,1o]'I. R.1U" , U PAA""'L no PA- porządku i prawa. Szli za morze ku \Varę-
Aot, no np.\£o\,. lI"ow.l .1 uOpE 1\'1. Kl- gom ku Rusi: bowiem tak się zwali ci 'Ya-
p.lr'Lu'L, 1\'1. PO!cu' CUII£ GO C.I 'Ul TU ręgowie Rusią. jako się druazy zowią Szwe-
R.1p.l ", POtCI., I:\lm ce "POHUK 'LKAn CA darni, inni Xorma.nami, Anglanami a inni t5
CB£IC, "P0ł( HU z Otp'l.U.1He, H'Lr3I1HE, ...UU Gotami; takoż i ci się zwali. Rzekli Rusi
f'LTe, TII\O U tH. P w.l POtcu YIOAb, C30- Czudowie, Słowianie, I\ry\\ icze i \Yesowie:
K HU, u KpUIUYH U K..u: CU]U IUW] BC- ziemia nasza wielka jest i obfita. a ładu
IUU n OIm]l.U1, .t H1P.ł"J R'L HEU H1oT'L; JI...1 W niej nicma: pójdźcie \\ ięc rządzić i wla-
nOH-'1oT£ Ii'LH.łił\IIT'L u R0.10"'tT'L u]un. II H - dać nami. I wybrali się trzej bracia z rolly !O
Ep.1W.ł C.I TPHK &PUUL'\ C'L pO;t;'L1 (KORUU t swoimi, wzięli z sobą wszystką Ru i przy-
nOłlW no COGI: Bł..;łit. PU,"CL t u np""om.l 1'1. szli do Slowian najprzóa i obwarowali gród
C30K'III'LU'L OpLK'tK, U C'l.p...EHIU ropo,"'L Ładogę. i siadl Rur)"k najstarszy w Łado-
J.,,"or.. , u C ,I,£ CT.1p'tUGlHU B'L Jl"O 'ł PIO- dze. a drugi Sincus w Dialemjcziorzc, a
PUIi'L, II ,l,pO\,f'LlU C"II£O C'L H.\ 1}1o.100 £p't, trzeci TrU\\or w IzLorsku. Od tych Warę- iS
I TpCTHU R'L 1I l\op"';T1; TpO\,ROp'L. II OT1. gów o\\ ogrorlzanie przezwani zostali Husią,
T'tn Ibp.lf'L npO 'LH] C.ł pU CLCh]D £U ti t i są dziś ludzie Nowogrodzcy rodu waręg-
HOIVOPO"ł.IJU, TU Cd"\TI. !IO,I,UK II0K'LrO'0 ł-.- skiego . a pierwej byli SlowIanami. Po dwoch
Ilu, on po,, KlP.lir.I.C61, opue GO & WA zaś latach umarł Sineus i brat jego Tru-
CI\OI .U. no A'LBOł( 3>£ 1\1010V CIIH£Oyt'L wor, i oLjąl Rur k sam wszystką ziemię, 50
0tUPE H GP1T'L KfO TpO\,ROp'L; u npuy PIO- i przyszcdlszy nad I1mcr. obwarowal ród
PUK'" KnCTa. KI-Ctih O"HlI'L t U npuwl.,\'L 1\1. nad \" olchowcm i nazwal go owogródf
HnuEplO, u C'Lpibl\lI fOPO,,1. U.1"1. Kl'L OB'l.UL. i osiadl w nim jako iąię, i rozdawal do-
li npO R]IU.ł u IIOK'L rupo,,'L, u n.\£ TOt stojnikom s\\oim włości i £rody: 0\\ emU
Wiersz l KLC£ 'L, HI KpUBUY£ 'L tak ma P.; wszystkie inne B"C 'L lipHRIIY'J;. 'L.-
4 K1oB£P"II1> H. dodaje TlIiO. - 14 cUI,e &0 ta 'LB" & Tli Klp.l 11 J Clule GO R ...Tb
TUn Klparu II. ...- 1. 7 'OYCH J "OYCh II. 7 Ł. - 30 II0R'LrOpO 'bilu. .. . Cl01'SHII weIna H,
L A T O r I 8 N E S T O R A.
565
Ii'LH IU, " p.1 " 1.I Ud\ir.LI.I'L CKOHU'L KOl\OCTH Polock, owemu Rostow, drugiemu zag Bia- 86
H ropO"'L1 p;bIiIlYU, OKO..IOV n.''LTLCK'L, OKO- łejczioro. A w tych grodach \Yaręgi są przy- - 66
uov POCTOB...., Ap0\,rouov 1}'t!OO £pO: H no b)'sze, zaś pierwsi osadnicy są w Nowo-
f1oU rOpOA'LU'L COiOTI. IU O"LIIHI'II R.1p II, grodzic Slowianie , w Polocku Krywicze,
5/1 npLKIIl1 IIU£1\I.IIIIII" K'L IIoR1I ropO/l,1I CliO- w Rostowie Meranie , \V l3ialemjeziorze 'V e-
K1011£, H R'L IIOJOTl.CT1o KpIIKIIYH, 6'1. POCTO- sy, w Muromie )Iuromcy. I Wsz)'stkimi tymi
Bt U£pnll£, B'L &tJ100 £p'& KM:I., B'L '"Io\,- zawłaanąl Ruryk. I byli u niego dwaj mę-
pou't UO\'POUJ. II T'tIlU KLC1o..." O&U".1W£ ze. ani plemiennicy jego ani bojarowie, i '"'Y.
PlOpHIi'L. II &t.UT.1 oV nEro JI.'LBl U..ir.l, 11£ prosili się u niego do Carogrodu wraz z ro-
tO "1£1.I£8H I£fO, HH EOJr.tpHlU; u T1 ucopo- acm swym. I poszli Dnieprcm, i idąc po-
cllcn tA 1\'1. q'tC.1plO rop01,OV C'L PO.\'LUb mimo ujrzeli na górze gródek. i p 'tali się
CBOIIUL, n OOU"OCT.1 00 .\'LHtnpov. II n,,;aVE mówiąc: czyj to gródek? Odpowiedziano
..0 u O\, p'&CT1 lU rop1l rp.1A'Lh"'L, n n.Cllp.1- im: Byli trzej Lracia: Kij. Szczek, Chol')'W,
IU.1cn p£I\.nIp£: VHn CI. ropo.\'L? OHU 11>£ p't- ci zbudowali gródek ten i pomarli; a my,
tS WA: &'MU CiI\TL TpHI£ &p.1Tnt.1, K'LIII, ql£h"'L, ród ich, siedzim tu, płacąc dań Kozarom.
XOPHR'L, niEE C'L,J,f;;UWI ropo,,'L c.., Ił H - Owoi OskoM i Dir zostali w grodzie tym.
n.tEOm , H U'LI C1o"UI.I'L, pO.''L H 'L, nn- i zgromadzili mnóstwo 'Yaręgów i poczęli
T.łve Jl,lHL 1i0 p'Lu'L. OCKO;',,'L a;c H ),HP'L wladać Polską, podczas dy RUI1"k w Nowo-
ocncn R'L rp.1.\1o CLUb, U UHOr'Ll K.1par'Ll grodzie pano"al.
!O C'LK'LKO UUCT.1, H IUY CT.1 RU,1.'tTH 001l1.C60.
£U!£Ii., PIOP"I\O," m6 Ii'LHAił\.1lplO B'L IIOB'£
ropo"..
f6. B'L A'tTO (S1'0L\., B'L 11oTO rSTOK., K'L 16. Lata G37łj lata 6372; lata 6373;
1\1:10 ( Tor., R'L AtTO (STO.'. U,J,ł. OCKO.\,1,'L lata G374, Szedl Oskold i Oir na Grcli,
5 H A"p'l. H.1 fP'LK'LI, u npn"c K'L V£T'LlpC I i przyszedl w czternasL " rok panowania ce-
lU A£UTOK: 1\1oTO t.hn.1l1.\.\ 1'1oC.tpl1. 1'1oClplO sarza lichala. Cesarz zaś w "prawil się bJl
iłi£ OI'LWLJI,'I.WIO H.' l\upnll'Ll, H AOWb ''LWIO na Agaranow i gdy doszedl do czarnej rze-
1£1I0 Yp'LH'L11iI p'tK'LI, K'tCTh 8fl.1r 'L IIOCU ki, poslal k' niemu wieść eparch. że Ruś
li... lICUO,", UIO PO\,CL 11.1 111oC.1p" ropo,\'L iuzie 113 Carogróa; i wrócil się cesarz. Ci
so "A£TL, H BOrOTU u Q'tC.1pL. Cli <1\& H'LH..TP" tymczasem wpl)'nąwszy w ciaśninę. ubili
cilAOV B'LWL,\ 'L lU C , Ulloro 0\,&1I0CTKO ;tPLCTII- mnóst" o chrze cian i oblegli Caro gród w
UH'LIA'L C'LTlmplllu.ł, n R'L JI.'LKOIO C'LT'L 1\0- tl\Vjc cie lorabi. Cesarz zaś z trudnością do
P &!'" l'tCIPI, ropo,,'L OCT",onlU . 1,1oc",.. me miasla się dost.al, i z patryarchą Foc)"uscm
rt,1,K:t KT. rp.1A'L K'l.8U,1,£, n. nUplII;\pt'Lt.lL I:'L poszedl do cerkwi gwiętej Bogarodzicy w
SS <POtHIUlb (IIPUA£) K'L «:6\\IIIEII I'PLK'LBII f.UU1011 I Blachcrnie J tam cal noc modlitwę odpra-
Wiersz 10 IIlh n'L II. R. T; u r.- 27 n ,0IUh''LWIO tak mą P; AOlUhA'LWIO m£ H. L.R. T.
566
L A 'I O P I S N E 8 T O R A.
866 GOrOp0,1,lllfll Ku £pH1o, KbClm HOIIII. UO IITR;h I wiali; potem bosk świętej Bogarodzir . y su-
- B2
C:'LTROP"W , T.1ME GOmI.CTRbll;bL"i CILITLla 1>0- knię z pie niami wynicśli i w wod umo-
ropO II" u C'L n10CIILUU H IICCLWł: R'L czyli. Cisza byla i morze gładkie j nagle po-
p1oK;i OUOYHW.ł; THWUHt c£qm, 1.lOplO 0VKpO- wstala burza z wiatrcm i fale wielł-.ie wraz
TIIK'LWIO C.ł, al>HI£ GO\,Pf.\ R'LCn C'L RtTP'LI,II., się podnioslszy. zmieszaly korabie bezbożnej li
" R 'LHnl'L R£JIlf.\I.I'L R'LCTJK'LWI.I.I'L ]COI>'" Rusi, rzucily o brzeg i rozbily je, tak że
EE I>O H'LI 'L FOYCH KOp.1EU C'LU T£, H K'L ma.lo ich z tej kl ski ocalalo i do dom
ECpEroV npHRpb3>E, u H &U u, L\I\O uno OT'L wrocilo.
IIH 'L TJKOR'Lla &'ł 'L1 " I>.trILnT", R'L CROU
C:U R'L Kp;nIlW ca.
f 7. K'L l\1;T0 (STOł:., R'L 1\1oTO r STOS., no-
YA "1oC pl.CTROIL1TU KICIIJHII.
R'L 1\1>10 ( TO ., IpLtp£U! B'LICTL BLCI1
£l.UU I>J'LUPLCK]ll.
K'L l\1oTO (STOH., K'L l\1oTO (STO..,
TO (STn., R'L l\tTO (CTn]., R'L 1\1oTO
K'L ...-
(STnK. ,
n 1\tTO (STnr., B'L J\tTO (STU"., B'L UTO
to
17. L:1ła G37a; lata 6376. Zacząl pano-
wać Bazyli.
Lała 6377. Ochrzcona b).la wszystka Ból-
garya.
Lata 637S; lata 6379; latl 6;:;80; lata t5
6381; lata 6382; lata 6383 j lata G384;
lata 6385; lata G38G; lata 6387. Umarl
Ruryk oddawszy rząd państwa OIegowi, który
byl z rodu jego, oddal mu też w opiekę
syna swego Igora, b)"l bowiem barazo mIody. !o
fSTn£., E'L 31oTO (STns.. B'L l\1oTO (STn .,
OYUPI WIO PlOpHI\OBH np1o"lCTb l\'LUAm£IIHI£
CROI£ OuroRH, OT'L p0.\.1 H:uo\, Cń\IIIIO, B'L 'lR'L
I£UOV C'LIH'L CBOII Hl Pń\II:t lIropi! , Gf.\III£ 1>0
U030,''L BE:łUlH.
f 8. R'L 1\1>TO !Slnu., B'L tlO (CTn.., E"" 18. Lata 6;jR8; lata 6389 j lata 6390.
111>10 (STY., nOH.1.£ O\Lr'L, nOULI'L BO:.! UUO- \Vyprawil się Olrg zebrawszy mnóstwo woj-
r'LI, R]p r'LI, YIO""', C:łOB1oH'LI, IIł:pl&, Rl,Cb, ska z War gów. Czudów, Slo wian , )Ierów, !tS
Kp"R"YH, H np",1,£ h'L CUOJ(,III.CKOY K'L Kp"- 'Vesów i 1\.1')'\\ iczów, i przyszedł do Smo-
BHY", H "PUIł rp],,'L, u nOC"',J,H ł.lmir.1. CK OH ; leń ska na Krywiczów, i wzi=!' gróa i osa-
on T4'a,1;OV nOH"E B'L H" 'L, "B'L II 110I>tY1>. dzil swymi ludźmi. Zt=!d poszedl \V dół
H 0PUWhA'L nOUAU U L CKOU. II npu,,£ K'L i wziął Lubecz i osadzil swymi luaźmi. Przy-
rop:UI'L K'L I\'LII£RI CK'LIU'L, H U\,R1o,J,t O:u.r'L, szedlszy Oleg ku górom kijowskim, ujrzal :>0
UKO OCKOJ,J,'L U ),HP'L K'LIIAił\HT1, no opo- że OskoM i Uir tu panują: u ryl wi c woj-
HU ROli B'L ;10,J,Hf.\ 'L, II 1,po\,r'Ll!I H] .1"0 sko w lodziach, a drugie w tyle zostawił,
ocnRU, II CUI'L npH,J,£ .IOU IIropu "tTl,cu.. am zaś przyszedl niosąc mlodego Igora.
Wiersz 1 Rn cpH I R",, £pHtn H. - 6 B£l O 111.1.... . BCl\III\'LII.I'L H. - 9 11 "1;.rH.n.
TU I U G'LIIU H. R. T. - 26 " npH,1,C.... R'L KpHEHYH' niema H. - R'L KpIIB"-
YU I C'L KpHEHYH wszystkie kod. mylnie. - 29 H nplI,,£ tak. ma P.; w kodcxach
npłł.\oCl1. - 33 AtIhCK ' 1.101\0" H.
LAtOPIS NESTORA.
H npumo\, no 'L mropLcKol£ , nO OpOIIUK'L
Rm CROli, u nocu 1\1. OCKOX},OV II ),HpOKU,
rurou: DKO rOCTIII£ KCII'LI, H},EU'L K'L
fp'LK'L1 OT'L OJLU U OT'L "ropo K'LH mIlY";
5 ".1 npll},1oT.1 KJ. 1I1I.I'L, K'L pO O\, CROKIJO\,.
OCK01.1.'L mE o ft.UP'L npll OCT", o K'LICKJI\1-
Wi RI.CH npOYIIl1 H 'L JO),IIU, U pEYE O.1br'L
OCKO!,\O\, H AllpOBU: B'LI li'tCTI K'LII &J, IIH
POAJ K'LII.łal1, H'L Zł 'L I£CUI. pO O\, K'LII al",
1 O - R'LIIIECOW IIropu , - u CI. KCT" ('LIU'L
PlOpIlKOE'L. II 0VEllwa OCKO:'ł '" u ł'"P'" II E-
COW 111 rop , u norpEEOw 11 lU rop't ,
H:itE U 11'L1U't 'LK£TL ilirOpI.CKOK: , 1\'L"'t
11'L1H1o 0"1.1.11111'1. AROP'L: Hl T'LIH UOn.l1't
15 nOCT"RIIUI Eomlllllll.... CBUJrO IIIIKOl\;n; Zł
""POBI ł.lor'LIU " U.łTOIn. Of)HHOIH.. II
C £ Our'L K'LII ;U K'L I\'LII£RI , H pEY£
O.1l.r'L: eE Ii£"" UUH rpJA'LU'L PO,'CLCI\'LIU'.I..
1\1oW.ł O\, lIero C OR1;11II u Ibp 1I u npOYH,
O npO 'LR]W u POVCllln.. Ch alE O.1U'L lun
ropO"'L1 CTIBIITU , H O\,CT.1KH AlHO CJO-
B1:H'LU'L, "pOBUnU'L u 1"lepu; H o\,CT.1lm Ib-
plr'LlJ'L "III. "lllTU OT'L IIOIU ropo,,! rpHRt.H'L
TP" C'LTI, lU l\1;T0, Ullpl JI,'tUl, Kale AO
:I C'LUpLTII I.\pOCJJBU AJt.\ ... R1PU'LU'L.
19. R'L l\'tTO (STYl., IIOY.I O Lr'L KOKlUTU
i\epER1UH'LI, H npULlnWUB'L II nOYI H.1 HII 'L
Mil.. lll,un. no Yp'LH't 1\0YII't.
K'L l\1;T0 ($TYB., 11"£ Onr'L Hl C'tB£pl1-
30 II 'LI , U n01>1o,,1I C1oR£pllll'Ll, u E'L Oil\U H:t
lłHJ'L AJH" aLn.K..., H H6 AJCTL 111.1'1. 1\0 Jp'LU'L
MH" nUTUTU, pLK'L: " 'L HU'L npOTIIKI.H'L,
Ił B1U'L He nuo\,.
567
I podstąpiwszy pod węgierskie pochowal 8g
-8ł
wojsko swoje i poslal ku OskoIdowi i Di-
rowi mówiąc: Goście jesteśmy, idziemy do
Grecyi od OIega i xiązęcia Igora. syna Ru-
ryk owego ; przyjdźcie więc ku nam, ku ro-
dowi swemu. Oskold więc i Dir przyszli,
w tern wyskakuje z lodzi wszystko wojsko,
a OIeg rzekł do Oskolda i Dira: . wy nie
J . esteście xiaietami J ani z rodu xiazeceJJ'o . ,
4 . ..
jam jest z rodu xiąięccgo.. wyniesiono
Igora . a oto RUf)-ka syn!. I zabito Oskolda
i Dira. Zaniesiono ich na górę, i pogrze-
bano na g órze te J ', która dziś zowia we-
.. .. ..
gierskie, gdzie teraz jest Olmin dwór. Na
tej mogile zbudowano cerkiew świętego .Mi-
kola j O a; a Dirowa mOJJ'ila za świeta Irena.
£) .. . '"
I siadl Oleg na xięstwo w Kijowie, i rzekI:
to będzie mać ruskim grodom. Byli u niego
Slowianie i 'Yare2"owie i inni i nazwali sie
.u ..
Rusią. Ten zas OIeg począl stawiać grody,
i naloi).' dań na Slowiany, Kr}'wicze i le-
ry, i postanowil dawać dań Waręgom z Xo-
wogroau grzywien :500 co rok dla pokoju,
dawano ją 'Varęgom do śmierci Jaroslawa.
ł 9. Lata 639ł począl Oleg wojował!
Drewlan6w, i podbiwszy ich braI od nich
dań po czarnej kunie.
Lata 6392 szedl na Siewierzanów; zwy-
cięż)'l ich i nalożyl na nich dań lekką. I nie
kazal im dawać dani Kozarom , mówiąc: ja
im przeciwny, a wam bynajmniej.
Wiersz 1 npllnl\o . npllCT",nu H. - 12 U norpc:cowJ " N1 ropI. niema H.
13 K'LA't .1'LI11t: niema II. - 14 OJUIIIH'.I.. OJUIIII'L P. - 30 C'tBEpt\II'Lh C,U"-
r'LI i C1>BEr'LI II. mylnie. - 32 1I:'ł.1THTU. A_'UTH H.
5t38
LATOPIS NESTORA.
Lata 6303 po lal OIeg do Radymiczów,
mówiąc: komu dajecie dalI? Oni rzekli: Ko-
zarom, I rzeM im OIeg: nie dajcie Koza-
rom, jeno mnie dajcie; i dali OIegowi po
szelągu, jako i Kozarom - dawali. l zawla- 3
dnąl Oleg Polanami i Drewlanami, Siewie-
rzanami i Rad)"miczami. a z Onliczami i Ty-
wel'cami wojnę mial.
Lata 6394; lat.a 6305. B .' cesarzem Leon
syn Bazylego, który przezwal sił: Lwem, fO
i brat jego Alexander, i panowali lat 26.
K" 2\1>TO (STYr., nocn OJLn. 1\" .P.1.J,N.
WlY"U,£, pa.u: KOUO\, "JHL ,J,JłtTC? Oli.. a=e
ptlB.ł.: Ko "p'J.u'.L. II pEYE HU'L O'LI"L: HE
Jl,l"Te I\O:(Jp'LU'Ii., H'f. U'L11o A"HT£. II B'LĄl.
III OILrOlUI no IJlb]lUO\" t\I\0ił\£ N 1\0 Jp'Ll.I'L
JI,;tU,Uo II Et OEn"UI OJU'L "OUU"'I, H
-ł',£peUWI'LI, u CU£PUH'LI, " .PJ"UUUY", "
c... niZluy" H THRepLI,U Huam£ pUL.
K'L "1oTO (STY"., B'L 'I1oTO (STY6.. itCOII'L
IltUPLCTRORl, C'LIH'L K"CH]HH:K'L, Uir.e }LR'L
IIpO 'LB.1 U, " E U"L Kro ;X UnH'L,1,p'L , 6
qtC1,ł.CTBOI.1CTJ II'ET'L A'L 6C.łnl u WECU.
H'L K1oTO '(STYS. , K'L .'1oTO (STY ., 8'1. 11>TO Lata 6396; lata 6397; lata 6398; lata
(STYU., B'L l\1oTO (STYo&., B'L l\1;TO (s\,., B'L 6:599; lata 6400; lata 6401; lata 6402; lata
lI'ETO (S\,.1., ET. lI'ETO fS\,R., 1'Ii. J'ETO (s\,r., 6-103; lata 640.t; L1ta 640:>; lata 6406. ł5
n &tTO tS ., n KtTO (sVe., I'L 3tTO (s,"s., Szli Węgrowie mimo Kijów górą, która zo-
HA08II. d\r'H UHUO 1\1.11£1'L ropOla , I6M£ U wie się d iś węgierskie; przyszedlszy nad
'LBeTL R1dHt mropLclol£, npUWLA'LW£ KT. Dniepr rozbili namioty; chadzali bowiem,
ft,"LltnpOV, "cnw.I R'tił\1I.IH, E'I;lOlo EO o- jako dziś Polowcy. Przyszedlszy od wscho-
A.ł.ape l1KO " "OJORLII"' "p"WL,,'L OT'L I'LCTO. du, przeprawili się przez góry wIelkie, któ- o
u " 0VnP'LUIIW.ł. CA Yep rop'Ll B£.\H. re przczwano węgLCrskiemi, i poczęli wojo-
II'LIII. IIZE DpO u.1W.ł. c.I rop"'l &rOpLClfLIII, wać z ż jącymi tu WIochami i Slowianami.
H nOYIW.ł. ROKUTU UJ 3iHK&IJI'1I TOt Ho!'L. iedzicli tu bowiem pierwcj Slowianie a
ni 8 CAOK101fL1. CtAln& 1>0 TO\, np1oil\e C.'o. "'los i podbili ziemię slowiailiką; potem zaś
81>U8, 8 ROJ'L Be nCp£lIW.ł. eu.1IH. C.'OB'tIIL. \Yęgrzy 'Vlocbów wygnawszy i zagarnąwszy 25
c...... no (; UL ze d\rpu npOrH1W.ł. Ron.. l ziemię, siedzieli ze Slowiamn.ni podbiwszy
ni, H IUlt;\UWI. W1U. T&, n C't"om C'L ich sobie: odtąd nazwano ją ziemią wę ier-
CIIOBtR'LI, nOl.opHB'LW£ II no),'L t.ł.; OT'L 101'£ ską. I pocz li ,y ęgrowie wojować Greków,
npo CI. £UlIl1 arop"clil. II UJY.ł.W.ł. BO. i spustoszyli ziemię tracką i macedońską
IeKlTU mrpH l} rp K'J.I, " nOnUII"W eU łii. ai do Tesaloniki. Poczęli wojować l\lorawę 50
.p1Y1aClia u UJKe),ON"U.i. A03\e " AO C£ o\,. i Czechy. Byli bowiem jeanym narodem s'o-
111. Ihnw.l BOKBU" 1.1 1J0P;\R,t; H UJ Y£. wiańskim: Słowianie którzy sieJzieli nad Du-
T.I. &'1 &0 łt"HH'L L1 'LIK'L UOH1oIlLCK'L, C OKt. najem i których \V grzy podbili, i :\Iorawia-
lU, lłil\G ct,' ł1 . 110 J\OVU.1K:B", Hn3ifJ npn. nie, Czesi i Lęchowie i Polanie zwani dzi
'Viersz 6 nO:1wm, U ft,CP£KII1U'£I. H CtR£pUUt.I J j{':PrB1IL\U'LI, "O ł1UII H. Ch., "o.
JU111" n lJ.ep£Uł1H'LI " C1>RCpI1U1J R. T. - 23 BO:ł"' 'LI .. C OR'I;HC. niema H. -
25 CIOlt...CIC&U.. 1011111LCIC4\1& II. mylnie. - 33 Et EOl 6... II. Ł. n. T,
88ł
-98
L A T O P J S r\ F. S T O fi A.
nrnA ihrpn, u UOPXR], Yccn, U h ORE u no-
II£. IIir.E 11'1.1111> OKO"'ll:\ rO\,CL. CUlI1, CO
UP"EOK: np'U03>cH'lt,1 1\'L11lln.1 UOP]R1o, 113>£
npO 'LK] tA rplłJOTl\ ClłOB'tRLCKIU, tIam rp:l-
5 uon ItCTL R'L PO\,CH II E'L & 'Lr]p1on A0\"-
II 'IICK'LI 'L.
20. f.;'OK1>H'LU'L mIlRii.IJI""''L I\p.....£II'LU'L
II K'LH M"'L nn, .POCTUCJ1R'L n CR.łTOIIUK'L n
1\'L""1'L noCJ.\W.ł I\'L q'tClplO UII JnJO'", ru-
10 rOJIn.lp£: £1A111 IUlU1 I\PL",CU], " U'tCTL O\,
lue'L O YHTCU' , IliG£ E'LI 11'1.1 IUI\.1 J1'L H
nOU\,YIIJ'L H.1C'L u "pOn'LKOB.11ł'L CE.łT'LlQ
Ii1.HOr1.l; H£ p.1:(oYUtItU'L An rp'LY"cI\O\" Ił-
'LIKO\, , 1111 31TIIULCKOV, OHn 1>0 II'LI OU1KO
15 0VY.ł1'h, ] 01111 1>0 111.1 n OIUKO, T101n. am Ht:
pl O\,I.I1;ltl.l1. K'Lllllit.MIUO OI>Pl:(l, "'I C1I1'L1
lin: AJ IIOCJ1oT£ 111.1 O\'YIITUll, ""'£ 11'1.1
1I0ir.ETL C'Ll\l .1Tn h"LIIII.IOIIlU C10K£C1 " P.1-
o\,l.I'L II 'L. Cc U'LIWJR'L l,tUPL UH 101l'L,
20 II C'L 'J.8] cl»1I10CO+1.1 GLClł, U C'J.K:ql HU'L P1>-
YII ELCQ c]OK'tIlLCh"'LI 'L K'LII.ł ". II p'tW.I 4t"-
1\OCOI)II: ItCn. U;niGh K'L (;EJO\,IIII, "U£lILU..
I.R'L, C.i.TL 01 nero C'LIHOK£ P] O\,UIIEII Ił-
''''IiO\, CJOR'tH"CKOV, nlTpJ AU C'J.IHJ O,"
!5 Itro 1I.'OCO.1. CE C1'LIWIK'L l'U.1P" nocu
no 1111 R'L CUO"HL 1\'1. ]"K0811, rnrOJłł :
nOUl1 1\1. 11.1111. R'L CI\Op1o C'LIIU CRO", 1...lc-
4I-0,1,UU II I\OCTIlHTIIIU. CE U'LIIIUK'L ił.. R'L ,
E'L CtiOp't GOt:U ł1, n np".1,OCTl K1. 111oUpt-
:>0 RH, II p£Y£ IIIU: tE npucuJ-' C.ł Kt. U'LD't
CJOB'tHLCti.1I\ ł:U.,u. IIPOU'I'" 0\,YIlTE1U CO-
&t. nme r.'M 1.1 O r.11. 111.1'1. IIpOn'LI\OKJTU CU-
nll1 h"1,Dllr1.1 j cero &0 a.CUlihTI.. 0"1.10]£11.1
"'LICT] II1oC.'pUU., II 110£]]10.1 ł1 R'L CJOK101IL-
Wi(,l"sz 11 H1J 11]1\] .n...
., I p.,:(o\,l.I] II.
MQnluntnta Pol, llilt. TOIII. I.
t)G9
Rusią. Dla nich to bowiem przełozono naj- 898
pierw w 1\I0rawie xięgi, które to pismo na-
zwane zostalo słowiańskiem, a które jest
w Rusi i u Bolgarów dunajskich.
20. Gdy Slowianie b}'li ochrzceni a xiązęta- 865
mi ich Rościslaw i Świętopełk i Kocel, poslali
do cesarza łtIichala, mówiac: ziemia nasza
..
ochrzcona, a nie mamy naucz}'ciela, któryby
nam kazal i uczyl nas, i wyloiyl nam xięgi
święte. ie rozumiemy ani greckiego ani
lacińskiego jęz .ka; ci nas uczą tak, a owi
inaczej. dlatego nie pojmujemy mądrości
xiąg i sily ich. Owoż przyszlijcie nam na-
uczycieli, ltórzyby nam umieli wylożyć slo-
wa xiąg i ich znaczenie. Słysząc to cesarz
lichal, wezwal wszystkich filozofów i po-
wiedzial im wSl:}'stlo. co mu xiąięta slo-
wiańscy oznajmili. I rzekli filozofowie: Jest
w TesaJonice mąz imieniem Lew; są u niego
synowie jęz)'ka slowiaiiskiego dobrze świa-
domi, dwaj s nowie jego biegli \\ naukach.
filozofowie. Słysząc to cesarz, poslal po nich
do Tesaloniki do Lwa. mówiąc: prz)"szlej
mi rychlo s 'ny swoje :\Irtoac£o i Konstan-
t)'na. Słysząc to Lew rychlo poslal mu ich;
i przyszli do cesarza. i rzekł im: 010 przy-
siali do mnie Słowianic prosząc o n:mczy-
cida, Uór)'by im wyloiy' xi{'gi swięte; t -
kie jest ich i1danie. :łklonil ich ku temu
cesarz, i posłal ich w ziemię slowiallską
ku nu cislawowi i Świ topelkowi i Kocelo-
wio A gdy przys li uCIęli ukladać E'osI..i
H noo\,YII\'1. W\C'I.. II.1C'L 0tvn.t1. II 1\.1 .u', II. - 1 G or.r IJ -
".)
i
570
lATOPIS NESTORA.
863 CKonlN. £U11& h'"'L POCTHCIlBOV, U CUTOn:ł'L- azbuki slowiańskirj, przełoż "li apostol
KO,". U l\'LIJL108H. CHUl mc npnwL),'LW£LU i ewanielie. Radowali się Slowianie słysząc
II.W CT.1 C'LCT1UIIRJTII OHCU£Hl " 'LEO\"I\OBL- wielmożności boskie swoim językiem. Potem
Hll1 CIOB'tHLCI\'LI, II IIp't:ł03\IICT1 l\nOCTO:ł'L przełożyli psałterz i ośmio lośnik i mne
H C\'.1IIrUIIł£. Pl"H E'Llm CJOB'tHH, 111\0 xi gi. iektórzy zaś poczl?li ganić xięgi slo-
C1'Llm]W 8UUYUU E03\UU CRonUL U 'LIK'LI.ILo wiańskie. mówiąc: nie £odzi się mieć pi-
no CLUL me np'tIO;£HCT1 .,nT'Llp" II OI\TOII 'L sma swego Zadnemu narodowi prócz Hc-
H npOY1 l\'Lllllr'Ll. .""11 II H 3>£ H1UW.ł O\,- brejów i Greków i Łacinników. wedlug słów
ż)w. :łIlTU CJOE1011i CI\'LIL' ti'LIIllr'LI, rnroJIa.lpc: t\- Pilatowych, które na krzyżu paliskim n:Jpi-
McL
6. 1\0 liC ,"OCTOIIT.. HHKOTOpOI.lO,"3>E H 'LIKO" sal. Slysząc to papicż rzymski zgani' tych, tO
IIU10TH EO\:K'LBL CKOUt'L, p.1 £'t ł£Kp'tH, H którzy szemrali na >..ięgi slowiańskie, mówiąc.:
r p'LK'L, II .bTHlI'L, no "H.'JTOBOł{ n1lC111111O. . niech się spelnią slowa pisma świ tego :
I£3>C Hl I\pLCT"t rOCIIO,1,LlIH H;umu. Cc mc sławcie Boga "szyscy jęz 'ko"ie; a w dru-
CI'LIW1K'L n:mC:EL f)UI.II.Ch'"'LlU nO OVJH T1on, giem miejscu: wszyscy poczęli glosić j z '-
H3\£ p'LnLlptłi'.TL H.1 ti'LOUn.1 UOB'tIILCK'Lla, karni rozliczn)"mi wicImożności boskie, ja- t5
Żyw. p£K1: ),1 ta UCnJ'LHHTb l\'LIIII3>LIIOI£ CIORO, ko im duch święly wymawiać dawal. A jeśli
14;.10 111\0 8'LC KUUL SOrI KI.CU M 'LllłH; Apo rol£ kto zgani s'owialiskie pismo, nicch będzie
3>C: KLCII K'L rJ1rO.U...TL 1i 'Llh'Ll pl:(JIIYLH'LI- od kościoła wylączon . pokąd się nic po-
UH 8C1UYUI1 E03;HU, I1KOjEC ,J,lCTL HU'L cu- prawi. Tacy bowicm są to wilcy 3 nie owce,
T'LIU ),ovn OTB1oIpUUH; AI "lpc K'LTO O,,- Z owoców ich poznacic je, i strzeżcie się o
1UTh nOR1olII CK;';I.. rp.1UOT1&, },l E"""nl. OT.L- ich. 'Yy za!i dzieci boże słuchajcic naUCZ3-
3iioY€H'L OT'L Itp: 1\'L8£, "OIIL),£3>E ta IIcnpl- nia i nic odst pujcie od przykazałi cerkie-
KUTh; Tli EO C.TL 8.1'1.11", ilE OBI.II , 3>e wnych, jak "arn jc wylo7. 1 Metody, nauczy-
AOCTOUTh OT'L nJO"J nO II1TII, n PlHHT" CA ciel wasz..
un; K'LI 3>£ U'-1 &mr.Ul1 nocJo, WIHT£ O\,.
Y€Nllf.\, H HE OTp'LlIlIlT£ IUK1 IIHD IJPLK'LBL-
luro, DhOitC 8'1.1 IUI\.1 n'L 1..1f:.&0 1I1I, O\"YII-
rc.'" 81W".
5
5
1\0CTłl11TIIII'L 3>G B'L Kp1TIIB'L U 8'LCnUI.,
H H,J,e UVYHT'L EJ'LrJpI.CKJrO 1I 'Llh], II Ue-
.O HII ocn B'L UOpJB'to no CLU" 3>C I\'LIJLI'L
K'LIU " IIOCT.'811 1..Ic.e.o"ul1 enHCI\Onl 8'1. n.l-
(nO)11I1II 11.1 nOJ't CHuno 11'LAPOHIIh.1 IIO-
CTOU, l£,1,uuoro OT'L CC"I.'I.},£UTL, O\,YCIIIII\.1
Konstanlyn za wrócil się nazad i poszedl
nauczać naród bo'£arski, a Ictody został 30
w Jlorawic. Potym xiązę Kocel ustanowił
Ictodcgo biskupem w Panonii na stolicy ś.
Androuika apostola jedne o z 70, ucznia ś.
apostola PawIa. :\lctody zaś posadził dwoch
Wif'TSZ 21 Al £.bACU o . .. HCnpJ8I1TL. M r.a.ĄR.TL OT'J,l\R....£Nłł OT'L III.PK'LIU , AOHL-
.\.:a;c I!Cnr'JKUI> u II.; A.\ EJI\f,eU OTlW,,;r.f,II'L OT'L IWI.I\'LHC, AOHh,,£il,e UCllp .mTh CI P.
...
LATOPI8 NE!;TORA.
CEATno nOCTm,\ n.1EL.U. 1..łf:.e.O"HII it£ no-
C],'II K1 IlOn] "p'L7,OIllICMp 7,1o 0. H np1:-
2\OitH KLCtA K'LIIUr1.1 Hcnn.IIL OT'L rp'LYLC,,"1
R I.lłi] R'L CJOB'tIlLCłi'L W£CTH 1A1oU"",
5 II]YMł'L OT'L I.UPU J.11oUIP AO ARO,. ",eca-
TO,. II W£CTIU& ft.LlIL OliTMEP] U 10 UlI-' ; 01\0111.-
YIE'L 30£ AOCTOUIIń\ R.u", H C:I.1Ei., "oro\,
E"L ":\CTL , ),]libql£UO,' TlKii. E:urO,1,nb £IIH-
cliono\" 1..1£&0,'1110, II.1CT03Lłllllm, "'L,'pOUU-
iO IWE\". 11;..... iI\£ UOE1;III.CIWV U:('LIKOY O YH-
T£]h Kcn 1I'L,\POlIllK'L .1nOCTO.l...: K'L UOP]-
Et &0 O"IIJ'L. II i1nOCTOJ'L n.\RU'L O\,YIU'L
TOV: TO\" &0 KCTb łbtopH, I\'L Kro 30£ AO O-
\".11. l\nOCTO.1'L n.lliU'L; TO\" &0 &...w ClO-
i 5 UIIII np'tmc np.. II.1Buc. T1;I.IL ;r.c CJOB'tUb-
CliO' li7,'LlliOV O\,YilTCJI. Itcn n.1BI.:I'L. OT'L
II£r03.E K:('Lll\l u U'J.I KC 1.1 'LI , PO,"Ch: T1ot.lL mc
" lU 1.1 'L PO\"CH O\'Y"I£1b KCTL IIIE..3'L IIno-
CTO.l'L, nOlI£;r.£ 0'iYIU'L KCTL K:('LIK'L UO-
20 E101lł.CK'L, II 1I0CT.1RII.\'J. KCT" CIIIICIiOn\ u 11\-
IJ1:CTLlIIIK] no C£&'t 11'L"PO"HłU UOR'tIII.CKOV
1.A7,'LIKO\,,: :\ C.10B'tIILCli'L 1.ł7,'LIIi'L II P0'iC"CK'L1II
0r,"II'L, OT'L Rlp r'L CO np07,R.1UJ u PO\"CII-
Iii., IIpLR'tH: &'tW.ł C30B101l£; JljlC " 1I0Ju-
II b n
.a 11£ 7,'LE.1 ib U 11'1. CJOE"tUbCKlll p'tYL &10: 0-
,
m.UI m£ IIp07,'LB.\I:I-ii U, 7,.1IIC;r.C E'L nOJ"
C1:,\IU.n; łł7,'Llłi'L C.l0C'tIl..Cti1.I11 &10 111.11. K"IIII'L.
21. R'L II'tTO t S\,,7,., I 'L 1oTO t-S\,II., B'L J1;-
TO r S \'&., R'L 1\1oTO (S"I. 1COłl'L It'tUpL II.1Y
30 d'\rp'Ll 11.1 K1'Lr.lp'Ll, il rp£ mc IUWL '1.1Ue
I:"CIH. 7,f.....\'ih C.1T.rJPLCI\.i.1& IlJ"tHOCl ..: Cc-
I.ICOII'L 30£ 0'iR'tr'.1R'L 11.1 ihrp'Ll B'L7,BplTU CA,
il,rplI npOTIIBOY nOII,\OIII.1, H nOIi't,\IIW eJ 1.-
r.tp'J.l, 11KO 0,\11.1 C£I.ICOII"L H'L .\CP'LCTLp'L
:>5 O\"G1oa>.1.
57.
xięzy, skoropi ców wieJkich , i plozclożyli 902
wszystkie xięgi w zupelności z £reckiego
J . ez,--ka na slowiański w szcściu miesiacach
.. J .. ,
począwszy od miesiąca marca do :W mie-
siąca października. [kończywszy zaś, do-
z)'l najcżną cze ć i sławę Bogu, który tak
poblogoslawil biskupowi Metodemu. Andro-
nikowemu następcy. Dlatego teŻ Andł'Onik
apostol jest nauczycielcm narodu slowiań-
skiego: bo do Jloraw chodzil. Takoz i apo-
stoi Pawel tu nauczal: tu bowiem jest Iliryk
do którego apostol Pawel dochodzil j tu b .li
przedtem Slowianie za czasów PawIa. Dla
tego t z Pawel jcst nauczycielem narodu
slowiańskiego, od którego to narodu jeste-
my i my, Ruś: więc i nasz .m, Rusi nau-
czycielem, jest Pawel aposto', poniewaz on
naród slowiański naucza', i zostawi' bisku-
pem i następcą po sobie Andronika 810-
wiańsliemu narodowi. Slowialiski zaś na-
ród a ruski jeden jest. od Waręgów bo-
wiem przezwali się Rusią, a pierwej zwali
sie Slowianami ; a chociaż i Polanal1Ji zwaJi
..
się, toć mówiJi po slowiallsku; zwaJi się
za Polanami, ponieważ w pojach siedzieli,
jęz -k slowiański b .' im spólny.
2 ł. Lata G-łOi, Jata () 108, Jata 6-łOU
,
lata 6.{ ł O, Leon cesarz nająl 'Vęgrów prze-
ciw Bol£arom; ,y £I'y zaś naj:lza zrobiwszy.
wsz 'slką ziemię bolgar ką spustoszyli; gdy
sie o tern dowiedzial Simeon , zwró'cil sie
. .
lu 'V('O'rom' 'Y('rrrowic S p otkawsz\." sie z nim,
..t) J ..£' J ..
Bolgarów zwyciężyli 1:lk. że Simeon zaJedwie
zdolał si schronić (ło Sylistr)i
Wiersz 12 . 0/\11.1'L1 ,W Oł1,1I1'L II. - 15 np'tmc "P" l11Kb fil tą.1\ ID'\ P., w innych
"P'LB1oH:. - 34: ),ep'LCTLp'L I tl,t:crp'L P.
"
;ji2
\TOPI8 :'\ESTOR.\.
903 Kt. UTO ,Sp.. lIrOpCKIl H'L pJCTt.1U1O II
-7
O;SJUlC "O OJ , II CJO"lUlUl£ KrO. II upH-
S£),OUl KIJO\, 3\£11.. OTt. nJł.CIiO«J, JlU£HLł.lh
Onu\.
Lata G ł 11 gcły Ibol' dorósl, chodzil za
Olegiem i slm'hal o; przp\icdziollo mu
tonę ze Pskowa imicpicm Olg .
.
Lata (; t 12; lala 6413; lala G414; lata ts
6415 wyprawil si nlc na Greki, Igora
zostawiwszy w l(ijowie; \\ziąl z sobą mnó-
two \Var gów i lowian i Czudów i Kry-
wiczów i "erę i Pohmów i Siewicrzanów
i Drewlanow i Badymiczów i Chorwatów 10
i DuJeb6w i T) wcrc6w, o którycheśmy mó-
wili: ci wszysey wali si wiclk Skityą.
Z tymi wsZ\"stkimi szeal OIe g konno i w
Ol Ol
H K'L I\Opl&;11o 'L, .. &1; YIIC 'Lł.IL Ii Pl&.1I1H korabiach. i hy'o wszystkich korabi 2000.
),K1 T'LIC IJIl, H IIpn.'E 1i'L q1oC,',U{) ropo- I przyszedl pod CCłrogród. a Grecy zamknęli 15
ł'.0 '. II Cp'LIJH ]U1.I\OIR.ł CA;"", lł ropo,,'L cia ninę i I;'ród zaparli. I w siadl Oleg na
lT£OpHDI . II B'Ln1o £ Ou.rt. Al 1i£(}En.," brzeg i kazal wojsku w 'ci:mnąć na brzeg
IIOKn BOKU" H KO]OYHTH ImpJIi.U Ul lit- korabie. i w okolo grodu pnstosząc, mn6-
per,., H IIOKOl£ln OKO.10 ropo", I H IJHOrO stwo Greków ubilo, mnóstwo paJaców zbu-
O &IIIICTKO £'LTBOpll rp'LIi'L"''L, U "oun,1 rzono, a ko cioly popalono; pojmanych 2:ilŚ 20
UllOf'Ll p.1 "HUI.I, H Ilpl.li'LKII "Oa;LfOIU.I, i1 jeńców jednych pościnano, drugich brano na
un iE£ HUl "O]OUUIIIIK'LI, OB1o 'L "OC1;U- męki, innych rozstrz('liwano, innych w mo-
J1&, ,J,po\,r'Lllł c Un.Y1G, UII'LI 3>£ pJCTp1:- rzu topiono, i wiele innych szkóa nuś rłrekom
.11:\\'., 1 ),f)O n.U! R'L 1.I0p£ 11.1.'$TU.. , H IIIU w 'rządzi'a, jak to zw 'klc bp\"Cł na wojnic.
I.mou 'L." TKOpt1 " PO\,Ch rp'LI\'LII'L. K.1II- I kazal Oleg wojsku swemu robić kola i na 25
KO ir.£ PULlIHII TROpU". II "ORU1; O.ur'L IW- kola wsadzać korabie. A gdy by' dogodny
KU'L CKOULI'L hOJ£C H7,,'1;]]lU "B'LCT1KHTH wiatr, rozpi to żabie i z pola podst piono
KOplE.1t1 111 KOJCCJ: II r.'l.JK mlO nOl\ocł.noV pod gród. rjrzaws7. ' to Grccy polr k1i się
S1oTpO\, K'LCOAllI" "PA C'J. "0111, U II,J,U "b K"L i wysIali do Olega mówiąc: nic niszcz gro-
ropo),o\". 811),1;K1.IIIC ir.£ rrJ'LII" 0\,1)01:\111" u, du, damy ci dalI jaką zechce::;z. I wstrzy- :;0
H p1,KOOl.l R'J.IC.1.1R'J.IIIC 1i1. O.1hrORH: liC 110- ma' OIeg wojsko, i wynieśli mu żywność
rO\,Ii.1I1H ropo,\'L, II 1.1 tu... U 110 ),11Ih, IlKOif.£ i wino, i nic przyjąl je, bu zaprawne byly
0'łl£IIIII. II CTJR" OJI.n £0.1. II B'L1II£COUloI trucizną. I ul,:kli się Grecy i rzekli: to nie
KuoT &p.1l11..n1 H IIIIO, " H6 IIP"ł& If;fO, li' Oleg. jeno świ ty D 'mitr posJan na nas od
K'L i11>TO r S\,RI., K J1:TO f S\,rt., K'L .11oTO
5\,.\1., K'L nTO rS\'£I., ""4: O.1br'L 11.1 rp'LIi'LI,
"ropn OCT1BIIB'L 1i'L1lt:R1o. 11011 iliC I.IHOir.L-
CUO Ibp.&r'L, H f..10,U1-, " YIO.\Ił t " lip q-
GHYH, U Ucp"", II 00.11:\11'1.1, H C1;K£p t U
A£pn.\I:\II'LI, H P.1),III.IIIYII, " Xp Kn'LI, H
),O"l\'łE'I.J, H THK£PLIJII, KilO£ c:...Th T""hORH-
.'1.1: Cli KLCII 7,"K.I T" . S£]"K ł;\ C,, \".....
" C1. CHI.III KI.C'tJ.l1I "OH,1,£ OJLr ltJ 111o\''L
'Yicrl!z 11 K;r.C Cń\Tt. T.nKORIIH1J I n;r.c c...n n'LKOGII1I1.I II. J . U. T.; If.;ł;C edith
J3 KOK1U1oIU ma odcx \V () krcscńl:lki j ..llatyrbki.
L\TOPIS ES'ł'ORA.
t;' 7 -
&) ,)
1\0 0VCTpOltIIO (1, OTp.1KOIii.. II O\"IiOl.\III. ta
"(f LilII , " p"LKOUI.ł: I11;Cn. ee O:u,r'L, 111. CKiI-
nlU , hUUTpUH, nOelitH'L lU .1.1 OT'L 1\0r.1_
II JnOR't \" O .1I.r'L A 'UL AmIJIlU 11.£1 1'1.1-
:; elql1 KOp.'EJHII 110 ""1; lU \eUT£ rpllRMI't
111 Y.'OK'tU, H R'L I\Op.'r.111 110 Y£T'Llp£,I.£UTL
u",a; . II IIlIIa CA rp'LI'H 110 ee, H IlonlU.
rp'LI'" I.Il1p;l lipO CH TU, Ą.1 E'LI 11£ 801££n'L
rp'LYI.CK'LliA £IU'.. OJU'L a.£ IJno OUT..-
10 IIIIR'L OT'L ropO).l lun I.IIIP" TROpllTl1 C'J,
II'tClp£l.U rp'LVI.CK1.IUl , C'L COII'LUh II C'L
1Ut.1ll p'LUL, noen h'L HIIUl R'L ropo 'L
KIpU qhp oc).1, R£p....IĄJ,.1, POPUl " CTC-
Uli''', r.urou: HU1;T£ Uli ca 110 AlliL. II
15 P'LIWIU. rp1'1''': Y£ro OVf.T£ t H A-'U'LI Tli.
II lnOR't,'l IUJ'L O.,. r'L ,1,lnTH KOI£I.I'L lU "Hl
nlclqu 1\0pll> UH no ARt Hl "CCATt rpllRL-
111: lU KlIOVI., II DO I'LU. ,l,lI1TH 0,"1'31,'1.1
U pO\,CI.CKIIIA roro,''''', IIpI.ROK: 11.1 1i'LlltK'L.
O nit£ H4 Y pl. II 1:rOR'L , II 11.\ nCpC!łCJ1Kll., II
lU 1I0 0Tt.Cl\'L, H ,U POnOR'L, II 11.1 l\to"I.VI.
H Hl np0Y311 ropo).1.I; IlU T1:U'L 100 ropo,\'LU'L
e1:.\I.\ .i. 1i1,II.I . no,,'L O\Lr'LIJL eN.qu _
,\.1 npll O,1,łn PO\,Cb. e"L1ULUOI£ H:1J Ii\T",
5 l('lmo OT Ul. , II H;r.r. IIPIl,\a. Th roCTI!IC, ).1
KU'I&TL U1oe.Vllllit; H.' UlHTI. U1;UI,I.. .'1;""',
II RIIIIO, II UUO, H P1.IC1,1. U OEOI(II\; H,,"'
TROpUL liliI. IJORL, 1£.\111\0 WTUL; II 11011-
dWII m£ Po\,el. "OUORH. .," 1£IJJLbTI. O," 1'1:-
30 UpL\ IUlllero II.' lIiliU Gp.'lliLUO. II L\I\Op.l,
II 0V3ł.i, II liPA, II IUIIIW 11.1 \01\1;.
II 111U. U .. p1.I'II, II p1.IHUlU ,,'tUP'" II
EO.1I"p,.CTlm RLct: 'UIIC "Pll......n ()O\'Cb EQ1.
KO UJ\Lł, A.' 11£ K'L IIU11..TI. Uf.C.łVUU1.I; A:t
noga. I rozkaza' Oleg dawać dalI na 2000 907
orabiów, po 12 grzywien na czleka, a w
korabiu każdym bylo czleka 40. I j li się
tego Grecy, i poczęli prosić o pokój, aby
grcckiego pailstwa nie pustosz)'l. Oleg zaś
odstąpiwszy trochę od grodu. począl ukla-
dać si-: o pokój z cesarzami greckimi Le-
oncm i Alexandrcm. Posiał ku nim do mia-
!Iota jarla F:lrlofa. \Vermąda, Rulawa i Ste-
mida, mówiąc: "1-bierajcie dań dla mnie;
i rzekli Grecy: co zechcesz damy ci. I ka-
zal Oleg dożyć sobie dań na 2000 korahiów
po 12 grzywien na klucz, a potem dać
uUady na grody ruskie, najpierw na Kijów 1
potem na Czernichów i na Perejęslaw i na
Polock i na nosł6w i na Lubecz i na inne
groay, po tych bowiem grodach siedzieli
iąił:ta poawladni Olegowi.
iechaj pl'zyehodzi nuś. i bierze posel-
skie ile chce; ga ' zaś prl jdą goście, nie-
dlaj biorą micsięczne na «3 miesięcy, chlcb
i wino i mieso i r\'bv i owoce, i niech
.. J w
maj=! kąpiel ilekroć zechcą. Gdy Ruś ku
domowi iśl( będzic, da jej wasz cesarz na
dro£"-: ŻYWI OSĆ, i kotwicE' i liny i iagle
cokolwiek im L dzie potrzebne.
I J . ('li si(' tr,ro GI't'CV i rzekli cesarzowie
_ . l) ..
i bojarowic WSZ) c): Jeśli przy jazie Ruś
bez to\\ar6\\, mie ięcznego brać nie będą;
'YiE>rsz 13 KepI.Um,'l tak ma P. - 1 O\'I\:U ''LI. O\'r lf'1iI lI. R. T. - 26 U1;&'L'
U UI;'L H. L. R T. - 2 "OIlOGH' l ti U. T.
..
tc.- t
Ul.
LATOPIS NESTORA.
007 OpETHTL K'LH.ł " UOK'LI.Ih C'IoOIIU" Opll O- przychodzącej tu Rusi i,!z slowem swojem
JI,.łqllllJ'L PO'"cu CL"C, A" He TKOpATL 0:\1\0- z:tkaże . iiby żaanPj szkody po siołach w
CT" B'L (£.,'t;,('L B'L npl"'t lumCII; II P 11't0,1,.ł- kr:łju nasz .m me robila. Prz)"chodząca nu
qlU" PO CL AJ 8HTllii'aTL 0\' CBuno ł.bU'LI, zatrzyma się u g. Mamy, a cesarstwo nasze
H OOUtYL II1:C:\p"CTBO Ulme, "1 IICnHlUlibTL poszle aby spisać imiona ich, i wtedy we- S
nU£Hl Hn, H T'U)," 8'L U;nT" utUy..UOH:- zmą miesięczne swoje najpierw z grodu Ki-
CKOIt rOCTHIt, OpLIWIt OT'L ropo"" l\'LII£R1 jo\va, potem z Czernichow:t, i Pcrcjęslawia
H n11i'L1 OT'L Yp..UllrOR1, H n£p£QcnUI] H i z inn "ch grodów, l\Iają zaś wchodzić do
0pOYH" ropo,,"; H ł',"' B'L O"UL C'L ropo,,'L grodu jedną bramą, z przystawą ccsarslim,
O"'LIII'LII.IH KOpOT'L1 C'L IJ'tC.1.pU'LUh u.r;a;....... bez oręża, po 50 czleka, i zajmować się ku- tO
&q'lo 0Pa."E"l1 U&;Eh nULł',EUTh; H "1 TBO- pią według swcj potrzcby, nie płacąc ża-
pUl. KO\'nuih, "I\O C HU'Io 11'.1.0&t, UE OU- dncgo cia.
f.IYC LI'LITl RO 8'1. YLUL a;e.
q10Upb a;c .'EOII'L C'Io £ 111'L"p'J.IIL UUp'L
C'LTBOP"CTl C'Io OJLn.UL HU'LWE CA no A"llh
n pOTt lJO"nn.mE UEa;n CO£OIA, 1J1010K1B'Io-
we C1UH I\pLCT'L, II OUf1 BO"HIn H Ud'.-
3;HH I£ro nI pOT. no P0\,C..CI\OUOV JIiOHOV,
KUm.ł u op;;.a;HI£UL (BOHU.. " n£pO II'LUL
£On.Ub CROHUL, " RO.10C'LI.IL, (IiOTllllllb &0-
n.UI. , H 0\ TREMOIU.ł UHp'J.. II p£YE OJI r'L :
HCmftHTC Op.ł 01KOI0YOT'L1 POVCU, i1 C:10-
81oU'J."''L KpOOUnU'LIII. II "'Llcn TlhO. II 110-
810CH ql"T'L tKOU 8'L KP\T1oJ'J., OOli\ O łE.qU 00-
E1:'A\. II OOH,1,£ OT'L If1oC1Pl:1 ropo".'. II R'LCO.l-
UI.ł PO\,CL Op.ł 0:UW10i"HT'LI.ł, lł C.'OR1i.IIC IipO-
OOHII'LIII, H p.1 "p1 Ił K1oTp1., U p'LIiOIU.ł CJO-
KtRE: IIU1oU'L u CTROHU'J. "LCTIIII.u.n., tl£-
AlU'Io. an C:10K1oH'LU'L Op.ł I\POUlIHII'LI'A. II
opu"e OnI"L K"L K'LUtKO\" UECA 10TO, u Ol.
BO.10K'L., H 080111", H BIllIl, n CLCI1IiO 0HO-
pOYHH:. II OpO 'LB.1IUA O,LU B1: 1&111 " , EL'
..o JIO,\IIH: nOUllU u II£R1i.rO.'OCH.
K'L JtTO (S,"SI., K'L :1'tTO (SBI., B'L "1i.TO
Cesarz tedy Leon i Alcxander zawarl zv
pokój z Olegicm, prz -stali na dań i przysięgą ts
się zobowiązywali: sami caIowali krzyż J a
Olega i luazi jego wczwali do prz)'sięgi: ci
wedlug zakonu ruskicgo klł:li się na mie-
cze swoje i na Peruna boga swego i na
\Yolosa boga bydla, i utwierdzono pokój. 20
I rzeki Oleg: zsz .jcie żagle pawoloczne dla
Husi a pokrzywianc dla Slowian , i b .'o tak.
I zawiesil szczyt swój w bramic l1a znak
zwyci stwa. i odszcdl z Carogrodu. I roz-
pif?ła żagle pawoloczno I1uś, a Slowianie 25
polrzywianc J i l'ozdarl je wiatr. I rzekli Slo-
wianic: weźmy si do swoich zgrzebnych,
bo pokrzywiane Ż3gle nie dla nas. ł przyszedl
Oleg uo Kijowa, niosąc zloto i pawololi
50
i owocc i wina i w zclkic tk:\ninv; i P rzc-
.. .
zwano Olcga wicszcz)"m: bo ludzie b .li po-
g:mic i prostaki.
Lata G U G; lata G417; lata G ił 8; lata
\Viersz 3 B'L tTp Ut. H B'L np"H,!: II. - 7 rOCIll1t niema H. Ł. RiT. - 23
nOl1oCII IIIIIT'L CKon. 00K1oCHlUA IjJUT'Y CKOił II. Ł.
L A T O P I S N t S T O R A.
(S HI., R'L ;11oTO (S\,o&l., I1EII ca I1: " RUII-
1\] 11.1 11UA1o 1i001l1l1ll'Ll.lh OEpl 'Lł"L.
22. K,-. 1\1oTO (S\,K., nocn O.'U'L ł.I£i1>a
ClOII QOCTPOUT'L UHp1 H nOJO;&IIT'L p "'L
!S LI£;I\II fp'LK'L1 H POVCHLI\; H nocu rurou.
p HhllO I,p0\,r.uo C'LR1:"'lIIHU, &'LIRW.uo npH
T1; '-' me 1'1:CJp1: 'L, ł.B.t H L1J£ ]II'J."pl.
I,,''LI OT'L po"", pO\,CLCKUO, li.\pX 'LI: 1111'1.-
rfin.,,'L, cp.\pi\Oc)'L, RCpLU...,,'L, PO\,J.\R'L; ro,'-
fO,1.'LI: PO\,U,''L, f\]PII1.. «})PC11c)'L, PlOlp'J.,
JliT£HO,", TpO"JII'L, ,'U"OP'L, tDOCT'L, CTE-
UII:\'L, IIme nOCUNII OT'L O.uu, KCJIIK.trO
K'LII.ł 11 pO\,CLCI\1rO. H OT'L KI.C1o 'L , IIme
(ibIL 110"'1. paKOLl\ Kro, CE1on'LI 'L H RC.'U-
f5 K'LI 'L K'LII.ł 1. H Kro RnIIK'LI 'L 1>0Jl1p'L, 1\1.
EIU'L ;thKORH, H ]£ lH'L ,pov U KOCTI1I1TH-
HO\" IEi\IIK'LIU'L o I\ 'E CJLIO.1,p'L3i!. I' Ul 'L , I,t-
c.\pł.lJ'L 'P'LYI.Ch"T.UI'L, lU O""P'Lir..tIlIllC, H lU
H E'tIjICIIU_C OT'L UIIOf'Ll.t'L UT'L I.IC;&IO ph-
!!O CTlIIlll'Ll II PO\,CU'" 6'LIR'LWIN.1i\ I\IOE'LRL, no
OT1;IIHIO 1I]IUU.t'L 1i'L11ł 1. H no nOECi\'tIlHItł,
u OT'L RUn 11;&e CibTh no,,'L PibKOI& Kro
Ci..lpll 'L PO,"CH. Ihw" CR'tnOCTL &OU HI11o 'L,
OUIIIII 'L me: o &0 1o O "phm.\T11 H H R1o-
'ts CIIITII T.1K,V,I& 1\106'LKL, l>'LIR'LWlOlib ucmlO
XphCTHllH'L1 u PO\,CIII&, UHOU3\"'L1 nplEO Ca-
AII OU'L liC T'LYIlln. "pOCTOC10ECCh01o, (H'J.)
H mlC1IIHKUL H IiUTl-.Ror& TKPI..1,OI&, I\.\£H'L-
lUt U 0p"MllUtu CROIIUI. , T.' K... In. 1IOG'LBb
so II E'tCTIITH H O\'TRPI.,,11T1I no K'tpt II no ,\_
liOHOV IUUI £11 O\". C...TL, UI\O nOll6;r.c 1.1 'LI tA
11I.1Ji\1I o r.0;r.1;11 R1op'E H JnO&'J.BH, rJIR'L1 T.\-
"0£'1.111: no IIPI.KOUOV 0\'1>0 £lOROV '.1 0,"1.111-
tI'L U C'L K.1I.I11 f p'LIi'LI, A,\ l\1O&UU'L Apo\,r'L
57
G419. Ukazala się gwiazda wielka na zacho- 9łł
- ł
dzie w ksztalcie kopii.
22, Lata 6420. Poslal Oleg Judzi swoich
dla zawarcia pokoju i uloienia warunków
między Grekami a Rusią, i zalecil im trzy-
mać się umowy dawniejszej, zawartej z ce-
sarzami Lwem i AJexandrem.
1\ly od rodu ruskiego jarly: Inegeld, Far-
low, 'Vermąd, Rulaw; gudy: Ruald, Kam.
Frelaw, niuar, Aktewu, T ruan, Lidul, F ost,
Stemid od OIcga wieJkiego xięcia ruskiego
i od wszystkich. którzy są pod nim, świa-
Ilych i wielkich xiąiąt i jego wielkich bo-
jarów, poslani do was, Lwa i AJexandra
i Konstantyna. wielkich w Bogu samodzierż-
ców, cesarzów greckich, dla utrzymania
i oznajmienia dlugoletniej między chrze-
ścianami a Rusią zachowanej prz -jaźni, z
woli nasz)'ch wielkich }.iąiąt i wedlug ich
rozkazu; i od wszystkiej Rusi. która pod
ich wladzą zostaje. Xasza światlość pragnąc
więcej niż inni utrz 'mania przy boskiej po-
mocy i oznajmienia przyjaźni między chrze-
ścianami a Rusią, nie jednokrotnie już uzna-
waliśm)' za rzecz sluszną. nie t 'lko prostą
umową obwieścić ją, aJe i pismem i przy-
sięgą mocną. na oręż 8 'ój zaklinając się,
wedlu g wiary i zakonu naszego utwierdzić.
Są zaś umowy. którąśmy wcdlug Boga i wiary
naszej zawarli, artykuly takowe. Pierwsze
slowo: Prz)'micrz)'m się z wami Grecy, aby
się wzajem kochać z c lcj dusz)' i woli,
i niedopuścim. o ile to t 'Iko w mocy na-
szej będzie, aby który z podwladnych nam
Wierez 4 pAJ\'L. P ,''LI IT. f.. - 11 CT£UH-,'L. CTCUllp'L H. - 14 cK'tn'lJ t. II KC-
11Ii1J,t'L K'LII.I I. II Kro KC.1II1\1J;t'L EO.U.1p'L R. T., inne mllj=! tJlko CK'tn'LI 'L 1.0.U1P'L.
27 npOCTOCJOKCCMI'& 1>oprawia1llY zamiast npOCTOCl\OKCCI.H'L.
57G
L A T O P I S N E S T O R A.
9U! ;\połjrl 01"L II.C£II AOt(1ll H H EO;tCHH , H świat1ych xiąząt popelnił przeciw wam ja-
He K'L.J.l"UU'L, 1t1U..0 HJwe H BO'CHIII£, G'LI- kową lekkość lub wykroczenie; lecz starać
się bętlziem, ile t "lko w silach naszych.
zachować na dalsze lata i na zawsze z wa-
mi Grecy nieobludną i niezachwianą przy-
jaźli umówioną. spisaną i stwicrdzoną przy-
si gą. RównieŻ i wy Grecy zachowajcic ta-
kąż prz jaźii ella gwiatlych xiąząt naszych
ruskich i dla wszystkich, którzy wladzy na-
szego swiatlcgo xięcia podlcgają. nieskazoną tO
MG CBtTl'LIU'L IUWHUT. pO\,CLCIi'LII.I"L H liT. i niezachwianą zawsze i po wszystkie cza-
EU1>U'L, Hme (:;i,Th OO"'L pihKOIHo CK1oTJUO sy..\ co do art)"kulów tyczących su;: prze-
K'LII.ł .ł .Jwcro, II£C'L&Il LII.a u IIEnpU8irł"H st pstwa, stanowimy tak:
Kl.CUAl H K'L ELen UTl. ". rOIłO£ln, H3\E
TH OTt. qIN.\:'L 00.''1. rihliOt.. H.1IUln'L IibHł "
cnn1.ln "HK:\I\OUOł( a\E C'L&n IIOł( lUli KH.
Ht, .'L non",HU'L eJ., IUHKO 00 CH311. Hl
Cł..tp1HEIIUIC npoYR 'L H ELcn"l 11oT'L C'L E.1.
UH rp'LIi'L1 UCOO£1;.1,llllll£l.I1. H N.101IC.1nllK:lAb
['I. I\UTł.ROIib U:(E1ap.\:tI.l;nł- 11O&'LKI. HCnp11.-
Kf)JTLUm H u£nOCTB;tr.II... TJKO 3\C " B'LI rp,...
.,., Al ;tplRHT£ ru.. me 1IOG'LEL h.... K'LIU LU'L
Col JaIOYun. OpOK:'ł .1, o\,p.ł"nu'L C.ł clII,e:
l Kll1KO 11£11. &a),£TL OOI\.1 JHII" L\1t\£.
H'LIUU, l UU10liiTL £1of)i,110I£ o nl''t.t'L 1\£\(>.
"HI£; ItI.IOV me NWI.HmTb He IUH Etp'Ll,
J 1\1ell£TL Col YUTa T.1, HiEe Hlp£TL IlE II.
TUłA K1op'Ll; A \ I£r"1 KJeHeTL u no £1op't
CKOKH. EA,1,eTL 1\1 HL. L\K03\£ URHYL u c'Lrp1>.
WeDHIt o CI.UI.. \\Ipe Ii'LTO O\,IIIII£U pI.CTII.
tuUlIU PO\,CHII'L, H111 pLCTllIllI "'L PO\,C"II.\.
Al 0v"'peu. 11"1o;&e .lIlie n THOpllTb OV I> 1111.
CTKO; lupe Iłll 0,&1oaiHTL C'LTHOpIlB'L1II 0\,&1111.
CTBO , upe ItCYL 81.108111", .\.1 Y.łCTh I£ro ,
CH p10YL HiE£ Itro t.n,,£Th no .1KOUOV, Al
B'L LU£TL 1i.\lIilillllll 0V&III£IIUO, II U 31£6.1 UV.
&HE'LWUO l HIUI£TI., TO.'III'1:I.11. ir.£ npllll1h.
A£TL 00 JIiOHOV; .1111£ ił" ItCTL Ile HI.IORIIT'L
£1. TKOp H £'1. III O\,&OH H 0\,&10301£'L, Al ,1,p hir.IITI.
u U3>.1, OHL tffiC OCp.łlpCTL U, I.U\o ,\.1
oyupnla. I1ql£ Ali Op.JpllT'. UI,YLU:', 11111 Cli.
Inb IUIJ1iUL 'lOGO C".J.U,""LIIL, .1 TO 0 ".1.
:)
t5
Jeśli okazą się jawne poszlaki przestęp-
stwa. powinny być. wicrne o takowych do-
niesienia, a gay im wiary nie dadzą, nie-
chaj przysięgnie ta sb'ona która zaprzecza,
i skoro \"fedlug \\ iary swojej przysi gę zlo- 20
ży, nastąpi kara odpowicdnia przelroczeniu.
Jeieli Rusin ubije rhrzescianina lub chrzc-
ścianin Rusina, nicch zginic tam. gdzie po-
pe'ni' zabójstwo. Jeśli zaś ucicknie popel-
niwsz)' zabójstwo, a jcst majętny, tedy część 2;;
m3j tku która mu prawnie nalcży, weźmie
bliski zabitcgo. a i zona zabojey niech ma
to co jej prawnIc nalciy. .Jeśli zaś sprawca
zabójstwa jest niemaj tny ucil'knie, niech
trwa pozcw aż go znajdą, a wtedy niech ;)0
zginie, Jc li kto kogo uderzy mieczem lub
też jaki cm bądź naczynicm obije, za to ude-
rzcnie czy obicic zapł'aci 5 Jilpr sl'cbra wc.
c.11ug zakonu ruski('go; a jcsli nieffi:Jjęlny
'Vicrsz 19 InCDnL CA' U6 hUIIł:Th U H. ł... - 31 0Vllonl O CIIIICTKO ł...
LATOPIS NESTORA.
t)77
PEHUI£ H H &HH:IIUI£ A:' B'M,lCU /\HTP" n TL I zrobi to, tedy da co może, i zdejmie z sie- 91
C:pEEp:' no nOKoNOV POYCIaCKOUOV; iUIIE AU E&- bie nawet te suknie w których chodzi, a
;"ETL liC UUOBUT'L T1KO C'LTBOpUB'LIH, Al oprócz tego przysięgnie wedlug swojej wia-
R'L,J,lCTL, K;tIIKO uomcn, H Al C'LHUeTL C'L ry, że niema nikogo, coby mu w tern dopo-
5 C£&E " T'LI C1U'LUł np'LT'L1 CROII, £'1. U" E mógł, a wtedy pozew oto ustaje. Jeżeli ukra-
O;1;UTL, i1 o npoy'I Al pOT'£ O,J,HTI. CROI£I& dnie co Rusin u ehrze cianina, lub chrze-
.
B'tpOłl&, 111\0 U"KJKOm£ "IIOUO'!' nouOI"u 1&- cianin u Rusina, i zchwytany będzie zlo-
uo\, I ".1 np1o&'LIRIICTL T a;J OT'L TOJ'£ neB'L- dziej na gorąc)"ID uczynku przez okradzio-
HCIUI£I.u o CLUL. lJIc O Kp:'''CTL PO\,CIIH'L nego, jeśli się przygotuje kradzież popel-
tO YI.TO lUOEO O'" pI.CTIIt.\HUHl, H111 IIJK'LI pl.- ni łjąc i zabity zostanie: mierć jego nie
CTIII1H1I1I'L 0V POVCHIU, U IIT'L &.i,,,nL B'L będzie poszukiwana ani od chrze ci3n am
T'LUL Y.1C1o nTI" IU"J T1TLE.. C'LTBOpUTL, od Rusi, a nadto odbierze swoje ten co
on nOrO &URLmUO Ya.TO JIO£O, iUJlC npuro- stratę poniósl. Jeśli zlodziej odda się w rę-
TORIITL a nu&... TROpl:\U, u O\,&III£H'L - ce, niech będzie ujęty przez okradzionego i
t5 ,!,£Tb, .," HE B'L UlpCn. u C'LI,lpI.U Kro HII I związany; ma on oddać to co ukradl i w trój-
on pI.CTUrul'L, 1111 OT'L Po\,cu; H'L n1YE o\'- nasób więcej. Jeśli kto czy to Rusin do chrześci-
&0 A B'L I.U£TL CBOK:, HmE ....."nL noroy- anina czy chrześcianin do Rusina pod po-
&11/\'1.. iilpe B'L ,Jcn PKallt O\'lip 'LIH, AJ lin zorem szukania rzeczy zginionej wejdzie,
Eia,J,£TL nut 3;£, 0'( Ilcro 3;C Em.1,nL O\,lip.1- i rzecz jaką przemocą i jawnie weźmie, w
o ,5,£00, U C'LB JH'L """,nI., H OT"JCTb TO. trójnasób za nią zapłaci. Jeśli wiatr wielki
K:mc tUt C'LTBOpHT'L, H C'LTBOpIITL Tp'LIYH o wyrzuci lódź na brzeg cudzy, a znajdować
CUII.. \IJIC 1\" I\'LTO, U'U POVCIIH'L Jp"CTH- się tam będzie kto z nas, Rusi. i przyjdzie
UHIIUO", 111H pl.CT"t\IIHJI'L PO\,C""OV UmYł:- kto zaopatrzyć łódź ładugą swoją, aby ją
HHH: 0&P1 'LUL IICIWVC1> TROP"J", U HJCU'UI£ potem odesłać w ziemię chrze ciańską, ma-
25 "Et B'L7.I.Uen YI.TO .no&o ĄpO 3;""E, Al my ją przeprowadzić przez wszelkie miejsca
ET.CnUIITL Tp'LIYU. IJIC R'LIBp'La;CII.1 I\O"H" nicbespieczne, dopokąd nie stanic w miej-
£.'i\,'ETL BUP'LU" RC,'Uh....UL U.1 CU31& YlOm , scu bczpieezncm. Jeieli takowa łódź bądź
u O&P11J1ln.TL u nuo UłEE on IIJ.C'L PO\,CH, przez burzę bądź przez przeszkody ziemskie
,, iupe Ii'LTO Hi\nl. C'LHJIi'L,J,1oTU I\O"UI& C'L zatrzymana, nie moze dobić do s\Voich
:50 pOV ;t'LUL CROUUI. U OT'LCI.IUTII nJIi'L1 lU e- miejsc, my Ruś damy pomoc majtkom tcj
U/UH. pl.cTUnULCliin, AJ npOKO,III.I'L lift Cl\BO 't 'odzi i doprowadzim ich z kupią w całości,
nCUIiO crp.1WLHO UtCTO, J\011l, ,cme npH,nl. gdy się to wyił:u'zy blisko ziemi greckiej.
ET. "CCTp UUI.HO Ll1oCTO: 'IJIC I\U TJ.KOKU\ 1\0- Jeżcli za wydarzy się loazi takowa prze-
Wiersz 1 ""KUliK O\'r.IIKHIIIC II. l:... - G O'IITI.I O,'UI. H. Ł. - 21 TP1JYIII
TPU;t;,11J II. L. - 2 fi . K1> I,UCTL I lUli R'L "'JCTL II. L. - .1,P0\"iI;I.IIC' ,1,P0\"3;IIIIIIC II. L.
JIOtlUmttlld 1'01. III". Tom. I. 73
578
LATOPIS NESTORA.
912 AH" U OT" EO"p H l;opONEllHI1 £U IIMO S 'oda blisko zicmi ruskiej, mamy ją ptz -
EOPOHUl.lił, Ile LI03 £Th B'L EOpOHHTU u K prowadzić w ziemię ruską: niech przedają
CIOI.'\ CH u'tcn, C'LnOTpof3):n&l.I'L C.ł rpEEh- ladugę lodzi tej, i cokolwiek jest w niej
1'1."'1. TOłl O"llłl U'LI .POVCI. , u onpoKl- do ::,przetlania, my Ruś mamy im zlodzi
jJ,UU'L c", Iw 'n:\£ł.. H 'L no "OpOIOV, TU IIlpE "ywice, a gdy pójtlziem w Greki bądź z ku- 5
K IOVHTb U Ii H £um rp'LVhCK'LIII; L\tpC pią, bądź w poselstwie do waszcgo cesarza,
1\0 E IOVHTL U TlHO me npoK.\ l 1\0.\110 E II 'L oddamy ze czcią prze aną ladul)ę lodzi ich.
EU:\II pO\"ChCIi'LL\ , 'J npoRO"IIU'L 1£ K Jeślib) się zaś zdarz .'o, ic kto w lodzi tej
PO,'ChCI\.r.1ft. cu:\lft., o,,"' npOAJta.Tb pO 10 zabity zostal, albo pobity oJ mis Rusi, lub
Ton I\O),H.I. !"PC YhTO uoa.en OPO;\lTłI C.ł ze mu co zabl'ano, (cd)- ci co to popelnili 10
on 0"11:.ł, R'LIBO OV",.I'L HU'L ł.I'Ll rOYCh; powinni być ukarani k:lrą wyżej rzeczoną-.
AJ ft:r"1 OAHI.I'I. R'L fp"LK'L1 aJU C'L Ko"nl£- Jeśli obie strony ffi3ją jeńc6w bądź z Rusi,
1&, H.'H H" C'L \1...... K'L lJ'tU H S:UI£UOV, bądź z I"('ków przf'tlanych w obcy kraj, a
),1 nO\'CTHU'L . C'L YLCT" npO,1,JHOI£ po,,- fnajllzie się Rusin lub Gł'ecz 'n, niech wy-
O 10.\rnL IU'L. i\tpe lU K110VHTh U I\ouo\" kupi i \\fóci osobę \\1kupion w swój kraj, t5
OT'L TOII .\O"UA R'L IIEU O\,EUJł:IIOł( E1>ITU, ci zaś co kupili orlbiof:! ccnę jej, lub wli-
NJH EUI£IIOI( E'LITU OT UIC Po, CH, H.'UI CI} się w cenę kupna laZJodzicnna robota,
K'L .łTU YLTO IOEO, lł,l DOKDUłH u.J..nTh Podobnież je61i kLo na wojnie j ńcem do-
ro C'LTBOphlUll op1; e PEV£HOtm £nUTHI.IUH:1ifi stanie słę do Grekó\\, niech b dzie puszczon
o T't.Ui. rpE no:\onL\HIII\'" OGOIO Cl'p.1HO ' '" swoją ziemię, a oddana być ma cena je- O
AP IIU'L H:CTh HJII OT 'o\,cu, IUO OT'L o, jako sir rzeUo, wedlug wartości. Jeśli
f p'Lh'l. J1pO,l,UI'L K'L HNa crplU, II Hat cesarz będzie iść na wojnę, kiedy robicie
oEpaql£Th CA 0.," .PO CUH"L nu fp'J.VIIH-", wypraw ., a Ruś zechce uczcić cesarza wa-
Al UCKO\,UJ.U u BJ,. KpnJ.T HC Ovn.1£HOH: szeg<> , ile ich kiedykolwiek przyjdzie i u
lul,e H t801& CTP111&, .. "'L LU...Th 1,"Ha. ccsafZ 1 waszego pozostać zechce, ni ch im a
IUO 1\0\:11:"''''"11, HJH nUtllUU tA E.... OV- lo wolno będzie. JCIICY ruscy ilekroć prz)-
DIS Hl '-U.. YEU1"HILIIJIl 1f't1lJ. T Koae prowad eniby byli do Busi zlądkolwiek
1I1pG on pUli IIr u.,J,eTh eT'L 1'tJ'L rp'LK , i spl'zedawani chrześcianom, równiei i chrze-
TJK04EE Al H BpnUTL u K'L CHOIR. tT'll1ii, Ikiallscy jCllCY ilekroć prl prowadzcniby byli
II OT'L ]lIl E.n"nL 111:111 Kro, I..\KOa;e peve- zkądl.olwiel. w Ruś, zostan=! wolni za oku- 30
BO Kcn, l\Koa.e ItCTh KOtUA"'. Itr.1,1 ze pcm 20 zlolnikow i tlo Grecyi powrócą.
'I'pC&O\,I£Tb lU HOIIH. HTI, I£r"l 3:£ nOTpt&* O tem jcsli Muiebnik ruski zostanie ukra-
Wiersz 1 '1" H H. Iml Ch. w R. T. opuszczono. - 4 TOII. CO TOI1 II. - 7
1\0"1111 1>111 'L £uu P0'l'CI.CK'LIłl tak ma Sofijski wremennik ; 1\ 01,H II pOVCLCT'tO H. J....
R. T. - 24 IIclioynATh' Hr. KOVIIUI. we wszystkich kodcxach mylnie. - 26 B'LU-r:-
.nu ca. UI,"HTh U mylnie wc wszystkich kodcxach. - 27 ALlil.' 1'.:\HI. H. Ł. Ch. T.
- 28 OT'L' ;\] OT'L II.
LATOPIS NESTORA.
TROpIITC, " Cli OTATL nOYI.CTHTII ""tCJpL\
lI mero , ,'.1 alpc K'L KOlt RP'U' ł .£JHIiO ilU
npH,J,ETh, n OT.aTh OCTUII ca O 1,'tC.'pu
R\JUcro, [BOKIN. KOJE AJ C4lW \TL. O PU CII
5 o nO 0IIcll'''11011 1.1fI OUir. '''1 OT'L KOl£łA O &O
CTplll'Ll npnIUL,\'LIUlII.I'L K'L PO CI. " npo,UI£-
U'LIU'L K'L pLCTUt.\H'LI. H:lpe Ir.C H o P"-
tTUUH1;,t'L nO;101I! "'LIn IJII OU;r.,J,'L1 on KO-
H:ll\ 1\10&0 CTplll'Ll nplltO""tpUI.,'L K'L PO\,CL,
10 tE n pO,J,JH: 1.1 " &'LIIUln.TI. no 'Gl ACUTC O-
non, II Al npll,Vi.TL B'L fp'LIi'LI. O T"III.
'IJIE O\,"Pl"tll'L &;bAnI. Y£lUl,J,""" PO\'CI.Ch"'LllI,
łl 1I 0VCKOVIITL, HlH no H II npO,'lH'L &4\-
f.TL, II ir.UOKJTII IIJYI.HihTI. PO\,CL, Al 110-
15 li.1iEETL U TJI\OBOK OT'L Y£Jll,J,llIl.1, .\" HUmiL
u B'L POVCL; H'L H roCTIII£ noro\,r.lllu.a Vell.\-
X"II'L, II 3)110\,LhTL, AJ nlplii>TL H, OCp1;TJ-
H:UOH: /\.1 IlI.IińTh H:; lUllC ;111 K'LTO IICKO\,IUE-
HII11 CErO lU! AJCTL C'LTHOpIITH, U'tCTMIHIi'L
O Al noro\ &UTL "pJHL,1,.. CKOIN>. O p"I>OTllm-
IIIIIJ'L B'L fp'LI'1o 'L POfCU o\, pLCTIII.\IILCKOro
II"tupu, III£ Ii'LTO O\'IJpCTL, 11£ OVp.a,J,"K'L
CBOl£ro "1.I't11ll1:1, 1'11 " CBO"t'L HE HUUL,
\ B'L Bpo1TIITh c.I HI.I't1l81£ 1\'1\ '.1.1.1'1.11.1'1. & II-
!5 3;IIK\U'L K'L PO\,CL; ;1111£ II C'LTBOpIlTl, or.p.l-
3iE"U'£, IJI08'LIII K'L LUeTL O\,p.aiE£HOIt Kro,
IiOUOY &Ai,J,£T1. IIIICU'L HJC31;.1,"TII HutH111£ ,
Al HIUI;,\IITL 1£ OT'L K'L "U111b1Jl1In Ko\,nllH\
PO\,CH OT'L PJ JIIY""I'LIX'L 0".a1l1llU. H'L fp'L-
50 K'),I II O\,,J,l'Lit.1tN.llllln. 'IIIC ;10,''t1l B'L RpJ-
TUTL U HT. (f p'LI\'L1 II 'L) PO\,CII, '0\ 3>.u0\,-
TL PO\,CL PLCT"UIILCIiOUO" 1''tClPLCTHO\"
U liT'L 1in.,\£TL T.11i0B'LIII, u K'L £p:lIpEH'L g_
5i9
dziony, :łlbo ucieknie, albo z potrzcby !Jf
sprzedany będzie, a uskarży się na to Ruś,
i slużebnik przyzna to, niech go odbiorą
w Ru . Takoż jeżeli kupcom zniknie slu-
żebnik i uskarżą się, niech go 8zukaj , a
znalazlszy odbiorą. Jeśliby b.to takowego po-
szukiwania robić nie aozwolil, naczelnik miej-
scowy bl?dzie fa to oapowiedzialny. Jeśli
kto z Rusi w Grecyi, u cesarza chrześciań-
:;kiego uslugujący umrze. nie rozporzą-
dziwszy swoim majątkiem, a krewnych przy
sobie niema, majątek oddany zostanie dal-
szym krewnym jego w Rusi; gdy zaś zo-
stawi rozporządzenie, majątek jego weźmie
ten komu go dziedzictwem zapisal; otrzyma
go zaś od Rusi zajmującrj się handlcm
i chodzącej za róinemi sprawunkami do Gre-
cyi. Jesli zlocz)"ńca z Rusi do Grec -i ucie-
knie, a Rug zaniesie skargę do chrześciall-
skiego cesarsfwa, niech bedzie zchwytanv
f&J ... .
i oaaany przeciw woli na Ruś. To zaś
wszystko obo\\iązana jest nawzajem Rus
cz 'ni(' dla Greków, gdziekolwiekb ' się coś
podobnego wyaarzylo. Xa wi lsze tedy
utwierdzenie międz) wami chrzescianami a
Rusią zawartego pokoju. takow ' na dwoch
lartach przez Iwana napisany, a przez cesa-
na waszego "lasnoręcznie podpisan)" i przed
krz .iem swiętym i świętą nierozozielną trój-
cą jedynego prawdziwego Boga naszego
obwieszczony i dany naszym poslom. )Iy zaś
prz 'sięgliśmy cesarzowi waszemu z woli bo-
iej nad wami panującemu, wedlug prawa
Wiersz 3 OCTUIII OCT RIITII H. - 5 00.10H£""H1oU' n01l0HEHLII H. L. OTn030HEH"
R. T. - 7 O pI.CTllllll't 'L' OT'L p'LCT"11H" H. - 13 O{CIiOYHTLI H'LCIiOYlłn H.
Ł. - 25 Or.pAit>tIIHItI OSp.aqt£RHI£ IŁ - 28 OT'L' O II. - 3t " fpLI\'U II "
POVCII. POVCL we wszystkich kodexach mylnie. .' ,
t)gO
L .\ T O P I S N E S T O R A..
D:li An.. u Ile OUH K'L PO\,tL. CH mE RI.CI1 Al
TROpUL PO,"CL fp'LI\'LI.I'L, H"1o C l",E I\:UO.
VHn C. TlI\OBO. 111 O\,TRpl. eUHP£ me HE.
nO,1,K"iEIU101£ I>'LIT" LlC;r.H BILlH pLCTm.'\H'L1
H PO\,CHIN. , &'LIK'LWHII UHp'L C'LTBOPUtOU'L
IIUIIOR'Ll.lh nHUIIIIK:I,11. Hl ,'BOlO np'LTHIO
lł1oC;\pn &IW£rO H CKOK:I". pit\I\OIn. np't,J, 'L c;r..1-
rpHUL YLCTH'LIUh IiphCT'LU'L H CBnoliió I£ H-
1I0C....LHOtn. TpOHIJEt:a l£"unOfO HCTllllhHUO
&uu B]WErO H K'tCTH H AICTL HIWIII.I'L
C'U'LU'L: U'LI c 6U,\:01l'L U I\'L 1''tUPIO
K.1meUO, U;r.E OT'L &OU C.....c liliO &O HI£
'L.J..\IIHI£ no ;\JiOHOY u no nOKOROY 1I 'LIKl
H1W£r0, Ile np'tCTmnlTH HH IUI.IT. HH IIHO-
1.10' OT'L CTP]II'LI lł.\m£ 1 OT'L O\,CTlR t:II'LI 'L
rl!,1B-. UHpl H 110 (;1,Be. II niWKO UlIIUC]IIIIK:
A] OU'L 1J1oCJP"CYBl E1W£fO Hl 0VTBpL"1 eIlHI£
OEOI£UO, np'tE'LIKlTII UKOKOUOY C'LB1o",1HUIO,
lU O\,TRpL3\£11I11£ H H R1oIp£HHI£ I.I£ H Hnlll
&'LIB.\LbIJIUO I.mpl. lhUII"' ct:nTI1EpU B'L
B'LTOpN.ta nE,J,'t t& UH,J,"liTl n.ITL Hl ,J,£UTI-
ro, B'L .lItrO C'L1;,J,.UUl'\ UHpUł( (SYK.
23. q10CJph 3\e J£OII'L C'LJ'LI pO\"CLCI\'LIIJ.
nOYhCTHK'L Alp'LUII, 0.10T'LIIL, H nlBO OI,l-
UH, H 4-0 0 "lmUH , H IIpHCTlBl1 I\'L IIUU'L
Ua3a CBO nOh] 1TH 111.1'1. Ilpl.I\'LBl.llii.l.b liP]-
COT..., u nODnl .1:\T'LI!.I , U K'L HHn Ci..
"'111 r.or.nr CTBI, UTO UHoro, II nlB010K'L1,
H 1;11.l£IIHK: ApnOK: . H CTP,UTH rOCnO;\tHIA
R'tll""h H rBO "Hlt: u J.1UIH"", &Upl1llii.lN. H
UOlpU CK T'L' 'L; o\,Y.I...e lA 1\'1. B'tpt CROltll
u nOl\l O\,I&"'E HU'L "CTHIILUmlii B'tpil.; H TIKU
OT'LnO'CTII 1& E'L CEOtN. £IU'& C'L YhCTHł.
BC.'Hliorr.;. nOcnilIlII ,r.e O,\Lf'LIIL C'LII'LI npu-
l ustawy narollu naszego, że me naruszym
sami, i nikomu z naszych narusz 'ć nie do-
zwoliru tych um6wionych artykulów pokoju
i przyjaźni. I takowe pismo daliśmy cesar-
stwu waszemu na utwierdzenie obustronne !S
tego postanowienia, na utwieruzenie i obwie-
szczenie zawartego między nami pokoju;
miesiąca września w drug=! niedzielę, indy-
kta i 5go, roku ou stworzrnia świata 6420.
10
f5
iO
23. Ces3I'z zaś Leun ul'zcil poslow ru-
slich darami, zlotem i pawolokmni i szata-
mi. i P rl.vuał im IlWZÓW swoich, aLv im 25
oJ lo .
pokazali pi knoty cerkie" ne i palace zlote
i znajdujące się w nich bogactwa, zloto
mnogie i p3woloki i drogic kamienie i mę-
kę boią: koronę i Hwożdzie, plaszcz pur-
purowy I relikwie wil.:lych, liCZąC ich \\ia- SO
ry swoJeJ i pra" dziwą "iar«: im pokazuj,!c,
i tal odprawil ich do swej zicmi z wielką
czci=!, 'Vyslani tedy od Olcga poslowic wró-
cili do Olcga i rozpowiauali co od ob .dwoch
'Viersz 3 Hf.nO"EI,3\II1:1£ I II£OO,,&H"'£IIIII£ H. Ł. - !) H: ł 1,lIllOro I I£-'H"O H. - 16
n K'L I r rO OR'L H. - 2 O K'L K'L TOpN.l&. . .. "eu UfO tak przeczytał }I i k los i c h
Xest. 203.
L A T O P I S N E S T O fi A.
5.8 f
AOW.I K'L O rOKII, H 00B1o 11U.I Kł.CI.ł p10YII ccsarzów slyszeli, jak zawarli pokój, jakie 912'
0&010 1'1oCJpao, KJKO C'LTBOplllU.ł ',łllP'L H oł(- warunki między Grecyą a Rusią uloiyli i za-
pa,,'L OO 03\IIIUA UfiiEID rp'LY CKOIlb tlUtłlb przysięgli. ze ich ani Grecy ani Ru nie
II POVCbCIiOl&, H I\UTI-K'L' lU! 0p1oCU.01T" naruszy. I żyl Oleg w pokoju ze wszystki-
5 IIH fp'LIi'LU'L HII Po\,C". II r.lIK lUt O.'U'L mi sąsiadami. a stolicę mial w Kijowie.
Ullp'L HU1011 K'L BtC1;I.I'L CTpJIIUł'L, I\'LU3\. l nadeszla jcsicń, i przypomnial sobie Oleg
B'L l\'LIKB1;. II npHCn'E OCE"L, H OOUDU_ konia swego J którcgo kazal karmić, a nigdy
OJU'L KOIlh CBOII, II3\C 1>1; nOCnKH 'L KP'L- nań nie wsiadal. Albowicm gdy niegdyś za-
UHTII, U£ B'LC1o"J Il1Ilh. &-t 1>0 IIp'tIr.C K'LnpO- P) tal Lyl czarnoxi żnikó\V i wróżbitów: od
tO mIl'L BI'L. OB'L H KOV £CI."III\'L: OT'L ycro Uli czego mi zginąć prz)jdzie? rzeki mu jedcn
KCTh 0\'I.lp1oTII? H ptY£ KUOł( O,1,HII'L I\O,""ECL- "róibit: . xiąż , koń twój którego lubisz
HHKL: Ii'LHAme, KOllh, Kr03\C 'IOCUWU u 1> - i jcździsz na nim, będzie przyczyną twej
.,HWU UJ III.U", OT'L TOro Tli O\,l.Ip1;TU. OJl.r'L śmicrci !. Oleg zastanowiwszy się nad tern,
3:e 0PUHU'L B'L O 'l.It CH, ptyt: IIII1\OJllmC pom)-ślal sobie: nigdy go nie dosiądę, i wię-
t5 KLCA,1..v. II' KOHL, UH BU3\... Kro &011; Toro. cej widzieć go nie chcł:' Kazał go tedy kar-
li nOKC 'E Iip'LUUTH U H ue KO.J,UTH Kro 1\'1. roić a nic prz prowadzać do siebic. l uply-
IIEIIO\" H IIp1;Ii'LIB'L IICKOJUKO 11oT'L H£ Jl.1i1l n lo kilka lat a nie uiywał go, ai poszcdl
Kro, ,1,OHI','£3\C H HJ fp'LI\'L1 H1,t. IIlIpIIlDlA'L- na Greki. l gdy do Kijowa powrócil J minęly
IUIO KUO\, K'LIKBOł( H IIp"t&'LICTh YCT'LlpC "t- czlcry lata. a w pi'!t -m roku przypomnial
20 n. 11.1 nUOK; A1oTO OOUDII. 1\0Hh CBOH, on soLie swego konia. od którego wedlu g prze-
!lcro;l.c &IJ .n ptl\J" S.1'LCBU 0\,Llp1oTU On- powicdni czarno,,-i żników umrzeć mial Oleg._
rOBH; " npll 'LU cnp"tIlUlllllin ImUIO 'LU'L , I wczwal Jo siebie nadkoniuszego mówiąc:
ptl\l: 1\1."10 K;CTh 1i00lh flOII, KrOmt &'t 'L gazic jest mój kOli. które£om kazał larmić
IIOCUBIU'L Kp'LI.IIITU H 1i.11Onll lero? OIl'L me i mieć o nim st:łr:mic? On z:\ś rzekł: zdechl.
25 pt'ie: O Up'LJ'L KCT". OJhf'L 30£ OOC:.I't.IJ u OIeg więc rozśmiaw!'zy sit?, szydzil z wróżbi-
H tJ"I\OP" 1i0\';\tCl:Hllli PCI\",: TO Th He npl- ta. mówi c: wierzie tu czarno ięznikom;
110 U1'LK.łTL B"1.CKII. II'L m.cc TO 1'1.3\1 KeTL, wszystko jcst kłamstwem! koń zdechl J a jam
1i0Hh 0 lIp'L1'L, " ł lam'L. II nOKUJ: oc"t- iyw, I kazał sobic konia osiodlać : ilniech
'UTH 1i011L: Uh BII<I\L'i. KOCTlI Kro. II IIpH- "idzę jego kosci!. I przyjechal na miejscę
50 't.U 11.1 U'tCTO, "/'101££ I>D JC....łIJ W lionll ono, gllzic leżaly jego kosci nagie i leb
Kro r01H H n.l>'L r01'L, H C'L11; 1. C'L 601It'. nagi. I zsiaarszy z konia rozśmial się mó-
II0CI.I1;11 u pr.Ii.' : OT'L etro 1\11 1\'1.1>.1 C'LUI,PTh wiąc: od tegoż to lba mnie zginąć? I wstą-
"'1.H1: R'L IUH? II KLCTi..11II 1I0rOlii\ 11.1 1'L&'L, pil nogą na leb, i wypelzla z niego zmija
H 8'L1I1II61I16'i1l 1.1I1I1 II O IiJlOlli... H K'L II0r_, I w nog go ukąsiła: od tego rozchoro-
,-
Wiersz 5 rp1.Ii1.U'L1 fP'LI'UI'L H. L. R. T. _ 15 H] I\OHLI .nHh R. T. P. - 21
BJ'Lcmh BI'LCTBU li. L., E1'L BU T. - 29 \Thl '.1Tb Ił. Łj TO R; ;1, P.
582
L\TOP)S NE8TOlłA.
9" " n. Toro P;] &O 'tR'L u 0vupe. II 01\Kl- wawsz ' się umaIł. I pl:lkał po nun \\szy-
m.l u no ItLMb 8bC8 I 10" H !f: 011YM.lb R£1U- stek lud praczem wil'lkim J i nieśli go i pu-
h"LUb, H t"£OW.l u 00r £601R.I H lU ropt: J grzeLaJi na górze. która się zowic Szcze-
mEfi I'IUOl\eTb tA IpEKORHIJ:t: KCTL me uo- kowica; jest mogila jego po dziś dzieli,
F').n\ Itro AO ££ro AbHU, CIOBETb 1.I0r'LIJJ zowią ją mogilą Olegową. I bylo wszystkic- 1)
011.,68]. "&'LICYb BbC'ł,t'L 31oT'L Kro K'LU- go panowania jego Jat 33.
Me..a TP" AeUT£ " TpH.
24. te ze He AIIKI.IIO KCTb, 111i0 01''1.
R.'I'L,tOK.UIUI1 C'LE'LIRJf£'fL C Y.1pO-''tHCTRO, 1\-
hOiGe ..').ICT... R'L qtnpbCTKO ft,OUETIIUlIORO:
Nt:K'l.IH Kl'L K'L, HI.I£llhlJh OOJOHlm THI:1-
"'08'1., H.1KU'L Iit.1We, IUhCYKO Q H TROp.l
BLC""O, B'L ropo"t.n. u n ccun &'tC081.-
CK.\D YIO.\ec,; OT'I. PUU] 1i0 0PHW"-''1. K'I.
Hn ]HYHł& O\,U01£H'L E'l.ltTL OT'L mulLfttput'l.
TO" C'LTKOP" 1'11 cun: OT'LrlUK'L 1II103ił.CTKO
UHn n CI\Op'l."HU H 'L rp] '1. m\O liC 8'LP"-
z.1TH C.I Yl\OB'l:K'LU'L on IIHn; IlpOCTb 1i0l11.-
cu... OEO" ]BT., Kr-,' C'L 03>l ta "010pe.
TIKoa.e u R'L HTUO Ha "f"lm.,...'L, H O,"UO-
IIEII'L £').1&.. on IIUt'L; TOUULI'LU'L £0 \UTU-
O Ht\""'I.I'L on CI\Op'L"HII H 01'1. 1\0I.UpOK'L,
C'LTlOpH £KDł'LłlHII 1.110"1::'\11'1., II oorptr.c " B'L
EI.u", " Ul"" £TJ'LO'L "'p:u.t0PIIH'L OOCTII,"
Hl"" .HUL, H OORUt Tp'LCTb -'pl.l1>.1TH Y.10-
B n.U'" u O"UTII 00 ropo"oy II 'LIUTH "P'L-
CTLUJ. TP.lCOUOU'L: £E 'L 1i0UJpl rpl"'L. TIIiO
ulpqolU.I H rpJ.\:\ KOIUpH H CIiOp'LDH..!.
lic" 04:HUlA 3Cf! n1K1.1 o l\Cif\.łIJII.IU. lU rp1;\1I
Tp ", B 'L II.., C",""U ".1 1\'1.111111111 CHf.\:
R'LI TE''I> OIiU\ll'J.ln ropo c, L'um nOTpIiC£-
mH ta UlWro, O, rł'3\RII'L 1Wh"EWH O'II....IL ,
2-1-. Xie dziwna to, ie się przepowiednio
czarno ięiników w}pclniają. 'Yszakie za pa-
nowania Domicyanowcgo byl niejaki czarno- tO
xi inik, imieniem Apoloni tpnrjs"i; znano
go; chodzil po grodach i siolach . wszędzie
cuda bicsowskie czyniąc. Z Rzymu przy-
szedl on do Bizancyum; upros:wn od mic-
szkailców tamcczn 'ch, ucz}'nil to: wygnal HI
z grodu mnostwo zmij i niedźwiadków tak,
ze ludziom więcej nie szkodzily; Ihukane
konie obłaskawia' na schadzkach możno-
\fladców. Przyszedl też i do \ntyochii upro-
szon od nich; t.lr czonym tedy przez nie- 20
dź\\iadki i komary antyochianom zllzi:a1:ll
niedźwiadka miedzianego J i zakopał go w
ziemię, i mały slup mannuro\\ y postawil
nad nim, i Mzal ludziom z trzciną w ręku
po grodzic chodzić, i trzciną potrząS3j C 5
mówić: bez komara gród! I hlk wikTy z SI'O-
du komary i niedzwiadki. Zapytany też o
niepokojące gród trz ienia. westchnąl i na-
pisał na deszczulkach te slowa: Biada ci
grodzie nieszczł:sny! doznasz mnogo wstrzą- 30
nień. a pochłoną cię płomienie, i oplaki-
\\ać będzie prz brzeżny Orontes. O nim to
'Viersz 8 11£ AHRI.nO I ;\IIKLIIO n. ł..l. - 10 .\01.l€TIIIII10BO' .\£U£ALI'Hl\IIORO H. -
11 l\0010UUU THDRI1HHU'L' l\n040HUTl\RHII'L i tym podobne bałamuctwa we wszys-
tkich kodexach. - 14 YIO,,£C.1' YIO,CCl TKOpl1 H. - 28 rp f'l' rpoGlI H. - 30
TP&t'l' Tp_C'L J we wszystkich kodexach mylnie.
tA'J'OPIS NESTORA.
OIll\ YETL a.e Ta II npll EEpqt c...... 0P£UTIIII.
O """11. me II KEJII"'LIII l\H.1CT.1CIIII I}mEllll
ropu 1 pen: ilUOJOUll1O e Aoa.e H AO "'1.1-
R'1 lU HtIf'tn UtCT1;.t'L C........I&lIoi.TL ta C'LTKO-
5 p£Ull1 CTOlilllllt, OKI lU OT'LRplW£UUf£ U-
IOT1,11'l.IU'L YCTK£pOHOr'LUJ'L II nTHlłUł'L uor....-
IJIIIU'I. Kp1;AHTII Yl\OK1;"'L1 , AP0\,Ull E Hl
.1. ,l\pl.ZlIIHI£ CTPOVI1U'L p1;YLH....U... Htt'L,\pL-
1ElII0 T£E&tpUUJ., U'L UUl l'U1U 11 TI"tHIU£
10 n Bpt),'L Yl\OB1;..1.U'L C1\11I1, Ul nOGUCUlI1£
CTOL\TI.. 11£ T'LYIlLio EO .1 3;H80T.1 Kro nKl
U TJ..OUU ('I. TlWplIW. £1;C08£ Kro p.1 ,", 11'1.
D 00 C'LUPUII Kro Opt£'LIKlł-QI£ o'" rpoCl
IUO ..1UEHlIl'I '1KOpl1 K'L U.... Kro, II Hl
Hi np1;1bIp£IIIIK O"lI1H'LIU'L Y\OBt6'LU'L, £03l,U1
hp.1),OI.l'LIU'L Hl '11K08111 OT'L "HI1Bon. I\'LTO
OV&O Ył.TO pn£T1. o (HmE OT'L ...1111£-&0111)
TBOp.ap" 'L B 'LmLKLH'LIn. t\1;l\t ..? L\KO TO
TlIiOB'L1If rOp1 "'L E'LICn £"''LWLELH'LIU'L ..pt-
20 IILljl£IIIIKUL, 1:\..0 K'LIUOV l paljUi BII"'L'"
a.O.\OII1IIO, 11..0 HC Hf:TOKOV lU ta II O.
cocłłLau.ł& ;t'LlTpocn IIUit,lp"\. nO,1,Or.llUfn
&0 RUOY, pen, I1KO;r.£ II .1 'L CJ.OK'LUh 'f'LYH-
ta TBOplllll, IIUS JO'lUwe, II HS C'LBpLW£-
!:I "UKI.IL TBOpllTII nOBc:\'tU.111 0'1''1. U6ro. Tl
11:£ BI,Cłl OCUE.U:IIHKUL r.O.....KUL H TBOpCIIII.
I£Ub '''COK''Ch"LlI.I.. E'LIB.\IH.TL, n"OR'MIIII
ICIIIUIU IICIiO\,IU.1T11 U ".\10£11 np1;c.\.\KLłl'LUi\
I'IP'LI, Iłqle TEPJ.;\l Knb H IIC"P" Up'1r.'LIK"'.
50 mlllu rOCnO.l.41BH, III ue Bl"tKOII4 Ifł.1I"LUL
LI'LYLTL"'LI 'L p 1I YIOAEC'1 II CorODUH'" AtJ.'L,
"BOpHU'LI 'L OT'L p:\&'1 II c30yr'L uon AROR:.
585
i wielki Anastazy z bożego grodu mówi: 912
czarodziejstwa przez Apoloniego zdzialane,
w niektórych miejscach podziśdzień jeslcze
są skuteczne. jedne na odpędzenie czworo-
nogów lub latawców szkodzić ludziom mo-
gących, drugie na wstrzymywanie niesforne-
@"O bicgu rzck, jeszcze inne na zapobieże-
nie "1 niszczeniu i innym ludzkim szkodom.
.
ie tylko bowiem za zywota je o te i t)"m
poaobne rzeczy robili przez niego biesowie,
lecz i po śmierci jego prz)bywający U jego
grobu cz -nią to w imię jego dla zludzenia
ludzi nieszczęśliwych, wielce pochopnych do
takiego fl)"abelstwa. Coiby kto powiedzial
o cz).nach czarnoxięskich (JIanetona), który
tak dalcce celowal w matact\\ie cwnoxie-
..
skiem, ze ustawicznie naśmiewal się z ApQ-
')
loniego. iż istotnej mądro ci filozoficznej nie
posiadal; naleialo mu bowiem, powiada.
samem slowem, tak jak ja, cz)"nić co chcial,
Ole zat\ praktykami wykon)-wać to co za-
m).ślal. \V SZ '6(.kO to zaś dzieje .się z do-
puszczenia bożego i mocą biesowską; bko-
wemi rzeczami próbuje się naBla przCl:Jawoa
wiara. azali silna jest i brliwie 1Dbitająca
przy Panu. a nie podająca się wrogom
gwoli ClI(.ló\\ zludliwych i dziel szata.ńskich.
które .spełniają niewolnicy i 6ludz)" doAci
poJ\\ójncj. A jeszcze imieniem pańsliem
przepowiadali nickLórzy: jako Balaam i Si.ul
i Kaifas, i biesów precz wyganiali, jako Ju-
aa i synowie Skewa, albowiem i przez nie-
Wiersz 1 UlIMYCTa.. UnA'LYCTL mylnie we wszystkich kodcxQch, popra",iotio J Amart.
- fi I\HKOT....H'JJU'L Y£TB£pOROI"'LIU'L. poprawiono według Amart.; YCTK£pOIlOr'L H. -
17 DiE£ OT'L I..I H£&OU z .Amart. - 19 ropl 'L. rOp.1 N'L H. Ł. - 21 nłlJo.
11110. tak Amart.; MOl\OHIIH II. Ł., - ue HCTOKO,". ne HCTOICT6 fi. IICIICTOI;&,CTCCII1.
łJ. HCUCTOB'L U. - 23 pt:Yo z Amart., we wszystkich kodC.l,&ch p£lpu.
584
LATOPIS NESTORA.
. 919 I£...e me R'J. "U£8UIL focnO"LHLUI. npOpOYL-
- ł5
c:TBOKlW.I H1;IIOII, DIW Runu'L, II C10\,J'L
U K1UL\.!, H EtC'L 0l1\'L1 H rtIIW.ł, mm fllo-
'1 u ('LIIIOBC CK€BORH. O\,EO H 11.1 11€.1,0-
tTOUH'L1 EUrO"UI. Jl,1;IICTRO\,H:TL UHOr13\,J,'LI,
'-1 ItTep'Ll f:RH.1,tT€lLCTBO\'H:Ti., HCO RUl1U,£
YlOiEL Et OCOU '£, 3łHTOt\ U 'L!iql"'l] H E1;-
p'Ll, H'L OEIY€ CKII,,1;Tt:1LCTBOK.l B'L II...JL 1ł1]-
. rO"Ub HII't. '£ pl"H C'LłlOTP1;IIUI1. II tJt.lplOIl"L
nKOB'L1H Et, H'L H TOrJO\, Eii'Wi>quf.l 0P1;,'-
0011 1. II IIIBO\,JO"OlIOCOP,£ JKOHOnp1;-
CTiiónr.H,£, H'L o C€UO\" IUK'LI 00 l.mO 1; 'L
C....qUt.l OOC11;,,11 € pO"1;J'L OT'LKp'Ll; T1;l.Ib
I1RU1Y, l1KO I.IIIO U Op1;KOCTLHH HUmqle O\,U'L,
Op1;,J,OEP] 'LUL XPUCTOR'LUL H]UeHHi1 TRO-
p.lTL UHO h HUIH. Ul Op'tJLCTL nOR'tIi'LU'L
H£pl O"U1;łi"o"'UU'L AOEplrO, f.\K03i E'LICTL
CUUOII'L BJ'L B'Io H U€IUlI'Lr1,P'l. H HIIH. TJI\O-
R'Lln pl"O no HCTHH1; pCY€ : He YIO;1.€C'L1
Op'tlLqtUH.
25. K'Io ltTO (S\,I\]., 00\'.1 I\'LIIA IITU IIrop'L
00 OU 1;. K'£ CE £ RptU.I Ilon 1'1;UP"-
tTRORUII 1i0CTt.lIlTIIII'L, C'LIII'L JCONTOB'L, .In
..PO 1.11..08,£. II ),£pCBlt.lH€ .1plTłIWJ C.I OT'L
IIropt.l 00 OlU08t C'Ll.lpI.TH.
K.. I\tTO (S\,K8. , ";1.£ IIropb Hl ł\p1;81U-
H'£I, H OOCt UB'L B'L J030H 111 H.ł AlUL £0\1.-
m.. 01t.rOI'LI. K'L T03;£ I\tTO IIpU £ C£łJ£-
OU'L 1i.\'Lf1pCI\'L1II lU q1;CJpL rp1 'L. H C'LTRO-
plIK'L Uup'£ H.\C B'L C:KOIl Cli.
K'L I\1;TO (s\,l\r. OPHr1,OUI.I n£Yf:IIT. 11 "PL-
ROft 0.1 pO\,CI.CKmlih €UJłn., U C'LTBOpHK'LWe
godnych la,ka dziala częstokroć, aby dru-
gim dać świadectwo. Boć i Balaam daleki
byl od obojg:I, od l)"cia dobrego i wiary,
a jednak obj:l1yila si w nim laska, aby
nad drugimi okazać opifk , Talii byl i ł'a- 5
raon, a i jemu przyszlosć ukazano. I aLu-
chodonozor przt'sl£pcą zakonu b .', a jednak
i jemu odslonił to co nastąpić mialo po
wielu pokoleniach. Skąd widoczna, że \\ie-
lu, acz przeciwnych um)"slcm, pod pozorem tO
Chrystusa dokon .wa cudów inną jakąś sztu-
ką na obalamucenie ludzi nicświadomych
dobrego; takim b)l Simon czarno)"ieznik
i l\Ienanucr i inni, z powodu których lu-
sznie powiedziano: nie dajcic Sl uwodzić t5
cudami.
20
2 . Lata G i2 ł, Począł panować Igor po Ole-
gu. T ('goi czasu \Vst=!pil na ccsarstwo Kon-
st<mtyn syn Leonicgo, 2i ć Homan3; a Dre-
"lanie wyst pili do wojny przeciw Igorowi
po śmicrci Olcga.
Lata 6 ł22, Szedl Igor na Drewlanów,
zw)"cięipvszy ich naloiyl na nich dalI
większą niż Olcg. Tcgoi lata przyszcal Si-
meon bólgarski pod Carogrod, i pokój za-
warlszy, wrócil do swego kraju.
Lata G'{'2 przyszli Pieczyngowie po raz
pier\\:szy na Ruś, i zawarlszy pokój z Igo-
!5
50
'Viersz 5 &l1rO"UI. A'tIlCTRO\,H:TL I zAmart.; we wszystkich kodcxach mylnie E UO.1,1TL.
nlłoYH:u. - 7 1I 'LI1IIIM1J. tylko w R. T. - 1 O &..},ib... U IIp1;"IIOKJ .l I n 't"G£.
,.lluD 1I01l 1 H. ł... - 13 pO,1,1; 'L. z .\mnrt.; we wszystkich kodexach myhllC.
15 H.1Utlllln TKOp TI.' z AlOart.; \'r C wsz,ystkich kodp}"3Ph mylili' łIJU£n"l&n. -
24 JplT.UWJ CAl nr.Oplllll U n. T., OTKrt.rOIll C 1'.
L A ., O P t S N £ S l' ()" R A.
I.III '" C'L IIrop'Lu H OW.a K'L ),0YHIID. K'£
CH 3>t: Hp1:ł.lt:11:\ IIpH.J.e Ct:I.lt:OH'L nl1:HWA Opll-
KHI.., fp'Llrll 3>£ IIOCJJIU.II no nCVł:H'tr'LI, nE-
V£II1:r'Ll.I'L mG np"IUa. 'LWHU" fi OT.II"'HU'L Hl
5 CCUCOtl], p:U:R1 lIwa CA rp'LYbCK'L11A KOKRO-
),'LI. RH,1,1:B'LIU£ n£Y£II1::(H, DIW nu" Hl u
pen III.liUI. OTH),OW.a K'L CKOI CH, " R1ł'L-
UpE C'L rp'LK'£1 C'LCT.nHW.I CA, H' nOC'łVUH
litiWA rp'LlJlI. C£u£ou'£ zt npHY rp:!"",
to O),P1:II'L, Hir.£ npl.HOH: Op£CTOB'L ropo),'L HI-
pHlpWE CA. C'LIHI UU£I.IIIOIIł:t, Hme nph-
KOrt: H" Tp£n p1;KJ 'L 1i",D1R'L U II£\£U
11 1i'L1 , TOY cero pl),H rp!l 'L K'L ClOH: HU1.
lupev£, nOCII't},H '1\£ C\n pUaH'L K£ClpL O&HO-
f5 HUR'LIII " K'I. tHOIł: HIU\ Hlp£VłZ C\H'L,\pHt\iL,
U'LI me OKEU'L O,1,p1:H'LUh rpl"'LI.II..
R'L .\'tTO (SVK ., R'L 2\1:TO (C\,KC., K'L l\1oTO
(St KS .. K'L UTO (S\,K ., K'L l\1:TO (S\,I\ II. , no-
CTJKUIn. POI.I.1II'L 1J'tC1pa.Ub B'L rp'LlJ1:n.
20 IIropa. ;rat: ROH:IUIUt: NI OCYCU1:rt.l.
H'L 2\1:TO (S I\&., K'L K1:TO (S\,lI., K'L K1:TO
(syu., 1'1 !'tTO ($\,JK., 11'1 2\tTO (S\,.\r., B,.
'tro (sp),., K'L 2\1:TO (S\,II£., Bt. lI1:TO (S\,IIS., B'L
1\1:10 (sp ., "PII"C CCUCOIIt. Hl .'1:UP" rpJA'L,
25 H 11011;'(10"11 Op:tKHIńi. n I hK£ OHHIHo. H npH C
1i'L q1;CJplO rpIł',O\, K'L CHII1: K'L K£1111J1:, B'L
rp'L"OCTH, H C'LTKOpH UHp'L C'L POUIHWI1
ą'tCJpLl.II" U B'J. Bp1TH ta B'L CROIl CH.
H'L 1\1;T0 (S\,lU., B'L l\1;TO (S\,II"., R'L 2\1oTO
30 (S\,U., K'L l\1:TU (S\,IJ1., B'L /lotTO (S\,UB., "PL-
801£ "P""OIll-ł tl\rrlf U\ qttlpi. rp:lA'L, H
mtlll\ jf. KLCIA Op:t1\lIIłh; POIJ\U'J. ze C'LTIro-
n UH 'h C'L d\r 'I.'.
26. H'L
I\1:TO (syur., K'L l\1:TO (SyuA.,
585
rem puszli kil Dunajowi. Tegoż czaso przy_ urn
dl S . - 31
sze lmeolf pustosząc Tracyę, Grecy zag
poslali po Pieczyngów; Pieczyngowie przy_
szedlszy chcieli na Simeona uderzyć, alić
kłótnia powstała między greckimi wodzami.
"Tidząc Pieczyngowie, ze oni sami z sobą
zwadę mają. odes21i do dom, a Bółgarowie
uderzyli na Greków i wycięli ich; Simeon
tedy zdobyl Odryen, który pierwej zwar Idę
grodem Oresta, s}'na Agamemnonowego , co
niegdyś w trzech rzekach skąpawszy się
choroby pozbyl i tu na tę pamiątkę gród
od swcso imienia nazwał, Na' ostatek Adryan
cesarz odnowil go i n3zwal od swego imie-
nia Adryrnem. my zag zowiem Odryenern
grodem.
Lata 6424; lata 642 ; la 6426: latł
G427; łata 642S fOS!.."" Roman ces nent W
GreC)i. Igor zag woj owal Pieczyngów.
. Lata 6429; lab 6430; lata 643ł: la
64:52; łata 6433: lata 6434: lat..1 6.t5a;
lata 6436; lata 6437. Przystedl Sitneon da
Carogród , i' spustoszyl T racyę i "acedónię
i podstąpił pod Carogród w sile wielkiej,
w hardo ci J i zawarł pokój! Romanem ce-
sarzem i wrócił w swój lraj.
Lata 6438: lala 6439; lala 6440; lała
6.Ut; lat:t 64.42, po rat pieł"\szy przyszli
\V gro".ie na Caro gród , i spustosz)"li WSl)'S-
tką Trac)ę. Roman zal tawarl pokój z 'Yę-
grami.
Lata 6443; lata 6444; lata 6445 j lała
. -
Wicrsz 7 £n. nh II. J . - 11 Ltrlu£uuolla.. i1r u£UIłOH'L wc W8ZY8tkidl kodc.
xach 1IIylnie. - 1 łj OAP'£II'LI.IL' O."J(P1:L\..IIUh II. ł .
MOnll/nenla 1'01. 1li6l. '/'0111. I. 7 ł
586
LATOpis NESTORA.
9-'1 B'L UTO (S\,U£., K'L !\tTO tS\,I.IS., B'L IUO 6446; lata 6,U.j; lala 6.U-8; lata 6449,
(S\,U ., B'L tTO (S"UH., R'I. i\tTO (S\,LI.ę.., H.\£
IIropL HJ fp'LI\'LI, 1:\1\0 IIOCi\lm &l'Lrlp£ B10CTL
K'L l'tClplO, 111\0 IWin PO\,CL lU .'tUPL
rp1;1.'L, CKE"IIII A£aTL T'LIUlllh. IIm£ 11011.\0-
ID , II npHn10\"1U , H IIOY IU BOItBUU BH-
&HIILCI\'LIII CTp H'LI, II 1I.'tHOB.1 no DOHno\,
AO IIp.1K1U11 H AO nIc)nrOUhCl\'L1 EU1 ł, H
BLcm CTplU£ HIIKOUH.\HIICI\N.IN. 001l010HHIU.I
II C.n.\'1. BI.Ch lIomLrolU.I; H. 'L me ItU'LWE, o-
.
Btn p.1CTHIU , APo\,r'Lll& "ni CTpllHh no-
CT.1B.\I1.....e II CTpt.\l1.tii B'L H , II Hun.nTL,
01l1K'L1 p-lJt C'LIl.ł 'I.IBn;aTL, rBov,H 3i£n II'L1
00 Cp1:,1.t r1]K'L1 K'I,"HK] .nTb II 'L, UHoro me
£Bn'LI 'L l'pLI\'LBHH orHfiBU npt"lm , UlHl-
CT'Llp H CEJ.1 nOZLrom , II UUtHUI1 HE l.u-
10 OEOIO CTplHO\, B lllU . Do T'LUL 3\£ IIpH-
W""'LIDLI.I'L BOItLl'L OT'L B'LCTOKl, OlU'Lc)HJ'L
AOU£CYIII\'L C'L Y£T'LlpbUH A£UT'LI T'LIUqlb,
<pou Z£ IIUPHKH" C'L ".hl\£.\OU'LI, 9£0"op'L
a;e CTp1THUT'J. C'L Op16'L1, C'L HUUU E H
.
UHOBLHUIJH ..o.mpbCTHH, 0(;1I,1.01U PO\,Ch 01\0-
10. C'LK1:I1I1IU PO\,CL, II H"OIU IIpOTHKO\,
G'LOp",mHR'J,IU£ u H rp'LI\'LI, H "PIHII Ut:;r.1O
IIUII £'LIB'L1U1I 'L.U;. O.\K.1 o.\ouw f p'LI'H ;
"O\,CL 30£ G'L Bp1TUm CA K'L APO\, UUt CBOltll
n ££yepo\" H.1 II0Yb B'Llt 'LlUe B'L XO""iI
OT'LEtrOW . 9£0(UlI'L 3\£ O\,Cp1i.TE II B'L 01-
l1"t 'I. C'L Orli bUl. , II 1I0""'1T1I Hln TpH.U-
Uli orHL H.1 1\0",1111 pO\,CLCI\'LI!.J, II E'LICTL GH-
AtTl1 crplwr 110 YIO"O. PO\,CL Z£ BH "'H nn-
UE. b B'LUtT.1 CA G'L BO.J,3. UOPLCIi$Iiii., tO-
ł....e O\,EpeCIII, .. Tll\O II pOYII II B'L7,Rp1THlUa
Szedl Igor na Greki, Rólgarowie zaś donie-
śli cesarzowi, że Ruś ciągnie na Carogród
w 10 tysięcy lodzie I wyruszywszy prz ply-
nęli i poczęli pustoszyć Bilynię. i pusloszyli 11
wybrzeża Pontu do Heraklei i do Paf1agonii,
i wszystek 1..raj nikomedyjsl..i spustoszyli J
i spalili w zatoce WSz)'stl..ie budowle. Z jeń-
ców zabranych jednych ścinali, drugich sta-
wiali na cel i strzelali w nich, zcll\\ yciwszy 10
ich wiązali ręce w tyl i wbijali im gwoździe
żelazne w glowy; mnóstwo kościołów świę-
tych wydali na pastw plornirni, monastyry
i siola popalili, i dostalków nie mało z obo-
jej slrony morza zabrali. Potem gdy ze HI
wschodu wojsko nadciągnęlo, Pamfil do-
mestyk w .10 tysięcy, Folas patrycyus z
Iacedonarni, zicl Teodor hetman z Traka-
mi, a z nimi i inni wysocy dostojnicy, oto-
czyli Hus w 01..010. Buś naradziwszy si J 20
wyszla zbrojno przeciw Grekom, i by'a mię-
dzy nimi bitwa zacięta, led"ie że zwycię-
z).li Grccy; Ruś tedy \\"1'óeiwszy się wieczo-
rem ku swojej drużynie. nocą wsiadla na
lodzie i uciekla. Teofan zaś zabieg' im w 25
okręlach z ogniem i zacząl puszczać rurami
osieil na lodzie ruskie, i bylo straszne wi-
dowisko. Buś za ujrzawszy plomieli rzuca'a
się w morze chcąc je przeplynąć. i tak re-
szta wrócila ku domowi. Owoż gdy przyszli 30
do swego kraju, rozpowiada' każdy swoim
o tern co zasz'o, i o ogniu okrętowym. .Jak
bl\"skawica mówili która J 'est na niebiosach,
ol · ,
'Vicr8Z 8 0]clJ.\UOIILCK1J. c1-ol)ur llbCK'LI II. - 11 crplHb. CTopOa\H H. - 12 H.
CTp1;1L\ ..... C'LU 'LIRI1 . TU CTp1:\111.111 plCTpt I1 ... u 1I 1.uUln", OIl:\K'LI PN.I'1I C'LKI-
:\K1111r. H. - 15 IUIUCT1Jp .. 1I03.bfOIUA niemaIL -18 1I1U'MI) II "", AOUECTHK 'L
poprawiono z lIamart.; we wszystkich kodcxach Dlylllic.
LATOPIS NESTORA.
eA B'L eBoa CH. T'tI.lL 3;E npOml. 'LIUIIII'L B'L
£Inl CBOIR., O nOB't lXib K'L3;,1,O CBOIII.I'£ O
li'LIK'LIUM.'L H O 0'\11"11101.11. orHH: I1K03>E 1I1\'L-
""". pEY£. Hir.C lU 11£&CC't 'L. rp'LI'1I IIUibTh
11 OV CO&£, " CHU OO,"IJI IH."Hi 3>Mr.] ib IUC'L.
cero pl\,\11 HE 0"OI't 01l'£ HU'L. lIrofIL 3\E
npllm..,,'L H]Y.ł C'LB'LKO'D1UTH BOH UHOr'Ll,
" 11OCl\ 00 Rlpar'Ll l\ 1.t0pC, B1EI " 'L Hl
rp'LK'LI, mK'L1 OU nOIlTH UJ 1I.ł.
tO R'L 'tTO ,S\,II. CCUCOH'L H.1,£ 'U XP'LR.\T'LI,
" nO&1oiłi£lI'L 6'LICTL XP'LB.1T'LI, "O\,Up£, oen-
RUR'L "CTPl B'LII.I ", C'LIHl CBOK:rO, &!'LUp'LU'L
li'LU.liIi II Tli.
R'L CEilifi nTO PO"H CA CKATOCUB'L 0v
t5 lIropn.
27. R'L I\'tTO (S,lll., nJK'L1 OP"",OIUA ibrpll
II] IftuPL rp],,'L, I.IHp'£ C'LTBUpOB'LWe C'L
POU H'Ll.lh B'L Bp.\TlllU.ł R'£ CBOI1 CH.
R'L 1;T0 (S\,NR. IIropb 3>£ C'LBOKO\,OHB'£
!O RO<J UHOr'LI. RJpU'LI, PO\,C O 1I01l:\H'LI,
C.\OR'tII'L1 H IipllBHYH II TIIBEPII'H, H "n£-
Htr'Ll Il.1łłT'L H TUH O,. IIH 'L 001£11'£, nOH;1.E
Ul rp'Ll\'Ll B'L !f}1,Ht\ 'L H lU KOIIII 'L, OU
I.!LCTOyn CC&C. CE CI\1,IIIUB'LIIIC KOP'LCO\,UhI,11
25 nocuw.I 1i'L POU.lIIOV. rurOJriilllu:: CE H,,1,n.
PO\,CL, OOl\p'LUII Cibn ł.l0PC I\OP1l;1\11. TlI\03>E
H Gl'I.up£ OOCUtu.ł B1ocn, r.11r0.\ "1£: H,"hn
PO"CL, O II.tłUII C.U" K'L CO&1o II£YCHtr'Ll.
Ce C 'LIWIB'L 1''tC.\P'' OOCU 1\'£ lIroplO JibYhll1J
50 Co.\np'Ll, UOU O rurou: IlE O,'II, H'L B'L-
LUU .'lU", ....iEE IIItU'L OI\Lr'L, "PH"UI'L H
I£lpe K'L T'LO A\UH. T1KO;££ H "'L nCYCH1or'LU'L
nocU 0.1BOJIIK'L1 H \.\TO Ulloro. IIrOpL 3;C
*,OWL/,'L .\0'11.11.1 C'L 'LBl "POiEIIUN., " HlU
-
f>87
taki ogień mają Grecy u siebie, i pU5zcza- 9łł
jąc ją na nas palili nas, przeto my im nie - ił
podolali. · Igor za przyszedlszy począl zbie-
rać "ielkie wojsko, i posla' po \Yaręgów
za morze, wabiąc ich na Greków. na których
powtórnie iść zamierza'.
Law 6450; Simeon szedl na Chorwatów
pobili go Chorwaci, i umarl. zostawiwszy
Piotra, s)'Jla swojego I xięciem bólgarskim,
Tegoi lata urodzil się Igorowi świętosław.
.'
Lata 6451. Znowu przyszli \V ęgrowie 'na
Carogród; .z3,,'arlszy pokój z Romanem. wró-
ciJi do swego kraju.
Lata 6452 j Igor zebral mnogie wojsko:
\Var gów, Ru i Polanów. Slowian. Krywicz8n
i Tywerców, i nająl Pieczyngów, i wziąwszy
od nich zakladnikó-.\', poszedl na Greki w 10-
dziach i na koniach, chcąc się zemści6. es1y-
szawszy o tcm ChersOIlcy, poslaJi do Ro-
mana, mówiąc: IOto idzie Ru ; pokr).Ji
morze korabiami.. T oz i Bólgaro\\;e poslali
z doniesieniem, mówiąc: I Idzie nu i na-
jęla sobie Pieczyngów.. To slysząc cesarz,
poslal 00 Igora dostojników znakomitszych
prosząc i mówiąc: Il'\ie idź, jeno wcź dań ja-
ka brai OleO' P rz,'dam i wierci do tej da-
_ . J .
ni.. PosIał także i do Pieczyngów pawoloki
i zlota wicIe. Igor zaś do Dunaju doszedlszy,
zwolal drużynę i począl radzić się opowia-
Wiersz 5 IIOV'11118."'C. 00\"111.1 1ii11 1 11 H. Ł. - 8 H 'L. II H. - 16 ihrpn niema H.
- 22 O,. B'L II. - 33 "OUh nOU>łWA
5S8
L A T O P I 8 N E S T O R A.
_ A "U !" ,. u'i'L '2>Y ""PPfRU : t1:pI!
· . ze po, PD I!r £ J: i\ Ąlpe cHile r ro-
len Ipc p., TO YLTO OYEUt. 0 1: Toro, 116
'L¥łE FA Ut..l1ł'. _ 1 TO, fpm.po łl.1 P'-
J\OK. ! ? I£A Y '1!ł £ H , Io "O 'tf£:T 1
U....I AU, OH'£I aH ? AH n Oph":lL !'L!Q (: ,!, LH'L ?
te EO ilE no £UIU XO"HU'L, II'L no rA&&HH1:
UOPLCT1:H, O&hYI C'LI.lphTL KLC1:U'L. nOUO,,-
W1 H 'L "ropI., H nOK£J1: n£Y£N1or'LU'L ROK:-
TU &31.PPLC!* £ł.ul!i U 'ł' !'L L I o'"
PWJ. I1TO !I U1BOl\Q '"'LJ Pl .ł CJJ B H
lp1.JU CA B'LcnłTL t 8 ,PU.\£ I K'J.U£EOV
B'L CROU CH.
K 't O rS¥ r i t '! . HCU ¥?!Jł Jl J r "9-QpH-
'1UI'L H CU..1I1'J. C'J.]'J.I K'J. "rOpERH noCTpo-
ęT'L UU .1 n upro. "ro L m' uuqu C ,H-
.
, łJ"P ",ex" I'rpp\ ..,& CłWlI B
POU RO', POtUH'L e C'L &.9aPP I .. Cli:
W LHI! 'LI. npH £"'0IP. pOVC C 'L'ł'1 'L3'M H
£11; .ł rl\.lrp] TH, LCJ II PtU W P1i:YU
]p'LT!, plBL!,O APOYfUQ ' B1:1JI]1I"!-" nlB -
ąt.Jro UP" Ift 'UI fOł.tlH'ł 1 III "OC:TL'nTH 1; "
Cn. Nt 1CPQfT JipEJJ lU U 'LI ] 'L.
Lf'L1 OT P0.\] pO\,CLCKlfO ]¥ -" . It::
UKOp'L, 'Ll\'L lIropcK.... , RUHKI () I\'LN.ł 7 U
4 ł Ił....' 4 -, .
po, CKUO. .. O&LVHU ('LIH: KUVH:ł.wn., CRA-
. ł 1.'
TO(: I.'., «:'LIUl IIfQPtE1; UCKo"ceKH, O]Ln.
B'LI.Ir'L.\II-ł; CI 01;"-", IIrOp£8'L, £T" IIro-
p ..; O,'ą f.. R O,l,H ] , h; I\ UHlpp'£, ne-
P.!i"C't!\ f ; Jl!".n fPH" C.JII'L p'Ll. '£If- I
Q ;, c:' ; nplC't101j'Lł To p),o 'L; I!"II, ł'P'L-
f)lc:tOS'!:-i fPUI.f1., CłH'p KC! \; P .1p1;H'L \
O RLt £1'HH UfOp'B'L; Ihp\l. TOY hh nł,
dając jej co rzekł c('sarz. Rzekla dl' żyna
I ora: je li tak mówi cesarz. to cze oi nam
wi c j trzebą jak bez bitwy wziąć zloto,
sr bro i p3 volo j? Ktoż to wie, kto zWJ-
ci zy zy my, czy oni? ktoi sojusz zawarl5
z morzem? gdyż oto nie po ziemi chodzi.m.
)eC} jeste my na l£binie morskiej; śmierć
c kj! wsz)'sJkich. a Uslucp,l jej I or i roz-
kazal Pieczyngom P4stoszyć Bólgaryr. sam
z wzi l u Grcków zloto i pawoloki na tO
wsz rstk!e wojsko, i wrócił nazad i przyszedł
dq dom I po Kijowa.
Laf-a 6453. Roman i Konstant y i Stefan
"' ...."",
przysłali poslów do Igora dla odnowienia 15
pokoju da" niejszego. Igor więc umawiał się
z nilJ.li o pokój. Posłal Igor mężów swoich
do Romana; Roma I za wezwal możnych i
. .
dostojników. \Vprowallzono poslów ruskich
i kazano mówić i spis)"\vać obustronne umo- !O
wy Ila papicrze. zgodnie z dawniejszą umo-
wa zawarta za cesarza Romana i Konstanh'-
.
na i Stefana, chn-stolubnvch ",laaców.
,. ..
Iy od rodu ruskiego posl)" i go cie: Iwor
posel Igora wielkicgo xięcia ruskiego, i zwy- !5
czaj ni poslowie: \\'ujefast Świ toslawa sy-
na Igorowego , Iskusewi xirlncj Olgi, Słu-
dy Igoro"., siostrzcniec Igorów, rleb ""a-
dyslawow, Kanicar Predyslawy, SzychLern,
S(. ,.ndry my rIebowcj. Prastien Turdow.:50
Libi Arfastow, Griw Sfirkow, Prastien Jaku-
no , siostrzeniec I£orów, Kary Tudkow. Kar-
szew, Tw;dow. Egri Ewliskow J \Voist lkow.
\Vier8Z 20 ULcnH I nHcnH H. R. T. - 23 BUA'LIK1 'L I BU.\'LIK'J., we wszystkich
kode ach mylnie. - ,O Cc).1I1 p . c)ll1.")'L mylnie we wszystkich kodcxach. -
H TOyp,J,OR'L a TOYMOYRII mylnie w \,sZJ's ie kodcxach.
L A T O P I S N E S T O 1\ A.
589
iUpwtK'L, TOVP OB'L; €rplI, €IL'"CKOB'L; ROIICT'I.,
UKuli ; IICTp'L, r.\UHIIL OK'L; nplCT1UI'L, £ep-
I
ILon; nETU'L, fOVIUpeE'L; IUll&pH,I,'L, a -
A Ub; K011., I' EKOK'L ; CT£lIrll tTOIIOE'L ;
5 CłHpLl\l, lhKIA'L, fOV OK'L; q>O\'MII, To\,-
IIAOK'L; UO\,TOp'L, łbTIIHb; I\O\,IILI,L, i\"OVIIL;
\.\OP&'L, IhlrHBJ.1,1,'L, OpL&'£ , tpp01(nllb;
rOUO 'L, I\O\'IJII, tu H f'I. , TO\,pL&H,J.'L, «PO\'PL-
CltRb; £PO\"H'LI, POU"'L, fO\"II:XCTP'L, q>p:x-
tO cnHL; Ih"L"C "'L, TO\'PL&tPH'L, II APo1(n.11I
Totpl.&ep:I'L; O\, I.&'L, TOVPL&ł.llb; '.1011'1.1,
Pop,',I,'L, CK1oIlL; CTllp'L, l"lIIL; TII IIII,
'nO\,C'LH:Xp'L, CK1;H1I, KOHh!\1;K'L; H CH"1I80
Go pHY b ; nOCUllH OT'L IIropn, KEJUK1fO h'LII -
15 11 PQVCLKlrO, " OT'L KLC£11 h1l mH" II OT'L
BLC1; 'L 1\10,\11" PO\'CLCK'Lll CLUQ. II OT'L
T1; 'L "nOK1o".1HO O&IIOCHTII K£T'L 'LIII I.IHP'L,
H£HIKII" '1uro OCp:X II "pl;r.I.".uIO&MłJ ""11-
£011 pl OpUTO, OT'L UIIOr'L l\tT'L II O\'TKPL-
!O AIlTlI IO&'LEL I.IC..IO fp'LK'L1 II .PO\'CHł&; II Kt-
I\IIK'LIII K'LIIA L IUWb lIropL, II K'LIII H, H
&OU'PE Kro II 11O.\IIK 81.CII pOł(CI.CTHII no-
CUW H'LI ha POIUUOV, II IiOCTI1I1THIIOł(, II
K1I CTC+:lHO,', K'L EUUK'LIU'L IJtClP"U'L rp'L-
25 YLCbK'LIU1I , C'LTKOpIIIII 1I1O&1IBh et. ClU 10U II
II1;CJpH, C1I KLC1;UL &0.1UpLCT£'LIJL, II C'L KLCt-
LIU 1\10;1.""'0 rp'LYLCli1lIł.1II lU ELU' 11;1.\, AOIlo
l\c;r.e CI1I1ICTL Cl\'LHLlIC II BbCb I.mp'L CTOIITL.
II II;Ee nOIJ'LICJIITL OT'L CT p.1 111. I P0\,CLK1II:A
:50 pl p01(WIITlI nK£ IOG'LRL, II IUIII\O nn EP"-
qICUUK: npllll1łl Cd.TL, JJ,.\ npIIIIU£TL ULcn
on. Cou BLCEł'.phjJ;HTCXł , OCiń3\CH"1G IIJ4 no-
Jstr Jamirdow, Prastien Bernow Jawtiag Gu- 945
narow, Szibrid Aldanow, Kol Klekow,.Stengi
Etonow, Sfirka, Alwad GU9 w. Fu dy Tu -
dow, :\Iutor Ontinow, Kupec Adunow, Adulb,
Ingiwlad, [Jeb .Frutanow; Gomol, Kuci, Emig,
Turbid . Furs ienow; Brun)", Roald, Gunastr..
Frastienow; Ingeld, Turbern, i drugi Tur-
bern; U1eb Turbenow. :\Iony, Ruałd Swie-.
no\\"; Stir Aldanow, Tilej, Apubkar, Swien \Vu-
zlewo\\' i Sinko Borycz; posIani od Igora "iel-
kiego xięcia ruskiego. i od wszystkich xięstw
i od wsz 'stkich luazi ruskiej ziemi, którzy
polecili nam dawny pokój odnowić, i d)"abla
nienawistnego dobru a lubiącego niezgodę
zniszczyć. i dawną prz jaźń między Grekami
a Rusia utwierdzić. 'Vi.e l1 i xiaie n ItJ'or,
. a
i xiązęta i bojarowie jego i wszyscy luqzie
ruscy posiali nas do Romana i Konstant) na
i Stefana. wielkich cesarzów gl'eckich. dlą
zawiązania prz iaźni z cesarzami sam)mi, ze
wszystkimi dostojnikami, i ze wsz}"stkimi
ludźmi greckimi po wszystkie czasy. poką
świeci słońce i świat wszystek stoi. Ktokol-
wiek ze strony Rusi zechce naruszyć tę
przyjaźII, wszyscy ci co chrzest prz)j li niech
doznają zemsty od Boga wszechmogącego,
i niech będą osądzeni na zgubę \V tcr i)'.
ciu i przyszlem , a ilu ich jest niechrzco-
nych, niech nie mają pomocy od Boga. ani
od Peruna, niech tarcze wlasne nie ochro-
nią ich, i lnieczami ,,'asnymi niech będą
posiekani, nicch gin od wl. n}"ch st zal .
'Yiersz 1 £K1I1CKOR'L' £pXIICKOR'L II. - 1 Kou.p'L II KOK1I I KOHCTOK'J. IłKOR'L H.,
HOHKOR'L ł... - 3 t'iBUr'Ll I:\TRAr'L H. R. T. - 5 (POVMH TOł(J"OB'L ' .pOVAPH
T01(nGOK1I H. q)OVAPU TO\' AOK'L Ł. - 7 l\"O\' &'L1 "O.1&'L H. R. T. - 7 "Hru-
R31 ł 1,'L II i\HrHKU;1.'L II. - 8 TOVPL&II,J,'L I TO\'PL&PII,].'1. H. - 14 "Op"YL I £ HpHYL H.
- 21 II K'LHa H niema II. - 30 "PLlIICIIHIC CK '1IC"HI£ n. R. T.
590
LATOPIS NESTORA.
9ł5 rt.I&E h Et. CHU B1:K'£ U R'L &m \..... " II ; H 1£-
'HKO H 'L K:CTL HE KPLIJIEHO, A He HUmTL
UOUDlłlH OT'L GOrJ, HU OT'L "EpO,'U1, Al HE
0YIpHUTb CA IJIUT'LI CBOUUU, U l nOC1:Y£11H
Th ULYH CROHUH, OT'L CTp't.t'£ H OT'L
"HOrO OpmmHI1 CROK:rO, H A Gm"'mTL p &'L1
R'L CHH R1ol\'£ H K'L ł--A*IJIHH. BE UK'LIH
K'LHA L POYChCK'LIU H EmUlpE K:rO A nOC'LI-
ltU&Tb Hl TO B'L fp'£K'£1 K'L R£.tHK'LIU'L "10-
UpLU'L rp'l.YLCI\'LIU'L Imp1l> M, H: HKO OTATL,
Ct. C'U'LI II rOCTLUH, I1KO E HU'L 0VCTlR1E-
HO I£C1'L. Il0m u C'UH nCY1TU 11T'L1, li
rOCTUK CP£&PEHt.I; H'LIHt E Oł(R'ł,J,U'L K:CTb
Kt.HA " 81WL nOC'LIUTH rp UOT'L1 K'L I'UIP"'-
CTROY H1WEUOV; Ha;E nOC'LIUH:UH &'LIRlł&Tb
OTt. IIHn ('L H H rOCTHH:, "'1 npHHOCA1'L rp.x-
UOTa. nUmł&YE CHIJE: I1KO "OCU 'L KOpl&.U
CUUKO; "on T'tn Al 0VK1oU'L1 H U'LI, 03>E
C'L UUpt.I.IL npH OAAT1>; 1I1J1£ 2\H &E 'L rpulO-
T'LI npHA.v.n. H np1o"lHU &';;'.bTL H1U'L, 1
APbmHU,£ U tPIHHU'L, AOHhAEmE R'L R'tCTHI.I'£
IC'£IIA IO KJWEUOV; 11J1£ 2\U p.v.K" HE .1,lAATL,
H npOTUKUL ca, Al 0Y&8K:"U "'TL , Al
ilE H HIp£TL ca C'LUpLTL U 'L OT'L K'LU tl
B1WEro; "'E 3H Oł(&'tmlK'LW£ B'L .PO,"CL "PU.
A&TL, 11 'LI H1UlIW£I.I'L K'L K'£H.I IO RIW£UOł(.
tlKO HU'L "10&0, TIKO C'LTROpUL. alJle npll-
TL .PO,"CL G£ KOł(nlL1, ).1 HE R'£ 1.I1"'TL
utCaYLH1. A1 lnp£THTL K'LUA L C'L.''LU,£ CRO-
HU'L H npU O "'HU'L .POł(CU CI.AE, Al HE
TlmpATh £ClpUIIIII1 E'L CE]1; 'L, tlll R'L CTplH1.
IIlm£u. H npH o IJIHU'£ H 1.1'1. , Al KHT.\lii.Tb
O, CKATUO U1U'LI, Al nOCl\£Th 1''tCi.1pLCTRO
H1WE, AJ HCOHWEU HU£11 H 'L, T'LrAl B'L L-
od innego swego oręŻa. niech będą me-
wolnikami w tern życiu i \V przysdem. Wiel-
ki xiązę ruski i bojarowie jego mogą posy-
lać do Grecyi ku wielkim cesarzom greckim
korabi ile chcą z poslami i go ćmi. Bylo 3
umówiono, że poslowie mają mieć pieczęcie
zlote, a goście srebrne, teraz zaś oznajmił
wasz xiązę. ii pos)"lać będzie pismo do ce-
sarstwa naszego. Jeśli slani będą od niego
posly i goście. mają przynosić pismo w tO
którem wyraiono będzie, ile korabi poslal.
I od nich dowiemy się. ze z mirem przy-
chodzą. Jeśli zaś bez pisma przyjdą. oddani
będą nam, abyśmy ich zatrzymali i chronili.
aż dopokąd xiąię wasz uwiadomion o tem t5]
nie będzie. Gdyby się zaś poddać nam nie
chcieli i bronili sie, zostana ubici a śmierć
.. ..
ich od waszego xięcia poszukiwana nie bę-
dzie ; jesli zaś uciekną i prz .jcJą w Ruś. my
napiszem do xięcia waszego, a on postąpi 110
z nimi jak mu się podoba. Jeśli Ruś przyj-
dzie bez kupi, nie b-:Ją pobierać miesięczne-
go. Xiąż .,zakaże poslom swoim i przycho-
dzącej tu Rusi, aby nie robila zaanych zby-
tków w siolach i w kraju naszym. A gdy t5
nadejdą. zatrzymają się u ś. 'lamy; i po-
szlem od cesarstwa naszego, aby spisać ich
imiona. atenczas wezmą swoje miesięczne:
poslowie poselskie, a goście miesięczne.
najpierw 00 grodu Kijowa. potcm od CZf'r- 30
nich owa i Pcrcj slawia, i z innych grodów.
\V chodzić zaś mają do grodu jedną bra-
mą. z przystawem cesarskim, bez orf?za, po
50 ludzi, i zajmować się kupią wedlug po-
\Viersz 7 U E'L £&",&IIIH" I & A.v.IIIHH w kodexach mylnie. - 29 C'LI\1.U" I CI\OBOU'L
fi. U. T.
LATOPIS NESTORA.
59!
IJ;DTL Ut.CAYLHOK CItOK, C'L!(H Ct.IU...LIIOK," trzeby i powracać. A przystaw cesarstwa na- 9U
rOCT"K: U'tCAYLHOK:, OpLKOK OT'L ropoAl K'LI- szego będzie ich ochranial. i jeśliby kto,
K81, O1K'L1 H 'L YpLHHrOKl H n£p£ eUKJ cz .to z Rusi czy z Greków, dopuścil się
H npOYIIH ropOA'LI. A.1 K'L O"UL K'L ropo",'L krzywdy. ma ją naprawić. Ruś do miasta
5 OAHU1:I.IH KOpOT'L1 C'L lf1oUP£R'LI.IL U£3>LUb wchodząc nie może kupować pawoloki więcej
&E 'L op aml1 , U L O Tb A£eUL, " Al jak za 50 złotników, a tę pawolokę kto
TROpUI. Ko\,n]l,1;, I1KO E HU'L II.1AO&'t, O1I\'L1 kupi ma pokazać prz 'stawowi cesarskiemu,
)1..1 HC OA.łTI.; H U",3>b .I1oUpLCTK.\ IUW£rO ten zaś zapieczętuje ją i odda mu. A od-
.1 p.1I1HTL Ił; A.1 iUłui I\'LTO OT'L PO\,CH HJH chodząca ztąd Ruś otrzyma od nas żywno-
to OT'L fp'LK'L C'LTKOpHTL "pHKO, Al 00p.1R111K:TL ści na drogę. co potrzeba, i cokolwiek po-
TO. K'L OA IpE 3>e .POVCL K'L rplA'L Al Ile trzeba Lędzie lodziom, jak to dawniej usta-
HI.I1oIH.T1. Runu I\O\,IIIITH n.180101\'L 'H!IIt 00 nowiono ; ma zaś powracać szczęśliwie do
nlll. A£cnL 010TLlIIII\'L, H OT'L T1: 'L 01- swego kraju, a zimować jej u ś. Mamy nie
R010h"'L "111£ K'LTO KpLHeTb, Al 001\1 IK1K:TL wolno. Jeśli sluiebnik z Rusi ucieknie,
15 q1ociłpeRot( UdUElO, H 'ł'L Ił iłOeY1T1K:YL, H przyjdą poń w strony cesarstwa naszego. i
AlCT.. II 1.1 'L. II OnOA&IpEH .PO\,Cb OT'L clN."oy od ś. Iamy jeśli się znajdzie. niech go
R'L HI.I.1IH.TL OT'L II.1C'L, H:3>e 111AO&1o, "pIWhlIO zchw .tają, gdy się zaś nie znajdzie. wtedy
Hl n...TL, H K:;r.e 111"0&1; I\OAIII1U'L. DK03>e nasza Ruś chrzcściańska W)'kona przysięgę
o\,cTJHleHO KCTL 0PLKOK, H Al B'L Rp.1ql1ł&TL wedlug swej \\iary, a niechrześcianie we-
o ca C'L C'LOtlC1HHK:Uh B'L crptlU11 CROIłA; Al dlug swego zakonu, a natenczas wezmą ce-
11£ HU'tI£Tb K3iłCYH HUOKUII ot( CRUlrO nę swoją która jest dawniej ustano,,;ona.
U"U'LI. 1lpE Oł(CI\OYHTb YE11.1,1,IIII'L OT'L .PO\,CH, dwie pawoloki za sluiebnika. Jeśli z ludzi
'10 He £ "P"An.TL B'L CTp1U", IJ1:ClpLCTRl cesarstwa naszego czy to ze stolicy naszej,
Hlmero, u OT'L cunro UlU'L1 :lqle £A\,1.£TL czy z inn}"ch grodów ucieknie sluiebnik
5 H O&PAIpETb CA, Aił OO"U TL "; "lpE iUl HE nasz do was przymesIe co. zwrócicie go
O&PłIpETL Ci, 1..1 lU POT& IIA",TL U1WII XPb- nam nazad. a gd)' to co z sobą uniósl,
CTHI1HE .PO,"CL 110 R1:p't II 'L, II IIC pLCTHIIIIE znajdzie się w calości , otrz 'macie za niego
no "KOUOV CROK:UO\" TH T'LrAl K'L HU1IN.TL dwa zlotniki za prz}.trzymanie. Jeśli Rusin
OT'L H1e'L II'tII;R CKOIH., 111i03>e O CT1K!CHO który pokusi się wziąć co u ludzi cesarstwa
50 KCTb npue, ARt OlKUOI,t ;x Y£1U.J."II'L. naszego, ten co to ucz 'nil, ukaran będzie
l\lp£ I\H 1\'L10 OT'L 1I1O}."U IJ'tC"pbCTBl 11.110£- wielce, bowiem za to co wziąl, zaplaci so-
ro, AH OT'l. ropOA 1'''lutrO, H1H OT'L 11II1o 'L wito. A jeśli to ucz}'ni Greczyn Rusinowi,
\Viersz 10 t'LTBOpHTh' C'LTKOpll tnylnie we wszystkich kodexacb. - 11 lit Hutl&fh
k1}CTU' 11£ TROpATb ""KOCTII H. U. T. - 14 KpLI'nl.' I\OV"HTL II. R T. - 16
POVCb. .PO\,CII w kodexach' mylnie. - 31 "llDcro. K3wero mylnie w kod('xach. -
32 rop04\l\. p04\" II. U. T.
59
LATOPIS NES'tORA.
9ł5 rOpO 'L 0VUOYHTb Yf:]I1,1,HII'L HJUI'L h'"'L KU1'1i,
H npHH£C£Tb YUO, A.t K'L BpU.ITL n oniu
Z( KitE YLTO npKREC1'L ETL, GLC£ IJ'UO,
U AJ K'L hU£TL OT'L IItro O.tOTł.HHI\.t Alu
m.l1;YI.HlrO. Ip£ u h'LTO nOl\O CHTL u OT'L
FoyCH K'L UH YLTO OT'L 11O,1,HU 1J1oUpLCTB1
Rlw£ro, H3>£ TO C'LTKOpHTL, n0K13m£lI'L &;b-
A£TL KUbUU; Jrp£ lIU K'L .u'L EńY,tT'L, AJ
;:m1.\TUTL c.ś.ro\,&o; H IJIC C'LTKOpHTL T03\E
fp'LYHlrL PO\,COIO\', A.t npHI.I£Tb T£ 3>E IiJ HL,
U"O 3i£ nplW. 'L R:Cn. n OR'L; 11J1E 1\H 6JIO'-
YHn u O\,KplCTH ro\,CUUOV on rp'LK'L YbTO,
U:iH fP'LYUHOY OT'L ro\,cn, AOCTOIIIIO H:CTL,
Al K'L Bp]THTL 1& He rLY111Ja 1£"11110, H'L H
.'1011& Kro: 11J1£ O\,l\pl"CHOIC O&pi ETL ca
np0,1,lKUO, AI K'L.1,1CTL H 111oH- Kro t6ro\,&o,
H T'L IfOKl "H£H'L ......,,£Tb no .:\I\OUO\, rp'LYh-
CI\OUOY, DO O\,CT.1KOV n no llmHOV pO\,ChClm-
UO\,. I£-'HI\O DLCTHI1II'L OT'L BJJCTH IUUlEII
n.t1;H£111 npHK£,1,&TL .POVCL, TO llJlE s;n,J,ETL
O\,Homl H.tU A1:KUlll "O&pl, Ąl n,J,1,J,.lTb UTL-
IUIi'L ACUT", .. nOUIJ.TL H; /lilie lIH H:CTL
Cj'I1;,\OKUYh, Al K'L"lCn. O.tOTI.HIII\'L OCLUL,
u nOHLI4Tb H; llJlE IIH c..."en cn 'L H.tII
A'tTHIJI", Al K'L"1CTL .t1TLIIHI\'L n.ITL. :\Ip£
U. OCp IjfłATL POVCL p1£OT.t"'lp'łi 0\' fp'LK'L,
!liliE AU CAtb n11;HbRUIJH, Al HCl\o,"nllH.Tb II
rOVCb no ACUTL UTLIIUI\'L: !lIllC In Ko\,nHJ'L
H ACTL fP'LYHU'L, no,,'L pLCT""I.I'" AOCTOIITL
KUO\", .\1 K'L LUnb 11'tllih CKOLi., "'.t H 1\03\£
''L Eii).£TL Hl "(,LIr.. IX fi I\Op'LCO\,IILCT1oH
npIR'£, IUIIKmr.c H:CTL ropO}.OB'L 111" TOU Ya-
eTU, "l 11£ HUllHoTb KnCTH K'LII U POVCL-
eTUU, Al KOlOlATh H.\ T1;n CTplRln, H T1
npIHI IIOIi.1pllKTb U BIU'L. T'LrAl, lUp£
odbierze takąż karę, jaką tamten oaebral.
Jeśli się zd<lrzy Rusinowi ukrasć co u Gre-
ków lub Grckowi u Rusi, sluszna jest
iżby Z\\Tócono nietylko rzecz samą, ale i
cenę jej; je li rzecz ukrad?iona ukaie się 5
sprzedaną, zaplaci cen jej sowitą, i uka-
ran będzie wedlug zakonu greckiego, i we-
dlug uslawy i zakonu ruskiego. Jeśli Ru
przyprowadzi chrzcścijaIlskich jellcó\V z na-
szego kraju, tedy jeśli będzie molojec lub tO
dziewka dorosIa , niech dadzą po zlotników
ł O a odbiorą ich; jeSli gredniego wieku lu-
dzie. niech dadzą po 8 zlotnilow a odbio-
rą ich; jeśli zas będzie starzec lub dziecko,
niech d<ldzą po 5 zlotnikow. Jeśli znajdą t5
sie u Greków w sluzbie Rusini ktorzv za-
- -
brani byli w niewolę. wykupi ich Ruś po
,
tO zlotników; jeśli ich GrecZ)'n kupii, i za-
prz}si gnie to, nalcży mu zwrócić ce-
ne która dal za nich. A w chersoiiskie J ' kra- 20
.. ..
inie, ile jest grodow w tych stronach, nie-
chaj nie mają wladzy xiąż ta ruscy i nie pu-
stoszą tych stron. i ta kraina niema wam
ulegać. Wtedy jeśli xiążę ruski zaząda Oli
nas wojska na wojnę: d:tmy mu ile Lędzie 5
potrzebował. A co do tcgo. jeśli Ruś znaj-
dzie okręt grecki gdzickolwiek przez burzę
"'yrzucony , nie powinna go pokrzywdzać;
jeśli zas kto wczmie co z niego, lub za-
bicrze czlowieka w niewol,:, lub zabijc go, 50
będzie osądzon wedlu g zakonu ruskiego i
grecliego. Jezeli 1tuś znajdzie Chersońców
I")'by lowiących w uściu Dnieprowcm, niech
im iadnej krzywdy nie wyrządza. ł"ie wolno
też Busi zimo\\ać w uściu lJnicprowcm \\'
Wiersz 7 BIW£rO I R\W£fO mylnie w kodcxach.
L A. T O P I S N E S T O R A.
93
npOCIITL ROH 0V IUC'L K'LII.I h PO,"CLCK'LIH, I Bialoberezu, ani u g. Eterego . lecz gdy 943
.l SOIOI£TL, Al AUI'LI N:I.I0V, 1£ llIm ICl.IO przyjdzie jesień, ma wrócić do domów swo-
1i.1.,J.ETL Tp'tli't. II o T'LUL, IIIC Or.p.lIJI".TI-. ich, w Ruś. A co do Bólgarów czarnych.
POVCL KO\,£.lpd". rp'LYLCKib B'LIBpL £HOV lU 1\0- którzy przychodzą pustoszyć krainę cher-
5 KUL 1\10&0 111oCT1:. A:\ liC np100&H,'.łTL ItB; sońską. żądamy od xięcia ruskiego, aby im
'IIIE 1\11 OT'L HCll R'L LI.ICTt. Ii'LTO YI.TO, XII no- nic dOZ\Talal szkody wyrządzać w tej kra-
81:1\.1 nOpJ&OTHTI., 1I:ł1l 0\'1} II I£TL _ ,J,.1 Ein '€TL no- inie. Jeieli się zdarzy iż zbroania jakowa
RUI.bll'L .1KOIIO\" pO\,CLCKO," II rp'LYLCKoy. l\1J1£ popelniona zostanie ze sh'ony Greków zo-
O&p.ltpłi,Tb PO\,Cb I\Op'LCOVHLlH'L1 p'LIE'L1 xo- stających pod władzą cesarstwa naszego, nie
to Rlql.ł R'L 0VCTIIII \ 'L111:np.1 . 11.1 Ile TROpATL macie prawa Iulrać ich. lecz z rozkazu ce-
1111'1. 'LU IIIIK.1IiOil;C , 'II ....1 liC IIU1;lihTI, HU- sarstwa naszego ukaran będzie każdy jak
eTII POVCL III.IOB1T11 B'L 0YCTIIII ,\ 'L11'tllp.1, zawinil. Jeśli chrześcianin zabije Rusina lub
KUO&Cp£3:H, 1111 o\, CBuno C.CpHI1, 11'1. Rusin chrześcianina, tcdy zabójca przy trzy-
Kr l npll"ETL OC£IIL, Al H,,""Ta. R'L AOU'LI man będzie przez krewn)'ch zabitego. i ci
15 CBOl B'L POVCI.. o CIIU, IliliC TO IIpU O- go zabiją. Jeżeli zabójca ucieknie a jest ma-
AITI. "'P'LIIIIII I\nupc, ROlOlihTI. R'L CTp:\H,!; jętny, majątek jego zabiorą bliźni zabitego;
IiOp'LCOYHł:c:T'tII, II Rt.1lll.1'L K'J.lI.I 1O POVCI,CIiO. jeśli laś zabójca jest niemajętny a ucieknie,
UO\" ,1.1 II 'L liC nO\'IJUI£TL n.1IiOCTIIT'L CTp.1- niech go szukają aż póki nie znajdą. a gdy
.110 T'LII. Ihll ulic K1IOYIITL Cli npolil l nt- go znajdą. niech będzie zabity. Jeśli uderzy
!O lUlU on. fP'LIi'L, c.nIIIll 'L 110,''1. BnCTH" I,t- mieczem lub kopiją lub jakimbądź naczy-
C.1pLeTR.1 II.1WCrO, ..1 He lllUTE BUeTH Kol- niem Rusin Greczyna lub Grecz)-n Rusina,
HIITlI II, 11'1. 110 B £1\ 1: H 111£..... 1,1:Clpl.CTR.1 IU- za to w)'kroczenie zaplaci srebra liter 5 we-
mcro, ".1 npIlHuCTL, 111i0 C &...,1,CTI. C'LTRO- dlug zakonu ruskiego; jeśli jest niemajętn ',
PU'L. XlpC o\,&Hltn pLCTHIJIIIIII'L PO\'CllIIl, niech da ile może, a na\\"ct i suknie w
25 II II POtCIIII1, pLCTHLlUI1U3, Al pL;£HU'L a;&- ktorych chodzi zdjąć z nicgo; na ostatck
AElL C'LTROpIlB'LIH 0YEUIICTBO OT'L E \11;£1>- niech dozy prz).si gę wcdlug swej wiary,
NI n. 0YCHI£IIJrO, j\:t O\,I}II'ii\TL H; ntpe liU ov- ze nic niema, a wtedy puszczon będzie.
CliO'iUTL C'LTRO IIR'''''" O &OH, H O\,&1;ir.lln, Jesli cesarstwo nasze potrzebować b dzie
aqlE r.i". ETL HUOBHT'L, ł',l R'L I.IJ""Tb IIU1:HHK: od was wojska na nieprz jaciol naszych, na-
50 Kro " ";r."'1I1U 0V&IIItH.,ro; III£ JII Itcn NtH- piszem do "aszcgo wicIkiego xif?cia . a
1.I0£IIT'L C'J.TROpIlK'L1H 0V&IIUCTBO, II o, CKOYHTI., ten ma je nam przyslal' ilc chccmy, a zląJ
Ą "qllH.TL N:ro, \OIII>"C;£C OEp.łql£TL CA; ittp£ poznaj=! innc krajc jaką prz .j3źll mają Grccy
1\" OI\P.łIlIETL tA, ]\.1 0Y&HK:H'L U),eTL. II II I Z Husią. \Vsz 'stki(' tedy te art -kuly napi-
'Viersz 2 Al A I.I'JJ I A.1I.1'L1 H., Al A U'L Ł. - 3 Tp't£1: I H Al BOlOlETb dodaje H. R. T.
- 8 alIlei II "IJIC H. n. T. - 13 t.o.CpllUI £ I. £pIlL' w kodexach mylnie. :-
18 HlIiUCTIITI.... 1'Llh H 1I1KOCTIITL CTOpOll1o KrO II. - 25 11.\11... pI.CT "HIIII1 mc-
ma H. - Alt I H 1\ol \V kodexacb myluie. _ 32 l\ql£ Ali OEp.lqlEtL ta nIema II.
Monummta Pol. IIi't. Tom. 1. 7:;
594
LA1'OPIS NESTORA.
9łS 51J1£ o,'AlpUTL L:LYLUL, Hlft 1\0nłtU , U1ft IUIJ'tUI.
31OEO C"' 'LUL .PO C6H'L Cp'LYUlll H}H Cp'L-
YHH'L Po\,cnu, A1 Toro A'U" rpt .\ .\"U-
THTL CPC&p.\ ]HTP'L O,iTL 00 lKOHO\, P0\,CL-
tiCOUOY; ,1I..e IH KCTL lIeHUOKUTL, AJ KIKO
uomETL, 8'L 1'03.UKO Z£ 0pO,,"n'L &H.,J,CTL.
"IW A" H "P'LT'LI, 8'L HH a>£ O"HTL, -''' II
T'LI C'L Hero C'LIIUH, Zł o oPOlłt A1 111 pOT'"
8,\H'lb 00 ClOKII Btpt, OKO HE UUtll IIUYLTO-
Z£, TU TII\O OO\,lpeH'L CTL. lpe liU ,"on,-
TU H.\YLHETL lum£ IJ1oUpLCTKO OT'L K.\C'L KOli
lU 0POTHK,iljl.1!A U II.\U'L, "1 OHWIi\Tt. Nt.
BUIIICOUOY K'LH.& IO KIWEU01', B OOUETL K'L
IIUI'I., 1£16K03\E XOYEU'L: U OT'L TO!t O K't-
A.&TL Hn'Ll CTP""'LI, 1\.1 & llO&'LRL IIII'ł.łii\TL
Cp'l.llH C'L PO\,CHłi\. U'LI a>E C'LRtlp.tIlIIK KloCE
III06U,"OU'I. Hl ",KOIO .\p'LTUIO, "H:"ORl
JIP'LTHI1 IU'I'L O\, tpUpLCTKI RllBEro, H.1
HCBZ6 KCTL KpI.CT'I. U 8U£1I1 R:tWA IIJ"HC.\-
lU, I 11.\ Apo\,rOH ('L1\H KIW" II rOCTHH: Kl-
WH. .\ 8T'J. 0".&Ye C'L U'LUL 1110UpLCTBl 11.\-
mEro AJ ,\on'8Ko".&TI. K'L KElłhKOU01' K1.H.&-
IO pO tLCI\O"O" HropEBU ft K'L l\1O,,"U'L Kro,
H lU nplIHU1łiarpt X1p'LTII& Ul ,OT& H,\A'.TL,
X'"HIITH HCTIIII..., I:\lW U'LI C'LB101IU OI.t'L, 11.1-
nllC.\ OLl'L Jp'LTH"" CHili, H.I 11£11"'£ C.i\TL
lIueHI IIIWI lI.JnHUII.1. U'l.1 ze, KAUKO nIt'L
.pt.CTH.1H c.I l£'U'l.I, KU U'I. c.& 1f "K'l.BBIA
cunro IbuD B'I. t'LliopntU IJPI.K'l.lft u npt,\'I.-
lIt3>IlpnLlL YLCTLH'l.IIA'L "PLCT'LUL H Jp'LTHH:'i\
CCIi\, lHIITH KI ce, H: a> f. H:CTIa lunHUHO 111
liCH, He OptCTii\nlTH OT'L Toro IIHYI.TO 6: ft
H E nptCT.nHTI. C£ OT'L t1'p:!II'L1 1I1WQI, AH
K'LH,i L 3H IIII'L K'l.TO, lU hpLIp£n'L 111U IIC-
saliśmy na dwoch kartach. i jedna karta
jest u cesarst\\"a naszego. na nif'j jest krzy!
i imiona nasze napisane, a na drugiej po-
slowie wasi i wasi soście. A odchodzący z
poslem cesarstwa naszcgo mają wprowadzić 5
go do wielkiego xięcia ruskiego Igora i do
jego ludzi, którzy prz jąwszy karlę poprzy-
sięgną, ze zachowają rzetclnie wszystko coś-
my uradzili i napisali na tej karcie. na
klórej imiona nasze są polożone. Iy zaś, tO
ile nas jest chrzconych lJęliśmy się na cer-
kiew ś. Eliasza w sobornej cerkwi, i na krzyi
święty przed nami będący. i na tę kartę,
zachować wszystko to co na niej napisano,
i w niczem od tego nic odstąpić; a kto- t5
kolwiek by z naszej strony odstąpil, czy to
xiązę, czy kto inny, czy chrzcony czy nie-
chrzcony, nierh nic uozna pomocy od Bo-
ga, i niech będzie niewolnikiem w tern ży-
ciu i w przyszl m, i niech hędzie wlasnym 20
oręlem zakłuty. A Huś niechrzcona ma zlo-
iyć tarcze swoje i miecze swoje nagie, na-
ramniki swoje i inne oręże, i poprzysiądz,
L0 w8zystko co na tej karcie napisano, bę-
dzie od J ora i ou bojarów wszystkich i!3
od wszystkich ludzi ruskiego kraju zacho-
wane po wszystkie czasy i zawsze. Jeśli z
kto z liążąt lub ludzi ruskich czy to chrzc-
8cianin czy niechrzdcianin przekroczy to co
jest nDpisane na karcie tej, niech zginie od 30
swego oręia, niech będzie przeklęty od Bo-
ga i od Perun3, jako zIarna' swoją przysięgę.
Szcześć wiec Boże: niech wielki xiążę Igor
. ..
zachowa w calości przyjaźń prawą. i niech
Wiersz 16 C'LKtqJ:tlllllC. C'l.81;1p.\II"KUI. " kodexacl1 mylnie. - 17 .ilnHclI OU". no-
lODU.. li., OOIOU OU"" Ch.
LATOPIS
Hplqum'L, Al Hf: HU1U nOIAolllU OT'L Gou,
H Al E.n.\ETI. PU'L K'L CIIU B1oK'L II Eih,1,...IJIHU,
" A" K01\eU'L E;bAnL CROHl.lb op.v.amlł:l.IL;
Ił He KpblpeHllz1 POVCL nOltzmUi\TL IJIHT'LI CBO.
511 H ULY. CBOII Ulf'L', OEP&Y. CBOII II opO.
YOIl 0PUHt\, A "'£BTh ta o BhC't,t'L, II.
ze C£TL HlnuczUl lU ]p'LrHII ceH, paHHTH
OT'L "ropu H OT'L BbC1; 'L E01UP'L. H 01'L
RLc'tn !lIOA"" on. CrplH'L' pO\,CLCK'L11I K1.
tO 0pOY1L\ lł'Ul U BLCU-,l: IUlle 1\U Me &'1.10
OJ'L K'LIIA L H H OT'L lnOAHH pO\,CLCK'l.IX'L, 1\U
pLCTIIUU'L, 'H IInpLCTI1I111'L, np'tCTii\nHTL ce,
I£3;E KCTL "HUIIO Ul ,np",THII ceu, Eih,1,eTL
\OCTOIIU", C80HI.IL op.v.a;HItI.lI. 0VUP1oTH, U A
ł5 nL Kun OT'L GOr! U on "epOVB1, ,,-
KO nptCT£OH CBOI& tiUTE.. : Al OGUti 6&-
Ana. AOEP'B, IIropL HUIIK'LIII K'LH.ł L I A1 iI-
HMLWAW" n U ,MHCp WUTL
CI, jJ,oHI."eiI>E U'Llłbqł CIIUKTL, U RLCL ł.lHp'l.
!O aooTL, B'L IfLIHf;WLII:ł1l B'th'Ll II B'L E&,\&-
tp1ll.
noculIUU ze C'UH IIropLUL npOAom. K'L
lIropeRli C'Ii. C'M'LI rp'LYLCK'LII.III, nOB1;.\-"I.
KlCR pUU 111oUP" POl.I Hl. IIrOrL mE IIpH 'LB1
25 C'L 'LI rp'LYLcK'J.IA I H pf:ye 111.1'1.: LU'LB1oTE,
YLTO B'L' K] U'L II tC]"I.. " p1011lA C'l.JH lit-
UpeKII: ce, nOC11 II'LI IJ1;CJpl" P1A'L KCTL
uuPov. OIJICTL UUp'l. UUtTH C'L K'LBA "U"
POYCI,CK'LII.IL U IłIOE'LBL; TKOU C'l1U BO,J,U3U
30
C TL 1J1o(.1pLl lUlIlA pon., u U]c'L 1I0CUlUA
POT'1 BO,J,IIT'L TEEC H Uii\mb TBOHt'L. OE101J1.\
tA IIropL C"'IE C'l.TKOpIITII. 1 O\,Tpl npu 'LK.'
lIrop... C'U'LI, u npll,J,£ "1 'L"''L, K'L,J,t no-
I1we Depo\,Ił", II DOIU , OW. op....nlt CHOIC,
u "'HT1.' U O.'OTO, H oAU lIroplI pOTt D
NĘ5TOR.\.
595
takowa nienarnszona bedzie
.. ,
gwieci i wszystek świat stoi,
niejszy i w przyszłe.
pokąd slOllce mIS
w wiek terai-
Poslowie tedy Igorowi przyszli cło Igora
z poslami greckimi, opowiadając wszystko
co mówil cesarz Roman. Igor za przyz\\3.-
wszy poslów greckich, rzeki im: lówcie co
wam polecił cesarz. l rzekli poslo\\ie ce-
sarscy: Oto poslał nas cesarz, rad jest z
miru. chce z },i ciem ruskim mieć mir i
przyjaiń. Twoi poslowie odebrali od cesa-
rzów nasEych przysi gę, a nas prz)'slano.
abyśmy prz)'si gę od ciebie i dostojników
twoich odebrali. Obiecał Igor ze to uczyni.
l\azajutrt przpvolal Igor poslów, i wyszedl
na pagórek gd e stal Perun: dożyli oręże
swoje i t-arcze i do to , i zloiyl Igor prz)-
'Vil'1"8Z l Hun... u.n w kodeucb mykie. - }2 IInpt.cT Ił.'H "£ Bpt.'P£I"lal1I H,
96
L A. T O P I fi N JI; S T O R A.
9ł5 ua.am IUO, I£1HI\O nOr.1H'LI;t'L POYCH; " pL- sięgę i dostojnicy jego, ile było Rusi po-
crH Hii.1& PO\,CL R0.J.UW.ł pOT't K'L I,PLK'LBU gańskiej; a chrześciańsf..a Rus składala przy-
CILITJfO Ibun, 11 £ H:CTL Hl"'L POVY1lt:1.IL sięgę w cel'k wi g. Eliasza, która jest nad
KOH".,L nU'LIRLYt I>EC't.J.'L1 u 1\0 lp't, ce 'o ruczajem, w końcu Pasyńczej biesiady i Ko-
E't C'LI>0PL"l "P"I\'LKH, ł.l11O U 1>0 '1oWoI Ib- zary: to bo\\- iem była cerkiew soborna. gdyż 5
p.a u pI.CTUt\8H. IIropb me O\,TRP""UK'L UUp'L wielu 'Varf?gów bylo chrześcianami. Gdy te-
n. fp'Lh'"J.l ornovcTu C'L 'LI, 0"]P8B'L CI\OpOł&, dy Igor pokój z Grekami utwierdził, mając
H YEJU",,,Uł& H BOCK'LI.lI., u OTnOYCTU M. C'L U odprawić posłów, obdarzyl ich skórami, nie-
ZE npu.\owoI I\'L "'tUPEKU, u nOK1o"lW.ł KhCIA wolnif..ami i woskiem, i odprawiI. Posłowie
,
P",YU "ropE8'L1 u JIOI>'LRb " E K'L rp"'I\"LU'L. zag do cesarza przyszedłszy opowiadali wszys- 10
tko co mówił Igor przyjaźń jaką ma dla
Greków.
28. IlropL e NIY.ł I\"'HA UTU B'" I\'LIH:R"I,
UUp'L UlAtłl K'L 8LC1;U'L CTp"HUI'L. " npucu'!:
OCEHI-., H.lU U'LIC]IITU lU ),EpEK1I1H'LI, 0T.ł
npUU'LIC3HTH EOJLW&ł- ),lIII..
R'L J'UO (CtHf., K'L CEił\C nTO PEKOWoI "POt-
mHHl IIropuu: OTPOI,U CK1;IU.1haiU 1I 0.J.1oJU
C.ł C..TL op&aiUH:Ub u np'LT'LI, ;) U'LI Hl ll;
nOIl"U, K'LlloIj££, C'L U]UH B'L "lBI., l U T'LI
AO 1>6\"E ID H , U U'LI. n0C10\,Wl H "L lIropL, u
H"e K'L ,\CPEK1 K'L .J.]llb; U IIPHU'LICU'WC 1\'"
npl-B'tH AllIU, I11CH] WE HUt. U Uii.ił\U 1£r0.
II B'L IEU]B'L lUb nOII.J.£ B'L rpl,J,'L CKOH.
11'\&'1110 me H:I,IOV K'LCnUL, pl U'LIC3HB'" PE-
YE AP0\,aiUI11o CKOH:U: ""1>T£ n. AlUII.. AO-
UOKU, " t\ K'L Kplllll.i. C.ł. 1I0;tOił\IH. u KIJlE.
nO{CTU Ap0,"aiHllm CKOlif. "OI.lOKH, C'L UU'LU"
m£ Apo".ł.nU'L1 8'L RpUII C.ł, 3\EULI ,onuu
HUtlUD. C3'LIWIB'l.W£ me .\EpE81I1I1£, 111\0
onu.. U"ETL, C'L.1,O\,IUKwe C'L K'LNoI LU" CBO-
HUL l"bUUI> U P£liOW.ł: illpC C.ł K"'Kl lln.
R1'LK'L K'L OK1>II.I, TO R'LIHOCUTh no K:.\HHOII
HLCE CTJ O, IJIC HE O\,&HIii.n. Kro; UI\O U
28. Igor teay począwszy panować w Ki-
jowie mial mir ze wszystkimi krajami. A gdy
nadeszla jesiell, począł przem)'sliwać o t5
Drewlanach chcac w,"ludzić od oich wieksza
.. .. ..
dań.
Lata 6453. Tegoż lata rzekla druiyna Igo-
rowi: mołojcy Swienaldowi w orf?:ie i suknie
się prz)"odziali; a my nadzy. Pójdi xiązę z 20
nami po d:lń, to i ty ją zdobęoziesz i my.
Usluchawszy ich Igor su'dl w Dcrewy po
dań J i dawnej dani zażądawszy wYl'ząozał im
gwalty sam i jego ludzie; wzi,!ł dall i poszedl
w b'1'ód swój. "Tracając f..u uomo'\\i rozmy- 5
ślil się i rzekł do swojcj druiyny: idźcie
z danią do dom, a ja wrócę si i jcszcze
jej poszukam. Odprawiwsz) do dom swoją
druz) n , z maIą jej cząstką wrucil się J lą-
daj,!c "i ccj uoslatf..ów. Gdy Drewlanie usly- 30
szeli że znowu wraca, naradzili się z swoim
xiąięciem "\laIcm i rzekli: £'oy się wnęci
wilk 00 owiec, to \\ yniesic po jednej cale
stado, jeśli go nie ubiją. Tak tcż i ten;
jeśli £'0 uie zabijem, to wszystf..ich nas wy-
'Wiersz 19 CK108,uL;ł;U' CK1oH"E U II. - 2 5 8'L H:U K'L. B'L 'LI.I. II. U T.
LATOPIS NE!TORA.
597
CI., lUpE He 01(EHI£U'L KfO, TO Kl,Clt 11'1.1 no-
r01(EUTI>. nOCUWA I\'L IleU01(, r11rOlłD.lJłE:
.
no Y"TO II"CWH on.n? nOlllAn'L KCU KLCIN.
lH". II He nOC1\0\,W1 " 'L lIropL, H K'LIIUL-
5 A'Lwe H 'L fp1]1.1 IICI\op'LCT't1l11 npOTIIK01( Ac-
PEK1U1H£ O\,&UW.ł IIropu H ,J,P0;EHIIOV IUO, 1>'11
1>0 II 'L I.IUO. II norp£I>£II'L &'Llcn lIropI.,
KCTI. 1-.I0r'LI1\ Kro 01( HCI\Op'LCT1:IIf.\ rpJ l R'L
t\f.p£R't 'L H ,11;0 cefO "LlI£.
10 29. U'Lf.\;E£ &t\WE B'L li'LIKK't C'L C'l.III'LIIL
CBOIII.IL C'J. JJ,U..CK'LI.... CUTOCUK'LUL, " KP'L-
1.1"11.111. &10 Kro ilCl.lin.1,'I., ROKRO," 1>1: CK1;-
Hnb,J,'J. , T'L e OTLllł. ...ILCTHWHlI'L. P'tWA a;e
,\epeS]tUlE: CE, h"'LH.I a O\,I>H OI.l'L P0,"C"Cl\l-
15 ro, nOHlleU'L m£H... Kro OUfii 1 K'LII.I L
CROII Ul\]'L, H CR.łTOCUR], H C'LTKOpIlU'L
KI.I01( , f.\Iwa;c JOIJI£IA'L. II noc.uUl.l A£p£-
1.'118£ 1ł...YLm11.J 1.I",iE.I, YHClł'LIAL AU A£U-
TU, K'J. 1\O"HII K'L O.'L 1o, H npUCTlW.I no,,'L
20 GOp"VCR'LI.IL K'L 1\O"UII; &1; 1>0 T'Lr"l KO;1,l
T£l\mlJl H R'L l1: rop'Ll liHI£KLCK'LII.ł, H u\ no-
Ą02lllU IlE C1;,J,n ", AIO,1,IIH:, 11'1. 111 rop1:, rp.'1,'L
me 1>1: .''LIKK'L, 1I,\'£iEE KCTL H'L1II1o .1,ROp'"
rp'LA.lTHU'L u Ihllmcl»opOR'L, a KOp'L K'LHlił\L
25 &t.\WC R'L ropo,1,1o, 11""""£ KCTb H'L1II1o. "'KOp'L
ROpOTHCUUb II YIO" HlI 'L , lIep£R1ocHIJIC &'E
R'LH1o rp1,J,l, II r.'E R'L111o rp1'.\ 'ROp'L 1,pO -
r'LlII, II),U£ KCTL AROP'L t'el....CTIII\OK'L; .\
CRlTOIlb 1>0rOpO"III,e 111"'L ropOlR\ ,J,ROp'l.
30 npEULH'IoIII, 1>1: &0 TO," TCp£lJ'L KIU£HL. II no-
R1>A1WA 01" 1o, UlW ;\£pCKU'H£ IIP""OW.ł, u
R'L 'LRl II OJLU 1\1. COI>1o, H peve HI.''I.: AO-
tP" roCTlIH: npll.WIU.ł. II p'tlltł JI,£PEKU'IIC:
npH),O OI.''L, Ii'J.HAf'LIHE. II PEVE IIU'L O.'LU:
gubi. Po lali ku niemu mowiąc: I poco wra- 945
casz? wszalieśmy ci dań wszystką oddali..
I nie sluchal ich Igor. I wyszedlszy z gro-
du Iskorostena Drewlanie zabili Igora i dru-
żynę jego. bo b)'lo jej malo. I pogrzebano
Igora; jest mogila jego u grodu Iskorostena
w Derewiech, podziśdzicń, ·
29. Olga zas byla w Kijowie z synem
swoim, z dzieckiem Świętoslawem. i pia-
stunem jego byl Asmąd, a wojewodą Swie-
nald, ojciec 'Iestysza, I rzekli Drewlanie :
I xięcia ruskiego ubiliśmy. zonę jego, Olgę,
wydamy za xięcia naszego, Iala, a Świę-
toslawa wezmiem i zrobim z nim co chce-
my.. I posIali Drewlanie mężów przedniej-
sz -ch w liczbie 20, w lodzi do Olgi, i
przybyli w lodzi pod Boryczew; albowiem
wtedy woda plynęła popod góry kijowskie.
a na Padole nie mieszkali ludzie, jeno na
gól'ze; gród zas Kijow b 'l tam gdzie dziś
jest dwór Gordętyna i Nicefora , a dwór
xiąlf:cy byl w grodzie gdzie dzig dwór 'Vro-
tyslawa i Cziudyna, a przewieś byla za grodem.
B)'l tez za grodem dwór drugi, gdzic jest
dwór demestyka; za . Bogarodzicą na gó-
rze dwór teremny, b 'l tu bowiem kamienny
terem. I powiedziano Oldze. ze Drewlanie
przybyli; i wezwala ich Olga do siebie, i
rzekła im: I wit:łjcie mili goście!. I rzekli
Drewlanie : Przyszliśmy xięzno! I rzekla
im Olga: I :\Iówcie, co was tu przyprowa-
dza? . I łzckli Drewlanie : Posiali nas Dre-
Wiersz 12 CR'tlln.. 'L. CRIIH £.1LA'L H., CR'E.£.1L 'L Ł. - 27 " E1; R'J.H'II rpJ,J, Jl,KOp'J.
APo\,r'LIlI " 't E KCT'" II £1: AROp'J. T£p£U"U'LIH H ,po,"r'£lll H. - 28 Jl,EIILCTUI\OK'J.1
JI,£LI£CTHHIiOK'L H. R. T. - 29 ĄROp'L Tcper,'L"'LI1I niema H.
.
98
LATOPIS NESTORA.
lł:S Ali r&lrOIlITe, Y"'IO PIlAN OpU OC'fł! C"UO.
.Ptm .e AepeLtL\Be: DOCU II 'L I AepeKLcK
eu! , ,..uapa cHile : u..;s TBOH:ro o,"lm-
Jł6U'I., II1..e GO U&2r" 'Ilon ani KJ"K'L I"C.
;tll H rpUII, II l mH K'LHA H AOGpn C&U,
HD COi1C!B aTL A£pEII.CU eU]1& , A
nOH H K'1U L II]WL .:I J..bl\'I.; .... EO
HU.& H:UO\, J..b!'I., K'1".& 1O AEp£ILCICOV. Pen
mE HU" Ol\LrIl: 1110E1 UH RerL ptY.. KlW1!,
Of<KI UDt U£U C80lErO IE KptCU'fH, ""
Di 8'£1 nonrHTH IJ O'TpHa np1:J\'1 lUOA"-
UH CBOIIUU, I 1"lIlt lI)\tTe 11. 10J\HI& CBO
., H 1lI "Te n AOAHB BeIHYlatp£ c.I, A 'L
0\'Tpo OOCII. 00 B1.I, B'LI e ptlf'łTl: .e
euJ. HI KOHHU., lin otwn H £U'L, 11'1. no-
""'fi 11.1 B1. 10AHH, a 8 .ec n 11.1 1'1.
IIOAHU. " OTnO,CTII II I'L IIO)\HIA. OJI.U a:e
nOK£1" IICKonUH liwr. KUIIU H rlł IOK& lU
AD'" T£,eu"Cftll.. K'LHt rp1A1. l\ .:I O\,Tp
01LrJ, ctA.&IJIH 8'1. TepCUt, OOC1\1 HO rOCTH,
n npll ow.& K'L "HU" rIl1fOltiilpe: 08E'f" KI.l
Ouu 11 ya.CTIa . 'IIU. OIlU a:c ptwa: le
£II'I. lU ...on, In lU BO 'L, IH 1I....n
IIAłU'I. ,110leale 1'1.1 B'L AQAHD. rm. e
1'1.10£: 11UI. lIelOIlI1, .'LRa .. 111BIL 01'10"-
Ił.", II K'L1IJ.rI.IHU II Wl ,eOY£ 1 KJWL K1.N.ł ".
" aOlleco.. II I" IIOAND. 011. ze C"'AI1 £
n D£penEtn n BUIK'Lln C&CT&r rp'l.-
u. II 0plł.OC'''. . lU AlOp'L KI. On-
t leet...£ B'LpHH.i\Wa 1& 1'1. DUH. H C'L
AOAUJttL "pHIIIK'LWI Onrl, I pey£ H"'L: AO-
&fil In 8'1.1 ncn? OlU ze ptlll: aO\,,,,1 I'LI
"ropa1.1 n.Uf'L'lL II OOB£I.. lC""DIT11 .
sU'U, . OOC'-'I. IIA II. OOCUI'LWH O LI'd
n Ae,eUml'-'II'L, pnc HU'L: A IUI1£ U.&
wlanie mówiąc: męża twego ubiliśmy, bo-
wiem mąż twój by' jako wilk laknący lu-
pów i grabieiYJ a nasi xiązęta dobrzy są.
uszcześliwiaia ięmie derewska J oddai wiec
.. łI, " .. :.I"
reke xieciu naszemu l :\Ialowi. Bvlo bowiem II
.." " .."
imię derewskiego xięcia 1\lal. Rzekla im Ol-
ga: Mile mi jest co powiadacie j już ja mę-
ia mojego rU wskrzes ę J was aś hcę
jut.ro uczcić wobec moich lud i ł Ił t.eraz idź-
cie do swojej lodzi; spoczy\\ajcie sobie w 10
lodzi z calą spanialo cią. a gdy jutro po-
szlę po was J to powie ci.e: I.lie poje-
<hiern konno, ni pójdziem piechotą, jeno
nieście nas w lodzie l w lodzi was przyniosą.
l odprawila ich do lodzi. l kazala Olga wy- HI
kopać jamę wielką i glęboką na <hitdziJlc!.!
teremnyro, a. gro -Jell), N zajutrz Olga w te-
remie siedząc. poslala po ości. l przyszli
do nich, mówiąc: prosi was Olga na czejó
wielką. Oni zaś rzekli: nie pojedziern kQno o . iO
ani na wozach J ani piechotą uje pójd ien i
unidcie VIS w 'Qdzi. Rzekli Kijowianie:
I nam niewola; iąię nasz zabit, a lięzua
nasza chce iść a waszego xiązęcia.. I po-
niegli ich w lodzi. Oni zag siedzieli w pr e- !!5
gubach , wspaniale i hardo; i przyniesiono
ich na dwór Olgi; niosąc wrzucono ich z
lodzią w jamę. Schyliwszy się Olga rzeklI.
im: dobra wam La czegć? Oni rzekli: gor-
sza nil mierć I£ora! I kazała ich żywcem 50
zasypać; i zas pano ich. Poslawszy Olga do
Drewlan rzekla im: jeśli mię szczerze za-
praszacie, to przys:dijcie znakomitych męiów,
iibym z wielką czcią za waszego xięcia wy-
szla, inaczej nie puszczą mię Kijowianie.
Wiersz 28 B'L n£perutnl lI£p£rpEEt 'L H. - C&CT ra 'L1 c clor " H. R. T. P.
LATOPIS NESTORA.
599
n oeHT£ n IIBO, '1'0 OpOIUlUIle U A " pO- Słysząc 10 Drewlanie , wybrali znakomitych 9łS
YHT'LI, Al 81. B£l\HlJt neTU npH II MW" męzów którzy ziemią derewską rządzili, i po-
"'Ln h, K:A:\ He nOVCT.&Tb UEH£ !UOAHIC 11.1- siali po nią. Przybylym Drewlanom kazala
KRCTHH. te Cl\'l.IW R1.We ACpCRJ"HC H &P W.ł Olga zrobić kąpiel mówiąc tak: skąpawszy
IS I}1YLWIUI U A , 83\£ AP.....l th AepER"cK£ się przyjdźcie do mnie. Napalono w laźni,
6U1B , II nOCl\1WA no 11&. AepERl\IlH'LU'I. i wszedlszy Drewlanie poczęli Bię my . I za-
a;e npIIWI'A'LWbl.l'L I nOReJt OJLr IJORMIIIIJ& parto drzwi za nimi i kazano podpalić laźnię
('LTROpHTH. phK.v.lpH cHile: 1I 'LU1.IR1.W6 ta ode drzwi: tak zgorzeli wszyscy. I poslala
npll,\1iT£ K'L U'LH1i. OHH a.£ nł:p£3\brOWA UOBh- do Drewlanów mówiąc: Oto jui idę ku wam,
tO IUlI&, H R'Ln OWA A6PEL.'IlR£, H1YAWA CA przygotujcie wiele miodu kolo grodu gdzie
U'LITII; H 1np'LW o "II 'L ABhpU, u nORUt ubiliście męza mojego; chcę poplakać na
l3;EYU 1& OT'L AR"PUU, TO," H rop1oWA EbCH. jego grobie, i ""yprawić tryznę mężowi mo-
li 00C1I1 K'L AEp£EIIlH'LU'r. pLK..IP" cUIJ£: ce, jemu. Oni to uslyszawszy, zwiezli wielkie
O\,3>C HA K'I. B1U1. , A npuCTpouT£ U£"'LI mnóstwo miodu i zwarzyli. Olga zaś wzią-
ts l.mor'Ll o\, ropoA.1, HA1;.3;6 O\,&HCT£ 1.IN.3\.1 IJO- wszy z !abC} niewielką druzynę, szla po-
IUO, ),1 UonUYI& u H1"1. rpO""'UL ICro, H woli i przyb}"la do grobu jego. plakala
C'UBOp";; TPIl "ii. u.v.aao CROK:UO\,. OIlU a:£ po męzu swoim. i rozkazala ludziom swo-
TO (1\'LII01B"'OI£ C'UE omA UEJ,'LI UHor.... t- im s)'pać wielką mogilę; gdy usypali kazll.
10, B'L llpIIWA. Onr.t 3)£ IIOIUI'LW£ tUI o tryznę wyprawić. Zasiedli Drewlanie do pi-
tO ApO 3;HII'LI, l\'LrKO IW"IJIH npH 1,£ K'L rpo&ov cia. a Olga rozkazala ludziom sy;oim ab)'
Kro. DnK u no U.V.3>H CROICU", H nORU1o im uslugiwali. Rzekli Drewlanie do Olgi:
IlIO,\LU'L CBOHU'I. CJ.covrll uOn.JU R£..'UU, gdzie są druhowie nasi którycheśrny po cie.
alKO C'LC'LIIOWA, H nOBnt TpH .di. TKOPUTII. bie poslali? Ona rzekła: idą za mną z dnl-
110 CloU.. C1o.\oma t\epCR1f.\IIE nUTU, H nORCl\t zyną męza mojego. A gay się Dre lanie
!:I Onu OT O"'LU'L CROHU'L CXO\,3\HTH np'tA'L popili, kazala lud!iom swoim ;by pili n.
IIHUB. PtwA ,\£peKAł.\H£ n. On t: H'L.\t c n nich, a sama odeszla precz; a potem roz-
APoV .1 U\WA, 1I 'L.iE£ noc1U,tom. DO TA? On1 kazala ludziom swoim, aby ich wycinali.
a;e p£YE: H"...Tb no U'L1I1o C'L Apo,'zllno I wycięli ich 5 tysięcy; a Olga wróeila do
u,u.1 uOl£ro. l.\łiO o\,nHwA u Jl,CpCIL\l:Ule, Kijowa i przysotowala wojsko na reszt
30 "Olel\1o OTrWI\'LU'L CKOIIU'L nHTH .1 Ha, m ich.
t IU OTU;\£ opOYb, H no T'LUIa nORU,!; OTpOK'J.UJ.
CtyH II. II HCtKOW. B nan nICA",L; I
01\Lr.1 R Kp.\TU U K'l.IIUOV, H npHCTpou
BOli II! "POK'L H 'L.
Wiersz 5 H3>fi APLZiI ' HAtltE APLZ&1Ia H. - 11 AI.P"' ...0ILI811£ H., IICTOD'L-
K& Ł.
600 '
LATOPIS NESTORA.
9ł& 30. HJvno K'LH.I EIIHU CBUOeURJU. R'L
K'tTO (S\,H". 01bf.t C'Io C'LIH'LUL CROHU'Io Cu-
TOCUB'l.UL C'Io&P" BOI& UHOr'lol H p:U;p'Ll. H
U.J.E II ,1,epERLCKd\ £l.U". II II"OW.I .'EPCRU'-
ilE npOTHRO\" C'LH....I'LWmU C.I 0&1oJ.l.\ n1'1oKO-
U1 Hl C'l.Ko\,nL, CO\,H,1; KOnHltu.. CUTOC11B'L
III AEp£B11111'1.1. ""00111£ !ET't CI\RO 't o\"mu
KOHEBU, 0YA1pu B'L Rora KOHERH, &10 EO .,U"CK'L.
II pcvc CR'tHJ.,..,,'L " CJ.I.i. \'10: K'LII.ł L O 'iI\C
nov.IJ'L, IIOTUHEU'L ApO\,iI\HHO 110 I\'LH.ł 1:.
II nO&1;"HW.I "EPEK:lI1I1'LI, ),epEBII1H£ ZE no-
E'trOm.l U UBOpUW.l C.I B'L rp:t),'t. 'Io CBOH 'L.
01Lf1 E O\,CTpLUU C.I C:'Io e'LIH'l.UL CKOIIUL
lU HCKOp'l.CT1;HL rp] ''L, t\KO TO\, En iD O\'-
&H.tH U..3>1 Itll, II en OK010 rp","1 C'L C'LIHLUL
CB(JUUL, " ),Ep£K.1I:\Ae 1TBOfUIW.I u K'L rp 1-
A't, H Eopl1 u "p1;n'l.KO H 'L rpl"l, B1;.J.1;.y.
EO, lIKO au" oVlinH li'LIU U, H Hl VLTO
c& npt»TH. II CTOIJ O.tLU 11oTO, He umn.
wc B'L LlTH rpl"l, H O\,U'LIUH CHilE, II0ClU
"... rpl,1,O\" p..K_IPH: nTO OV£T£ AOC't';1oTU?
II BLCH rp""H EJmll IIp't;l.lW.I C.I U'l.H't, U
IUU u no A"U, U A'tllIibTL UHB'LI (ROli II
£UD CROII, II R'LI OV£TE H Up1oTH ru"'Lu,,,
RE UJU.Y£ C.I no A1HL. ,lI,EpCR1111lC me pCKO-
W.I: P"AH C.& &'LI Oł.l'L IUH 110 "lllb, 11'10 O.
"U::WII ULqlUII ua.;t;" CBOKro; pEY£ 3;£ BU'L
Our1: ulm " 'L ULCTIIU 0\';££ O&H.J..i. ua.ml
CKOH:rO, K'Lr,1,l npll"om.l I\'LII£RO\" B'UOPOI£,
R 'PEłUI£ I£ E K'Lr,1,1 TROpH 'L TPU H& Um-
ZEBU CBOI£UOV, li O\,;t;E HE oqll" U....UTII,
I'L oqJl& AIHL mUTH 110 Ul H., C'l.I.lHpHK'L-
30. Początek panowania Świętosława. La-
ta G ł-54 , Olga z synem swoim Świętosla-
wem zebrawszy wojsko wielkie i waleczne.
szla na Drewlany. \Yyszli na przeciw Dre-
wlanie, i gdy oba wojska w gotowo ci do 5
boju stan ly, rzucil kopił: Świętoslaw na
Drewlany, a kopija przez uszy koniowi prze-
leciawsz ' w nogi konia uuerzyla, był bo-
wiem dzieckiem. I rzekli Swien łlU i Asmad:
xiązę jui począl bój, nuże drużyno za ią- to
z,:ciem! I zw)'eięż .li Dre"lanów; Drewlanie
zaś uciekli i zaparli się w grodach swoich.
OI£a udel'zyla z s -nem S" oim na gróu Jsko-
roslen . bo tu ubito męia jej. I poastąpila
pod gród; a DI'cwlanie zamknęli się w gro- 15
dzic i bronili się z rodu potężnie, wie-
dzieli bowiem ze sami >.ięcia ubili, i co
ich czeka gd .by si poddali. I stala Olga przez
lato, nie IUOg C dobyć grodu. i umyślila
tak: poslala do grodu mówiąc: Po co się!O
opieracie? oto wsz .slJ..ie grody "asze pod-
daly się mnie. i pfac dali, i upr.."iają ni-
wy swoje i ziemie swoje; a "-Y do dani
nie skłaniając się. chceciei wymrzeć glOllcm?
llrewlanie zaś rzekli: radzibysmy sklonili!!
się do dani J alei ty ('hcesz mścić męza
swoje?o. I rzekła im Olga: juzem zemscila
J..rzywd,: m«;z.a mojrgo, gd 'ście przyszli do
Kijowa po raz wtory. i po raz trzeci. kie-
dym tryzn,: m lowi mojcmu prawiala. ie o
chcę I>i już mścić \\ięccj, jeno chcę od
was mieć dań małą. i pokój z wami za-
'Viersz 5 C'LHLU'LIII£Ul u. C'LAbU'IoW"I.I'Io U H., "C'LllbU'Lmlll.l'L u R. T. mylnie. - 6
C'IoKO"II". IW,,"L H. - 8 EO. BEKLUII dodaje H. - 9 CR1;H.1!\bA'L. CB1;llrtnA" H.,
CR'tIlEK"A'J. Ł. _ 30 TROpH 'L . TROpU N. Ta. H., TBOPQ 'I. Ch., C'L TROpll OI.l'L R. J
C'LTKOpU 'Io T.
LATOPIS NESTORA.
60i
mil u C" 8U'" nO" A\ onul.. PEKOWA Z6 warlszy pójdę precz. Rzekli zaś Drewlanie : 9.&6
ł\EPER"IIIIE: YbTO OIII£WH 0V HIC"? Pl-'" czego chcesz od nas? Chętnie damy miód
1,1H:1A'L I.ICA"Ub " CKOpOIN.. 0111 E p£YC HU": i sk6ry. Ona zaś rzekla im: Teraz niema u
H'LIII'" OV BIC'L 1110cn UEAo,", HII CKOp'Ll; H" was miodu ani skór. otoz o malą rzecz
5 L':lilO O'" IUC'L npOWtN.: A"HIE Uli on. ABOP" was proszę: dajcie mi po trzy golębie i po
no TPH rOl.1;EH, Al no TP" ROPO&IIH, a 'L &0 trzy wróble z dwora; niechcę ja bowiem
HC ):01111& T.ł bh'Ll A11111 B'L ]'L;r.HTH. t\Ko;r.e nakladać na was dani ciężkiej, jaką nakladal
1.'.1,3;1. LIOH, H'L CEro OV 8lC'l. npOWłi\ U12l1, mąż mój; tej t).lko odrobiny od was pro-
K'LI co KCTe II H£UOrl\1I 8'L OC""1o, ,J.1I B""1U16 szę. boście zubożeli w oblężeniu; tę malą
tO U'LI CE LlUOK. AEp£R1t.\HE £ PI,\H E'LIB'LWe tylko dań mi dajcie. Drewlanie uradowani
H C'Llip1W.ł OT'L AROp1 no Tpll rOl...&" H no zebrali od dwora po trzy gołębie i po trzy
Tpll ROPO&II", "IIOCUUJ.I 1i'L OJh 1i C" no. wróble J i poslali Oldze z poklonem. Olga
K10""Ub. 01hr:\ c peye UU'L: ce, 0V3\E u zaś rzekla im: Poniewaz oto juzeście się
KCTe nOlmp"1" U'LII't H UOKUOV AtuTH, II mnie i dziecku memu upokorzyli. wracajcie
HI UAUE R'L rp1-''', Ił u :(J 0VTpl OT'LCT...nJłH. w gród, a ja jutro odstąpię od grodu i
on rp.1" , H nOH1,in R'L eROH rplA'L. Acp£- pójdę do dom. Drewlanie uradowani wró-
R11:\1I£ 3\£ p.1"11 &'LIK'LIUE 8'LHH,J.OW.ł R'L rp.!"", cili do grodu. opowiedzieli to ludowi i lud
H nOR1o,J..1WA XIO"LU'L, H O&Pl OB.1W. ca .l1O- w grodzie radowal się. Olga zaś rozdala
Jl,HK B'L rp:ł.\t. OJhfl 3\£ p.1 AllA ROKU'L no wszystkim wojakom. jednym po gołębiu a
!O rOlii&H KOUOV3; O, ".J.po\'r'LlI.I'L no ROPO&H- dru£im po wróblu, i kazala każdemu go-
ItRII, II II0RE.\1; 1\'1. KOItl.' O\, 3; \0 rOAih&H " K" lębio\\ i i wróblowi przywiąz "\\'ać nitką czer
ROPO&IIItBII IIpHR.ł 'LIR.n" Y1oP", O&EpTLIBIIM.- obwinięty w płatki male; i stalo się tal
IJIE B'L UJ.1T"I\"1 Ul1'Ll, IIHThKOł& nEpeu "I- wsz .stkim gołębiom i wróblom; a gdy się
K.\lmlJlE K'L BLt'tU'L rOMEHKU'L II KOpOEHKU'L; zmierzchlo, kazala Olga wojakom swoim
25 lInORUt O.\LU, lIKO C"""PbY£ ca. no\,cTuTII puścić gołębie i wróble. Gołębie więc i wr6-
rOJm&H " ROPO&II" ROKU" CBOHU.... fOJ...&11 ble polecialy w gniazda swoje: owe do go-
,3;e u KOPO&HH:R£ IIOJCT1oW.ł B'L r111o Al CBOU lębnik6w. wróble zag w ostrzeszki. I tak
ORli B'L r01d\EbHIIK'L1 , Rp.1&HKBC 3\e no;!.'L zapalily się tu golębniki, owdzie klecie, tam
OCTp1o "'I, H nKO B'L rlpl1 .. tA rO!iiELllllqll, namiot.y, owdzie stajnie. i nic b)'lo dworu
30 ORO K 101H, ORO BUA, OBO ilU O",PHH'LI; " w kt.ór)'mby nie gorzalo; i niepodobna bylo
He E'1 J,RopJ, 1I\1ome lIC ropłlWC, II 116 &'t gasić, \\szystlie bo"iem dwory zajęly si .
!U, 't UCUTH, RbCH &0 .\ROPIl B'L rop'tlU. u. I ucielali ludzie z grodu, a Olga kazala
" IIO&'tfOłUA IIIO"HI( H 'L rp.1 :t, H nORCA'I: wojsku swemu ch\\)"lać ich. Tak wzięła gród
-
Wiersz 1 on.aTl.. "pOYL R. T. - 21 ron,EH. r01mCHI£BII H. - 23 n£p£U 'lJRl -
Ipc I nOKEp "LIBlU&IJI£ J ., n£pEBA 'LIBiUM.YII U. - 30 01'0 liatTlI... " O"pIlH"LI 1 OT'"
"U 'L K"1oTH " 0"p1tH1.I H.
IIonununta Pol. Hi't. rom. I. 76
602
LATOPIS NESTORA.
9.ł6 Onu KOKU'L CKOUU'L UIUTH lA, 111\0 K'L Y
-55
rp.!,,'L II nml\ME£ II; cnp1ollWIIII'L1 rpJ....1 H;EL-
;EC H npOY.1łl ,\10"" OR'LI 'L II &II, II "PO\,-
r'l.lłA Pl&OT'B np1o"UTL LlEUELU'L CROHU'L,
npOh"'L H OCTIKII n.11IIIIH A.1HL. II K'I. .'03\H
11.1 HR AlUL U;r.LKm: "R1: nCTH A.1"1I H"CTl
K'LlltRO\" II Ipnl1l1 K'LIWErOpo"o\, K'L U,I.-
'B , &1: &0 H'LIWEropo...'L rp],,'L 0]1,3\1111'1..
II H,J,E O'Ul no ,J,£pERLCT'tH EI.uH ('L ('LIII'L.....
CBOUUL II C'L AP0\,;r.HUOI£, O\,CTl" Uf.\1£1p
O\,CTlR'L1 H O"POK'LI; C TL CTlHOKHW1 H:łA II
KOR"Ip]. II npll,J,E £'L rp.1"'L CROU K'LlltK'L C'L
C'LIH'LUL CKOIIUI. CUTOCUK'LU", II np1ó&'LIR'L-
mH 1\1oTO 1£"8110.
H'L ;t1oTO (S\,IIE., H,J,E O.'UI IIOKOV ropo"o\"
H O\,CTlBH no UI.CT1; nOrOCT'L1 H "lUII, H no J.v;-
'B nOrOCT'LI, O&POK'LI u IIH; ;tORHlłU ltłA C....TI,
DO RLCCH EU.\H, H.U.lEII.1 H U1:CT.\ H 110-
rOCT'LI, .ł C.1IIH ltłA CTDlUL B'L II.'LCI\OK'B H
,J,O ctro AI.II£, no ),'LH1onpOV n£pEK1oClllp'
H no ),ECH'B, U H:CTL C£'O ltłA OU3\"Y" H
AO cu.... II " p.ł"IIK'LmH R'L BpUH u 1i'L
C'LIIIO,' CROK:IIO\, h'LIH:RO , H np1oE'LIRlWe C'L
"HU'L B'L .11O&'LR".
3 f. K'L nTO (S\ DS., K'L I\UO tS\'U ., R'L
1\1;TO tS\,HII., R'L l\1oTO tS\,H&., B'L ;t1oTO (syt.
B'L 11oTO tS\' ]' , R'L 1\1;T0 tSnR., R'L A1;TO
(s\, r., lI"e O.uu R'L fp'LIi'LI, H npH,J,f. I'"t-
UplO ropo,J,o,. £1: T'Lr"l IJ1oC]PL UUEIII.UL
hOCTI1IITHII'L C'LIH'L \eOHOR'L, H nplI"£ 1i'L
UEUOY 0ILU, II BII,,1o£'L IHo ,J,OCPib Ciblpl.i, 't-
1\0 .'IIIJLUL II C'L1I'L1C.1L1I.i\, O\,,,HRIIR'L tA 1''''-
CIpL p.1 o\,uo,. itR, I>CC1o"ORl 1i'L HeH, II pt-
YC ItH: no \OliLlU KCH II1:UpLCTKOBlTH B'L
rp.1\'B CLUL C'L H.1UH. OHl 3\£ pl 0,"U1oR'LWH
spalila go. starszyznę grodową spalila, z
ludu pospolitpgo jednych pozabijala , dru-
gich oddala w niewolę dostojnikom swoim,
a reszcIe kazala płacić dań. I naloiyla na
nich dań cięż]..ą; dwie czę ci dani szly do 5
Kijowa, a trzecia tlo \Vyszogrodu dla Olgi;
był bowiem \Vyszogród grodem Olgi. I ob-
jeżdżala Olga dcrewską ziemię z synem swo-
im i z drużyną, stanowiąc prawa i daniny;
są jej stanowiska i lowiska. I przyszla w tO
gród swój Kijów z synem swoim Święto-
slawem. i przez lato jedno bawila.
Lata 6455, szla Olga do Xowogrodu i tS
ustanowiła nad )Istą pogosty i danie, a
nad Ł g,! pogosty, obroli i tlanie; 10-
wiska jej są po cal -m. kr ju. znamiona i
miasta i pogosty, i sanie jej stoją w Psko-
"ie po dziś dzień, a przewiesie na Dnie- tO
prze i n2 Desnie ; i jest siolo jej. Olżyce,
az dotąd, I urządziwszy to wrócila do syna
swego do Kijowa w milosci macierzyńskiej
z nim przebywając.
Lata tH56; lala {j.t 5 j; lata 6-i58; lata 25
6 59; lata 6i60; lata 6461; lata 6462; lata
6463, szla Olga w Greki, i przyszla do Ca-
rogrodu. Byl wtedy cesarz imieniem Kon-
st:mtyn, syn Leona; i przyszla 00 niego
Olga; i widząc ją że jest bardzo piękna Ii- 50
cem i roztropna. podziwial cesarz jej rozum,
rozmawial z nią i rzekł: godna jestd pa-
nować z nami w grodzie tym. Ona to zro-
zumiawszy rzekla cesarzowi: Jam poganka,
jeś1i IDIP chcesz ochrzcić, to ochrzcij mię
Wiel .2ó 16 norocr....- nOROer'£l H. R. T. - 18 noroCf'£l J nOROCT'IJ H. B. T.
LATOPIS NESTORA.
605
pEYE K'L q1oC1plO: II 'L nOr H H:CUL, Ail alJle
ID XOIJIEWH KpLCTUIU, TO KpLCTU UA Clll'L;
IUp6 I\H, TO IlE "PL",LV. C.I. II KpLCTH 1& "'l-
C pL n n.1TpUUp "LI.IL. npOCB'tIJl£11.\ a.c I>'LIB'L-
5 mu p!l OBAW£ CA AO, W£... U Tt1'LIAL, U 00-
0VYII ... D1TpUl1p 'L O Btp.., II pEve H:U: 1>11-
rOCl\OBtH.1 1'1.1 KJ. a;ml:l 'L pO\"CLCK'LI 'L, KO
B'L I\IO&H CRU1o, l\ Tbl.IN. OCT.1RU; &l\1\rOCI\O-
B"TII T.I HUN.TL C'LIUORE P0\"CLCTUII B'L 00-
łO Cl\t,J,LHHH POA'L BHO,'K'L I'BOOn. " ;:mOBt"i1
KU O qpLK'LBH'LIAL O\,CTlB'ł, O 1I01\H'lK't, H
O nocn, O t.'U10CT'LIIIH II K'L "pM'i.11111 H 711-
I\!I vucn; OlU 3\6 1I0KI01I11B'LIUU rUBin ClO-
ftwe IUf'l r &!I H1n11lH:Ui1, B'LnUU.ltii.'P1I O\,-
łS Y£HUI1; DOIL.'OIlUB'LWU c.& D1TpuaptOV rlUro-
nw£ : UOl\UTB:\I.IU TROUUH, BU"'LIKO, A]
C'L p:tII£IU Iiih".v. on, c'nll UCllpUI:\ HLU'LI. 1)1.
3\£ p£YCHO HII.I KU R'L "p.....CHUH O EH.\, "-
Koze U APEBLH.111 1J1oCi1pUql, unu B£l\UK1rO
20 KOCTWlTUUI. I) 11rO&1I0BU Ub nnpul1pu., ..
OTIIOVCTH 1&. II no tiPLIJICHUU R'L 1oB1 1& 1'10-
C4pL, H pEYE KH: O"'lib 'U IIOIUII COI>1.
3\£611. On" 30£ pEYE: K:\KO OIJlEIUU U.I OO-
liTU, KpLCTUBJ. UA ClIU'L U Hlp£K'L UJ "'LIp£-
!3 plllN.? l\ B'L pLCTUI1I1£.t'L Toro 1110cn 7..11\011.1,
l\ T'LI CUI'L 8'tCII. II ptYC IItCl\pL: ntpEK11O-
UM 1.1.1 KCII, 01LU. II AlCTL KH ),:1P'L1 UHO-
r'Ll, UTO II CpElipO, n:um.'Ofi'Ll U C'LC."'LI
r.x :tIlYLU'LI. " OTOO,'CTII 1&, IUpEK'L IN. 'LIJIE-
;)U f-lUd. COli'!:. 0111 306 XOT.lIIIII AOUOBU "PU"£
K'L nupHnr O", liurOC10BEUUt\ npOCA1J1U 111
;ł,OU'L, U Pf.YE IUIO\,: I\IO"HI£ 1.1011 nOUl1U H
C'LIH'L UOH, AJ 1)1.1 1.1.1 &or'L C'LIiJI01'L OT'L
BLCI:\KOro 'Lu. II p£Y£ oJTplmp 'L: n"o
sam; jeśli nie, to nie ochrzce sie. I ochrzcil {JbS
.
ją cesarz z patryarchą. Oświecona bywszy
radowala się .duszą i cialem , i nauczając ją
patryarcha w wierze, rzekł jej: Llogosla-
wiona ty między niewiastami ruskienu J bo
polubila gwiatlo a ćmę rzucilag ; błogosła-
wić cię będą synowie ruscy w ostatnie ro-
dy wnuków twoich. I dawal jej nauki o pra-
wie ko cielnem, o modlitwie, o poście, o
jalmużnie i o zachowaniu ciala w czystości i
ona zaś skloniwszy glowę stala I i jako gąb-
ka wodę wciągająca J przyjmowala nauki;
uklonila się potem patl)'arsze mówiąc: mo-
dlit\\ami twymi wladyko niechaj ochroniona
będę od sidel nicprzyjacielslich. I dano jej
na chrzcie imię Heleny, jako i dawnej ce-
sarzowej matce Konstantyna wielkiego. Po-
blogoslawil ją patryarcha i odprawiI. Po
ochrzceniu wezwal ją cesarz i rzeki jej;
Chcę cię pojąć za małżonkę. Ona za rze-
kła: Jako? chcesz się zenić ze mną? a wszakże
chrzcileś mię sam i nazwaleś córką swoją?
a u chrześcian jest to przeciw prawu. ty
wiesz sam. l rzeki jej cesarz.: Olgo! t .s
mię w pole wywiodla. l dal jej dary mno-
gie , zioło i srebro, pawoloki i naczynia
rozliczne i odprawil ją, nazwawszy ją swoją
córką. Ona zaś ku domowi się zabierając
prz)szla do patryarchy prosząc o blogosla-
\\ieństwo dla swego Jomu, i rzekla mu:
Ludzie moi są poganie i syn mój, oby mię
Bóg strzegl od Wsz)'stkiego zlego. I rzekł
jej patl)'archa: Dziecię wierne! w Chrystusie
ochrzcila się i w Chl)"stllsa przyoLlekła,
Wiersz 4 onpIlUp 'LUL tak ma P. inne kodexa n.1TpE"p 'Lł1L; - 7 JI" £Uln poyca..
C:lm . K'L POVCLCKUnł K'LII& En H.
60
LATOPIS NESTORA.
1155 BtpbllOIC B'ł. XpHCn KphCTH31 ta ICCH, H B'ł. XPH-
cn 06JtY£ U, XpHCTOCt. HU1TL C'ł. plIlHTH U,
IlhOZE C'L. P]HU €HO;U BT. nphBT.I pO),'ł.I. H no
T'LUL Hou K'ł. KOB'ł.YE t, Bpnl:\ OT'ł. BHUUE ,
30T OT'ł. CO"OU:1t.\II'ł., UOHCHt.\ OT'ł. c) plOHl,
A K'ł.I":1 OT'ł. C o"n, TPH OTpOK'ł.1 OT'ł. nEqtU, AJ-
HOll OT'L BtpHH, TJKO U TA n 1)1KHTL OTt.
.£npHI37;IIU H OT'L C1;THH ICro. E.uroc30RH Iii.
nlTpHUp t., H H"E C'L UHp'ł.Uh K'ł. CROLi. CI.I-
l\Li., H npH"E K'ł.Ilf:RO". CE 3;E nlCTb, 111\0-
ZE npn C030UOllt opn E IJtC}pnlJl E.HOOL-
CKlD K'ł. CO OUOHOY, C:1'ł.llOlTH OU"'H npt-
U pOCTH COJOUOHU, H UHOr& u..."pOCTL
KH"t H IUUCIIHt.\; nKOir.E H CH EUir.EH1U
Our HCK IOE AOEp'ł.llł U&,J,pOCTH E03mll; Ht.
OHl Y OBtYhCK'LI, II cn Eoznll: H.......HH EO
U pOCTH oEpaqU&Th, nptuH.,J,pOCTL 111 uno-
AH",Hn nOICTL ta, H" n;inn 3;£ "pL HO-
REHHIG BO"HTL, II" I\plH T. a;E CTtH'ł. 16pUł:.-
H'ł.ln nponORt,J,lICTL ta , B'L BplTtn ZE
rp1,J,LII'ł.ln APL lLi.mn rl\i1r03£U. ł£JHKO EO
nn HE 30EIIBHH APME:łTb ta no np]R ,
ilE nOCT'ł.I"UL u. l ) CH EO OT'L K'L P]CT1 En-
Z£HIU 03hU HCI\1106 U& 1,pOCTH, YUO KCTL
UYE BhCEro B'L CBtTt CLUL, H1]t E EHCEp'ł.
UHorOIJtHLH...ln, KZE KCTL XpnCTOCT.. P£YE EO
C010UOIIT.: ZEUHHIC E.UfOBtpLII1.Jn HlCUĄJ,J-
!tTL AO\,lOt&, n: npU:10ir.HIOU CpL,J,LIJE TKOIł: B'L
pl O\"U'ł.; 3) 'L "U06łlljlll U l\IOE ł., H H",Iii.-
IJIHU U£II£ OEp....loY.TL UL 4) focno,J,L pEYE: npH-
JO,J,.llplrO K'I. Ut.n1o He mr.,J,eH& B1.II'L. 5 ) CH Z6
OlLl'l npH"e I\'LII£BOY, DKoze PLI\OXOU'L, n
n,nclU KT. HEU "tC'PL rp'ł. YLCK'LIU , f3.\f08 :
Chrystus niech cię zachowa, jak zachował
Enocha w pierwszych pokoleniach, a po..
tern Noego warce, Abrahama od Abimele-
cha, Lota od Sodomian . Iojżesza od Fa-
raona, Dawida od Saula, trzech mlodzian6w
w piecu ognistym. Daniela od zwierz6w, tak
i ciebie wybawi od nieprzyjaciela i sidel je-
go. Pobłogoslawił ją patryarcha, i szla z po-
kojem w swoją ziemię i przyszla do Kijo-
wa. Było to tak, jak za czasów Salomona: tO
przyszla królowa etyopska do Salomona,
chcąc slyszeł mądrość Salomonową; i wi-
dziala mnog mądrość i znamiona. Tak też
i ta blogoslawiona Olga szukala dobrej mą-
dro ci bolej; tamla światowej, a ta bożej. tlS
Szukający mądrości znajdą ją. l\lądrość przed
dom}' opowiada, na ulicach swój głos wy-
puszcza, w głównitjszych gromadach wola,
w bramach miejskich wydaje slowa swe,
mówiąc: Dokądze maluczcy miłować bę-!O
dziecie dzieciństwo? Ta bowiem blogosla-
wiona Olga szukała od dzieciństwa w świe-
cie tym mądrości, która lepsza jest nade-
wszystko, znalazla perlę drogocenną, którą
.
jest Chrystus. HzeIJ bowiem Salomon: Zą- 25
dza wypelniona słodka jest duszy, i: nakłoń
serce twoje ku poznaniu mądrości; ja miłuję
tych co mię milują, a którzy mię szukają, znaj-
dą mi . Pan rzekl: przychodzącego do mnie
nie odpędzę precz. Ta tedy Olga, gdy jak o
mówilismy. do Kijowa wróciła, przyslal do
niej cesarz grecki mówiąc: Obdarzylem cię
hojnie, ty bowiem mówiłaś mi: Gdy wrócę
'Viersz 14 BUAt- BUA10Tn H. - 23 1£ OOCT....AATL ta niema H. Ł. R. T., popra-
wiono z npHT'L. Co ou. I. 22. - 24 Ol\Lrll- OA€HII H.
l) Salom. Przyp. I, 20-22. ił) ram*e XIII. 20. 3) Tamte II, 12. 4) Tamże VIII, 17.
fi) Ewang. Jan. VI, :3 7.
LATOPIS NESTORA.
605
6KO UHOrO JI,]PIl 'L TA, T'LI 1>0 r:ł rOUW£ 1\'1.
U'LH'ł , MIO .1IpE K'L Kp 'Upła. ca K'L PO,'CL.
UHOf'Ll ""P'LI IIpIlC:Uih Tli, Y£311"b, BOCK'L II
'KOP"", H ROla ł.lHOf'Ll R'L 1I01AOIjII.; OT'LR't-
:I 1J11B'LWII O:n.r.t pCye K'L C'L.1'LU L: "IIJE 1"1.1,
pl.qll, T1K04Ee IIOCTOHWH 0'( U£II£ R'L 110-
YII1Hl'I, UKOm£ " 'L B'L C O'(, TO T'Lr,J,lI TU
AUAL. II OT'LIIOVCTU C'LJ'LI, Cli P£K'LWII. mu-
Imm6 m£ OJU C'L C'LIH'Ll.lb CROHUL CRUO-
10 U1R'Ll.lb, II 0\,Y1W£TI> U LUT II 6pbCTIITII u,
II ilE I>ptmlwe Toro, HU B'L Oł{WU K'LRUU1W£,
H'L ""'6 K'LTO OTI W£ BO CI1h KpLCTIITU C.I,
HE I>plIILn.h, H'L pmr1 .n CA TOUO\,; IICR1opb-
"'1.11.1'1. 1>0 B1op 1:pI.CTIII1HLC61tl O pO"LCTEO
15 KCTL, H£ C'LU'LICItUW.I EO, Uli P] O\,U1>W B1.
Tł.u't j(o aIpUII, u U6 B'łA n C 1B'L1 rocnO,J,b-
HI, 0,1.01>£J'tWA 1>0 Cpb.J.LIJ-' lin, O\,WUU]
Uir.LKO Cl\'LIIUlTII, OYIIIU KII,1.'tTII. PCYC &0
C010UOH'L: Jl,1oU IIEYbCTIIR'LI 'L "UCY£ OT'L
!O pl O\,UlI, 1I0HC3\£ 'LBln K'LI, U Ht noc.10\,-
W1CTE UCH6, IIpOCTpon C,10K6C1, U H£ Bt.-
1I"ł.llCTE, 11'1. OTU£TL1CTC UOLI C'LBtT'LI, UO-
HX'L iE£ OE.\IIYCIIUII Ile R'LH II 1.1.\ CTC , K'L H(".1-
BE 'tW. &0 np1oU,"b 1,pOCTL, I CTpl -' rOCIIO.,L-
!!lIIr.\ HE U BOIHW., IlU OTI .1\ (1.10lIn.) 8'1.1111-
UlTII C'L8'tT'L, no"pl4El ;b E UOl1 OEl\UY6-
HH..,. I) ł.\60il,e 01LU YUTO rl1rOUWCTh: l\ 'L.
C'LIHOV UOII, Gou IIO H.\U., H p.\ O,"ł& ca;
II'IIE II ni IIU II.\H:WII, p.1,1.08lTU CA IIOYb-
-O
iI HEW". OH'L £ H£ B'LIIHUIWC Toro, ruro n :
IiJKO " 'L OYłH> IIH'L lI\OH'L IIPIlIłT" H:"IIII'L?
Ił Apo ;r.IIH.\ ceuoV CU'tIlTH CA HIYLH.aTL. OlU
w Ru , prl.yszlę ci mnogie dary, niewolni- 955
ków, wosk i skóry, i wojsko mnogie ku
pomocy. Odpowiadając Olga rzekła posłom:
Powiedźcic cesarzowi: Jeśli ty tak długo stać
będziesz u mnie w Poczajnie, jak dlugom
ja stała w cie ninie, wtedy ci dam. To po-
wiedziawszy poslow odprawiła. lieszkala Olga
z synem swoim Świętosławem. i namawiała
go do chrztu, lecz on nie zwaial na to, i
slyszeć o tem nie chcial; a gdy kto chcial
dobrowolnie ochrzcić się. nie wzbranial mu,
jeno szydzil z niego. U niewiernych bowiem
wiara chrześciańska glupstwem jest, bowiem
nie czują i nie pojmują chodzący w ciemno-
ściach. i nie widzą slawy pańskiej; zatwar-
dzialy bowiem ich serca. uszom ich ciężko
słyszeć, a wiazieć oczom ich, Mówi bowiem
Salomon: Czyny bezbożnych dalekie są od
rozumu; wolalem na was a nie słuchali cie
mnie, ostrzegałem slowami a nie pojmowa-
li cie mnie i odrzucali rady moje, nagany
moje puszczali cie pomimo; znienawidzili
bowiem mądrość a bojazń boską nie przy-
j li, nic chcieli słuchać moich rad, a moje
upominania wyszydzali. Owoż Olga często
mó\,ila: Ja synu mój poznalam Boga i ra-
duję się; gdyb .g ty go poznal, radowalbyś
sie. On zas nie zwaial na to, mówiac:
Jako? ja sam mialb)'m przyjmować inną wia-
rę? wszakże aruzyna moja mialaby się ze
mme. Ona za rzeIJa mu: Gdy ty sle
ochrzcisz, "szyscy uczynią to samo. On
Wiersz 16 R"".TLI 8H 'lW.I H. - 19 Ą'l1\U Ąt1\1T£ b H. AtUTEIt" Ł. R. T., po-
prawiono z npHT'L. C01l0lA - 21 8'LHIIIUClh pl OVU1oCT6 H. - 29 nO I KuH I
nO H H:I.IU I\ou H. R T.
') Przyp. I. 24, 25, 29, 30.
606
LATOPIS NESTORA.
95:i
-6ł
lIC płye KU6\': ...e '1''1.' KphCTHWH Ut KbCH
""&U 'I''LZ6 C'LTBOpUTH. OH'L lEC ilE nouot(.
"l UU£pE t nopL'\WE loponl nOr\HLCI\'LIII,
IlE Kt,J,'LIU t IIJIE K'LTO uucpe Ile nOC!łO IU:t.
I£'I'L t B'L &t,J, B'Lnl,J,:tKT"; D60a;E p£n: :tIJlE
."''10 OTLIJ1 !H UlTCpb He nOC OVWlKTL,
C'LUpLTHIO A.' oyupnh. 1) Ch ZE K'L TOUOt( rH..
SJWE u Hl WTEpb; C0.10UOH... &0 p£n: 6]'
fiE.11 'L3'LUI OpU U"ETL tOEt jl,OC:ta;£II"It,
DUHnaH IlEYLCYHB1rO nOp£Y£TL COI;1o, 0&\8'
fEIHI1 EO H£YLCTHK1oIU... UO 0181t U.TL; HI
8EKRnll ]'Lln t Al ilE B HCUIBU"&TL TE,
CE. ił) Ih. O Ye lUO&l1mE O hI'l C'LIIU CBOKro
CUTOCML1 t pL6......" : KO:\D &Oir."D A" .
AETL, 11111£ 60r'L J!'O",EU nOUDIOBUU pO l
MOKro II :(EUU POVCLCK'LUI, AJ B1J. 10 ;EUTL
"UJ. III epLAqE OliplTUTH CA n. 60rot, 1160-
SU . U'Ut &or'L JI.1POKl. II CC pEK'LIUH UO:\Il'
.e tA 1 C...IH1 H :\ 31O).H 00 BLCIł HO'" II
II ALIU, KP'LUA"'U C'LI1l1 CKON:rO ,"O U&3OLCTBl
Kro II AO B'L plCT1 Kro.
32. E'L 3'1'1'0 (sVU., B'L 1'1'1'0 rSytf:., K'L
1'1'10 (s s.t K'L 1\1oTO (sV . t B'I. l\UO (SY II.,
n 1'1'1'0 (sy .... t IJ. J\1oTO (Sto. t I'L J\1oTO
,$f0ll., K'L 'UO (SYOK., K'LIIA IO CUTocnBo,"
B'L p:tCTIUIO H K'L U&3".IK'LWIO, H.1YA BO!A e....
a'LlWł'nUITH UIIOr'Ll u plEp'Ll t lit EO U CIU'L
PO&p'" n ILI"LK'L, 0,J,.l 4K'L1 111p.J,0\,C'L,
BOBB'U UKurt.. TKOp"IUE, KO '" 1i0 no CO&1I.
.e lO WUE, HH KOTLU, II" UU'L BlpA t 11'1.
110 'I'LHLKO," " p.. :tB'L 601lR8& 3H, B'łp8H.
'", "1\" rOUAHII.. 111 .ut.n. "COElI. l1,\11 mE t
"H WlTpl UUl1WE, "'" nOA'LK1lAt. nOCT'L.UIIE
,
.. et.ł,JłO n rOlOBln ; UKOj6E " 0pOY"11 BOH
jednak nie sluchał matki. i trwał w oby
czajach pogańskich, nie wiedząc że kto maiki
nie :;lucha, w biedę wpadnie; jako powie..
dziano: Kto nic slucha ojca lub matki niech
miercią zginie. l dlatego to gniewał się na 5
matkę. )1ówi zaś Salomon: Uczący zlego
ściąga na siebie hańbę; karcący bezbożnika
odnosi zeli 'wość. Karcenie bowiem bezbo-
iników rodzi urazę; nie karć dych, nic bę-
dziesz nienawidzony. !\Iimo to Olga kochala iO
s)na swojego. Świętosława, i mówila: niech
się dzieje wola boia I Jeśli Bóg z:miluje się
nad rodem moim i ludem ruskim, natchnie
ich serca i nawrócą się ku Bogu, jakoż i
mnie natchnął Bóg. l to rzekłszy modliła f
się za syna i za lud po wszystkie nocy
i dnie; syna zaś wychowywala ai wyrósł i
zmężniał.
!!O
32. Lata 6464; lata 6465; lata 6466; lata
64.67; lata 64G8; lata 6469; lata 6470; lata
647 ł; lata 6412. Gdy XląZę Świętosław wy-
rósl i zmę: ni:łł począł gromadzi 'Wojska!!5
mnogie i chrobre. byl bowiem i sam chro-
bry i lekki, chodząc jako ry tocz .ł mno-
gie wojny j woza ani kotla z sobą nie braI.
ni mięs nie warz)', jeno cienki zraz bądź
koniny, bądz zwierzyny łub wolowiny na 30
węglach upiekłszy, jadal; ani namiotu nie
mial, jeno derh podścielal, a siodło pod
głowę brał. Tacy tei byli wszyscy jego wo-
jownicy. Posylal po krajach mówiąc: chcę
I) Porówn. Exod. XXI, 17. ) Przyp. IX. 'l, 8.
t A T O P I S N E S T O lt A.
607
ItrO BLC" EIl,t£. nOC'LIJlW6 K'L CTp.xlllU'L,
rznrou: XO'ilifi lU R'LI HTH. II U"C Hol 01(;&
p'tK;ń, " UJ B"'Lriii. H IIU1o 6 B.lTH'iH, H p£-
'1'6 B.lTII'iLU'L: KOUOł( A"U' lI£Te. OIlU 3\6
5 p'tW.I : I\O lp'LU'L no Ipu&roy OT'L p.xU Al-
1£1.1'1..
81. 1t1oTO (s'(or., lI),e CBaTOC"1R'L lU KO 1-
p..... C1t'LIWIB'LWE 306 Ko .xp'Ll H ""OW.l "PO-
'lIIBO\' C'L K'LHA LUL CBonUb K1rlH'LUL, H
10 C'LCT£U1IW.I Col "11TH, H &'LIE'LWH GPlH" 0",0:\1;.
CRlTOC:ł:\R'L KO 1p'LU'L. H rp1"'L HX'L 1}1o]'"
B1;3\tH. K'L !A. tle'Ll n06't"H u KlCOr'Ll, H npH-
£ 61. K'L11£80\'.
81. J(1;T0 (s\,o".. KUHYH nOG,.,," CUTOCllB'L,
15" AUlI. lU HII 'L R'L :\oam.
R'L 1\1;T0 (s,'oe., H"£ CR.łTOCUR'L lU Ao,:-
Ul" 111 &J'Lr1p'Ll. E"R'LWLU'L ta 060HII'L O"U;'\1;.
CRlTOC!lR'L E]'Lr.xp'LU'L, H R II ropo,,'L OCUL
AeC.lTI. no O\"II1I£BH, ct.1,e 1i'L11.łif\& TO\' B'L
20 nepCRC:ł:\BMIH, I£I.m "liiI. lU rp'Lll t.n.
33. R'L I\1;.TO (S\,OS. npH,1,mU.ł 1I£'i£H1; H
Hl pOVCbCKa £U]I& npbKOI£, II CUTOCU8'L
EIIllie K'L nCpCIAC1\BLlIH, II lTROpH CA 0,1.-
rl C'L BIIO\,K'LI CROHUH B'L ropo"", t.\ponn.I\......II,
25 H O"Lr'LI.IL. H Bm 0.\ H I.U:p'LU t. , R'L rp],1,1I K'LI-
It:K't. II OCT£nHW.I 1I£'iCII't U rOpOł''L Et. CH-
1\1 T1i1\LI,'t, &£IJIIIUI.HO UH03OLCTBO OK010
rpI,J,l, H liC E't l\L 1o H 'L rpl),l E'LIl'tCTU ,
1111 B10CTII nonUli ; 1I IICI,IOr:\ N> me 1\10 \HH:
30 rU.\'LUL II RO,1,Om. C1.liplH'LIUC ta "10,1.111£
OIIOR CIP!II'LI J\'L1I1onpl B'L ;,\o"lm, 'L, OIi'L
OIlm CTp111£ CTOU N., H HE E't 1b " K'LUHTII
B'L K'LIH:H'L "" I£"HIIOI.IO," un, HII U 'L rp.x-
Al' lfL OII'tł,I'L. R'LCTN>3;HW.ł l\1O,,1I1£ B'L rp'A1I
na was iść. I szedl nad rzeke Oke, i nad geł.
.. ..
Wolgę, i naszedl \Vętyczów i rzeki im: Ko- - 68
mu dajecie dań? Oni zaś rzekli: Kozarom
po szelągu dajem od radia
Lata 6473 szedl Świetoslaw na Kozarów.
..
UslyszawslYo tern Kozarowie wyszli na prze-
ciw z kaganem, xięciem swoim. i spotkawszy
się zwyciężyl Kozarów w bitwie Świętosław.
i gród ich Bialowiezę zdobyl. Jasów zwy-
cięz)'l i Kasogów. i wrócil do Kijowa.
Lata 6474 zwyciężył Świętosław Węty-
cz6w i dań na nich nałożyl.
Lata 6475 szedł Świętoslaw nad Dunaj
na B6lgarów. Spotkawszy się z nimi zW)'-
cięż).ł Świętoslaw Bólgarów, i wziął grodów
natldunajskich 80. i siadł tu panując w Pe-
I'cj sławcu. i brał od Greków dań.
33. Lata G 176. Przyszli Pieczyngowie po
raz pierwszy na Ruś, a Świętosław b)'l w
Perej slawcu, i zamknęła się w grodzie Ol-
ga z wnukami swoimi: Jaropelkiem, Olegiem,
i Wlodzimierzem, w grodzie Kijowie. I oble-
gli gród Pieczyngowie w sile przeważnej;
niezliczone mnóstwo okolo grodu; nie po-
dobna b)'lo z grodu wyjśc. ni "ieści o so-
bie dać; wycieńczeni byli ludzie głodem i pra-
gnieniem. Zebrawszy się ludzie z tamtej stro-
ny Dniepru w lodziach, stali po tamtej
stronie i nie podobna bylo przyjść 00 Ki-
jowa ani jednemu z nich, ni tez z grodu
do nich. Zasmucili się ludzie w grodzie i
Wiersz 23 n£pfiIlCl\IIILIIH. B'L 116PEIACUB.IfH H R. T.
608
LATOPIS NESTORA.
968 H ptW : He lU liOrQ, H3\E ni 1.I0rJ'L HJ
OB CTp H. AOHTH, H pE'iH HI.I'ł.: UpE U£
DPUCT_DHTC UVTpO no,,'ł. ropo,,'L, nptłJ,1TH CA
HUUI'ł.1 D£'i£1I1oI"LU'L. II pE'iE I£,1,UO'L OTpOIi'L:
l\ op'tU".... II p'tw : U"H. Olł'L 3\£ H U"E
H 'L rpi1,1,:t C'L OHAOłift, H p"cnw£ C610 1o
n£'i£N1or'ł.l nUOJ : Uf: EU,1,1o u 60UI1 "HI\'LTO-
8>£ ? £1:. £0 O U1o OEY£H1oiELCh'Ll, H UhU"-
n H csol£ro. t\SO 0PHE...1UiEU U 1\'1. P 101 11;,
C'LSp'U'lo O"'LTLI CO,U U R'ł. ),'ł.II1;np'L, u
OOEp£,1,£; R"''101'LOIE 3\E DEYE"1o " O,"CTpLUU-
W U H:1 HL CTP1o!Iih'lI£ KrO, u ilE uorow
I£UO\, U"'iLTOmC C'LTROpHTU. OlU 3;E BH.1,'tK'£-
wc C'L OHOII CTplH'LI, U OpHt"Uw.ł R'L :10,1.11"
0POTUBO," KUOł(, H B'L IaW.l U l... 10,1."1£, U
OpUB£ OW.I H 1\'1. .\PO"3\"II1;; H p£'i£ HU"':
IUpE IU nO"'LCT...nIlT£ l 0VTP] P]HO no,,'L
ropo,,'L, np1o,1,1TH u Hu.n llO"HI£ n£'fC-
H1or'LU'L. PaE 3;E BOI£BO,1,1 U 'L , III.U:UM,IL
DptTH'iL: nO,1;'LCT..nUlI'L -' O TP] K'ł. JO,U-
l1n. U non1),'LWC 1\'ł.lł.lr'ł.Ullii. u 6'1-oH.l4&U'i.l
OVULY"U'L H] CUta. CTPlU...; 'II£ AU cero RE
C'ł.TKOplll.l'L, norOVE8TII H'LI HU]TL CUTOUIB'L.
1.160 "'LICTL 0\ TP], B'LC'£,J.'LW£ B'L :\O"UI1
npOTIIIOł( CI1oTOł( B'LeTp..&8W B£ L"'U TP&-
£JUH, H llO"UI£ B'L rp-'.1,1o Ii HliH""IU.I, DC'iE-
Ht U 3;£ U....1oW.l I\'LH.I " np"m.. ''1.10], 8
OOEtrOW pl\ LIIO OT'L rp],,]; 8 II U,1,f: OJ..rl
C'L BII0\,6'L1 8 e'L "10"1.1.18 K'L 10,'" U'L. RH-
A101'L 8>£ ee K'£H.I L n£'f£RULeK'L1U B'L BpU8
C.I I£"UII'L K'L BOI£BO,1,'£ IIP1oTU'iIO, 8 p£'it:
t\'LTO Cf: npH;1.£? II p£Ye 1£ 1.1 OV: IO"HI£ OHOII
CTfml'Ll. II pt'i£ "'L".I L nC'i£II'tił\I.Cli1,1H:
mówili: iemali kogo cob y mógl na ona strone
pójść i powiedzieć im: jesli nie przystąpicie
jutro pod gród, poddamy się Piecz}'ngom?
I rzeki jeden mołojec: ja pójdę! I powie-
dzieli: idź! Un tedy wyszcul z grodu z 5
uzdą, i bieżąc pomiędzy Pieczyngi wolał:
. nie widzialIi nikt z was konia'! I umial bo-
wiem język pieczyngski, i myśleli że swój.
Zblii 'wszy się do rzeli, zrzucił odzież,
skoczyl w Dniepr i płynął; widząc to Pie- f O
czyngowie pomknęli się ku niemu i strzały
nań wypuścili, ale mu nic zrobić nie mo-
gli. Owi zaś ze strony przeci\\"I1ej. ujrzawszy
go, podjechali łodzią ku niemu. i wziąwszy
go na łódź przywieźli ku drużynie. I rzeki 15
im: .jesli jutro mno nie pOlistąpicie pod
gród. podda się lua Pieczyngom. 1 'V oj ewo-
da zaś ich, imieniem Prietycz, rzekł: · Pod-
stąpim jutro w łodziach, i poch\\ yciwszy
1.ieżne i iażatka, umkniem na te strone.!!O
.. - .. ... .."
Jeśli tego nie zroLim. potracić nas każe
Ś\,iętosla\\.a azajutrz skoro świt. wsiadlszy
w lodzie mocno w łrab\" zatrabiii . a lud z
w
grodu wydał okrz).ki . Piecz)"llgowie zaś mnie-
mając że i,!żę przyb}ł, rozbiegli się w r6- !5
inc strony od grodu; i wyszla Olga z wnu-
kami i ludźmi ku łodziom. \Vidząc to xiązę
P ieczvntJ'ski zwrócil sie sam do wojewody
.
Prietycz3 i rzeU' kto to przyszedł? l od-
rzekł mu: ludzie z tamtcj strony. I rzekł 50
,iąi pieczyngski: a ty jesteśli xiążęciem?
On zaś rzeki: jestem jCHo wojewodą i przy-
szedłem jako przcrlnia straż, a za mną idzie
\Viersz 2 U p£'i8 HU'L niema H. - 5 a 'L nptH"&... uAU I n 'L uor& IIp'tIlT". fo.
P03;]II£ a:c pZlA8 E'IIR'ł.W£ puoUla OTpOKO\,: .\lllt 1.I0dł£UIII I\O 11TII. n. Ch. - 6 pIICT:t-
niE' 03\ W" H. - 22 CTP]Rił I CTpi1ljj, H KIO"U H.
LA'I'OPIS NESTORA,
T'LI K'Ln L 1\U KCH? OH'L 3\£ p£'iC: a 'L
KCUL 1J£jf.b Kro, u npnWbll'L KC"'" R'L CTO-
pmr.t 'L, II 110 U'LU1o u"nb £OU C'L K'Ln I.UL,
&£ 'L 'iIICU UIIOiI,LCTRO. Cc m£ pC'iE, rpO A
5 111.1'1.. P£'i6 me I\'LU.I L IIC'i£111oif\LCK'LIH K'L
IIPUH'i1O : cm"H UH APO\,I"L. OU'L 3\£ p£'iE:
nKO &.nAH. II 1I0"JCTl pffiKOV IJE3\1O CO&OI&,
II R'L,1,.tCTL II £'iC II"taoLC li'L III K'LU.I b nptTU'i1O
KOlib, Cl&JI&, CTp1o.\'LI; 011'1. 3\£ AJCTb KIJO\,
10 &POlI , IPIIT'L, U I.'i L. OTCT...lllllO 1I£'i£lł1o H
OT'L rp").:', II UE &1110£ 1L 1o KOHll HIIIOHTII,
Hl 1'LI&e,,11 nC'iEIł1: U. II 1I0C11WA 1\'1.1111£
li" CRUOCURO\" U:UO.\Iii\'Pe: T'LI, K'LH.IiE£,
YłOir.Ę CUIII IlIpCWII H 1ł.\IO).CIOII, II CKOKII
15 c.& O l&HK'L, u.ut &0 Bln HE K'L IlW.I lIe-
'i£111o U IUTEpb TKOlii H AtTH IRon; JUpc Be
"pU\eWII, IlU Or.OpOlIllWII IIlC'L, Al n"I\'L1 H'LI
B" I.I"mTL, "...£ 'fU He 3\Ub OTbYUH'L1 CRO-
1£11, Uli UITCpE, CT.1p'Ll C;';'PA, H ,,1i.THU TRO-
O II 'L? To C1'LIWlB'L CKUOCUR'L R'L &p'L 't
R'LC'II).f. lU KOHI1 C'I. ApO\,30HIOł& CKOKtH. , H
npll.\e li'LII£RO\" I,UOH.1 UITepL CROLl. H A10TH
tRon, U C'Lm"",H C.I o E'LIR'LWLIJ'L OT'L n£-
'i£l11or'L, U C'LEpl gOlA, " IIponu nr.'i£U1or'Ll
!5 R'L IIO.'C, II &'LICTb I."'P'L.
31. R'L ;'ł1oTO (s\,o ., p£YE CUTOCUB'L h'J.
lUTEpIł CROI£II H 1\" E01Uf)'LU'L CBOIIU'L: 1£_
1\10&0 UH I£CTb R'L 1\1.IKK't E'LITU, OYur. am-
TU B'L nCpCUCJJRM,11 UJ AOYIUII, UKO TO
30 ItCTL Cp1o,," CIJ"H UOKU, UKO TO\, HbCI1 IłU-
rUI C'L O".lTL u: on. rp'Ll\'L UTO, II.'HO-
10......1, HillU, OHOIpCKe pO LHO:UlYbll'LllI, 1I 1.
Ye 'L ir.E, II 'L ihrp'L CP£&PO H ROUOHH, n 'L
PO\'CII me CKOP" H ROCK'L. ue,,'L u YC1IL\AL.
(J09
z xięciem wojska moc niezliczona. To zaś 968
rzeki uroiac im. Rzeki zaś xiaże P iecz".nO'ski - 69
" " . '" J I)
Prietyczowi: bądź mi przyjacielem! A on mu
na to: niech tak będzie! I podali sobie ręce.
Dal xiązę pieczyngski konia. szablę. strzaly
Priet)"czowi; ten zaś dal jemu: zbroję, tar-
czę, miecz. Odstąpili Pieczyngowie od gro-
du; i niepodobna bylo konia napoić. bo na
Łybedi stali PieczYIlgo\\ie. I posIali Kijo-
wianie do Świ ę tosława, mówiac: Xiaie! tv
.. ....
cudzej ziemi szukasz i strzeżesz, a swo-
ją tracisz, albowiem Piecz .ngowie omal
nie wzięli nas, i matkę twoją. i dzieci twoje.
Jeśli nie prz 'jdziesz i nas nie obronisz.
toć jeszcze nas zabiorą. ie żalZe ci ojczy-
zny twojej, i matki starej i dzieci? To sły-
sząc Ś" iętoslaw. wsiadl czem prędzej na koń
z swoją druzyną i przybyl do Kijo a, ca-
lowal matkę swoją i dzieci swoje litując się
tego co 00 Pieczyngów doznali; i zebral
wojsko i odpędzil w stepy Pieczyngów, i
byl pokój.
34. Lata 6477 rzeki Świętosław do matli
swojej i do bojarów: r\ie milo mi jest w
Kijowie; chcę i)'ć w Perejęslawcu nad Du-
najem, tam bowiem jest środek moich ziem,
wszvslkie dostatki schodza sie tam: z Gre-
w . .
c 'i doto. pawoloki, wina, owoce rozliczne;
a z Czech, z \" sier srebro i konie, a z
Rusi lóry. wosk, miód i bluiba. Rzekła
mu matka: \Yidzisz zem chora, kędyi chcesz
Wiersz 4 cq'L YIIC:ł ' &QYIIC1łr.11016 II. _ 16 O .'&HB'L I I1UWIIB'L H. - 28 &'LITH.
IITII II. - 29 H:\. H'L H. L.
MonumentCl Po'. Hill. Tom. I. 71
610
LATOPIS NESTORA.
969 PCY6 I£lIOV LlU": E" IIIUH U EOnl& C$- iść odcmnie? Już i(} bowiem była rozcho-
tpł&; I\J.UÓ Oip£Dlłt OT'L U£Hłi HTU? &'t &0 rowała. nzekla mu "ięc: Pogrzeb mię i idź
pl\ 60l\'t..U ca 0Y3'£. PE"'E mE I£IIOY: norp£6'& kędy chcesz. Po trzech dniach umarła Olga.
&.la "",u ;t\E, I:UIO ;t\C O"'CIUH. no Tpt 'L "ł-IIC 'L I plakal po niej syn jej i jej wnuki i wszy-
O"I.IP6 01LU. II nUl\l ta no H£H C'L11t. Itll, stek lud płaczem wielkim. Xieśli ją i po- 5
n B80,,,n KU, u ;UO 1I1t ELCU nUYLUL BE- grzebali na miejscu. ZaJ...3zala Lyla Olga aby
IHh"'L&.IL. lI£com.l H norpe601U.I Iih 11:\ U'tCT1o. jej tr zny nie wyprawiali, albowiem miala
fi 610 :,"OK101,1U O.tU" HE TKOpllTH Tpll II"'1 kapłana, ten pochowal błogosławioną Olgę.
IU,,'L t060M., U 60 III.I'blp" npqlwvnpl, Ona przodkow::łła chrześci3ńskiej Rusi jak
Ch boxopOlln 6113\£11:"1& 01Lr.. Cn nltTL zona slońcu, a jutrzenka świtowi. Jak bo- 10
np 'LT£I\£I(IłI:.I ''phCTlIlUlLCT1011 £I.I]II U"LI v,iem jaśnieje xięiyc śród nocy, tak i ona
AIIIHIJ] npt".... CJ'Ln(,,,UIl, H 'h'Ll Opl\ 1If'1o,1,'ł- śród ludu nie"ierńego j njala. B)la jako
CK1;T1-.IJL, Cli 60 C"U1U£ 11\'1.1 10\,01 R'I. 1I01j1H. perla rod lalu. w J...alc grzechów bowiem
T160 II cn R U£B1ipL.R"Lln YlOBtll1in CE1o- był lud chrztem świętym nie obmyty, Ona
TI1I11£ u; :tIrLI &UC'Lpt. BY. 511t, 5U11ID £'0 Z3 obm -ła się kąpielą swi lą i zwlekła z f5
I;1;W.I rp't 'Lut. , II£OU"LH£HH KpMłltnnltUL siebie grzeszną odziei stal'cgo czlowicka.
t HAT"LIU 1.. CH 1>0 OU'LI u 1\...n1;:\III& 't1.łTOL-n, Adama. a oblekła nowego Adama, którym
H C'LH:\tYf. cI r 1o OB'LR'LI O,J.C.Elli.I 8£T'L .\f0 jcst Chł:stu . 'Iy za rzekniem do niej: Ra-
Y3081ol\1 i1"lul, U .t. 1I0E'LłłI i1,\lU'L t)61tYC duj się z poznania Uo£:'t, Lo\\ iem bylas po-
U, IEZE Kcn XpIlCTO'C'J.. 11'1.1 xrn pt.,,'tU'L cz tkicm pl'z 'mierzenia sir Rusi z nim. Ta o
1'1. liCH: fll"O\ II ta, pO\,CLCK'LUI £ln11 no- pierwsza z £łusi weszla w królestwo nic-
łUIIIIH: h'L Goro\, , IUY.lT'LI\'L np"....lpcllnID breskie, ją bowiem chwal ruscy synowie
E'LI OU'L. CH npLROIt 8'LlłH"e 81. 111:C.1PI.CTBO jako Baczelnicę , ponrewai po śmierci mo-
RE&CCLHCIt on PO\,CU, CHIn. 60 8UIITL pov c ..- dlila si do Doga za nuś. Dusze "Zaś spra-
CTIIU t1.1II08£ Jb'LI Hl....I1hIlUlłł1i, H&O DO wieuliwych nie umier:łją; jako rzeJ...l Salo- 2a
C'LUpLTU I.mll W£ "ou .1 PO\,CL, npIH"'I,- mon: Pochwalą sprawiedliwego radują się
H'LI 'J. &0 O\"W.I 116 o\,unpItł:Tb, I) I1IWir.£ pt- ludztc, pamięć bowicm jego jcst niesmier-
Y£ CtUOIJOII'L: nO R:Uł.11tIlO\, nplE" ''''IOI.ł0Y tcl()a; trwa ona u Boga i u ludzi. Tę wy-
8'L g£C£.tlATL U 31O),HIC,!l} EC C'LUp(,rlllC &0 sla,\iaj wszyscy ludzie. wiJząc zwłoki j"ej
KCTL nJU TL Kro /1) rum on &Orl no n lU- pnez 1nnogie łata zachowane; rzekl bo\\iem 5
ItTL U H ort. YJOBf>Ji'L. CUJ& 1;0 lU cu no- prorok: Hozslawiających mię rozslawię. O ta-
B'tI'11 npoc1 H.\I1I..TL, &",\.11116 l\£ir..llpł-H, &1. kow)"ch tel powiedzi 11 Dawid: \V wiecznej
'I't.'" U1 UII()f1 11:7); pr....E 60 npopOIi'L: ..po- pamiątce będzie spra",icdliwy, posluchu zle-
'Vier8Z 21 P0\,Cf,CKULł eu.tJ 1 PO,'CI,CIWI£ H. Ł. - 81 CHI£ 1 C6 we wszystkich
kodexach myjnie. - 33 1.11 1 H. R T.
I) I'orówn. l\f dr. III, t. 'iI) PorówD. Przyp. XXL , 2. 3) l)orówn. Mf!dr. III. 4.
LATOPIS NEiTORA.
C ]Uf.\mtpt111 UA nflOCM&'t . 1) O (f.\KOB'''' 1.
60 Al\8'L1,1,'L rnr01\:twe: G"' n:n.t.?Tb B't'iLlI4\\-
II> Op:tKLJ\LII"K'L liĄ\£Tb, OT'L CJO\'Xl 'LU
ilE O\,..OHTI. Col. rOTORO ep....'...'E Itro 0\,0'1.-
S I TII 11.1 fOCIIO':ł, O\,THP"'''II U CPL"LlIC H:ro,
" IlE nO,1,BIlir.en C . 2) CO OI.101l'L 60 (1£'1'£:
"PIBL'" IIU.,U K'L B'tK'L1 amRibTL, " OTT. foc-
no,, Uł "l 11UT. ItCTł. U npOltlllł'£ OT'L
K'LIWHnuo. cero r1,,1I npHHI.I.nTL q1oC1pLCTEIUt
10 "p:\COT't II K1:ULlIL 06pOT1; OT'L p...-.K'LI roc-
IIO"LH , aKO J\CCLIIIU,ela nOKp'LIł£TL lA, H
LI'LIWIII£L'l. ]lpl'T"TL II. a) 71QIllTHl'L &0 K:CTL
CULb Ii 1iE£Hihł& Onr£ on. IIpOIURbllUKl II
c nOcnT.\ AHf.\80U.
t5 35. K'L }\1;T0 (S\'OII. CltłTOCU8'L IIOU"H
t.'pOn 'LKl B'L .''Lutu. 11 OJLrl 8'1. ,\£p£-
K't,t'L. R'L ec me Kp10UA np""ow JIO,\HI& IIOK'L-
fO,O\LCTIIII, "pourpc 1\'L"A n eO&1:: lilie He
nOH"CTE 6'1. 81111., TO 11.111o CI.I'L K'Llla 11 Co-
20 &11. II pC'i£ K'L 11111.11. CKłTOCUR'L: i\1i'L1 I\'LTO
K'ł. 8]U'L WM'L. II OT'Lnp1o CA r:\pOIU'LK'L II
O:\Lf'L, U pC'i£ ,'O&P'LIIII1: npoclIlc BOI0,,11-
I.ICP]. BOfto"II:.I£P'L &0 li... OT'L UU01jwa, UII-
;\OCTLlllllłł 0:\1 mlHl'LI, etCTr:! me &"t ,'O&P'LIIIH,
.A5
- OTLIJ!. a\£ &10 HfU U.u'L"'L 1\10&1''1'1"1111'1., _&10
,\O&p'LIIIU O\,II Ko]o., lI.Icpo,'. II P1:1U.ł 1108'1.-
fOPO,,! IlU CKiTOCUBO\,: 8'1.,'111 "'LI ROI0"HI.Ił:PI.
OH'L ;r.C pC'iE III.'''': OTO K'LI H:CTL. II 1I0!i\IUA
IIOK'LfOPO,\LIJII COI0"IIJU:Pl K'L cot"t, H H,1,C
30 BO;\OAIIJ.łCp'L C'L ,\Or.p'LIIICIiA, O\'P(Uh eKOIll.lh,
1I00wy ropo,\oV, CUUOCUK'L lI£pt2el1KLlllO.
36. B'L ft1:TO (5,"0.0.. npll,\r. CUIOC1!K'L B'L
ntpełAC:UBLlIL, II 1TUOpIlUl.ł CA &:\'Lupe K'L
rpl.\1o. II 1I.{l\'t OWA &]'LrJPC lU C1o'iłi'h npo-
611
go nie ulęknie się; serce jego gotowe ufać 969
w Panu; umocnione jest jego serce i nie - 7ł
zachwieje się. Salomon zaś rzekI: Sprawie-
dliwi wiecznie ż 'ją, i u Pana jest im na-
groda i ozdoba u najwyzszego, dlatego kró-
lestwo pięknoty posiądą i przypadnie im
wieniec dobroci z rąk pańskich, jako prawi-
cą pol'1-je ich, iramiony zasloni ich. Za-
sloni' bowiem tę Llogoslawion Olgę oll
przeciwnika i wroga dpLla,
35. Lata 6-ł-7S Świętosław posadzi' Ja-
ropelka w KijowIe, a Olega w Dcrewiech.
Te oi czasu przyszli ludzie nowogrodzcy
prosząc o }..iązęcia llla siebie: jeśli do nas
nic pójdziecie, to znajdziem sobie >..iązęcia.
I rzeU im Świ toslaw: niech tam pójllzie
klóry do was. I niechcial iść Jaropelk ni
Oleg. I rzekł Dobr -nia: proście o 'Ylodzi-
miena. 'Ylodzimierz bowiem był od ralu-
szy. powiernicy Oliynej a siostry DoLryni;
ojcem ich b -' 'lalko, LubcczaIlin ; Dobr '-
nia b .' wujem 'Yłodzimicrza. I rzekli Xo-
wogrodzanie Świ tosławowi: (Jaj nam Wlo-
dzimierza; on zaś rlrU im: oto go macic!
I wził;:li sobic Xowogl'odzanie "lodzimiel'za,
i szedl "'lodzimierz z Dobrynią wujem swoim
do Xowogrodu. a Świ t051aw do Pcrej srawca.
:)G. Lata fi no przys cdl Świ toslaw do
Pcrcj sl lwca, i zamkn li si nó1sarowie w
£rodzie. I wystąpili nólgarowie do bitwy
Wiersz 12 lQIllT"TLI 1I0I\p1Jl£Tb II. - 23 LIH]OCTIIH.,AI tiJIOYHIII,.I Ł. Ił. T. - 28
OH'L c... H: CI I. niema II. - 33 D£p£IACUKLlłb I n£p£YCUBMlto H.
I) Porówn. Przyp. XXVIll, 12. I) Psał. eXl, 7 - 8! M dr. V, 16 -11.
6ł2
L\TOPIS NESTORA.
97ł TURO\, CUTOCUBO\" U "'ł.ICn CtY1 B£1UK:ł,
..
U O O]M. ", 1\1'LUP£, U p£V£ CUTOCnR'L KO-
KU'L CKOUU'L: 0,"3\£ IULI'ł. Cb 1o nJCTU, no-
Y.lrH1oLI'ł. U bCK'LI, "PITUK M APO," HHO; U
1\'1. KEY£pO\, 0,1.01t CKUOCllK'L, U K I& rp1.1,'L
KOnUH:I.łL, PL6]: CC ropo,,'L UOU. II noc,,",
5'1. fp'LI\'ł.U'ł., rnro.1.l: OYłih 111 R'ł.1 HTU U
B'L IiTH rpl '1. IUmL, 111\0 U CUU. II ptm fp'L-
IJU: U'LI HE"...3\U npOTUEOV E.'\U'L CTJTU, H'L
B'ł. Ll.1U ,-]111. Hl H.\C'L U Hl .'\pO\,3>UU'" CRom,
H 00K1o LT 11'1.1, 60IHKO RIC'L, ,] K'L,1.1U'L1
00 VDC OV Hl r!.1K'LI. CE ZE P1oW.A fp'ł.lJu.
KLCT.AV£ 00"'1. POrCUu.. C.n. EO rp'LIJU
KLCTUBH U AO c£ro Ablle. II peve UU'L CUTO-
CUK'L: KCTb Hln 'E1 Jt.£c.lTU T'l.Ic.lIJIL; H
opupev£ A£UTL T'ł.IC IJI'" ..'£ &0 Po\,CU ,1.C-
UTL T'J.ICAIpL '1'03"1\0. II npuCTpoulU rp'LlllI
C'LTO TLICAapL Dl CU'1'OUIKI, U HE ,1.1m
"lUH. II OOH,1.e CUTOCUK'L Ul fp'LK'LI, U
H U"OIUA 0POTUROV PoVCU. RH"tR'ł. lU £ 3\E
PO\,CL 0t&OMIU c.a 1oJO LIHOif\LCT81 ROU. U
PEVE CUTOCJUK'ł.: O if\£ Hl 1.1 'L 111oKUIO U A1o-
YR, B01£U. U IIEB01£1& CTITU npOT"BOV; Al
.e OOCplUUU'L £um PO,'CLCK'LIIl, H'L lł.A30£IJ'L
KOCTLUU YO\" Upt.TKU &0 (PIUl H£ UUIU'L;
IUII£ itU nO&1:.rH£I.I'L. CplU'L UUUI'L; ne UI.IIU1.
o\,&1orNihTU, H'L CTlII£I.I'L Kp1on'LhO, " 'L 3\£
np1o"'L K.\l.IU nou-,.h; .1I1IC I.IOU ruu u;r.n..,
TO npOU1.IUHTe o CO&... II p101U.I ROU: 11,1.1:-
ZE rUI] TBOl1 1ł.Aif\£TL, TOV U rUK'L1 RIW.A
C'UOZRU'L. II UCnl'LVUIU.A ta POVCL U fp'LlJu
OPOTUKOY. H ('Lpl UCTl C.I nl'LKl, U nCT..-
nlllUA fp'LlIU Po\,CI., H &'LICn. C1oY] 8£1UKI,
U 0"0.1'& Cu TOCllB'L, U E1oif\11U.A f P'LIIII, U
przeciw Świętoslawowi, i byla bit" a wielka
i zwycięz).li nól arowic. I rzckł Świętosław
do swoich wojowników: już nam tu po-
led z ! uderzmy męznie bracia i drużyno! i
pod wicczór zwyciężyl Świętoslaw, i zdohyl 5
szturmem gród, mówiąc: to gród mój. I po-
slal do Greków mówiac: chce iść na was
- - .
i wziąć gród wasz, ja.k wziąłem ten. I rze-
kli Grecy: oprzeć się wam nie zdolamYJ ależ
weź od nas d3li na siebie i na swoj dru- 10
żynę; powiedźcie nam. ile was jest, abyśmy
dali wedlug liczby na głowę. T o rzekli Gre-
cy podstęp robiąc pod Rus ą. Są bowiem
Grecy ch) trzy podziśdzicll. I rzekł im Świ -
toslaw: Jest nas 20 tysi cy! A dodał tO 15
tysięcy, było bowicm t).lko ł O tysięcy Rusi.
I przygotowali Grecy t 00 tysięcy n:t Świę-
t(>slawa a dani nie da.li. I poszedl Święto-
slaw na Greki, i wyszli naprzeciw Rusi.
Ujrzawszy ich Ruś bardzo SIf' wielkości o
wojsk uJ Ua. I rzekł Świętoslaw: już nam
cofnąć się nic podobna; radzi nie radzi sta-
ną musim do bitwy; nie zróbmyz zakaly
Rusi; złóżmy tu nasze kości, martwi bo-
wiem hańby nie doznamy; jeśli ucieknicm!5
zhańbim się. lXic uciekajmyż, jeno stańmy
krzepko, ja pójdę przed wami; jeśli Słowa
moja. padnie, myślcic o sobie. I rzekli wo-
jownicy: gdzic twoja slowa padnie, tam i
my nasze pololym. I uszykowala się Ruś i 30
Grecy do hitwy, i polk;lly si półki, i oto-
czyli Grecy Rus, i hyla bilwa wielka, i zwy-
ci żyl Świętosław, a Grecy pierzchnęli. I po-
szedl Świętosław do stolicy pustosząc i gro-
Wiersz 14 "CTIIKU J U "'flH H. - 25 UpLTRH... 111.111.1'1 J Upl.TK1JH &0 copom He
HJUKU H. - 26 cp;tU'L RUIIU'L J TO CpllU'J. HIU.I'L II.
L A T O r I S N E S T O 1\ A.
615
nOH,,£ CB.łTOCUB'L K'L rp1"0\', BOlOti\ H rp1.1,'L1
pl IiHr.U , I1KOir.C umul. H ,\0 ,'I.IICUltlmrO
'1>11£ nO,'CTII. II C'L 'LR1 IJ1:Cltpl. 1i0Il1p'Ll CBO-
.. B'L nOnT&, U Pf:Yf: UU'L: YLTO C'LTROpln.I'L?
S "!i0 He IIO CU'L npOTIIBO\' KUOV cnTH. II p't-
WI KIJO\, EO f.\pE : nOCJl1 K1. HCUOV AIP'LI,
IICKO\'CIIIJ'L II, 101i" IIHR1. JII KCU nTO\"
Ali nlBOllOK1U'L. II nOtl1 I\L HUIO\" ]]TO H
nlBOIOK'LI, U I.IA\3>1 LI.b).p , II PLKOW.I KI.IO\,,:
tO rU},111 B'L Op1 H 111111 H:ro H C'LU'LIc]1 Kro.
0111. ir.C B'L Cl.I'L "lp1.1 IIPH'C K'L CKnocn-
BO,.. 1I0Bt'-JW.I CRUOC11RO\" I1KO npH",oUl
rp'L"1I t'L nOI\IOH'LLlL, H pey£: R'LRC,'tTe H
C'tUO. "plI"ow.I H nOKI0HHWA tA H:UO\", no-
ts IIOil\IIlUa npt,,'L HIIUI. UTO H 1I1Bm0K1.I; H
PCyt CKaTOC IB'L. IIpOYL pa. OTpOK'LI.I'L CBO-
hU'L: no opOHIIT£. OTPOIIII r.£ CB.lTOCURIII
B '[,.KI"'LWE no opOlIHWA, nOC H .ł.£ IltclpC-
Bil B1 Bp:\TIIIUI C.I K'L q,.ClP£RH. II C'L 'LIU
!O II'tUph 1i00UP'LI, p1:UlI 3>C nocnHHII: I1KO
npll.W OIA'L KT. HCIIO\" H B'L 1,.\tOU'L "IP'LI, II
HC p1; HIllA, U nOl cn CMOpOIIHTH. II pc-
V£ KAHY1.: UCI.aVCH H H:IJIE, DOCI1 KLIO\"
0Pri\il\"K:. 011" me nOCI0ł(W1W.I Kro, H no-
5 CIllUa H:IIO\" I.II.YI, H "HO 0PA\3>"K:, H npll-
HCCOWI K'L HCI.I0I(. 0111. me II P 11111.1'1. , HIY.
B1!HTII II lIlO&IITH, II Ił-UOKUII II'tCJPU'
npll",OWJ onUL h"'L II'tClplO , H nOB't",lW.
KI.IO," 8hCI\ li'LIB'LWU\, II P1oW.I EOIl1p£: lIIOT'L
50 Ch U...i.... OIIICTI. li'LITII, "KO HUtH"" ue
Iip1oa;en, OpmilaJH: H:1.IJf:n; 111111 C.I 110 Allil..
II nocu 111oUPL, rnrou CHilE: 11£ O"I 1\'1.
rpl\Ąol(, B LI.III ;\lHI" H:3>E 0I11f:1U1I. .1 lun,'.II,
1i0 1i1; HC OWM'L qtClPU rpl,']. II R'L"lWA
K:UOV A"lil,; "I.I.\UI£TL 3>e U 1 O\,&III£H'LIII,
dy burząc; jakoi stoj one puste poaziśazień. "71
I wezwal cesarz starszyznę swoją do palacu,
i rzekl im: co mamy robić? oprzeć mu się
nie możem. I rzekła mu starszyzna: poszlij
mu dary; spróbujcmy czy ma upodobanie
w zlocie i pawolokach? I poslal mu zloto
i pawoloki i męża mąarego i powiedzial mu:
badaj spojrzenia i lica jego i myśl jego. On
zaś zabrawszy dary przyszcul 00 Świętosla-
wa. Powiedziano Świętoslawowi, ze przyszli
Grccy z pokłonem, i rzekł: wprowaaźcie
ich tu. Przyszedlszy i pokłoniwszy się jemu
polo żyli przea nim zloto i pawoloki, a Świę-
toslaw nic spojrzawszy na nie. rzekł do
slużebników swoich: schowajcie! Slużebnicy
zaś Świętoslawa wziąwszy, schowali je, a
poslowie cesarscy wrócili 00 cesarza. I zwo-
lal cesarz starszyznę. poslowie zaś rzekli:
Gayśmy przyszli ku niemu i aary złożyli,
ani spojrzal na nie, t}"lko kazal je schować.
I rzekł jcden, spróbuj jeszcze i poszlij mu
or że. On zaś posluchal jego, i posłal mu
miecz i inną broń, i przyniesiono mu je.
On zaś wziąwszy je począl chwalić i lu-
bowac sobie w nich, i dzi kować cesarzo\\i.
Przyszli znowu do cesarza i powiadali mu
wszystko jak b 'lo. I rzekla starszyzna: Sro-
gi to czlowiek, nie dba o aostatki, a oręz
bierze; przystań na aań. I posIal cesarz
mówiac tak: ie idź do stolic\', weź aań
. -
jaką chcesz. Już bowiem byl nie aaleko 00
Caro{;roau. I tlano mu aań; mial ją za i
za zabitvch mówiac że to róa J . ego 'Teźmie.
0/' ..
'Yziąl zaś i dary mnogie i wrócil 00 Pe-
rej slawca z wiclką slawą. 'Yidząc za malą
Wiersz 13 II Pf:Y£. pey£ II. - 23 H: I£' H: HHOIO II KlalC H.
-6U
tATOPIS NESTORA.
D'Ił rurou: t\I\O pO",'L ItrO B'L bl.IETL. R'L 1a\
" "1 'L1 1.1110n.I , H Et. Bp1TH c.i B'L nep£Jl-
t:ł;{BLIJL et. OOXIL.Uos. E£\DKOM".. I) RII.\tR'L iGC
uno AP0\,iI>HH1.1 eBOI£!ł pcye K'L eost: H:r,,
filKO nptJLCTDB'LWe H EIII..rL ).pO\,iI\llIlK. 1101...
II UE"E. &tW.ł EO UllOru nOrLIC]U lU 01'L60\,.
"pEYE: 00",1,& B'L Po\,eL, 0PUEC,," EOJ1o
pOtil>HlI'LI. II OOCU (t.]'L1 1''1. IJtUpCBII R'L
),ept.cnpt., Et EO TO\, IJtc]PL, pl.l\.1 CIIII£:
jlfOYI6 HI.I1;T" UHpt. C'L TOEOI& TKpL).'L H 1\10-
E'LEL. Ce Me £.1'LIIIIIKt. q'tC.lpL p1,J,'L E'LICTL,
II ooen lit. "eUO ,J, 'P'LI EO:u,W.l IIpLB'LI t..
CB.lTOenB'L a;c OpH ,1,1P'LI, H OOY.I AO\''''''-
TH et. po\,...nNOu. C801t1.., ,",KI en Ile : :\IJI
BE £t.TEOpIlU'J. unpl C'L IJtC1pLUh, :I O\'.
StCTL IJU\p!>, L\KO u.no "'e'L KCTL, 0PUBlII,,'L-
UlE eT""O.ITL It.I E'L rp\.1,'ł. :\ poteLeK1
£t.ua ;\UCYC lCeTL, II nCYC"t 11 et. IlUlII
PUL"", II K'LTO II'LI OOUOiG£TL? 11'1. C'LTGO'
pllU'L Uup" C'L 1J'tC1pI.UL, ee EO 11.1 u no
"lRI. IUU. U TO E.."H OEO]'LHO R.lU'L; :I"IE
'H nOYl.n£TL II Of'lP1B.\MTII ;\1I1n. ,1,.1 II 'L
"OU n 1. Po,"e", C'LB'LKO\,IIIIB'LWC IWY 1.1110-
a\1HW.ł npLBt. 1., oon,cu'L II1oelplO ropo, O\,.
IO&J E'LICn p10YL co ,1,pO ,r.HlI1o, H OoeJlW.I
:l100hll.1ł1 u..n K'L IJtC.lpCBH, H 0PU),OWI K'L
),cp'Lenp'L, H 00810,'.1111.1 1J1oC.lpEKH. q1;C1pL
e n1 "fTPUłl npH 1.Bl ( , n p YC 1J1oC:\pL:
A.1 UUO.1ł&TL C'L]H povCt.eTHH. 01111 me pt-
WA: TlIW rnr01etL K'L"A L tUWI. : XOYIi'i.
HUtTH 11O£'L£h et. If"tUPLUL rp'LYLC6'LIUI.
C'LKpLIlltIl& npoY:l1l ELen KtT\. IftClpL 3>E
p1,J,t. Gt.ICTL, II OOR£\t n"eLlIIO OUCUH BLCll
ptru CurOCURU1 1:\ np'LTHł . IbYI r:uro-
tlruiynę swoją rzeU sam do siebic : je i
chytrze postąpią zabiją drużynę moją i mnie.
"'iclu bowicm na \w p rawie zfJ'inplo. I rzekł
.. i) ... ,
pójaę w Rug i sprowadz \\ i cej druzyny.
i w -slal poslów do cesarza, do Sylistryi 5
(b -l bowiem w Syliseryi cesarz) mówiąc tak:
Chc mieć z tobą prz .mierze trwalt" i przy-
jazń. T o slysz,!c cesarz rad był, i posla'
mu dary wi ksze niż pierwej. Świętosla\V
zaś prz jąl dary i pocz l naradzać się z swo- tO
ją tlruzyną, mówiąc tak: Jeśli pokoju nie
Za\HZem z cesarzem J a aowie SUi: cesarz
jak malo nas jcst, przyjazic i obl ie nas
w groazic, a ruska ziemia aa1eko, a Pie-
czyn{;owie z nami w wojnie, a kto nam t5
pomoze? ZróLmy tedy pokój z cesarzem,
\\ siakie przyrzckli nam aań , na tcm po-
przestańmy; a jeśliby dawać aani nie chcieli,
tcdy znowu z Rusi wojsko \\i ksze nii pier-
wej zebrawsz , pojdziem na Carogrod. Mo- o
wa ta poaobala się druzynie , i posiano wy-
brańszych m Zów do cesarza, i przyszli do
SylishJi i powiadali cesarzowi. Cesarz zaś
kazal im przyjść n:lZajutrz. i rzekł im: iech
mówią poslowie ruscy. Oni Z IŚ rzekli: tak 25
mówi xi i,: nasz: Chc być w ścislej przy-
j:tźni z c('sarzrm greckim przez wszystkie
nastł:pnc lata. Cesarz zas rad by'. i kaza'
pisarzowi pisać na papierze wszyslko to co
mówil :5wif'toslaw. Poczal to wszyslko opo- 30
. -
wiaaać posel J a pisal'z pocz ł pisać. I mó-
wil tak:
\Viersz 34 UWA r1UrOUTH C'L]'L I II ".1Y.\W.I r1UrOlnH OOCl\'LI lL
') W tCUl miejscu coś opuszczono w r!(kopismach.
L A T O P I S N E S T O fi A.
Gir;
UTU C'L3'L BLN pt"H, H 8J". nUCM,:' nll-
CaTU. r UO}J CIIIfC.
PJRLlIO po\"rno C'LRtIIUHIII1 , E'J.IR'J.W:UO
"PU CS:lTOCJ:1Bt, BCl\HI'1oUL l\'LII.I 1o p0\,CI.-
5 c:T'tUb, II opu CR'tIlll\L"t, nUUHO OpH OE-
Oc)ll 1o CHlILI\C:\1o 1\1. IIH:\IIO" UJp"IJ.1K:UOUOV
q1>ULCI\IIIO, l'tUPIO rp'J. 'iLCKOUO\', B'L A£p'L-
c:TL 1;, U1oC.lIJJ 111011111, HH'J.,'llI\n 'iET'LlpE
Hl A£uuro. B'L 3'tTO (s\,o-&. t. CG.lTOUlB'L,
tO 1i"'lla L pO\,CbCI\'J.III, Uli03>£ IiU t. c., H
O TKpl.ił\Uń\ lU C'LB1;III.\HIIH CLUb POT", CROłii.:
vm HUtTU ..." t. U C'LBpLWEUiłi 1OE'LBh C'L
BIICnKt.n.lł. S£l\III\'LIUL II'tClpl.UL rp'LnCh"1.IUL,
C'L IbCIIJIIICUI. H I\OCT lłTIIU'LUL, ('L Eoro"....t-
t5 ItORCII1.IUH 1''tCJpH H et. KLC1;UII 1\10""" H
BIR1HUH, II 11;££ C...TL no,,1. 1.l'J.IIOlilo "'O\,CL,
E01npE H npO"HH t .1;0 10111.'1.1 BtKJ; I\O UH-
IiO:łllir.£ OOU'LllUlł& RJ CTp lI4I. KlIU.. , RH
''Llmp.\łiJ\ KOłI, Nil Y 'Llh.\ H"oro 1 IIK£.ł.d. UJ
O C'rp:Ulii. BIUII , H IUHIIO ICCTh 110.\'1. BUCTHtii\
rp'L'iLCI\OLl. . II" lU KUCTh 1\0p'LCO\"III.CKd'.,.v. t
II 1C1111\0 KCTb rnpo OS1. HX1., 1111 Hl C'q)1Uib
1ł11.r"pI.CI\;'; : A.1 alll£ HHt. I\'LTO IIOU'LIUIITL
lU CTpllliłi IUllltni., ,.. ... £mAd. 0POTUB"U'L
25 ICUO\" n &OPłió 4::1 C'L tłllUh. Ulwaa: I\U 'L
CI 1i'L 1J1oC:tp'Lll'I. rp'J.YLCK'Llld'L u t'L 1.1'1.1101;-;'
.&OlUp£ " PO\, m,CI1 t A.1 n. rJll"U'L n .1-
BlI1 C'J.I:-J;IfI.\lIH2.\: liliE lUI OU. T'tn ulJ'Ln
"pta.£ {lf.'iCII'LI:t'h liC C'J. p:\Hllt.I'L J 'L a;c H
ZO 4:1. U'LII4Jtio "n tłO, 'J. "'1,1101& , A.1 IIU1;K:I.I1.
hlUB OT'L EOU, B'L IUOir.r. c'tpO\,K:r.I'J., R'L
lIf.pO IU II 1'1. KOl\otl, CI\OTHI.1 EOr.1 , .. AJ
Zgodnie z dawniejszą lUPową międly Ś"ię-
toslawcm wielkim xlęclem ruskim i Swie-
naldcm. a .Janem zwanym Cymiskes cesa-
rzem greckim, przez Teofila sinkela spisa-
ną w Sylistryi miesiąca lipca, indykta czter-
nastego, lata G479. Ja Swietoslaw xiaze
. . .
ruski, klalem sie i ninie J ' sza umow ę za-
.. .. ..
twierdz:Hn prz)'sięgą swoją: chcę mieć po-
kój i przyjaźil trwałą z kazd)-m wielkim ce-
sarzem greckim, z Baz),tim i Konstantynem,
natchnionymi od Boga cesarzami, i z wszys-
tkimi ludźmi wasz)'mi; ile jest podemną
nusi, bojarów i innych, po wszystkie C!3sy.
Kigdy nic targnę się na wasz kraj, ni zbie-
rać wojska nie aę. ni narodu obcego
naprowadzać na kraj wasz, i na. t)'ch, któ-
rzy są poa władzą grecką) ani na kraj cher-
soński i ilc jest grotiów jc o, ni na lraj
bólgarski. A jeśli kto inn ' tar nie się na
lr3j wasz, red)' i ja wystąpię przecit\" nie-
mu i będę walczyi z nim. Jako w c przJ-
s.j galcm cesarzom reckim.a ze mną bo-
jarowie i wszJslka nuś, tak tej s-trzcdz bę-
dą sluszn 'ch zobowiązań. Je:Hi !a t,eg{).
cośmy wyżej po\\ieazieli nie aotrz 1Dam ,
natenczas ja i ci co bą ze mną i podemn
niech będziem przeklęci od boga, w którego
"ierz)"m. Peruna t i \V 010 sa boga b 'dla J
nicch będziem iółci jako zloto. niech cę-
dzicm wlasnym oręlem posiekani na śmierć.
Wiersz 5 CB1;IIU",,'" CB1;U'LrEU1,t H. - 6 1\'1' H lit. źle wc wszystk:eh kodexad"
- 13 RLCI1K'£IU'L' R..CUIi1....''J. II wc wszystkich kodcxach Dlvlnie. - 19 BOIII IUO H"
H. - 25 &Op15.1 ..11Ił.. H.
9M
- .
6ł6
L .\ T O P I S N E S T O R A.
971 Eii,\EU'L 010TH t\KOM£ U O!OTO CE, H CBO- I 1.0 zaś miejcie za rzecz istotną, co my aziś
-73
HUL 0pm3;HI£UL Al HC1;Vf.NU Eii\"f.U'L, AJ o\'- z wami umówili i napisali na kartach tych
UPI:U'L. Ce 3\C 11U1ollTe B'L HCTHR_, IIK03\e pieczęciami swojemi prz 'pieczętow:lli.
t'LTBOpH OU'L H'LIHt 1\'1. KlU'L. H\nUC OIl'L
H.1 lp'LTHU tUH, u tKOHUH nCV1TLI.IH Jnc-
Y1T.\'tO 1.1 'L.
C'LTBOpIlB'L 3\e I.IHP'L CUTOCnB'L C'L fp'Lh"'Ll Zawarlszy pokój z Grekami Świętoslaw
nOH"e B'L KO"Hn:'t'L 1i'L nOpOf'LU'L. II peve poszedl w lodziach ku progom. l rzeki mu
KUO\, EOKEO l OTLH:' CBtUl1L,1,'L: nOH"H, wojewoda ojcowski, Swienala: pójdź xiąi.ę
K'LU3ie, Hl KOUHn OI.oJO, CToaTL 1>0 ne- konno na okolo, bo" iem Pieczyngowie stoją to
YeH1o H 81. nopO 1on. II ue nOCJO,'WJ I£fO, w progach. I nie usluchawszy go szedl w
nOH"e E'L 1\O"Hn:'t'L. II nOC1JW.ł ncpeat1JRh- 'odziach. l posIali Perejęslawcy 00 Piecz)'n-
IJH h"'L nEIJEH1oI"LU'L fI1fO:1tH.lp£ : t£ H"ETL' gów mówiąc: Oto wraca Świętoslaw w Ruś
CUTOClIK'L E'L (łO\,CL, K'L "I.I'L 11111;11111£ UIIO- wziąwszy dostatków mnogo od Greków i
f O o\, rp'LK'L H nOIOH'L 1>€IJIHUf.II'L, C'L LI]- plon niezliczony, a malą ma drużynę. Usly- t5
l\'LUb Apo\,3\HH'LI. CJ'LIWIB'LWE 3\£ ce nEYE- szawsz)" to Piecz)'ngowie zastąpili 00 pro-
IIt H, lcT..nHW.ł nopor'Ll. II npH,1,£ CUTO- gów. I przyszedl do progów Świętoslaw i
t!IK'L b'"'L nopor'LU'L, H He &1; ł\1. 1o npoHTH niepodobna b).'o przejść progów. l począl
nopon.. II (n HUOBUH E'L I}1;IOI>CPCif.IIH. zimować w HialoLereżu. i zabraIJo mu już
H Hf. &'1 O\, Hero EpllUMI.1 o\,;r.c, H Et fn,,'L żywności, i Lyl glóu. wielki, S'owę końską 20
BCIHh'L, I:\KO no nOJo\, fpHBI.H1; UlU 1i0- po pc)l grzywny placono. l zimo\\al tu Świę-
Hnn. II "U081 CUTOCnB'L TO\,. GeCY10 Me toslaw. Skoro nastala \\lOsna
npHCntK'LWU
K'L lItTO (s"n. nou,,£ CUTOCJJR'L K'L
nOpOf'Ll, H H1n1,1,C Hl H" I\O\,PII, K'LII.ł L
ncveH't3\i CI\'LIH, H 0\,1>1110.1 CB.łTOCUBl, K'L I.ł-
W.ł rURa. KfO, H B'L !'L&t Kro C1."1;UIU.ł
Y11Uł., OI\OIUK'LW£ !'LE'L ItrO OIOT'LUL, H nUln..
H:{' HEfO. CB1oH.1U.,,'L 3>£ npH,1,E 1\'LlltBU\, K'L
Iz\pon1'LKOV. II 8LC1;.'t'L UT'L li'LII.ł I;€IIIIU CKA-
70C3.18.\1;\ ]'tT'L AU A£UTL " OCI.....
37. £'L 3tTO (S\,IU. H.1V.ł h'LII.ł;r.HTII I:\po-
nI'LIi'L.
Lata G480 poszedl Ś" ięloslaw ku pro-
gom. l napadl nań Kurya, xiążę pieczyngski, !5
i zabili Świętosława, odcięli mu glowę i ze
lba jego udzialali czaszę, zlotem 'eb jego
okowawszy . i pijali z nicj. Swiena)a zaś
pr.lyszcdl do Kijowa ku Jaropelko\\ i. I bylo
wszystkiego panowaI1ia Świ tosla\\ owego lat:50
28.
37. Law Gł8 ł pocz ł panować Jaropelk.
\Yiersz 1 O OTH tak w II. R. i T., czy nie 3\ 'LTH? w Ł. lWIOTO. - 4 c:'LTBopH'
OU'LI C1.UOPU;t'L u UJUlIC 'L II. - 9 CB101I:U'',1,'L1 IICB1oIlfUhA'L H., CR1:IIAc.\1i Ł.
_ 23 np1lC1I1oS'L1iJ1I1 IIpIICII1oK'LIUU II U 11,\& CB.łTOCI1B'L K'L nopun. II. - 24 0011.\£'
npu,£ li. - 29 H 'L UEfO 1 K'L ULUL H., 110 IIL..... Ł.
t. A T O P I S N E S l' OkA.
R'L 'tTO (S IIK., R'L 111>10 (s nr., 1\OR'L1
,J,1;Ia;łplO CB1;II:\1\b"II'iIO, 1I1.I£IILI.4L ]inTO\,. UWhA'L
&0 n 'Ii. K'LIK:B:\ fiU 110 B1opH B'L 1\1oC1o.
II O\, p1; H 03t.f'L, H pE'i£: K'LTO Ch KCTh?
ts H p'tUl.l KI.IO\,: CS101IlU,,H'ih. II 1't IB'L
O lill II; 1i1: 1i0 'OK'LI ,J,'tll Our'L. II O !'LUh
li'LICTł. I.ICił>1O HIU H€H:łBIICTI. , ł.\pOIII'LKOY
HI OJLr1; H LI.''li.BIIWe Bł.C€f,J,I UPÓIU'LKO\,
CB'tIlUL,J,'Ii.: 1I0U),1I UllipL\T'L CBOH. H npHHUE-
10 WII nucu KfO; ou OT'LIILCTIITU C'LIIIOI(
(H1
Lata 6482; lata 6483 polowa' Swienald)'cz, 975
. .. Ł -TI
Imlemem ąt. \Vyszedlszy z Kijowa ści al
zwierza w lesie. I ujrzal go Oleg i pytal:
kto to jcst? I powiedzieli mu, Swienaldycz.
I zajechawszy, zabił go, albowiem Oleg lo-
wy w 'prawiał. I ztąd była między Jaropeł-
kicm a Olegiem nienawiść; i mawiał zawsze
Jaro p elkowi Swienald, chcac sie zemścić Z3
lo lo
syna: pójdź na swego brata i zagarnij włość
Jego.
CKO:UIO\, .
B'L 1\'tTO (s\,n ., R'Ii. f;TO (s,'nc., 1I0H,J,C Lata 6 t84; lata 6485 poszedl JaropeTk
t.\ponl'1i.K'L 111 01ł.U, &PlT1 CBOKro, NI ,J,C- na brata swojego, Olega, w ziemię Dere-
P€RLCKift. CI.Ulłh, H H H"£ npOTIIBOY KfO O.u.r'L, wską; i wyszedł przcciw niemu Oleg; USZ)"-
15 II OIl.''L'iHCT1 C . H PUHK'LIU€Lll u nl'LKOI.l1. kowali wojska, i bitwę stoczywszy zwycięzył
nOIi1;,1,1I UpOIlI1.K'L O:\l.u. nOr.'tf'LllllO mc Jaropelk Olcga. Ucieka' zaś Ole£ z wojskiem
O:łhrOV C'Ii. KOH CROHUH B'L rp:\,\'L pCKOU'L1II swojcm w gród, zwany Wrą czy . a byl na
RpmYIIII, &11111£ Y£pe 'L rpoliIlłl UOCT'L h"'L grobli most przy bramie grodzkiej; cisnęli
Bp.\T'LII'L rp:\"LH'LIU'L, T'tChUY£ u APoyr'li. si(} przcz £roblę jedcn drugiego popychając;
20 J\P0\'U III. l it\ B'L rpor..u,n, H C'LnUlliblll i zepchnęli Olcga z mostu w debrzę; mnó-
OIt.rI C'L UOCTO\, R'L Jl.bI;P", lU 1,U,h 1\1O"IIK stwo ludzi z mostu spadlo i konie ludzi
I.IIIO H C'Ii. Llocn, H O\,,\1BHW KOHII 'iIOK't.- podusili. I wszcdlszy Jaropclk w gród OIe-
1111. II B'LIIII.,J.'L I:\ponJ'LI\'L B'L rpI"'L O.'l.fOK'L gów. zająl wlość jego. I poslal szukać bra-
IIplU H11CU Kro. II oocn HCK1T'L "PITI ta swego; szukając nie znaleźli go; i rzeki
2:; CROK:fO, HCK.1R'LIUC Kro liC Or.p'tTOUla: H pt:- jcden Drewlanin: widzialcm jak go wczora
Ye Kl\IIII'L A€PCK.U:łIlHII'L: .1 'L KII"1: 'L, UKO zepchnęli z mostu. I poslal Jaropelk szukać
1I'LY€Pl C'LOh HQ\1U1 u C'L LIOCTO\,. II OOC1\ brata, i wleczono trupów z I'OWU od rana
ł.\(IOn1'LK'L lICKIT" &p:n , H KUYHWa TpOI(- do poludnia . i znaleziono Olega na spodzie
nOK: II 'L rpouK OT'L O\"Tp H AO n010t{ Ahlle, poa trupami; przynicsiono go i położono
50 II IIUt OIU HCII01,H 011.U 110),'1 TpO\,IIHKIA'L, na koLicrcu. I przyszctll n:ułcll Jaropelk i
B'LIII£com H, H 1I010;I\IIIOa H 11.\ KOBI,P1;. plakal; i rzekł 00 Swienaltla: patrz. oto
II IIpll £ I.\pOM'LK'L 11.1 ''L 0111., IIUIiJ ta, I tego chcialeś. I pochowano Olega na miej-
II ptye CB'tHUh),Ot{: BlliI\L, IliE£ T'LI CEro! sen, pod grodem "'I' czym; i je t mo ila
Wiersz 2 CR1:IIUI./,IIYIOI CB'tllrE1\L),H'lIO H. - 5 CctHHI.,\IIVL' CK'łHrt:II.-,"V" H. -
!) r.PU1, cnoII» Rr:n.l CROIr.rO II. - 10 IUOI 1r.,\II"'" H. - 15 fJTłlH'Io.W€IUI ql.\-
IIB'LUICIU II. U. T. - 20 III. ., N. K'L rpor.:ux. niema. II. - 22 O.II» H I\OU" II H. H. T.
Ilollumenla 1'01. 1Ii". Ton.. 1. 78
618
LATOPIS NESTORA.
ę77
-80
XOTIlW£. "nOrpC&Ow.J O I.U 111 I.Itcrt Oł{
ropo,, RpmVcro; II I£CTb Uor'LIU Kro u AO
cero ,J,I.H£ o," Rpii.vcro. H npUll B1.1CTL Kro
ł.\p001'LK'L. 0'" t\pon1'LK1 a;e m£H' fp'LK'L1I1II
Et, H EIlW£ &'1.111 VPhUHIJ£łn., E10 EO npH-
BeJ'L OTl.IJI. Kro CUTOCUB'L, " B'L"1 1& .1
ł:\ponJ'LIU I\p1COT'L1 p1"11 Hlp KB. CI'LIWll'L
iE6 C6 KO:łO"HUEP'L £'L HOlt ropO"t, L\KO
t.\ponlt.K'L O,"&H O.'UI, Oł{EOIlB'L u l>1;iEl
Uopc, .1 ł.\pORJ'LK'L nOUAUHK'L1 CBOIII
"OU"H R'L 1I0R1; ropo,J,1o, H &1; BOJO"tY 1£-
"HII'L B'L PO,'CH.
38. Kt. 1\tTO (S\ ns., B'L 3tTO (stn ., Bt.
nlo (s,"nH., npH"e R010,,"UCp'L n, Ih p.r'L I
1I0Bot ropo"o\" H P6VC nOC "hlllIl\'Ll.I'L ł:\ponn-
VLI.I'L: ""ue 1\1. "pUO\, 1.I01£1,1O\" H P''''101£
KUOt{: R010,J,HI.ICpt. H"eTI. lU T., nflHCTp1HKlII
u npOTHKO," &111'1. u. H C1oA6 Bt. lIoB1o fO-
f)Q,J, II nocn I\t. POf'LBOJt.AO," nO.'OTLCI\O\,.
ruro' : OVt;n IIOUIH ),'LIjIEP" TBOIO COE1;
:r.£01:. 0111. ;a;c p€Y6 JI,'Lqt£pH (KOItH: xovelUll
JH I KO.'U"HI.ICp1? OlU 3>£ p£v£: HE 0YłN.
PO O\ TU POEHVIIY1 BOJO"HUEP.1, U'L t\pOO.''LKJ
OVt;i,. 1\"1 ..o Pon.KOIt.),t. IIPHWUt. H 'L l.
UOPL\, UUI.lW£ BOJOnI. CROI.. B'L nO.\OTh-
tJt, .1 T 0tpt. T 0,"POR1o, OT'L Hf.rO;r.C .. T 0t-
pOB"',11 npO 'LK\IU.ł u. II npH"olU. OTpOlll1
BOJO,1,IIUf:pOKH, U nOB1o,,11U. I£IJO\, Ih£r& P1;Vh
POr'LII'I,J.HU.., "'LrpCpH POI"UOl t, K'L".J 1l
0010TLCI\1r0. ROI0"HUep'L a;c £'LEp.1 Boa 11110-
lAI, Ihp.lf'L1 H C10G"tHII. YIO,," H ł\PHBIIVII,
H nou),£ Ul POf'LB01'L.1,1. K'L cc :r.E EP1;IU
OTln.h POr'LH't.'" EtCTH I I.\pORJ'LKl: H
"P"),t RO Of\"Llt:P'L H.1 1I0.'OThCK'L, H 0\ &0
jfgo pod \Vrączym podziśdzień. I zajął wloś6
jego Jaropełk. l\Iial zaś Jaropelk żonę re-
cz 'nkę; była ona zakonnic-ą, albowiem przy-
wiódł ją był ojciec jego, Świętosław, i wy-
aal za Jaropelka I powodu jej piękności. 5
Usl)szawszy zag \Vloazimierz w Nowogro-
dzie, ze Jaropelk zabił Olega, z1 kł się i
uciekl za morze; a Jaropelk posadzil w r\o-
wogroozie swoich posadnikow, i sam jeden
w Rusi panowal. t O
Lata 6486; lata 6487; lała 648S przyszedl
Wlodzimierz z \V Cłręgami do owogrodu i
nekl posadnikom Jaropclko\\1.m: idźcie do ł:S
brata mego, i powied/ cie mu: 'Ylodzimierz
idzie na ciebic, przygotuj się do bitwy.
I siaal '" r\owogrodzie, I posłał ku Rogwol-
dowi, 00 Polocka mówiąc: chcę poją6 córkę
twoją za żonę. On zaś zapytal córki swojrj: O
chceszli pójść za 'Vlodzimierz'1? Ona zaś
rzekla: nie chc rozzue Wlodzimierza, s 'na
sluzeLnicy; Jarope 'ka chcę. Rogwold zaś
przyszedł b 'l zza mOl'7a, i mial włość swoją
w Połocku. a Tur w Turo"" ie, od niego 25
zaś i Turowcy nazwali się. I przyszli sludzy
"lodzimierzowi i powiedzieli mu wszystko
co mówiła Rognieda, córka Rogwolda ,ię-
cia polockiego. \Vlodzimierz tedy zebrał
wojsko mnogie: War gów i Slo wian ł Czu- 30
dów i Krywiczów. i poszedł na Rogwolda.
\V tym' e czasie chciano wieś6 Rogniedę
Jaropclkowi. I przyszedl 'Vlodzimierz do
Palocka i zabil Rogwołlla i dwoch synów
Wif'1"8Z 11 II"CTb. 1I,\e we W9z}'stkich kodcxach mylnie. - 23 PO&"YHV I KP"R"T""
01 P. - 24 0pHIII..n.. O£PCWL''L H. - 29 AT,lłu:PU' A'LYCP" H., A'LrpcPa. Ł
'\
L \ 'f O Ił l S N E S T O fi A,
Por'LRO 'LAJ II C'LIII.1 I£ro AKJ, II "'LyepL
Kro .Por'LII'tAb IIOiA 2I\CI11o, H 1l0HJI,e Iti' t\-
pOn1'L1\1. II npH,1,e KOJO,1,HI.If:p'L Ih.II£RO\" C:'L
lWU UIIOr'Ll. II UE ł.łOi&E 1.\poni1'Ll\'L CTUII
S oporulo," , u JTBOpU u ł,\pOUl\'L6'L ł\'LIH:81>
C'Ji. !UO L.I eROIII I u n, 6',a 'LUL ROKRO-
A0L'h; CTOł1we KOI0,1,III.ICp'L 0r.''L18'L u 81
\opOrOil)HYII , l.Ie",1O Jl,oporo;r.UYLllh II 1\.\-
UIlrh"'., H KClL pOR'L n AO cero .."c. Ko-
łO AO HUEp'L e nou, 1£1. 6 iD,'oV. BO.tKO,1,t
I.\pOnJ'LYłO, C'L IUCTUllh rurou: nonpUJ.\H I.lU;
t\qle o\,r.utii> r.pn.\ 1J01£r0, UUtrH T.I 11.\ YI.U
81. oną,] IJ'tCTO, II IIHor.. YLCTb 8'L bI.lewu
on "lEIle; ue D 'L GO noy. 'L "PUHtR. r.HTH,
15 U1. 011'1.; 1I 'L mc Toro 0'iGODK'L U, npH"on
HI liII. II pCYC l\u .\'L 111. no(; lH'LIU'L Ro\o-
J\Uł.lf:PIII.I'L: 1. r.;n,Vi 'I'OGt B'L cpL""'Je H
8" npllł1 HI.. O 'LJ.1t\ ..cn Y OR1oYLCK1,
I1HOme ),;tR'Llf\"L rnrOlnł.: 11,1,1.an 11o&1. I.IOH
20 B'L RE1łIYln'L I£cn Hl LIA ::\Lcn. l ) CI. 0\,&0
Jł liOIJW£ lU K'LU " cnOKro JLCTHI&. II n -
1i'L1: II 'LIK'LI eROUIAH JLCTI\t& CA, C U HU'L,
I}ome, .\ OT'L"'\ 1,;nrl. OT'L U'LIC.1H11 C801l 1.,
no I.łHOmbCTBOtj II£Yi,CTHI1 1I 1. lI p'LIHH ..,
5 r\l\O "pOrUUIW.ł TA, r ocno,'II. ) II 11.\6'1.1 T'L
me pCY£ ),lR'LI,,'L: LI...... I\pT.!1I !LCTUI1.1 ue
IIp'tnOl0R.lTh AMIUU CBOIln. 3 ) Ce KCTL C'LI TL
'L.\1., Hite e'L8'tlpCKlłihIL 1L1 Kp'LBOnpOlUIUH:;
TO C TL HEUCTORHU, m e II,UI£U1.me OT'L
30 li'LIII " IIIU on. rocllo'llH.\ CROKro YLCTb,
3H ,',lP"I, 'lU U'LICUTł. o F!lKt l\'Ji.II.ł ł\ CBO-
Kro .." nor0'iE.'61IHK, ropLwe e...Tb E'łCOK'L
-
Ol!)
jego, a córkę jego ROEnicaę puj l za ŻOllę, 9łI4J
i poszcdl na Jaropelka. I przyszedl vao-
dzimierz do Kijowa z mnogiem wojskiem,
i nie m6gl mu sprostać Jaropclk, i zamknąl
się w Kijowie z ludźmi swoimi i z Blądcm J
wojewodą. \Vlodzimierz stanąwszy na Doro-
gozyezu, okopal się między Dorogoz)'Czem a
Kapiczem, i jest rów podzisdzień. Poslal
zaś \Ylodzimierz 00 Bląda, wojewody Jaro-
pełko" ego, m6wiąc podstępnie: Sprzyjaj mi;
jeśli ubiję brata mego, wezmę cię w miej-
sce ojca. i bęaziesz u mnie w wielkiem
powaŻaniu. Nie jam to począ' braci zabijać,
jeno on; ja zaś uląklsz ' się tcgo, zrobilem
nań W) prawę. l rzekl Bląd przez posly Wlo-
Imlel owe: Z serca sprzyjać ci będę.
O przeklęta chytr śei ludzka! jako mówi
Dawid: Klory jadal mój cltleb, wielki uczy-
ni' podemną podst p. T en bowicm robil
puast p pod >.ięciem swoim. I znowu: Ję-
zyki sw)"mi zdradliwie pocz).nali; osądź ich
Boże-. r\iechaj odpadną od mysli swoich;
wedlc mnóstwa niezbożności ich wypędz je.
bo cię rozgniewali Panie. l znowu mówi
tIksamo D3wid: :\Ieiowie krwawi i zdradliwi
nie dojdą do polo" i e)" dni S\\ oieh. Zla to
jest rada, klóra zaleca przelew krwi, są (o
szalcllcy co prz jąwszy od xięcia lub p3na
swojcso czcść lub dar ', mysią o zgubie
xi cia swojet;o; takowi t;orsi są od biesów.
Tak teZ i Bląd przedal xi cia swojego J mno-
15 czdć od niego prz)"j wsz ': on to pl'ZY-
Wier8z 5 "POTHBOV- npoTuKoV Ro o.\"ucp:\ H. - 6 10KBO.\01&- UUIOCTLUHI\'Ll.lh
P. - 13 K'L hU£WU tal ma P., 1'L hu£m.. H. Ł. R. T. - 17 TOGot... Kt. npu-
I.\ Hb - TU B'L npHD n.. H. _ 22 KLCTI1X__ u _ nll'.1 C.ł II. J . R. T.
l) Psal. XL, 10. ) Tamże V J 11. 3) Tamżo LIV, 24.
6 11
L \ T O l> I S N E S T O R A.
{ISO TlI\OBUH, t\KOiE£ &U;,J,'L npt.1,l K'LIIA 11 tKO- cz 'ną tej kl'wi. Tell bowiem Rl=!ll z:lIl1kn 1
Kro 0PUUU'L OT'L Hero yLCTH I.IUOn,l: CL &0 się z Jaropelkiem, sl'hlebial mu, a do '\'10-
E'LICn nOBIIIILH'L KP'LKII TOH. CL EO &Jn.,,1. dzimierza często pos .'ał każąc mu przypu-
]TBOpH CA C'L t\pOn:ł'LK'LlJh, 1\LCU KIJO\", szczać szturm do grodu. Sam on chcial za-
cum£ K'L KO:lo"IIU€P0ł{ nCTO, BUli Itl.lo\, bić Jaropelka; lecz niepoaobna mu bylo
npHCT...n1Tu K'L rpI"o\, EpIIIUIib, CIU'L U'LI- zabić go w obce mieszczan. Dwoi Bl:ul nic
(1\8 O EIITII t\pOn:ł'LKI, rplił\JH'L1 ił\£ 11£ Et mogąc go zabić, uknowal podst p, rallząc
:\I. 't O\'I\HYH I£ro. f}I;n,''L me H£ R'L I.IOr'L. mu nie wJst pować z rodu do bitwy. l rzekł
Kll\O E'LI norO\,EHTH H, IIJ'LIC]H ILCTHIH., B.ląd Jaropclkowi: Kijowianie zsyłają się z
B£111 1£1.10," H£ 1I :t.l UTH 111 EplHL H 'L rpl"I. Wlodzimierzem, mówiąc: prz .puszczaj do f O
II p£YC me &J....,,'L t.\pOIlUI\O\,: K"LIł.\HC UIN.T!. grodu szturm, a w .damy ci Jaropelka. ł..:"cie-
u 6'1. KO:łO,J,HI.I€PO , rnrouv,ql£: IlpHCTn.IIJII knij z grodu. I usluchal go Jaropelk,. uciekł
6'1. rp:ł,J,o\, EpJII" , 111\0 npt"lU'L1 TH t\ponI'L- przed nim z grodu, i za knąl si w gro-
1\] : 00E1orU" T. rpl,J,J. II oouo\,ml Kro dzie Rodni, na uściu Rosi; a Wlodzimierz
ł-'ponX'LK'L, II I>V'L IIP'tJ.'L HHI.I'L H 'L rpJ},J, "szedl llo Kijowa. I ubIegI Jaropelka w Ro- HI
1TBOpll tA B1. rp:ł,J,1> PO,J,hlIH H:ł O CTIIII P'LCII, dni, i blł glód "iclki w niej; jest przy-
II RO:łU"HU€P'L 11.IIII\E B'L K'LIItR'L, H on- slowie po dziś dzieli: bieda jak w Rodni!
"Ii ... t\ponl'Ll\l B'L PO,1....IH, H E1a ru,1.'L BC- l rzekl Bląd Jaropelkowi: widzisz jak liczne
lUK'L B'L HlU", KCTa. IIpHT'LYl H AO cero wojsko u brata twego j nic pokonamy go;
"....£: Et.1,1 I\'LI B'L PO,1."""' II pCY€ 6.1"",1.'1. zawrzł'j pokój z bratem swoim. Iówil za O
npOnl'LI\o\,: HH"II Ul II , 1\01111\0 EOII O\, Ep1T.1 to podsl pnie. I rzekI Jal'Opelk: niech bę-
TKOItrO, IIUI1. II 'L 11£ II€P£EOpOTH: TROpll dzie tak. I po al Dl d du Wloazimicrz3
UHp'L C'L Ep1T'LUL CBOHU". .'l.tU no,''L HIIIJL mówiąc: oto spclnil się twój zamysł, przy-
tE pcyc. II pEye I.\poln'LI\'L: TII\T. ...."H. prowadzę ei Jaropelka, przygotuj si zabić
II nocJ.\ 1ift,,'L 1i'L BOI0"HU£PO" CHI,C r.n- . go. \Wodzimierz zaś lo udyszawszy wszcdh5
rOJu: t.\I\O C'L"'LICTL u 111.IUI. TKO", I KO do ojcowskiego terenmego dwora, o którym
npllBC,1,ii> 1i'L TO&1o ł.\ponn."" , H npHCTpoll pierwej mówiliśmy, i iadl tu z swoją dm-
0\ EHTH H. KOIO"UU£P'L ot€ TO CJ'LIIU.\B'L, zmą. I rzeki Błąd Jaropelkowi: pójuź ku
B'LUlh,1.'L K'L BOp'L TEpEUt.H'LIH OTLHI., o bratu swojemu, i powicaz mu: cokol" iek
RLUL z£ npt.'t\c C:'LK.\ l OLl'L, C1;"E TO\, Ct. mi dasz, to prz 'jmę. Szedl tedy JaropeIk, 30
i1.POV3iUUO'& CBOItIH>. II pnc 1}1;;',,'L npOIU'LtlO\,: a Warrżko mu rzekł: nie idź xiąię! ubiją
OOH.1," h'L &plTOV CBOJUIO\" H pLl'1I Ituo\,: cię; bicgnij do Piccz .ngów i przpviedź woj-
YLTO UH lin E'L,1,lCH, TO 1:ł 'L npHIII.ln.. nOH- . sko. I nie usluchał go. I przyszedl Jaropelk
'Viersz 4 1I.CT.1 I£UOf niema II. - 15 H Etn.... rpilA . H Et3i II 'L rpJ iI, H npH-
UlLA'L H., H &1;r'L np1>"'L HHU'L Ł. - 16 PO"I.HH. PO.\tH't. H. - OfCTllH °VUI.
H. ł... P.. T. - 30 C . t'L BOH H. R. T.
.
LATOPIS NESTORA.
\t 3\£ I.\ponU,K'L, fI£Y£ 3)C It:IJo\, H.\p 3\"l\o: Ile
'(0).11, l\'LII.ł;I,E, 0VElllii.n. TA, nOIi'trIlH K'L
n£YCH'tr'LI, H IIpIIBt:,\£1U1I Boa. II 11£ IIOUO\,-
WJ Kro. II npHAc 1.\poll1'Ll\'L K'L KO:\O,,"ue-
5 pO\" ; 11KO 1I0:\1o C R'L ABI.PH, H nO"'Lycn H
'11.\ IbpAU Ub\'LI.III 110.\'1. IIl O\,C1o. 1\u.,1,'L
ait: JTKUpll 'BhPii, II lit: A.\ no 11M'" K'LIIII-
Tli CBOIIU'L. Ił ruo O\,CHH:II'L li'LICTL t.\pOIU'LK'L.
IhpAir....W 3,£ KII"1oK'L, UKU O\,IiHI(II'L £'LICYI.
10 I.\POII.\'L1\1.. 1>1:ir.1 C'L ).ROfl1 K'L n£YCH1or'Ll,
II 1.1II0ro 801£8.1 C'L Iłt\'CII1:r'Ll Hl HOJO"IIUC-
p , n U 8I OpHSICH H, .\ 0"118'L 1\'1. HtIlO\,
pOT1o. BOJo,J.IIUCp'L ;r.c lJ£"'£ "'tHm "PUbIII;)'
fP'LI\'LIIIP&, H G1; IIcnpl "LHl, on. UC me
15 P0",II u CH.łT01l1'LK'L; OT'L rp't.'(ORLUUO 110
HOPCIIII 'LJ'L 11.'0"'1. 1\'L18.\It:TL: IIOlltffiC 1>1;
1i'Lln UlTlI Kro ypLUlllltl,'i., 01 81,TOPOI£, Bo-
1\O.\HI.łCp'L i11C;r.E 1& ilE 00 EfI:u.o,', IIp'tJIO-
&0.\1;11\'1111 1 1. Ii'LICTI. O\"GO; T10UL U OTLI,L I£ro
!O Rt: liIOGOUlC, 1>1; 1>0 OT'L ł1,801O OTLI,IO, on.
ł.-\POII;('LK.\ H OT'L K01\O,1,III,U:Pl. no Cł.UL P1o-
W.i Ib 11 H010"III.It:pOV: Cb rp.1,\'L. IUIUI., H
U1.r IIpHL\ OU'L II, Al ;tOY£I.ł'L Hunll OKO\,II'L
11.1 IIIIX'L, 110 ,\R1o rpllRLH10 OT'L YlOUKI.
5 II pt:\'c 111.1'1. !C0:\0 1,III.U:p'L: n03)L,J,1oTC, )..\ 3\E
B'LI 1I0\,U1.1 C'LIi£pibTL,' .\ U1oUI,I.. ffiL,\..\IU.ł
U1oUIJL, H He Mcn HU'L. Ił p1:UI.ł R-'pa-
H: C'L I.CTHl'L KCH IInlH, ,'1 IIOK.\"'" II'LI
DiaTL B'L fp'LIi'LI. OUT. 3)£ p£YE IIU'L: 1I,\'tTC.
30 II H Gpl OT'L IIH 'L 11..,30.1 AOlipT.l, C'LIJ'LIC1LH'L1
II p:\Gp'LI, II pJ ).'\Q HU'L rp.''-'LI. "P0\'IIH
3>C ".\OWA .ł1oUplO rpl W\" K'L r p'LK'LI. Ił 110-
eu IIp1;"'L HHUH C'LI'LI, ruro.\Q CIII,£ I' t-
Cl\plO: CC, lI"diorL 8'L TO&'I BJp.i H, Hfi UO H
62ł
do \Vlodzimierza; wchodz cego we drzwi 980
podnicśli dwaj Waręgowie mieczami pod
pachy. Bląd zaś zamknął drzwi i nieaozwo-
lii nikomu ze swoich za nim wejść. I tak
ubity byl Jaropelk. \Yarężko zaś widząc ze
Jaropelka ubito, bicgl z dwora do Pieczyn-
gow, i z Pieczyngami przeciw Włodzimie-
rzowi cz sto wojowal ; i ledwie uj l go so-
bic, poprzysi grS7Y mu. 'Ylodzimierz zaś za-
lcgl żonę bratnią, greczynkę, a b 'la ona w
ci ży; z niej urodził się Świ topelk. Z grze-
sznego zaś korzenia bywa zly plód: bowiem
i matka jego byla zakonnic,!, i 'Vlodzimierz
nie poślubiwszy jcj spółkował z ni : był
zatem b kart. Dlatego i ojciec go nie lubii.
był bowiem od dwoch ojców: od Jaropelka
i od Wlodzimierza. Potem rzekli \Yaręgo-
wie \Ylodzimierzowi: ten gród jest nasz j
m śmy go zdobyli, chcemy więc brać z niego
okup, po dwie grzywny od czleka. I rzekI
im 'Y1odzimicl'z: Poczckajcie miesi c, ai dla
was kuny zbiorą. Czekali miesiąc. i niedał
im. l rzckli \Yaręgowie: Oszukaleś nas; po-
każżc nam (h'ogę do Grecyi. On zaś im
rzcU : idźcic ! I w .bral z pomi dzy nich
mężów dohr .ch, rostropnych i chrobrych i
rozdal im grody; I'eszta zaś poszla do Ca-
rogrodu, w Greki. I poslal przed nimi po-
slów do cesarza mówiac: Oto ida do ciebie
. -
'Yar gowic, nie trzymaj ich w grodzic, al-
bowicm broić będą jak i tu broili; lecz po-
rozsylaj ich w różne strony i nie puść tu
ani jednego. l począł panować \Vłoazimierz
sam jeden w Kijowie. l posta\\ il na wzg6
\ icr8Z 15 pOJ\11 CA CUTOnl'LI\'L1 PO\II CRUlłn1'LK., H. R. '1'. - 32 K'L fp'LK'LI
WCma. H. R. T.
(j22
L A T O P (S l'i E S T O R .\.
980 H, '" ApLa;.tTH K'Io rp A1;. o,\H. 10 C'LTBOpan rzu zewnątrz dwura tcrcmne u Lalwany: Pe-
Tli 'LAO K'L rp A1;, 'I\O H CI. 1o, UT. pOCTOYU runa drewnianego, El w jego Sl'cbl'l) . a
u p (,'U., A CtlUO HE OO\'qUII In 1E"unoro. wąs zloty; i Chorsę, Da-żboga i Stryboga,
II ILwa K'L.DUTH BOIl0"HI.łEP'L K'L 1\"LIH:U'ł' i Smarooia i :\Iokosza. Skladano im iertwy
1ł 1I. U QO(:I 1\0\,l.lIIp'Ll H .''Luoy 1l'L11't mianuj c ich bogami; przywożono s)ny swoje, :;
"'.I npCI.łLHuO: "CP0\,H] Ap'tBI1Hl u rn- i córy swoje na żertwy bies4pJ1; plugawili
u I£ro C:pClipEHn., A ..C'L UT'L, H Xpt.Cl, ziemię o . J' li swoimi i zbroczyla się kn 'ią
"'.I LEOrl H CTJlHEOrł H C'LI.IlpOral.\ u 110-10- ziemia ruska i wzO'órze to. Lecz Bó naj-
50UIL. llihpD.t& HLI'L IUpHY.,....E lA ..or'Ll J laskawszy nie chcial mierci rzeszników;
DpH-łOfEJ. C'LIH'L. tKOll " A'LlpCPH, H iELptl ,'i na tcm wzgórzu jest teraz cerliew . Ba- to
..tC'l.U , OCI\Kp"Hf.\ A €UJIii Tp'tlium CBO- zylego, o której ni.' ej powiemy. Owoż wró-
Iłł.IH, II OCI\BphllH ca Kp'LBLUH EUl\l1 POYCh- cim do poprzedniego. \Vlodzimierz tedy po-
4:6.1 H Xl'LU'L n. U'L nptUlf"IH 60.... 11f sadził Dobr .nię J wuja swojego, w Xowo-
ora C$UpLTn rptiULQ6"LI'L, II.J l'LUb /\'Ll.lt grodzie. I przyszeulsz) Dobrynia do .Nowo-
111; IłPL..'L. I£cn CK.lTUO RICllll1", I:\KOiEE grodu pu tawil Perun& bal"an nad rzeką tS
1I0CUi"H C'LKliECU'L. LI'L' Ir.e Hl IIP1o"LHEIt \Yolchowem; !'k oali mu :\'owogrodzanie
1'L Bp1TnU'L CA. K02\O"UU£p'L E OOU,1,U O- ż twy jako bogu. 13)1 Z3Ś Wloozimierz zwy-
..p'Ll" 1& , 0t l1 CBOlErO, B'L 1I0Kt ropo,,'I. cięzony chucią zeIiską, i b).'a jego żoną ślu-
II npuBII,.\" ,l,OEp'LIBI4 Ihmoy ropoAo," no- bną Rognieda, którą osaazil na Łybedi,
eT1IU n£,o\'lt liO\,UHp'L " ''L P10lWlffi G 'L- gdzie teraz jest siolko Predslawino; lial z 20
J K Ub, " Ir.bP" '" I£I,IOV 116"HI£ IIOS"LrOpO,1,b- niej czterech )nów: Izęslawa, .:\Jści8Iawa,
£T"" :\K'LI Eoroy_ 6't a;c KO O),IIU£p'L OOG"- Jarosl. wa, \V sewloda, i dwie córki; z Gre-
€.'L OU O'fH1& 3;łRLCKOł-, u E'Llma IEUO\, cz .nki mial Świętopelka, z Czeszki 'Vysze-
IO",'LIII!ł: Porn'ł"L, taZe IIOC Dl J.'L16C.\" slawa, a z drugiej Ś\\iętoslawa, Hcislawa
.."tse 1I I.t CTOHTb Cti1Llle "p1;"'LCUlmHO, OT'L i Slanislawa, a z Bólgarki Borysa i Gleba.!5
leli E POAH YET'l.IP" C'LIH'LI: 1I 'LIACllKl, UI.CTH- A naloinic Jl1ial 500 \V \Vyszegrodzie, a
CUK l'POCAIB.I, KLCeS02\0,1,l, H ,1,K1. A'Llpepn, ;:;00 w Bialogro,lzie, a 200 na Berestowie
OT'L fp"K'LIHa CSATOOl''LK1; OT" Y 'L.HA wsiolku . które i teraz Berestowem zowią.
B'LIIIIEC :\K.1; l on APOyn.llI: tSATOC\1JU J I I L .' nie svty wszeteczenstwa, sprowadzal
ULCTHCA1U u. Ct.1UI.W B 1; .. 81'1. E 'LrJp'Ll- sobie męzatki i gwalcił dzie ice, byl bo- 30
U ł.OpHC;ł H f1t1o&1; i\ IIUOiEbllUllL lit oy '" jem lubiefnik jako Salomon. Powiada za
.ErG 'pu tJ.U B".m€r0p0,\1o, i\ TP" C'LTl 81. Grzegorz mnich w xiędze królów o 8810-
6u. rOpO,\11. li J,H't C'LTt "" E€,CCTOB'I monie, ze miął żon 700, a naloinic 300.
'Viersz 1 OlU. H2tH H. - 8 C'Lu por2\L\' C£ul\pru P., CHUi\pLr/\! ł...., C'tlAiłpbr!
. R. T. _ 10 II A'LlpepH niema H. - 12 6pLKLUH. IptElIIH B " lI. - 15 ąp'LK'LI
IlpLK'l.B" II, Ł. R. T. - 27 A'LIII(Plh A'L'iCpH II. Ł. R. T.
t A T O P I S N E S T O Et A.
623
E'L CUUJ" , H:me OR"'TI. " 11'1.111" &EpECTO- :\IąJry byl, a w końcu popadl w zgubę j 980
KOI£. II Et RE C'LITI. EU,,], npIlKO K'L COEt ten zaś byl prostak, a w końcu uzyska'
u;aa;"CI\'LJ CH'LI u AtK"If p:tCTMfUA, (;11 &0 zbawienie. \Vielki Pan i wielka jego moc,
mellOJIOEMlb ł1I\OII\E II COJOI.IOH'L. PEVE EO a mądrości jego nie masz liczby. Ziem bo-
5 Ii'LHIIU 1'1oUPI.CI\Jt.\, rpllrOpHlf:I.11. I.ł'LHII 'LłA" wicm jest ponęta żeliska , jakoż Salomon
o C0101.l0Rt, ORO UUt II\£I'L C£,1,UI. £'LT'L, " pokutujący rzeki o niewiastach: Nie sluchaj
11.11103;8111'1. TPH ('LTJ. "'1 p'L 11\6 Et, "U\ zlej niewiasty, miód bowiem kapie z ust
KOHM'h nOr'LIEE; c.. mE &'1 IIERtrlUC'L, II H.1 wszetecznicy, przez chwilę nasladza twoją
1i00Ihl'ł. OEpt'l'C CII.1CCIIIIH:. HUIIII rocno".. u krtall, potem zag staje się więcej gorzki
iO E£lIHt.\ I\ptnoc1'L H:ro, H pJ O"UO" H:ro H1oCra. niżli żólć; ten który przylgnie do niej. wnij-
YHCU. 1) 'LI\O &0 tł:CTb SE£IIbU:ł11 nptl\"cTł., ozie do piekła na śmierć; po Jrodze bo-
t\liom£ PEVC COJOI.łOH'L, nOIiU\K'L ta, o "'E- wiem iywota nie chodzi, blędne zaś ą jej
II.\ 'L: 11£ K'LIIIIIUII 'L]"t I\CH't, łAe,\'L 1>0 Moli i nieroztropne. To tedy rzeU Salo-
IUIIICTb OT'L O\,CTI.UOV H:lł, mCH'L1 IOEO"1oH"ł, mon o wszetecznicach; o dobrych za nie-
iS B'L Rptua HIU13\:\1Uh TKOU rp'L nil", IIOCU- wiastach rzekl: Cenniejsza jest od drogiego
AU 3;C ropl.v.1tł: 'LVU O&P "U:WII, npultn- kamicnia, raduje 8i nią mąż jcj. sprawia-
łUn."Jf:JI u 1£11 K'LIIII.\eTb K'L .1A'L C'LUpbTIIIia; bowiem męzowi swemu blogiem cale zycic.
HI nii\TII &0 a,IIROTMI'LII.ł HE II.1 O""TL. Znalazlszy welnę i len robi rzeczy potrze-
Elii""nu, ;rae TEVCHIIU Itl.ł, HC&].1rOpl o\,łAI-.Hl. I) bne ręlami swDjcmi; podobna jest okrętowi,
20 te 3;C pevE C0101.101I'L o nptJIO&oJ,tlllpn; ktory daleko za kupią udając się zbiera bo-
o f\Ol}p'LI 'L 3\C CH:t.t'L PCVE: .\p:\3iI.WII H:Crb gactwo. ". staje ze świtcm i daje iywno ć
IiUI£IIUI1 I.III0rOI'1>HMU, p".\O\,ICTI-. u o IICII domowi a robotę sluiebnicom. "-idząc rolę
LI&ml. IU1, .','tIUL co IAffimERII CROlCłAO,' E1.1fO kupila ją; z pracy rąk swoich nasadzila
KI.C£ 3>UTIIH:, oEptT'LUIII 8 'LII.v. II l\I-.H'L 1'RO- winnicę. Przepasala mocą biodra swoje, i
5 pun &.UfDlloTp'£eI.IIJI1 ,...filUl CRonU1; &1>ICTL wzmocniła ramiona swDje do pr.acy. Do-
t\1i0 KOP"C]I. 1\0\,nJ14, A'ttH.IJ'". II 'L M £YE świadcz)-la jako dobra jest krzętnośt!; nie
C'LI;IIP"I£TI. Ct:r.t EOUTLCTRO, II R'LCT.1I£Tt. H 'L zgaśnie przez noc całą k.1ganiee jej. Ręce
IIOIpU, II .\I£TI, EP1IUMIO 1,0uo\, U i\1;U PI- swoje ściągn a do rzeczy pożytecznych, a
&1.lUłlłJ'L; IUI,\1oK'LUIII C'LUil;.\lIIIH: 1i0,'noRlIU6, palce jej łljęl ' wrzeciono. Hł:ce swoje oiwo-
30 OT'L Ą1oJ'L PN.KO\' CKOItIO IIJU"IITI. UiI>1Rlllt; rzyla ubogim a dostatek dajc nędznemu. ic
nptnOł1UB'LOJH Kp1on'LKO yp10UJ CIOIl, u troska się jej mąż o dom swój, gaziekolwiek
O\,TBPL,," 1.1'1.1111""10 CKOIO 11\ A'tJ.\O, II I'LKO\,CII, będzie, wsz .sc ' jej domownicy będą od i...
.
Wiersz 4 PEve &0... eH'L tak ma P., \V II. L. U. T. tytko: et EO, ptVl!, or Co-
1\01.1011" 3\£11'1. - 13 8'LIIIIUIIII 8'LHHlUTII H. - 14 O\'CTHOV' O\,CT'L H. ł . R. 'r.
- 17 8'LHII\Cn 81. 1\,\'L C'LUP"THIiA' tak ma P. C"'...pI.THI& R'L ""... II.
I) Porów)). Psal. CXI.IY, 3. r..) PrzJP. V, 3 - 6.
624
LATOPIS NESTORA.
980 UhO 4\O& O I(CTI. ,11;tUTII. U 11£ O,"UCJKTt.
-83
CB1:TH1hIlUK'L I£Ił BhCłla 1I01ph; p...I'1o CROII
OpOCTllpJKTt. lU OOn H:m, O"'LT1; CRon
0VTRpb "lKTt. H:\ RpnellO, pml' t CBOU OTREp-
KTL oYI>or'LILI'L. 010"'1. E OpOCTpE IIUIIIC-
UO,,; UE OEYETh a U.lEh K:B o A0I.IoY CBO-
KIIh, K:r.J,] 1\'LJ.1: &;';,,£TI., Bt,CII CROII Kil
0,\1oHII &N."H\TI.. cmro\,&.1 0;J,101IllŁ\ C'LTBOpUT1>
Umir.CBII CBOKłAO,", OypU1KH] u £Upl1111 COE1;
O,J,1;HIII1; £'L OpLH'L &'LIIUKTt. B'L Bp.1T1o 'L u.u.1.
161&, B1dIEr"l ':UIIE cA.\cn 111 C'LHu.....m C'L
cnp"'," II C'L;t;HTCJII Cl.IU. 00011'1.1 C'LTROpll
U OT'L"lCTb B'L KOYOJtii. , oycn E CBOll
OTRpl. E C'LU'LIUI.HO, B'L YUH'L U3'LBIITI. Iii-
'LlnUL CBOUUI. , B'L 1\f)1;1I0CTt. II 1\1000T
0&.1tYE U, H10CT'LIH me Kil B'L \R"rOIU
Y..\J Kil U O&OUTHIU.ł. II I.łm3;L KCl 00 8:UII
ta; eHl &0 pJ O Ut.1I1Rl U.1rOC OReHl I£CTL.
&OI1 H'. EO rOCOO"I.H!. ,\::1 1I0 BUIITI.; »,1,UIC
KU OT'L 11\0,\] O\'CTl.HOV Kil, A.J B1UTL B1.
BP1T1;,"('L LlA\i&J Kil. I)
R'L J1:TO (S\,O.. ""£ KO:\O"III,U,P'L 1\'1. .U 'LLl1.,
U lll rpl"'L1 " 'L, np1:LI'LIIUJL, Yp..BEUI. n
HH'LI rpJ"'LI, U3>E tan U 11.0 cero ALU£ 00"1.
Po'cn.... K'L CLUh £ l\1:Tt U Kuuyu 110-
&tAlI , H B" J03;1I 111 H Allil. flT'L moyu,
t\KO E U OTi I'" K:ro III,uWE.
H'L 11:TO (S,"V. lp1TIIUI U KUIIYII, U
H,\E Hl H HOJO,1,HUEp'L, II 001}1o,,11 11 B'LTO-
pOK.
39. K'L l1:TO (S\,Y.1. H,\£ KO:\OAHUEP'L "'
t\r'UAr'Ll, U DO£1;).U I.\T'LUr1.l, H R'L iI
ni. Podwójne odzienie udzialala mężowi swo-
jemu; bisior i szarlat odzienie jej. Znaczny
jej mąż we wrotach, zwlaszcza .gdy zasią-
dzie na radzie ze starcami, spolobywatc1ami
zi mi. Opony urobila i przedala . usta swoje 5
otwiera dowcipnie. w czas mówi językiem
swym. ,V moc i wdzięk przyodziała się,
jalmużny zaś jej podni sly dzieci jej i zbo-
gacily, i mą-ż jej pochwaliI j'!. Bo niewiasta
rostropna blo osl lwion,! jest, bojaźli pańską 10
niech chwali, aajcie jej z owocu ust jej,
niech chwalą we wrotach rnęia jej.
HI
O
Lala 6 f8D sz dl Wlodzimiel'z do Pola-
ków, i zajął groiły id.: PI'zemyśl. Cz('rwień
i illnc gl'Ody, J..lórc są i po dziś Jzicń poJ
I1usią. T c oi lal:. i \" ęlYCZl1W zwycięż ł i 5
naloh-l na nich Jał. od P 'uC1';t J 'aka i O J ' ciec
.. v I ..
jego braI.
La1:l 6 190 podnic li wojnę "'l2lycze, i szedl
na nich \Vlodzimierz i zwyci i.yl ich po-
wtumie. 50
39. Lała 6HH szeJl \Vlodzimierz na
Jadźwinrrj. i z,, -cił:.'l l Jadźwingów zajął
'Vier8z 7 BI.CU... Gm"" TL niemaII.-11c.LcnP..I......Iii.K.1. H:I.ł R. T. - 23
0p1:U.1>Imu. tak ma P., we wszystkicIl kodexach IIf.PCI.I1J1U11.. - 31 ,, H. na boku
przypisano: O 0,"""1£"1111 pl,f.TIIUIIU" IIB R' II C'UII' If.ro. - 32 II 00E1oAH lZ\u.-
BarY niema H.
J) Przyp. XXXI, 10-32.
LATOPI NESTORA.
625
£łA11& II 'L. II Opll E K'LIItEOV. II TROpUIUE ziemię ich. I szedl do Kijowa i balwanom 983
Tp1o&4'; 1\0VUUp'LU'L Ct. lUO,-LUU CROIIUII. II P1o- żcrtwy czynil z ludźmi swoimi; i rzekli star-
WA Cnpl.lJll II &01UPC: UCYCU'L. mpuuII Hl cy i bojarowie: rzućmy los na molojca i
oTpOla u A1oRIIIII&: lU lI£rmr.c nJ,J,CTL, Toro dziewkę, na kogo padnie, iego bogom za-
5 Jp1oir.CII'L &Or'LU'L. I\nlUc R.1p r'L It,J,HH'L, U &10 rzcżem. Byl pewien \Yaręg; mial dom gdzie
jJ,ROpt. Itro, 11,J,1omc ItCU I,PI>K1aRU CRUJII &0- jest cerkiew Bogarodzicy przez \Vlodzimie-
ropO"III,.ł., 13.me C'L 'L.J..1 KOJo,,"I.ICp'L; &'1 me rza wystawiona; \Varęg ten przyszedl z Gre-
RJp.łr'L T'L np111U1.11a H 'L fp1aI\'L, ApMI>JIUC cyi, wyznawal potajemnie religię chrześciall-
Rt. TIHllt K'tp_ pI.CTlltlUI.CKm. II Et o\, HUO ską, a byl u niego syn piękny licem i du-
10 C'LIH1. I\plCl.H'L lUn,I.UL II 1,OVW Ełób. Ih CEro szą. Na niego padl los przez zawiść dyaLla.
O1),E ir.pt&HU no lEUCTU A"UKO'", He TPL- Niecicrpiał bowiem go dyabeł, mający
m:\mnl, &0 ,J,1I1.\801'L, RUCTL 111.1'1.1 Hl;\'L E .ct- wladzę nad wszystkimi, byl on mu cierniem
UH, u CI. &I\IU£U ItLlO," lK'L1 TpU'L Et. w scrcu. Staral się go zniszczyć przeklęty,
Cpl.,1,""H , T1.....1WE U nOTp1o&IITII OUIIH'LIII, i poduszczył ludzi. \Vyslani tedy ku niemu
15 u HJO\'eTU IO,J,U. P1oW np"lUr,"'LIUE nocn- przyszedlszy rzekli: Los padl na syna two-
HIIII 1\1. IICUO," : 1\1\0 m"E mp10EHu HJ C'LIII'L jego; bogowie go sobie wybrali, niech więc
TROll, II ROJIIUI.ł &0 U &O II COtt: Al C'LIRO- zrobim żertwę bogom. I rzekł Waręg: nie
pUlU. Tp10tm &or'Lu'J.. II pEYE Ibp.ł.r'L: HE sąć to bogowie, jeno drzewo. dziś jest,
CmTh TO &O II, Ht. AP1oBO, AI.HhCr. KeT", li a jutro zgnije; nie jedzą oni, ani nie
20 O TpO H rllHH:TI.; HE L' TL EO, ilU miLUL, piją, nie mówią, jeno ręka ""yciosala je
1111 IU1aRUI., 11'1. C_TL "'tUIlU P_I\JUII Et. z drzewa siekierą i nożem; a Bóg jest
Jl,ep£B1: COKllpOłil\ u H 03\ 1.1.1.. , £or'L KCT" jedyny, któremu służą Grecy i poklon od-
K:),IIH'L, lCłAoymE CJO''iEUL fp'Ll'u u K1.\RI1- dają; on stworzyl niebiosa i ziemię, gwiazdy
tiiiU C.ł., umE C'LTEOpll.1'L IIC&O II £U!tH., i xi zyc i słońce i czlowicka i dozwolil mu
5 R't .1,'L1 II O"llm u U'LHI.IJC u Y10R1oKl, Al1'L zyć na ziemi. A ci bogowie co zdziCllali?
I£cn ItI.IOV mUT'L H.1 Cl.ull; li Cli &O II Y"TO sami są zdziałani! ie dam syna swojego
C'LA1oJ.\W ? UI.III Jl,1oJlUII C_TL; HE A ut. biesom. Oni zaś poszli i powiedzieli ludziom.
C'LIU] CKOltrO &'tC'LUt.. OHU ;te WI.A'LWe 00- Ci wziąwszy oręż poszli nali. i otoczyli dwór
E't.J,.\UI.ł. .\IO,J,....''L. OHII me Kt. LU'LWe Op&3\utt Jego w okolo, on zas stanal w sicniach z
30 0011,\001.1 lU III., II pl 'Lb1III.1 ,\KOp'L OKOJO s 'llem sWOIm. Rzekli mu: w 'daj syna
K:ro; 011'1. mc CTOI.UIIE H.1 C101l£ 'L ct. C'LIH'LłAL s"ojego. niech oddamy go Logom. On zaś
CROIII.II,. P1oW 1t1.IOY: 8'L,J,111 C1aIH.1 CROltrO, rzekl: je li są bogami. tedy poszlą jednego
JI,.\ E"',\.1I.1'L1 U &ort.ut.. Out. me pEye: 11IIIE boga z pomiędzy siebie, i wezmą syna mo-
C"'TL tO II, TO It;\UlIoro CO&£ nOUIATL &or", jego, a wy czemu ich uprzedzacie? I krz '-
35 M HU&TL C'LIH1a UOU, II K'LI YELlOV IICpC- kną\Vszy. wyrąbali ściany i pozabijali ich; i
Wi rsz 6 KCT'" &t II. _ 35 lu:pnp'l&o\,c:T6' IIEpET£pEEO\,ETC n., 1I0Tp1:tO\'ItTE. Ł.
Monummt4 PDI. Hi". Tom. I. 79
---
62g
LATOPIS N&STORA.
n t nie ie gdz\e ich pochowano. Byli bo-
wicm wtcdy luuzie prostacy i poganie; dp-
- , ,
bel radowal .ię z tego. mc wiedząc że tak
rychlo miala nastąpić jego zguba. S aral się
on 1'"Ytępić róu chrześciallski, lccz odpę- 5
dzon y b\"l krz"'zcm świ{'l\.'m i z t y ch stron j
..- -:w woJ.. oJ
m 'ślal za sobie przeklęt}.: owoz tu jest
mo' e sieulisko, tu bo -ie ani apostolowie
nie nauczali, ani prorokowali prorocy. Nie
\\ieuząc, ze prorok rzeki: \ nazwę ludzi, IQ
n e moich, moimi ludźmi. O apostołach
za rzeki: po wszystkiej ziemi rozeszly się
opowi dania ich i do kOlicz)'n wiata slo-
wa ich. Jakkolwiek apostolowie nie byli
.'
u ci lem, przcciez nauki ich brzmią jak 15
trąby w calym wiecie po ccrkwiach, l na-
ukau,p. icp zw).ciężamy p z c. wncgo roga
deptając go nogami; jak podcptali go i ci
ojczyce prz jąwszy wieniec niebieski ze wię-
tymi męczcnnikami i "prawiedliwpni. !o
9 Tp1:& 'ETE II 'L? II KJH ""H&W , U Ct O .ł
- 8.1
C'tH no).'L HII J.' u TJIiO J mA , u IlE
C'LR1oCTb HHI\'LTO-ł-C, 1i'L;\'t OmOi6I1W.ł H. GI1 n\
. 'II b. ł .. , . I ,... U .
E nr).] YJ K1o"H R1orO!OCU nO HH;
AUOR011. Pl,WRlWE U CEUO , HE R't),'LIH,
. . .
"1\0 &!II 'L nOr'LI&C1L OTl E II . uoV.
T.11\q. &0 l''LIjU"lE c opr \,& TH pO,\ pl.':
CTllt\llbCIi'LIII, 11'1. opOrOHHI.I'L &UmE X bcnUL
-II I.' ...a t " . .
Ył.CTII'LIUb U R'L OH1;.U CTplH.1,t'L; CI:.:\'I -ł-E
U' DUWE U OIp H'LI liO CI.,J,'t ." HiCT...
3;H",IIIIIE, CL,1,1o &0 He c..T II O t0;\II, 0VY II.
H "POPOIIII n 0PCIi]II. I .E 1: 'LIn npopOliJ
rnfOl'H.lpl: u R.1 P E.... He 110"" UOIł, 310.\11
- .,
UOIł; 1) o, 10 1 \ &0 pEYC: . 1& £fJ-
IU . II H OW.ł. R10lłUllllą U " ! ! 1i0.!ILIJI.
R C JCH.!>R'LI,!<I f] r JU on. Ił) alpe u T1:1 1.lb
lIl!.0 TOJU IlE c n CLAt 1>'L11U, R'L o 'YCIIU'l
H? IIK'LI Tpm "hI. Ulcnb no RLCEJEI\J>. tg)
Ilpl Ii'LRn'L, IIIJ'L 3>E 0VYCIIIIH:UL OO&1o,UJ£I.I'L
'I I KI III Af,.." I .lU , 1a.30 I 'LII.
npoTHKlHlro. KpU , nO!!Hp.1 lpE I " ...O ";
11h0-ł-E nOnplCTJ u CUIł nYLHHlt1, npUKUT.-
w '1:I "'11. CIif:CH'LIH C'L fK.lT'LI1łH WioYf"IIUIW
u n p IR(."bHHI\'LI.
. ..
40. R'L !uq ($yYK. "E RO. O""lłCP'L H to. Lata 6492 szeul Wlodzimierz na Ra-
Pl IIUIIVH. 1\10 co O Hero R!łH:!O J. R'\'LYHII dymiczów. fi)'l za u nicgo wojewoda 'Yilczy 5
XKOCT , u nocx R010"HUCp nc C "L CO&OIH. ch'}. t, i p al go 'Ylodzimierz przed sobą;
R!'LVIID.' ; 'LptT£ JA ,:I P101'"t U1;Ip:lHt, ll'ł r ccę Pieszczanic spotkal i zwycięż?"l Ra-
u nO&1; 1I P.1"II\IH'.(.ł Rl'L)'H" . !'L; 1 dymiczó\ \Vilczy chwost. Przeto nu na-
u p YC KOpUl. U PJ I!U!!YLU.'L, rurOJIii.- miew:. się z Radymiczów mówiąc; Pic-
Ip£: 1I "'lIlLI'U R!'LYIII1 Rocn &1or:u,Ub. szczańcy przed wilczym ch\\ostem ucie- 5Q
I}'LIWJ 3;E P""III.I"VII OT"L pO).l JJ OR'L, nept- ka"ą. Byli za Radymiczc z rod Lęchów,
m:.A'LmC, TO," ca R'LC£IIIW.I; " OllT.łTL prz)' c szy tu osiedli, i placą dall Rusi:
A111L PtCU- II o 'łi q.UL" AO c f O powóz wiozą podziśdzień.
ALIU;.
l
Wiersz 9 OH't ". HII'U T. R., IIH1: 'L R. T. 14 1\IOA" UOII niema H.
1) Ozcas II 23. 2) l)awcł do Rzym. IX 25.
LATOPIS N STORĄ,
K'L II'ł.TO (SVYr. II E HO O,1,III.U:p'L 111 R 'L-
rlp'Ll C'L ft,O£p'LIIIEł& C'L 0VI£UL CROnll'L K'L
1I0"IIf.\t'L, II TOp'LK'L1 ECpCf'LUb OpIlSe,J,E H
I\OHn 'L, II nO&1o,,1I RJ'Lrlip'Ll. PCVE .i\OI.p'LIIIL\
5 RO!O,1,IIUEpOV: ('Lrl\.ł,1,] 'L KOXO,1,IIIII\'L, II en,T'-
KLcn R'L Ct100 1:n.; CIII.I'L P,]IIII IIUI'L He AJ-
f.\TII, nOIl"CB1; lICHUT. 1\\nOTbHIIKOR'L. II ('LTRO-
flH I.III 'L ROXO.'"I.ICP'L C'L fi \'LUP'LI, U pOT1o
:\ O.1,UIU UCitlO CO&1o, II p1:lII.I 1\ 'Lr.\pE :
t O TO]I' HE ....,J,£TI. UEiElO H:um I.II1Pl, OJII Kl-
1.1£111. IIlYLIIETL nURJTU, li UE L rpa H"UII.
II IIPIl1,E R01\O,J,IIIICp'L K'LII£ROV.
R'L 1\1:TO (SVy,. npll\Qllla Ru.rlp'Ll R1:p'Ll
1\0 'LI.lHY1o, r1.1r01\mIJIE: f.\KO T'''' K'LH.ł L I£CII
t 5 Llm,1,p'L u C'LU'LIC1LH'L, Ile 81:CU "I\OH.1, ...i.
npo\,u R'L lI\OU'L R\WL II OOl\JOIIII ( Ron-
I.IIITO\,. II pCY£ HOJO"UIJEP'L: K H] I£CTL B10pl
UlUl? Ol... me p1oUl.ł: R1:P0\,H:I.I'L Roroy, a
1)0nUIIT'L H'LI 0YYHTL, nUO]ł1 : Or.p1o 1T1I
20 ""'LI TlIIU'L11I U CRIIHUII'LI Re I CTII, RHIU
HE nHTU, ił 00 C'LUpI.TU C'L m£HJUII OO OTb
TROpllTII 1i1"',1,ł.Hii.lN.: "lCTL I}O 'LUUT'L GO-
LlO\iI\,1,O no Cel.III c1,cun mclI'l. "plCt.H'LIJ'L,
" E£pCTh 1£c\IIII;h HpJCI.II&, U RI.C1: 'L "plCO-
qu
.i) Im R'L 10 UTL 111 K,\lIllm, n "",,1,CTL H:1.ł0\'
mEN:\; CL 1o iliE, pCYE, AOCTOUTh EU,,;' TRO-
P"TU RI.CI!\H" , 111 CL..I. CR1:T1o zupe £",1,£TL
hUO 0V&Or'L, TO U 1':\1.10; l\IJIC 1\U £OUT'L
ItCTL Cł."'''', TO II TUIO; II HUJ I.IHOrl 1\I,CTL,
50 It:l iI\C HE 1\1o 't OLClIU Cp:\l.U p.1.1,U. RO]O,\II-
Llep'L a;c C o\,W\We II 'L, £10 &0 C1U'L 1\IO&a
3;£11'1.1 u &1iniliCllllft UUOrOI£, nOC1\OVUUIUE
t1:\.1,ł.KO, H"L CC H:I.IOV &1: H£\IOI>O, 0&P1o J-
II II H: "'"OB'L, II o IICll"CIIIIU UIC'L CRUHII 'L.
627
Lata 6493 szedl Wlodzimierz na Bólga- 98!ł
rów z Dobrynią wujem swoim w lodziach. - 86
a Torkó\V brzegiem prz pro\Vadzil konno J i
zwyci i}'l Bolgarów. Rzekł DoLr "Ilia Wlo-
dzimierzowi: oglądałem jeńców, wszyscy są
w butach; ci dani nam nie dadzą; pójdźmy
szuka6 lapciarzy. I zawarl pokój 'Vlodzimicrz
z llólgarami, i obustronnie go zaprzysięga...
no, i rzekli Bólgarowie : 'Vtedy zerwany bę....
dzie pokój między nami I kiedy kamień ply-
wa6 pocznie a chmiel grz zn ć. I wrócił
'Vlodzimierz do Kijowa.
Lata 649.1 przyszli Bólgarowie wiary ma..
homctańskie J ' , mówi3c: Oto xiaie J . esteś ma-
.. .. ..
dry i rostropny, a nie znasz zakonu. Prz jm
zakon nasz i oddaj poklon 1\Iahometowi.
I rzeki 'Vlodzimierz: jaka jest wiara wasza?
Oni zaś rzekli: \Vierzymy w Boga, a Ia-
homef nas naucza obrzezać czlonki wstydli..
we, i Swininy nie jeść, wina nie pić, a
po śmierci wszetecznić z niewiastami. Da
Mahomet kazdemu 70 pięknych niewiast;
wybierze jednę piękną. i pi knot ' wszystkich
na nią przeniesie, ta będzie mu zoną. A i
tu wolno dopuszczać się, powiada, wszel-
kiego wszeteczeństwa. Kto na tym świecie
ubogi jest, będzie nim i na tamtym, a
kto tu jest bogaty, będzie nim i tam; i
inne mnogie chytrostki, które wstyd jest W '-
pisp\'ać. 'Ylouzimierz zaś sluchal ich, albo-
wiem sam lubil niewiasty i mnogie wsze-
teczeństwa; sluchal ich z upodobaniem, b}lo
mu tylko nie mile obrzezanie czlonków i
Ule jadanie świniny; a o piciu wrecz od-
Wiersz 13 'V II. na boku przypisano: O npll 03i:E.11H [\'LUP'L O R1oP'" Ii... K030łt...
I.u:poy. - 30 IIhcnH' IIIIUTII H. R. T.
..
628
LATOPIS NEST.ORA.
986 I O nllTUH OT'LH "b, pMU: PO,'CH KCTI. RC- powiedział: picie jest Rusi wesele. bez tego
CE1HK nHTH, nE 1.103;£11'1. &E 'L Toro &'LITH. się obej ć nie możem. Potem zaś przy-
no nul. 3\E np.."olU.ł 1I'tl.lb"u OT'L PHIU, szli Niemcy z Rzymu, mówiąc: Przyszliśmy
rnr01łi\IJIE: np".\otol.l'L nOCUllIIII OT'L lunc- posiani od papieia, I rzekli mu: Papież tak
lU. II p1oUl.ł KłAOY: p£lil'L TU T.\I\O nUCC3ib: ci kazał powieuzieć: Ziemia twoja jako i 5
C1I1f.\ TBOf.\ f.\1i0 H C1I1t! HIWJ, K1op.\ ziemia nasza; a wiara wasza nie jest jak
Rlnu, HE f.\1i0 K1op.\ HllUl, R10pJ £0 HJIU' nasza. "'iara bowiem nasza jest światlcm;
. CR1;T'L KCTb, Ii:UHI1IUI'L ta I}orot(. mr.E C'LTRO- kłaniamy się Bogu. który stworzyl niebo i
p"U, UE&O II £I.uIN\. R1o "'LI, 1.11oC.l111. U ziemię, gwiazdy. xiężyc i \\ szclkie stwo-
Rł.Cf.\I\O "'L1 1HUK. &O U BllUH ),p1oR0 C...TL. rzenie; a bogowie wasi są drzewem. W'o- 10
K010"UI,I£P'L 3iC p£YE: 1i11t1 lnoR1o',L KlIU.'? dzimierz zaś rzeU: jakie jest wasze przy-
O'IH lliE p'tIU.ł: nOlllcllUK 110 CI1.11o, 1111E I\'LTO kazanie? Oni za rzekli: poszczenie wedlug
nUKU H:1.U Den, TO KLCE K"L UIR;;' &O;r.Uła<, sił j czy kto pijc, czy je, wszyslko to dla
pCYc O\,YUTE:1.I. UlW L n,\RU'L. I) PCYE 3iE R010- chwaly bożej; mówi nauczyciel nasz, Pawcl.
AHUEp'L 111;'.11.1'....,'1.: H"1oTE onnL, f.\KO OTI,- Rzeki więc Wlodzimierz Niemcom: Idźcie 15
ilU "11UII cero Re "PHIUU c.nn. te CJ'LI- precz; ojcowie buwiem nasi tego nie przy-
1U1R'LIUE mH"ORE KO lpI.CTHU npll),olU.I, pc- jęli. Slysząc to iydowie kozarscy, prz)'szli
Kili.IJIE: C1'LIUU OU'L, UI\O npH o),lIlU.I 1\:1.'Lr.1pE mówiąc: Slpzeliśmy iż przychodzili Eólga-
u pI.CTllf.\HC. 0F.łIJlE T.ł K'L3i,J,O Hn B1op1o rowie i chrześcianie ucząc ci*: jedni i dru-
CROKH; pbCTHtlIIE &0 B1opO\,IH.TL, Kromc 11'1.1 dzy wiary swojej. Dwoi chrzcściauie wierzą o
p.\cn.ł ol.l'L, Ił 1.1 "L I R1oPO\'KI.I'L K.\II"OI,IOV 1\0- I w tego którcgośmy ukrzyżowali; my zaś
ro,' 1RP.\'IOROt(, IIUKORO\", 11111\0£:1.10. II p£Ył." wierzym w jed 'ncgo Boga Abrahama, Izaaka,
ROJo,1,HI.IEp": YI.TO KCTa, .1l\on'L BllUb? 011U Jakuba. l rzeki "'lodzimicrz: Jakie jest wa-
3\E P1;IU.I: O&pt 1Tu C.ł, CKUHHH'LI HE UCTII, sze przykazanie? Oni zaś rzckli: Obrzezać
II" II1YHII'LI, Cib&OT,ft P]UIITlI. 011'1. II\E PE- się, nie jesć świnin)' ani zaj czyny, sobotę 25
E: TO 1\'1.,'10 KCTL £I.uU R11U1? 01111 Ir.C święci . On zaś rzekł: A £dzicŻ jest ziemia
p1oUl.l: R'L III£PO\,C,uHUt. 01l'L 11\£ pCYC: TO wasza? Oni zaś rzekli: w Jerozolimie. On
711.10 lIH KCTb H "'LUI1o? OIIH II\E p101U.I: za rzeki: czy tam jeste cic i teraz? Oni
pJ rt11oK1 tA 1l0r'L H' OTloII" IUWH, H p CTOYH zaś rzekli: Rozgniewa' się Bóg na ojców
II'LI no CTp.'Ull1'L rp1; 'L pl).U R.1UJII 'L, H np1o- naszych i rozprószył nas po świecie za gl'z - 50
J\:1.IU "'LICTI. Cł.UI1 IUUU pI.CTIII1II'LI.n,. 011'L chy nasze. i oddana zostala ziemia nasza
70£ p£Y£: TO 1\'''0 B'LI 11111o 'L O YHT£, tUlU chrze cianom. On zaś rzckl: A jakoż wy
OTRP' IIi£HU OT"L Ilou H pICTOYCIIU? Iłlll£ E'LI drugich nauczacie sami oatr=!ccni bfl.łąc od
"
Wiersz 3 \Y H. na boku przypisano: O "'tIAMln.uL "PH Oir.£1I1I1I O R1op't 1\'1. Ro o-
AHUCPO\,. - 15 OIl Th I .1 C.ł R. T. - 16 'V H. na boku przypisano: O a;H-
J\OKbCK'UIL npll, Olr.CIIII". - 33 H pJCTOYEH" niema H.
') 1. Kor. X, 31.
LATOPIS NESTORA.
629
..
1)0r'L 1\10&11:'1'1. KIC'L U l"OH'L KlWJ,. TO Ile Boga i rozprószcni ? jeśliby Bóg kochal was 986
6'LICTC plCTO'iCIIII no 'iO".&UI.I'L CI.fJIIIJ'L, i wasz zakon, tobyście nie byli rozproszeni
H:,,:t IUI.I'L TO "'E łA'LIUllTE 'LJO "PUlUII. po cudzych krajach; czy chcecie aby i nas
no CLUL 3iE npIlCUW.ł fp'LlJlI K'L 1(0:'lO"UI,I£- to de spotkalo? Potem Grecy do "'lodzi-
5 pO\" łUJocoł.', rllUOJLi.IpC CHIfE: U'LIIUI OI.I'L, mierza przysłali filozofa mówiąc tak: Słysze-
I1KO npH o.1,IUlI £d'.TL Gn.r1pE, O\,Y.łqIE T.ł liśmy ze przychodzili Bółgarowie, namawiając
nplUi\TII K10piń CKOtiń, II 'L ...C R'tpl OCIiKP"- cię przyjąć ich wiarę; wiara zaś ich obmierzła
11I.\If.Th HCliO u CIUIń\, 1"r.C c....TI. IlpOIiUTl1 jest niebu i ziemi; są oni przeklęci więcej
nI'i£ KI,C1;,t'L YJOK1;Ii1., o\,no OEJLIUC C.ł Co- niż klórykolwiek naród, stawszy się podo...
to ",OUO\, u fol.lOpoV, Hl 11.1 3;£ nOVCTl1 rocnO L bnymi Sodomie i Gomorze, na które spuścil
1i.1UtllllM: rop.łllltC, II nOTonu .., II norp - Pan kamienie gorejące i zatopił je, i uto-
OIU.ł, (um u CII 'L O;r;II,\.1ICTL 11,""1\ IIOr'L16U" nęly. T:lk i na nich czela dzień zatraty ich,
H;n., Kr"l npll,'CTL Gor'L C...-'UI'L CI.I.\II, u gdy prz jazie Bóg sądzić ziemię i wytraci
norO\,,&HTI. KLCIł TKOpAql.11l &q\IiOH"Jt U CIiRpL- wszystb.ich, co czynili bezprawia i plugastwa.
15 H'LI ,'1ołn.lp.1lił; Cli 60 OU1.IK.\ln.Th OtO'\'L1 CROIl, Ci bowiem omywaj odchody swoje, pola-
nO:\HRIKLIU£ u KO,1,OIii-., 81. p'LT'L K'Lll1R.1łd.TI-, wszy się wodą w gębę wlewaj,! i po bro-
H 110 &pJ 1; Ul.I;ii.Th c.ł, Il.\p1;'iińIIIE I\O 'LI.III- ozie mażą się, spominając :\Iahometa. Takoi
n, TlKO...E u ;E£H'LI un TROp.lTL 1';;' ...C i nic\\ iasty ich czynią te i gorsze jeszczo
CIiRP"lIii, II HHO no,'lpc, 01'1. C'LG'LlioynJCHUI1 plugaSh\a od połączenia męskiego kosztu-
!O U",.r.I.CU K1,IW\'IIUI..i.n. CH CJ'LIIUIH'L Ro,o- jąc. Gdy to uslyszal Wlodzimierz, splunął
),IIU£p'L 11.\1011"". 11.1 CI.I.\łi", pLK'L: IIC'iHCTO na ziemi , mówiąc: To szkaradzieństwo!
Itcn At.'O' Pcye ...c 4-II.\OCllł'L: C:t'LIIIU OI.ł'L Rzeki zaś filozof: Slyszeliśm)" i o tcrn ze
Ha: H ce, 111\0 npUXO,'lIlIIa OT1. PII1I1 noo\'- przychodzili z RZlmu nauczać was swojej
YIIT'L RIC'L 1i1. K"tp1o CROI£U, UX'L mE K10pl wiary; wiara zaś ich nie wiele się różni od
25 C'L II1I.1H uno pl Rp.1IIIf:lll, c oy.r..łTI. &0 nasZ('j: w slużbie bożej używają przaśnilów
onp1oChll'Lh"'Ll, PCIi1,IUE OII:\.\T1."1.I, H.t1. ...C l\or'J. cz 'li oplatków. których nóg nie dal, Iccz
HE np1:".1, H'L nOR£ 1; .\'t&'LI.lh uo ;rmTII, u kazal slużlć chlcbem, i tla' go :łposfolom;
np't".1 "nOCTOJ'LI.''L, npllM:l.I'L 11;r.'L II PI,I\'L: wziąwszy chlcb rzekł: prz -jmcie i jedzcie,
"PIIUI.IUE u "'"1£, ct Kcn T1010 UOI£, oto jest ciało moje 'amane za was. Taksa-
30 l\OUHIJOM: ,\ R'LI; T:\Ko;r.c II 'i.\WIH. IlpllltU'L mo i czasz wziąwsz ', rzekl: pijcie z niej
pEY£: n""T£ 01'1. HCIA Kl.Cli , ce KeTL I\p'LUI. wsz .scy, oto jest krcw moja nowe£o zalo-
UOI.\ HOR.\rO lKtn K.IOC .\ 8.\C'L 11 1..1I1K\- nu. przelana za was i za wielu £woli od-
--
Wiersz 1 H "1\011'L 81ml. I niemaII.-4wll.nabokudopisano:OR.tp1o PhCTlmH..C1.1o".
- 20 1.1....a;LCI\h 1.I.1......CI\.1 U mCHLCI\" Ł. R. T. - 23 PIlUli 'huLI,u dopisano na
boku w H. - 29 IIpllllU10TC II I 1,IITC t)"lko w P. - 31 ""HTC OT'L Heli K..CU
. tylko w P. - 32 K...E " Ri\C'L... rp1; OK'L 'tV P.
----
630
LATOPIS NESTORA.
1186 KlUli H IIROr1.1 E'L ocfllłX(RRIt tp'& Ok'L. I)
th alC lorO I IBlpJft, CXTL ilE UCOplEll!U
."P'1I. PE\'G aG RO O"hMCp'L: npu"ow& 1\'1.
N'LNt 3\1ł,\ORE, rft1rO tii.lJlc: I1KO n'tI.'l.qu Ił
rpt.qu KtPOVf&TL, Kro mE 1.1'1.' p.u" UU'L.
tpM10toł'" <£6 pC\'C: I'L H('lIłRa B'L Toro Et-
flO"\'łCłl1., r tO n opolJlI npopUlllU.; mm
6oroy 'O UTH ca, I ApO HU, P C" TOV & I-
Tli H norpfi£EHOY H'L TpElHU ALHL E'LCKpt-
CH TII U II HCEeC1 k'L urn: OH" ŻE !"LI
npopoK'LI U tRB1.tA, AP0\,r'Ll nptTHp" ffir,J,:\
iEe c'J.sJ.ltn ta OpOpEYEHIIIC (HU. , C'Lllu.\e
N £I.I_:,.n;, H ,0cnUHtt "Pll II , H B'LCI\p'&C'L
IIi Htr;EC B'L U"6. tnn mE ba:U,J,.1JIII6 od-
KUI.UII 1 Ytn.lpH AEC.lTU H WECTL l\'tT'L I
H le R06.'WU C.ł, o OOCU Dl na PUI.ł3t\H"LI,
rp "'L1 H '" pl IiUWI, a C U1o 'L pICTOYIIWI
no npIH,UI.., u plf\OT.\t&Th B'L CTplHl:C'L.
PEn aiE KOIłO,J,IIUEp'L TO YbTd ;(Au C'LHH,J,E
1\0.... Hl e&UłA, n CTplcn !'1K OpUII ?
Ot'ut.ł'R'ł. ZE łU10Coł1, pEye: AIJIE XOlpE-
1111 nOC Otłmrn, .'I,i C'J.Kl3it& 'f H 1I 'Ii Hlnn,
YIsCO P]AU (""H"E 1}0r'L II EU1ł£. R010,J.H-
UEp ME pEYti: "OC O\,WIIR. p1,1,'L. II HUI
+HloCeł1. rLUXOU'tu tUqe: k'L dlyiAo C'LTRO-
pił 60rt. bEtO H EU'1li E'L npLE'L1U .\LUb.
II i'L B'LtOp1.1H AhllL C'LTKOpU TKP"-'L, t\ME
Ket" ..O cpt;t,t BOA'Lt; c£ro 3i£ AMie P} 1o-
'RUI. tA 1f0,,"t, nOJ'L R " B'L II"e lU" 'L
HpLl\b, .. 001t. on ńo"" npLAL. l\ 8'1 'pt-
'1RI AL." t...t'KO H UOPE, U p'tK1.I, U UCTOYL-
."IE'Id ił CSUEH.t. HI. \'ET8Ept'LlU "hUL CłUMle
pusżczenia grzechów. Ci zaś tego nic czy-
nią i uchybiają wierze. Rzekł 2aś 'Vlodzi-
mierz: Przyszli do mnie Żydowie, mówiąc:
Oto Niemcy i Grecy wierzą w tego, które-
gogmy ukrzyżowali. Filozof zaś rzekł: Prawda 5
fe w tego wierzym , albo" lem to prorocy
przepowiedzieli, ze Bóg narodzi się; a dru-
dzy, ze będzie ulrzyzowan i pogrzebion.
trzeciegn ża dnia zmartwych". tanie i "'stą-
pi na niebiosa. Oni za tych proroków za- tO
bijali, a drugich prze nadowali. A gdy czas
ich przepowiedhi nasta"pil, pnyszedl na
świat i dal się ukrzyżoYiać, i fmartwych-
wstawszy na niebiosa wstąpiI. Na ich zaś
pokajanie się czekal lat 46, i me pokajali HI
się. I posła' na nich Rzymian: grody ich
zburzyli, a samych rozprószyli po świecie i
służą obc)rm. Rzekł zaś \Vlodzimierz: A dla
czegoż zSląpi' flog na ziemię i mękę tak
poniósł? Filozof zaś na to odpowiadaj c rzekł: 20
Jeśli zcchcesz posluchać, powiem ci od po-
czątku dlaczego Bóg zstą.pil na ziemi,:. Wlo-
dzimierz za rzeU: poslucham rad; a filo-
zof począl tak mówic: Na początku słworzyl
nóg nicbo i ziemię, dnia pierwszego. A dru- 5
giego dnia stworzył utwierdzenie, które jest
po red wóll; tegoż dnia rozdzielily się wo-
dy: polowa ich nad utwierdzenie, a polo-
wa pod utwierdzenie poszła. A trzeciego
zaś dnia stworz)"l morze i rzeki i źródła i So
. ., .
nasiona. Czwartego dnia słońce I ;uęzyc I
gwiazdy, i przyozdobił Bóg niebo. Widząc
Wiersz 14 tll 'L "'6... nOKIUHUIl tak P., w H. l\ CH;<'L ZE 03\HA:\we 1I0l\1IlHII , w
Ł. .. CHn 6 Oif)".\ mE II0nDHIII1. "R. T. 3W' Hl CII;<'L mft OOlilUII"U. -
22 Al\ C:1i.J;tł& Tli bierna H. - 23 YbCO- YLTO H. R. T. - 25 UWIJO. H.1YI O
IItnpltU H.
I) Mat. XXVI, 26-28; 1 Kor. XI, 24-25.
LATOPIS NEST01\A.
H l\qy.. , 1\ R. 'LJ, 0V"P.1CH Gor'L HEGO.
RU.\1oK'L IIp.....R'LIł!, OT'L llrH'L, T"P"IIPfHH
\'IIIIO\, .1llr lLC"O , I!0U'L C1\1I E'L C£&1o p£I\'L:
C"'H m Hl CUJIIh, H np"HlJm CU ł&, H Iłib-
5 A<i nO.\(u. L 'Ił I)oro\" II nOCTlK1\1lA np'tCT01\'L
C H II] P&UIJ1ot'L C1;ąCpLFlfLI,J'L. J) TOY l\ IIW
t Rp" II C'L !E&Ef , II 110 "..u C'Ln],\owa,
"mE &1;W nOA'L HIIUb, Y"II'L ACUT'LIH. Et
me IIU IIpOT hHHKO\, COTOHIH1'L, B'L Hcro-
tO m{i U'tCTO IIOCTl\RH f.:T,Jp PIJ \I!£ , 11191'" :
COTOIU a;c, rp'tIUIIR'L no.u lcA1 CROIł:rO, II
0In".\'L C1IR'L1 npLR'LIH, IUpEYCTL C n p o-
" '
THRLUlJkn floro\,. no CLUb ZE B'L n.łT'L1H
ALliL 1>'(KOpll J\Q!' I\H'ł:'W Ił P'LI&.,.I, fJ,1,'L1
t5" nUHlłA nCpIUT'LI . H'L mCcCT'LII E ALHh
t'LTKOP" Gon. K1;pU H CI\OT'LI H rl\},'L1 CIAh-
-ł
H'Lllł , C-..TEOPH E H Y1\08101\1. B'L CEU'LIH
.
Ir.£ A"\l1ł I}OYV. IłW'L OT1- A'U'L CKOH 'L, UE
IttU cii'&on. II H"C""H 1)0r'L P"1j 11.1 K Tp-
2Q qt Et. ItACU1o , K'LBC,1,£ TO'" Y10K1;I\1, Kroa.E
, . , .
C'L:(M, H lnOB't.\.1. IEUO\, OT'L ,1,p1oKl KhCI1-
I
tiOm L\ J.", f).T'L AP1:U C I£ HHoro ilE DClę,
1t1r.6 ItCTh pl q\,,, AO&P \' 11 'LI \,. Ił "1:
aA"I.I'L R'L rUII, KH"llwe "ou Ił. 1\. RlplUE, !£""
1łJ'£1\" c.uB]L\ ", GOf.! H OH'L C'L HIIUH. II K'L 7 JO-
. - \.., ':.
3;11 Gfłf'L ł..' a,1,lUl C'LII'L, H o\,C'Lne .\lU'L,
h R'L II Iiqf'L I£A HO p£EpO o\, i1".1ł.,1, C'LTBO-
.. .
pu 1t1.1O\, mCHm, JlPUBG.\E '... K'L plH K'L
i\ lI.IO , " pCY£ i\AIU'L: CE, K{)CTh P'T'L "OCTH
3Q UOKa, Ił n1\'LTL OT'L IU'LTH g ) UOItLl; CH Hl-
., I
p£Y£ ca 'E£Hl. II Hlp YE i\,1,lU'£ CKOT'L " n
. n'LTllqllA'L II - ", '1opLU'L H rl\A'LU'L, A
qUtUl\ i1Hru'L nOR1;Ai1 "'I.ICH1. I IJ.P pH KC}
a,1, I.IOV 8'tpH H CKOT'LI, " O&RIAIWE BLC't.
-
60i
zaś to pierwszy z aniołów, naczelnik chór 9 I
.. .. .... .
anielskiego, po.myśl l sobie i zekl: znijt1ę
na ziemie, i zawladne ziemi:ł, i b ę de o-
j, ni ".T'"'I. +
dobien Bogu i tron mój naa o lo ac l pó-
n cnych postawię. I oto natych.!lli sL strącił
go Bóg z ni b' o, po nim p adli ci co
\ 11 T -
byli P od nim, chór dziesiat y . Bvlo zaś jmię
.. I. "'....." ..J ..t. j-:J..:
temu przeciwnikowi Soto ae!, w ó.rf&O
miejscu postawil najsŁarszym .:\licha a. Szatan
.. u
tet1y zgrzeszyws y 1. yslem woilD \ utra-
ciwszy slawę pi rwotni} _ aJ_P" się prze '-
wnikiem Boga. Potem za , piątego dnia
stworzyl Bóg wieloryby i ryby, gadI i {>ta twa
pierzaste. Szóstego dni r st 'orzyl Bóg zwie-
rzęta i bydlo i gady zi skie, stworzyl te'
i czlowieka. Siódmego z ś dnia spocz Bóg
po prac', a byla to sobota; I zasadzi' B,óg
raj nr wschodzie " w Ed.frye; pr 'a il
tu czlowieka. któ ego stworzyl., i po }vqli!
mu je z wszelkiego drz \Va, t 'lko je.-
dnego drzewa nie pozwoli' je ć, to jc,st: D,-
z lieć dobt i zl. I b)'l Adam ., ra u,
widyw l Boga i hwalil, gdy a .ioJo\Vi .ch v -
liIi BOĘa i on z, nimi. I spu c Bó sen
na Adama. i sn.ą-l Adam; i wyj l Bóg je-
dno żebrA u Adama, st\{OfZ '1 ¥1u żonę.. i
p YWiód' AdaJIlowi do aju. l Zf'J. dam:
to ko.ść z kości moi i cial z ci !a mo-
jego, 1:3 nazwie się zoną. I dal Adaro. imio-
na ydlu i ptakom, zwierzom i gadom, a
samylij. awol im. on.a dal. I ppd ig A -
m . i 'ieUj1 i bydlq, \ z' wl ldnąl wsz):st i -
mi, i uchaly go. 'Vidząc dya ,cl pk
Bóg czlowieka uczci', pozazdrościl mu, l
Wiersz 7 c'Ln Aom.. n AowA II. Ł. R. T. 16 R IUECT'IIIH... &or'L niema H.
I) Por6wn. Jezaj. XIV, 13, 14. g) Genes. II 23.
632
LATOPIS NESTORA.
986 1.1 H , H n0C10VlUl a; ItfO. 811).1oR'L 3\C A"I1R01L,
111\0 OOYI.TH 1\0r'L YJOR1;Ii-', R'L -'RH,1,1oR'L ItI.l0V,
np100EpJ H U K'L UHIib, H np",,£ 1i'L ł£B" 1;,
U pCYE ItH: no Y..TO HE tlcn OT'L p1;R1.
CN.IpJrO 00 CP't,''ł pltl? U pen 3\CH-' 1\'1.
IJHH: pCYC 1\0r'L: Ile HU.1n t\CTII, .uIIC' :111,
AJ o,"upEn C'Ll.lpbTH.... Ił pEYE UUIl 1i'L 3\E-
11'£: C'LUp!.TUIa IlE O lIpcn, 8't.J.IIIUC &0 I\on,
-
tlKO 8'1. OH" a:c ""11" ncn OT'L HCfO, OTRCp-
£TJ U OYH 8.110. H &ii\"cn 1.11i0 H Eon.,
pJ O\'U'tBltałll1 "O&PO H 'LJO. II 8H,,1o a:CU1,
lIKO AO&PO AP1080 81. 1\\1. , II R'L M.I'LIUH
C'L"1oCn, H R'L.J.1CTL 1.I",ir.1O CBOltI.lO , H tl-
CU, H OTRep ocn u OYH HI.I1, H P-' O"-
U1;CTl, UKO HU1 KCT], " C'LWHCTl !HCTRH-
ItU.. C'LUO......Bl.H'LU.. np100011CJIIHft. ') II pCYE
£Of'L: npOKUTl £Ula R'L A'1;]1o 'L TRO" 'L,
H R'L OEY1I11 I1CII RI.Ca ""'111 ir.IIROn TROft-
g'
fO. ) II pEYE roCOO,J," 1\0f'L: Itf,J,l Ii-'I\O OPO-
Crp£TJ paKO,", H 8'L LLlETl OT'L Ap1:R1 a:HBor..-
HIUO, H a:HRCTl 81. K1;I\'L1. 3 ) II H r'LIU fOCOO,,"
£Of'L ,,).UU II 'L pu,. II C1o,1,E 0PI.\I.IO p11.1,
nny C H 1ona CUlliii. II nop1).OR1 u
COTOH1 O npOIiUTHH EUJa. te Ul 11'1.1 Opl.KOIt
n1,J,£IIHIt U fOpli'LIH OTR'tT'L. OT'LOl"C"111t itH-
fE1LCl\lfO 3\HTHI1. PO"H U'L KUlU1 U R£-
lin: 1)1; I\.'HH'L p1T-'II, l' 'Rcn OlCTO\,\:'L.
II HeCE 1\18111. OT'L n10''L CI.UH KT. 1\0fO\"
H ilE nplUł 1)0", A1pOH'L Kro; lbu.. 3\C IIpll-
.ECE On. UHLI,.. np"B£uLq.., H OpHII 1\0f'L
AJp'Ll ł1KUER'LI. COTO"1 3)C 8'L!1; C K'L I\.'HH1,
" nocrp'tI\1WE IUHUI 0VEIITH \KC1L\. II p£YC
IUHU'L h'L :\R£.'IO : 1I II CR"ł lU nOJC, lIliO
przemienił się \V w ża, i przyszeał do Ewy,
i rzekł jej: Czemu nie jecie z drzewa, któ-
re jest w śroaku raju? Ihckla w zowi nie-
wiasta: rozb.azal Bóg: nie będziecie jeść, a
jeśli zjecie, pomrzecie. I rzekł wąż niewie- 5
cie: nie pomrzecie; wie albowiem Bóg,
że tego dni:.!, którego zjecie z tego urzewa,
ocz ' wasze otworza sie i bedziecie J . ako
oJ " , ...
Bóg, znaj,!cy dobre i zle. I widziala niewia-
sta jako Jobre drze" o jest do jedzenia, i wzią- f O
wszy owoc zjadla, i podala m'2zowi swoje-
mu i jedli; i otworzyly się oczy im, i po-
znali, że są nadzy, i zszyli liście fi£owe w
przepaski. I rzekl Bóg: przeklęta ziemia \V
dzielach twoich, i w smutku jeść będziesz f5
po wszystkie dni z)'wota twego. I rzrkl pan
Bóg: jeŻeliby wyciągnęli rękę i wzięli z
drzewa żywota, z)"liby na wieki. I wygna'
pan Bóg Adama z raju. I siadl naprzecIw
raJu placząc i uprawiając zicmi . I urado- 20
\\al si szatan przckleńsh\em ziemi. Oto
ich pierwszy upadek i gorzka pokuta, utra-
ta życia anielskiego. Zrodził Adam Kaina i
Abla: I\:ain b -l rolnik, a Abel pastuch. I ofia-
rował Kain plody ziemskie Rogu. i nie przy- 5
jął nóg darów jego; Abel zaś przyniós' ja-
gnięta pierworodne, i przyjął Bóg dary .\bla.
Szatan zaś wlazl w Kaina i poduszc7:,l go
do zabicia Abla. I rzekł Kain do Abla: w)jdźmy
w pole. Cdy wyszli, powstał Kain i chcial o
zabić go, i nie umiał go zabić; i rzekł mu
szatan: \Vel kamień i uderz go. 'Vzią\\'szy .
kamień zabil go. I rzcU Bóg uo Kaina:
Wiersz 2 R'L BHAtK'L I 1I0 "RII,'1oB'L H. U. T. - 6 1111 1 £ l\H' O II II., lun Ł. -
25 OT'LII.\.\CHIIK I OTlI.1 'U II It II. .
J) Genes. III, 4-7. '1.) Tamże 111, 17. 3) Tamże 1lI, 22.
LA'i'OPIS NESTORA.
H H OCT1, R'LCTl1 K HH'L, H XOTf.\WC 0VEHTH
H, H IUi 0VU'tf.\WE, KIKO OVEHTH H, H pCye
H: 1.1 O\, COTOIU: B'L I.I.I" KUlCIII. , II Oł(AlpH H.
G"' bU'L K"UEHL O\,EII II. II peye 1}0r'L I\"HHO\,:
:I "'J. 't KCTL EP"T'L TROH? OH'L 3\C peye: H: l
CTp.13>L I£CUL Ep.1TOV UOKUOV? Ił peyc 1}0r'L:
"P'LRI, IiplU TBOl£ro R'LnHKTL 1i'L U'LH'ł. t) 1>£-
).€1U11 CTell.l H Tp.lC'L1II C.I AO amBon CBO-
Kro. iX .1U'L 3>e II I€B'LU nUyln....l C.I E'tcn,
tO H Hf.\BO:\'L P.1AOB.1WE c.ł, pLK.1: CE, Itr03\E
I\on. nOYbTH, ' 'L C'LTBOpHJ'L I£UOV OT'Lnl-
CYH 1\0rJ, H ce, 11'1.11110 IInYL I£IJO\, IIU't-
O 'L. II nnK.\CT.\ C.I no 'Be.1H II'tT'L TpH
).ECUII, H He C'Lrllll T'tJO I£ro. II Ile 0\,1.110-
t5 cn Kro norpCCTH, H nOK£I'tHHKI.łL EO;r.HKUL
n'LT£HM,", R.' npll.1CT'tCT.\, I£ HH'L KIO O\,UpE,
1£.'11111. me HCKOIU f.\I.I,1;, II B'L.10"'H O\,l.Ipl.-
lUno, H 1I0rp£IiC H. KII 1oB'LW.\ 3\C CE a".1U'L
u ItBT.U HCIWnlcn UU,1;, H R'L10"'HCT.1 .lBC"I.1,
20 H nOrp€EOCT C'L nUYLUL. I}'LIB'L 7.E &1 .1U'L
'tT'L AROIO C'LTO\, H TpH ACCATL PO"H CH .1
U ).E1o .l\'LIJI€PH, II noy 1£ 'Uli... I\.'HII'L, II
APoł(r.r.1& CH&'L, H OT'L Toro nOB101lH pJCIIJO-
AUIU.I ca, II 0YUIIO;r.IIIUA tA no EIHII. II HE
5 nO II.1IU.I C'LTBOpLWI\rO II, HCn!'LHHW.ł CA
&.1mA.\, H BI.Cf.\KOrO CK.\pt,J,IIU, II O\,EHHCTKl,
U "BHCTII, ;r.IIBf.\ .n CKOTLCK'LI Y.10B'tIJ H . I}'t
1I0H I£ HH'L np.1BL,J,LH'L B'L POA't CLUI., H PO-
AU TPH C'LIH'LI: CHU], X1U.\, c)CT.\. II pC-
30 YC l\or'L: liC IIMJrL Aovn UOII np'tE'LIKlTH
H1. Y/lOB'tll'tn CII 'L, .\II£ n''LTL C..TL. Ił) Ił pt-
Vt: Al nOTp1:&.1IH. ICromc C'LTBOpHn, OT'L
Yl\0I1't1il AO CKOT.'. II ptye rocno,J,L 1}0r'L
6 5
gdzie jest brat twój? On zaś rzeki: albo! 986
ja stroi jestem mego brata? ł rzekI Bóg:
krew brata twe g o wola ku mnie bedziesz
, ..
jęczal i drŻal przez ciąg zywota swego. Adam
zaś i Ewa plakali, adyabel rado wal się,
mówiąc: oto Bóg go uczcil, a ja nobilem
ie odpadł od Boga i teraz plakać musi.
ł plakali po Ablu lat 30, i cialo jego nie
zgnilo. ł nie umieli go pogrzebać, i z roz-
kazu bożego przylecialy dwa ptaki, jeden
z nich zdechl, drugi zaś w .kopal jamę. i
wloż 'l zdechlego i zagrzebal go. 'Vidząc
to Adam i Ewa wykopali jamę. i wlożyli
Abla i plaoząc pogrzebali go. Adam zaś ma-
jąc lat 230 zrodzil Seta i dwie córki. i
ożenil się z jedną Kain, z drugą Set, i od
tych rozplenil się ród ludzki i rozmno!}'l
po ziemi. I zapoznawszy stwórcy swego,
dopuszczali się wszeteczeństwa i wszelkiej
szkarady, i zabójstwa, i zawiści, i ż).li po
bydlęcemu ludzie. Byl Noe jedyny prawy
czlowiek w rodzie tym, i zrodzil synow
trzech: Sema, Chama, Jafeta. I rzeki Bóg:
nie będzie duch mój przebywal między ludźmi
tymi, bowiem cialem są. I rzeki: zniszczę
to co stworzylem, od czlowieka do bydlęcia.
ł rzeki pan Bóg Noemu: zbuduj arlę dlugości
lokci 300, a szerokości 50, a wysokości 30
lokci. ". Egipcie bowiem sążeń lolciem zo-
wią. Budując z arkę przez lat sto, opo-
wiadal Noe. że będzie potop, i śmiano się
z niego. Gdy 3rk zbudow łl, rzeki Bóg No-
emu: \Vcjdź ty z zoną swoją i z synami
Wiersz 2 1i"1i0 niema II. - 31 CII 'L... CNt.TL lJla t>.lko P. - 32 1I0Tp'tE Id\ Jol.,
we wszystkich kodexnch dodnno YJOB'tl\.\.
I) Ocucs. IV, 9, 10. 2) 'famżo YI J 3.
Monumenta Pol. iii". Tom. I. 80
63.f.
LATOPIS NESTORA.
i86 101£EH: C'J.YIO U IOE'Lyen B'L A 'Lr01& 1\0"1.71. swoimi ł z synowemi, weź sobie po parze
1'PHH C1.n, Zł R1. WIlPUHdó n.uH ACc.łTL T wszelkich bydląt i ptaków wszelkich i wszel-
K'L K'LIW£ TPHH JI,£CATL AOIi'LTJ., R.... tro",,"bT1l kich gadów. I wzią' Noe jako mu Bóg przy-
o 30K'LTLUL U3:£RL OUTL. JI,'tMKUO\, 3m kaza'. Spuś il Bóg potop na ziemię, zato-
101rLY£I'0V 1 C'J.TO 11101'1., H ROK'tJl..\me IIOH, pil wszelkie cialo, a arka plywała po wo-'
liKO li'LITH nOTono\, , H nOCł.I l;ł.. c.ł .uo,". diw. A gdy osiąkla woda, wyszedł Noe i
Itr;\1 C'ł.JI.'t;n KOK'LY£r'L, H pEY£ fOCAO"h synowie jego, i zona jego i zony synów
HOIUH: K'L31o " T'LI U 30EUl TRon H C'LIIIOR6 jego; od nich rozplenil się ród ludzki. I byli
TIOU A C'J.AOX'LI TROa, K'LBEAH K'L CO&'I no ludzie mnodzy i jednoj zycmi, i rzekl je-
AKOKUOV on KLC1U. CKOT'L, H OT'L ILC10n den Jrugiemu: zbudujmy wieżę do niebios. tO
.'LIn.,ł.. " 07'L BI.C:1o 'L n 'L. II B'LB6'" 1I0H, Z zęli budować, a był naczelnikiem Nemrod.
l'\KO;t;6 lnOK1; 1 I£UOV Ilon.. "'BE"£ I\or l rzeki Bóg: 010 rozmnożyli się ludzic, i
IIOTon'J. £U11£, nUT one KI.CI1I\] n1'LTL, H zamysl ' ich próżne są,. I zstą,pil Bóg i roz-
HOK'J.YEr'L O11K'''£ 111 KO,\,£. I-£r....1 £ "oeus dzielił jęZ)ki na 72 j zyków. Adamów zaś
KO,\.' , 1I 'L11o E HOH H C.....DIW kJ'U H 3:EII.1 język nie byl odjęty I1ebrcjowi, on bowiem t:J
ItrO H £II'LI C'J.IHOK'L .ra: on CJln pltnllD-- jeden nie przyczynil się do szaleństwa ich,
""01.1 u Y10Btlf. II 1i'J.11IU YJ1łIt1JH UIID- mówiąc tak: Jeśliby Bóg mial rzec ludziom,
HU u ."RH0r31U.., n ptlH.1 pO r'L 111. poy iżby wieżę do niebios budowali, to sam
ro,": C'L Ha;£U"l. eTX'Ln'L ",D 1I£6Ece. H.lYAW.I bylhy ją stworzyl slowem, jak stworzył nie-
'L,\1TH, H &10 CTlp'tHWlłIIJ Ileapo,1,'L. Ił pEn biosa, ziemię, morza, wszystko widome i 20
"or'L: et 0YUIł03iHW& CA TlI.OBtIJII, H 110'" ł nic"\\ idome. Dlatego język jego przemie-
U'J.IC1U H;n CO'"I£TL... II C","",\E "on.," nion)' nie zostal. Od niego są Ilebreje. lXa
pJ U1>CU 1I t.IN1.1 II] C£,1,Uh A£UT H f\u 7 ł narodów rozdzielili się, i rozeszli się po
1A 'LIK.1. L\,1,lUOR"I. 3\E &'J.ICT . "l.IK1a ..e OT1. krajach, i kaMy przyją,l obyczaj osobny,
IIT"I. o'" IEKCpl; '1'1. &0 I&AilR fi n Hlo30n wedłą; nauki dpbelskicj 0\\ i gajom, owi 25
ta K" EE O,"U.IO nn, n tlllf£: ItpE &'1.1 źrótlłom J owi rzekom icrtwy Uadali, i nie
YtOKtK"U" l}or'L p£l1'L 111 IUO eTnn'L ...t poznali Boga. Od Adama za ai do potopu
lUTH, 1'0 001':110'" &'LI C.\lA" "Ir'L (;10H'LUh, lat 22 t2, a od potopu clo rozdzielenia na-
BIEO E C'LTROP" IIC&EU, EU1b1i, uop£, Kl.tu I rodów lat 529. Potem zaś dyabeł w więk-
BH1,HUU\ IIIICKII"HUID. Cero .1"" Toro 'LIK'J. szy obłęd wtrącil ludzi, i poczęli bałwany 30
HC np'tU1i11ll c.ł; OT'L CEro taTL ICKp'tU. U, robić owi drewnianeJ owi miedziane. a drudzy
U,1,Uf. A£C.łTL II If."HU'L H 'LJK'L 1k' 'tIUl.I.ł marmurowe, a inni zlotc i srcbrne; kla-
u, H p.l " om.a u DO CTp1111U'L, u Kt.3\}.O niali się im, i przywodzili syny swoje i córy
'Vimz 10 H 01'1.... n'LTIIII'L H OT'L KCtn niema H. - 12 mK03\C' a3:e L. - 16
d\EII'U... YJOK1oYII blok P., we wszystkich kodexach mylnie: a;EH Kro: OT'L C" 'L
r1C" O'H u tl.un. - 25 reKtpJ. l\Btp" H. Ł. R. T.
LATOPIS NESTORA.
(j3
CBOII "P1K'L npIfllW.ł; nu AUL'RO IO O'(V£IIHIO i zarzynali przed nimi, i byla splugawiona 9116
ORli POłp £11H1t Uh , OSII Kl\IAa hUJ., OBn P1>- wszystka ziemia. By' zaś naczelnikiem bal-
IiUI'L H.l.flUx.n, H 11£ 1I0 111I11.I Gon. OT'L wodl\valstwa Seruch , dzia'a' bowiem bal-
,,!UU a.c II ,w nOTOnl\ K1;T'L w T'J.lUlp:\ wany na cześć ludziom zmarłym: jednych
:; AKt C'LTt YEI''LlpH Jł,CCATh "K:(. li eT'" no- bylym cesarzom, drugich bohatyrom i czaroo-
tOlU AO p't ", 'CUIIL' IA 'LIK'L 1\tT'L tiUL C'J.T'L xięznikom i niewiastom wszetecznym. Ten
Wl .\£C.lTL 'CKUl.. Ho CLUL 3;£ AIII1K01\'L zaś Seruch zrodził Tarę. Tara zaś zrodził
K'L 601MIIet& np1;lLIJI£UIlIt RI.KPMI>C Vl\OR1:KH, synow trzech: Abrahama, i Nachora i Arana.
H H YaW.ł KO\,1I0p'Ll 1'KO,",TII, OBH Ap'tBt\1I'L1, Tara tedy tworzy' balwany nawykłszy li oj-
10 OSH U1;"I1H'LI, :( Apoł( 1I1I up:(uopnu'LI, II ca swojego. Abraham zaś przyszed'szy do
1111'1.111 nT'L1 II Cflf.r.pCII'M; KlUllI\ £ u 1łtI'L, poznania, spojrzal na niebo ozdobione słoń-
" "pnKomnm C'l.I""1 CKOI.ł H Jł,'LIIICpll, II - cem i xięzycem i gwiazdami, i rzeki: zaisto
1i1!l.1 npt,,'L lInUH, H 61; KLCt\ £I.ut\ OCKRP"- to jest Bóg który stworzył niebo i ziemię;
HEHl. IbY.l LIIHK" £ &I1W£ KOt(UHfH)TROpElllllO a ojciec mój w b'ąd ludzi wprowadza. I neU
t5 Cepoyn, TBOpt\WE liO KOł(UHp'Ll R'L nUEH:t Abraham: doświadczę bogów ojca mojego.
UpIlTB'LI!'L Vl\OB1;ln, OB'tU'L li'LIK'LWUU'L "1:- I rzclJ: ojcze po co w błąd wprowadzasz
C pLI.I'L, "P0\'f'LIł.I'L f)]l;P'L"''L H la'L B'LU'J., H ludzi tworząc bogi drewniane? to jest Bóg,
IEEUIM" np1;11060,1,101IlłUI'L. CL ;J;e Cepo\"n 00 8tworz)'1 niebo i ziemię. Wziąwszy Abra-
PO\II OJ po\,. fbp1 3;£ pO 1I TpO C'LIII'LI: l\Bp - ham ognia zazegł balwany w budynku. \Yi-
o UJ, II n.nOpJ n l\P11I'. tbp:( £ TKOpUW£ KO\,- dząc zaś Aran, brat Abrahama. uniósł się
U"P'LI. HIB'LIK'L ot( OThIJ' CROlero. Bp1U'J. gorliwością i chcial wynicść bałwany, i sam
mE npHWL,'" R'L 0\,,11'1., R'L p1o H liCE O , oy- zgorzal i umarł' przed ojcem. Pierwej za
1i :\W£HO C1\'LOLIJI.UL II U1;C.Allhl.ll. " B1o 'J- nie umieral syn przed ojcem, jeno ojciec
1.1", Hpev£: B'L nCTon.R, T'L ItCTL 1)0f'L, przed s)'nem; a od niego począwszy zaczfli
5 "me C'LTBOP" HCliO II EUJł£, li OThlIL uon umicrać przed ojcami synowie. Upodoba'
np'tlłMp.\ItTL Vi\OB't.K'LI. łl peVE l\BpJU"': "CKO'(- sobic Bóg Abrahama, .i rzeU mu: "')'jdź
WUi £or'Ll OTLlI.' CKOH:ro. II pcv£: OTI.V£, z domu ojca swojego w ziemię którą ci
\'I.TO np'tftLIII1It lU II Vl\OK't.K'LI, TKOpll KO\,I.III- pokazę, -i rozmnozfl' ci w naród wielki,
p'Ll Jł,p't.BItlH'LI? 'T'L Itcn 1\0r1., H;r.C C'LTBOpll błogosławić ci b dą pokolenia ziemskie.
:50 IE&O II el.ł:(lii. OpIlIlU'L i\Bp:tU'L orUL ;J "iT.E I zrobił .\braham jako mu kazal Bóg. I wziął
""01\'1.1 B'L pJUIIII't.. HH"1:B'L E l\P.1H'L, £pIlT'L Abraham synowca swego Lot3; byl mu bo-
l\RP1UOR'L, pI.B"'IO 'lA 110 II"o 't,n, OT1o O'(UYl-' wiem .Lot szwagrem i synowcem, ół)bowicm
Tu 11"01\'1. , H CJI.I'L C'Lrop't TO' 1\p:\H'L, H Abraham pojął c6rk brat-a swego, Al'ana,
'Vier8Z 2 OBH K:łl\Aa hl.I'L, ORH I KJJ"e ..u,," lL Ł. R. T. - 1 O UpJl.lOpl1 'LI.
UOPOUOpL\111J H. - 14 £. £0 H. I.i. R. T. - 22 O\,KpJIUCIIO... B1o 1,ZlUIII mema.
H., " BH'" B1o "'LI " 11£&0 Ł. R. T. -_25 C'LTKOP"I ''LTROpH1\'L H. Ł. R. T.
63G
L A T O P I S N E s T O R A,
986 OtUP" npt,,'L OTI.IJLUL: npt,1,'L CIIU'L 1'0 ue Sarę; i pl'zyszedl w ziemię kanancjską pod
610 O\,UHPU'L C'LIH'L np1;.J.'L OTLlIr.UI., H'Ii. OTh..L dąb wysoki; i rzeki Bóg Abrahamo\\i: po-
np1o,1,'L C'li.IH'LUb, OT'L C£fO H]Y.Am 0VUHPi1- tomstwu twojemu aam ziemię tę. I poklo-
Tli C'LIIIOB£ np't,1,'L OUIJUIL. K'L 1IOEH 1)0r'L nil się Bogu Abraham. l\Iiał zaś Abraham
l\KPlLl1, H pev£ 1)0r'L KpUIOV: II II.\" H 'L lat 75 gay wyszedł z Charanu. A Sara b .la 5
Jl.0UO\, OTUl] CKOKro K'L €U1rB>, K'L HIK. 3\£ nieplodna ; bolejąc nad nieplodnością rze-
Tli nOK]3\Iil., H C'LTKOplib n K'L Y 'LIKt. B£- kła Sara Abrahamowi: wejdź do niewolnicy
1\IIK'L, E1UOC10UTb T.ł K03,1>Hl euLu1u. mojej. I \\ziąwszy Sara Agarę aala ją mę-
II C'LTKOpll l\Kp1U'L, UKO 3:£ lnoB1;"" KUOV iowi swojemu. I gdy się złączył Abraham z
1)0r'L. II nOIl KpJU'L C'LIIIOBł 11:\ CKOKro Jo- Agal'ą, pocz la i urodzila syna, i nazwał tO
T1, I>t 1>0 I£UOV Aon WlOpHH'L H C'LIHOEMIL, go Abraham Izmaclem. Mial Abraham lat 86
E10 60 .1SplU'L nOU1.. EpJTLHI& JI.'LIJI£PL i\pl- gdy się narodził IzmaeI. Potem zaś poczęła
111&, Clp , " npH"E I'L EUJliio nIIJH1oUCK1h Sara. zrodzila syna i dala mu imię Izaak.
K'L "",EO\, K'LICOKO\,. H PEV£ I)on 1\'1. Kpl- I kazal Bóg Abrahamowi aby obrzezal chłop-
LIO\,: C1;U£HU TKOKUO\, ,1,UI'L euJ'" CHtK.. 1 ) ca, i obrzezal go osmcgo dnia. n.ochał t3
II nOK10HH u i\Kp1U'L I)oroy. aKplU'L 3:E Bóg Abrahama i jego plemię t i nazwał je
&owe 1\1;T'L C£"LlIH AECUL n n TH, Kr"l swoim ludem, i oddzielil ich od pogan,
H H"E OT'L Xlp10Hl. Gt a;c Clp HenJO"'LI, nazwal swoim narodem. A gdy tenże Izaak
&OUIJIH HEUJO"LCK'LIUL. PevE Clpl \KpUIO": dorósl. 1braha mając lal 175 umarł i był
K'L!\t U I\'L p.1E'ł UOKU. II nOKU'LWU C.1p1 pogrzebany. Izaak za mając lal GO zrodzil o
,'UPb K'L,J,.1CTb ... UNUr.1O CKOKUO\,. II K'L1t E synów dwoch: Ezaua i Jakuba. Ezau zaś
l\RplU'L K'L \upu: lV.IT" u PO"H C'LIHl b 'l zly, a Jakub sprawiedliwy. Tcn zaś Ja-
ri1pL, H npO 'LSl H \SpIU'" II UllI]'LUL. kub sluż l u wuja swojego starając się o
l\SplLl'L Et 1\1;11. OCLUH j'I,£C.lTh H WECTH, mlodszą córkę jCHo lat sicdm, i nic dal
N:r;1,l PO,," u 1I ł.IJIU'L. no CLUL 3\e JVLII'L- mu jej Laban. wuj jego, mówiąc: pojmij a
IUH C.1pl PO"II nilU, H Iupevc IIIU KI.IOY star zą. l dal mu Lij , starszą, a o druK=!
II CJ K'L. II nOBłil1l I)on. .\8plUO,. Olip1; 1TU rzekl mu: slui drugie siedm lat. On zaś
OTPOV.ł, H O&P1; H B'Ii. OCI.U'LIII ALRL. K'L ;\IO- sluiyl drugie siedm lat za nachel . i poj l
..n I)on. \Kp1Ul H n1£U IUO, u ""pEn II sobie dwie siostry za zony, z których zro-
S'L IIO.\H CtE't, H OT'L1iiWH II OT'L 1l 'LIK'L, dzil ośmiu synów: Hubena, Simeona . Le- 50
H"pf:K'L II JIO.\" CKOII. CCUOV 3\£ IIUKO," wiego, Judę. Isachara i Zabulona J Józefa
B'L UOr'LIUIO, (\RP1l.IOV 3łC ailIE'L1U1O 11oT'L C'LTO i Beniamina, a ze slulebnic dwoch: Dana t
H CE;1,I.UU ,eC.łTL H nUL, H O\,Up£, H no- Ncftalima, Gada i Ascra: i od tych roz-
rp£E€II'L 6'LICTL. IIClIW\, 30£ E'LIR'LWIO l\'tI'L plcnili SIę Żydowie. Jakub zaś mając lat ł 30
Wiersz 17 " n.T" nicma H. - 21 S'L11o £. R'L 1; " H. ł..... R, T., mylnie,
) Gencs. XV, 1, J
LATOPIS NESTORA.
WeCT" A€UTb H pO,1," AK.1 C'LIII , "UBI H
11I:\I\UK.1: IIc.un. 3>€ E'LICn J4\I'-1K'L. II III:\IWK'L
IIp.1W,,J,LR'L. C.. E II KOK'L p.1EOT.1 0V 0\,11
CSOl£ro II 'L A'LlpCpE I£ro U t. UCHLWllł 1\'tT'L
5 teA"''' , II liC ""cn I£I.WV 1£11 11BIH'L, 0\,11
Kro, pCI\'L: CTlf)'tIlIUln.łib nOIlUII. II K'L,1, CIh
I£I.IO\, Jllli>, CTlp1oHlUli\łm, II II 'L ,1,pu\,r'LllA
p£Kl'L I£UO\,: ,J,po\,rN.1& PI&OTlII CE,J,UL 1\1oT'L.
081. mE P;\EOTl Apo\,ra.l& CC"Uh 1\1oTt. H 'L
tO P.1 H:(II, H nOIi COli1o Jl.K1o CCCTpEHlllłll. OTt.
HCIOa;E PO"H OCU" C'LIIIOB'L: PO\,BII.U, CE-
U£OHl, EKhrHI&, Iho,1,iii., IIC] lPl H lKO\,-
1\011, 1I0CHt)1 H IItIILI1UHH], H on. pIEO"
KOIO: ),.1H.1, 1I€t)T.u.ILU, f:\).1 II \CHP];
t5 H OT'L CII 'L p.1cn O,1,.IIU.ł ca mHWKE. III:\I\OK'L
3>E C'LIIU,);£ K'L £rO,'IIU'L, C'LIII 111;1'1. C'LTl
II TPIl "ECUL, Ct. pO,);'LI.IL CHO.IUL, YI.CJ'LI.IL
WECTII Jl.CUIh H IIATH AO\,WL. 1I03>IISE 3\E
81. ErO nI.T1o 11oT'L C£1,I.IL 11.1 "t:UTE, H OVC'LOC,
20 H nOp.1EOTIIIII nJ£I.I Kro .1 Y£T'LlpH C'LT.1
1\U". no CII 'L 3>E l\'tT'tn K'L 1.I0rOIU 1\10-
AHI£ 3:1I,1,OBLCTHH, II O"UH03>IIW U, H 0.1-
c:..u, & 111.11. £rO\,OUI1HE Pl&OTOf.ii,. II'L CH
lEC Kp'tU€H.1 PO,," U UOIICHH K'L mH"1; 'L,
25 H p'tWl Kl\'LCKII £ro\,nLCTIIII 11'tC.1plO, I:\KO pO-
"111. c.ł I£CTL AUIIIII. 81. ml'1,'t 'L, I.ir.t: O-
apcn norO\,liHTH ErU\'I1Ln.. To," I1E"1£ nOK€-
1\1; IltClpL p:m:."s.qlll1 c.ł A10TH 3\H,1,OKLCK'L1U
B'LI.IUUH K'L p'tK;n. UUH £ IIOHCHI£B.\.
50 O GOI1B'LWH ca ct:ro rO\,łi1cllllll, K'L LI.I'LmH
l.m.\£HLI'L K'L10;1,1I K'L I\p.1l\lIllIłlłi\, H lł£C1.1I111
nocr.um B'L lt& t. 1('1. cc a.c Kp't.U C1,'III,1.C
JI.'LqIH '''plOIlOKl OCpLUO\,o&H KibIUT'L U, KII-
637
poszedl do Egiptu z.rodem sWOIm licząc 'm 986
65 dusz. Ż " ng w Egipcie lat 17 i umarl;
i bylo w niewoli plemię jego lat 400. Po
tych zag latach wzmó r się lud żydowski,
a gdy się rozmnożyl ciemiężyli go Egipcya-
nie robotami. 'V tych zag czasach rodzil się
między żydami Iojiesz; i rzekli czamoxię-
znicy egipscy królowi: oto narodzilo się
między zyaami dziecię które ma zgubić Egipt.
Król rozkazal natychmiast rodzace sic dzieci
- ....
ż 'dowskie rzucać w rzekę. Matka zaś Moj-
żeszowa bojąc się straty dziccięcia. wzięla
je, ,dożyla w kl'óbkę, zaniosla i postawila
w lęgu. 'V tymźe czasie w .szla córa fara-
onowa, Termuta J kąpać się; widząc dziecię
placzącc, wzięla je i ochronila. dala mu
imi Iojżcsz iwykarmila. Dziccię bylo pię-
knc. i gdy mialo lat cztery przywiodla jc
córa f,traonowa do ojca swojego. \Vidząc
zaś \Iojżesza Faraon, polubil dziecię, a
Mojiesz chwytając za szyję króla, koronę
z glow . mu strącil i zdeptal ją. \Vidząc to
czarnoxięznik , rzeki królowi: królu strać
to dziecię. jeśli je bowiem nie stracisz,
zgubi ono wszystek Egipt. I nie usluchał
go król, lccz kazal przeciwnie, iżby "ię-
ccj dzieci żydowskich nic tracono. Gdy Ioj-
żesz dorósl, mial wielkie znaczenie na dwo-
rzc Faraona; a gdy inny król nastąpii, za-
zdrościli mu możnowladzcy. ilojiesz tedy
zabiwszy Egipcyanina, ktory Hebreja krzywdził,
ucickł z Egiptu, i przyszedl do ziemi ma-
dyańskiej. Chodząc po puszczy nauczyl się
\Yiersz 3 npIRL"I.H'L' npl\KL"HK'L II. - 5 IlBilH'L _ i1]B H. Ł. R. - 12 :tROV-
1\0H.1_ :tOV!OH" H. Ł. R. T., IK\'l\OH.1 P. - 30 ro"uENIIU - noro\,&!EIHIl H. -
33 OEPLUOVO&H, we wszystkich kodcxach mylnie tpCPLl.IOV'I'.
638
LATOPIS NESTORA.
-
At o"POY IIUYIN....e, R'L 1ł K, H nOIJI '10, od aniola Gabryela o fitworzeniu świata
. IIlpeyfi IIIU ItMOV t..IOIKHlI, H I'LClip'LUH. wsz)'stkicgo, o pierwszym ('dowil-hll, co
"UCTł. Ot'p9V& IipJCUO, H E'LKU lłtl''L \'Et"LtpL, b "lo po nim i po potopie, i .o pomiesz3T11u
.. IIfHIK £ . 'L""H .) l\01l11 I\'L OTLlłHt CIO- jęz 'ków, kto ile lat żył. gwiazd biegu i
I(M01'. RH 1;R'L me ,,",oHcHn ł:1P]OH'L II1U liczby, miary ziemskiej i wszelkiej mądrości.:s
XI01iIITR 'TPOU, UOHCHH 3\C !łml1 ca i1 Potem za zjawil mu si Bog w krzaku
mH If'tCJpEK., C'L ORn Ił.HblJb C'L rnR'L1 ognistym, i rzekł mu: WidPJialem nędzę
1t't'ClptIId, . OOOpl H. RU''101'L mE tL\'L. I'L ludu mojego '¥t" Egipcie, i zstąpiłem aby go
H 'EY£ "1oC EKH: o 1J1oC:tplO, norO"EH OTpon wyrwać z l egipskich, i wyprowadzić z
tE, lUJlfi "" RE 1ł0ro ElllUH H, HI.I1TL noroVIłHTH ziemi tej; ty zaś pójdź do Faraona, króla t O
£heL £royntT'L. " ilE HOCJOł(IU Kro lłtC!Ph, egipsliego, i p9wiedz mu: 'YYPNSć Izraela
n R!rYE 00lE1I1o IE rOVEHTH "10THU 3\n,J,ORL- na trzy dni aby dozyli ofiarę Rogu. Jeśli nie
CK'Ltn. ',,'ODCHKIH 3iE 1'L tJor'LllllO "'LICTL usłucha cię król f'gipski, ukarzę go wsz)'s-
tmlIIK'L I'L 1\01.10\' +:1p10ł111 : &'LIK'L1U1O 1'1o'C pEIH tkimi cudami moimi. Gdy przyszedl 'Iojżesz
HH01l9\; K'L llll"t;IU -KMoy EO"l1pC. UOIICII.. nie usluchal go Faraon, i spuścił Bóg ł5
ZE O\;IiHR £r0,m.TL\RHR1, O£o :&tp1fO Itspt- dziesięć plag na Faraona: pierwsza. rzeki
fUIIIII, ''la H 'L Er Rł.Tl, H "fUI £ E'L krwawe; ()ruga, Żaby; trzecia. msZ) ce ;
-EUA. U HI1ULCKA, U o". no nOł(CT'LIIIH CZ\\ arb, psie muchy; piąta, m6r na bydlo;
H 1119 YH ca OT'L \IIrEU f:1lpHU o "'LI,.H" szósta, pryszcze piekące; siódma, grad; ósma,
8hCEro "'*'1 " o nphK'tł.lL Y OB1;IJ1:, 1:\3\£ szarańcza; dziewiąta, ciemność trzcobdnio-!O
c..1''' G'Lln HO H..UL H no nOTOOt, H O C'LUt- wa; rlziesiąta, mór na ludzi. Dzicsięć zaś
!H£MHH 1I ln., illJle K'L"O 1\01HKO K'tT'L &1\- plag spuszczono na nich dlatego, albowiem
mE "'LIA'L, K't ALIIOK Oali:H"K II YHUO, przez dzicsięc miesi cy dzieci żydowskie {.o-
-OO!\I.".. l.I1iPiii. H 81.(:1:\1\... LIiii.,J,pocn. no (:1.111. pili. A gdy b).' mór w Egipcie. rzeJ..l .Fa-
iflE t\IH ca IEMO\, Gon. 6'L Kń\nHII'ł orUUłL, raoo 'Iojżeszowi i Aronowi bratu jego:!5
" pEn .uo,: RII,,1;n £t,,& 31O"HH Monn o-dejdźcie co prfazej. :Uojżesz zas zebrawszy
1'1. roTnLTt,.) II lIłI x on U IITH II OT'L lud ż)"clowski wyszedl z ziemi egipskłej.
p&nl '£1I łIL"CH'LI, n KeCTII II In. f:tJl\1I I wiódl go Pan orogą przez puszczł: ku
'I'0Il; ni mE H.1,1t K'L C)1 P II OH O\, , fJ1:'C plO Czerwoncmu morzu, idąc przed. nim slupem
£rOYHLTCKO" H pEYClU1I łCUO\,: HCnO\;CTII ognistym w noc, a w dzicń oblokiem. Sly- 50
1I ';\H1U:', ,J,1 TpH "LlIH 1I0303\.ł'lL Tp101ł.. 1\0- 1 sząc zaś Faraon że lud. ucicka, pognal za
roy: h"IE IlE OOC!\O'III K:1'L 1'£E£ IJ P" erol(flL1'- nim i przyparł go ku morzu. Widząc to 'lud
CRlR , ROItIł& II BLC'lUH YIO"EC'LI UOItUII. zyaow8ki w l'Zelat na l\1ojies a mówiąc: Po
Wieraz 1 OTpOYAI ftTpOKl H. Ł. R. T. - 10 noroVIiH1U11 HI norO\,IiIIlUL H.. Ł. n. T.
_ 1 t I 'IIOf'OYI>81'O H. ł.... R. T. _ 16 OEII-'AIII!UO H:lp1:ltU'RHlł mcma H.
J) Exod. ID, 7. ) Tamże Dl, 18.
LA'rOPIS NESTOltA.
630
npHWI\ 'LmlO UOHCHIf:RH Ile nOCI0 Wl p.l- co nas ,V}-wiódl na śmierć? I wolal Iojzes 9sa
ON'L , R oonovcTH &0"' ]I; C.ln K;I HHH 11:1 ku Bogu. i rzeki Bog: Czemu wolasz ku
łlplO..l; npI.K.tI1, p1oU'L1 E'L KP'LEL; E'LTOP:U:(, mnie? edcrz laską morze. Zrobił tak l\Ioj-
ail&'LI; Tp£T11I1, U'LWHlt1o; V£TKCpTJI1, n..CHll zesz, i rozstąpila się woda na dwoje i we-
5 UOt 1.I; lIu.ta. C'LUpa.TL lU CHOT'L; UlCCTJI1, szli w morze synowie Izraela. \Vidząc to
np'LIIII Ee roplA'PHII; C£J,LUI1U, rp",,'L; OCL- Faraon pognał za nimi. Synowie tedy izra-
UlU.. np H; ,l,EUTll1, nUlI TPH ALHR; AC- elscy przeszli po suchu; gdy wyszli na brzeg
CIT1n, '-lOp'L B'L VI0R1oIt1o 'L. Cero a;e pl"H zwarlo się morze nad Faraonem i wojskiem
AECUL KJ IIHH &'LICTL lU IIH 'L, UHO Jl,eUTb je£o. I upodobał sobie Bóg Izraela. I szli
tO U1oUI,. TOnHIH.ł .tTH am,J,ORLCK'LI. Itr,,! 3\E od morza trzy dni po puszczy i przyszli w
£'LICT" UOp'L B'L €rovoLT ; pEi'C c)lpl10H'L J\Ieren; byla tu woda gorzka, i szemrał lud
Uonclllt:KH H &P1TOV Kro L\pOlIO\,: OTII"1:T1 przeciw Bogu, i pokazal im Pan dl'ze\\o, i
B'L CliOp1:. 1..lollcHH 3>E C'L&pJR'L IOAII 3>11- wlozyl je Mojżesz w wodę, i oslodzily się
AOKLCK'LI!.I, uon,J,c OT'L CUll.1 ero"nbTCK'LI. wody. Potem zaś znowu szemrali przeciw
1511 KE UIIIE lA rOCOO,," O.TLU.. 1I0IlO\,CT'LIUII Mojżeszowi i Aronowi, mówiąc: Lepiej D 01
K'L VPLULlIOUO\, UOplO, II 0p't,J,H"nme IIP'tA'L bylo w E ipcie, gdzieśmy jadali mięsa. cebuli
N 111..11 HOllIII..,. cn'Ln'L OfHLH'L, " K'L ALliL i chleba do sytu. I rzeki Pan do Mojżesza:
O&.\1VIoII'L. C;('LIUI B'Ji. 3>C cI)]P OII'L, alliO 1\10- Slyszalem sarkanie synów Izraela. I dal im
OTL lUO"UIt, oor'LIU no IIH , H OpllTRCHIi manDę je ć. Potem zaś dał iro zakon na
!O Ił K1. UOplO. KII"'tR'LIU£ £ 'IO"HIt mll"ORL- górze Synai. Gdy :\Iojżesz poszedl na gór
CT"II K'L 'LIIIIW.ł Hl UOIICIII1 PLI\;;'IIIC: 00 VI.TO ku Bogu, oni ulawszy glowę cielca poklo..
n RE 6 II'LI IIJ C'LUpI.TL? II B'L 'LOH MOIICHII nili się jako BOb>1J; wyciąl więc ich trzy
11, &or.,,; H f\EY6 rOCOO,1,L: VI:TO K'LOUH:WII tysiące Iojzesz. I potem znowu szemrali
K'L U'LU1t? 0VA P" a:" lI1"U R" 1J0p£. C'LTBO- przeciw :\Iojzeszowi i Aronowi, ie nie bylo
!5 pll łAOIICllII nim. II p CT4\OH CA BOAlIII wody. I rzckl Pan Mojieszowi: uderz lask=!
KOI&, II R'AIIII"OWlt C'LIIIOKE lI plIUeK" K'L skalę. Rzekl: a jeśli z tej skaly woda nie
I.IOpE. KII"u'L 3>E '\Pl0"'L 1I0r'LlI:! 110 .H 'L, pociecze? I rozgniewal się Pan na \fojże-
C'f.lHOKC E lI pJILUEII 0P'J;II,WmA 110 coV oV; sza. że nic u\\ iclbil Pana: Jla tego więc i
t\KO II J1: OUl.l Hl &p1or'L, H C'LCT_IIH CA uo- dla szemrania ich nic wszeal do zicmi obie-
o p£ o +JpJOII1: H o ROII 'L Itro. II K1. 11O&H canej, jeno wpviódl o na g6r "amska
I\on. lI plllll1. II 111,010.1 Ot'L UOP!' Ipll AUUI i pokazal mu ziellli obiecaną. i umarl Ioj-
no nOł(cn,lIlH, II IIpll,1.0W.ł R'L U£pCH'L: 1\1: zesz lu na górze. I objął wladzę Jo!Ue Na-
TOV IW"J rOpLKi1, II E'L pODLT3m.l lłlO,,1I1t HlI I \\ ow: ten przyszedł do ziemi obiecanej i
Wiersz G "P1JIIICRC rop l1h llulLl. IIp1JIIICKC fOp...t ll II., IIpuIII£Kt: rO "1I1I1 L., np'LIlllIIlG
ropln.lpEłł P. - 8 uop" K'L Vl\OR."I'1: 'L' C'LUpI.TL 11\ npucH...tll P. - 32 ł..ł£pclI''''
lvI£ppoł( H., U'tpOł( P.
6-10
LATOPIS NESTORA.
986 Eor.1, H 1I00U 1 H....... rOCIIOAL Ap1oEO, H E'I..'O- zniszczyl plemię kananejskie, a w mieJscu
mH UOHCHH E.... BO"m, H OC1.."'IIIU U BO 'LI. jego osiedlił syny Izraela. Gay umarł Jozue
no c..UL mE IIn....1 K pOII..nlU.ł lU UOIICHU był w jego miejscu sędzią Juda, i innych
H Hl l\POHl, p£Ii.i\IJI£: J",YE H....I Et.\WE K'L sęaziów bylo czternastu. Za nich zapomnieli
£ro\,IILT1:, H,J,1:iEE t\,J,t\ OU"" U C.1, ł..K.... H o Bogu, który ich w .wiódl z Egiptu, i po- 5
1oE'L1 Jl,o C'LITH. II p£YE rOCIIO"L 1i'L I"IoH- częli sluzyć biesom. I rozgniewawszy się
CHIEBH: C!'LIWl 'L r£rHII1I1It C'LIHOR'L lI pIII- Bóg oddawal ich innoplemieńcom na roz-
l\£B'L. Ił B'L-'1CTI. HU.... IUU"m BCTH. no CLUb szarpanie; gdy poczęli kajać się. lito wal się
H\E "ICTL HU'L lKOH'L Hl rop1o CHHIIICT1oH. nad nimi; gdy ich wybawial, znowu się
UOHCHK:RH E'LWL,J,'LWIO Hl ropH. 1\'1. EoroV skłaniali do służby biesowsł-.iej. Po nich zaś tO
ORn CJ.'"L\K'LWE TULYt& r.UR.. 1I01\]OHHIU.I b .' sędzią Heli ł-.aplan, a po nim Samuel
CA :\K'LI Eoro\', H 'L ...c I..IOHC",I HC1:YE TPH prorok. I rzekli ludzie Samuelowi, daj nam
T'LIUY.ł. II 110 CLUL 1I.1li'Ll K'L pom.TIW 111 króla. I rozgniewał się Pan na Izraela i po-
I..IOIICH" H l\pOHl, IE...£ 11£ &'LICTL BO"'LI. stanowil nad nim królem Saula. Owoz Saul
Ił pEYE focllo,J," 1\'1. UOIICIII£BII: O\'AlpH ..... ]'LUL nie chci;}l chodzić w zakonie pańskim, i 15
B'L 61U£HL; p£Ii'L: H 'L cero IUI.I£"" Itr,J,1 Ut obral Pan Dawida, i po:>tanowil go ł-.rólem
UCIIOVCTIIE1o KO"'LI? II p.1 rll1:R] c.ł rOCIIO"L nad Izraelem I i uczynil zadosć Dawid Bogu.
H] UOHCIIU, "1\0 ilE K'L EUIIYH f OCIIO,J,] , H Temu Dawidowi przyrzeU nóg, ze z plc-
HE E'LHII,J,£ BJ. £UI'" 0&1oTOK1H;a1i\. cero Pl- mienia jego Bóg się narodzi. Najpierw po-
Ali, pOIlLTlIIHL\ OH1; 'L PI"U; Ht. E'L E£ \C H cz'!wszy przepowiadać o wcieleniu bOlem J 20
Hl ropa &\ULeU, H 1I0Ii.' 1 KI.IO\, £I.lJI.b rzckł: z żywota przcd jutrzenką rodzilem
OE1oTOUHml£, H O\'UPE MOli Cli" TO,. lU rop", cię. T en zaś lat .10 prorokując, umarl. .\ po
II IIpHY HUeTL lI(o\,c'L IbEbrHII'L: CL IIPH.l. E nim królował i prorokowal syn jego Salo-
E'L E'U'" O& TOKIH.ł-, H H &H lHIH'tHCliO mon, który zbudowal kościol Bogu, i na-
11lI£U , H B'LC£1H B'L Hlln U'IctO C'LIH'LI zwal go świętym świętych. I b)'l mądry,!5
łI pJB1£K'LI. O\,UEp'LWlO "'c lIeovco," &'LleTL wszaUe w końcu poblądzil. Po Salomonie
C£.\Uł..\ B'L Hero U1oCTO 1110\1, II HH1: 'L C..- królowal syn jego Roboam, za niego roz-
AHH &....ICTL Y£T'LIP"1t lU Jl,EUTf., IIpH IIH 'L"'£ Jziclilo się królestwo na dwoje: żydowskie
JE'LIE'LW£ Gou, H E£.\'LWUO II II 'L £ro\,IIL- w Jerozolimie jeono I a arugie w Samaryi.
n, HlnW.ł C10,"a:HTH E1oe....U'L. II pl rH'tKlB'L \Y :O;amaryi zaś królowal Jcroboam, Salo-;)O
CA 1)0f'L IIp1o,J,.II1W£TL II unOD1EU£nIdlUK'LU'L monow sluga. który zdzialal dwic krowy
.1 plcnnp£Huf£: I£fA1 CA U]YIIU:\.U 111\TH, zlote. jedn<! w Bctelu na pagórku, a drugą
. DOUUlIOKlwen Hn; I£r"1 H E'BI.UUf:TL II 'L, wEndanie , nłówiąc: Oto bogowie twoi lzra-
DJI'LI 0tKllJIl1. Tb u 11\ 61;COUO,...f:Hllffi. elu! I oddawali im poUon ludzie, a BOGa
'Viersz 5 IIa.K".. C'LITH' TO\,K'L H UIl'L ĄO C1JTOCTII H. - 7 ra.rUJUHIC' 0\,]H1-
IlIIIe II. - 32 IUYHll.n.. tak ma u., ".\Y.....TL H. - 33 Itri\]... H 'L niema H.
lATOPIS N S1'ORA.
64ł
nj 4:lIn a;e Cm I1UU; IIA.uH ZPLl'L, H 00 CLUb zapomnię}i Takoz. W Jero olimje zaczęto 986
C ...O",.. D OpOlr'L. II ptHł I\lO"HI£ C UOHI0': zapominać BQga i poklon o.ddawa Baalowi,
QQtr4 D 111lU'L .,'tup.. J) II JZI r.ulI u rOCJIO to jest bo!;u ojny t któf)"ry je t A:es; a
.1\ II JI11U\, .. OOCTAIllI PA'L łUłUL J'Ul{UI boga ojcÓ\f sWQich zapomnieli. I pouąl
5 C"O\u. T1YE CdO 'L HE II EOIH XO IITH BIa Bóg posyl u nim proroków. prorocy zaś
lB1;Iot roeOOALHH t u II Cp.l fo£no,,' .JI,ilK'I,I- poczęli karcie i Q za bQino ć j sluienie
Al, H ROCTl\BII q1oC4Pll R:lA'L lI pJHKLUL, H balwanom; oni zaś za k u'ceJ)ie PQ ęli pro-
OVroAH AIE'LIA 1\0roV. CeuoV #B'LIJ,OI( KIUI ca roków zabijać. Rozgniewa' się Bóg na Izra-
Eon., nliD OT'L O:ł£U£HE .tr, pO}.IITH u Iłorol(. ela i .: OdrzUCE' od siebie, wezwę inne
10 npl.Bolt HIY npOpOYI\CTKOKoITl1 o B'LOJ'LqJ£HHU ludy które , ę})' ię będą; jeśli zgrzeszą,
EOa.lln, flEn: H yp10U npt E "LHLIIII". po- nic będę pamiętał nieprawości jch. I po Jąl
AII 'L T . 2) C, ",OpOYLCTBOIU l\1or'L Y£T'L U zs}'lać proroków, m6wiąc im: przepowiadaj-
A£eu£, II 0VI.I.pe. 11110 "MI!> 1J'E.C;\PLCTBOBl II cie o odrz\lce iu Żydów i o przyzwaniu oL-
IlpOpOYI.CTBOK.1 C'LIH'L Kro, CO Oł.tOH'L, Hze cych. Tajpi w PQ ząl prorokować Ozeas
15 B'L 'Lr 11"" "PLK'LKL Eorov, II ";\ Ye eKAln' mówiac: Ustanie królestwo domu iz lo\)"-
CBi1",IX'L. JJ ta'LICt'I. U_API., H" H UHLIJL oonn E go, damię luk Izraelów, i nie chcę litować
u; II'tupcnR K'L a'tT'L YET"L.Ip.H ,EcAn " 0vuf)£. się więcrj nad domemizraelowym , Jecz od-
no CO OI.lOIl't mE II'tCJpLCTEOK ('LIH'L Kro 'o- rz ciwszy VlY e ę .si go, mó"i Pan; i
BO U'L: APH CLNL p "1: H U 1'1:UPLCTKO II ARO- będą tulaczami między narody. Jere ia.
!O K. IIAoBLeKO B'L IIKpO\,CUIIU't K"IIIIO, d APOI(- zas rzekł: Choćby stan,!l Samuel i 110jżesz
rOK: K Uł.,;tpuu. Ih. C1U pUH me 1'1oClpLCTKOK nie zlituję się nad nimi. Znowu tenie Je-
Ih4:pOBOUI'h, o on'L tOl\OUOUL, lliEE C'LTBOpll rePJias rzekl: tak lQówi Pan: Otom ja
AB't KplK1: UT't, nocnKH KA""& B'L He- pl'Zysiągl na irpię JOje wi We. ze .nie bę-
.)flot 111 "t/('LI.I1:, II APOVU"bt. R'L tHL"".", dzie więcej wzywane imię moje us tam i ju-
!5 pfJ Ii'L: Ct, Eor TKOD, lI p IUIO. 3) II KJ.1"I1,"t" dajskiemi. Ezecl1iel zaś rzeki: tak mówi
CI IO""H:, li Gor l&'L""A. TIYE H K'L Bóg Adonaj : Rozproszę wszystkie ostatki
lJK:pO C.1 "u't JI-'UWA lG1.aIU'lH Gorll, H no- twoje J1a 'szystlie wiatry. alLowiero świą-
KI08111H C.A Ruo,", pEK'LW£ .pUhHO\, ..oro,", tynie ojc spluga.wiliście 'szelkielIli obrzy-
K:;r.e J(CTL l\P1:II, H &.'LIW. £ou OTLIJL dliwości.\mi swojemi; ja teł cię odrzucę i
50 CROII 'L. II Han Gon IIOe'LI"tlrll 1\1. HHU'L nie zlituję się więccj nad tobą. Malachias
npOpOli'Ll; 09QPOJJH 4tE IIU"AIU. O&l\HYUH 1& zaś rzekł: tak mówi Pan: Juz nic mam
o &£ .\IiOIIHH łł.. " H CAOV7.6IHH fiUI(UHpW'L; upodobania yv "as. ponie "az 0..9 wschodu
--
Wiersz 1
- 24 B'L
>41, 29.
J) I. Król. VIII, G. 2)
MQnumetłfa Pol. Hi,'. TOIII. I.
AI1\UlGI uQVm.1me Ił., COf.MW£ P. - 21 CIUllfłbUI COVPHII R., mylnie.
€HLĄ H'I , tak we wszystkich kodcxach zam. £1. ,11,1"10 J obacz III. Król.
l>salm. XC, 3.
3) lIT. Król. AlI, 28.
81
642
t. 1'ÓPts N£STOitA.
986 OUH ZE U.1Y.lWI npOpOKt.. U &HK.1TII, O&!H-
Y.1K:UH On. IIH 'L. PJ rH1;K.1 eol 1}0r'L H H pl.
H!a t H pEYE: OTp'L.II& OT'L CC&E, npH 'LU
UH'L. llO"H, u e UEH£ nOUOł(Wlłi\TL: lUp E
C'Lrp'tW.lTI., H HE nOUUH& Ee JKOHHU H ".
H H Y.I IIOC'LIUTH npOpOK'L., fI\.1rOI\.1 HUt.:
npopHlpHTE o onpMEEHHH H"OKLCT'C H o
npU 'LIURUU CTp.1R'L. "pLBOK: e H.lY.I npo-
pOYhCIKOR.1TU OCHlI, rurou: nptCnK!IA
.'1oC"pLCTKO AOUO\, H p.1H.1eK , C'LKpOł(WIA I\&K'L
H p.1l1!eK'L, H ilE npU303;a nOUUI\OK.1TH n.1KY
AOUO\, H pIUIEK1, H'L OTU'CUIA OTKpLr& Col
U 'L, fllrOUTL focnO"L, H &&A&U &1&".II11E
E'L Y 'L1I'1o 'L. I) HltpeUHU a;e peVE: lupe cn-
RETb C.1UOHX'L U UOHCUU, 86 nOUHI\Oł(m
II;('L. 11.11". I" ZE Ih£pEUUIl pEve: T.lKO fll-
fOJlE'lh focnOAh, tE KU,t'L CA HUEULUL UO-
IIUL Ke HK'LUL, III£ ...."ETa. HU1. UON: HUE-
HOł(H:UO on CEl\t K'L"t B'L O\,CTt " UIO''100-
el'Lln. i ) H.q£KUUlh ZE paE: 1;11£0 fl\.1fOl£TL
fOCUOAh AOHIH: p.1c'Cm B'LI KLCII OCU8'L-
IC'LI KJW.I K'L KbCIII K1oTP'L., .1 He CK.lnU
UOU OCKKpl.H,XKHCTE KLC10UH H£rO"OK.1HIIH CKO-
HUH, " 'L ZE 'fI OTP'LIII.., U ilE HUJ"''' '1.1
nOUUlIOBi\TU nllK'!... 3) Lbl\i1 HU 3:E pEYE: T.1KO
fllIf01lETa. focno"h: ova;e IIten UH XOT1oHUU
B'L B.1t'L, nOHeZE OT'L K'LCTOKl U AO nJ"1
HU.I UOK: npoeUKH C.I K'L Y 'LII'1o 'L, 8.1
KI.C6K'LUL UtCT1t "pHHOCHTL CI. K "H!O HUtHH
UOK:UOY n a;pLllU YUCT1, IIIE B£1IUI£ UU.ł
UOI£ B'L 1I 'L1I'1on: CEfO P"AU AZłUL K.1C'L U
nOlloc.. u 111 npUWLCTKHK: B'L BhCIII U 'LIK'L..4)
aż do zachodu rozslawilo się ImIę moje w
narodach. na każdem miejscu wznosi się
imieniowi memu kadzidlo i ofiara czysta.
albowiem imię moje u narodów wielkie jest,
dlatego podam was we wzgardę i tulactwo S
w zystkim narodom. 'Yielki zaś Izajas rzekI:
tak mówi Pan: Wyciągnę rękę moją na cię.
zniweczę cię i rozproszę cię i nie przywrócę
więcej. I znowu mówi tenze: Znienawidzi-
łem uroczystości wasze. i nowia miesięcy 10
waszych, sobot waszych nie przyjmę. Amos
zaś prorok rzekI: slyszcie slowo pańskie:
Ześlę na was płacz. dom Izraela padnie. i
nie powstanie więcej. ltIalachias zaś rzekl:
tak mówi Pan: RZl1ce na was klatwe , P rze- 15
.. .. ..
klnę blogoslawieństwo wasze, zniszczę, i
między \\ami nie będzie. I wielu proroko-
walo o oarzuceniu ich. Tym za prorokom
rozkazał Bóg przepowiadać o przyzwaniu
innych narodów w miejsce ich. Począl wo- o
lać Izajas mówiąc tak: Oto zakon odemnie
wynijdzie i sąd mój na światłość nal'Odom,
przybliży się rychlo sprawiedliwość moja,
wzejdzie jako światlo zbawienie moje, i w
ramię moje ufają narody. Jeremias zaś rzeki: !3
Postanowię nowe przymierze z domemjuazklm,
wlozę zakon w ich sumienie, i wypiszę w
sercu ich. będę im Bogiem, a oni ludem
mi. Izajas zaś rzeki: Stare rzeczy minęły a
nowe wam zwiastuję, pierwej nim się staną 50
niech b dą jawne wam. Spiewajcie Bogu
pieśń nową; slużącym mi objawi się imię
'Vierllz 21 liAOIIIH w kodexacb mylnIe l\MH:tU. - 22 BlIWA. rBOII H. - 23 CBouUH'
'1'IOIIUH H. Ł. - 30 UOI£UOV. UOKfO H.
J) Ozeas I, 4-6 i IX, 17. II) Jerem. XV, 1 i XLIV, 26. 3) Ezechiel V, 10-11.
4) Ma1acb. I, 10-11 i II, 9.
LATOPIS NESTORA.
IłCllH e RUHK'LIH p£Y£ : T KO UlUOl\£TL
focnoJJ,L: npOCTp pinK"" CROtH. H TA, IICTL1U&
'fA, H pllCtł& TA, no1K'L1 HG npHR£1, TA.
H n1Kt.1 T'L ZG pEYE: 1'J. HeHl\IHAt t. np1 AL-
:I H""'LI B W , H IUYAT'LK'LI UtUIIL IIIWH:<'L,
C£IWT'L R IUHX'L H£ npHH:Ul\I&. I) i\UOC'L Z£
npOpOK'L pGY£: Cl\'LIWHTG Cl\OBO rOCnO",LH£:
ił 'L npUKUIUi\ 111 1'1.1 03J.YL, 11;01.1'£ lI p uxeB'L
n AE ca, U IUi npU10ZH B'LCTIITU. SI) ł..hu,tUn
tO £ p£Y£: nKO r1UOlU,TL rOCnO,"L: nOClU..
itI B'LI KUTBin, U npOK1EHdó E.urOCl\OH£HHI&
B1WG, PZł OPI&, U He I>£AGTL 1'1. EU'L. 8 ) II LIHO-
ro opOpOYLCTIOIJWa o OTBPLZłiHUU uno CUU'Ji.
e npOpOK'LU'L 001£1\'1 Gon. npOpOYLCTIOU-
t 5 1H o npH B1HIIH HH1o:<'L CTpIH'L B'L IIllt'L Ut-
CTO. Ibn 'LRnH IluHu, tlKO ri\1rOl\A:
KO IKOH'L OT'L U£He H H"nL, H Ci\"'L UOH
CEtT'L CTP"H1U'Ji., npHG1U3aKTL C& CKOpO
"PIKLAl 1.1011, H UA£TL (I1KO CBtT'L cmlce-
20 IIHH: UOH:) U 111 U'LIWLlIIO UOIO CTp.\II'L1 OVn'LlU-
Ii.TL. 4 } Ihtp£I.IHU ZG ptY£: TlKO r.urOl\£TL
fOCoOJl,L: nOl\oa\m. 11;01.10," 1l1O/1,HIIO," B1oT'L
IIOK'L, Ala IIKOII'LI R'L p1 0,"utHUa un, U
111 CpLAbll.\ U:<'J. 111nUWł£, Aji UUt. R'J. &or'L,
t:! li IH liii.A"'TI. U'LH1I K'L 1\IOAU. 5 ) IIc"UI1 ze pe-
YE: BET'L:<ln UHUO H 1,01UA, II HOBln B'L B1o-
"'11& , npta\e R'L H1o"11HHll I\81CIIO E'LICTh
B1U'L, oOUTE GoroV ntclIL HOR"" Pl&UOtH.-
"'HI.I'L UU npO 'LB&TL u UUA HOIO, I£3\E GU-
30 rOCl\OBHTL u Bt. BLCEU łiU1\U, 11;01.1'1. UOU, 11;01.1'1.
1.I01l"IB'L1 npO 'LB£TL u Ht. t.ł'L 1I 'LIK'J.Ut.. 6)
T'L e IIc uu UlrOl\£TL: OT'LKp'LIKTL foc-
nO",L U'LIWLlllO CBOIO CBAT",I& np'ł'.'L ILctUH
643
nowe, które będzie blogoslawione we wszys- 986
tkiej ziemi; dom mój domem modlitwy
nazwan będzie wszystkim narodom. Tenie
Izajas mówi: Ukaie Pan ramie swoie gwiete
" ol "
wszystkim narodom, i ujrzą zystkie koń-
czyny ziemi zbawienie od Boga naszego.
Dawid: Chwalcie Pana wszystkie narody, i
chwalcie go wszyscy ludzie. Gdy Bóg nowe
ludy tak ukochal, rzeki im. ze znijdzie
do nich sam, stanie się czlowiekiem. cia-
lem, będzie cierpieć za winę Adamową.
I poczęli prorokować o wcieleniu bołem,
najpierw Dawid, mówiąc: rzeki Pan Panu
memu: Siądź po prawicy mojej. ai polo-
żę nieprzyjacioly twoje podnóiem nóg two-
ich. I znowu: rzeki Pan ku mnie: Tyś jest
synem moim, jam cię dziś zrodzil. Izajas
zag rzeki: Nie posel, nie zwiastun. jeno
sam nóg przyszedł zbawić nas. I znowu:
Oto narodzilo się nam dziecię którego pań-
stwo na ramieniu jego. i nazo\ną Imię je-
go wielka rada aniolów. wielka wladza je-
go, a pokoju jego nie ma końca. l znowu:
Oto dziewica pocznie w zywocie, i urodzi
syna, i nazwą imię jego Emanuel. !tlicheas
zaś rzeki: Ty BctJejemie domie Erratów,
maluczki jeste między tysiącami judzkimi,
z ciebie jednak wynijdzie mi. który bę-
dzie starszy między xiążętarni w Izraelu.
wyjście jego od dni wieczności. przeto
rozproszy je ai do czasu którego rodząca
porodzi. a ostatek braci jego \\róci się do
synów Izraelowych. Jeremias zaś rzeki: Oto
Wiersz 6 CiASOT'L KIIWHI'L niema H.
J) Jezaj. I, 25, 13-14. ) AmoBII, 5. 3) Ma1ach. II, 2. 4) .:rezaJ. LI, 4-5. 5) J .
rem. XXXI, Bl-Bł. 6) JezaJ. XLII, 9-10, i LVI, 5, 7,
64ł
LATOPIS NESTORA.
986 U 'I>IK'LI, " O' p.ITh RI.CH 11011""'" EDI.
C:'I>n C£IIUK on &UrJ IIIw£ro. J) »B"I 'I>: K1-
aun fOCOO.\1 BbCII 1I 'LIIfD, U 001K:nUT£ Kro
.bCH lUO"lIłt. Ił) T"HO Gorot 8'L IOGHK'1mlO ito-
K'LIQ IO"II fHiK'L H 1.1 'L t'LH"IU 11'1 IIHII'Ii C",U""
l1KUlI1 U YI0K'tIi'LLI'L 0\'L1"1I1, u n1JCTpIAJTU
I \" UOBO Op'tCT&Ol£lInK. " 111YAm opo.£
pOYLCTK08J.1U .. B'i.n1'LqU:IIHU EOm"n. "PI.KOt£
.\.\1'1.1"'1., rnro.u: pCYE focno,"" focnO,1.eKH
UOIUIOY: U,," o "eChII",... U£H6 ".Jlb"e e
nOJomlii. RPIn.. TKOII OO.\1.IIO&UII II O rLlUJ
'l'BOUUJ. 3 ) II D.1nJ: ,£Ye fOCnO;\L K'L 1.I'111't:
. 4 )
t1dll'L UOU KCH T'LI, '1 t. ,I,LHLCb pO"HU, TA.
IIc:\Hn £ "EY£: II" C'1 'L t UH B1oCTI.IIHK'L.
11'1. CIU'L &on. npHWIoJl,'L C'LOJceTł. 111>1.5) II oJ-
.'1.1: l1KO AtTU.6 'f) UTL c.I IBD'Ii., kUo,
ZE E'LICII. .uno 111 plU'E KrO ł II npO 'LB611.
tA uua Kro BUHKI C'LK1IT], RHr£1'L, 8UHKI
. 6\
11.\CTb Kro. "UHPOY Kro lI'tcn 1I0H1.1J1. }
II 0-'1\'1.1: ce A'tKHIJJ 8'L iUPOI't lY'IIETb H
,O"IITL C'LIII'I., II npO 'Lun nu. KUO, £U-
UlnO,"UJ'L. 7 ) LlU;łtt\ ZE ptYe: 'l''L1 RH-&1COIJ£,
Aoue £t)p.\HTOK'L, K;\-' t.lJ!\'L KCH G'LIT" 8'8
T'LIUIIU 'L łho"'OHl 'L, H 'L TEGe GO UH H n-
AETb CT.1p'tUIUHH1, E'LITU 8'1. K'LH.& O''L K'L 11:(-
P H]H, "C:COA'Ii. Kro on. ALIIU" 8'tH1; cEro
pl"U ,,",Cli. ta .11,0 IP1oUEIIE,l3U "UD, "'0-
""un, u 0pOYDII OT'I> EpUUII Kro OEpn.&TL
u lU C'LIH"I lI plH1EK'LI. 8) IIKpCUHn C PE-
n: CI. &or'L 1111Ul. , U .. B'LU'tllnn C.& UII'I
KI. "EUO ; n OEp'tTE IbCl1K1. II£TL K&J\03\b-
Bóg nasz. i nie będzie porównan inny J
nim. on wymtlazl wszystkie drogi umieję'"
tności, aal Jakubowi sludze swemu. potem
zag zjawil się na ziemi i iyl z ludźmi. I zno-
wu : Czlowiek jest; lto zgadnie jako Bóg 5
jest? jako czlowick umiera. Zacharyas zaś
rzekl: Nie posluchali syna mojego, i nie
uslucham ich; mówi Pan. Ozeas rzeki: tako
mówi Pan: Cialo moje z nich. Przepowia-
dali zaś i męki jego mówiąc. jako rzeJJ tO
Izajas: Biada duszy ich, poniewaz radę złą
uradzili, mówią,c: zwiążmy sprawiedliwego.
J znowu tenże rzeki: Ja się nie sprzeciwiam.
ani mówię na przeciw, brrzbiet mój nasta-
wilem na rany. a h\arz moją na policzko- ł3
wanie. i lica mc<ro nie odwrócilem od
obel i plwania. Jcremias zaś rzeki: przyjdźmy,
wlóżmy drzewo w chleb jego. zgłaaźmy go
z ziemi Z)jących. Mojżesz zaś rzeki o jego
ukrZYLowaniU: obaczcie żywot wasz wiszący tO
przed oczyma waszemi. I Dawia rzeki: Cze-
mu ,uburz .l,. się narody? Izajas zaś rzekl:
Jako j 'gnię na zabicie wiedzion będzie. Ezdras
zaś rzeki: llłogoslawion Bóg: ręce swoje
rozpostarłszy zbawil Jeruzalem. I o zmar- tS
twych wstaniu jego rnowili. Dawid: Wstań
Boie. sadż ziemie, bo\\iem tv odzieazicz)sz
. .. .
wszystkie kraje. I znowu: \Y stal jako ze
snu Pan. Znowu: Nlcch powstanie Bóg i
rozproszą się nieprzyjacioly jego. I znowU: 30
Powstań -pt:tnie Boie mój, niech się wznie-
\Viersz 16 pO,"\UTb C.& I POAII ta II. R. T. - 17 II Y.uO I KI1.1CTb Ch. - 23 u n I
11£ UOrl'l. H. R. T., H£ uor'NlI Ł., mylnie.
J) Jczaj. LII, 10. !l) 1'881. CXVI, l. 3) Tamże ClX, 1. 4) Tamżo II, 7. i) Po-
równo Jezaj. XXXV, 4. 6) Tamże IX, 6-7. 7) Tamże VII, 14. 8) :Mich. V,
2-3.
.
LATOPIS ESTORA.
645
CTRl, Jl.1CIL flI1KOK0Y- OTpOK0Y- CKOI£U0Y-; DO sie ręka twoja. Izajas zag rzeki: mieszkający 981
C" 'L 3\C UKn C.& lU £ł."'II, U C'L YJOR'tK'L1 w krainie cieniu śmietci gwiatłoś6 zajaśnieje
1I0a\HR£. II n K'LI: Yl\OR1>K'L KCTb, K'LTO 0"- nad wami. Zacharyas 2aś: ty tei we krwi
S1ocn, I1KO Eon. KCTb? I1KO Yl\OR1>I,'L 0"- przymierza twojego wypugcileg więinie twoje
li UHP1KTL. 71 JpUI1 mE p£Y£: U£ nOCL\OVWIW.I z dolu f w któl)"m ni6 masz wody. Wiele
''LI Hl 1A0KrO, H HE 0VC''LIWIH. UX'L, rL\UO- prorokowano o nim, co wszystko się 8pel
licrb focno"b. l ) OCHH p£Y£: nKO r:uro nb nilo.
fOCIIO"b: n.''LTL UOI1 01'1. IIH 'L. II) npOpCKOWA
a£ H CTpi1CTU Kro. P£K&ql£ , tuso e pEY.
tO "UHU: o 4101'1 AOVWU U 'L, nOH£mt C'LGlll'L
n. C'LH1>qllUł , pI.Kmql£: C'LBAa\CU'L npttKb,.h-
H"Kl. ) II nlK'L1 1'1. 3\£ pCY£: nKO rJJro nh
focnO"b : A 'L Ht CmnpOIHR I;a C , IIH nl
rOL\ł& npOTUKOY-. P"ELn. UO" Jl.a ti. H.\ p.\H'L1
U Ił L\liHnlt UOU ULI aO"W£lInH:, u lInql caD-
Kro "£ OTHp.nH 'L on CT'LI,J,1>HHll .\O £Bl-
11"".4) lIK:ptUH" 3>£ pCY£: IIpH,\1>T£, R'L O-
IiRU'L 'p'IiKO K'L ''101i'L Kro, IICTp1>1i1l łA'L OTti.
5 ) -
eUll1 ZHKOT'L Kro. tiU"'"" 3\£ p Y6 9
!O plCDUUU Kro: O pUT£ ZU IIL KIWtI. Buca-
IllIii np't,1,'L OYUUl 8110 U 1.11. 6) II ft,lR'LIA'L ,t_
YE: R'LCK...łllo lUaT.uua 4:A "i\ "'"III? 7) IIC.\Ht1 3\6
pen: 1110 ORbY.& 11.\ lKOUHHłt R£,J,CH'L &'Llcn. 8 )
t ,J,pl £ pEn: &UrOC;'\OR£H'II. Eon. , p.v.111o
25 plcnOCI£p'L CKOU ('LnIce IIltpO\,CiUUU.i. II o
R'LCI\p1>C£IIHH Kro pbKowa, Ai\K'LIA'L: K'LCn-
lU, &0"'£, (1h 11 £I.u", I\KO I'LI 11"\Cl\1>AIIWU
BT. B Ct 'L CTp Hn'll..9) II nlK'LI: .J.cn I1HO
C'LOmB, focnO"b. t 'I) n.1K'Lł: '11 R'LCKp1oCllnb
30 Gor'L, n PIł A&T" ca Rp:t " Kro. t J) II n.1K'LI:
Wiersz 3 Przytoczony text Pisma ś. jest nie Jeremiasza, lecz Barucha m, 26-38.
- 7 OCIIH - H OClili, we wszystkich kodexach mylnie. - 13 C.&» IH npOt'llBJ" C.& do-
dano w H. - 14 Pb&bT'L tłon- n"tapn uml H. P. - 16 OT'L... i1nl£B.uIHU niema
H. - 28 II 1I1K'LI... focno"'b niema H.
t ) r. '
ZRChar. Vll, 13. !ł) Ozeas IX, 12. 3) Jezaj. III, 9-10. ") Tenże L, 5-6.
6) Jerem. XI, 19. G) Deuter. x..XVIII, 66. 7) Pw. li, 1. 8) Jezaj. Llll, 7.
') Psalm LXXXI , 8. te) Tamże Lx.. , 65. II) Tamie LXVll) 1.
646
J,ATOPIS ESTOf\A.
.
t8G B'LCKptCIU, rocno"u Eoze UOU, Al " B -
I'
lecell. CA pUl TBOLt. } "C"HU me p£ye: C'L O.
A.&apllH B'L CIP]"'" U C'tHL C'LUpLTbHii\lib, CK1;T'L
B'LCHUKTL 111 B'LI. 2) ]PHD £: u T'LI K'L "P'LE"
B'tTi1 TBOKro ucnOł(CIHI'L KCU ULHUK'LI CBOII
on. pOBl, He UUH.lJIl BOA'LI. 3). Unoro npOpOYL-
CUBOKlW.& o HLUL, K3\E C'LIi'LleTL U KLCt.
Pne a\e K01WAHUep'L: 10 B'L KOił: Kp'tU.&
C'L&'LICTL C.&, U E'LUO I" ce KCTL? 1£"1 IlU
1'0npbBO OIp£U E'LITU ce?
tpU30COt'L ze OTRtlplE'L peye H:UOt: DKO 0v-
ZE npue C'LIi'LleTb u BLC£, Itr"l Eor'L K'LnJ'LTU
C.&, DK03iE np't3\E peKO 'L, mH,,'LU'L npopo-
K'LI H &HK11&IpHU'L, 11'tC1pLU'L H 'L !\KOII'LI
np'łCTN.n.1UUpHU'L, npt ]CTb II K'L pi1CnlapE-
181£, H K'L 01\tH'L B6"eHU E'LIWA B'L i\coV-
pnw. rpt.n. U '1. Pl.\U, U p"&Onw.& 'lUIO
1\'11'1. C£AUb ,/ł,EUTh. " no CbUL R'L Kp1THIU.I
CA B'L eUJU& tBOtH., U 1£ Et Ol( HH 'L 11 10 -
t.1P", II'L IIp Ul£ptU OliUA" UUU 11.0 IIpO""
HHonA£UElb..8Kl, UZE OGlł.1A.1 UUU. K'L c£ro
ZE UUTh, B'L ItTO IUTb T'LIU'PLHOIł: U
DAli. t'LTbIOK, nOC 1H'L &'LICTb f1KpU.,'L B'L
Hl .1pE.'L K'L Jł,'tKHqH "'bp U " , OT'L KO 'tH1
AIIK'LI"OB] , p6ap" KU: p""o\,U U, O&P-'AO-
B1111D, focno"L C'L 'fOEOIA. 4 ) II On. C1\O&\
CErO IY.&n CIORO EOZ"H: E'L N.TpOEt, U no-
pOAR CJ.lll, IlpEYE "L1.& I£UOV IIcoVC'L. II ee
IJ\'LCBU oPUJ\OW.& OI'L E'LCIOKl, F.\lr011H.ql£:
K'LA'ł KCTL p03\H" C.& q'tCi1pL 3\H"OKI.C6'L?
BUA't. OU'L EO Kt a. Kro 111 K'LCTOIJ1o, U
npH"O OU'L nOKl\OH UT" u KUOI(? Oł(ell'LIIU.\K'L
3ie C6 IItCi1P" IIpo,,'L, C'LUJ.T6 CA U BbCh
s
Rzeki zaś \Ylodzimierz: \V którychże
to czasach spclnilo się? czy to się stalo
już? czy ma dopiero stać się? tO
Filozof zaś odpowiadając. rzekl mu: że to
wszystko już pierwej stalo się, gdy Bóg wcieli'
się; że pierwej, jakośmy w)'zej rzekli, gdy zy-
dzi proroków zabijali, a królowie ich zakon
przekraczali. oddal ich w rozszarpanie, i w t 5
niewolę b)"li zabrani do Asyryi z powodu
grzechów ich, i służyli tam lat 70. Potem
zaś wrócili się w swoją ziemię, i nie b)'lo
u nich królów tylko kaplani rządzili nimi
aż do Heroda cudzoziemca, który nad nimi !O
panowal. Za jego rządów. lata 5500 posIa-
ny Gabryel do N'azaretu do panny l\Iaryi z
pokolenia Dawidowego, rzekl jej: Bądź po-
zdrowiona. laskiś pelna, Pan z tobą. I od
slowa tego poczęło się Slowo boże w ży- !5
"ocie, i urodziwszy syna dala mu imię Je-
zus. I oto przyszli mędrce ze wschodu mó-
wiąc: Gazie jest narodzony król żydowski?
widzieliśmy bowiem gwiazdę jego na wscho-
dzie, i przyszhśmy poklonić mu się. Gdy 50
to uslyszal król Herod zafrasowal się i wszys-
tka Jcrozolima z nim. Wezwal bieglych w
zakonie i starców z ludu pytając ich: Gdzie
'Viersz 6 pOBili p'LBII we wszystkich kodexach mylnie. - npOpOYbCIBOBltWl1 "PO-
pOY..ClKOKL\ H. - 12 C'LE'ilCTb CI... UK03\6 tylko w P.
I) Psalm. IX, 33. ) Jezaj. IX, 2. 3) Zachar. L , 11. 4) Łuk. I, 28.
lATOPIS NtSTORA.
.,
641
IIKP0\,C:UHU,£ ct. IlUUl.: I) npU 'LR3K'L K'LUU L- się ma narodzić Chrystus? Oni za rzekli 988
"UK'LI u CTIIPLIJU IIl0ALCK'LII R'LnpowZ\w6 U 'L: mu , w Betlejem judzkiem. Herod za to
K'LJI,1> XpHCTOCt. pll Z\KTb C.&? OHH 3:6 P"'1U1I usłyszawszy poslal. mówiąc: zabijajcie chlo-
I£UO\,: R'L BH-&1ł60U,£ HIO,,"'HCTtUb. IIpoJl,'L 3:£ pięta mające do dwoch lat. Oni tedy po-
S ee C 'L11U1R'L. OOC1\1 p6K'L: H &UHT£ UUJI,£HL- szedlszy zabili ł 4. tysięcy chlopiąt. Marya
III C&IJIIII AO ARO\, II,£TO\,. OHU Z£ WLJI,'LW£ zaś zląkłszy się, ukryla dziecię; Józef zaś z
H &IIWJ UUJ\60M'b Y6T'LlpE H ACCJTE T'LI- Maryą dziecię wziąwszy uciekli do Egiptu,
CI....I. "''''PHI1 3:£ O\,&OI1K'LIUH C.I C'LKp'Ll 0- i byli tu az do śmierci Heroda. W Egipcie
rpoy.I, łlOCH«)'L 3:£ ct. "'bpHKł&, nOHU'L OTpOYII, zaś ukazal się aniol Józefowi, mówiąc:
10 &ta: E'L £roynLTt., H E'LICn TO\, AO OYUPb- \Y stawszy, weź dziecię i matkę jego i idź
TRHIl IIpo,-oau. Kt. €ro\,nLTt 3>£ IlBU C.I AlII- do ziemi izraelskiej. Tak więc przyszedl, i
ru'L IIOCH«)OY, U.u0111: K'LCTlK'L nOHUH osiadl wlKazarecie. Gdy zaś podrósl i mial
OTpOY.I u IUT£pL Kro, H,1.U R'L 6UI\I& lat 30, począl cuda robić i przepowiadać
H P]H1CK.... ') IIPHIU"JI,'LWIO 3:E l6uoy Kt.C£30 królestwo niebieskie, i wybrał dwunastu
15 CA B'L Ib Ip£-&'L. K'L p1CT'LWIO ZE I£UOY H których nazwal swymi uczniami. I począl
E'LIB'LWIO 1I101'L TpOU A£UTb H.WA YIO),£C] robić cuda wielkie: martwych wskrzeszać,
TROpHTU H npOnOK \UU If'tCJpLCTBO II£ECCb- f1'ędowatych oczyszczać, chromym chód pro-
lWIC, o H &p.1 J\U Hl A6C.1T£, 11if.6 O\,Y£IIH- sty, ślep)'m wzrok przywracać. i inne mno-
K'LI COEt Ulp£y£ , "II:tYA YIO,\£C.\ R£IUK1 gic cuda wielkie dzialać, jak to prorocy o
!O TROpUlU , UpI.TR'L11I K'LCKptm1TU, IIpOKI3>£- nim byli przepowiedzieli, mówiąc: tcn cho-
II'LIU OYHlp1TO, pOU'LI;A OAIIIU, n'£n'LIU'L roby nasze ulecz .' i boleści znosil, i chrzcil
npO p1oHHI6 TKOpHTH, H HIU UHOU YIO,\CC.1 się w Jordanie przez Jana, pokazując no-
B£1łHU, t\K03:£ E'J.IWJ npopoqll npopcK.'H o wym ludziom odrodzenie. A gay się chrzcil,
.laUL r1łlrOll&lll£: T'L 116,1,iI\l"Ll H1WJ UClt'UH, oto otwarly się niebiosa, i duch unosi' się
!S" &Olt UII 00),'1.1:1. 3 ) II KpLCTU U K'L IIKM1- \V postaci golębia nad nim. i dal się sły-
H1I OT'L 1I0.1U1. n01\1 1 HOK'LIU'L l\1O"bU'L OE- szcć glos: To jesl syn mój ulubiony, w kló.
10BI\EHHI£. Kpa.CTHK'LUIIO 3:e u H:uo\" u ce rym sobie upodobalem. Posylal uczniów
OTBf.p OlUl C.I HC&CCl, II Ao\, 'L C'L O".IIIIL swoich przepowiadać królestwo niebieskic ,
p1K'LUL r01łii.&IIH'LłUL 11:\ ...., II r11C'L ruro- naUaniać do skruchy za grzechy. Chcąc
30 iii: CI. KCTb C'LIII'L UOU Kt. l\IO&l£H'LIU, O spełnić proroctwo, począł przepowiadać: ja-
HLUh WoE £l\1FOU K01Un. 4) nOC'LIl\ W£ OVY£HnK'L1 ko podob310 się s)'nowi czlowieczemu być
CKOII nponOKtAUII qtC p CTKO U£E£CLHOI£ , umęczon 'm, ukrzyzowanym i trzeciego dnia
nOKU'\HH" B'L OCT1BUHH" rp1I. OK'L. Xou zmartwychwstać. Gdy w ko ciele nauczal,
'Vlersz 20 K'LCi\p'twuuI K'LKp'tWUII, wc wszy!tkich kodcxach mJ"lnic. - 24 IICllu.1I
HlttJ\1I II. Ł. P.
l) Mat. II, 1- 5. I) Tamie II, 20. 3) J CZ . LIlI, 4. 4) Mat. III, 17.
,
648
LA1'OPIS NESTORA.
_ ICOA'IioHIITIf npO Ov..CTBO II HlłV. IlponOB'I; "- arc)'kaplanie i biegli \V zakonie przejawszy
1'11, liKO 80A8Ell£rL ('LIIOY Y!OBtYLCKOU8Y się za 'iścią star li się ub'. go, i pojma-
DOcąAAln, ....łcurot &l1lrU II 11. rpEruu wszy prowadzili go do wielkorządcy Pilata
AI."b IJ.CKptCH...T". O\'V....IO 3>£ KIJO\, H'L Pilat zaś wJbadawszy ie bez winy bJl poj-
If4łUJ.SH i\p Ul£p'I;H H K'LIH3\LIIHIJH HCOIł'LHHW.& man, chcial go puścić; oni zaś rzekli mu : 5
ca KIICT., ICK.1.U 0YEUTH II, H HlJ'LUU! jeśli go pu cisz nie jesteś przyjacielem ec-
H B£';OWA n HrEUD80Y "Buroy. "aun. sarza. Pilat tedy kazal aby go ukrzyzowano.
ZE HClrMnS'L. MO &E J. 011'1.1 IIp1: lW.& H, Oni zaś pojmawszy Jezusa. wiedli go na
'(OT1: nO\,CTHTH II; OHH 3i£ p1oW. I£IJO\,: i\ql£ miejsce Golgotę, ukl'Z) zowali go tu. Bylo
CEro I14tyCI'HIUH, ilE nUlW" E'LITH i\p0\,n KE. zaćmicnie na calcj ziemi od godziny 5z6- t O
C"pUII. I ) "HUn. mE 1108£31:, A.l n fł.1C11.. U. stej do dziewiątej i o godzinie dziewiątej
In a£ .BOUU'LWE Hco\,t.I 1£}.01ll. Hl U1:- oddal ducha Jezus, zaslona kościelna roz-
ero .PiUIJIltlO, p1C8.lII.& U 1'0'. I\'LICTL TMU darla się na dwoje, "ielu zmal.twychwstało
no m.CEH EU!H OT'L IIIECT.uO Y1Cl AO AE- i kazano im pój ć do raju. Zdjąwszy go z
&In..., II OpH A£HU1:UL V1C1o Hcno,'cTH A0," 1. krzyia poloi}'ij w grobie.i pieczęćmi zapieczę- U
IJtOtC1. , IfPLKt.KLJIlL\ lnOIl1 pl Jl.pl CA Hl towali grób ludzie żydowscy, i stróżów postawili
AIOI£, .up..rBJUI nCT11&ł II.O U, 1BI'L.me no- mówiąc: .aLy go w DOCY ni ukradli ucznio.- .
RAS BJ. pIH 81''' C'l.1Uo1Odlł£ 11 ('L "-Pl.cn wie jego. On ZółŚ trzeciego dnia zmartwych-
nO 8a:HW H HJ. rpO&t, H nEYUbUH JOE. wstal. Zmartwlch\\'sbwszy ukazal się uczniom,
YUU1:W rpon. AIO,U J\HAOSLCTHII, CTpJ.3'i. l11 ów iąc im: Idźcie do wsz)'slkich narodów, 20
nOCT.1SHW., pr.K.aIJlE: K:j\J o\",p1.".'" II 110- i nauczajcie wszystkie kraje chrzcąc: w imię
IJIHIA OfY£88q. Kro. OH1. .ł.E B'L rf).eTHII ojca i syna i swiętego Jucha. Przebywał z
Ał-.ł. n.C:Hp1:C£. nBU CI O1Y£JlII.K'LU'ł. B'la..CKp1:CL nimi czterdzicści dni, ukazując się im po
II J. "phD"' p£'" HUJ.: "A1oTE H'L BI\CIł zmartwychwstJniu. Gdy czterdzieści dni mi-
II "'KJ.I. H 1I10\,vnT£ m.clI II 'LIK'LI KpLCT....E nęlo, kazal iUJ iść n6 górę oliwną, i tu 25
&1. litU OTLIJ1 U C'LIN1.f1 CU!UfO AO\, l. V) ukazal się im, j blogoslawiąc ich rzeki im:
"p1:E'LICTL C'L HHUH YET'l.lpll Aecuu ALHUH Zostańcie w mieście Jerozolimie. Jopokąd
ULlL\1I u HU"I. no 1'L(bp..C£8UU. ItrAI IIC01\","U nie ześ1t? obictnicę ojca mojego wam. I to
c.I y£nlp" A£CUH A".UH, DOBCl\ DUJ. "TU rzekłszy wzniósł si ku niebiosom. Oni zaś
u rop. I£a£01ILCUIi£, H TO' UHli C. H 1.11., pokłonili się mu, i wrócili do Jerozolimy, 30
M1rOCUKUK'L II H p£v£ HUJ.: UJI,1oTE 8'1. rpJ". i b)"li zawsze w kościele. Gdy uplynęlo
IIl6poyclIAItUt AOHLAE;t;£ nOC1łJ& O&1:TOB.\HHI( pięćdziesiąt oni, zstąpil Duch święty na apo-
OTLIJ.I MOKro Ił" B1.I.3) II tE ptK'Ja K lłOIli1me stQlów. Przyjąwszy ililr Ducha . rozcszli .się
Wiersz Ó lłp lIl£p'łH... "GIICTU. :lp Hl£p'tH UCOA'LAHWI Ci .\Kllcrll H K'LIWlb"""" H. -
8 II. niema H. - 18 11TH I E'LITII H. P. - 33 UOKro 111 Byt .10refO II. Ł..Ił. T.
.
l) Jan. XIX, 12. ) lat. XXVIlI 19. 3) Łuk. XXIV, 49.
LATOPIS NESTOI\A
649
C: II" Uf)60. OH" f) nOK18RIIHJA tA 1£1.10'. pO ws,zyst \ej ziemi. ucząc ł ehrz o 98&
Ił K" UHW CA B'L HaąOVC"IIHUJ.. U EII- wodą.
I'LIHO," EJ. IJPLnElt. ItrAl OKOHI.Y1WIa ta
AMIII" nUb A£CATb, CJ.II".\£ -A "J. CKanlH
5 laJ "nOCTO 'LI. 0pHHUJ.we 06'łTOBUHI6 [KA-
r.uo Jl,OV l P,, " owa c:a DO w.CUEHtU,
oYYAIp£ . KpLCTAtp£ KOAO .
P6V6 3>£ RO OA"U£P'L K'L łnxococ)o\,: n'lO Rzekl zaś \Vlodzimierz do mozoCa: D1ac;c:e-
PO'"H on. 3>ell'Ll POi\U tA, H 11:\ AP1011> p:\Cnu'L go narodził się z niewiasty. i na drzewie
10 U, n KOAOIilo I\P"CTH u? b l uk.rzyż&wan, i wodą ochrzcił się?
tpHIOCO. ZE ne KUOł{: CEro PIAU J- Filozof zaś rzeki mu: Dlatego. poniewai
nOIł£Ee HCJ. npul po"" nOK1>VLCIC'LIH 3>£IIOIA na początku ród ludzki przez niewiastę zgrze-
C'Lrp1owH. "HI1RO,\'L np'ul.nu ffiK'LrOIi> LX,,:\.- sz)"l. dyabel oszukal przez Ewę Adama i
lU, H OT nl"£ p.111, TJKO Z£ II &01''1. on.- tenże raj utracil; owoi. i Bóg uczyni{ od-
15 ULCTHI£ C'LTBO AUl'\KOllO-V, .£HOm. RpU1>J£ wet dyablu: niewiastą najpierw zw)'cięion
no.GUEHHIt &....CTb AIUIBO\OV, 3:£1101& 60 zostal dyabeł J bowiem przez niewiastę Adam
npI.ROI£*) HClu"e i1"lU'L H '1. pIU; O'f'l. £- ulracil raj, od niewiasty wcielony Bóg ka-
II'LI iEC R nI'LTHK'L CA &or nORU1> B'L pIH zal wiernym do raju wnijść. A na dnewie
BUHTH R1;pLII'LIU'L. l\ 1t4££ 81 AptK1: pICU- ukrzyiow3n byl dla Lego, albowiem z drze-
20 TOV &'1.1111, ctrO P"AII, I1KO OTJ. AP'tK1 wa OWOO zjadlszy utFacil raj. Bóg zag na
B'L"o. IIIL, H ucn c nopO,,"I, I\or £ 11\ drzewie mękę prz i l, aby drzewem rlyabcl
),P1;&1: CTplCTh IIpllił, ,1,.1 Ap'tK'l.Ub 'HUKO/\'L b)"l zwyciężony i przez drzewo życiodawcze-
noliU\EH """'-£Tt., Ilon, AP'ł.K" mHROTLUlfO zbawionymi byij sprawiedliwi. \Vodą zaś odro-
npuuu;aTb npIBL,'LHUH. l\ 1£3;£ KO.J.OW. 0&80- dzil, ponieważ za N"oeg,o £dy się srzechów
5 BXCHIII6, nOIl£iEE Opli 11011 O"WI03iUR'LJULU'L ludzkich namnożyło, spuscil Bóg potop na
Ci rp1;X'LI.I'L R'L VI\OK1:IJ1: 'L II1K£"6 Ilo.n, 110- ziemię, i pot.opił ludzi wodą. Owoz rzckl
TOII'L 111 £IUI&, " "OTOIIH nOK1oK'L1 KO- Bóg: poniewaz pogubilem wodą ludzi dla
AOIK., cero pl"H p£Y£ &or'L: nOH£3iE norov- icu grzechów, te .Il więc znowu wodą oczy-
EIIX'L Ko."OI& nOK\.K'L1 rptn " J. p""H, II'LI- szczę grzechy ludzkie, odradzając ich wodą;
30 lt1. 3\C IIJK'LI RO"OI& OYHIPtii. rpU"L1 "a0- gd,.z ród iydowski u' morzu ocz}'ścil się
B'tK'LU'L. OEHOK.'£HHIUlb R.Q)..Otm ; HI>O 3\U- od zlych ob}"czajów egipskich, ponicważ z
AOBLCK'LIH POA'L R'L uop" OYIICTHIUA ta OT'L ł poc ątku b)"la n3j )ier\V od , powied iano
Ero.vo..ncl\1ro 'Luro HpUJ, nOIIe4G6 KOA" bowiem: <tlJch bozy unosIl SU} nad powlerz-
Wiersz 1 II ce... OHU Z£I II K:r,, R'J. "OlUlm£ U Hl n£&o, O Y(HHI\1J li. - 9
H K'L BpUIIWA CA. K'L Kp:\THIIIA tl 11. Ł. U. T.
Ił) Tu w H. kartki 8 wydarte.
Jlonumenla PoZ. Ililt. Tom. 1. SI
6 O
LATOPIS NI!:STOR.A.
986 U 'L Hlnu li'I.ICTL npLKOK, p£Y£ &0, A0\' 'L
1i0;EHU HO UIIU£ CA KpL O\, 80"'1.1 ; l) K 6 1i0 H
H'LIU1o I\pLCUTL U KO",Otii. U AO," 'LUL. Upo-
O&Pl £IIUK &'LICTL OphBOI6 80 01& , t\KO;E£
f£"60H'L OP006P] U no CLUL. Itr,,] Opll"E
6'1. 1161.IOV :mr£J'L, KU.l ,£I,IO\, HTH 111 I..b.
A"UHt.\H'L, 011'1. ;E6 HCKO\,IU:\a p£Y£ 1\'1. 1)0-
ro\" OO!O;EHK'L pO,"IIO H], rO\,UH1o: g) "iłU: IiRlo-
A£TL DO 8hC6H £U]H pOCI Hl pO\,H1o CO\,-
lU]. II &'LICT!. T160. C£ ;E£ npOO&pl lI. "1\0
HHOCTplHLlIHH 1i101U np103\6 CO\,Wl, li mu-
A086 po\,UO, OOCU: £ H], CTplU' 'L pO C] ,
K3łE KCTL CUTOK KP"lp6HHK, li Hl mH,J.1o 'L
CO\,UI:1. II npopOlIH npOnOK1o"]IU , 1:\60 KO-
AOW. 0&H081EUIII6 Eib,,6T1.. '\OOCTO]'LU'L Z£
OyYAlpLU'L 00 8LC(\£lItU KtpOIUTH &oroV, 8.\:'1.-
Z£ 0\ Y£H H I(; U'LI fp'LII'L1 oep£lnOU'L, 8LC6-
.'CHII1 K1opO\,I6TL 0YY£IIHIO H 'L. nOCTlKH:\'L
3iE KCTL 1)0r'L H:"IIH'L "I,UL, K'L UHL 3iE O-
Ip£TL t;a);HTH, OpHIU" 'L C'L II£&£C'L, 3;HK'LIU'L
H a:PI,TI.K'LIU'L. U B'L );.1TH KOUO\,3ł"O no
;t1'LU'L H:ro, np:\KLAhH'LIU'L IJ1:ClpCTBO HC-
&6CLHOI£ H I\pICOTii. HCH p6Y6Hih, Becc.UIK
&6 'L KOIlMI], , H H£ O\,UHPUH 8'L KtK'LI;
rp'liWLlłHK'LU'L 1.1&1\1 orHLn U YpLBh H£O\,-
C'LIU.1Iii....., U Will H6 £&,J.£n KOULIJ', CH-
111 30£ &.b,\ i. TL Liii. Y6UHI1 , H3O£ HE K1:pO\ H:TL
rocoo"o\, 111 Ul £ U O\, IIco\,coV XPUCTO\,: Llii.YIIU'L
U,J.£TL B'L orllH, H3\E U ilE 6P[CTHT!..
II ce P£"'L nOK1 1 KO:IO.\HU6POV 100H;a ,
H1 R£U aoe E'Ia 1110UCIHO c lI...e rOCOOALHe,
chnią wód; owoż i teraz chrzcą się wodą
i duchem. Pierwsze przeobraienie bylo wo-
dą, J:,koz Gedeon zastosowal je tak. Gdy
przyszeal do nie o 3niol kaząc IDU iść na
Madyanitów, on za do wiadczając, rozścielil 5
runo po gumnie i rzekI do Boga: jeśli będzie
po wszystkiej ziemi rosa. a sucho na runie.
I b)'lo t3k. To zaś mialo znaczyć, że obce
, .
narody byli pierwej suszą. a Zydzi runem.
potem zaś u obcych b)"la rosa. to jest chrzest tO
święty, a u Żydów susza. I prorocy prze-
powiadali, że wodą odrodzenie nastąpi. Gdy
zaś apostolowie nauczali po świecie wiary
bożej, którą to naukę i my Grecy przyjęliśmy:
świat wszystek wierzy wedlug nauki ich. t5
Postanowil zaś Bó dzień jeden, w którym
przyszedlszy z niebios sądzić będzie żywych
i umarlych , i oddawać każdemu wedlug
uczynków jego, sprawiedliwym królestwo
niebieskie i pif?knotę niewyrnowną, radość 20
bez końca i zywot wieczny; grzesznikom
m kę ognistą, zgryzoty nieustanne. a mę-
kom nie bedzie końca. Takich mak dozna-
- .
wać będą ci, którzy nie wierzą w Jezusa
Chrystusa pana naszego. Goreć będzie w!5
ogniu ten, kto SIę nie ochrzci.
A to mowląc, pokazal \Vlodzimierzowi 50
zaslonę, na której byl wymalowany sąd
\Yiersz 3 OpoOCp:t3\£HHIC I IIp'liOCp3:tnulC H. R. T., Opocpaa:uul6 Ł. - 5 IlpOOEp!l 4
II J np100&p:t H w kodexach, mylnie. - 8 OO:\03\IIK'L' 8'1.1\03\118" H. Ł., n01\03\1&
R. T. - 15 O&HOK1\(UHICI O&HOKA£B'L IL l..... R. T. - 25 HtO"C'LIn Li.IpLI HEO\,-
C1J lU 1111 H. Ł. R., HW\,C'LI0116l.1'LIH Ch. - 28 UH. YHM'L G"A6Tb I u&ynUII EK.,J,£Th
w kodexach, mylnie.
J) Genes. I, 2. 2) Por6wn. S dz. VI, 31 i nast.
LATOPIS NESTORA.
OOK" 'LIR"We ICLfO,!, O Jl,eCLH I4, 0P"BLAI.H'L19
R'L 8£C£JIIII 0P1>,\II,1,."hql.ł R'L Pił", Zł O WIOI&
rp..w LlIHK'L1 H 1,mql.l H'L tlN.Km. RO:W,1,III.u:p'L
me K'L,\'L,tHii\R'L pcn: Jl,OlipO CHU'L o Jl.CCLHa;-
1&, rOf)E 3;C CHI.I'L O WIOI&Ii\. OH'L WOC pCYc:
lUp E O"'£WII o ACCLUinł& C'L Op:\BLJI,LH'LIIJH
CTUH, TO Kpl.CT11 U. ROI\OAHUCp'L 3.C 00-
:\O"'H ".1 CpL"...,II CROI£I.''', pCK'L: OO"'L"m H
KIIIE Ull0! OU UCO'LITUII O KLC1>X'L B1>PIX'L.
10 ROJO"HI.ICP'L 3;C c£uo'!' Jl,lP'L1 UHOr'Ll K'L""K'L
OTnO\,CTH H C'L nCTHIn. RC:\HKOtH..
U. R'L 3'1TO tS\'YC. C'L 'LBI Ro:\o,\III.ICp'L
Go:\ap'Ll CKO!.! H CTlpLII.ł rpl,\LCK'LI:l, II pC-
YE IIU'L: CE Opll,J,OW.ł K'L I.I'LU1> G:\'Lr:lpE,
15 pLKK,qIC: OpHHłAH lKOII'L lU Ul L. no CLUL WoE
npHXO,J,HUI.ł IhuM,.1 , H Tli RUt.\Xm IKOII'L
CKOII. 110 cnn "r"XO,1,HIU.ł mH"OBC. tE 3\£
nOC11oiEe "PIl);OWA fp'LIJU, O\,lu.llpe K!:CIA
ll\O"'LI, C BOli a;c Knlłupe, H ..lHoro ru-
20 r011W.& C'LKl .1Iii\IIIC OT'L HIY.U.' 1.1 HpO\, , O
G'LITlIII KLc£ro I.IHp ; CmTL a;£ 'LlTpO C.... Kl-
llii\lJIe , H YIO"MIO U'LI lU lTH IIX'L, :\10&0
110 Ił 0\,3)"0 C:\O\,W1TII H 'L, II Apo\,r'LlH CR1oT'L
nOR1o.1,1LbTL li'LIIII. ,\1 "IJIC K'LTO, ,3.1>1£, R'L
!5 H101m lI,];p", CTihOHTI, , TO IIJK'LI O\,IJf:p'L B'LCT.\-
HElL, H liC 0\,1.lp1oTII KliO\, R'L R1oK'LI; lUli £
1\11 B'L IIH'L .'KOH'L CTihDlITL, TO Hl OH'LI.II.
CR1;T't K'L orHU rop1oTII. J\I YLTO O\,UI "PU-
AUTC? YLIO OTntpJltT£? II P1oIU.ł &OlUPE H
O CT.'pM,II: R1oCH, K'LIIA'" e , I:\KO CROl£ro HIIK'L-
TOiEE He XO\,:\HTI., H'L RUHTL; :\ql£ OqICIIIH
"Cn'LIUTII rop] "o. TO IltUUlII O\, celie UH.-
3;U , OOC1\:\K'L OCO'LIT"" KorO"'Ao HX'L C30\,"'Llim,
051
pański; pokazał mu po prawicy sprawicdli- 9&1
h l . d h . . _81
wyc , weso o l ącyc w raJ; a po lewIcy
grzeszników, idących na męki. \Wodzimierz
zaś westchnąwszy rzekl: Blogo t 'm po pra-
wicy, biada tym po lewicy. On zaś rzekI: JeśJi
chcesz po prawicy ze sprawiedliwymi slanąć,
to się ochrzcij. 'Wlodzimierz zaś wziąwszy to
do serca, rzeki: zaczekam jeszcze trochę t
chcial bowiem zbadać wszystkie wiary. I da....
wszy jemu dary mnogie "'lodzimier(, od-
prawil go ze czcią wieJką.
4 L Lala 6495 wezwal \Vlodzirnierz bo-
jarów swoich i starsz .znę miejską i rzekł
im: Oto przyszli do mnie Bólgarowie mó-
wiąc: przyjm zakon nasz. Potem zaś prz '-
chodzili iemcy. a ci chwalili zakon swój.
,
Po tych przychodzili Zydowie. A oto na
ostatku przyszli Grecy ganiąc wszystkie za-
kon)", swój zag chwaląc, i wiele mówili opo-
wiadając o stworzeniu świata, o dziejach
calego świal ; a dowcipnie mówią. aż cu-
dno i Jubo jest każdemu sluchać ich; i mó-
wią. że drugi jest świat. Owoż powiaaa:
kto wiarę naszą przyjmie, to ehoci3ż umrze,
wsIanie znowu, a nie umrze na wicki; jcśli
zaś inny zakon prz -jmie, to na larnt)'1l1
świecie " o£niu goreć będzie. Jakież "a-
sze zdanie? co mówicie na to? I rzekli bo-
jarowie i starszyzna: 'Yicaz xi zę! ze nikt
swojego nie gani, jcno chwali; jeśli chcesz
zbadać należycie, toć masz u siebie męŻów,
poslawszy wybadaj kaŻllego z nich nabożeń-
stwo, i jak slużą Bo u. I podobala Się ta
Wiersz 2 II tylko w P. - 22 YIO"UO. (/\ '"KO P. - 24 Jl,1016. A'tI£TL II. L., Ą£II
R., AU" T. - 25 K'LCT "6Tb. CnIelL H. Ł. R. T., B'LCT.1TH P
65C)
LATOPIS NESTORA.
1181 -łł leJKO CAOYZHn J}CH'Gt(. II 5'LICrb IUGU 9tYb mowa xięciu i wszystkim ludziom; wybrano
l\'Ln 19 ił KbC....'L JIO"UI'L; II EpJ.Ul t.t& A mężów mądlJ'ch i rostropn'ych w liczbie
Um,1,p'LI*) u C'LU'LICl£H'LI, YUCK'L.... .ł.EUTI>, " .dziesięciu. i powic ian6 i : Pójdź<j... naj-
p lU.& HY": " tTe JJP"J(OIC ....Iin p-t.I.. " pierw do Bólgarów i zbadajcie wiarę ich i
IICIJ\lT.J.łITC 1ł. 'L 8 C!O\, bEm. OIUl 3>e nabożellstwo. Oni za 6z1i, i przyszedlszy 5
""OWoI., U H.pHW",J,'Lwt IIHA'tW.ł CKRpLHJI1 .4,1:- "idzieli pluga"c czynności ich. i kłanianie
u " 'L 8 KIHIIIHIIK B'L pOnlT" ; np"AOWA w meczecie, -i wrócili do ziemi swojej.
S'J. eI.IIł& CKOI&. fi ,tyt ILU'L RO OAIłI.ltp'L: I rzeki im \Vlodzimierz: Idźcie znowu do
H 1oTe IUK'LI B'L 111ouL..,0_ C'LrU" "Te nl\03>E, ierniec, i rozpatrzcie się taksamo , a ztam-
8 OT'L TmA't H"'tTE K'L fp'Lti1.l. OHO 8\£ nftH- ląd idźcie w Greki. Oni zaś poszedlszy do tO
AOWA n. IhULIJO, H C'LrA 'J.IM.""'K'LBł...i1!l. Xiemiec i ogląanąwszy kościelną służbę ich,
UO\,,3\hEa IR'L, IIP""OIU.ł q10Cltpte ropq ot(, poszli do Caro£roJu, i przyszli do cesarza.
. K'LHH.ł.8IU.ł 6'1. 111oClplO. l'tclj)L aLE HCn'Lln, Cesarz tedy zap)'tal co ich tu prz) prowa-
I\OKIA P "" BHH'LI np""OWA; 0118 C'LOG- dza, oni za opowiedzieli. mu wszystko co
S'I;,J,.l1U KUOV ELcn ..'LI&.......m. C£ Cl\1>IUI.lJ5'L zaszlo. Slysząc tg ccsarz, rad byl, i wiełką ts
q'tc "" pJ".,. &'LICTI. U YLCTł. BUOKJA 'LTBO- im cześć "Jrządzil tcgoż dnia. Nazajutrz
po HLI'L B'L T'L 3i£ ;\I.HL. Ib Ot(TpUll nocu poslał do patrprchy, mówiąc tal: Przyszla
1\'1. nUpHI1 ot( , rurom CU,, : np",J.OID Ru , pytając o wiarę naszą; przyrządź cer-
Po, CI. , n'Lln lpe K'tp'L. .,1111£11; AI npl- kiew i kr 'los i sam przywdziej suknie pa-
CTpOH IJPLK'LKI. II KpHIOC'L, H UU'L npHY"HH tryarsze, niech widzą chwalę Boga naszego. 20
CA E'L CKUHT£ALCI\'LIU .pll 1.I, )..1 EH)..&TL To slysząc patryarcha lazal zwołać krylos ;
CUKA 60u HllUEro. t£ C!'I.1I1I1B'L nJTpHl1p 'L wedlu g zwyczaju świętkowali uroczystość i
nOBEU. C'L K.\T" h"f)830C'L, no OS'L.Y.11O C'LTKO- kadzi dla pozapalali. chóry spicwaly pienia.
pumA np:\ ).LH"h'L, H K1"HU .'L3iI.rOID.ł, n - I szedł z nimi do kościoła cesarz, i usta-
11011 "H6'L1 C'LCT.1KIlIU.I. II H"e łI .,1oUPL 'L wili icb w miejscu przestronnem pojaśnia- 25
IIUUH K'L IlpLI\'LRL, U nocnRIIWA Ił Hl IIpO- jąc iw pi2lnoty kościelne, pienia i służbę
CTplHLII10 ULCT1o, "OKJ O' ...tpe hplCOTa arcykapłańską, obl'z dy dyakonów, służeuie
IlpLK'LBf .£1&, ntHHu a C!O" Ii'L. ilpJIIKpeU- Bo£u swojcmu im pokazując. Oni zaś zdu-
CifU, " "PIICTOI1UHI( A""KOH'L, C'LKl O\'ł.iI"£ miawszy się, pouziwiali i chwalili nabozcń-
"1.1'1. UO,';r.CłlOI( 60u CKOKro. 0110 ze K'L stwo ich. I wezwawszy ich cesarzowie Ba- 50
U O\,1.I1oHIIH I>'LIK'LWE, O""HKHBWE CI, DcJ Bl- Z).[j i Konstanty, rzekli im: idźcie w ziemię
HmA "O\'3>LIWa H 'L. II np 'LKIWl li 1'1;- waszą; i odprawili ich z darami wielkimi i
'Vicrsz 11 l'pbK'LBLH.. Cl\Ot(ZL&;a 1 I'PLK'LBL II C30t( LE& H. - 16 E'LICTL 1 Ii'LIR...
H. Ł. R. T. 18 n1TplIl1p Ot(1 II.npe1p ov H. Ł. U. T. - 20 IIplIYllHl1 £.II II pll-
crpoH CA P. - 22 nnpuup 'L 1 nnpc.\pn H. Ł. R. T. - 25 !\IIK'LI' II IłHK'LI
H. Ł. R. T. - 29 " upoCTOIallłłH; I "pOClOOHHtt H. Ł. R. T.
*) POUJd bf" uje 11"
L A T O P l S N E S ,. O 1\ A.
ti53
Upl:\ KitCI.,.... " KOCTf.\HTHII'L, p1lCTl "1.11.: ze czcią. Oni tedy gdy przyszli w emię 987
").'tY6 R'L Clnłn. 811Uia; " OTnOVCTIIUI.A u swoją. wezwal xiązę bojarów swoich i star-
C'L A"P'LI RUIIK'LI " C'L nCT II IHo. 01111 me 5zyznę. Rze1J '\Vlodziroierz:- oto przyszli po-
np""OWA R'L £LI1Ulh CROINo, " C'L 'LR" K'LU I. slani przez nas mężowie, sluchajmyod Did1,
5 &OJl:\p6 aOIA " CTJPI.I,.I. PeYE KO:ło).lIuep'L: co się dowieiliieli. I rzekł do ruch: po-
C6, "PUAOIUA nOCUHl1II lUlAli Um;r.lI, A C:ł'LI- wicdzcie przed drużyną gdlie cie byli i 1:0
lU II 1.1 'L OT'L HII 'L E'LIR'LIUCIC. II pCY : C'L6l\- widzieli? Oni 3$ rz kli: Byliśmy najpierw
ZIITE IIp'tA'L APO\,,3\IIHOIR., yt.TO C'L 0 IICT6 II w Bólgarach , patrzaliśmy jak się klaniają w
1").'tCT6? 01111 m6 p'tlU.ł: 1:\1£0 XO;'II OI.l'L bożnicy, to jest w meczecie: stojąc bez pa-
tO "pI.ROI£ E'L I)"'LUP'LI, CI.IOTpll OI.l'L, 611\0 U sa. uUoni się i si dzje. i ogląda się sam
IUHI1L1oTL E1. p!łl.lll"'t, pC6'LWE 81. pOlIUII: i tam jak opętany; i nie masz wesela u
CIO....1JI6 £C 'L nOl:\C1 1I06\OU"R'L ca, U).CTL, nich, jeno smutek i smród wielki Nie do-
li r1.1).IIU £'tuo II 01111.10 1:\60 l\'tUl€N'L, n bry jest zakon ich. I przyslliśmy do Nie-
H'tCTL RCCUIIU K'L "U 'L, H'L lIeyul. "Cl.lpl 'L miec. i \\it.lzieliśmy w kościele sluiby .od-
t 5 B«;1"6'L; .1oCTL Jl,ol\fl'J. l1\OH1. un. II "PR- prawiaj cych a pięknoty ładnej nie widzie-
AO OU'L R'L 111;1....IJU, u KU).1; OI.l1. K'L XPl\U1; lismy. I przy li rny w Greki. i wiedli .nas
CXOYila.&m TROpAIJIA, Zł I\pitCOT'L1 He RIIA't. OU'L gdzie sluzą Bogu S\\ ojemu. j nie wiedzie-
li" KOI£I.1 C. IIIIPII"OXOI.I1. m6 n, fP'LK'LI," liśmy w nieLiosachli jesteśmy. czy na zi8-
R£).OWA ""I, .."'t;l\6 c:ł0," .łT1. Gorov CROI£- mi. ie masz bowiem na ziemi takiego wi-
o UO\" R IE C'LR'tI.l'LI, lU IE&£Cn AR H:CU'LI dowiska i takicj pięknoty. i nie jes1e my
&'LI II , au lU CIUII; H'tCTL £0 1.1 CU1" w stanie wypowiedziec tego, tllko to wie-
TlKOrO Bil).". XII I\pJCOT1,1 T16'LIU, "11£1,0- m)'. że tam jed 'nie Bóg międlY ludzmi
O\,UI;ItU'L 1>0 C'LI\.t 1TII, T'L61.10 TO R101A'L1, przebywa, a sluźba ich cudru.ejsza niż w
"KO on."AL Gor'L C'L YI0B'tK'L1 IIp't&'LIB1- inn).ch krnjach. 'ly leź nie zapomniem nigdy
5 ItTL, u KCTL c:ł0" 1.&1 "X'L II YE 8LC't 'L piE?knoty tej. każdy b01\-wm czlo1';ek. gdy
CTplll'L. 1..1'1.1 0VEO liC 1.ł0a;ł:U'L J&'LITII lip:t- pierwej skoszluje slodyczy, to pozniej go-
COT'LI TOlA, lU. C 1.16'1. 1>0 \' OK1;K'L l\IJIC Ilp1;;r.e ryczy znicść uie moie, t<\k i my nie mo-
K'LKO\,CUTL C1").K.1 I II o C.\1;,1,11 rOpł:CTlI U6 1.10- zem tu żyć. Ot.lpO\\ iat.laj,!c zaś bojaro\\ie.
;tnIJ. npIUlTI, T.'IiO II lA 'LI n£ U 1.I.1U 'LI C.....'t l'zcJJi: Jcślib) zalon grecki b!-l 7ly, toby
30 aiIlTII. OTK'tlplR'L1H6 3\£ &O\l:\pE p'tWA: :\IJIC go nie L}ia prz}ięla babka twoja OIS-3, któ-
&'LI lł" 1. lKOII'L rp'LYLCIi'LtU, TO UC E'LI &:{- ra byla mędrsza od '\\sz)"st.kich ludzi. Od.-
EJ TBOL\ "P"LI]! OJLU, 11;1,£ n ''',''').p101l1U:\ I powiadając zaś 'Vlodzimierz. rzekl: gdzie
'Viersz 8 YL TO C'L O.'IICTC "IUI,'1:CTE t,r1ko P. - 10 1\:ł'Lmp'l.l. Gp'LrllpU H. -
16 K'f. p:u.,'t CI\O L&n;» C:JO,""L&'LI H., B'L pJUt 'L UHOr'LI CI\O\"Mb&'LI Ł. - 20
HE&ECU I 116&'t H. Ł. R. T. - 24 OI'LH",,,I.. OTII"",.'.I. II., OH'LA1; Ł. - 30 p'tm.ł l
P£6'LUlE H. Ł. R. T. - 32 OJl.rll 01Lr.t KpLlp£tllIl( H. -M "p't"WU t.ł"'AP'tR-
Ul" II. Ł. R. T' 1 u£JI,p'tH: P. .
654
LATOPIS NESTORA.
9R7 ILCU'" YIIOltK'L. OTltqlll'L me KOIlO,3,HUEp'L WięC przyjmiemy chrzest? Oni zaś rzekli:
-88
peye: TO K'LAt KpLqUilHH: lip H U"'E"''L ? OMU gdzic ci się podoba. A gdy rok min l,
mE pEI\OIUA: K'L,3,t TH 1\IOGU. II UHlI,nR'L1lI1O
J\'łTOV,
42. K'L J\tTO (SfY S . H,3,e K010"Ul.lep'L C'L Lata 6.f.96 szedl \Vlodzimipfz z wojskiem tI
BOH Bl KOP'LCOYlh, rpIJ1.'L rp'LYLCK'LIU, u na Cherson gród grecki. I zamknęli się
!\TBOplllU u I\opco\,HunE I'L rpJ" . II CTI Chcrsońcy w Erodzie. I sIal \Wodzimierz
K010"HUEP'" OG'L OH" IIOJ'L ropo",1 H'L AII- Z tamtej strony grodu w zatoce, na strzelenie
UEHU, B'L Jl.Ut rp",," CTp'ł1HIJII I£).HHoro. z luku od grodu. I bili się potężnie mic-
" EOp u KptlJKO rOpOiElle n HUU'L. szczame z mm. \Vlodzimierz zaś opasal tO
KO:'lO,3,IIUEp'L 3\e OGCTOIl rp!\.\"L, H II HEt.lO- gród. i wycieńczyli się w grodzie ludzie;
r:t ... 1'1. rp.1At AIO""H:, U pEYE KOJO"HI.ł£P'L i rzekl 'Ylodzimierz mieszczanom: jeśli się
n. rplZ1B"LU"L: lupe C.I HE 1"L",",CTe, HUIU'L nic poddacie, stać tu będę lat trzy. Oni
- CToaTU l TpU JltTl. ODU me _e nOCJOYWllU zaś nie sluchali tego. Wlodzimierz tedy
Toro. KO O"HUEp'L 3\E U P ,3,H HOił (ROił, U usz)'kowal wojsko swoj e. i kazal s)'pać przy- ts
nOlut IIpHC'LII... ('LmITU 1\'1. rpJiWY. CIII.I'L spę pod grodem. Gdy ją s -pali. Chersońcy
- ze t"LnaapLU'L 1\0p'LCOYIIIIHE nO"'LKOIIU"LIU£ podkopawszy mur miejski, kradli sypaną
cnu. rp1,1.LUał& , hP!\,3,I1 C'LIII1\EH:UalD. ziemię i nosili w gród. sypiąc na środku
IIpI.CTL, U HOlUlXi1ó K'L COG'1 I'L rp",,'L, C'LI- groda; wojownicy raz wraz dosyp 'wali, a
1I:'IIń\IJIE 110 Cp'1"'1 rpl,J,"; HOHHH 3\E npHC'LI- Wlodzimierz stal. I oto mąż chersoński J tO
nl a G01\'1, li 1}010,J,Huep'L CTOUIUE. II CE imieniem Anastazy. strzelii, napisawszy na
U.u;L 1\0p'LCOYBO_UB"L CTPUU, UUEHI.UI.l\HI- strzale tak: Studnie są za tobą od wschodu,
CTJC"L, BlIIUUI'L CHilE II crP'Ut: KU" U, z nich woda plynie rurami, przekopawszy
U;I\E C&TL 1 TOGOIO OT'L I'LCTOI\1, H 'L TO- je, wodę odetnijcie. 'Vlodzimierz zaś sly-
ro HO,),1 II,J,En 110 Tpii.G , KOnIB'LIUE np'1H- sząc to. spojrzal ku niebu i rzeki: jeśli się 5
UHTe. K010,3,UUep'L 3\e CE ClI'LIIU.1.I"L, 1'L p B'L to spelni, ochrzcę się. I kazal natychmiast
_I _eGO pEn: lIlJIE C C'L Jl.eTL tE, HUIU'L kopać W poprzek rur, i odcięli wod . 1111-
"PLCTUTU ta. II tov "GUlt nOlen KOll1lU dzic wycieńczeni pragnicnicm poddali się.
IIp'łK'L1 TP&G'u'I'L, U np'1I1U1A HO . II I\IO"HI£ W szedl \Vlodzimicrz w grótl i drużyna je-
H MEuorolU 10"Hor. 3\1;1\E'& u IIP ]IU go; i poslal 'Wodzimierz do cesarzów Ba-:50
CA. K'L_H;\e K010,J,HUEp'L K'I. rpl,J.'L u APOV- I zylego i Konstantyna, mówiąc tak: Oto gród
Wiersz 10 IIIU'L. MIlIoIII H. - 11 u " HEUOU .n. " H£"lou ;a H. Ł. R. T. - 16
npDC'Ln ... rpllJl.o,. npUCT&nUTU K"L rpllAov R. T., lCT&nHTU K'L rpZl/1,OV ł.J., coś tu
zostało opuszczone, albowiem P. ma: H npIlIlO,"CTU HOIleKO K'" rpIlJl.OV, u IIpHC'Ln&
COVTH 11. rpllJl.ov. - 18 KPl,3,D,t&. KpllJl.mlllE H. Ł. R. T. - 25 "p HI.IHTe. nE-
peHUETt BOA& II. - 29 " 1\10""1£ tak IJ., IO,J.HI£ H. Ł. R. T.
LATOPIS NESTORA.
6 5
HHl Kro, H nOcU Ko o,,"t.I€p'L 1£'1. 1J1oUPE-
11:\ KJClIl\lI1O II KOCTIlIITIIIIOt( rurou CHilE:
CE, rpJ,,'L BIlO Cl\JBLH'L1II B'L Q 'L; Cl\'LIWIH.
m€ ce, t\KO CECTpiA UUl\Tl J';1>1l01£, A:I lUP€
5 Kil ilE 8'L"l\CT:I :I U , C'LTBOptii. rp ot( u-
W€IJOV, I KO.ł\e H C€UOł( C'LTBOpll 'L. II C1\'LI-
WU'LW.t IJ'tC.1P" &'LICT!\ II€YU"H.!, 1I0ClIJCT!\
BtCTL, CUIJE rl\nOIIH.IpJ: HE AOCTOHTL I\pI.CTH-
I1U'LU'L .t 1I0r.tH'LIR nOtArUII H AJf.\TH;
tO IUII€ ta KpLCTIIWII, TO np""U€WII C€ II 1110-
UpLCTBO 1I€&eCNOIt:, H C'L HJUH k:AHHOlltpL-
UIIK'L &H. €WH; lUpE I\H cero HE OIJlEWH C'LTBO-
plITlI , Ile UOiEE8't A.tTII CECTp'Ll CBOIt:Lł J
lA. II CE CI\'LIWJB'L K01\O"IIł.ł€P'L p€'ie 110-
U CUH'LIU'L OT'L IItC.tplO: ruroltTE 1J1oUpEUJ
nKO: 111£0 l\ 'L KPLIpI& ta, lIKO HCII'LIT.tJ'L
npt<EE CH 'L ALUHH .tKOH'L BIWS. , H H:CTL
UH I\IO&'L, II B1op:t BJWl H Cl\Oł(.ł\€IIIIIt:, II.ł\E
Uli nOB't":uU II OC 1\111 II II H.tUH UH..ł\II. II ce
20 CI\'LIW.tB'LWl IJtC.tpll p.tA.t E'LICT:I, H 0VUOII1-
CT.t CECTpaó C801&, HUEHLUL l\HHiA , H no-
CUCU K'L ROl\OAIIUCPOY, rnrOl\lii'lJll: KpLCTII
ta, II T'Lr":t 1I0UCB't C€CTpH. CKOIH. K'L TOC't.
.P€YE 30E KOI0"UUEP'L : Al npHWLA'LWE C'L
25 CECTpOI£ B:lWEI£ KpLCTATL UA. " IIOUO,,-
W.tB'LW:t II'tC:lPO 1I0C1:tCU CECTpH. CBOIa., (.t-
10BLUIIK'L1 111oK'LIGi H IIpE BO\,TCp'Ll. 0"1 .ł\E
HE OThWE UTII; I1KO B'L 1I01\0"'L 8'1. 1I0r.tH'LIII,
pE'iE, H"iA, I\H.Y't E'LI UH CL 't OvUptTH.
30" p'tcn It:II &p:lTl: Kr),lIUKO O&pl\THTL Gor'L
TO£Oł& P0ł(CLCKH.In. ea.ul.v. 8'L nOl\lllUIII6, l\
-
wasz slawny zdobylem; slyszę zaś ze macie 1188
siostrę. dziewoję. jeśli jej za mnie nie wy-
dacie, postąpię z waszą stolicą tak jak z
tym grodem. I uslyszawszy to cesarzowie
zasmucili się, posłali z oznajmieniem mó-
wiąc tak: Nie przystoi chrześcianom z po-
ganami swatać się i zenić; jeśli się ochrzcisz
to otrzymasz to i królestwo niebieskie, i
będziesz z nami jednej wiary; jeśli zag te-
go uczynić nie zechcesz, nie mołem wydać
siostry swojcj za ciebie. I to usłyszawszy
Wlodzimierz rzekł poslom cesarskim: Po-
wiedźcie cesarzom tak, ze J . asie ochrzce;
.. ..
dowiadywalem się juz pierwej o zakonie
waszym, i podobał mi się. i wiara wasza
i służba, którą mi opisywali wysłani od nas
męzowie. I uslyszawszy to cesarze radowali
się, i uprosili siostrę swoją. imieniem An-
nę. i poslali do 'Vlodzimierza, mówiąc:
Ochrzcij się. a wtcdy siostrę swoją posz1em
ci. Rzeki zaś \Vłodzimierz: niech przyjdą tu
z siostrą waszą i ochrzcą mię. [usluchawszy
cesarzowlC. poslali siostrę swoją, kilku
dostojników i kapłanów. Ona zaś nie chciala
iść. Jak w niewolę pogańską, mówiła, idę.
Iiejby mi bylo tu umrzeć. I rzekli jej bra-
cia: Owo Bóg skloni naród ruski do po-
kuty. a greckie państwo wybawi od srogiej
wojny; widzisz oto jak wiele zlego wyrzą-
dzila Ruś Grekom. i teraz to samo wyrzą-
dzi, jeśli nie pójdziesz. I ledwie ją przymu-
Wiersz 1 IItC:łp£Ul» Iltc"ptBH H. Ł., ctcaplO P. - 5 81.AICt!» Kt.Al\CT@ H. P.-
6 C1\'LIIUl\B'LIU . C!'LIIU.tCTiI II. Ł. R. T - 8 K LCTIIIlII'Lll'L. pLCTCI1I1'LU'L H. Ł. R. T.,
pIlCTUf.\H'LU'L P. - 18 CIIOY EHHI£» 0YYEHIIIE H. Ł. R. T. - 27 npE BOVTEp1.l»
IIpO BOł(TEp'LI H. Ł. R. T., IIpO BIlTEp'LI P., mylnie. - 29 I\,.y't» 1IH.'i11 H. Ł. n. '1'.,
1\H.'i1U1I P., mylnie.
656
LATOPIS NESTORA.
988 rp'LYhCK£1H. £U IH. U &lKUt'L OT'L 1110"'111 sili. Ona zaś okręt wsiadając cało wala
pUR; Ku"umn iłU 10i1I1KO u C'LTIWpUIRA braci swoich i synowców, i z placzem pu-
ro\"c fp'LK'LU'L? H H'LIH'I, lUp Re 1I,\€IUII, ścila się przez morze. Gdy przybyla do Cher-
1'OZE IIUH.n C'LTROpHTH R1I.I'L. II O,\Rl 1& sonu, wyszli Chersońcy pokłonem i wpro-
npllllĄJ,uwJ. OH:I 3\6 Ct"'LIDH n. GKJpiA wadzili ją do gl',9du J i posadzili w }hllacu. 5
IJt:\OUR'LIUH &pJTHIm H iA UK'L1 ClOIA, CI. Z bozego zaś dopuszczenia zachorowal pod
n;' Uh 1I0H"e Yp1o 'L UoP€. tlKO IIpU,J.€ K'L on czas 'Ylodzimierz na oczy, i nic widząc
KOp'LCO\,II1O, H U II't OIU KOp'LCO 11I\1I6 C'L nic, tęsknil bardzo i nie wieqzial co czy-
n0K30R'L , H R'LRE"OW.ł Iib R'L rpl"'L, H nić. I poslala do niego cesarzówna mówiCic:
lo
nOUAHm.ł łiA B'L nou'f'l. no E9 UIO E CTPOl(. Jeśli chcesz pozbyć się bolu tego, to ochrzcij tO
IIHIO K'L ce Bp10UJ pl7.&fłJ1t ca. RO:\O,J.HI.łEp'" się natychmiast; jeśli nic, to nie pozbędziesz
OYHUl, H BE RU"l:\mE IHYhTOił\E, T..;r.1IUE się choroby tej. Słysząc to 'Ylodzimierz.
KEILUH, H HE "OU'LIC:\f.\IUETL ca., YLTO C'LIIO- rzekł: Gdy to się sprawdzi J to zaiste wielki
PUTH. H DOCJI K'L .EUO "'lUpUIJl pLl\dilJlE: jest Bóg chrześciański. I kazal się chrzcić.
.1IJ1E oqtEmu " &'LITH EOlt IIH CEli, TO B'Ii. Biskup więc chersoński z aplanami cesa- t5
CKOpt KphCTH CA; lIJI6 li", TO HE UlUlUH rzówny nauczywszy. chrzcił 'Vlodzimierza;
E'LITH le,\.hu CEro. Ce ClI'LIW1R'L ROllo,\". jak tylko polozyl nań r kę, natychmiast
UEp'L pEn: IUpfi CE &..."En RC'fUlll, TO no przejrzal. 'Yiaząc Wlouzimierz lak nagle
UCTURt BUIIK'L £or'L ....JI,ETL l'PHCTHL'ULCK'L. uzarowienie. slawił Boga mówi,!c: Dopiero
" nOBE 't KPLCTUTU CA. tnHcKOD'L a>E 1\0p'Ii.- poznalem Doga prawdziwego. Gdy zaś to 20
COYBLC""'LIH C'L 11011'1.1 .,tCJpHIJHII'L1 OU.1CIIR'L widziala drulyna jego, wielu ochrzcilo się.
KpLCTR R010",IIUEpl; "HO R'L I03;H p_K... Chrzcił się zaś w cer'kwi ś. Bazylego, a
NIRI., UK: DpO p1o. RU"tB'L ZE ce RO'O"H- cerkiew ta znajduje ....ię w Chersonie w
UEp'L I DplCLHOf( HQt1£RHH:, H npoCllBH 1}0r.1, środku grouu , w miejscu gdzie targi od-
par.: TOnpLRO O B1>,J,lIt'L I}on UCTHHI.HUO. bywają Chcrsońcy; palac zas Wlodzimierza!5
tE E BH"'tB'LWe "PO'3\HH.1 It:rO, U"O H ..t..- stoi weille cerkwi podzisdziell, cesarz6wny
tTHRlA c.a. KphCTH 3\E CA BT. IlpLK'L1 cunro zaś p ac za ollarzem. Po chrzcie popro wa -
I.1CHJU", H I£CTL "PhK'L1 T1 CTOlłqtH B'L (lzii ces:lf1ó\\nę do :slubu. :\Iylnie zag o tem
KOp'LCOVHt rpl"t H UtCTt 110 CP1;"1o rp A:tJ uwiadomicni powiadają, jakoby się chrzcil
H tzE Tp'Lr'L A1oJj".fb KOp'LCO III:\"C, IIOUU \V Kijo\\ie j inni znowu mówią że w Wasi- 5
se Ko,oAuuEpn R'LCKplll IlpLK'LBe CfOHTL . lewie, a jeszcze i ni inaczej rozpowiadają.
AO CEro ALIE, li .,'tupuIIUIII Donu ou.- Ochrzconemu w Chcrsonie \Vlodzimierzo wi
'Viersz 5 K£BJpA\. K&Up.. w kodexach, mylnie. - G Epl\TIILV. H tylko P. -
13 Jl,oUUUI1WETL c.a. AOU'LICUłlUe ta H. - 16 ."pE "u. 11111£ 1\U 1111 H. P. - 17
IIEJI,&r niema H. Ł. - 25 TOUpLKO. TO HPLllOlE II. - 27 Ilpbl\'LI. qpU'LBH II.
R. T. P. - cunro R"CIUllf.\. CBAT'J.IIA CO."". II.
t A T O P I S N E s 'l' O n A.
G57
TJpLUI.. no IipLqtCIIII" 30C npIlBC"C I,U1PIII,lib
U.1 I>P.1YEUIIK:. CE a>c IlE C'LK't"." III(, "PlBO
rUrO'libTL, I.\KO IipLCTH1'L U K:CTL 8'1. I\'LI-
It:R't; II 111111 30E P1oWA: B'L K\CIUE81o; "po\,-
5 IIII 30C IIII.1KO C1.K.1 O\,łn. TI.. Iipl.lpClluy 30e
R0.10"Hł.I€P0\, B1. KOp'LCO\,IIII, "p't 1,JWA IUIU,-
B1oP'" IiflI.CTUI.\III.CU, pc"'qte cHile: Jl,1 He
np101LCUTI. T€l>e 1110111111 OT'L epeTllli'L, 111. 8't-
PO"H clIIle r.uru.u: B1:pO"' B'L K:"IIIIOrO 1\0-
tO u OTi.ll1, BLCC"PM1OIITC.,U, TKOpLlp IICEO\, H
EUJH - H "O 1\0111.1'1 81op'" Cllliii. IIlIlli'Ll
H'tpO\'1I K'L K: IIIIOrO I}ou OUII\ IICP0akCH1,
H K:"IIIIOrO C1.III.1 pmr.ClIl, B'L K:,1,IIII'L CBA-
T'LIII ),O\,X'L IIC O"AIp", TPH COSLCTB.1 C'L8pl.-
t5 WEU], U'LIClLHJ, P;\ 'I1I£U;t YIIClt.Uf, H
CO&LCTB'LI.IL, ilE &Oakl,CTB'LIJL; pl "'tU\K:TL
&0 tA HCPlvł1:.u.IIO II C'LB'LKO\,"ll:\K:TI. CA
HEp.1 I.I1:CLlIO. OT"'IL EO 1}0r'L 1I')lICI.HO C'LIII
npt&'LIBIH:TL B'L OTLYLCTR1o, IICpOir.CH'L, &E lIl-
20 ynMI'L , IIIYUO II BH:lJ BLC1oU'L, 1£ł',IIH'tUL
IIEPO;r.CIIIIH:UI. cnp'tll C'LIII C'LIHO\, H t'O\' O-
BH, OT'L HtrO ir.£ po;r.JH:TI. CA C'LIII'L "p1oil\e
RLC1;,t'L BtK'L, HC O IITL 30E AU1( 'L CnU'LIH
Eq'L Rp'tIJCHE U &E 'L T'tn; B'L 1\01(1I't OTLIIL,
!5 £1. I\O\,II't C'LIII'L, 8'1. KO\,"1o ' 'O\, 'L CBU'LIH
K:CTL. C'LIH'L 1I0,,0&OCffiIlILH'L II &C IIIYA.1LH'L
OnIJlO, pmr.CIIUH:UL T'L YIIlRo pl HLCT80\'1A OTLIJIO
II Ao\, o\,. ),01(n I£CTa. np1oCUT'LIU, OTLIJIO H
C'LIIIO\, "OAOr.OCffilpbH'L u 0pucHoc;nqILH'L. On-
501 1 10 &0 OTl.YLCTKO, C'LIHOY ir.e C'LIH08LCTRO CBA-
TOUO\, 30e t\OV O\, HC Oa>CHIIH:. HII OTLI,ł. &0
B'L C'LIII'L, lUI B'L Aovn np1oCTii,":iI£TL, 1111
udzielali wiare chrześciańska tak mówiac: Nie 988
lo lo lo
daj się uwieść jakowym heret 'kom, jeno wiel'z
tak, mówiąc: \Vierzę w jedynego Boga ojca,
wszystkodzierŻcę, stworzyciela nieba i ziemi -
i do końca to \Vierzę. A potem, wierz w
jedynego Boga ojca nie zrodzonego, i je-
dynego syna zrodzonego, w jedynego du-
cha ś. pochodzącego, trzy osoby doskonale,
myślące. rozdzielne liczbą i osobą. a nic
bóst-.vem: rozllziela się bowiem nie rozdziel-
nic i lączy się nie micszając si,:. Ojciec tedy
Bóg, zawsze istniejąc)', przebywa w ojco-
stwie niezroazony. bez początku, początek
i przyczyna wszystkiego. samem niezrodze-
niem starszy od syna i ducha, z niego zaś
urodzil się syn przed wszystkimi wiekami;
pochodzi tez duch ś. bez czasu i bez ciala.
Spólnie ojciec, spólnie syn, spólnie duch
święty jest. Syn który jest istotą bezpoczą-
tkowemu ojcu podobien. urodzeniem t 'lko
różni się od ojca i ducha. Duch jest naj-
świętszy, istotą podobien ojcu i S) nowi, i
zawsze istniejący. Ojcu ojcostwo, synowi
synostwo, a duchowi pochodzenie. - Ani
bowicm ojcicc w syna lub aucha przecho-
dzi, ni syn w ojca lub ducha; ani duch w
syna lub ojca, bo niezmienne są ich w'a-
ściwości. Nie trzej bo owie; jeden Bóg, al-
bowiem jedyne bóstwo w trzech osobach.
\Yolą bowiem ojca i duch;.! dla zbawienia
swego stworzenia wyszeJlszy z ojcowskicgo
lona, które nigdy mc opuści', w dzicwiczc
.
\Viersz 2 "plYCNIII£I O&p..YCHIIH> H. R. T. - 5 C'LK.1 otw.ThI C'LK;( O\,...qtE w ko-
dexach, mylnie. - 12 R'EpO\"111 B'tpO\,1& II. Ł. U. 'f. - 1 G p., " 10;\1.11£1.. &0 C&
HCPJ A1ozu.RO z kodcxu \Yoskres., w H. tylko p.\ ,'1:nu.1. - 18 lIep:t ł.l1oc"'101 pl -
Jl.t I.IIO H. - I\on.. I}OrL OrLlIL w kodexach, DlJluie. - 21 Ilcpom£HlIl£uL. o-
ir.EHIIICl.IL H., mylnie.
IIonumentll Pol. lIi". Tom. 1. 8-
G58
LATOiiIS NESTORA.
US8 C'LIM'L n. OTLI,L u B'L AOV 'L, MU AO\: 'L loże przeczyste jako hoże siemię wszedl;
K'L C'LIH"L 311 E"L OTLI,L: .EDO IUI Mll GO ciało oiywione, mowne i umne, nie będące
CROHCTKJJn. Ile TpHI£ GO H, I£"HH'L 1\0r"L, pierwej, przyjął. i wyszedl Bóg wcielony,
nOHca;c 1£"11110 E03OLCTBO B'L I'p£n 1U1'J 'L. urodziwszy się cudownie. dziewictwo matki
XOT1oHIlfł:UL 306 OrLlp H AO\, J, eKom C'LD.1- nie naruszone zostawiając. Ani zlączeniem, 5
eTH TKIPL, OTbYLC"'"LI 'L lI p'L, U 'L mE HE aoi rozdtialem, ani przemianą nic nie po-
OTeTmUII, C'LWLA'L II 5'1. JI,...KHYbCKQIt Kome stradal, jeno zostal czem by'. L)"l czem
np'tYHCTOH: , 1K'L1 GOmHł( C'tIU, R'LWL,,'L, nic by', przywdzial postać slugi rzeczywi-
n3'LT'L c" O WCK"Hii\, C;tOB£CLHffi E U O\,UbH£, stością a nie marzeniem, podobien nam we
HE np"'3OE G'LIR'LWI&, IIPUHU'L , U U E Ilon. wszystkiem prócz grzechu. \Volą bowiem ł O
K"Ln1'LlJlcll'L, pO.\IIB'Io u N£H7;P£YfiHLU'S, II JI,'tB"'- naroazil się, wolą pragnąl, wolą ządal, wolą
CIRO U.1TH C'L ,pJHH HCU1oHbHO; ilE C'LIUT£HIlt.\, pracowal . wolą lęka' się, wolą umarl, rze-
Nil pJ IJ'tIU£IIUt.\, IIH II U'tIICUIIII nOCTp.1"JK'L, czewi cie a nie marzeniem: wszystko to
N'L IIptG'LIK'L KZ6 G"', l>'LICn, I£ze Me 1>"', istotne. niepodejrz3ne cierpienia czlowie-
npUHU'L Pl&'LIU pl"'L UCTRlOIa, I He U"Yb- czeństwa. Ukrlyzować dal sił:, śmiel'ć po- 15
UIIHKUL. RLCUYL£K"LI , pl R'I rp't.Jl, H1U"L niósł niewinnie, zmartwychwstal w swojem
1I0,,0&"H1. G'LIR'L, R01\6tN. 1>0 pO H ta, R01C ciele, i bez psucia się ciala na niebiosa
E'L UK1, BOl£1ih 1ł'L3>.1,J,.1, RO!£I& TpO\,,\1I u, wstąp il , i siadl po prawicy ojca. a przyj-
IOI£łJl o,"cTplmH u, 501161& 0tupe, UCTUNom dzie znowu z chwalą sądzić zywych i umar-
li He ..I.Ył,TlIIIIH:UI., ILU H:CTLCTRCUU\ 11£0- lych; jak wstąpił z cialem swojem, tak teZ o
K1£R6nH'L1 nplCTH Y10R...YLCTH.1. P-'cnu'L znijdzie. Prócz tego jedyny chrzest wyzna-
me ca, C"LUP""H R'LKO\,CH G£ r''tmH'LI, I'LChp1oCT. waj wodą i duchem, przystępuj do n3j-
R'L tROKII Hlł'UU, He BU "'K'LIBH HCT!tHIIU świętszeso sakrnmentu, wierz w prawdziwe
Ul Relief:) B II e, H C1i..\e o Jl,eCLH£ł1i On- cialo i krew, przyjm tradycye kościelne i
Ip, IIPH),CYL 306 nlh'Ll C'L CJ HOta C",,,IITH poUoń się tczestnym obrazom; pokloń się 25
mHB'LIU1. U "'PLTB'LII.II., I!\Koa;e H'L II),e C'L dr ewu czestnemu krzyża, i wszelkiemu krzy-
CB8tet.i. Dl'LrHI£, T.1le H C HII.\e1'''' KI. CHU" iowi, świętym relikwiom i świętym naczy-
K"HN8 IiPł.llKIIHI£ IIcRe :tu B8,1,01& H 8 UL, niom. \Vierz tez i w siedm soborów J z któ-
npHcnmlH "T. np>tYIłCT'LIU'L "JUB U"£. n- rych pierwszy byl w Nicei, trzysla ośmna-
pO,"H E"L HCTUlU.HO 1''110 II 'P'LB1I, "PHKU1H ście ojcow więtych którzy wyklęli Aryusza 50
.
Wiersz 1 B'L OTti'.. U I'L 1\0y,,'L I R'L OTLI' U K'L AO\,7( '\V kodexach, mylnie. -
11 p.,,,IIR"£ cal PO,1,IIR'UH U H. - 14 G'LICTb. H:me H6 I>'t niema H. - 17 no-
Aon." I nO OIm1J1I H. Ł. R. T. - 20 I£CTLCTBellill!h C'LKp..weBit II. - 2 IH-
AtK'LIIIH. w H. zepsuto. - 28 HcnoK't"JHI IIcnoK'aJl, L'b H. Ł. R. T., mylme. -
29 opunaD1U. IIpnCTAanl'" H. Ł. U. rr. - K'tpO'1I1 11opOl& H. Ł. R. T. - 30
K'L HCTllllloHO I 1'1. IIClUN.. H. Ł. R. T., mylnie. - "pUlCl.Il\H tak ma. P., w kode-
xach "PHICIUU., mylnie.
LATOPIS NESTORA.
(j59
IJpI.K'LRIUn IIp't,\1H"", II KJ Hml C.ł YI.CTI.H'J.lU'L i oglosili wiarę nieskalaną prawą. Drugi 988
"KOHU''L, KUHt\l1 ca ,PllROV YLCTLHOI.I0f( sobór w Carogrodzie , sto pi dziesiąt ojców
IipLCTO\" II KI.CI1ICOUOf( KpLCTO , CRAT'LIU'L świętych. którzy wyklęli :\Iacedoniusza du-
LlOIpMI'L łI CKU'LIIJ'L C'LC£"'LU'J.. 8-1>(10,"" a\E choborcę i oglosili trójcę jedynoistą. Trzeci
5 " CCUII C'L&Up'L CK.n'LI 'L OT"',L; II 'L me Kerl. sobor Vi Efezie, świętych ojców dwieście,
npLB'L1II K'L IIIIKCII TPIlII C'LT'L II OChl.m II na Nestoryusza. którego wykląwszy ogłosili
A€C.łTE, H;r.£ npolium. 1plll , "npOIl08't,',1- świętą Bogarodzicę. Czwarty zaś sobor w
UI.ł R'tp£ HCnOpOYhlliD H 11(111&. R'LTOp'J.lU Chalcedonie, świętych ojców szcś set trzy-
C'LEOP" B'L 1\0CTt.\HTIIH'" rpl"'" CR.n'LI 'L OThIJ" dzieści na Eutichiusza i Dyoskora których
tO ('LU II nUII ,,€CUL, 11iI.€ "POKUUI.I UIK€- \\}klęli święci ojcowie oglosiwszy prawdzi-
'0""11 ,1.0 0I)Op""1. u nponoB't,1.1U1.ł TpoIII'Ili. wym Bogiem i prawdziwym czlowiekiem
K: IIHOC.i\lpLHiA. TpnH11 E C'LEOp'J. R'L £ ECt pana naszego Jezusa Chrystusa. Piąty sobor
CB1T'LI 'L OTM," ABOIO C'LTOf( Hl lI£clopnl1. w Carogrodzie, ojców świętych sto sześćdziesiąt
K:rOffiE II po IiU II 'ł.lU e , "pOIlOB't"1U1 CHU.¥\'& i pięć. na podania Oryginesa i na Ewagra,
t5 1i0rOp0;\III'''h YnKCpT'L1H C'Lr.0p'L B'L XnKE- kló1J"ch wyklęli ojcowie święci. Szósty so-
AOHt CRAT'LIX'L OTM,L weCTII C'LT'L II TpUH bor w Caro grodzie, ojców świętych sto siedm-
ACClTL, H\ CRIII "" II ĄIIOCKOpl, I£lOiE£ dziesiąt na Sergiusza i Cp'a, któlJ'ch oj-
npOKUW.ł CBITIIU OTM,II, lI r.uC"B'LW€ C'LBP"- cowie święci wyklęli. Siódmy sobor w I\i-
WCIU 60u II C'LRpMUCH] Y OB'tl\l rocnO.\l cei, ojców gwiętych trzystu pi ćaziesięciu
!O "lUlEro IIco\,c:t XpHcn. n.IT'LI" C'LGOp'L B'J. w).kl li tych, co się nie }Janiają obrazom.
ątc1pn rp1"1o CRaT1,I 'L OILl'" C'LTJ u W£CT" 'xie prz).jmuj ,,"if?c nauki od lacinnilów
ĄEC.lTL U nu II 11\ OpUrEIIOR.\ np1>" UIII1 n których nauka blędna, bowiem wszedłszy
lU f.HUPIII1, II 'L mE "pOK1.łm.ł CRUIIH OTM,". do kościola nie kłaniają się obrazom, jeno
IUccnlH C'LEOp'L E1. .I'tC1pll rpl"1>, CK.ł- stojąc. skłoni się, i skłoniwszy się napisze
!5 T'LI 'L OTLI'h ('1.1.1 II CC,1,1.I11 i\Ec.lTh lU CE nIL' krzyż na ziemi. i całuje. a podnioslszy się,
n Ko pJ, U 'L mE npOKUW CKATII" OTLlIU. stanie na nim nogami i leZąc ted}. całuje. a
f,t:"I.I'L1U C'LGOp'L B'L IhmclI CKAI'LI 'L OTl.IJL wstawszy depce. Tego bowiem apostolowie
TP"" C'LT'L n n.łlU "eUTb, npOIiI\lWA, nir.e nie przekazali, jeno przekazali krz).ż posta-
CI 11£ nOK.10H.łTb HKOIIU''L. 11£ "P""U]" ffi£ wiony całowa . i obrazy przekazali: Łukasz
SO O\'YCIIHI1 OT'L i\UHII'L, II 'L c O YEIIIII£ pJ - bowiem ewanielista najpierwej namalowawszy
Rp11peno ; R'Ll\1o 'LW£ EO E'L I'P""'LKh IlE no- posła' do Rz).mu, jako mówi Bazyli: obraz
K O"ITL c.ł 1I1\0011U'L, 110 CToa nOK.1011IlTL wyraia pierwszy kształt. Dalej zowla om
Wiersz 1 K.11II11I1 ta I tak ma P., w kodexach mylnie KUllU. ta. 2 I\UUDII
ta, tak poprawiam. - 3 "PLCTO\, I H KpLCIOV H., mylnie. - 7 i 11 H tylko P.
- 17 f.RTII 111.'\ I f.KTO\, ] II. I ., f.RIII,n R. T. - 22 OpHrcIIORl. f.pllrclloRJ H.
Ł. R., l\pllrClIOBl P. - 2G Ko\,p:\. I\IIp1 R. TI P. - !IPOIiJ !B.ł' npolloR1o" W
H., mylnie.
fiGO
LA'TOPIS NESTORA.
l"
988 U, U IIOK]OHUI'L U InOUWEn KPI.eT'L Hl
EU]U U 1'1o]IOKTL, R'LCT.1H'L IIpOCT'L CT.1HCTL
lU H....IL 1I0r:U.I1, Al aUr'L IIUIOKTb, li I'LCTJI'L
noollpll£n. CUO GO IInOCTO]U UE IIp1;).]W ,
np1o"nu &0 C.TL 100CT0.111 lipLCT'L IlOcn-
8.1£111. q1o]ORlT'L, II 111i00'L1 Op't"lW.ł. ]0 1i.\
GO ERUarUIICT'L IIpLROI£ IUOHUR'L 1I0C11 K'L
PIIU'L, 11603'E rnrO]ETb R\cU1HII: 1160H]
111 "PLRHU O&Pl 'L "PIl O"II!L. "11\1.1 mE II
EU.1łN. rUrO.1IibTL II]TEPHl&; A] \lpC IIU'L
KCTL £ł.ur] UJTII, TO onq.. UU'Ii. KeTL UE-
GO, HCI\OII1I &0 C'LTKOpll Gor'L HE&O, T]mE
EU1"". To K1KO rnfOlLbTL: OTlYf. IIIWb,
H E KCII H-' II£&CCII. qlc "" 00 CII t. p"-
O"UO" EI.I]n I£CTL u.nu, TO 110 YLTO IIJJO-
Kle Ul LUT£P" CKOLb, ,1,1 C101.10 J'L&'L lKTf.,
U IIIK'LI OCI\lpLHl1rnc? CUO mE IIp'tor.C PII-
LlIn1IE ilE THOpl1 m, 11'1. HCOpJR.1f.\ ... lU Kt.C'tX'L
C'L&OP1o 'L, C'L o qlc U on Pili U U OT'L
KhC10n "ptCT01'L; lU OpLltLlL CO C'L&OP1o,
K3>E Hl plll1 B'L 111I6EII, OT'L PIlIU CII_",-
KECTp'L IIOCU EIIIIC600'L1 II OpE RO"T£p'LI, OT'L
.t£t]II'L"plll:ł ;X.,\lUCIIII, on q1;UPU rp-',,1
UHTpOc)lll'L 1I0cn EIIIIC60ll1.I 011. CEce; UIO
UCllpl11D 11op_. Ih 81,,IOp101.IL 30e C'LCOp't
OT'L P,IIU A" I,UC'L, .1 OT'L .1£:t-'II'L 'Pll lA TII-
UO.EU , OT'L IIT"O 1I1.ł U€1CTHlI, li OTt.
IIl£po\'cuuuJ. lia\,pllll., U fpHfUpl1ll coru-
']OILl,L. 111 TP £TIIIIUL 3>e C'L&OP1o IiUE-
'TIIU'L PUUCIi'LIU, 1i0,"pUJ'L UE'.-'II'L"PCLI\'LIU.
ziemię matł ą; wszak jesli ZlcuHd jc:-.t Im
matką, to ojccru im jest niebo; na początku
bowiem stworz .' Bóg niebo i ziemię. Dla-
czegoż mowią: Ojczc nasz któryś jest w
niebic? Jeśli tedy \V ich rozumieniu ziemia ts
jest matką, to dlaczegoi plujccie na matkę
swoją? więc raz ją calujecie , a potem ka-
lacie. Tego prz (1tem Rzymianie nic robili.
jeno radzili na wszystkich soborach, scho-
dzac sie z Hzymu i ze wszvstkich stolic. 10
. ... ..
Owoż na pierwszy sobor, nił Al'yusza w
Nicei. z nz .mu poslal Sylwester biskupów
i kaplanów; z Alexanal1 i Atanazy, z Caro-
grodu 'Iitrofan po łal biskupów od siebie:
tak naprawiali wiarę. Xa wtór)' zaś sobor z 15
Rzymu Damazy, z Alcxandryi T ymotej , z
Antyochii )Idecy, z Jcrozolimy C)'I')"I i Grze-
gurz Lugo:Jowicc. Xa trzeci sobor Celestyn
rz\.mski C\Tvl alcxandr \ ' J ' ski Juwenal J . ero-
J J.,. . J
zolimski. l\"a czwarty zaś sobor Leonc .us!O
rzymski, Analoli eal'ogrodlki, JU\\ cnal je-
rozolimski. Xa pi ly :-.ubor \Yigili rzymski J
Eutichius carogrodzki. \polinal'Y alcxandl'yj-
ski, Domin antyochijski. Xa szósty sobor z
flz\"mu Aoaton Jcrzv caro!rwdzki Teofan 25
., D J . ;, ,
antyochijski, z Alexiłndr) i Piotr mnich. Na
siódmy subor Adrpn z nzymu. Tarasy z
Cafogrodu , Politi::m alexaI1l1ry}.;ki, TeoJoryt
antyochijski. Elias jerozolimski. Ci więc
wszyscy ze swoimi biskupami schodząc si so
\Yiersz 2 K'LCTlR'L... HOfllU J II R'LCTCn£TL OpOCT'L Hor.u.,.! 111 11M.... II. - 8 PIIII'L J
UII " II. - IIbOUJ... oCpJ. 'L J UI\U U.1 "PhR'LI11 OGpl 'L 1160111 II. - 13 To 6J-
KO J T JKO H. ł.J. R. - 17 II "-,1i'LI OCKK LHl1l£n? Z\ C1;1.I0 I.h OCliRPI.UIITE? H. -
21 CUUR£CTp'L. Cf>JIIK£CTp'L II. U. T. P., CIIJ£R£CTp'L ł.J. - 23 .JU]c1I1I tak 1>.
i T., O&lIIlCHII. H. - 27 li OT'L IIl£pO C1:\II"'.\ tak P., l potCUIIIILCIi1J11 Ł., V{
jnnrch kodcxaclI zepsuto. - 28 " tylko P.
LATOPIS ESTOI\A..
66ł
J
0VKCIIUIIII IIH:POVCUHI.lbCK'LIII. 11.\ YCTKCpT'tI.lL 'I naprawowali wiarę. Po siódmym za soborze 988
30£ C'L&Op't JCOHTIIII p"III.CI;'LIH, ':\IUTOII1II 11't- Piotr Gągli\\ y z innymi wszedlszy do Rzy-
upllrpl,\bcli'LlII, 0VREIIUUII Hl£pO\,C:UHIILCI\'LIII. mu, opanowal stolicę, i wiarę zepsul; ode-
Ih n 1101'''' C'LGOp-a pHULCK'LIH Rnnl1llll, tRYH- rwał się od stolicy jerozolimskiej i alexan-
5 1I1I1'1oCJpf.\ rp:\A , l\nolll1upllH nE .1I1'L"pLCI\'LIII, dryjskiej, carogrodzkiej i antyochijskiej. Ci
),01.11.01. IUITIIO IIHCI\"'III. 11.1 IU£CT"t.I.I'L C'LEOp't zakłócili wszystką It.alię. szerząc różne swoje
OT'L PHIU n.e-OII'L, f€OprHII II'tc1pl:\ ropo,,", nauki. dlate o dzicrżą nie jednakie wyzna-
U£0cI-1H'L lUlTIIO IIIIC6'L1", OT'L Lh£:t.\lI"PII!A nie wiary lecz różne, albowiem owi xięża
nnp'L I.I'LIIII 'L. 111 CC1,I.I'tl.lb C'LEOp-a II'L- służą jedną żon pojąwszy, a drudzy do
10 ,1,plll:\lI'L OT'L PIIIU, T ",plCIIH q'tc:\pl:\ fp:\,1,l, siedmiu żon pojmując slużą, inni za różnią
nOII1THI:\H'L nIC 111'L,1,P"C6'LIH, O€O,\OpHT'L "u- się \V wielu rzeczach: ich nauki się strzel.
THO IIUCIi'LIH, 1111111 IIH:POVCUllI.n.CK1.III. II Cli Rozgrzeszają za za odpustcm, a to jest
KLCII C'L CROIIIIU CIIIICI\On'Ll C'LXO"AIp£ CA gorsza od wszystkiego. Od tego xiążę niech
IICllp.\BI11 n. B1op . no C£"I.I'tI.l'L 30£ C'Lr.op1o cię Bóg chroni.
15 nnp'L fn.fHHR'LIII C'L H"1oUII WI,,1,'L R'L Pm.ł'L,
II np'tCIOI'L R'LC 'LITIIK'L, II P] RPUH B1oP&,
OTBpt.f'L U 01'1. np'tf.To1.1 UK:pO CU"I.ILCK1,
.11 ".1C:t.\lI'L,\pLCI\1, II'tCJpl.\ rpl"l II lHTUOXIIII-
Cli]. R'L I.I...IIIW 1111101& BLCL\\, C1oL\\qtC O\,-
O Y£HII:£ CROH: pI "IIO, 1101.1..30£ J.pt....n.. He
B'L 0,\00 OU.\IUCIIIII£ R'tp", H'L p1 111O: OKII
&0 nOIlOR£ H:,\IIIIOIffi ;r.CHOilb o;lO£IIIIR'L u UO\,-
iGU", II MOBilU Jl.O C£UII m£H'L 00111.1114.....11
UO\'iI\ATL, IIH1 m£ UIIOf:\ pl LIIO ApLmATI.,
25 lin iE£ GIIO,1,11 ta 0\,...£111111. np.\qt.\łmTl. iI\£ fp't-
_ X'LI H.\ Jl,1pO\" H:iI\C H:CT!> 'LI'tH: KI.CCfO. 1}0r'L
AJ C'L p.\lIIITI, u I\'LII.iil\C OT'L ctro.
43. ROI0,1,III.I£p'L 3.£ nu CI.UL 1101£1.11. 111;- .t- . "'lodzimierz za potem wziąwsz)' ce-
C.\PIllI'& H 11I1CT:Cl II nOIl'L1 KOP'LCO\'UI.CK'LI,I s3rzównł: i An3stazego i kaplanów cher:-
'Yicrsz 1 O RCIIJIII11 lIH:pO\,C:\IIIULCK'LIU nicma H. - 2 i\Nnoluu, (\HU11UII H. Ł.
- 111oCJpllrp.1.1,I.CK'LIH tak P. w kodnach 111oUp" rp",1,l. - 4 BHruluH» BII1UrUII
w kodexach, mylnie. - £BTH UU» CBTO\, IIH H. R. T., £BTO\' II Ł. - 5 U£ aH'LAP-
ClrLlU» O.\£:t;tH'L,1,PCK'LIH II. Jol. R. T. - 6 AOI....H'L» t1,OI.lHIIU'L w kodexach, mylnie.
- 11 OW"OPIIT'L' O£O Op'L H. R. T., mylnie. - 13 C'L» CHH P., niema H. R. T.
- 14 Ilcllp1Bn' .... II np.\R" ", H. - C E.J,ut U I. . CLilI. II. Ł. R. T. - 17 HI£-
P0\,CUIII.ILCKl. l.\pO\'C.\I1I1UI.CKl H. Ł. R. T. - 18 a.\C:t.\H'L,\pLCKl' oletlH'LAPCI\UO
H. I.. R T. -:- lUlTIIO IIIICK » ZlHTIIO IIUCKlro w kodcxach, mylnie. - 21 i 24 p I.HO'
plł AuO H. - 29 l\HICUU» IbcT.\c.1 H. Ł.
,
66
LATOPIS NESTORA.
£188 C'L UOlpLUU CEAT.1rO K IIUElln U .pIIBl , 0VYE- SOliskich Z rclik wiami świętego Klemensa i
HHU Kro J "OIlUl C'LC&).'LI IJpLK'LRLU'Llli, II Tcba jego ucznia J zabral nacz)'nia cCI'kic-
UKOH1.1 Hl EJJrOC OIElllllt C£E1o. nOCT,Um 3>£ ,,"nc i obrazy dla swego blogoslawieństwa.
-"PLK'UL R KOp'LCO\,HU CRuno 1101111 IIp't''''- Zbudowal za w Chersonie cerkiew . Jana
'1'EYIA, 111 ropt, HiI\£ C'LC'LID:\wa Cp't"1o rpi1,J,l; chrzciciela, na górze, którą m 'pali środ 5
Kp1"..qt£ npUCLII... WE£ I,PLh"Ll CTOUIL II AO grodu kradąc przyspę, a ta ccrkicw stoi
cero AhRE. Ih,:( 30E "".1 1.I't,\łJll't AK10 1\1- podziśdzień. Idąc zaś wziął dwa posągi mic-
""11111, II Y£T'LlpO KOliA U1W II'LI, IIm£ "H'LI- uziane, i micdziane cztery konie które i te-
Ut CIOSTL .1 CBUOIH. Goropo""IJ£ł-, UKOil\E raz stoją za świętą Bogaroazicą. a nieświa-
llE K qt£ ULRaTL iii UPIUOPUII'LI c..tpa. domym zdają się byó marmurowe. Za wiano to
B'L"lCTh 30£ :(1 81;110 fp'LI\'LLI'L KOp'LCOYHI. zaś cesarzówny oadal Cherson Grekom na
onUL l,tUP"". A'tlf.\, 1\ C,UI'L IIpll"£ 1\'1.11£- powrót, a sam przyszcdl do Kijowa. Gdy
BO". ftlO npH"E, nORUt KO\,Ullp'Ll ncnpORp't- przyszedl. kazal balwany wywracać: owe
IJI", ORli UtlYU, li MOVr'LllI orREBU npt"lTu. porąbać, a drugie w ogień rzuci c ; Pcruna
n£pO\,H1 3>e 1I0B£Jt "PUB.l 1T1I KOHEKO K'L zaś kazal przywiązać koniowi do ogona i 15
ROCTOV U B 101Jl" C'L rop'Ll no l)0pIIYEKO\' Hl wlec z góry przez Boryczewo do rucz:łju;
P0\,Y.1I1, "B.1 Hl AeC.łTE 1Im;&1 "P"CTIKII EIITII dwunastu chlopów przystawil aby go bili
a>1. UH:UL , CE ;&E He L'KO ,"P1oROV YlOlii.llllO, kijami, a to nic jakoby drzewo czucie miało.
II'L Hl nopa.r1HHK: GtCoV, HiEe "PHILlplW£ lecz dla urągowiska biesowi J który oszuki...
CH 1.1 I. O&p:\ 'Lł.lL YJOK1oK'LI, Al K'L U" "UK: wal tą postacią ludzi. niech więc ma od 20
"pHHun.. OT'L Y10B'tK'Lj R£1"H H:CII, focno- nich odpłatę. '\'ielki jesteś Panie! dziwno
", YIO"t.Hl AtU TROf.\, I) RbYEpl YLTHU'L sprawy twoje: ,,"czora czczony od ludzi. a
or... nost"" , II A"HLCL nOplilfJH:U'L. B11060- dzi urągany. Gdy wlokli go ruczajem do
uo, ze H:UOV no POVY11O K'L ),'LII'tnpov Dniepru. plakali za nim ludzie niewierni,
nUKn1i CA Kro B£R1op...IUH IIIO;J.HH:, Kqte EO albowiem chrztu świ tf'go jeszcze byli nic !5
He &f.\ IIPIl U" CRU1rO I\P"IJI£IIIIf.\. II "p"- prz)"jęli. I przywloklszy wrzucili go \V Dniepr.
'tK'LWe B'Lp'LIHń\W.ł H R'L ),'LH1onp'L. II npn- A przystawom rzekł 'Ylodzimierz: jeśli gdzio
C'UKH BOIO""ł.lep'L, p£K'L: JIJIE 1i'L"'t IIpH- stanie, to odtrącajcie go od brzegu dopokąd
CTlII£TL, n R'LI OrptBlHTe I£ro on &£perl, progów nie minie J; wtedy zaś porzucicie go.
AOR""ez£ nopor'Ll npOHAETL. TO T'Lr"l o - Oni tedy rozkazy spclnili. Gdy go puścili, 30
f)Hn ca Kro. Olm 3>e nOB£:\1:1I.10 C'LTROpIIWA. przepl)'nąl przez progi a wiatr W)"fzlIcil go
ł:'JłO nOtcTHwa II, npoU,J.6 CKRU t nopon., na I')"Ó, i od te1)o nazwano lJ'ó Pcrunową I
-
Wiersz 2 HI tylko P. 6 I,PI.KY' l'pI.K'LRH H. R. T. - 10 I"" H.łT I> II'
ULIIATL CA H. Ł. R. T. 17 npIICT.1BH tak P., w kodexach npIICT.1RHTII.
29 II RY OTp'tuIITel R'LI, TO OTp'tBl"TE II. Ł. R. T. - 30 TO niema H'J " R. T.
I) Psalm 144, 3.
LATOPIS NESTORA.
6£5
H KpM£G n Ktrp'L H p1oHh, Ilon TOU, npo- i tak po uziśdzień ją zowią. Potem zaś \Vlo- 9R8
CAOł( lJepOVHI1 ptllh, Illiome H AO CErO ALHe uzimierz poslal po wszystkim grodzie, mó-
Cl\OBtrL. Do CLU" ze R02l0AIIUep'L nOCIIJ no wiąc : ktokolwiek jutro nie przyjdzie nad
ELCELIOV rpJAoy, ruro/ul: IUlle ue OGp ...eTL rzekę, czy bogaty, czy ubogi, czy biedny.
S CA K'LTO .t O,"Tp Hl P1:II"', GOrlT'L 1111, 1\11 czy wyrobnik, popadnie u mnie w niełaskę.
OVGOrL , n 11 HIllII" , lI n pJGOTLlI'L , "PO- Slysząc to ludzie szli z radością. ciesząc
THKLH'L U'L.t Al Eai\ETh. te CJI'LIWlK'J.we się i mówiąc: gd)'by to dobra sprawa nie
luoAHlt C'L pl),OCTHlN. n),I1 &, p o Iii\...e u byla, teayby xiązę i bojarowie nie byli jej
u rnrOJI IJIC: lupe &'1.1 cc Ile "OGPO "'LI O, He przyjęli. Nazajutrz tcdy wyszedl \Vlodzimierz
tO G'LI CEro nH. " II GOlu:\pe np":UII. II:t Oł{- z kaplanami cesarzówny i chersońskimi nad
TpHł1 me II II),E R030AIIUCP'L C'L non'Ll IJ1;- Dniepr, i zeszlo się ludzi bez liku, wlezli
C plllJ"II"L1 H C'L KOp'LCOVHLClit.IUU 111 A'LH't- W wodę i stali owi po sz .ję, a drudzy po
"P'L, II C'Luu"e ta &£ 'L ...ncn IUO,\IIII; K'L 1o- picrsi, mlodsi zaś z brzcgu, drudzy dzieci
OWA R'L BO),,,,, H CTOI\Xiń OKH AO W2n, II trzymając, dorośli zaś brnęli, a kaplani 810-
tS ,\pOHII AO IIpLCUH, UUAUH me OT'L &eperl, jąe odprawiali modlitwy. l byla radość na
pO\, 1I1I a;c UU),£HLI' APLiE lJIe, C'LKpLWe- niebie i na ziemi. wid ieć tylu dusz zba-
IIUU me GpO 13 &, nonOKe me CTO!.lIJ Ui UO- wionych; dyabel zaś stękając mówii: biada
;tUIE'l.1 T80p13 iń. II G13we CH Rt"tTU pJAOCTI> mi! oto jestem ztąd wygnany; tu wszakże
HJ HEGeCn H H.1 eUjUI, TOJIIKO AOł{WL C'Lnx- mniemalem mieć siedJjgko, poniewai tu
'lO CJK:U'LI.U., I AUI.1KOA'L CTell ruronwe: apostolowie nie uczyli, i nie wiedziano tu
O\,R'LI U'LJ!'t, MICO OT'L CIHo,1," nporoHllu'J. H:CUL, o Bo u; tylkom się v..eselil sluibą ich którą
CLA10 &0 LllolIll 'L ZII HIIIE "Ll1oTn, 131\0 (""1: mnie sluż .li. A oto juz zwycięzon jestem
lit C&TL 0fltHIII JnOCT01LCI\.1, 1111 C",TL 810- przez tego prostaka. nic przcz apostołów,
AH....£ &ora, R'L KeC£IUn CA o UO\,iI\1.&1I ani męczenników j nie będę już panować w
!S U 'I., 1£4£6 C O\,iEl M'LH1I. *) II ce ovze 110- kraju tym. Gdy się ludzie ochrzcili, roze-
£t .1K:U'L I£CI.IL OT'L H£R1orMU cero, A He szli się kazay do domu swe o. \Vloazimierz
OT... ZlIJOCTOIt., HII OT'L 1ł.......£HIIK'L, 11£ nUJUh zaś uradowany. ie i sam poznal Boga i lu-
0V 3te IJUJpLCTBOBUII K'L CTp.1H.1 'L CH 'L. dzie jego, spojrzal ku niebu i rzekl: Boze t
KpIoCTIIB'LW"U'L a;e C.I IUO),LU'L H"om K'LZ),O stworzycielu nieba i ziemi spojrzyj na ten
30 n. AOU'LI CKOIA. Ro o"lIu£p'L me pl\,J,'L l1'LIK'L, nowy lua. i daj mu panie poznać cię pra-
L\KO nO II Gora H JUOĄIIK Kro, R'L p'tR'L wdziwego Boga, jak cię pozncłli kraje cluoze-.
II .'GO pc...e: Gozo ł C'LTROpnK'LIH H£&O n ciańskic , utwicrdź w nim wiarę prawą i.
'Viersz 1 n OT'L T01\'II... ClłOBn . t.Ui£ II AO cero Atoli" UOB£U DEPO\,'II! pt"L II.
- 3 nocu w H. dodauo noc 'LI CROII. - 16 1.1U,1,C"I.I,.ł' 1.11.1,'1111 Ł. - 24 RECeU' 'L
u. Kecen'\ .... c:A H. T., mylnie. - 25 II CE 0\,iE6' lIiJiE ce (II ce» H. R. T. -
32 GOiEC w H. U. 'r. llodano RUHK....II.
*) Porówn. str. 62G.
664
L A T O P I S N E S T O R. A.'
988 £U I£, n H plł Ul "OK'LIII IUO"H CHa, H
ZL HU'L, rocno,J.", O B1>"1>TH TO&£, HCTIIUI.-
BUO GOr1, I1K03\£ 0 BH"1oW CTp1H'L1 P!.CTH-
I1HLCK'LIIII, H O TBp "H 11>P& B'L HII 'L Upl-
U u IEC'LBplTł>B&, H U'LII1> nOUO II, rocoo-
AR, Hl CaOpOTIIBMIUO BP]U, A], B],,1>1J U
B.\ T H Hl TBOł£ '-phil\.\B1i'ó. OO&1>iE1& K'L IIH
Kro. II CE pEK'L OOIEl1> P&&HTH "PLK'LBH, H
OOCTlUl1TH no U'tCT'LU'L, H,,1o;r.C CTOI] .n
KO UHpU: H nOtT1BII IJPLK'LBr. CBUUO K]-
CH11111 H1 l'LU1>, lI"ti&C CTOI1WE KO\,Ullp'L
nEpO BL H 0pOYHII, H"tiEE TBOpl:\t.n Tp't&'L1
K'LB L H IUO"HK. II H}Y CT1KHTU 00 rp-',,'LU'L
IJPU'LBU u nOO'LI, H '10""1£ lU KpMllCHll1t
0PHIO"HTII no 81 C'tU'L rp-',J,'LU'L H C£J'LU'L.
nOC1 K'L H1Y 00HU1TU 0V H1pOYHT'LI Y "U
'tTH, HAlIl1TH HJ O,'Y£HUI& K'LUH3>LUOIt, Ul-
TEPE Z£ YA.\'J. CH 'L uunu. ta 00 HII 'L ,
1(1p£ £0 HE &11 ... ta OYTBP",,1I1'L1 B1>pOI&, H'L
ZłK'L1 00 UpLTBMł" nUI\1 & u. CUU'J. ZE
P1 ]I1H'LU'L B1 O, YEHHH: K'LHHr U"L, C'LE'LICTL
ca npOpOYLCTIO Hl pO\,ChCT'tH EI.uH, ru-
rOlł&IJIEK: B'L OB'LI "LlH 0VC!'LIW.lTh rlO\,CII
tIOB£C1 IrLIIUlELB111, H I1CLH'L &iiI."nL 1:1 'Llh'L
r&rHUB'Ll t.. I) CH &0 HE &1oW Op1>,J,U tl'Ll-
mUli C10BCC£ K'LHII4ELH,uO, B'J. 00 &OlEUIO
tTpOltllll1O H 110 UHIOCTU CBOKU 00UHI0Blł
&on., I1KO £ p£Y£ OpOpOK'L: nOUII,'O\łii.,
Kroa.e Z1lpE OlpLb. ) OOUlll0B.l EO H'LI O-'K'LI
£IB£ł& &'LITUI1 H 0&HOB1CHIIItUh ;'\oy ], 00
U BO EBUIO 603;UIO, II H£ 00 H]WUU'L A't.t'LU'L.
KurOC10K H'L rocnO,J,L IIcoVC'L XPUCTOC'L, HlE£
Kt. 'IO&H HOI1.11I1 Ino.\H, POVCLCK3J& CUJ!ii\,
OpOCKUII loV. KpLlp£IIHICUL tKAT'LIUL. 1-'1.11, aiE
I) Jezaj. XIX, 18. J Exod. XX-.X1II, 19.
. ., ł.ł .
mewzruszoną, a mOle pomoz paOle przecIw
nieprzyjaznemu wrogowi, niech ufny w cie-
bie i w państwo twoje pokonam jego chy-
trości. To rzekłszy kazal budować cerkwie
. '
stawiając je w Iych miejscach gdzie staly 5
balwany. I zbudowal cerkiew ś. Bazylego
na wzgórzu, gdzie stal bałwan Peru na i
inne, gdzie iertwy CZ) nil xiąię i lud. I po-
cz'!l stawiać po grodach cerkwie i kaplanów
stano\\ić, i ludzi sklaniać do chrztu po 10
wszystkich grodach i wsiach. Posylając po-
czai brać u znakomitszych .luazi dzieci i
. .
dawać na uczenie xiążko\\ e. l\Iatki zaś dzieci
tych plakaly za niemi, albowiem jeszcze nie
utwierdzily się w wierze, przeto jako po t:>
umarlych płakaly. Tern zas oddawaniem na
nauki spclnilo si*: na Rusi proroctwo które
mówi: w on czas usłyszą glusi sIowa xiąg,
i język gągliw)'ch jasny będzie. Ci bowicm
nie sI)'szeli picrwej slów pisma świ tcgo, o
przecież bozem zrządzenicm i laską swoją
ulitował się nóg, jako mówi prorok: zlituję
sie nad kim bede chcial. Zlitowal si{' bo-
.. - .. ..
wiem nad nami kąpielą odrodzenia i odno-
wieniem ducha z ,dozwolenia bożego a nie!5
dla naszych zaslu , blogoslawiony pan, Je-
zus Chrystus. który podobal sobie w no-
wych ludziach, Rusi, ośy.iccil ich chrztem
ś....iętym. Przcto i my padamy przed nim
mówiąc: Panie Jezu Chryste! coi ci damy 30
za wszystko cośmy 1)rzeszni od ciebie ode-
brali? f'ie zdolamy odpowiednio darom t\\O-
im obdal'z}"ć ci*: oJnie.; wiclki bowiem
jcstcg i dziwne sprawy twojc. wielmożności
L A T O P I S N E S T O n A.
Wiersz 5 B'J. All:\llIIl1 niema H. R. T. - 7 pO,,1.... K'LC,tRUIITI.I H'L PO"'LI 8'£. PO,1,'L
K'LC RUIIIA'L H. - 8 P£I\ 3\£ I PCKa.1J16 II. R. rr. - 11 IICIIOK1;,,1\OIlIII IICIIOK't-
)1,:\11111£1.11. II. - 1 ł II,W.t'L CO\,ICT"'I1" 1. I 111,O.toc10\,"mT&.tI. II. R. T. - 23 C'Lnl-
C K:T.1 Cli. C'LII C K:T£ CA H. Ił. T.
J! Psalm CXLIV, 3, 4. ł) Tamże XCIV,
XCV, 1-4, i CXLIV, 3. 4) Mat, 15, 10.
lIonumenta Pol. llilt. 7'1m. l.
H I.I I npIIII.1A.UCI.I'L K'L IIClIO . rll.1rO;UiAqUi:
rOCIIO'H IIco\,cc XpIlCT6, YLTO Tli R'L ".1I1'L1
o RhC1;X'J., Ilmc H'L ,'.1CTL H.1U'L, rp1;IUI.II'LII.I'L
UIJILU'J.. lic OO\,...'tI£U'L IIpOTII80 JI,:'tp'LU'L
5 TROIIII'L K'L U\lIllU B'L "1TU, B£1I1U &0 I£CII
II YIO"MU Jl.1;U TR01\ , R£.tHYIlIO TKOK:UOV
lI'ten 1\00h.IP., PO"'L II PO"'L K'LC 8.uIlTI, 't-
!:'t TROU. I) PEKih ffi£ C'L .\-'8H"'LI.IL: IIpll"'tT£,
B'L pl"O"K:U'L CA r ocnO",CKII , 8'LCI,1HI\II1;II'L
10 Koro\, II C'L1I1CO\, II.1WCIJO , B:lpIIU'L "HII£
ItrO K1. Hcn081ąuIIIH, IICIIOB't",,'ń>1J1C u I£IJO,",
1.\1\0 &.tU'L, 1:\1\0 8J. 8'tK'L1 1.1II10CTI. K:rO,
1.\1\0 11 &lKU]'L H'L' I£CTL on. HP UT. lU lU IIx'L, !l)
pCI\'Lm£ on. H"OI'£ CO\,K:TLlI'LI 'L. II II.tK'L1
15 PMIEI.I'L C1. .\-'R'LI"'LIJL: B'LCnOIlTC rOCnO £K"
n'tCIIL HORiń, H'LCIIOIITC r ocno"e811 KLcn
EU:U1, R'LCnOIlTE r OCIIO 1,£RII, 1>1.1rOC.'08I1T£
nu I£ro, UJr0810tTIITC JlMIL (JT'L ,'MIC C'LII]-
(€Innc I£ro, II K1>CTIIT£ B'L II:{'LUl1>X'L CUK",
20 ItrO, R1. BLC't,t'L 'IO"C 'L YIO,,£CJ K:ro; lIKO
RUIIII fOCIIO"L II RnLłI" 1>...'0. II KC.'"Y"IO
ItrO IItCTL 1\0IlLlp.3) 1\0.t H 1\.1 Tli P-'"OCTL!
Ile K: III1., IlU AR:I C'Ln.1C.1K:T.1 U. PCY6 &0
fOCIIOAl., I.'\KO p:l.J.OCTL &'LIK1K:TL 11:1 IIEECCII
25 o Iqllll'LUI\ rp'twLHUII't K:'tGqtLUL u ;4) CE
mE H£ I£"IIH'L, 1111 AR.t. III. &C YIIC3LUOK:
1.1II030hCTBO K'L Goro,' npHCTmIlHW.I, CUT'LIUL
"phlpCIIUICLlL IIpOC8'tlpCHII. t'KO;r.C II' npopOK1.
PEYE: C1.CI,pOnlLh II K'J.I BO,J,iń YIICTih, II
30 OYHCTHT& CA II OT'L ",,01'L B.1Wlln H on
rp't. 1. KJDlII 'L. 5) "JI\'LI :\POVrLlU npOpOK'L
G65
twojej niemasz końca, z pokolenia w po- 988
kolcnie chwalić będą dziela twoje. Powiem
tedy z Dawidem: przyjdźcie, rozradujem
się w Panu, wykrzykniem Bogu i zbawi-
cielowi naszemu, uwielbim osobę jego 'wy-
znaniem, "yznając mu jako dobry jest, jako
wieczna jest milość jego, jako zbawil nas
od nicprzyjacioł naszych, to jest od bałwa-
nów marnych. I znowu rzekniem z Dawi-
dem: piewajcic Panu pieśń nową. zaspie-
wajcic Panu wszystkie narody, spiewajcic
Panu, błogoslawcic imię jego. przepowia-
dajcie z dnia na dzień zbawienie jego, roz-
głaszajcie między narodami slawę jego, mię-
dzy wszystlimi ludźmi cuda jego, jako
wielki Pan i chwalon bardzo, a wielmoino-
ści jego niemasz końca. Jakże wielka I'3dość!
nic jeden, nie dwaj zbawieni zostali. Rzeki
bowiem Pan: jakai rado ć bywa w niebio-
sach z jednego grzesznika pokutującego; a
oto nie jeden ni dwaj, jeno niezliczone
mnóstwo nawróciło się do Boga, chrztem
świętym oświecone. Jakoi i prorok mówi:
skropię was wodą czp:tą, i oczyścicie się
i od balwanów waszych i waszych grzechów.
Drugi za prorok rzeki: kto jako Bóg od-
puszcza grzechy i przebacza przestępstwa?
bowiem kocha sie w milosierdziu , on "T6ci
..
00 nas i zlituje się nad nami, i pogrąży
grzechy nasze w głębinę. Owoz Pawcl mó-
wi: bracia! którz -kolwick w JezU5ic Chry-
1 2' i CX.XXV , 1, 24.
, ,
6) Ezcch. XXXVI, 25.
:I) 'ramie
8i
G66
L A T O P I S N E S T O R A.
988 p£n: "'LTO I.'\KO &or'L OT'LH:I.ntł rp"tX'L1 II stusie jesteśmy ochrzceni, w mierci jego
nptCT.an1tl IIcnpUI."'LI? t.\KO OTl1It 1.11110- ochrzceni i pogrzebani jesteśmy z mm w
CTHR'L H:CT"; T'L Ol>pUHn. II O"ql£"PHTL H'LI, śmierć przez chrzest, aby jako Chr)"stus
II lIorpm HTL rp"tX'L1 IIIWMi K'L r.\aEllU"t. I) wstal z martw .ch przez chwalę ojcowską,
11&0 n.1KLJ'L r:uroxn..: Ep1TIIU, I£JIII\O IUC'L tak i my żebyśmy w nowości Z) wota cho- 5
"PLCTII U R'L IIco\,c:t Xpllcn. R'L C'LIlP"TII dzili. A dalej: stare rzeczy min .ły, a oto
H:ro tcphCTII'<OU'L u II 1I0rpcl>oxol.I'L u O &O nastal ' nowe. Teraz przybliż 'lo się nam
C'L 11111.1'1. "PMII£IIHlUlh K'L C'LUP"TL; ,1,1 I1IW3>E zbawienie; noc min£.:la a zbliż .l się dzieli j
R'LCTl XpIICTOC'L OT'L I.IphTK'Lln C'L CUKOłIi. w nim przez wiarę xięcia naszego, 'Vlo-
OThYEIii., TllimU H U'LI R'L O&UORtCIIIIII 3;H- lłzimierza, uzyslaliśmy lask tę, którą chlu- 10
TIII1 nOIl).£I.I'L.!l II 11]1\1.1: R£nx.1t.\ 1.1111.10 ""0- bim sie i stoim; teraz zaś 'W\ Z" oliwszv sil'
_ w -ł..
W , II CE l>'LIIUA 110811\; 111.11110 I pIlI>JII3\H od grzechu. a sta\\ szy się slugami pańskimi,
u Hll.I'L C'LIIIC£IIHI£, HO..... O,"C'LII£, 1 Al HI. macie wasz 0\\ oc, poświęcenie. Przeto ob 0-
IIpHI).1I1a\1I u; 3) IIU'L Z£ npIlE£,1,EUII!ł O&pt- wiązani jesteśmy służyć Pal1U. radując się
TO OI.l'L EtpO!ib K'LU 11 Ulwero ROI0\IIU£Pl w nim, rzekł bowiem Dawid: służcie Panu t5
&.uro,1.UI. cu", t 111.1'1. a;E K.1,'"U'L u II £TO- w bojaźni, a radujcie się \V nim ze drle-
111.11.; 111.11110 mE CKO&O"IIR'LIUC u OY'L rp"tXl, niem. )Iy zaś zawolajmy do pana Bo£a na-
1I0p.1I>OTIIR'LUlE u focno,,£KII, Hun£ nJo,J.'L szego J mówiąc: blogoslawiony Pan, któl'Y
R.\ml. E'L CK.I"'CIIlIIt. 4 ) Ttul. 30£ ,1,1'LithDII nie da nas na połów z bom ich j sieć po-
I£CU'LI Pl&OTlTII focno"cKII, p:t).0Vlii,lp£ tA largana i my wybawieniśmy od ch)tro ci 20
I£UOV; pEY£ &0 )..'K'LI"'L: plI>OT.\HTC f OCIIO- dyabelskiej. I zginęła paml ć. jego z szumem,
,1,CRII n. tTp.' 'LII", II p1).O\,IITE u IUłO\, C'L a Pan na wieki przebywa. chwalon od
rp£n£T'LI..... ) I.hl 30C R'L 'LI1HI£U'L "'L roc- ruskich synów, slawion w trójc).; a demony
110"0 Iloro IUW£I.IO\', UlrOJIN.qu: : &J.uo- przeklinani ot! prawo\\ iel'l y('h m zó\V i nie-
ctORCII'L f OC 110,1.1. , IIif.E HE AICTL H.tC'L R'L wiast poboznych, którzy prz)'j li chrzest i 25
XOBIITK.iO ...&'Lł.I'L IIX'L; CtYL C'L&PO\"WII u, pokut/} dla odpuszczenia grzechów, nowi
u U'LI 1I &1KJ£UH E'LIXOU'L OT'L n p"t 1" CT II \11- ludzie chrzc ciańscy. w brani przez Boga.
UKO] . II nOr'LI&C nUtUL H:ro C'L lino II '1.1.11., 'Ylodzimierz o wiecony sam i synowie jegu
II fOCIIO"I. R'L R1:h'Ll np1oI>'J.lK.'I£Th t XRHIIU1. i lud jego. Mial bowicm synuw dwunastu:
OT'L pO\,C! CI\'LI:t'L C'LIIIOK'L, l1"tUH:U'L K'L T pom'lI; \Yyszeslawa, Iz srawa, Jaroslawa, Świ - :>0
Zł Af.UGlIII npOKUllt:\ICL:1I OT'L r.nroK'tphH'LIX'L ł topdka, 'V szewloda , Świętosława, :\Iści-
u........ II OT'L rOB1;IIII'LI 'L . £U'L. IliC£ "PHIUU stawa, Borysa, Glcba, Stanislawa, Po-
'Viersz G "PLCTII CA. hpł.CTHTU U II.
ach t.\KOitC, my1nie.
J) Mich VIf, 18-19. ) Rzym.
XIII, 12 j 'ram że V, 2. 4) 'fCllŻC
1 O nKO £ tak Ch. , w innych kode-
VI, 3-7. 3) Paweł II, Kor. V, 17, i Rzym,
Rzym. V, 20. 5) Psa.lm. II, 11.
LATOPIS NESTORA.
G67
Cd,TI, I\PLIJICIIIIIC II 1101\.11111111£ K'L OT'J.nO\"IIIC-
HII!t rp1: OR'L, IIOtam ;\lO"IIH: pl,CTlmIII.CTlI,
II Gp.1111111 &OrJ.UL, G0.10,1,HUCp'L npOCK'tIIICI11.
r..1U'L II C'LIIIORC ItrO II Clln\ KrO. "10 GO
5 O'" lIero C1.1II0I{'L ,W.1 11.1 ),CC.łTC: G1,1I1I Cc.t.' K'L,
1I U.1R'L, I.\P0C.1.'K'L, CRATOII.1'LI\'L, Rl.cc-
RO.'O,\1., CUTOC.1.1H'L, UI,CTIIC.1.1K'L, "OpIlC'L,
1'1'tr.'L, CTlHIICJJR'L, IIO RII 'L, Cń\;\IIC1UK'L.
II nOC .\11 B'LIW£C1 \K.\ R'L 1I0Rt ropo,,1o, l\
tO 1I .lCUK.\ II 0.1 OTl.CT't , i1 CBATOI1XLI\.\ To\"po-
1I't, .1 1.\pocnK.1 POCTOI{.C; O,"UpłIIIlO a;e CT]-
p'tIlDltUO," K'LIIUCC.uKO\, 110I 1; ropo),'t, 1I0Cl-
II I.\pOCl1S1 I10s1; rOp0;\1;, .1 "OpIlU POCTO-
S1I, a fA't&l 1.I0,"POU1:, CSUOCUS.1 A£p£-
t5 R1; 'L, RbCt:SOl0",\ C0.10"IIUCPII, UI.CTIICUU
TI.UO\"Topourlll. II pe...e RO.\O,'HUCp1.: ec liC
O&PO, rtcn 11.1.10 ropO"OK1. 01\010 Ihltu.,.
II 11.\....1 CTlSIITH ropO,\'L1 110 'CChll't, H 110
OCTpll, II "0 Tp..,r.tir.CRH, II 110 COp'ł II 110
20 CTmrl11o, II no..... I1lpii.r.1T1I Uti.;G..ł lIii....MUIIi
OT'L C'OR1oH'L, II OT'L liPIISH"'L, II OT'L YIO,'II,
II OT'L RUHYI., H on, CII 'J. IUC£lH rpJ,''LI.
6-1; &0 pUl. OT'L ne...ClI.U'L, II &1; KOlOR tA
CJ. Hllml II O,WUUi\ H 1.1'1..
!5 U. R'L l\'tTO (:;y... ., K'L .\1:TO tS'....H., R'L
U:TO (SV....e-., 110 £1.1.11. 3.C GOIO,1,HIJ£p'L 3m-
lInDle K'L :ł;11i0U1o LCTIIL\ULCT1o. nOIJ'LICJII
C'[, 'L,'.1T1I IIPI.l''LKL Ii\UCllbll:iłN, IIp1oCUT'LI:J
toropO"IIII.ł, II IIOC.\U{'L npllKe),c 1.1.1 CTCp'Ll
30 OT'L rp'J.K'L, H.Wl.ln-.1ll1O 'J.,1,1TH. 1.\1\0 C'LI\OII1.-
YJ m&.ł, 0VKp.tClI la. III\OH]I,IU, U 1I0p..WII 1.1\
H.\CT.1COV 1\0P'LCO\,Ht\IIIIHOV, II 11011'1.1 KOp'L-
zwizua, Sądyslawa. 1 posadzil 'Y)'szeslawa 988
r d . I -m
Vi nOworrro zle, a zeslawa w Polocku a
. ,
\\i topclka w Turowic , a Jaroslawa \V
nostowie; gdy zaś n:tjstarszy \Yyszeslaw w
t\owogrodzie umarł, posadził Jaroslawa \V
Nowogrodzie, a Borysa w Rostowic, a Glcba
w l\Iuromie, Ś" ifltoslawa w Derewiech,
\Yszcwloda we \Ylodzimierzu, Mścislawa w
Tmulorakani. I rzckł Włodzimierz: oto nic
dobrze jest, że mało grodów okolo Kijowa.
I począl stawiać grody nad Desną i nad
Ostrą i nad Trąbciem i naa Sulą, i nad
tągną, i począl wybicrać m żów dzielnych
zc lowian i z Krzywiczów i z Czudów i
z \y tyczów, i zaludnił nimi grod '. Byla
zaś WOjU3 z Picczyngami, i wojował z ni-
mI, I zwvcieial ich.
.
B. Lata G 107; lata G i 8; lata 6 f90;
potcm zaś zył 'Ylodzimicrz w zakonie chrze-
ściallskim. Zamy lil zLudow ć ce rkiew ka-
micnną najświęlszej llogal"Odzicy; i poslawsz
sprowadzi' m:ijstrów z Grec i, i zacząl budo-
wać. Gl1y skończył mur, ozdobił ją obra-
zami i porucz .' Anastazcmu chel'sOlicowi ,
i kaplanów chcrsOIiskich przeznacz)"l do
Wiersz 6 1.\pOU.\R'L, CS.lTOII\'LK'L I CUTOII:\'LK'L " Ii1pon.1'LI\'L II., mylnie. - 10
1I0.10ThCT1o I 1I0i\OnCKOV II. Ł. R. T. - 12 nOC1;\H I II IIOU,'" H., nocl""IU ł .
U. T. - 19 Onf'" tak P., O\,UpMI II., Konpll ł . - Tp.v.Gt4ECRHI Tpti.&t3\ o V
P., TpmE£weKII II. U. T. - 28 K.1I.łCHLH.v.ł&1 K.1IJEII&1£ II. - 32 1\11.\CT.1CO"" Ib.
c:ucoy H. Ł. P.
Gt3
L\TUPłS NESTORA.
991 CO,'IILCb"'J.11A npIlCT.1RII ClO\,;I;IITII R'L liCH. sluiLy W ni j. oJllawszy {U wsz)"sLko C
- {ł;>
R'L.J.1K'L TO," KLce, I£...e &1; K'L I'L K'I. 1\0p'L- zabrał w Chcrsonic: obrazy, naczynia cer-
eO\,IIU, "6011'1.1. C'LCii).'L1 IJPl.li'LKII'L11A " "Ph- kiewne i krzyże.
eT'LI.
K'L 1I1oro (sł., KOJO"HIICP'L .1.t0;t\11 rp"',1,'L
&1;]'L ropo,,'L, u "",p.nE" K'L HL on "1I1oX'L
ropO,J,OR'L , u UHoro 11O.J."U C'L££,1.E K'L HL.
&'11 1>0 .1IOEI rp"',J.'L OCh.
45. K'L J'tTO (s .1.. HXC K0.10,\IIUCp'L lU
XP'L8lT'Ll. npHUlL,,'L1U1O 1>0 KIJO\, ('I, KOIIII'LI
p'LKU'Le6'L11& , eE II£YEH1o H npll,1.o".a , no
OHOII CTOpOlI1\ OT'L COp'Ll; BOI0).lIl.Iept. ilE
nOIl,J.c npOTIIKO\, HU'L, .. CP"TC 1& ".1 Tp..-
E£301I lU EpO,,1o. 6'L)."t 1I'L1II1o nepCłłUIRJI..
II en KOI0"IIUep'L 111 celi CTOpOH"t, i1 nc-
Y£II II III OIlOU. U ue CUt CU Hl 011..
CTplll.... 1111 OHII 11.1 CHt;.; CTpl... II npU1; 1
6'LH 1. n£Y£111o;GhC6'L1H 6'1. P1;II1:, R'L U Co-
10"HU£P.1, H pCYC H: U O\, : R1.IOO\,CTII T1.1 CROH
U..3OL, J U C ROli , ).1 U "opEn; Al ;uJlc
TROU UiiioT.b O\,,,.1PIITL UOIII.IL, ,,"' He ROIOI£I.I'L
u .1 Tpll 1'1T.1. 11J1C lIlI II.1mh 1.liliJ"EL O\,.J.l-
plln Rlm"I.IL, ", ROIOI£I.I'L .1 Tpll uno
II p.1 II"OCT.1 u p.1 I.IIO. ROI0"HU£p'L3Oe IIpll-
A£ R'L TORlp'Ll. nocu "HPIlU no TOK1pOl.I'L
rJUOU : 111oTO\, 1U T.160rO U.a3\l, Ilir.C &'LI
u IU'L C'L nCY£111o;r.11I1'LIJL &PUU u? U 11£
O&p1;le u 11łI6'L,J,"ta\C. .1 O\,TPl npll't."UIU
n£YCII1; II, II tROll lIih;r.h IIpllr.£,wm , J O\,
IUUlII:t'L HE E'LICTb. II non T...3OHIII KOJO-
"ULICp'L, C no R!.C'IIII'L ROKLI'L. II npH,J.C
K"IIH'L cnp'L Umir.L h1. K'LII.ł IO. II pCY£ KLIO,":
Lata G500 \Hodzimiel'z zalohl miasto:;
Bialogród. i zaluc.\nil jc z innych £l'Odów,
i mnósLwo ludzi sprowadzil duń, lubił bo-
wiem gród ten.
45. Lata G:)OI szeal 'Ylollzimierz 'na
Chorwatów. A gdy przyszedl z wojny chor- 10
wackiej, oto Picczyngowie przyszli z onej
strony 00 Suli; 'Ylodzimiel"l zaś posz dl
naprzeciw nich, i spotkał ich nad Trąbelem
na brodzie. £Jzic dziś Perejęslaw. l stal
'VloJzimierz na tcj stronie, a Piecz)"llgi na 15
tamtej; i nie śmieli ci na tarot'! st.ronę, ani
tamci na tl? przejść. I prz)'jechal xiąl pi e-
cz)"ngski nad rzek , wezwal 'Ylodzimicrza,
i rzekl mu: w}"szlij ty swojcgo człela, a
ja 1I1Ojego, nicch sit;,' dużaj ; jeśli twój cdek 20
przcmoże mojego, natenczas przcz trzy lata
wojować z sobą nie h dziem ; jcśli nasz
czlek zwalczy twojego, natenczas \\ojo-
wać będziem przez trz)". Jata. I rozeszli
ię w strony przeciwne. \Yloazimierz zaś 5
przyszedl do obozu, rozeslał woźnych
po obozie, mówiąc: nicmaszli tu takie-
go czleka, coL)" zcchciaI duzać sil] z Pie-
czyngicm? I nie znalazl się nigdzie. Xaza-
jutrz przyjechali Pieczyngowie i czlowicka 30
swoje o przy" icdli , a u nasz}'ch nie bylo.
I pocz l SIę smucić \Ylouzimicrz szląc po
'Viersz 6 1)1;,,'L ropo".,.. rp1.''L 1)1;11.' II. - 1 O XP'LR1TtJ. XORp:n1J II. - 13
H. H TJ. Ł. R. T., II 'L P. - 16 CIl1; ih' CI.I'IIU m II. R. T. - 18 P10111;. potKt
H. Ł. R. T., mylnie. - 21 ROIOI£U'L CAl ROIOI£I.I'L Ł. R. T., ROIOLn P. - 24
H p.1 H"QCT U pJ: ,,"o niema II. - 29 Zł 0V H.1WH "" tak. R. T., Zł U wu H.
ł..ATOPIS NBSTORA.
669
K'Lua;r.e, lecn O\, U£H£ ItJl.UII'L C'L'H'L ULllh-
UlUH Jl.oru, l\ C'L Y£T'L'pLI.tII tł:CUb K'LIWh1'L,
li OH'L AOI.l:\, OT'L -'1oTl.tTU CH CROltrO 1110CTL
K'lTO IIIJ'L 0V PU]'L; "WiliOm &0 LIH CRJr 1JI1O
S CA IIJ IIL K OHOUOV ULH40lplO 0VCIIHIG. (I -
rU'tR.\R'L ta ., UA np'tTp'L4r.£ Y£pCRH p$KJU.1.
I\'LHA b mf: CE CJ'LIUUR'L pJ,\'L &'LICU. DOc.U
110 III. ..p'L O. II "pIlRe,J,owa II K'L "'LH IO,
H IfLU L nOK1o,J,1 tł:UOV EOPL& . Ch C pE-
ł O YI: 6'LllNE£, HE R1>U'I., ł.lor 1\11 C'L o HL, U
\" IIC60VCllTe lU; 111oTO 1\11 "'LIK.' GUUIU II
{U"MU ? II IUJ1o 0111.ł &'L16'L RUIIK'L H CHIbll'L,
H nOK£]1; p.1 "P;\"'IITU &'LIU: R'L .'Oi"HlUa Hl
Rb mCI't .1 fOpay.1 , H E'LIU nO"CTlIIII , II
15 1I01>103\C E'LIK'L UlIUO H, II nO R}TII E'Llh.1 p,.-
1\01;" 1 E06'L, II R'l.1I11I 60 & C'L UAC'LI ,
1£.'U60 IUIO\, pil\K1 UI. II pEYłi 1£t.l0\, ROJO-
,HUEP": Um&£UlII u {'L NHUb EOpOTII. II Hl
O,'TPUL\ npu"ow.ł n£YCH1; n, II noy w.ł 'LR1TH :
20 H1; "H 1.I;.i""? C£ "'mb Jl.OCO'U'L. K0.10"UUEp'L
3>C nOR£:\11 Torl HO",H OEU",U CA R'L 0P&3:IItł:,
U IlpUCTii>IIIIIII.I TO\, OI>OH. R'L,"O'"tTIIUI Ue-
Yell't 1I Uib 1. eRO II , &1; c np1oB£""h'L 1o.,u
" CTplWLH'L; H K'LICTd1.011 1.1..,3\1. KOJO).HI.ICP",
!5" O\" p't II UfiYtO't"UH'L, u nocullo U, 1>'1
&0 cep","'1I1II T'11\'LU". II p" IJ'tpHR'LIU£ U£ U
OC1;IU 11.\'1.1\01.1:\, nO\,CTHUI.I f.ł 6... CO&'t, U
IICT] CA , noucn ta "P101l'L1\0 J\P1.3\]TH.
II O\'",JBU II£Y£I"';.,T.11I1.1 K'L (10\,60\' .'0 C'LUPI.-
30 tu, H O,"" pll HUL o £ll]łH.. II 6.1Ił1ininUla
PO\,Cb, .1 n€YCI11o H nOnfOW.I, H rO\,CL no-
wszystkiem wojsku. I prł:yszedl jeden stary 993
czlowiek do xięcia i rzekI mu: xiążę! mam
ja syna najmlodszego w domu, z czterma
tu w 'szedlem, a on w domu ppzostal. Od
dzieciństwa jego nikt go nie przemó l. Pe...
' tle o razu gd}'ID na niego swarzył, a on
miąl skórę, rozgniewawszy się na mDle,
skórę w kawalki podarl rękami. Xiązę
za to słysząc rad byl. i posIał poń na-
t}cbmiast. I przy"iedli go do xięcia. a xią-
zę powied' mu o pojedynku. On zaś rzeJJ:
xiązę! nie wiem czy podolam mu; chciejcie
mię "Spróbować. Nie maszli tu byka wiel-
kiego i silnego? I znaleźli byka wielkie o
i silnego. i kaza' rozdroczyć byka; poloiyli
nań żelaza rozpalone i byka puścili, i po-
biegł byk mimo niego, i \lchwycil byk.,_
reka za bok i wvr" al mu skóre z miesem
.. .. '" '"..
ile ręką ająl. l rzekł mu 'Ylodzimierz:
moiesz się z nim duzać. Na!ajutrz prZ)'szli
Piecz) ngowie i poczęli wyzywać: nie macie
cIleka? Oto nasz prz .b}'l! 'Vlodzimierz ka-
zal tej nocy przywuziać zbroję, i w}"stąpili
obaj do walki. \Vypuścili Pieczyngowie swo-
jego czleka, byl za nadzwyczaj wielki i
straszny; i wystąpił czlek 'Ylodzirpi«:rzó w ,
a Pieczyng ujrzawszy go rozśmiał się, b)'l
bowiem śrcaniego wzrostu. I rozmierzywszy
przestrzeń mif2dzy oboma wojskami puścili
ich ku sobie; i pochw)'ciwszy się, roocnQ
się wzajem dzierż cli . i zdusił na mierć Vi
Wiersz 4 CRJp IIIIO CM( II! Nt. I tRJp ",1O H. R - 6 Y€PERII I Yp'tRO R, YEpERh
T., YCp€RIIK'L P. - 9 &OPLE&. tak ma P., w kodexach £Lcm &'LIR'Lwa. - 10 O
HI. I Hfiro H. P. - 11 &1JUI ROU H. P. tak i niżej. - 20 H1; AU U&.3\i1 II!
K't.1LU03\,\ H. mylnie, 1110CTUII U 3\l R. T. - 22 U np"tTd1.nuw TO," OGOli niema
II. - 25 o, p't n I B'L p'tR'L H. _ 28 nOY.ltTłł... ,ll,pL3\UO niema H. - 30
ti1\UKHibW.l1 K'LCK "KOW.I H.
670
.L A T O P I S N E S T O R A.
003
-96
rlUIU.ł no II" 'L CtK.nllle t H npOrlUIU.ł 1.1.
Kmo,'HUCP'L ;&C pl"'L &'LIK'L .u0 11 ropo,,'L
11.1 ..pO"1o T'Ll.lh, II lupn'c II nep€IIClUKJI..
.1 HE nEp£Ll UJRm OTpOK'L n. ROJO"HUCP'L
mE KCJHH'LLII-o U;niEhUh C'LTROpH Toro u OTLI,]
Kro. ROI0"III.ICP'L m£ R'L RpUII C.ł R'L 1''1.1-
KR'L C'L n061o,J.OIin H C'L u;mOtn; RUIIKOIiiI.
R'L 1t1>TO (S(»K., K'L 11oTO (s(»r., R'L l\1oTO
t-S(»'" t ROJO"HUEP'L, RII"1>R'L IJPI.K'LKh C'LRph-
WEN.. t K'Lmh"'L R'L Hł&, II nOI.lOIH u 1\0rOł{,
ruron: rocnO H 1\03\£ t npll pu C'L HEE£C£,
H KHit;b, H nOC1oTU Kuuorpl).] CBOl£ro, H C'l.-
RpI.UlII, I1if\C IIIU"II ECh"HI':\ TROll, HOR1.I ł
IOAU CH, IILI'L if\C OEpUII.\'L I£CH CPI,,,M,C R'L
ru O\,U'L , nO H1TU TCE£, 60r.l HtTHłlhHOro,
H npu pH Hl1lpLI\'LKh TKOłA CU, łam£ C'L 'L"ln
HE).OCTOUII'LIH p.1&'L TKOII, K'L InD pmEhWUłl
T.ł UUcpc np"CLlI0,,1oR'LUł "-bpiiI! Eoropo"lI-
1'.1 : H i1apE K'LTO nouo.'"YL tA R'L I'PhK'LRH
CEli, TO O, CI'L.WH UOIUTKib, H OTnO,'CTII
BI.U rp1; 'L. Kro 1J0II1TK'L1 p.1 1I np'tYIICT'L.1I
&OrOpO"HIJ. ' II nOI.lOJIIR'LOIIO C.ł KIJOV, pCłi'L
cHile: cc "lln; .'PI.K'LKH celi, CRU'tH r.oro-
pO"."'11 t OT'L HU101llln UOIUO, II OT'L rp1"'L
UOlln ACC.łT..tib YUTI.. II nOI0;&1. IUIIIIC1R'L
KUTE.. B'L IJPLI\'LK.I celi, p£h"L: .lq'£ K'LTO
cero nocib,\;IITL, A] ).£n npOI\:UT'L. II K'J.,J,lCTL
£CUIIH...l\IIICT]cO\, IiOp'LCO\,III1ł111110\" II C'LTRO-
pH npl I.HHK'L K£1HK'L E'L T'L lI.M11. &o.mp'Ll.ł'J.
H CTlpLlILU'L rpl,J,LCK'LIU'L, H 0\,&0r'L1U'L p.1 -
A.111 nU101111£ UHoro. no CłI 'L me npll,J,OW.ł
r l..u Pieczynga, i rzucil nim o ziem; i krz '-
ln ła Huś a Pieczyngi uciekli. Ruś zaś puściła
si w pOgOIł za nimi siekąc, i oapędził'a ich.
WlotJzimierz telly urallowany zalozyl gród
na brodzie t m i nazwal go Perej sławiem,:)
ponieważ przejął sławę molojec ten. \Ylo-
lIzimierz zaś zrobil go wielkim lIostojnikiem
i jego ojca. I wrócił Wlodzimierz do Kijowa
ze zwycięztwem i sławą wiclką.
Lata 6502; lata 6503; lata G50 t Wlo- tO
dzimierz willząc cerkiew skOliczoną wszell'
00 niej i pomolllil się Bogu, mówiąc: pa
nie Boie! spojrzyj z nicbios i widz, na-
wiedź winnice swo J 'a, i dol..ończ co zasa-
. ..
dzila prawica twoja, niech ci ludzie nowi, Hi
klórych scrca w rozum rozwinąleś , poznają
ciebie Boga prawdziwcgo. Spojrzyj na cer-
I..icw twoj , którąć zbudowalem, nirgodny
sluga twój, w imię rodz crj ci maiki, naj-
('zystszej dziewicy :\laryi, bogarollzicy ; i 20
jeśli 1..(0 pomodli się w cerk \Vi tej, wyslu-
chaj modlitwę i oilpusć wszystl..ie grzech)
jego, za przyczynieniem si naj czystszej bo-
gafollzicy. I pomodliwszy si rzekI tak: oto
daję cerkwi tej świętej bogarodzicy z mie- 25
nia mcgo i z grodów moich dzicsiata część.
I napisawszy porożyl I..lątwę w cerl..wi tej,
mó\\iąc: jeśli I..to to narnsz , niech b llzie
przeklęty. I JaZ dziesi cin«: Anastazcmu cher-
sOIicowi, i wypl'awil wielką ucztę w tcn 30
dzieli bojarom i slarsz)'źnic micjskicj, i ubo-
gim rozdal wiclc mienia. Potcm zaś przyszli
Piccz)'ngowie pod 'Yasilew, i wyszedl na-
'Viersz 4 nepł:III... oTpon. T'L I nepClłC1UR:\1. OTpOK'L II., OTpOKOV TOLlOV IIUA m:pu-
CJ R'L P., mylnie. - 21 H lUIIC I AłI\£ H. ł....
t A T O P I S N t S T O R A.
67ł
n£Y£H1> H 1i'L RUH!£BO\" H R010"IIUCP'L C'L przeciw nim z malą druzyną 'Yłodzimierz, 996'
U:UOI£ "P0\,3iOUOI£ II II"£ npOTIISO\,. u C'LCTiń- i gdy się spotkali, nie mogąc sprostać im
IIHB'LWIIIA1. u, o Ile l.tor'L C'LTpI.1I1oTII IIpOTII- uciekl, i stanąl pod mostem. ledwie że się
BO\, 1I0"'LIi'tr'L cn IIO,,'L 1.1 O CT'Lt.1I. . 0"81 O\'- skryl przed nieprzyjacielem. I wtedy ślubo-
:; KP'LI U npOTURII'Lln. II T'LrAl 01i1;,,11 CA wal Wlodzimierz postawić w Wasilewie cer-
R030AIIU£P'L nOCT.1RIITH I'Phli'LRL K'L R\CII3£B1> kiew przemienienia pańskiego. albowiem
CBuno IIP100&p.,;r.€llIm, &1> &0 K'L T'L AMII. bylo w ten dzień przemienienie pańskie,
"p1;olip:m.cIIHf£ rOCIIO"MIE, I£r,1.1 Cli E'LICTL gd ' zaszla ta bitwa. Ocalawszy tedy " lo-
C1oY . 1I r.'J,IB'L me KO]O"III.ICP'L CErO, nOCTJRU dzimierz postawił cerkiew, i wyprawil wiel-
tO IIPLli'LRL , U C'LTKOpO npl "hUIIIi'L Bnllli'L, ką ucztę, trzysta warek miodu nasyciwszy;
lapA TPH C'LU II€PUJp'L 11£"0\" II C'L 'LIRJ- i wezwal bojarów swoich i posadników,
01£ tOJl\p'Ll CROR o 1I0Cl.'....Hli'Ll. cnp1>lI- starszyznę ze wszystkich grodów i ludzi
lUli H'L I no BhC1>I.I'L rp.1"'LI.I'L o ;UO"II uuon.l, mnóstwo, i rozdał ubogim trzysta grzywien.
o pl ,1,'LI O"EOr'LILI'L TpO C'LTl rpIIRLU'L. Vcztowal xiązę dni ośm i wrócil do Kijowa
15I1p] ,1,"'10B:\R'L K'LII.I I. AlalIOH OCl.lh II R'L BpJ- w dzień wniebowstąpienia bogarodzicy, i tu
IV:\IU£TI. U l\'LUtKO,' II] Ołjcn€lłIIl£ CB.ł.T'L1 znowu wyprawil ucztę świetną, wezwawszy
I\Orop01,III,A, o TO\, 11.1"'1.1 C'LTRlpf.\UlC npl .'I.- narodu bez liku. 'Vidząc z ludzi w \nerze
IIHK'L CK1>Tl.l'L, C'L 'LIR"II EElpOCn.OOH: UOO3>I.- chrześciańskiej, radowal się duszą i cialem,
eTEO 111pO"I. RII"A 30£ \10"" pLcTon..£ Cm- i wyprawial uczty co rolu. Lubił zaś pismo
20 111.1, pJ,J.OKIW£ U ,1,0\,01£11" II T'U'L"''', H n- święte, slyszal bowiem pewnego razu e\\an-
110 110 KLCI] .'1oU TRopnlUc. 1\11 &0 1IO&IUI gelię czytaną: blogoslawieni milosierni ,
ClOB£U K'LlłH;r....UI1, U'LIW 1>0 1£""1101£ albowiem oni milosierdzia aostąpią! I zno-
CB\lIrCllll£ YLTOUO: &1.13\CIIH UIUOCTUKIIII, wu: pl'zeuajcie majętności wasze i dajcie bie-
UKO TH 1I01.IU]OR11111 &ib),mTl. J) IIII\K'LI: lipO- dn 'm. I znowu: nie chow3jcie sobie skar-
5 MHTE IUI1;IIUU KIlU], H ,1,J,J.IITC 111111 18 1.1'1.. 11 ) bów na ziemi, gdzic je zgnilizna psuje, i
II 0IK'LI: liC C'LKp'LIB.\lIT£ CO&1I C'LKpOKlllph kradną zlodzieje; jeno zbierajcie sobie skarby
11\ Cl.I1U1, 0"1;3>£ TI>!r.t TUIITI. o TlTOH: \V niebiesiech, gdzie ich ani zgnilizna nie
IIO"'LIiO"'LIR IH.TI.; H'L C'Llip'LIK IIT£ COE't C'L- zepsuje, ani zloazieje nie skradną. I Da-
KpORllllu lU IIC&£C1o 'L, 11"1>30£ 1111 TLU\ Tb \1111., wid a mówiącego: Llogoslawiony mąż, który
:>0 HH T.\THlt: KpJ"ihTL. 3 ) II Ai\K'LI,1,] rurolłffillu: miłujc i daje. Slysz:łl takoż i Salomona,
&.umEII'L lId1.jf\L I.IOI0 Y. II A:\u. 4 } (;0101.l01U mówiącego: dający ubogiemu, Bogu pozy-
:r.£ CI\'LIWl rIIrO ł£IIII: K'Lł',:\L\O IIHlpeuoV cza. T o slysząc kazał wszystkim biednym
Wierzz 3 C'LTpl.ntTu I C'tTpLII1>TH 1ł0 o"IIUCp1. H. R. T. - 4 lIo,,1.&'trt. CT no 1.'
nO&'troen 110 H. - 7 K'Ia T'L... roc11o,\LlIC» IIp:t ,''''IIII\1a IIp100Iipol:J.ł:IIHIO rOCIIO,\MIIIIO
81. T'L "hHh H. - 1 O C'L TROpili TROpl:UUE II.
J) Iat. 5, 7. II} Tenże. 19, 21. 3} Tenżo 6, 19. <} Porówn. Psahn 40, 2.
672
LATOPIS NESTORA.
986 I}oroy 1'1. 1HU'L A1I£TL. t) CH CJ'LIWlK'L no-
BEKt B C"KOUOV HHlpEUOI( B O\,Eorouo\, npH-
1W U'lIl lU Jl,BOp'L l\'l.IIU " U B'L DU.1TII nu-
M nOTp1oDł , IIDTHH: U ""ERHH:, U OT'L
CKOThHHlłh KO IIUIII. O\'tTpOII i&£ U CE, pCI\'L:
"1\0 REUOIIILHIIH U EO!hlIUII Ile 1.ł0r£Th "OlITU
ABO UOKro; nOBUI: D DtTpOUTII 1\0'1 ,
B'LCK.U-'lWe !tE'LI, uu , p'LI&'LI, OKOlpL
Pl "OIH"'L.'L1II , UC"'L K'L &'L"'I,I\U'L, li K'L
AP0\,r'LI 'L hK.1C'L, KO HTH no rp.1,J,'l.U'L R'Lnp.1-
WI£Ip£ : n,J, &O"'.'L " HU....., BE uor'Ll
O UT" ? TtU'L PIWK.1.tN. ., nOTp1>li£. Ct
.
E DJK'LI TBOpUUlC JlIO"LU'L CROHI.I'L no KLCH
II£,J,'UH, OVcnRH no RI.CA AI.UII lU ł',KOpt
n. rpH,J,...HI,U nnp'L TKOPUTU " npuxo,J,uTU
EOIDraW'L, u rpO"LU'L, u C'LTLCh""'LIU'J., U
AEUTLCI'LIII'J. U ..1PO"'UT'LIU'J. LLlliChU'J. np"
K'LU II " EC 'I. I\'LU U, E'LIE1WE Hl O&t"...
T'LU" UHOi&hCTBO LIU'I. OT'L Cl\on H OT'L K1o-
fHłH'LI, EI1We no n o&u'ulO OT'L KLC£ro. I£rł',
ZE nO"'l.nUD,un CA, .1.....UI.\U.TL ponhTUII
lU I'L ". rUr01I&...e: 'UO I(CTI. IUWHU'L
r9 OK1U'L; "1 U1U'L "CTII "£P€KUII'L1U1I n.;r.u-
UU, II ilE CPE&PUH'LIUH. Cc U'LlaUK'L Co-
KO,J,IIUC,.'L nOKE1 HCIOICT" K'L:EHI'A CP£&PE-
.'LI, lUTU APOYZUBt, pen CHIJE: "1\0 C'E6 'L-
Uh H nT'LU" Ile HU1111. UU1; TH APO\,:EIIU'JoI,
li ApO\,"'"HOI& IIU1; .a CPC&PO u nTo, 111\0-
SEE 1\10,),'1. U 011 U OTL.,,, UOII 1\0"CI\1 U "poV-
ZHIIO J:1T1 II cptia;p.1. fi'E EO Ko!o,J,uu£p'L
110£.1 APO, ZHR£, C'L DUUU A0\,u.I1ł o CTpO-
1£118U WAIJłUIL, II o pun'L H O\,CI(\I1>
i ubogim przychodzić na dwór xiażęcy
brać wszptko co potrzeba: napój i jadlo
i ze skarbu kun '. Dal zaś i takie rozpo-
rządzenie, mówiąc: oto slabi i cierpi=!cy nie
mogą dojść do dworu mojego; kazal więc:)
przyrządzić wozy, i nakladlszy chleba. mięsa,
ryb, owoców róin 'ch, .miodu w beczkach.
a w drugich kwasu, wozić po grodach,
\\ ypytując. gdzie jcst chory i biedny nie
mog cy chodzić; takim rozdawali co potrze- 10
ba. Xadto każdego tn odnia czynił ludziom
swoim tak: kazał codzieti we dworze na
świetlicy wyprawiać ucztę. przychodzić bo-
jarom i dworzanom i sctnikom i dziesiętni-
kom i znakomitym mężom, przy xięciu i bcz 15
xięcia ; bywalo na obiedzie tym mnóstwo
mięs byalęc)'ch i zwierzyny, b)'lo pod ostatkiem
wszystkiego. Gdy jUL sobie podpili, zacz)-
nali szemrać na xi cia Inówi c: zlc nam
się dzicje I jadamy l}żkami drewnianemi a O
nie sreLrncmi. To slvszac \Ylodzimierz, ka-
. .
zal ukować l .żki srebrne druż 'nie do jedze-
nia, mó\\'iac' tak: srebrem i zlotcm nie
.
znajdę drułyn)" ; a drużyn=! znajdę srebro
i zloto, jakoz dziad mój i ojciec mój zna- 25
leźli drużyną złoto i srebro. Lubił bowicm
\Vlodzimierz drużvne, z nia naradzal sic o
. .. lo ..
urządzcniu kraju i o wojnach, i o ustawie
krajowej. I 1.)"1 z xiąz tami sąsiednimi w
pokoju: z Boleslawf'm polskim i ze Stcfa- 50
nem węgierskim, i z Udalrykiem czeskim,
,
i byl mir między n imi i przyjaźń. Zyl zaś
Wiersz 11 IIHIp 1 IIII"'H" H.
.L'\ &Tl.1 H lu...a .. H. R. T.
J' Przyp. 19, 17.
17 A£CATLCK1.II,ł'L I ,J,tiUTLlllm'LlI" H. - 21 IIn'L.
22 i"LNAZUI I\'LHAZb
,
LATOPIS HESTOI\A.
675
£ł,IUHtUL. II &t 3\HBa n, 'LHa7;U OKO!LHU-
UH UOP'l."''', n, &O CCIUB'LU" JUn,LCK'J.lUL. H
C'£ CTEc)3R'LUL ...ropLCK'LIUL, o C:'I. aU"pHX1iUL
yeIUI.CK"II.łL, H Et: UOP"- U IO HUH H 1\1OGt.1.
5 lliHlmw£ 3\£ KOJO H"'£p'L K'L np;u:'t &O UH.
II O UHO;r.HIU.ł CA\ p EOK:Ke. H P w enH-
CIOOH KOI\O HUEpOV: te 0VUMOi&IIIW.ł CA\ p IiOO-
Dnqu, no YLTO He K HHWH U 'L? On. ł
eYe HU'L: &01& ta rp't.u. OHU ze pt:.a
101£1.10'- : T'l.1 nOtTJKUU'L KCH OT'I. I\ou 111M
13 HL 'LI'LIU'l. ZI Jl,06p'LIU'Iio Mil U"1\081UHI6;
J\OCTOHTL TU Kl HUTH p EOUHHKi1, U'.L e'.L
,
IICn'LIT'LI..... K01łOJl,III.U:p'L me OTBfłLJ''L RHp'LJ
HitU K HIITII p IiOHUIIK'LI. " p1:IUA £IIUCKO-
ł5 OH H cnpLIIH: TL UłlOrl, A l£3i:e KHp , 10
D OpA4EUU U Hl KOHHn &.I.,8,H. II p£Y£ 80-
KOJl,lIuep'L: Ti\KO &.I.,8,H. II ZURIlWS KOIIOAU-
uep'L no O\,CTpOKIIHIO OTLUIO H JI,'t,8,LHIO.
46. K'L 1\'tT0 (sc)e., KOI\OAHuepo\, me
20 WLJI.'LIBIO 1I0RO, ropo,J;0Y no 8pl. OK1iH'LHI
BOli U DEyeHt:I"LI; &t EO pnI. R£I\UKJ Ee
UEpeCTJHII. K'L te a;e Rpt:UA 0\'8'tA't1ll& DeY£Ht-
H, LiRO """A ll II'tTO", np",1,ow.ł H tT m.ł
91\010 &'tJl.1 rOpOJl.;1. II UE Ai\"'lx n; B'LII\'t TH
25 1ł 'I. ropOJl,i1, H &'.LICTL rl\lIJ1,'L BUHK'L B'Iio re-
po,.., U 1111 Et: I\L 'I: KO'OJl,HU£pO\, OOUOYH,
H IlE lit 1\1. t IIOHTII N:UOf. H KlpC &0 c:a Gil-
&l'L IW C'L&PUH K'L IIUIO\, HOH, D£YeH1:r'.L
Ii£ uuo;r.Lcno U.DrO. II .ovA 'L;tm tA OCTO"
30 B'L rO At, H Et rUA" I£IIOK'.L, U C'.LIRO-
IIW.ł BtY£ 1'1. ropoJl,t, " ''£mA: ce ov e
8Y£U" OOUPtTII OT'L rUJI,II, I on ti'LJł& Ł\
'Vlodzimierz w bojaźni boiej. A gdy się 006
namnożylo rozbojów. rzekli biskupi Wlo- - 97
dzimierzowi: oto namnoZyło się rozbójników,
czemu ich nie karzesz? On zaś rzeki im:
boję się grzechu. Oni tedy rzekli mu: t)
postawion od Boga, abyg zlym karę a do-
brym laskę wymierzal; naleiy ci karać roz-
bójnika, ale po l dztwie. \\l.Qdzimierz tedy
usunąwszy opiaty począl karać rozbójniki
I rzekli biskupi i starszyzna: wojny są mna...
gie. jeśli oplata, to na oręż i na konie niech
będzie. I rzekl \Vlodzif!łierz: niech bIdzie
tak! I postępowal 'Vlodzimierz wedlug urzą"
dzeń ojca i dziada.
46. Lata 6505 Vtlodzimierz sl:edl do
Nowogrodu po konnicę na Pieczyng6w, al-
bowiem trw:Ja bez ustanku wielka wojna;
natenczas PiecZ)ngowie dowiedziawszy się
że xięcia niema, prz rszli i stanęli kolo Bia-
logrodu. I nie dali wyjść I: grodu, i by'
glód wielki w grodzie, i niepodobna byłA
pomódz 'Wlodzimierzowi , ani też on nie
mógł przyjg , jeslcEe bowiem nie zebral
się bylo okolo mego wojsko, a Pieclyng6w
bylo wielkie mn6stwo. I przeciągnęło
oblężenie grodu, i b i głód wielki. i- ze-
brali się na wiece w gro.dzie.i rzekli: oto
jui mamy zginąć glodu, a od Ji cia po-
Wiersz 1 U O\,CTZlR'ł £U I,UtUL niema H. - 3 i\łł"pH 'J,IJI.. l\11-'ptlHHK'LUL H. R. T.
- 6 p'tlUa cnllCKoml. p£Yf. £nHCKOII'L H. - 13 HCD'lJT'LUI.. IICn'IJTl\H IIltUL H. R.
T. - 20 H L OB'LH II' Bp.. "'I'U1I H. - 22 o£f!łcn..f. Dł p£CTa.O! H. - 29
A "r.. tA... rOf)O,lI,t. 0V.\I\'L;EIIWA iCA onGl,WU R rpll"t I\IOAH H., mylnie. - 32
OOUptTH . n Ol.lepCYH H. L. lt I tak i niż£>j.
Jtonumcnla 1'01. Hi,t. Tom. 1. 85
-
674
LATOPIS NESTORA.
997 nOUOYH H1;TO\" A1 l\£YE lIH H'LI nOUp'iTH?
B'LA]"HU'L C 1I£Y£H'łrLU'L, AJ. Koro ZUUTL
Koro lIH 0VUPLTUTL; 0V £ nOUHplI£U'L OT'L
nI,,]. II T11\0 t'LB'tT'L t'LTBOpHW.I. &'1 1&£
I£ "H'L tT1PLIJI. He li'LU'L Hl B1;YH nUL, H
B1inpIWl: YI.TO pl"H C'LTBOpHW BtYE lUO-
AHI£ ? H lUO"HI£ nOB'ł.J.1W 1£1.10,", tum ov-
'I'pO OTUI. CA MO"HH: np'ł.J.UH nCYCH1;r'LU1i.
t£ C1'LIWlB'L noen no tTlP1;HW"H'L1 rp;,,,..-
CK'LIY, " p£YC "U'L: U'LIWl 'L, L\KO OY£Te
u n£pE"1TH nEYEU1:rLU'J.. OHH ze p1:W :
ue t'LTpl.nUL 'UO"HN: r11"1. II p£ye "U'L:
nOC10VW1HTE UCHE, He Depe"lHTE tA 1 TPH
Jl,I.H", 11 1:\ B'LI YI.TO B£JIiio C'LTBOpHT£. OHH
ze p1"H OE1:IjJlIU CA nOCllovm1TH. II pCYE
HU'L: C'LECptte lYE u 00 rp'LCI" OBLU, H1"
nMu£HHq 1H OTpń\Ii'L. OHH 1&£ W",1,'LIUC pl"H
C'L""CI\1IU.I. II nOBU1: ;EE "U'L C'LTBOP"TH
q'E3\L, B'L IILU..l&e B.1p TL K'LIC'łlL, " nOBe31:
HCKonUH KOJO L, " R'LCTlRHTH TlUO K.1),L,
H H11HIUH "10i6! K1Ał.. II nOBCU;; APo\"r'LIH
KOJO"a L HCKonUH H B'LCUBHTH 'l'JUO ",poV.
r£1£ hl"". II nOK£11; "CKl'l'H U£"O\,. OH" 1&£
mL).'LW£ B'L IIWa u£"oy uniO, Et £0 no-
rp£E£HO R1i. n.HA H U£,WVmH. II nOBElt po-
C'LITHTH KCJUIH " B'LJIIIUH R'L K1"" B'L APOV-
1;UL KO.,O".ł ". Op po 3;C nOB£1'ł nOC111H
no n£YCH1:r'Ll. II ropo;r.1HE P1;W.I, WI.,1,'LW£
n nEY£Htr'LU'L: nOHUtT£ n. COE'ł TUL
IUIUL, 4. R'LI nO""1;te AO A£C.lT" U£3ib B'L
rp ,,'L, A:I EU"HT£, YLTO CA A1;I£TL B'L rp],,'ł
H11UI.UL. n£Y£111o H I&E pl,l," E'LIB'LIU£, U LII II-
IpC, "1\0 np1:,I,UH C OTUL, nOIlIU o'"
mocy me mamy; azaliito lepsza z glodu
umrzeć? poddajmyz się Pieczyngom. oni
jedn)'ch zostawią przy zyciu. a drugich za-
biją, wszak i tak z g'odu giniemy. I tak na
radzie postanowili. A by' pewien starzec 5
który się na wiecu tern nie znajdowal, i
pyta' co tez na wiecu uradzono? a ludzie
powiedzieli mu, ze jutro mają się poddać
Pieczyngom. T o uslyszawszy posIał do star-
szyzny miejskiej i rzekł im: slyszalem, ze tO
chcecie się poddać Piecz)'ngom. Oni zaś
rzekli: nie zniosą ludzie glodu. I rzekł im:
posluchajcie mię, wstrzymajcie poddanie się
przez trZY dni, a zróbcie to co wam każe.
.. ..
Oni zaś radzi przyrzekli sluchać go. I rzeki U
lm : zbierzcie choć po garści owsa. lub
pszenicy, lub otrębów. Oni za z ochotą
poszli i zebrali. Kazał więc im zrobić ciecz
na której kisiel robią, i kazal wykopać stu-
dnię i wstawić tam kadź, i nalać w kadź!O
cieczy. I kazał w).kopać drugą studnię, i
wstawić tam drugą kadź. I kazal poszukać
miodu; oni zag poszedlszy, przynieśli ląkno
mioau który schowany był w xiązęcej pi-
wnicy. I kazal go bardzo rozsycić i wlać 5
do kadzi w drugiej studni. Nazajutrz kazal
poslać po Pieczyngów. I mieszczanie przy-
szli do Pieczyngów, mówiąc: weźcie sobie
naszych zakladników a niech dziesięciu wa-
szych ludzi przyjdzie do grodu, aby wi- 50
dzieli co się dzieje w grodzie naszym. Pie-
CZ)"llgowie tedy radzi b)'li, mniemając że
się chcą poddać, ięli ich zakładników a
"'iersz 1 OOUptTU tak ma T. - 16 lIYG " niema H. R. T. - 25 pOC'LITBTH VI
H. dodano BO"... - 26 B'L ApO "l.Ib KOXO I H I H R'L APOY 'łUb K010"A n 'I'/\HO H.
- 33 nownA... 'I'lIlU niema H.
LATOPIS NESTORA.
675
BBn TlIllU , I C;lUH u &pZlma II;iYLW;l1I U;i-
,
D, H nou w S'L rplIJI,'L, Ali PIl7;rAA-'IIłi\n
B'L ropo'-1:, Ył.TO ta Jl,1:H:Tb. II npH"ow K'L
ropoJl,'L, H peKOW HU'L I\IO HH:: nOYLTO ro\,-
5 &HTH CE&e? KOI\H UOmeTE nEpECTOIUH IłJC'L?
IIlpE CTOBTE lI JI,£C TL 1I1:T'L, YbTO U03>£T£
C'LTSOpHTH IłlU'L? HI.I1:H:U'L 1>0 Kp'LUI\tH. OT'L
EI.II\A\: IIlpe I\H He B1:pO\,H:TE, AJ 0HPHTE
CBOHU1 OYHU1. II npHBe,l.OwA II K'L KU"A\ IO,
tO " a\EI'1: ł., H nOypLnOWa B'łAp'LUL , H lIUIlW
B'L lUT'LK'LI, U BJpUJ1b np1oJl,'L UUUH. II f.\KO
C'L8JpHW K'Lle1:JL, H nOHU'LW£ npH OW e'L
1181.18 K'L Apo\,rol.lO\, KUJl.A IO, H nOypLnOWA
e'l.IT'LI, H nOY.WA l1eTB CL\I.IH npl.BOIt , no
ts nUb 3\£ n'YEU'ł H. II O\,JI,IIBHwa u, H PE-
KOW : He UUN.TL S1op'Ll II WH K'LHA\ H, 1\1p£
Re f.\ nb CU,". ]IO"HH: 1&6 HIJHI11U.A KP'L-
YU& 1J1:1&.1 H C'LIT'LI OT'L KO O".A f.\. B'L"l-
WA neYEHtr'LI.I'L. OHU I&E npHW"',I.'LWE nOB'I.-
o .1m BLCU l\'LIB'LWll.'\. Ił BJpHWA K'LIC1:I\L,
UW K'LHA7;H nEYEU1:ffiLtTHH H nO,l.HKHIUA CA.
II nOHU'LIUC TnH eBOR H OHt 'L nO\,CYHK'LWC,
R'LCT,JWA\ OT'L rpl"l, K'L eBOl1 CH H"oma.
ł 7. R'L litr o (S+5., 8'L A'tro (s+ ., S'L
5 KUO (S«)B.. npUeTlB11 ca Lbl\'L+PHA'L. B...
ee I&C uro nptCTJKH CA Por'LU1;.J.I., "11H
t\pOCI\:\ BI\ '.ł.
R'L I\tTO (s«).., npUT,um u Ił7;ACl1K'L,
OTLI,L &p YHCl\JBJb, C'LIH'L BOI\OA..UEpL.
30 B'I. lI'tTO (scIu., B'L I\'tTO (S.ll., np1:CTZlBH
CA\ BLCeelnR'L, C'LIH'L lI acMK1łb, BHO\,K'L Bo-
10AHuepl..
B'L 1\1;T0 (S.BI., S'L I\UO ts+rl., K'L I\1:TO
tS+AI., B'L I\1:TO (S+EI., npHIł£CCHH CRATUH
55 B'L CII.TN.I& &OrOpOA"ą;n.
Wiersz 1 "'M. a w H. dodano B'L rpllA'Ia,
sami wybrali mężów znaczniejsI) ch i po- 99'l
slali w gród, aby ogląq.nęli co się w gro- łOO1
dzie dzieje. I przyszli w gród, i rzekli im
ludzie: poco sami siebie gubicie? kiedyż
możecie nas zmusić do poddania? choćbyście
stali tu dziesięć lat, coż nam 1I!0iecie zro-
bić? oto mamy żywność z ziemi, jeśli nie
wierzycie to obaczcie na wlasne oczy_ l przy
prowadzili ich do studni w Uórej ciecz tyla,
i zaczerpnęli wiadrem, i nalali w kotly i
w obec nich warzyli. I zrobiwszy kisiel przy-
szli z nimi do drugiej studni i zaczerpnęli syty,
i poczęli jeść najpierw sami, potem zaś Pie-
czyngi. I zdumieli się i rzekli: xiąięta na-
si nie dadzą temu wiary, jeśli sami nie
skosztują. Ludzie zaś nalawszy korczak cie-
czy i syty ze studzien. dali Pieczyngom.
Oni tedy przyszedlszy opowiadali wszystko
jak b}"lo. I xiąięta pieczyngscy wzięli i zwa-
rzyli lisiel i dziwili się- I odebrawszy za-
kladnikow swoich, a ich puściwszy, odstą-
pili od grodu i poszli w swój kraj.
47. Lata 6506; lata G507; lata 6508
umarla l\Ialfryda. Tegoż lata umarla Rognieda,
matka Jaroslawa.
Lata 6509 umarl Izęslaw, ojciec Bręcz)--
slawa, syn 'Vlodzimierza.
Lata 65łO; lata 65łł umarl \Vszeslaw,
syn Izęslawa J wnuk Wlodzimierza.
Lata 65ł2 j lata 65ł3; lata 6514; lata
6515 przeniesiono wietych do cerkwi bo-
ł .
garodzicy,
676
LATOPIS NESTORA.
tOlO lbi, lItTO tstSI., n I'ITO rS. I'f n. I'łTO
- fi
,S.UI. HJ. lI'1TO (S...., ",..t'UBH CA IJtu-
PIIIJ] KD!OAHUepm \11"1.
KJ. 1\1oYO (S K., H'L A'tTO (St)K:4., H'L 11oTO
ts n. ł\p0C11Bor aaplO R'L HORt ropOA'Ii u
0VPOKUlL AII...",IO I\'LIIUOV AI1: T C&YU
r'IIR..... OTJ. ro... '"O ro...". II 1' IUYł& Ho-
n ropo).'I rpHI1,"U'" PI A B . . I'JKO AJ.
A BLCII DOt1;\LnIlIIH 1I0.oropOALC'lHH. l\ t\-
'OC.uI non C£I'O HE AlIltTII l\'LII6IOY. H pe-
Y6 KD OA"fdEpJ.: I'ptERTE n"TII, H UOCTHT4i
uuc:n.; OTI1"£T" EO 111 t\pOC!\dBJ HI'U, II
''LIH1 tl!:DEro, H pi1 GO!'t ta.
K'L lI'tTO (S.Kr., OT qno HOIOAUUłpO' lI'fII
'Ił- tlPOCUHl, tlPOCURJ. ze nOCIUB'L 1 uo-
p« npHBEAE Klp.r'l.l, 1>0!.l t. OTUlA CROH:ro.
II" 601"i .. "lCTL A""BO O\, pl,J,Oc:TU. Ho-
AOABUCp., 60 ' 0IltI1dll1O c.& BJ. te ze
I'''U. Gr.\WI 0' lIere I\Oplłt'l. i neYE8tr'LII'L
"A£IPLU Hl Po\,c" nOUII npOTHIO\, HU'L
60pn(lI. UU" GO EOAUW£ BenUH, Ht. HeH
me &Ollt(IU u CKOII..Y;t CA U'tU.,] UI01Ba
R'L nAT'LIH Hl A£UTE ALlIL. O\,upe mE KOllO-
AHU£pJ. K'LHA " Hl 1\6peCTOB1lUL, " noT.lulU
Ut E" 60 CHUOn 'LI\'L "'LIH:Bt. "OYHI& ae
UEmlO KlItTLUH npOHU]H'LWe nOLIOCY'L, 06ep.
T1oB'Lme BJ. KOBLPJ., U &3>H t'LBtCHW Hl
lUtA, B 1I03\Lllle II H:ł Cił.H, K 'r.lUe no-
CTIHHIU H H'L tUT'IH EoiopOAHIIII, H'L qp..K....
BH, Iii ZE li.. C'L 'LA II'" Cl\M'L. Ce me 0\ 810-
AtB'LWe II8AII. , , t. YUCU C'LHH OIlJA U
H nll1lUwa c& no ILU" , 60l\mpe lIK"1 l-
ł
Lata 65 f 6; lata 6517; lata 6 18 ; lata
65ł 9 umarła cesarzowna, Wlodzimierzowa
Anna.
Lata 6520; lata 652ł; lata 6522 gdy
Jaroslaw byl w Nowogrodzie, placił dani S
do Kijowa 2000 grzywien co roku, a ty-
siąc w Nowogrodzie dworzanom rozda wal.
Tak dawali wsz rscy posadnicy nowogrodzcy;
Jaroslaw za tego poprzestal dawać do Ki-
jowa. I rzeki \Vlodzimierz: trzebcie drogi to
i mo cie mosty! Chcial bowicm iść na Ja-
roslawa . s)Tla swojego; alić rozchorowal
Sle.
Lata 6523 gdy \Vlorlzimierz chcial iść
na Jarosława. Jaros{.łW posbwszy za morze 13
przywiódl \Varęgow. bojąc się ojca swojego.
Lecz Bóg nie dozwolił dyablu rado ci. Gdy
zd 'Vlodzimif'rz rozC'horowal sie, hvl na-
.. w
tcnczas u niego Borys. Szli na Ruś Pie-
cz)'ngi; przeciw Pjecz)'n orn więc po sial !O
Borysa, sam bardzo chory będąc; w tej
chorobie i umarl miesiąca lipca 15 dnia.
r marl zaś \Vlodzimierl xiaie na Berestowem,
..
i tajono śmierć jego, ulbowiem byl w Ki-
jowie Świętopełk. lXocą zaś mi Jzy ścianami !5
wyjęli pomost, obwi0ł:li w koLierzec cialo
i na linach spuścili na ziemię, postawiwszy
je na sanie wieźli i złożyli w cerkwi świę-
tej bOiarodaicy, ktorą sam pobudował.' Gdy
się o tern ludzie dowiedzieli, zeszlo się:50
ich bez liku i oplakiwali go: bojarowie jako
obrońcę kraju, ubodzy jako swego żywiciela i
'Viersz 3 KOI0"UUep". KOl\o,\n,upul1 II. Ł. R. T. - 8 rp""...u. rp"B...." H. -
A.1a .I.. Ai1 H., A"II.t& R.. Ai1HII.t. T. - 11 UOCTHTE 1A0eT"'. 1A0CT'W "'OGI""
JI. - 2*.1 Ołi£pT'tl5ilUe K'L KOHbp". R'L tOlbP" Ollp T"H'Lm6 II, R. T.
ł. A T O P 1.5, N E_ B_ T Q R
67]
(T&DLH¥K1 lin el.nll. 0YEO HH lIK'L1 I\p"LI.IH- i wloż) li . go w trunę marmurową. pocho- ł01I
T£JI , H B'UOI&IIW.ł II R'L KOpCT... UP1UOP"- wali z pla zem cialo. jegoi blogoslawionego
Mm C'LnpUi\B'LWe Tt1\O IUO C'Ii. n1\ Y"'''I., UJ- xiązęcia. On jest nowy Ktmstaot n w' elki ego
Ir.EHiro I\'li.Ha ll. CI. K:CTL nOB'l,IH KOCTI IIT""'L Rzvmu, który ochrzci' się sam i ludy swe.
BCi\UKOrO PHUlI, HiI\e I\pLCTIIK'L CA cnn." Podobnież i on uczynil. Chociaż bo ieD)
IUOAH CKOII: TJlłO U CI. C'LTBOpU. 00...0...."0 pierwej poganinem bYWS2Y obrzydlą chucią
K:UOV. 111'£ 1>0 I>t H IIptm£ K'L nOUllLCTKt pala', wszelako poźniej sklonil się do skro-
u CKBpMI£B IIO OTL iE£JJIA, 11'1. II0C1\tir.£ chy, jak powiada apostoł: gdzie się roz-
np"lIe;r.L\ "'Ii. OOK.1I1I1HIO, L1Kmrm lIOOCTon Ilt- mnoiy grzech, tam przebywa obficie i laska.
tO qUH:TL : u,"ue O\,UHO;r.H CA rptn, TO," Jeśli bowiem pierwej w niewiadomości za...
" OEH.'bCTIlO"K:Tb 1>1\.1rO.'UI.. J) l\111£ EO npt- stając niekiedy grzeszyl, poźniej jednaU.,
me Il'li. H£RtIr.I.CYB1; H:T£pJ &'LIW.A nrp1;w£- odznacz .l się skruchą i jalmuinami; Jak
111111, OOCI\1IAH a\E f)U'LID.1ma ca 006:tt1HII'i:l.lb po"iedziano: jakim cię zastanę. takim i
H U"1\OCT'LIHI1UU. [\Ko;r.e rIlUOIl£TI.: B'L HLUL osądzę. Zaś jak mówi prorok: iyw jestem
t5 TA .1CTJH.v., K'L .T'LUb TH H Cmir.'1i\. t} I.llioil\e .Adonaj Pan, i nie chcę grzesznika śmierci.
npOpOh'L U.1f01\£TL: ir.HK'L 1I '1l\"OIUH rocoo".., jeno aby się .na\uócil z drogi swojej i -iyt
"KOl&e ne oll"ii C'LUpI.TII rp1;IUMIIIK.1, H'L Xawróceniem nawróćcie się - z drogi 1Iwojej
.
L'łKO;r.£ O&P1TUTH ca H:UOV OT'L O£TII CKOIt:ro zlej. Mnodzy bowiem sprawiedliwymi będąc
II 3>IIRO,. &'LITH, OI>P:UP£IIUH:UL OEPU" CA Ot'L i żyjąc wedlu g prawa boiego . zwracają si
!O ninTlI CBOK:rO 'L!Uro. 3) J..,hIO H &0 OPlBA'."IIH Z drogi prawej ku smierci i g;ną; a drudzy
TBOpMlIlC ca H no IIpJBł. \11 iEIIRffiIlU'. K'L niesprawiedliwie żyjąc opamięt .wają się przed
t'LUpLTH ('LB{li1lpll£tL u IIp:\K.1FO lImTli , u śmiercią i skl'Uchą nalei tą OCZ)'szczają się
nOr'li.IEJtn.Th, ił APoY7;IIH pJ7;KpllpeHo Op 't E"LI- z grzechów, jak mówi prorok: spra'\\iedłiwy
RJIHlTh, K'L C'LUpLTH K'LCnOUL\II£Th c.a," nie może dostąpić zbawienia w dzień grz -
25 nOIi.mHII!tUI. AOEp'LIIIL OYIIcun rp1o 'LI, 11- chu swego. Gdy rzekę spra,,,iedliwemu: żyw
K03iC npopol\'L rnrOUTI.: npJKb'II'LIH H£ bęuziesz. zaufawszy on w swej sprawiedii..
R'L UOil\e C'LOUTII Cj( B'L ;t,l.lIb rp"t .\ H:ro. "o ci popelni nieprawość; "szystka spra-
IEr.\1 pf:K£ OpllBL,J,HOUO," : mHR'L Effi emll , wiedliwo ć jego zapomniana będzie \\ nie-
e'Lll 3>łi 0YII'LKJH:TI, Opi\.Gb),otA\ CKOK:ł& TU prawośc.i jego, którą popelnil, i w niej umrze.
50 t'LTBOpHTIa &Q.11i0HHK:, KI.CI IIpJKb,1,.1 H:ro Gdy rzekę bezboinemu : zginiesz na wieki.
ue B'li.COOUI.'\ReTL u B'L H£np.:\Kh,1,1; Kro, In. 3\6 nawróci on si z drogi swej, i czynić bę-
'Vieraz 1 :lK.... I lłK'U 7;UTH.OI.HHK.1 H H. Ł. - 2 B'L KOpCTH. Up UOpI1H& I B'I. rp on
UP;lUOPUHII H., KT. P"K& UOpOI.lOpl1l1H. R. T. - 5 KpLClUB'L C.I.. C'li.TBOpH. KPLC "B'L
ta 1\IOAH CBOIA ClIU'L. U UKO Clili C'L TKopHwa H. mylnie. - 16 t\,J,OUIH I l\".1";lH
H. Ł. R. T., mylnie. - 21 TKOpYlllE ta tak Ch., w kodexach TBOplllpe. - 25
OYHCnnl OYH£TIIT.. II. - 28 P£K&I ,CKaTL H., tak i ni:!ej.
J) Paweł do Rzym. V, 20. 2) Przyp. XI) 7. I) Ezech. X.XXIII, 11.
678
LATOPIS NESTORA.
,
łOłS C'l.TlOpa H 1'1. .eH o\,upera.; H .UA ptU
H£UCTUIOUO\,: C'J.UP"THt& O\,UP£WH, TU OEp:t-
THTL CA OTt. n.ar.TH CKoa:ro, U C'LTBOpHU
c.ar.A'" U npi'lBLA.ar., U ;1HUt. OTj1,;1CTL, U Rt.-
.
c .'PeIHIC I'.L Rpi'lTUTh , ILCH rp'lCU Kro,
II ze CVptmDXt. I£CTL I He nOUEUI£TL CA,
aHO Cd\A'" H npi'lRLA£ Ct.TKOpHl\'L KCT.., H
3\HIt. " ETh It. IIH T.. Kouo\,m"o KUt. C4NE1&
no n.ar.TH Kro, AOUE " p;lUUI'.L. 1) C'LU ze
o\,uep'" Rt. UCnORtA1IDH AO&PtUL, DOBni-
HHH:UL pAC'J.m rp'ł 'L. CKOII, UHl\OCT'LIHIUln,
HilE H:CTL nlYE I"CEro ĄOEptK; UHl\OCT'J.IHH
&0 O"'I&, p£YE, II le 4EP"Tlt. UOllOCTr.IIH
U I£cn ILcero uye U B'L.mE, R'J. KOAa"'H
,1,0 uuoro HeEeco np'ł"t. &or'L, I1KOmE I\H-
rE!'" KOpHHl\HKKH pne: UOl\HTK'L1 TKOłA U
NH!OC'l"'111& TlOłA Kt. H OW.ł K'L nUIATI.
nptA'" Ro.....u...') AUBLIO ZE I£cn ce KO!H-
lO AO pł C'LTKOpH'''' pO\,CLCTtU £U'H, KP"-
C'fHB'J. 1&. IJT.I 3\e I pI.CTHI1UE Cm"'E, U
K'L "KU'J. nOYhCTHI1 npOTHBOY OHoro K'L Alt-
HOIO. alJle ..o OHt. le KpLCTUl\t. "'LI Hl eJ. ,
TO H"'llt ""IU Gt.I OU'L It. nptlLCTU Aum-
103B, L\KO.ł.e H np"pOAlTeIU H1WU nOr'LIH.ar.-
mA. Ali z....e E'LI OU'" HU'UH nOT'L",lUHK U
UOIl...."'. npHHOCHl\H &oroy l H" Kt. AUI.
"ptCTU!eHIIB Kro, U KUAA E'LI &ort. T'L1I11-
HRIe .IUlle I'L REUO\, , npOCUKUl\'" Gt.. u;
HUt. GO AocToun ;1 II. &or" U03HTH, no-
In;e 1''11.11 &orll nO H:t OU'L. 110 ,1,11&1. TH
focnoA" no cPLA"1J1O TKOI£U01', U KLCIl npo-
WEIHD TROI:I UCnll'LHH, Kro me 3\E1\IIWE 1110-
CilpLCTU IEGeCLRlIrO, ADa. TH focnoA" ItHLIIL
C'J. npilILALR'LIUH, I... nUlpH pi'lUCTtU IUUUIC,
dzie sąd i sprawiedliwo ć, i odda zastaw i
grabież wróci, wszystkie grzechy jego które
popelnil pójdą w niepamięć, skoro sąd i
sprawiedliwość uczynil i żyć będzie w nich.
Każdego z was wedlug drogi jego sądzę. ts
domie Izraelów. Ten zaś umarł w wyznaniu
dobrem, pokutą zgladził grzechy swoje,
jalmużnami, które lepsze są nade wszystko;
powiedziano bowiem: jalmuzny chcę a nie
ofiary. Jalmuzna bowiem jest nade wszystko 10
lepsza i wyższa. wprowadza do samych
niebios, przed Boga, jako rzekl aniol Kor-
nelemu : modlitwy twoje i jalmuiny twoje
spomnione są przed Bogiem. Zdumiewaó
się zaś trzeba, ile dobrego zdzialal Rusi 15
ochrzciwszy ją. l\ly tedy, chrze cianami zo-
stawszy, oddajmyz mu cze ć należną za
dar który 01Y otrzymali. Jeśliby bowiem on
,
nie ochrzcil nas J to teraz bylibyśmy w dya-
belskich sidlach. w których pradziadowie iO
nasi poginęli. Gdybyśmy mieli staranie o
nim i modlitwy zanosili do Boga zań w dzień
jego śmierci. widząc Bóg staranno ć naszą
oń, uwielbiłby go; nam tedy nalezy modlić się
za nim do Boga. bowiem przezeń Dogaśmy!S
poznali. Dwoi daj ci Panie wedlug serca
twego, i wszystkie prośby twoje spełń,
królestwo niebieskie, któregoś pragnąl,
daj ci Panie, koronę ze sprawiedliwymi,
pokarm rajski, wesele, uczestnictwo z Abra- So
hamem i z innymi patryarchami; jako Sa-
lomon rzeki: gdy umrze mąż sprawiedliwy,
nadzieja nie zaginie. Tego więc mają w pa-
mięci ruscy ludzie, spominając chrzest święty;
Wiersz 12 UHJłOCT'IoIIH I UHIIOCTH H. - lS pey£ niema H.
I) Ezech. ;XXXIII , 12-16, 20. I) Dziej. apost, X, St.
LATOPIS N!STOI\A.
1\HK'LCTKOK:\HHIe e... l\KpZlU'LUh H C'L npOYUłJU
nUpH pX'LI; KOiliE COl\ouon. pEYE: 0VUCP'LWIO
U&a;1O npIlKI.J\LHOV HE nOf'LIEJH:TL Ovn'LK:\HHH:. I)
CCfO GO B'L nZlu.II> APLZ1TL poveLCTHH 1\10-
S A"K:, nOUHH:\Ih\lpE CUTOIe KPLIpEIHH:, H npo-
U.1KJIOI&TL Gou H'L U01HTHJ.t'L U K'L nteHEn
H H'L ':\I\'LU't 'L, nOIi\lpc foenOĄCHH, HOKHH
I\IOAHH:, npOCR'tmEHU eKanlUL AOV 'LUL, n-
ts.qu: H:\ĄEilia BElIHKUO GOfll u e'Lnlłell H!mE-
tO f O "(OVU XPHtT.1, B'L ĄJTH KOUOVZAO npo-
JIIKO\, TPOVA'LU'L, Ił£H p£Y£HI.Hmłih P",\OCTL, mo
ME G&AH OVUYHTH KWl:łJ'L pLCTH II'LU'L.
-
CB.łTOn3'LK'J. ZE et E K'LIItRt no OTLIJU
tROK:UL, H e'L 'LBl K'LIUU'LI, H BJYA A1I1TH
ł5 HU'L HU'tIHI(; OHII iliE npHHI.lJ d\, H He Et
CphA""E Hn e'L UHUL, 1110 &pnHU H 'L Et-
wa C'Io GopUe'LUL. Gopueo\, ZE K'L Kp.tTHR'L-
WIO tA C'L ROH, Be O&ptT'Llll1O n£YEBtn. ,
KtCTL npH,1,E K'L Ił£UOV: OTU,I. TH 0VUPLlI'L.
!O II nX.1Kl ta no OTL.,H H£!LUH, IlIOEHI.I'L &0
Et OTMlhUL CKOUU" nlYE Hl.e't 'L, H cn lU
!\I.T't npIIWł.A'L. PtUłA ZE H:UOV APOVZHH.1
OTl.Ił : te, APOViliHHl 0V TOEE OTtUn u KOU;
nOH"H, UAH K'LIK:Ht 1.1 eTO!t OrlUH. OH"
!5 ZE p£Y£: H£ U,J,H U'LH1; H'L IITH P&K'LI Hl
EP",U CROIUO CTlIptHmUO, 1I1p£ H OYL.," UH
0VUpc , TO CI. UH &&ĄH K'L OYLI,:\ UtCTO.
" t£ el\'LIW1R'LWE BOH P!\ HAOW. ca OT'L ue-
ro, GOpHC'L iliE eTOI1WC C'L OrpOK'L1 CHOHUH.
30 CKATOO\'LK'L Z6 UCn!'LHHH'L ta EC "KOHHI1,
K1HHOR'L e'LU'LIClI'L npUUU'L , noe'LIJ!1I K'L
GOpHCO\, f!\.1fOUW£: 11&0 C'L TOGOłN. OYI&
IIO£ORL HUtTH, H K'L OYLIIO npHA:lU'L 'l'H.
679
wyslawiają Boga w modlitwach i w pie niach łOlI
i w psalmach, spiewając Panu, nowi ludzie,
o wieceni duchem gwiętym. mając nadzieję
w wielkim Bogu i zbawicielu naszym Jezu-
sie Chrystusie, że kazdemu wedlu g uczyn-
ków sprawi niewymowną radość. która niech
będzie udzialem wszystkich chrze cian.
Świętopełk tedy siadl w Kijowie po ojcu
swoim. i wezwal Kijowian, i począl rozda-
wać im mienie; oni zaś przyjmowali je, ale
serca do niego nie mieli, bowiem z Bory-
sem byli bracia ich. Gdy z Borys z woj-
skiem powrócil, nie spotkawszy Pieczyngów,
przyszla doń wieść: ojciec ci umarł. I pla-
kal bardzo po ojcu, lubiony bowiem byl
nade wszystkich od swego ojca, i przyszedl-
szy stal na Alcie. RzeUa mu za drużyna
ojcowska: oto masz z sobą ojcowską dru-
zynę i wojsko, pójdź, siądź w Kijowie na
stolcu ojcowskim. On zag rzekł: nie pod-
niosę ręki mojej na starszego mego brata;
bo choć mi umarł ojciec, to on mi będzie
w miejscu ojca. I uslyszawszy to wojsko, ..
rozeszlo się od niego, Borys tedy zostal ze
swymi molojcami. Świętopełk zaś przepel-
niony nieprawością powziąl zamysl Kainów,
poslal ku BOf).sowi mówiąc: oto chcę by
z tobą w przyjafni. i do miana ojczystego
Wiersz 18 CKaTHn 'LK'L' O O\,&III£HHH £OPUCORt. C. Ł.; w R. na dole dopisano: Ov-
tHklHił CBAT'LI "" 1I0KOłlll\EHUU 'L U&Y£BHK'L GOpHCl . fil Ul. - 18 10H I BOIIN'LI H.
1) Porówn. Przyp. XI, 7.
G80
LATOPIS NEST01\A.
łOIł l\ III.CT.i OO"'L IHU'L, 1\.'''0 &'1.1 U DOrO\,EIITII.j dod \m ci., A dzialał podstępnie chcąc go
CUT001'LK'L 3;e opu"e HOYnIH. K'LIW£r0po.\O\" zgladzić. Swiętopelk tedy przyszedl nocą
OnH npH 'LK] ni1\TMUIO " C'LIW€rOpO.J.I.CK'LI do \Vyszogrodu, wezwał potajemnie Pątszę
1i01UPLll.A, u peye HUI. : npHUKTE lU UH i wyszogrodzkich bojarców, i rzekł im: sprzy-
BI.C'tUL Cpl.;J.I.IJI. "? PEye e nli\UW1 t'L jacie mi z calego serca? Rzeki tedy Pątsza 5
K'Llw£ropo;J.LlIII: UO;E£łJ'L rOIOR'L1 CBUlI no. z \V yszogrodzan \mi: gotowiśmy głowy na-
J\Oir."T" :\ n. 011'1. iEC peyc HU'L: He no. sze położyć za ciebie. On za rzckl im:
B1o"..ye "HIiOl.lo\,iEe, WI. 'LmE O,"£U"TE £plU nikomu nic nie mówiąc, pójuzcie, ubijcie
UOKro &opncl. 01111 mE RT. CKOpt 0&1oqIlW.ł brata mego, Borysa. Oni zaś przyrzekli mu
C Ituoy ce C'LTROpHTII. O Clll\OR'LI 'L £0 nalychmiast to uczynić. O takich to Salo- tO
C010UOH1i peyc: CKOP" CmYl. npolllTH KP'LBI. mon rzekł: I..wapią się aby krew przelali
&e 'L np.1BI."'LI, TU £0 0£Llp11i>TI. C.ł I\P'LRH, w nieprawości; oni przeciw krwi swojej za-
e'L£H łi\n CO&t 'Llll1, CU 'L Dd'.TUH: c£n sadzają się, zbierają sobie de. ich droga
CJ.hOILU£1I&IpE l>e 1KOHnH:, II£Ył.CTIIH:IJI. 1>0 kończy się nieprawością, duszę swoją W
CBOI£ A0\,Wtin H:Ulłii\TL. I) nOC:\.1HHU mE npn. bezbożności pogrąiają. Posłańcy zaś przy- t5
AOW H-' lbLTa UOYUIA, U nO"'LCTd\DUW szli nocą nad Altę, i podstąpili bliżej, i sly-
I01Ha;e, . t!'LIUllDl &.u £llJro &OpUCil oour.. szeli blogoslawionego Borysa spiewającego
;10"Tp£HUI&; I>t 1i0 KUO\, S10cn o\,w,c: julrznię. jui go bowiem doszla wieść: oto
I.\KO 'OTUl. 1' norO\,Ii"TH. II K'LCTJK'L IUY chcą cię zabić. I wstawszy począł spicwać,
nUH, rurolY: focno,J.u, YhTO C.ł u\,l.I.o. mówiąc: Panie przecz się rozmnożyli tra- \)
Hmw C'LT£iE t£qJIIH U'LUt? UJlO U B'Len. piący mię? wielu powstaje na mnie. I zno-
11.1'1. Hl UA. g) H nJK'LI: MO CTpt 'L1 TBOH wu: oto strzaly twoje utkwily we mnie,
8"'L OW B'L lI'LH'I, UKO i\ 'L lU p.1H'J.I ro. bowiem gotów jestem na Tany. i boleść
TORT., n EO 1; H UOł1 np1:"'L U....UOIii. K CTt.. 3) moja przede mną jest. I znowu mówi.l: Pa-
Ii n K'L1 rnrO .\WE: focno,J.u, 0VU1.lwn UO. me! usl)"sz modlitwę moją i nie wchodź w!3
KUTU uom, u HE S'LHH"U S'L C-ł1,t. C'L P-'&'LUIa sąd ze slugą twoim, albowiem nie uspra-
CKOUUL, mo U£ OOplBh"UTt. ta "p1:.J,'L 1'0. wiedliwi się przed tobą iaden żyjący, albo-
50ur. BLCUK'L "B'LIU, UKO nOrtu BpU'L AO". \\ iem prześladował wróg duszę moją. I skoń-
ruin. uot£.4) II KOHI.YJB'L e Jfu'Lu'Ll, O\,K'&. czywszy sześciopsalm ujrzał poslańców
AtKT. UKO OOeUH" c.n rOVI>UT'Io Kro, HIYA którzy go zabić mieli, począl spiewać psał- 50
utTII ,.n'LT'Up", rBr031l: 1160 ol>n"ow U tcrz mówiąc: otoczyli mię cielcy tuczni i
Wiersz 6 e'l. R'£IUleropo;J."',1I niema H. - nO'O UTII. C'L R'LIlBcrOpO,1,MI" nOKoamTII
H. - 12 Tli 1>0.. 1iuu. t'L&IIP;1IN.U COli1l ""uu, '1'11 1>0 OI>UIPZUii.Th c.a Kp1iKU
H. R. T. - 16 l\nTml dl.TO Ł, niema H. - 18 1>10 &0 H:UOV K'tCTh 0\,"'£1 00-
K10Alwa H:uo\, H. R. T.
I) Przyp. I, 16-19. fi) Psalm. III, 1. 3) Tamyc X:A"XVII, 3 i 18. 4) Tamże
CXLII, 1-3.
LATOpis NESTORA.
58!
O\,HLIJII TO\,YLHII, H C'LEOp'L 'LI\OIiIlK1.I 'L zbór złośników obIegI mIę. Panie Boże łOI S
OC1:,1,E U , rocnoAH, &mr.E UOH, Hl T mój w tobie uralem, zbaw mię, i od wszys-
Ovn'LBl 'L, H C'LnlCII lU, H OT'L KLC1o 'L ro- tkich prześladowców obroń mię. Potem zaś
H "'" 'L H IiJEII U.I. I) no CLUL me IIJY Kl- począl kanon spiewać. Dalej skończywszy
5 HO\,H'L n1:TH. Tlye KOIILYJE'L lOVTp£1I1ih no- jutrznię modlil się, patrząc na obraz, na
1.I00H u rnro1.ł, pll lIlIIKOlI..., lU O&Pl 'L wizerunek pański, mówil tak: Panie Jezu
E]]"'LIYI.H'L, rurou cUI,e: rocnOAII, IIco\,cE Chryste, który w tej postaci zjawileś się na
XpllCTe , IIir.C CHUL OlipJ 'LUL 11BH ta Ul ziemi dla zbawienia naszego, i daleś do-
£Lt:łH C'LnlCCIUlI1 pl.\H luwero , H EOIHE'L browolnie przybić gwoździami na krzyzu
tO CEOKtiió EOle npllrEO ""TH 111 I\pI.CT'& pihl'1: ręce swoje, cierpiąc mękę za grzechy na-
CKOII II nplllllA'L CTplCTI. rp1: 'L pi1;\H IIJWlln, sze, daj i mnie mękę ponieść. Oto przyjmuję
T11\0 II UCHC C1.nO"OIiH npH!ull CTplCTL. te ją nie od przeciwników, lecz od brata mo-
30E Re OT'L npOTHBI.H'LI 'L npllHlIlłii\, H'L on. jego, i nie bierz mu Panie tego za grzech.
IipJTl CBOlErO, H HE C'LTROpll KUO\" focno- l skończywszy modly ukladl się na lożu
t5 1\H, E'L CLUI. rp1: l. II nOUOIHK'LWIO C K- swem. A oto napadli jako zwierza dzikie
uO\, B'L J£I1\C lU O"pt CBOKUL. II ee, Hl- wokolo namiotu i uderzywszy kopiją przebili
n.1"OWA l\1\'L1 KtpHlł: AIIRIIII OKOJO WlTLpl, Borysa i sluga zaś jego padlszy nań prze-
li HICO\,HmW.I H KOnIIII , II npOIiO"OW.I GOpH- bity zostal wraz z nim, lubil go bowiem
C.1, II cl\o\"ro, Kro, nl\"'LWl Hl 111.111., npo- Borys. B).' ten mlodzieniec rodem \V ęgrzyn,
!!O &O"OW.I C'L IIHIJL, lit 1>0 tL lUOI>III.I'L &0- na imię Jerzy, a Borys bardzo go kochal ,
P"C'ł.I,II.. GilDIe OTpOK'L Ch PO"'LUL ffirpllH'L zawiesil mu byl wielką grzywnę złotą i w niej
IIU£IILUI. ftOPrllll, KrOir.€ 1101>11101e no BE- przed nim stal. Zabili zaś i wielu innych
I\III\O\, GOPHt'L, I>t 1>0 B'L JO"'IU'L 111 HI. Borysowych molojców J a Jerzemu nie mo-
rpllRMlm UTm BE:lHKm, B'L HCII .r.E np1:"'LCTO- gąc prędko grzywny z szyi zdjąć, glowę
25 "Ule np...,,'L IlUlII. , II I>IIW ;tE U HII'LI OTpO- ucięli, i tak grzywnę zdjąwszy glowę rzu-
1\'1.1 GOpIlCOB'L1 IIII0r'Ll. feOprllH:BH mE CCUO\, cili precz. Dlatego poźniej ciala jego między
łU uor......e B'L (;p'L '" C'LIIUII rpIlKLH'L1 eJ. trupami nie znaleziono. Borysa zaś zabiwszy
UIlłIl J 0\,C1oI\Hdl.ID.I rUKm Kro, H TJKO C'LH - przeklęci, zawinęli w namiot, polożyli na
W.ł rpllRMlm Td;, i1 rnB... OTBpU'LWC npoyl.. wóz i powieźli jeszcze dyszącego. Gdy si,?
30 Ttl.lL iliC nOCI\1:rnc 11£ OEp1:TOW TtI] Kro Bt. o tern dowiedzial przrklf2ty Świl.?topelk, ze
Tpo\,""". I\OPHU iliC O\,&HB'LWe OK I1HUII, jeszcze dy-:zy, posiał dwoch \Yal'ęgów, aby
O R£pT1;B'L1U6 B'L 1U1np'L, K'L :lo;EHB'LIUC Hl go dobili. Oni zas przyszctHszy i ujrzawszy
KOl\J, nOBE OW H, II KIIIC A...llUłll....1O KIAO\,. że jeszcze żyw j st J jedcll z nich dobyl
'Yiersz 5 T"Yf:... lO\,TpEHIlł&. T"KO B'L O\,TpLlIL'h H. mylnie. - 16 H!n "OIU.ł.
lU 11.1 dodaje H. - 24 BUHl\m niema H. - 30 Kro tak P., ccro H. Ł. R. T.
J) Psalm VII, 1 i XXI, 13, 11.
Jtonumenta Pol. llill. Tom. l. 86
682
LATOPIS NESTORA.
łOł5 OyB1;"tB'L e c o n'Ht.'H CIA.......,'"'L, WCO miecza i pchnął go pod serce. I tak zginął
H:IfIE "'L'W£TL, IUtUl R] R1ł&l'1 HpIKOIlhY.1n blogoslawiony Borys, przyjąwszy ze spra-
Kro. 0u1oUl 6 npnW""J.IUEUl H BH,'I;R'LW£. wiedliwymi wieniec od Chrystusa pana, zlą-
tU, liKO H Itljl£ m"B'L H:CTL , KA"H Kle cz)"l si z prorok \mł i apostolami, w chó-
" 'LR]1;Ii;'L IUYI., npOH" C H K'L tpb,J,M'IO. "Tl- r3ch męczenników umi€szczony, na lonie 5
o C'LI\O"I.Y1 U I> J f:"'LIH Kopuc'L, R'łHLIfL Ab-rahamowym spoczął, widząc radość nie-
npllHU'L OT'L XpHcn Cor4 C'L R K"""H'LIIAłI, wymowną, spiewaj=!-c z aniolami i weseląc
n()HYI.T'L u n. npopon.. " UIOCT4U'LI, C się z chórami świętych. I poloi)'li cialo je£oJ
1n 'L1 1.I..YfiIIAYLCK1.UAft B'L K]fłl 1I CA, BpJ- przynioslszy tajemnie do \Vyszogrodu, w ccr-
UO\, N] XOH1o IIOYII£ III, £IIA Rf:H pEY£HN.ł.ł. kwi ś. Bazylego. Prwklęci zaś zabójcy ci łO
,:t-'Oc:TL, K'LCłlUJII C'L afcn.1 H K€CEJtl U przyszli do ,Świętopełka jakby coś chwale-
C'I. IIHK1.1 CB.1T'LI. 'L. II nOl0mHIH.i T1IAO Kro, bnego zrobili. bezboinicy ! Imiona zaś tych
npHIKC'L1Iffi OT.1ft K'Lnunopo"o\" B qpLK'MtH zbrodniarzy są: Pątsza i T ale c , Jelowicz .
CBuno K.1CHJHU. OHmllHH ZE tH 0YEBHq. Lęgzko , ojciec zaś ich szatan. Takimi bo-
ITf1"AOW lit. CUTOO''LIiOV, 11£1..1 1CBUm HU.... I 'wiem slugami bywają biesy, gdyi biesy na HI
'6 , l>e lKonLHHIf"' (..n e HUEłll CHU'L, zle posylani bywają a 3niolowie na dobre.
1 oHonp'uT...lmHIi1."''L: nmTl.W H T] ..qb,' Aniol bowiem nie czyni zleg{) czlowiekowi.
£JOIO"", aw""o, OTLqb SE£ 'L ceToMI.: jcno 'zawsze o dobru jego myśli, pOffi3ga
CHłfIl 10'0 na,r'lrl lOt.at 'J.IB11i'>!fL, &;1;CH 1>0 I on owszem chrze cianom i .zaslania irh od
111 'UOK nOC'LJUK:1flI £'Lllllii>TłI, ,UtfUH H1 ,przeciwnego wroga; zaś biesy za\\sze na!O
I>UrOK IIOC'LI]-]I("H. .JlłfCI'L 1)0 YKOK1otiO zle poduszczają, zazdroszczą-e mu. ponie-
1i.]1 He ':...TROPł1itTL, Nt. urOK \I'LICIUITt.. W<ilZ widzą czlowicka uczczonym od Boga,
I£UOV ....c.(rAl, nlVE tfłI.CTHII1I1d.It. Dłt- i zazdroszcząc mu skorzy są, gdy si ich
UiU.IKTL " lCt_81I£TL 8TJ. 4: OTłlB"'I.\fO' na zle posyla. Rzekł bowiem Pan: kto zwie-
BPM], ił C1(OO NI 1i.AOIC RLCEr,,] KORAn,. dzie Achaba? I rzeki bics: oto ja idę. Zly za 5
]BH .i1fK łf:uo\" R&lffi4GC .KH .Ilfl. YIIOK1;:..1 czlowick na dc się puszczając gorszy jest
Mrt.ł.fL 1T0YLlpełłol, " "IWI II"'C 1£1lb .. NI: biesa, biesy bowiem Boga się boją, a dy
/W t1.JC1ł11 CI\(}PH aTL. '£Y-E 1>8: nł'4ł; czlowiek Boga się nie boi, ni człowieka
u"en. .pt.1ł.i:THTL i\ u? II peVE I>tCIL: CE, się nic wstydzi; biesy bowiem boją się krzy-
Zl7;b u.1,&.. ') 'Ln. 1>0 Y!\OB'th1., "'"'lu C 11.1 ża ,pańsliego, a czlowiek dy i krzyża się 50
'L..'OH:, ilE 0\,;r.1I H:CTL £'tC], &1;CH 1>0 COrl nie boi. Dlatego mówi Dawid: jeśli po pra-
&Odl.Th u, I 'L.1" nOB1oK'L HH COrl &onYl. wdzie sprawiedliwość mówicie, sprawiedli-
"+iersz 1 O K1;"tR'L. O Bt"tR'Lm£ n. Ł. T. 2 npuKollL vn'L. np"KOHLV TII H.
R. T. - 23 Due. nlK'LI H. - not.url1l£Tb II CT..II I£TL. nOUU ł£TL H -
CT.i>n.\tii.TI. we wszystkicb kodexach, mylnie. - 21 O\'JI;II. fOpm" R. T.
I) Porówll. II. Kronik XVIII, 19 , 20.
L A T O P I S N E S T O ł\ A.
683
CI. ilU Y!081oKJ (.I et'MAHTL; C1ICH &0 KPI.-
«:1] tA I>OMT roCnO.....HIL\, II V1W81oK'L 'Ln
nH "p.cn CA GOIIU. Ttu.. mE H Jl,l1R'J.I"""
fJłUOnHlE: lllPE H'L HCTlIII£ OVEO np:\RO nit-
a rOUTe, np:\IlO c:,n.\UTe «:'LIHOR£ YJOR'tVbCI'IIU;
111>0 H'L rpL"....'" ....U.1I£Te &e :UIO"UI£, H1
eU H Hłinp4Rb]l,ti\ pti\K'L1 81WA C'Ln.1t:T I&TL;
{
OyYIOZ£HH &'LIWA rptmLHHI'U OT'L 1I0;Eł-.CLH'L,
!\ HWA 01'1. Vp1081 , rJ\;\r01\'\IBA l\tk3iI£,
10 ftpOCTL IIX'L no O&P1 0' UHHHO\,. J)
CRuon:\'LK'L ;Ee OIUt\II'L1H nOIA'LICl\H 111.
CO&t, pEI'L: C6 OVGU 'L GOpUClI, 6111£0 "'LI
O\,..UIo rl\tu? u npllUU'L nOU'LICl\'L thuHOR'L,
C'L "łILCTUłii nocu K'L rl\1o&0', rl\JrOU C1I1I6:
tS IIOH"II 81. Ep"L 1o, onlJ Ta 'LR£T , He .J,p -
8"T'L GO Bel\bUH. rl\1oE'L ",e K'L Ep'L t R'Lct.J,'J.
111 10HI1, C'L Uil1l01ii1. Jl.pO\,3\IIHOIiiI. 00H"6; Et
SO HOCAO\,W"Ml8'L OTbIlIO. II O"UBlbJl.'LWIO
ItUOV H.' Rl\'Lrti\, H:'I nOJH nOTt,VE ca KOnI.
tO K'L pOR't, H Hl1;tOł.lH K:łlOV Hor.. "' IW. II npu-
A£ CU01\LHbCKO\" H nou,J,e 01'1. Ct.lO LHbCl\l,
1\1£0 p1lItUO, H cn Hl CUI1J1.UHt K'L KO-
p.1Ia'ł. R'L ce m6 Sp10UA npnWb1\] E10 811ct'L
"'L t.'\pOC1JROV OT'L nepe.J,'LICl\lE'L1 O OTLHII
25 Cbl.'P"T", u nOUJ t\POU.\8'L K'L fU;Go\"
Ui1r01\I: HE XO"II, OTI'I'b TU O\"UP"II'L, li
SP!\T'L TH O\,EUK:H"" on. CUTOnll'LKl. Ce
C 'LIW\B'L fl\'t&'L B'L 'LnH BULUH C'L ClI'L lUU,
Dny. u no 01""11, nJV£ me no Eput, H
SO IlYA UO "TII U C'L cn u,", n:uou: 0\"8'1.1
"''1.8'1;, focnoJl.II, l\ffiV6 E'LI ł.tH O\,t.Ip.tTH C'L
"PZ\T'LUb, HEiEUH mllIH 11.1 C8tTt CLUb; lupe
&0 E'LI 'L, Epue UOH, BU.J,U'L 1IUI,e 'fiOK:
wie sądźcie synowie czlowieczy, albowiem fOłS
w sercu działacie nieprawo ci, na ziemi ręce
wasze plotą niesprawiedliwości, odlączyli
się grzesznicy od urodzenia. pobłądzili od
iywota, mówili klams.wo I jad mają na po...
dobieństwo zmii.
Swiętopelk za przeklęty pomyslawszy w
sobie, rzeki: ot.o zabilem Borysa; jakby to
zabić Gleba? i powziął zamysł Kainow, pod-
stępnie poslal do Glcba, mówiąc tak: pójdź
co prędzej, ojciec wzywa cię, bo bardzo
choI")'. Gleb tedy prędko wsiadlszy na koń,
z malą druż)'ną poszedl, byl bowiem ojcu
posluszny. I gdy przyszcdl nad \Volgę, na
polu potknął się koń w rowie, i prz)"Rniótł
mu nieco nogę. I przybyl do Smoleńska,
i wyszedl ze Smolcńsla o stajanie, i sta-
nął na miadynic w korabiu. \Vonczas przy-
szla byla wiegć do Jaroslawa od Predysla-
\\"y o imierci ojcowskiej. I posiał Jaroslaw
ku Glebowi mówiąc: nie idź, ojciec ci
umarl, a brat zabit od Świętopelka. To sly-
sząc Gleb zawodzil bardzo ze lzami I placząo
po ojcu, a więcej jeszcze po bracie. i po-
czaI modlić sie ze lzami, mówiac: biada
mi, Panie! lepiej by mi umr eć r; bratem.
ni!cJi żyć na !1wiecie t.ym. O gdybym był,
bracie mój, widzial twarz twoją anielską,
umarlb "IIl był z tob ; teraz zaś pocoz %0-
Wiersz 20 pOB1o. p'LRt H. Ł. R. T. - 24 n£pe.J,'LICIł1B'Y t-a.\; niżej, w kodexacb
nCp6A'LC1Ii\B'LI. -- 32 CbUL. CLUL ..ptl\bCTLMtUL II,
J) Psalm, LVII, 1-5.
684
J. A T O P I S N E S T O R A.
łOłS JlHrE Lf:KOK:, oyupU'L E'Lln f:'L TO&OIió: H'LI-
H't ;EE YLTO f).1AU OCTl 'L u l\ 'L H:AHH'L?
1""'10 C TL C30RECl TBOI , 11 E rurou K'L
U'LH't, &PUE 1.1011 "OEIII.I'LIII? 11'LIH't O':;EE
HE O':U'LIWIib TH JrO TlwltrO H.1I\.1 ]HUU. "1
znp £ H:CH nO]AYHl'L AP HOHEHUH: OV Gou,
UO]U U O I.I'LH't, Al II i1 'L n.IX'L T.r. "'E
CTplCTL npH U'L , 11.7. YE E'LI Uli C'L TOEOIa
O\,Up'tTII. HE"'C JH B'L CK1oT1o CLUL np't1Lf:TLH'tI.lL
"TH. II CUIJ£ H:UO\, UOUIJIIO U C'L ClI'L l-
UH, CE R'L Hqlno\, np""OWA nocnHHII OT'L
CHUOnJ'LI\] H1 norO\'&.tEHHI£ f31o&1, II TO\,
l1EIII£ nOCUIIHII HW KOPl&1L fU&OR'L, U
OENumm Opdli3\UI£. OTPOl,1I f"'t&OHU 0\,81.1-
mA. OKlI1H'LIU 3\E nOC!UH'L1II fopf.\C'łp'L no-
8E1't R'L Ep'L 't lp1o 1TII f:l1oE.\; noup'L "'E
f3'tEOH'L, UI.I£HLUL TOpYHII'L, H'LII"' 'L HO"'L,
]P l f1't&]. :\I\'LI lUll IICnOpOYMIO npllHCCE
u Ul a;pL TRia 1\0roRu, H'L HOUI& E.urou\,-
]HUU, pLTRl UORECLU1U, U npHII H1oHLIJ!.,
R'LWL,J.'L R'L IIC&EChll'Ll'« O&IITE:\", U Oy p1o
cnI£U1rO EplT1 CBOl£ro, II pl,J,OK1WE C.&
C'L HHUL IIEH p£YEHOłH. pl,J,OCTUIih, Iii. E oy-
AdWHCTl EPUOlllO&UI£UL CKOHUL. CE KO!b
AO&PO II K01L Kp.1CLHO 1£3\£ HTH &PUIIII H'L
I.o\,n't. J) 01\1111111H "'c R'L:(BplTHW.ł C.I R'LCn Th,
111\0"'£ pnc .\"R'LI.''L: ,J,l R'L BpUUL u rp'twl:-
rm'H H'L i1"'L.!l) II n.1K'LI: 0PIi>"'HI£ H 'LH.'1oKO-
W rp1oIULHUI'H , n.1np.łrom lImK'L1 CHOII
Hcrpt.'UTU HHIJI.1 U oYEon, ]l\nTII nplH'L11A
c:pL"L"'!,,,L, " OPm"'"'£ IIt'L R'LHH"E B'L Cp"'''L-
ql Un. , 1&1'" II 'L C'UpO\,UlUL U ; 111\0
rp1iWLHHI'" nOr'LIEHffiTb, IICYQ11KalJlE 111\0
starem sam jeden? gdzie są slowa twoje,
któreś mówił uo mnie bracie mój kocłł3ny!
teraz już nie uslyszę lagodnego twego na-
pominania. Jeśliś oaebral nagrod od Boga,
módl się za mn , niech i ja tę mękę po- 5
niosę. lepiejby mi bl'o z tobą umrzeć,
niżli żyć w tym świecie obludnym. I gdy
się tak modlił ze 'zarni, a oto nagle przy-
szli nasIani od Świętopełka. aby zabić Gleba,
i tu natychmiast ci naslańcy jęli korab Gle- tO
bów i dobyli oręży. Iolojcy Glebowi stru-
chleli. Przeklęty zaś naslaniec Gorasier ka-
zal czemprędzej zarzezać Gleba, a kuchar
Glebów na imię Torczyn, wziąwszy nóż za-
rzeza' go. Jako jagnię niewinne dal się na 15
ofiarę Bogu, na wdzięczną wonno ć. ofiara
slowna, i wieniec przyjąl; wszedłszy w prze-
bytki niebieskie, ujrzal upr3gnionego brata
swojego i radowal się z nim niewymowną
radością, którą im milość bratcrska zjedn31a. 20
O jako dobrze. i jako pięknie, gdy bracia
żyją spolem. Przekl ci zaś wrócili nazad,
jako rzekl Dawid: grzesznicy niech wrócą
do piekła. I znowu: miecza dobyli grzesznicy,
naciągnęli luki swoje, aby porazili biednego 25
i ubogiego, i przcbijali ludzi pra\\cgo serca,
niech miecz ich wnijdzie w serca ich. a
luki ich niech się złamią, niech grzesznicy
poginą i znikną jako dym. Guy tcuy przy-
szli, powiedzieli Ś" iętopelkowi: oto spclni- 50
liśm y to coś kazał' on uslvszawsz v to uniosl
J J J
sie P ycha serca nic wicdzac co mówi Da-
, .ł J ...
wid: przecz Się chlubisz ze zlości, moca-
'Viersz 2 ocn u' OCT 'L H. Ł. - 12 f/łtE:\' rl\1;E O V H. Ł. - 25 Ep:n""'
&PUDlU H. Ł.
I) psalm CX4XIII, 1. I) Tamże IX, 18,
LATOPIS NES1'OKA.
685
A'J.IU'L nOr'LIr.II£TL. 1 ) OH1;I.I'L r.C npll!łILA1,IUM.I'L, rzu! nieprawość myśli' caly dzień język łOtU
II 1I0R'tA:uua CBuonnlw,": 111m C'LT80pll 0I.1'L twój, jako brzytwa ostra czyniąc zdradę;
OOKEl\1oH ll TOEom. 011'1. mE CE CX'LIW.1R'L umilowaleś dość nad dobroć. nieprawość
K'L H£CE ta CphJ\LI'E 1£f0 EOUIU, ilE 81;"'L1H raczej mówisz nii sprawiedliwość. Cmilowa-
5 ft,.1R'LI.\l U:UO]In.IP.1 : YL TO U RnIIWII o leś wszystkie slowa wzgardliwe, język zdra-.
'L IOr.'t , CI11hH'LlH? IiqJI\OIlIll£ RhC.. ALliL dliwy, przeto cię Bóg zniszczy do końca,
O\'U'LIC!U IJ 'LII\'L TRon, tum &fmuu II O- i " -mie cię z przebytku twojego i wyko-
CTpClll C'LTBOP"''L I£CTL KhCTL; B'L ]IO&II:'I'L rzem Clę z ziemi żyjących. Jakoż i Salomon .
I£CII 'L2\O&ih IIJY£ EJUOCT'LIII.I, Ilcllplun, rzek': ja teŻ śmiać się będę w waszem za-
łO HCir.E nU02\l\Tn op:ml-"£; R'L lIOEII]'L I£CII traceniu, i radować się, gdy przyjdzie na
BLCIA rurO:'l'L1 nOTom.II"LI . IA 'LII\'L 2\1.CTIIB'L; was zginienie. Przeto jeść będą owoce swo-
cero p "n Cor'L p:'I pO"WIITL Ta ''0 KOIILIJ1, ich dróg i hailbą swoją nasycą SIę.
II H'LCTp'Lrll£TL T OT'L c£u TBOl£ro, u 1\0.
p£IIL TRon OT'L £t.11Q 3;IIBi1.qlll 'L. 2) UK03;E II
i5 CO:'lUUOII'L p£YE: 'L RIW£II nOr'LI&£J11 no.
CU10łlb CA, nop .\o"lli\ 3;£ ta, Itr).] rpJ"ETL
UJ K'LI nJrO\,E1; T'tUL ;E£ C'LH't nL CBOl£ro
nnl.Tn 02\0"'1.1, U CBOI£IA H£YLCTH H:\C'LIUTL
u. 3 )
tO f1"tEO\';r.£ O\'&llltllO\, E'LIR'LWIO, II nOBph.
ir.£HOV 111 Ep1o -r. I.IC3011 ,J,8-r.IU I\u,'.u.u, no
ChUL ZE R'L LU'LWE BE OW.a n, H n010;r.IIW
H o\, EpUJ CROltfO EopllCl\ R'L IJpl.l\'LRII CU.
T.uo B.\ Cli 1 111.\. II C'LB'LI\O n.\£11.\ T'IIJOUl, nl.
5 YE ;r.E ,W\'UUIU. 0V 8.\.\"'1.11\'1.1 8hC"t 'L I,-r..
upn np1o&'LIB:ua;qu B'L p "OCTn &£ I\OIII.Y"1;II,
B'L CBU1; H£II p£YCII'tIAL, nOAlłlbllU IP;:II-.IiH'LI'ł
,\.1 P"" I pO\,CLCT1In ctn" II IIII'tU'L npu o,, .
..mu'L CTpl II hll'L 11.\ 'L C'L B1opOlih "11£T:\ IU,-r. tEHH-
301£, pOI.l'LII.I'L O).IITlI, u-r.n1.1U'L l:pO p1;lIl£,
EO:UUplll.l'L 1J101LG'LI. 01\081111.11.1'1. P] P1oIUCIIIII£.
TLULHm,UI'L OT'LRpL £lIHI£, ntY:\lłLlI'Llł.I'L O\,.
GI b tedy zostal ubity i rzucony na brze-
gu mi dzy dwoma klodami; potem zaś wzięli
go i doiyli kolo brata jego Borysa w cer-
kwi ś. Bazylego. I złączeni cialami a Lar-
dziej jeszcze duszami. u wladcy wszystkich
IllQcarz6w przebywając w radości nieskoń-
czonej J w światlości niew -mownej. podając
dary zbawicnne Rusi i tym co ! innych
krajów z wiarą przychodzą, dajecie ki,
cl1fomym chód, ślepym wzrok, chorym
uzdrowienie, okutym rozkowanie, otwiera-
cie ciemnice, niesiecie stroskanym pociech ,
napastowan)'m ,,")"bawirnie i jestdcie orę-
oj
'Viersz 4 R'L H£C£ U. II K'L B£CE:lH ta II. - 6 KLCL LHb niema H. - 23 IJPLK'LKH'
l'pI.K'LBE H. Ł. R. T. - 27 1'11:\ LEli 'LI 1ł . "1'1o £Hlln H. 29 B1opOIił' np Bołih
B'tpOId\ H.
J) Psalm XXXVII, 14, 15, 19, 20. 2) Tamże LI, 3, 7. S) Przyp. I, 26j 31.
-
686
LATOPIS NESTORA.
łOili n.u. 111nlCTL. IU'J. n E.\BII£Unre, n KCTl downilami Rusi, i świecznikami jlł nieją"
J; cT£nL"HK.1 pOtCLCT'tH £u]n H CB'tTUnn"- cymi nieustannie, i modlicie się do władcy
CHlllii\llU I'LIHO" H r.lOUIJI1 CA K'L 8U"'LI- za swój naród. PrzetoI i my winniśmy chwa-
IJt O CIO" 'L K",,5,£ . T10UL 3\£ n J.I'LI JI."'L3ihIlH Jić godnie męczeimik6w Chrystusowych,
I£CU'J.I XI.L'UT" Jl,Onollo CTpuToTpLnLlJl Xpn- modlić się gorli" ie do nich. mówiąc: ra- 3
CTOB.', uoulJI£ CA npuuLRo 1Ii'L nuul\, p£- dujcie się męczennicy Chrystusowi, orędo-
K.%IJIE: pl,J,0YUl ta CTplCTOTpI.nhIJ1 XpneTo- wnicy Rusi, którzy leki podajecie przycho-
1.1. lCT&nLllnKl POYUCIrLI:J £U:'ll&. u 3;£ dzącym ku wam z wiarą i milością ; radujcie
IIq'&1\£lnl£ nO;i,iUł:Tl IIpH O;i,AtpHU'L K'L BIW się mieszkańcy niebiescy. w ciele aniola-
l'łpom fi 1I101i'LBUł1h; Pll.J.O\'UT1 ca H£GEeLn:ta mi cie byli. jednomyślni słudzy, r6wiennicy tO
mOTU" , R'L n"'LTH .HfEIU £'LICU. 1(;\11110- jednokształlni, jednoduszni z świętymi, pl'Zeto
U'LICXLnlU C10Y3iHTUI1, RpLCTl K.J,nHoolipl L- wszystkim cierpiącym leki podajecie; raduj-
11, eKAnIU" KAUIOJl,0vmLli1, T'tUL CTpl l&. cie się Borysie i Glebie mądrości boskiej
rpUU'L nctu'L UIJU£IIUIt nOJl, ItTll; P",5,O\"UT" pelni, jako potoki sączycie ze źródła zy-
tA KOpHC£ u fn&E liorOl.lmAp1U, I1HO nOTO- cionośne wody, ktoremi na wiernych ludzi HI
"1 TOYHT1 OT'L l\"l....I " RO"'LI "ROIIOCI,H'LI- uzdrawiające leki spływają; radujcie się J
II, U"1o £H"11 HCT'&K1IATL R'tpLH'LIU'L IOALI.I'L smoka zlego zdeptawszy, zjawiliście się pro-
III "lJ'UEIUIt; p O\,UT1 C.I J l\dliK E1rO "'"" mieniami jasnemi jako pochodnie o wiecające
1I0nplE'Lml, 1I0Vn CR'tTO lIpLHl I1KUCT1 tA, wszystką zicmię ruską. rozpędzający wszel-
"KO CK1oTIIJ't 0 1plll&lJI ELCIN. Eł""l& POVCL- ką ciemnotę, zjawiliście się w wierze t} ie- !O
tK.vił&. B"CEr.J, nuH. OT'LrOHAlIJI , DB1llmlJl!t zachwianej; radujcie się, którzygcie się stali
U BtpOr& H£O"K"OIlIoHOI&; pl.J,O\,UT:1 CA ilE. okiem nicdrzymiącem. sercem bosliemi świę-
AptUlIILHOK: OKO C'LTA Bt.WI, J\oyml Hl temi przykazaniami przejętern, duszami blo-
Cl.BpLIIIEUHł£ EOZIIUJ'L CB.łT'LIX'L .:moB.."nu goslawionemi do ich spelnienia; radujcie
npU"...t.mE E'L cP""LlI" CROftł.IL, &.Włi£Rn:1U; się bracia spolem w miejscach roskosznych,!5
PIlAo"HT'] ca lip:ln, Ił'f. Koyn1o B'L 1.11oCT1o 'L w przebytkach niebieskich, w slawie nie
UTO !lpL""'I "L, n C£:'I't 'L H£&ECLII'LI 'L, E'L więdnącej. kt6rą wedlu g zaslug dostąpiliście;
WIt lI£ofIAAlł£rp£U, 1(11 3;£ no ,5,O(TOI1I1I1IO radujcie się światlogcią boskąjasno opromienie-
ct.nO;i,O£UCT1 c.a; Płl"O\,UTi1 CA £04£UUUU ni, obchodzicie wszystek lud, biesów odga-
CBtT"OCTLt.lU nRt: O£ IICnl(lI:\, BLCEro lI"Pl niając, choroby lecząc, świeczniki arcydobre, 30
OIi'L OAUn , Etn.. OT'LrOn.llJl" , HE,'I..vir'Ll orędownicy gorliwi. przebywający z Bogiem,
"lft DtalJll, CBtTUI1L"UKl npt o£p.\n, lCT£nt.- 1 boiymi promieniami zawsze płonący, dzielni
.IKII nnllłlm, C: ..." e'L 60I"Lu.. 60.ł.LCIKb- męczennicy, oświecający dusze wiernych lu-
Wienz 5 "111lIT" . PZlIl"T" H. R. T. - 8 Iii aE£. 1E3;£ H. - 9 8.11.łI. KIIU'L H.
Ł. - 18 II Ki1Blłro... nOnplK'LWlI niema H. R. T. - 33 60mbCTLKI>IIUIH. £ łlmłi'"
MUMII H. R. T.
LATOPIS NESTORA.
681
II.lUH AOV\'.1UH fWI'" !KI.I.1 B'l.IHO\" ]\OEIU!IU
C1' C1'L"HK.1, Aovwa npOCKtłplfiqll Btp......IU'I.
&IO},LU'I. ; K n.ICUlU £8 KCT" &\10 CKtTO-
II OCLIlI 11 1\10&'1.1 H£&£CI.II.1I1, T1;UL I\p;1C""'LI't
I &U1:\:'I. 1I,1C1 OR.1CTl B'L n£&£CLII1oUL 3>IITIIH,
CMBiA, .. IIHCK&I& nulJU' H CB1oT'L 'U O,"ł.u.-
.'1.18 I\pztCLH'LUI 'l]\OCTH; ().1AO\'UTl c.a, IlE.
&Lm II n:\"'IN.qu C'LALIJ.', ropeCTII u 1001\1;-
IIII OT'LrOHIIIII.1, np,leTn 'L1\'l.Uł "'1101111&...1,
10 Klnl\IIUH "P'LBbH lłJH CKAT'LIUH OyphBIIB'LD1I
grpWAI IN.. CnsUJII, TO' me KpICLIłO .0-
4:."'1, C'L X HCTt.t.łl. 111oc:t LnKf}\,Kn BI.C£r,8),
001.1111/1 U l 1f8B'LI 116 1I r"CTHtlHLCK'LI
.. C .1,"UUK'L1 CBOII, El.ljUl 1>0 {)OYCLCKUI
15 EMreUNII ca lUte "P'LKHIR., II UOtpLUU no-
1\D.4E£HUlEllb 810 LHJ.IUI AO\, 'LUL GOZLCTJU.£U1t
npOCKt....UtT.I, B'L lIell 3:£ C'I. łJ&Y£"HK1d UKO
"'j\YEH"K 1 1\10,5,11 4:KOI& U0111U 4:&; {)"-
Ą0V'HTl ca qpLK'LK'J.1 CKtT8:(l\pLHOI& C1\t.ALąe
O CU.liUB'LMI:I, B'LC. 'L UCU,I," npOCKt1p1I£1'L
Bt. CT'.1A IIIIH 11.110 B'L t.'Ilłl& Ud\V£IIUM;
ł.1,1,0Y"T1 ca CEtUt 7K1; "'" 1 0YTp.1 B'l.UG-
A.llIIlo. II'L pHCTfijnOEIIEZ\U CTfłl'CT8TP"I1hIf.
II łtT&lH.IHIK" 81ml, .000pHT1 nora....liI
5 Ilfi"''L 1I' t KJ.U LU'L u.tmHU'L. U81l&1p.1 ta
111'1. -8J"'-'LI"'" Eoro\, IUWeuOt UllflLIH) "'10&....
UTU U. -C'LE'Lliioynl\£łIHU II B'L .1BHH. łI -
Ii!K'L!łiU£Ip" OT'L UYCO"IoII'LUiI Pll" .. OT'"
R.p8łI!Yp"C KI Jl,ł.llR01\I1, C'J.nO OEun £ .
50 łlU'L, 1ł01Ji.quc 'L u nOVHT.1m...." 'L BIlO ncn-
HtJlt Tp'J.aał.cTBO, &'1. RI.CQ 8'1lK'L1 AO Ct."OIII>-
1(1I.HM.
dzi. Przez was bowi m wzniosla sie wia- łOtS
..
tlonośna milość niebieska. przeto odziedzi-
czyliście wszJstkie pięknoty w iyciu nie-
bieskiem: slawę i pobrm rajski, gwiatlo
rozumu, wdzięczną radość j radujcie się jako
napawający wszystkie serca, gorycze i bo-
leści odpędzający, męczarnie okrutne kojący,
kroplami krwi świętej ubarwieni purpurą,
którąście się tu ozdobili, slawni. z Chry-
stusem królujecie zawsze, modlicie sie za
..
now).mi chrzcściańskimi ludźmi a SW}'mi ro-
aakami, ziemia bowiem ruska ublogoslawiona
jest waszą krwią i zloieniem relikwij w
cerkwi, którą duchem bosko oświecacie. w
której z męczennikami jako męczennicy za
lud swój modlicie się; raaujcie się, cerkwi
wiatlopromienne slońce uzyskawszy, wscbód
zawsze przyświeca mękom, Da sławę W:.LSzą,
męczennicy! radujcie .się jasne £WWJy
rankiem wschodzące. Owoi cbry.sto1.uhni -
czennicy i orędownicy nasi podł.1ajcie POian
pod nogi xiążętom naszJm, m&Ucie si ..to
wladcy Boga naszego, aby spokojrue prze-
bywali w zgodzie i zdrowiu; chroocie ich
od domowych wojen i ch}-trości dyabelskich;
dozwólcie tei i Dam spiewającym i c.zcą-
c .m was obchodzić świetną uroczysto ć po
wszystkie wieki, do śmierci.
.
-...
..
.
Wieraz 18 P3AOVIIT:t Cli P AO\,KTL U H., p "oYKn d R. 'r., mylnie. - 20 C",Ta.
ił\ B'LWh C'LU3>.\B'LWII H. R. 'r., mylnie. - 21 KlIO B'L CUK&I B'L CUBJi. KlIO
H. Ł. - UdliVEH"K I U.v.VUIIK'LU'L H. R. T. mylnie. - 22 CBtT/łt I CStTUI. H.
Ł. R. 'r. mylnie. '
6S8
LA10PIS NESTORA.
. łOl5 48. CUTOn1'L1i'L mG 01\1t\"1.I0 H 'L 'LIH
O\'&H CR TOc]lK:t, nOCl1B'L K'L rop't ..ropL-
CY10H , &'t;uqno ItUO,' R'L ihrp'Ll, o HW
nOI.l'LIW.'t\TII, t\KO H EHIi& Rł>CIi& &PUII'.", CRO-
m., o nplllll.lm RUCTL POVCł.CIi.",m. 1£""11'1.,
nOLI'LICII1K B'LICOIiOO ł.lIII£I.IL CBOIIIJ'L, HE
K 'LIH, lIKO Eon ,1,:UtTL KUCTL, I£UOV 3>E
O"'£TL , nOCI.\R't\I£TL &0 1J1oCJpI1 II l\'LII.I 11
8'1.110111.111 , 1£1.10\,3>£ OIp£TL lCTL. l\1p£ &0
UI1 £l.Ill1 0\'np1RIITL C.ł np1o,J,'L Eor'LI.IL,
nOCTIK'I1H:TL I£H 111oC pl1 lilII K'LH 11 np1Bh-
ALHI, 11OUIp:t C;D,,'L H nplKL";D, u BUCTUI1
O\,CTplt\H:Th H C "HIN> np1R.lIpUO C",,"'L. "'E
to I\'L".I H np:tKI.""RO &'LIR.1m.TL 11.1 £l.UII,
1'0 LlHOU OT'L" liioTL u C'Lrp1oWEUllt\; :ttpE
KU 'LIH U 1..K1RO &'LIRU'hTL, 1'0 &01LWEI£
'L10 UIKO"OTL Eon. n:t EU1m. Tii, nOHEiEE
1'0 rUKI I£CTL £L110; T.11i0 &0 II Uli " p£YC:
C'Lrp101UHIU.I OT'L rUR'L1 II "O noro'{, I) H: 3> t
Ił:CTL OT'L 1J1oUpl1 o AO npOCT'LI 'L KIO"HlI.
.'IOT'" EO rpl,J.ov TOLlO", R'L IILUL 3iE h....II.1 ..
0VN'L ,2) 11O&IlH Runo nIlTlI C'L r..CJLun n
C'L LlU,\'LILlH C'LR1oTUlllli'Ll. CnI\OR'LI1ł &0 Eon.
A11£TL .1 rp'£ 'LI, 1 Cnp'LUł H U"",1P'L11l
OTIIU£TL, t\IiOir.C 11£11111 rJUOl£Tl.: OTIIU£TL
focnO).L OT'L III£P0\,CUHlU "p1onOCTL, II Kp1on'L-
KJrO, HcnOlUH:t, U YI0K'tK1 Pl&p:t, U c"""n
H "POpOI\1, H C'LU-Epeu:t CT.1pLlJl, H AOKMI:t
C'LB'tTLHUK:t, H u.n"P.1 'LITpł'lJl, pl OVłl"'U
nOCI0VWLHUK1; nocnRlłib 0tIIOlUł.", K"LII.ł .ł
HU'L, H p""UTUll 0&n"1Iiblp1 H 1.111. 3) Cu-
'J'on.''LK'L ;&E 01\11;\11'1.10 NIV.ł h'LII.1"'"TO 1\1.1-
H:Rt , C'L 'LRIR'L 1\10,1," IUV A:tIlTO OK1oU'L
Kp H:t, II Apo'{r'Llu'L KOVH:tUH, P] ,1,.111 UU03>L-
".
4S. Świętopełk zaś przeklęty i zly zabil
Świ toslawa, posIawszy w góry węgierskie,
gdy do \Vęgier uciekal; i myślal sobie: oto
pozabij:ilu wszystkich braci swoich, i sam
jeden calą Ruś posiędę; tak myślal w wy- 5
nioslości swojej. nie wiedząc, że Bóg daje
parislwo komu chce, stawia bowiem królów
i xiążąt Xajwyższy, komu chce daje. Jeśli
tedy któl"'Y naród ukorzy się przed Bogiem,
daje mu króla lub xięcia sprawiedliwego, 10
lubiącego sąd i sprawiedliwość, i ustanawia
pana i sędziego sprawującego sąd. Gdy bo-
wiem xiażela sa S p rawiedliwi na ziemi , to
. .
wiele grzechów się przebacza; gdy zaś są
'\:iążęta zli i obludni, to wiele zlego napro- 15
wadza Bóg na kraj ten, ponieważ to jest
glowa kraju; tak bowicm rzckl Jezajas:
zgrzeszyli od glowy al do nóg: to jest od
króla aż do ludu prostego. Biada bowiem
grodowi temu, którego xiązę mIody jest. lu- 20
biący wino pić przy gęślach, z mlodymi
doradcami. Takich bowiem daje Bóg za grze-
chy, a starych i mądrych odbicra, jak mówi
Jezajas: odejmie Pan z Jerozolimy silę i silne-
go, olbrzyma i męża walecznego, i sędzie- 25
go, i proroka, i pokornego starca, i wy-
bornego rajcę, i dowcipnego rzemieślnika.
i roztropnego poslusznik:ł; a postawię nad
nimi :xięcia mloaego, co wladając urągać
będzie im. Świ topelk tedy przeklęty po-:>O
cząwszy panować w Kijowie wezwal lud i
począl rozdawać owym szuby a drugim ku-
ny, i mnóstwo bogactw ojcowskich rozdal.
Jaroslaw za nie wiedzial o śmicrci ojco-
ł) Jezaj. I, 6. ) Kaznodz. X, 16. 3) Jezaj. nr, 1-4.
LAl'OPIS NkS'tOltA.
689
e'lBO OTLV;t &OrilTLCTU. Ł'\POUIIKOV me He- wskiej: a miał wiele 'Varęgów u siebie. i 1015
R'tĄN.IJJlO OTLHU C'LUpLTH IbpA H EI1XN. UHO- wyrządzali gwałty Nowogrodzanom i żonom
II O\, t'\pOtnRJ, II HUII1HI£ TBOpU,u. II0R'L- ich. Powstawszy Nowogrodzanie pobili \Va-
ropo"....'..I.I'L u 3:£H.ul'L II 'L. K'LCT.1R'LWC II0R'L- ręgów w dworze Poromoni , i rozgniewal
5 ropoAl.ąu U EHWA KJp.lr'Ll R'L AROp1:. nopo- się Jaroslaw poszedlszy na Rokom. siaal
UOIH, u p rU1:.RII CA Il'pOC2\ilB'L, H WI.A'L w dworze i poslal do r\owogrodzan mó-
H POI\OU'L C1:.-'E R'L ABOp1l, nOCnR'L 1\'1. wiąc: już mnie tych nie wskrzesić. I wezwal
Ho R'Lro pO"...,....1 'L , pEYE: O\,3;E 1.1'1.1110 CIIX'L ku sobie mężów znakomitych którzy byli
1£ KP"'CHTH. II nO 'LR K'" C0610 H1pOYIIT'L11i wycięli 'Varęgów. i oszukawszy ich, poza-
tO UN.3;A, H3;£ EIl N. HCtK2\U Klp.lf'LI, U 01011.- bijał. Tejże nocy przyszla doń wieść z Ki-
CTHB'L H HC1:.YE. K'L TN. 3>£ um.... npUAE KUOY jowa od siostry jego Predyslawy: ojciec ci
B10CTL U 'L K'LIKBl OT'L C£CTp'Ll Kro nEpE- umarl. a Świętopelk siadl w Kijowie ubiwszy
]ł.'LICUH'LI: OTl.ąl, TU O l.IpU'L, II eB.lTOnl'Ll\'L Borysa. na Gleba zaś poslal; strzeż się go
(1:."OTI. 1\"'11£8t, 0YEUR'L &OpIlCJ II H:\ fl\1oU bardzo. To uslyszawszy Jaroslaw, smutny b .'
t5 nocu, II &,'10-'" tA Kro no BE2\UKOY. e£ C2\...I- po ojcu i po bracie i po druzynie. Nazajutrz
WJR'L ł.'\POCUR'L n£YJ UH'L &...ICYI. no OTLlJu. zaś zebrawszy resztę Nowogrodzan Jaroslaw
II no EPUOY. U o ApOY301l111o. 0 Tp1 6 rzekl: O moja kochana drużyno! wczora
t'Ll>pJR'L U 6'LIT'LI\'L 1I0R'LrOpo"....'b ł;\pOCUK'L cię pozabijalem , a dziś byłabyś mi potrzcbną.
pEYE : O AIOEHUll1 UOI1 AP0\,"UHI. m M£ I otarl łzy i rzekl im na wiecu: ojciec mi
!O Bl.y£pJ U EHn, ił H'LIH't E'LIWA H1ĄOEt. umarl, a Świętopełk siedzi w Kijowie zabi-
H 0YTPE U'L 'L, H pEY£ HU'L Ul 81oYO: OTbIJb jając swoich braci. I rzekli Kowogrodz3nie:
UOII O\,l.Ipbl\'L. II CUTOn]'LK'L C1:."IITL K'LIKBt, xiązę! chociaż bracia nasi są pozabijani,
H &UB;t1i EpUllłA CROł&. II p10lUA łloR...ropoAb- mOlem jednak walczyć za ciebie. I zebrał
qH: 1\111£, I\'LH.la;£, EpUHI1 HIWI HCtV£IIA CiftTL, Jaroslaw 'Varęg6w tysiąc, a innego wojska
!5 1.1030£1.1'1. no TO&t &OPOTU. II C'L&Pl Ł'\pOCIU8'L czterdzieści tysięcy i poszedł na Świętopel-
RJpu'L T'LIUlpl&, II npoYu BOU YET'LlpO ka; wezwawszy Boga, rzekł: nie jam po-
l\EClTL T'LIUlJlh, u nOU.\E Hl CBATOn 'LK , czął zabijać braci. jeno on; niech będzie
IUpEK'L I\orll, pCK'L: HE r.\ non 'L U EIIB1TH Bóg mścicielem krwi braci moich; bowiem
&PUHlH., H'L OH"': AJ EH.AETL OT'LULCTLHIIK'L niewinnie przelal krew sprawiedliwych Bo-
50 &or'L I\p'LRE EpUIIIA UOKII, 1 He EE '" BH- rysa i Gleba. Jeśli i ze mną t:łk posl.=!pió
I'LI npOJUll KP'LRL liOPHCOBOY H f!'t&OKOY zechce. niech się dzirjc wola twoja Panie;
npnlol\I.HOIO. I£}. " U'LH't CIIII£ m£ C'LTRO- wedlu g prawiedliwości niech się skończy
Wiersz 1 Dny.. CourLCTKl ma. tytko Ch. - 4 o a:tHUI'£ 11 'ł. niema H. R. T. --
5 R'L AROpt OOPOUOHH I B'L l\ROP't DOIIII H., z poprawką R'" AROp1o 'L npolIlI,n.,
mylnie. - 10 OE I.CTHR'L 1& UC'tYE- " OE11.CTII lA clu,e H., R. na boku dodano IICtY6
U 'L (II. - 14 0\,&U8'L... n8C2\ I nOCA B'" O\,EU Gopuc u fl\1I&.1 H.
JlonumentlJ Pol. IIi". Tom. 1. 87
690
LATOPIS NESTORA.
łOl5 'HTh? H'L C&ĄII IIH, focOOAH, 00 OPInA"
- 16
A.1 C'LKO"hYill£l'b CA t. '061 "' W H.uO. II non.
AE Hl CRaTOIU'LKl. Cnllll.lB'L e ce CKaTOnl\'LI'L,
0"....1 IL' OCUR.1, npOCTpOH ££ 'L YIIC2\ZI BOli,
POVCH H UeYtll't""', " H O"4i OpOTUKO\, 1łOEhYIO,
OE'" 011... 001\'1. A'LI'tnpil, 11 t1POCUK'L 0&'1. CI..
4:9. R'L 1\1010 (Sc)K". npllAE IL'POCUB'f. u
CK TOII"'LK:\, u CT1I11 OpOTHSO\, eu 001...
A 'ł.H'Enpl, H ue cut.u HU Cli Hl 01'L1 UIUT ,
IH TUH 111 cun , H crOL'\DlI U1;U" TP"
"POTlIKO\, CO&1;. U KOK:KO".1 H.lY& CK&TOn"'LYb
t A B'L J1I &"{)tir..., 0YKJpL\TH HOBVOPOAL1f&,
rurou: YbTO OPR"OCT£ C'L pOIl " UL CftU
Ił I'LI D.3'LTLHH.,U C.....6? II opUeUKHU'L B'LI
XOPOU'L P&lill'" H.lWH 'L. Ce C!'L I 1111 K'LIII 6
IIoB'LropO"LlfH pt.w t.\pOC!lIKO\,: L\ O
.
O\,Tpl np1oK' EU'" CA II lU, IIIpE nTO .e
nOU;1,ETL C'L HilUH, Clun IGro OOTLHW.... G..
1i0 O\, 6 S'L .IIJOpO 'L. CR TOnnK'L CTOl1l11e
Ufi H AH10lU O EpOU.1, U KLC'" "Olpb nH"'"
lit C'L lJ,p0yaoUHOI& CKOI£I&. t\P0C:I\.1B'L a;e .1
O\,TP" HCn!'LYUK'L ArW HII. CBOtA IIPQTHJlO\,
clruo\, o£pe&£ E tA. U K'LICt"'L1II6 lU Iipt.f'L
OJ'Lp'LIH.i\b1A JlO,\HI1 OT'L &£p£ra, " nou.\ollla
npoTIIKo\, COE'I, u C'LCT..nHllla u Hl UtCT .
&'Llcn nY 'UZI . U le Et lł t. O £p'LUb
II£Y£IIsrt.uJ. OOlW'ltH. II H IHCIIidILI. Cu.
rolU'UJ C: APO\,ailUł..Qł& . O 'J)', II B'LCT..
OIlIllAA. I\E.\", o OEJOUH CA C'L HHUH l\eA'L,
H 0,J,0l\1oKlTII HIya t.\pOCUB'L. I\II"t8'L
CKATon.''LK'L , nO&t.iC6, H 0"031. [\pOCI\ K'L,
CUTOD1'LK'L ;t;E £'130.1 S'L ht'Ll. UPOCUB"
S£ C £ h'LIItS'I Ul no!'t OThH't. lu &'1.1
-
złość grzesznika. I poszedl na Świętopełka.
Gay Świętopełk uslyszal że Jaroslaw nań
idzie. zebrał niezlic e wojsko z Rusi i
P' ęzyngów i wys edł naprzeciw do Lube-
cza z tamtej strony Dniepru, a Jarosław I
z tej.
Lata 6524 przyszeql JiJ'Oslaw r Świę-
topelka i stali naprzeciw siebie po obu stro-
nach Dniepru J i nie ,śmieli ni ci na owych
natrzeć, ni owi na tych, i stali naprzeciw ł O
siebie trzy miesiące. I \"ojewQda . więtopel-
ków wzdluz brzegów jeżdżąc począł szydzió
z Nowosrodzan, mówiąc: pocoście przyszli
z tym kuternogą wy splawnicy? każemy
wam stawiać nasze budynki. To slysząc No- t5
wogrodza ie rz kli Jaroslawowi : oto jutro
przeprawimy się na nich, a kto z nami nie
pójdzie, sami go porąbiem. Była już bo-
wiem zamroź. Świętopełk stal między d",o-
ma jeziorami, a całą oc pil z drużyną swą.!O
aw za nazajutrz uszykowawszy dru-
l .nę swoją, ze świtem przeprawił Się. I wy-
siadłszy na brzeg odtrącili 'odzie od brzegu,
i poszli przeciw sobie i spotkali się natych-
miast. Byl bój straszny. i nie podobna bylo i5
Pieczyngom poma«ać przez jezioro. I przy-
parli Świętopełka z drużyną do jeziora, i
wstąpili na lód, i zalamal się z njrri lód,
i począł zwyciężać Jaroslaw. Widząc to
ŚwiętopeĄ, uciekl j i zwycięzyl Jaroslaw. 50
. więtopolk zaś uciekł do Polski, a JarosI w
siadl w Kijowie na stolcu ojcowskim. J mial
wtedy Jaroslaw lat 28.
\Victsa 9 CUta &. C:Ut H. - 25 C'LCT&DlIWa U. C1.1ł1lIwynH"'LIUE ta H. R. T.,
mylnie. - 21 CKATOI"''LK C:'L APo"a;HRO.... CUTOOl\"YA aOIl B.
L. .\. 'f o P I S N f: S T O R Ą,
f}9ł
n.rAiI mpOCl'ltK'L I\tTL AROIO A£cno, "
ecUH.
£'1 11111'0 (5+K8. t1pOC2\LtB'L "A£ BY. K'LIK:B'L,
H noro 'tw. I,PLK'LRH.
I 50. B'L 2\'tTO (SłKS. nOH"e GOl\£C2\.'łR'L t'l Cu-
10nll'LI('LUL 111 mpOCUK] C'L Ib 'LI. "pOCMR'L
.e C'LK'LKOvnHK'L PO CI., " B p.lr'LI, " C2\OB"'H'LI
DORAf! npOTIIKOV £OJlECUROV H CU1'On2\'LKOV,
npllAf! BOl\'LIHIO, H n m.l O&.\ 0011'1 ptK'L1 £O\,I'J.
10 II &t O\, f.\pOCl\.1U Kp'LUHl\MIL H ROKRO .1 HI.IEHLUL
" A'LI, ""Y.I 0VK pI!\TH EOll£CUR.1 rlUrOJlł : A:1
YLTO 1'H, oponop£u'L 1'p'tCKOI& Vp'tRO TROK:
1'l\'LCTOM. £'t £0 &01EC31R'L ReIlUK'L " T.I-
3iLK'L , UKO H 11'1 KOUH HE Uor'Ll C'tA1oT". H""
ł5 G lUe C'LU'LICl\bM'L. II p£Y6 G01eClltB'L Ii'l
APOY3\Hllt CROI£H: lIlII£ K'LI c£ro O\,KOp:\ liC
3ZU1L. ZI 'L KARH'L nOr'LI&Hdj.. B'LCt,,'L H;1 KOHL
K'L&peAe B.... ptK;a, H no .LUL KOH 1£f0 :
t\pOCllB'L ze le O\,T.lrHii H&n1'LVHTH d, u
!O nO&'IAH GOi'łCCl\1R'L ł,lpOClnRI. MpOCJ]R'L me
0"£1\3i C'L Vf:T'Llp....... lAih"'" 1I0Ro\, ropo"o\,.
£OlleCl\1B'L m£ R'LHH-'E K'L K'LUtR'£ C'L CRA
'Jon2\'LH'LUL. II pevE E02\ECl\lR'L: " Rc,,'ne
pO\,3iHU& 1.101& no ropoA'Lu'L II] Kp'LU"".
25 II &'LIC1'L 1' HO. MpOClIlRO\, m£ npHE'tr'LWIÓ
HOBo, ropo oV, u OTI!\IIIE E1>"'lTlI l t.lope,
" nOC""kIIlK1. KOCLlIITHH'L, ('LIII... ft.OI,P'LIHI.,
C'I. 1I0R'LrOpOALlI" p!lC'tKOW.I 2\OA"1I t'\pOC1\:\Rl\II,
pelC£tpe: UeZEU'L C.I KIJIE EUTH C... &0l\£Cl\1-
30 I'LI.U. U C'L CIlITOnIl'LK'LUL. HIY.lW.I CKOT'"
C'L&UpnH, OTT. 1.I:iI"''' no YET'LlpH KO\,8'L1, Lt
on C'IlIopOCT'L no A£UTL rpHRbM'L, li on.
&OIlUp'L no OCUL 8:\ AEUT£ rpHR"H'L. lInpIl.
iOł6
-t8
Lata 6525 Jaroslaw przybyl do Kijowa ł
pogorza'y cerkwie.
50. Lata 6526 poszedl Bolesfaw ze Świe-
.
topelkicm na Jarosława z Polakami. Jarosław
zag zebrawszy Rug i \Varęgów i Slowian po-
szed' naprzeciw Bolesława i Świętopełka, i
przyszedl ku 'V olyniowi, i stali po obu stronach
rzeki Bugu. A by' u Jarosława piastun i wojewo
da imieniem Bądy, począl lżyć Boleslawa , mó-
wiąc: po co ty tu? oto oszczepem przepo-
rzem brzuch twój tłusty. Byl bowiem Bo-
leslaw wielki i ciezki, ze ledwie na koniu
..
móg' usiedzieć, ale bystrego umyslu. I rzeki
Boleslaw do swej drui "TlY: jegli wam nic
wstyd tej obelgi, to ja polęgnę sam. Wsiadl
na koń, puścił się w bród przez rzekę a
za nim wojsko jego. Jarosław zaś nie uści-
gną' uszykować się ł i zwyciężyl Bolesław
Jarosława. Jarosław tedy uciekl sam ocz wart
do Nowogrodu. a Bolesław wszed' do Ki-
jowa ze Świętopelliem. I rzekl Boleslaw :
rozprowadzcie druzynę moją po grodąch na
leze. I sta'o sie tak. Jaroslaw zaś do No-
..
wogrodu przybiegłszy chcial uciekać za mo-
rze, lecz posadnik Kośniat)"n, syn Dobryni,
z Nowogrodz3nami porąbali lodzie Jarosla-
wowc mówiąc: mozem się jeszcze bić z
Boleslawem i Świętopełkiem. Poczęli wybie-
rać pieniądze: po cztery kuny od męża, a
od starostow po dziesięć grzywien, Ił od
bojar6w po grzywien ośmnaścio. I sprowa-
Wiersz 1 AROlO... OCU". OCUL "l A£c&TH H. R. T. - 9 Kox'LIlllO I BU'LIHIO H. -
11 &&A'U1 &&A'LIH H. R. T. - 21 Udj. "1 YIIOKtK'U H. - 27 KOCLI.lTUHT.1 Ko-
CTQHTUH" H. - 29 GUT" I Gur" c;. H. - 33 OtUL . AE n' OCUL jI,£UTL H. R. T.
692
LATOPtS NESTORA.
łOl8 B£"OW KJp.ar'Ll, K'L),JW.a HU'L CKon, HdziIi Waręgów, dawszy Im pieniądze; i ze-
-t9
C'LB'LKO\,OIl t'POCI\:\R'L ROli URon.l. I}OI£CUB'L brał Jaroslaw mnogic wojsko. Boleslaw
me 610 l\'LII£B1o C1o".I, EC O\,ł.III'LIII mę CB.I. zaś siedział w Kijowie; a glupi Śwjęto-
TOn:'ł'LI\'L pEYE: I£JIII\O ffiC J.aXOB'L no ropo. pelk rzekł: ile tylko jest Polaków po gro-
A'LU'L, 1I &HIUHTE D. łl H &UW.ł aa 'LI.l}oI£C1JB'L dach, zabijajcie. I pobili Polaków. Boleslaw S
Z£ nO&1om£ H 'L I\'LII£RJ, K'L "'U UU'tHHH: u tedy ucickł z Kijowa, zabrawszy dostatki i
GO t\p'Ll pOC1JB 1A U CCCTp't H:ro, u 1\H1cnu bojarów Jaroslawowych i siostry jcgo, a Ana-
npUCT.1RII jI,£C.łTIIHLIUro K'L UI.I1oHHIO, &'t GO staz go dziesiętnego przystawił do skarbów.
tA H:LlO1( R'LB1oPU]'L JLCTlllO, u JIO,,"H UHO...... albowiem pochlebstwem ufność jego pozy-
CTKO K£,,£ C'L CO&OID., H ropO"'L1 YpLKEHhCI\'Llli skal; i mnóstwo ludzi prowadził z sobą, i tO
11l C06't, H npll.,e B'L CBOIif. eU I&. Cu. zająl dla siebie grody czerwieńskie, i przy-
TOII.t'LIi'L ...£ H1Y.ł Ii'LH.łffiIlTU l\'LII£B1:, u nOIl. szedł w swój kraj. Świętopelk zaś począl
A6 t.\pOCI.1B'L H.1 CUTOnJ'Llil, 0061o.J..U t,po. panować w Kijowie. I poszedł Jaroslaw na
CIJK'L CUTOnI'LKJ, H 6tffi CUTOu]'Lh1. K'L Świętopelka, i zwyciężył Jarosław Święto-
nCYCII'U'LI. pelka, i uciekł Święlopelk do Pieczyngów. 1S
51. R'L 11oTO s.I\ . 0PU),6 CUTOOI'LK'L C'L 51. Lata G527 przyszedł Świętopełk z
nEyeH1or'Ll K'L cut TB"IJ1:, U t'POCUR'L Pieczyngami, w sile potężnej, a Jarosław
C'L&Pl ł.lHOmhnBO BOli, U H UA6 npOTIIBO\, zebral mnóstwo wojska i '\\1szedł prze ci"
IUIO\, lU l\1I.T". t'POCUB'L en Hl U1:CT1o, niemu nad AJtę. Jaroslaw stal na miejscu,
8),1011\6 o\,&um "OPU£]. R'L ),1:1rL p".,'t 8J W którem uLili Borysa. 'Vznioslszy ręce ku!O
lIe&o pEYE: KP'LKh &PUI uo'£ro K'LnHI£Th n niebu, rzeki: krew brata mego wola ku to-
TOG't, Bn"'LIKO, ł.ILnU OT'L KP'LB6 np.1BL"". bie Panie, zemścij krew tego spra'\\ iedliwego,
luro cero, t\liome UI.CTIII'L H:CH Kp'LBe 1BC. jakoś zemścił krew Abla zesławszy na Ka-
IUB'LI, no mr.IIK'L H.1 1\.1I1H1: CT£H.111111£ H Tp . ina jęki i drŻenie, tak tei i na tego zeszlij.
C£H"K:, T.11\0 OO]OffiU U IIJ CLUh. nOUOIHB'L Pomodliwszy się rzckl: bracia moi! chociaz !S
u " pEK'L: Gp:\n UOIl. "'E I£cn OT'L cm. nie cialem tu jesteście, to modlitwą po-:
AO\' T 1:.1 'L 1.1 'L OT'LWI.:u, H'L 1.I0]IIIB0Il1 nol.lo. moicie mi przeciw temu przeciwnikowi, za-
1:n uu HJ npOTIIBI.HlrO CEro O\,EIIHI'I& H bójcy i pyszałkowi. I to rzekłszy poszli
rp'L1,uo. " CE KI.IO," p£K'LWIO nOllwwa npo. przeciw sobie, i pokrylo się pol allskie
TIIB01( CO&1:, " nOKp'L.m 001£ UUI.CKOH: I mnóstwem obojego wojska. Bylo to w piątek 50
O&OH on UIIO I.CTBI KOH. 1}1o 6 n T'LK'L o wschodzic sł'ońca,. i spotkali się obaj,
rr.rA1, B'LC O.\lqJlO CII'LBLqlO, u C'LCT.nHm.a byl bój okropny, jakiego nie widano w Rusi,
£.1 0608, &'LltU C'tY 'J.U, UKJ mE HE &1.1- Chwytając się rękami rąbali SIę, i trzykro-
Wiersz 7 H CT.1CLt tak wyżej, w kodexach mylnie Ibcnc . - 10 C'L COlOO"" t"
GOLI. H. - 18 u IIA£ J B'L HAE H. Ł. -. 80 nUnCKOH: I U"I.CKOH; H. l\enCKOH:
J.I. R. T. - 32 t'LCT.v.nUWA CAl C'LB'LICoyonwA C.I :a.
t
LATOPIS NESTOI\.\,
603
lłl\ B'L Poycn. II :\ pil\KJ.1 It:IAl\t1iWE C1oVJ iń tnie bój odnawiali, aż. wądolami krew ply- tOlU
tA, n C'LCTiI\OnIOA ta Tpmr."'LI, "1\0 00 o\'- nęla. Pod wieczór za .zwyciężyl Jaroslaw,
]l,0l\1I1t:ł.ł'L KP'LBH T£qlU. 1\'1. B£V£pO\, 3\C 0]1,0:\10 a Świ topeł1 uciekł. I gdy u iekal napadl
t'\pOC311J. 'L, II C.UTOIL1'LK'L 6 iE . II 6 3\AqIl0 go bies, i strętwialy ko ci j eg{) '. nie mógl
5 Kł.ł0V H101"£ UJ H" 61oC'L, H plC1U61:IUA IW- siedzieć na koniu, i niesiono go na noszach,
CTH 1£f0, H£ t.103\JIUA C1o,'1:n lU KOIIH, H przyniesiono 00 Brze cia uchodząc z nim.
H£Cn ń\TL n 8.1 HOCHX1o;t'L, npllHEcoUlA II K'L On zaś wolal: uciek3jcie ze mną! goni
&£p£CTHIO, 6 flUN."'E C'L unUL. UH'L 3\C ru- za nami! Pacholcy tedy jego wysylali za się,
rOl\JWC: nO&1:rH TE C'L "'HOI&, 3\CHiI\TL 00 czy kto goni za nim? l nie bylo nikogo
10 HJC'L. OTpOlIH 3\£ 1£f0 K'LIC'Lln iI\ OpOTIIKOV: coby ich gonii; i uciekali z nim. On zag
H: J K'LTO 3\£HETL no lIEł.łL? II HE &10 IIHKO- leŻał w niem cy, i zerwawszy się mDwil:
f O 3\E B'L CI\1o"'L fOlIA",UO, H &1omJ __ C'L oto gonią. uciekajcie.! r\ie Ipógl wytrwać
HHU'L. 001. iEE B'L HCIAO",11 1\£3\1, K'LC OOIlK'L na miejscu, i przebiegł Polskę ścigany bo-
ta rnr01Um£: OHO 3\£lliI\T", OO&1:fH1:TC. Ile :iym gniewem; i przybiegi w .pustynię - mię-
15 UOił\JIUE Tpb01:TII HJ It:ĄIIII'L..... ł.ł1:CT'B. II opO- dzy Polską a Czechami. tu skończyl zle iy-
E1;3\L\ U"LCl\iI\ł& £ł.l1I&, fOHHłJ'L 603\H'f:ł.łL wot swój. r\a niego zaiste,. jako niespra-
fH'tB'LUL , OPU&UJ B'L DOYCT"H U£3\1O wiedliwego padl sąd boży, po zejściu z tego
l\A 'L1 II Y£ 'LI, TOV IICOpOKpL3\E 'Ll\1> iElI- świata spotkaly go męki. pot.ępieńca, co
KOT'L CKon. ł€f03\E 00 OpJKLĄ1o, "KO Ile- jawnie ukaz al zgubny raz który nielito ciwie
!O Op1K""LH1, ciMo\, HJIO",,'LIOIO 111 Ilb, 00 o śinierć go przyprawil j i po śmierci n
onWLCTBnl1 CEro CB10n opHllm ł.ł__K'L1 OK:\- wieczne męki skazan jest. Jest za mogila
I1HUO: 00K.1 OB11O£ t\B1o OOCUHll1 DUOV&LH1U jego w pusfyni po dzi dzień, i wychodzi
pJH:t, B'L C'Ll.lpUL H£I,III:\Of.THBMIO K'LfHJ, z niej szkaradny smród. T o zaś. zeslal Bóg
" 00 C'Ll.lpLTII K'tVI.HO l.Ii1\ VII 1.11. It:CTL C'LU- na przestrogę xiązętom ruskim,. jeśliby oni'
!5 ,xH'L. ł€cTL 3\£ Uor'LIU Kro K'L OO,"CT'LIHII jeszcze kiedy coś podobnego. c!ynili, niech
H AO cero Jl,LHC, HC O]l,Hn 3\E OT'L H£II pamiętają, ze odbiorą karę tę, i większą
CLlPl\A'L 'LI\'L. CE 3\C £Of'L 001U 1 HJ HIK1- od tej, ponieważ wiedząc co się sralo ,. p.o
]HHIt K'LHA L"''L pO\,CLCK'LII.ł'L, ]1,:\ lUII£ CHII pelnili takież szkaradne bralobójstwo.Siedmio-
1t1Jl£ cHile 3\C C'L'iBOpUL, CE CJ'LIIO:\K'LIUC, raką bowiem zemstę poniósł Kain zabi\vszy
30 T... 3\e K1 llh OpHHl.łil\TL, U'L " IiOJLIOII [E , Abla, aLamech siedmdziesięcioraką, ponie-
OOH€3\£ K1:"......C 6'LIB'LW£1f: C'LTBOpATL TlHOIf: waż Kain nie wiedzial że go. spotka zemsta
M£ 'L]O 6pUOO\,6HHCTKO. CE"'.lL £0 UhCTnn od Boga, a Lamech wiedząc o karze która
Op UlA 1\"1111'1., O\,&IIB'L i\KC ", Zł J1Ut 'L CtAI.IL prarodzica jego spotkala, po elnil zabójstwo.
\Viersz 1 C1oYll & ta I c'tl,a & ta H. Ł. R. T. - 1 O B'UC'U1II OpOTUBO\, I CM,.t&
lł ta R. - 18 JA 'LI H Y£ 'LIJ YA 'LI H JA 'LI H. - 21 OK H"fOI (ero OK "'"
!lUO CKATOOl\'ltK" H. - 31 C'LTBOpATL J C'LTBOpnTII H.
69.1
LA.TOP . .ł18TOI\A.
.
-
fOID AtUTI., DOInjMe "t KIftll'l Re BtA'LI" ULlpe-
-Ii
"HIS npHIATH OT1. tor:t, li lt u£ ", B'łA'LIH
i:t I ""lt'LWR .lI IIp:tpO]J,RT6 1O Kro. c"nop"
0V£ObcrIO. PłYI GO A:tlfe;t" K" CBODUI ze-
'11U: UDł oYGH.t'L n. IP1oA" ut.H't R oy-
OWIO B'L D 8& 1I'L.t; 'ltUL me, pCYC, t£"UI.
kec&TL ULCTHH II! U"H'I. nOHeze , pen,
HAm C'fBOpHn. ') Ch lbUE;t'L 0YGU AU GP3-
fi tHO}(OBl, B nOIl COGt mc.t 1£10: Ch Me
CILI'fOnl\'Li'r., .08'L18 BHt.lenn, H;I\e CA E
.0"H1\'1. en. np1oIIOGOA1oDlln., uze H "U SP!-
'lUa e_o. io Ct.IR"1 fEAeOHOB'LI. T.1KO. er.
6;-.it'i... tlpocil1Bt. ze npR_A'I ctAe Kt.llelłt,
Ot'fp" bon C" APOtZHUOI& CKOR:&, nOKlł Ił'"
n86'1A& " rpoYA'L KeI\RK'Ii.
Ib. bTO tsłKH. POAR CA o\, t.\POCU8l1
t'll.t., II .",en .u KUO\, 101l0Allue ".
8'1. 1\1oTO tstK.. npuĄe EpAYHC1\!lI", C'LII'L
" acUIU , IHO K'L K8IOAHU£pł. , H:ł nOB'I
ropo;\'L, . .1!A HOI" ropoA" , H nOHui.
UII6ZLCTBO nOlOrOPOALIJ' , H HU'IIIHłł un ,
nOBAł OOlonCIO\, onaTL. " npHwLA1.ml8
KU U, I'L t&Aouupn ptlJ'I, H "POCZUB'L 8'LIHAe
n 'L k'LIKll, B'It Ceł\U'LIH ALHb OOtTU;I\E H TOt,
R nOE'ł},H IL1.POC!ł!IB" I\pAYUCUU, " HOBoro-
'OA""& 10PO'" Ho.o\, ropoAot, " HpAYHC1\.1B'I
itu nOIOntKo .
52. 1r'L 2I'&T8 (stl. npu"e tlpOC1UB'I. i'l
ElipeCTHIO. R'L tu me BptU£Hl ULCTHCl\1KOt
C£IpIO 1'1 1\iłO rOpIK!R" nOHAG Hl K;\cort.l.
CII"IOUI'I ze te k1.1I' 'KIICO;l\ł.CK"IU 'e.
eAII " HA8 npot'lłBOV kuov, u CftB'Lmeu1
OEtui hil"icoulI npoTHBu, COGt, I peYe 'e-
AłA- n U.CTICUIO,: ruo PIłAH rOVGlllt
Rzek' bowiem Lameeh do swoich żon: me.;.
..
b ubilem na szkodę moją. 8 mlorltieńea
na ranę moją. r>f:zeto. rzekł, siedmdzieslę-
eioraka zemsta mię spotkafa, poniewai wie-
dz,!c uczynilem to. Ów Lamech ubił d\Vocb S
braci Enochowycb. i pojął żony ich; ten
ża Świętopełk, nowy Abimelech, który się
rodził z cudzoloztwa. który żabi. braci swo.-
ich. syny Gedeonowe , był takiż sam. J*..
roslaw tedy przyszedlszy, siadł w Kijowie, 16
otarł pot :z druzyn21 swoją. zWycięztwo i
trud wietii ponioslszy.
ts
Lata 6528 narodzil się u J tdslawa syn I
i dano mu imię Wlodzimierz.
Lał&. 6529 pr zedl Bręczyslaw syn Iza..
slawow, wnuk \\10dżimierzow na Nnwogród.
i zająl Nowogród. i zabrawszy mnóstwo 6
Nowogrodtan i mienie ich, poszedl do Po..
locka nap6 Tót. A gdy przys:zedl nad rfekę
Sądomir . Jaroslaw wyszedlszy z Kijowa
lIiódmego dnia dogcignąl go tu; i z cięz)'r
Jaroslaw Bręczyslawa; i l\owogrodzsn ode-!:I
sra' do Nowogrodu, a BI¥cfyslaw uciekl do
Polocka.
52. Lata 6530 przyszedl Jaroslaw do
Brfegcia. \V tychże czasach l\Iścislaw który
był 1r Tmutorakaniu poszedl na Kasogów. so
6lysząc zd o tern xiążę kasogski. Rededia,
wyszedl przeciw niemu; £dy tedy oba wojska
taly naprzeciw siebie, rzekł Rededia :r.1 ci40
slawowi : poco mamy sobie gubić wzajem
Wiersz 10 !sHllelEnI lUlI£n H. R. T. - 23 C.1iAOIIHpH' £A'ĄłI"PU H.
I) Gene.. IV, 23-24.
.
LATOt»IS NESTORA.
OY;J;"Ił Utam tKOK? .'1 c:....n E&'I CI-
Ul G OTJ CI: Al Alpe OAOlltKUlI ni. 10
B'J.:(LU'IU" UU1oH"1t U II( .. .EU UOł&. "
ĄftH uoa, II EU1U& UOIN.; lUJlE 1\" 1I:('łi o.AO-
a Itli4., 'f o n ..u IBO" KloCE. II pEY ULeT"-
1\.1&1.: t q "Ali. II pEY' feA£AIł n ULe,"-
CUKOY: HE 0P_a\"KU. q 5UIU'I, ... SOpL-
1i0a. II lIen ta "OpOTU "p1on..,,0, D 111
AII'L 'I 50pUUpGlU ca HU", II.lU " "EIUr"IH
tO U, 'fCĄ"."; 5'1 SO IEI\UK'L u en n.... ..E £Aa.
fi p6Y6 ULClHeUI'I.: O np1oYHe'f t\ Eoropo-
AHą', nouOa\H UU, I",E ,o 0;\011:1iD eEUOY,
C'UiU&1& qpLnKL n Hua TKOIt. II eE pCK'L
O\'AIIPU UUL o EU1\I&, .. B'l.INLU'I. .mn, o\,"
t5 A.lpH H &'1 rp T/t.lłh ,mnUL, II 10" 5'LICn
p'l "II'I. "EA£At\; WLAt. 1'1 EUlłl& 1(f0 B" 1.ł
ILce IUtRHII Kro, a\CII.. Kro . A10TU !tro,
.. AUb B'I. 1łO&H .s lucoru II npUWL ..
TLUOVTOPIl.K lłlO.1 IfPI,I1.II. cunlll ..O"
tO ropOAHIf.l, H C'l. .1 1&, tI ZE erourL H 1.0
euo ALNE TLUOyrOP.1IUHH.
R.. nlo (sc)u. nOIl fi ULCTnCI\.1&'1. 1I:t
"poe n KO lIp"l H C'l. K.1co....l.
53. R'I. I\'łTO (stIl. "pOUlIlO," e&II I1O
t5 HOBt ropo!" n9H;\E ULCIHCUK'I. 1I '1. Twoy-
TOp"K".. 1\'LIIClOY, H .e npniłWA lero K'LI-
L\H6. OH'L ZE "LA'L ctAe R1 ero!'1 YpLHn-
rORt, ł.\pOC!l\BOY e..1Jl1O HOB'I ropo",t n.rAl.
Ił'l. ee a\G 1\1oTO ILCTlt.W& II\'LeBU 1'1 CO' Al.
&0 1\", U EUBi1 .. enp_1H. Y.I;\L no A"UBOIIO
N.10\,Y6IHIO U E1oCOB3.IUIO, rurOl\łil.qJe: UKO
tR AP La. TL rOGIIRO. II E'I UATezL KURn. H
rOIOA'L no al. eH 10H CIp1111'I; 1lA0WA no
R1\" t ILCU KIOAHIt B" G1\'Lrap'l.l , u npHBe-
OIUI ZHTO, H 'fIIKO Oa\HWA. CZ\'I.IW K'I. e
695
druiynę? oto wystąpmy sami do boju: jeśli ł08
ty zwycięz)"sz. to zabierzesz mienie moje i - ił
zonę moją i eci moje. i kraj mój; jegli
ag ja zwyciężę. to zabiorę twoje wsz .stko.
I rzekl l\I cislaw: niech tak b dzie! I rzekI
Rededia do 1\Iścislawa: nie oreiem sie
.
bijmy, jeno dIJZajmy się. I jęli duzać się
krzepko. i duzając się dlugo, pocz l sla-
bieć 1\Hcislaw, byl bowiem Rededia wielki
i silny. I rzeki l\Iścislaw: o przeczysta Bo-
garodzico I pomóz mi , je li go zwyci zę I
zbuduję cerkiew na czegć twoją. I to rzekl-
szy uderz l nim o ziem. dobyl noia i ude..
rzyl go noiem w krtań j i tu zarzezan byl
Rededia. Poszedl w ziemię jeso. zabral
wszystko jego mienie. zonę jego. i dzieci
jego, i dań nalozyl na Kaso ów. I przy-
szedlszy do Tmutorokania zalożyl cerkiew
gwi tej Bogarodzicy, i zbudował ją, stoi
ona i podzi dzień w Tmutorokaniu.
Lata 653ł poszed' I cislaw na Jaroslawa.
z Kozarami i z Kasogami.
53. Lata 6532 gdy Jaroslaw byl w Nowogro-
dzie, przyszedl 1\Igcislaw z Tmutorakania do
Kijowa, i nie przyjęli BO Kijowianie. On tedy
poszeal i siadl na stolcu w Czernigowie. a
Jaroslaw wtedy w Nowogrodzie byl. Tegoż
lata zjawili się czarnoxięznicy w Suzdalu,
zabijając starych ludzi wedlug dyabeJskiej
nauki i opętania mówiąc: oto ci dzierżą
urodzaj. I byl rozruch wielki i i1ód w ca-
łej tej okolicy j stli Wołg=! wszyscy ludzię
ku Bolgarom i przywieźli zboie, i tak od-
iywili się. Slysząc zaś Jaroslaw o czarno-
-
Wiersz 2 elłU niema H. - 3 H '1'" 110111 niema H. - 10 . c u. wema H.
.
696
.
LATOPIS NES'l'OhA.
"
lłcm r\pOC R'J. B 'L R'LI CH, OPHAE COY "UIO, H H-
U R'J. K 'L R'LI p CTOYH, li "po\,r'J.la nOKl HH, pCK'J.
CHIJE: &or'J. UIKO Hn no rp1o 'J.U'L Hl KdilH.iE O
EU31& r1 ;\'LUh, H'H UOp'J.Uh , I\H KE p'LUI. I\H
HHObb hI HHbb, II YJOR1:K'L He Kun IIHYLTO-
iE£. H K'L Kp1THR'L CA r\POCUK'L npH"e 110-
BOY ropo,Wy, H nocn 1 uope no IbpIr'J.l.
fi npH,J,E \I\O\,H'J. C'L Ibpar'Ll. II 1>1: ;\I\OYII'L
CX1:0'L, KO\'A 1>10 O\, IIErO O OT'J.I.IL HCT'J.K1-
Hl; H npH,\e 1\'1. r\pocnKO\,. lI.\e ł.\pOCUK'L
C:'J. dKO H'LU" H] ULCTHC31BJ, UbCTHCUK'L
3£ ClI'LIWlK'L H H,\e npOTHKOY HI.I.1 K'L HCT'L-
BCHOV' I,,'LCTHCUR'L iEe C'L KCYCpI HCn1'LYHR'L
APO\' t.lill , H nocnRH C1oRCp'L R'J. YUO npOTH-
BOt R.1pIr'LU'J., II CIU'L cn C'L J.PO"iEHHOm
CBOI£I& 00 Kp'J.I OUI. H E'LIK'LWII U0'l'H &'Llcn
rLUl, u U''LHHI1, u rpou'L, II A'La:"L. ł'CYC
ULCTHCnB'L ApOya:lIll1: CROKII: nOlI'1:I.I'L lU
Ha. II nOH,," UI.CTHCUK'L H ',\pOCUR'J. npo-
rUBOY CO&'t. II c'J.CT.nH CA YC10, C1:R£p'L
C'J. R.lpar'LI, H TPOp,HWI CI IbpI H C1oK"''I'E
C1:Rf!P'L, H no CL"'L IIICT nH ULCTHCUK'L
c.. Ap0\,3;llIlOłn. CROIt.., H Hln C1:YH IhpI-
f'Ll, H E'LICTL C1:Y1 CH3LUl, t\1\0 nOCK1:TUIUE
U1'LIHI1, ""'C'I'lWCTh CI 0P3.3;UK, H &10 rpo-
:( BE3HKl H C1;Y.t ClIJLU] H CTp W"'IJ. RII-
A1oK'J. iEE ł.'pOCUK'L, liKO nOI>'tif,]KU'J. Kcn,
nOI>1:iEE C'J. Lbo\,II'LUL, li'LII.ł Ll.IL K.1PI;r.L-
CK'LIUL. H iboVHT. '1'0," OT'LI>1:iEe 1\0,",,'1.1 n-
T'r.Ui. r\POCUK'L a.E IIpl' E 1I0Ro" ropoAo,",
Zł LIlo,"u'L HA£ 1 uop£. IILCTHCUK1. 3>E o CR1oT'L
1 0tTp1 BHA1:B'L 'I£a:ay'L' C1oYCH1.1 OT'L
CKOHt'L C'tKCp'L H IbpIn.. ł.'pOCUK:\Q H pEn:
xiężnikach tych, przyszedl do SuzdaIa, ctar-
noxiężników pochwytawszy uwięził, a dru-
gich ukaral mówiąc tak: Bóg zsyla za grze-
chy na każdy kraj głód, 3lbo' mór,- albo
posuchę, lub inną karę. a czlowiek nie 5
wie nic. I wróciwszy się Jaroslaw przyszedl
do Nowogrodu, i posłał morze po Wa-
ręgów. I przyszcul Akun z 'Varęgami. A byl
Akun ślepy, mial zawiązkę ze zlota tkaną,
i przyszedl do Jaroslawa. S7.edl Jarosław z 10
Akunem na Mścislawa; :\Iścisław uslyszawszy
o tem, wyszedl przeciw nim ku Listwcno-
wio ')I cislaw za z wieczora drużynę uszy-
kow3\"szy post3wił Siewierzanów w śroaku
przeciw \Varęgom, 83m zaś z druzyną swoją ts
na skrzydłach stanął. Gdy noc nadeszla , bylo
ciemno i blyskawica i grzmoty i deszcz.
Rzekł )!ścisław druzynie swojej: uderzmy
na nich. I poszli "\Iścisław i Jaroslaw prze-
ciw sobie. I starli sie w środku Siewierza-!O
.. .
nic z \Varęgami, i zmęczyli się Waręgi rą-
biąc Siewierzan, a potem uderzył )!ścislaw
z druzyną swoją. i począl. rąbać 'V3ręgoW';
i był bój zacięty, śród blyskawic rzucały
odblask oręże. i byla burza wielka i bój 5
zacięty i straszny. \\'idząc zaś Jaroslaw że
jest z\\yciężon, uciekł z Akunem xięciem
w3ręgskim, a Akun odbicgl tu złotą za-
wiązkł:' Jaroslaw tedy przyszedl do Nowo-
grodu, Akun Z3Ś poszedl za morze. Naza- 30
jutrz rano Iscislaw oglądając ciala porąba-
nych swoich Siewierzan i \Varęgów Jaro-
slawowych, rzekl: kogoi to nie uraduje,
"
Wiersz 1 CH- T'IJ H., w Ł. n. T. niema. - 17 H UI\'J.HHI1, I rpou'J.. H rpouos£,
H U 'J.Nllll H. - 20 COI>1: niema. H. - C'tKCp'L C'L Ibpar'LI. K pa 't C'J. 01-
IEP"Uh H.
I
L A T O P I S N E S T O fł A.
697
IC'LTO C£UOV H£ pI""? CC KE HTL C1:R£pU- oto lezy Siewierzanin, a oto Waręg; a dru- łOM
HIIII'L, li C6 IbpAr'L; li APOV HHl CRon 111oU. zyna moja cala. I poslal Iścislaw po Jaro- - 30
Ił nocu I"ILCTIICUB'L no I.1pOC1\ K.1, rIIrO II: slawa, mówiąc: siedź t.y na stolcu swoim
C'1,,1I T'LI H CT011: R'L CROK:U" K'LIK:R1o. T'LI w Kijowie. bowiem ty jesteś starszy brat,
5 K:CII Cnp1:HIUlIH EPU'L, li 1.I'L1I1o E"""II CH a moja będzie ta strona. I nie śmiał Jaro-
nopOJu. II He CUI:\W6 t\pOU.\R'L HTH R'L slaw iść do Kijowa, pokąd się nie pojednali.
K'LI!ł:R'L, OIILAc e C'LI.IHpIlCn CA. II C1:,J,"- I siedział )Iścislaw w Czernigowie, Jaroslaw
WE I"II.CTHCUR'L YpLHIIrOR1:, II Jjpocun. 110- w Kowogrodzie. a w Kijowie siedzieli do-
R1: ropO"1:, H EUXm C1:"AlpC K'LIK:R1: I.I U stojnicy Jaroslawowi.
tO UpOCUBlH.
B'L T'LI.IL 6 K1:T1o pO,J,H U o\, t\pocuu Tegoż lala rodzil się u Jaroslawa drugi
"po r'LlH C'L'H1., H II1P£Y6 UlIA K:UOł( II - syn, i dano mu imię Izęslaw.
cun..
K'L 11:TO ,scł.u., R'L I11:TO (scł.J". t\pOCUR'L
ts C'LB'LKO\,OIIR'L BOli UDOr'L', H npll,J,E K'LIK:BOł(,
II C'LTBOpll ',IIIP'L C'L &P1T'LlIL CROHUL ULCTH-
CUB'LIIL O\, ropO""'I.\. II p "1:1HCn no
A'Ln1onp'L pO\"CLCI\ń\I& €l.Uł.b: t\pOCHB'L IIPIl-
II CIII& CTOpOH.., II ULCTIICUR'L OHin. Ił 11.\-
20 ncn 3;11111 I.IHpLHO H R'L EplT01IOELCTB1:. H
o cn O\"COEIIIJ.\ H UaT6iEL, H &'LICTL THWH.l
BUllI\} R'L Cl.UII.
B'L 1\1:TO (scł.J£. PO"II U TpCTIIU C'LIH'L Lata 6535 urodzil sle trzeci s 'n Jaro-
npOCIlROV, H H;1p£Y6 Hua H:ł.l0\, CR.łTO- slawowi_, i dal mu Imię Świetosław.
!5 CUB'L.
B'L I1:TO (Scł.IS. HUI£UUIt IlBH U Hl HE-
&£CU, "1\0 RII"UII BLCEII £U II.
B'L K1:TO (scł.1\ . UllpLHO E'LICTL.
B'L 11:10 (S.XU. UPOCUB'L &EX 'L B'L IU'L.
:50 II po,," u HPOCUBOV YCTK£pT'L1H C'LIH'L, II
up£Y£ HLIA K:UO\, RI,CCB010,J,'L. CLUL iE6 1\1:-
T1: U"6 HPOCUB'L 11.\ YIO.\L, U nO&1:"H I.ł,
II IIOCUBU rp 'L IOPHI£R'L. H'L C£ w.£ Rp1:IU
O\"LlpE &OIECl\.\B'L B£1\UK'L1H B'L AC1o 'L. II &'LICTL
\Vicrsz 6 C Lll1 10 £ » CI.I'1:11111£ H. R. T. _
I.IUplal1O ..,.lCTb w II. dodano 1\1:TO. - 29
Il01lumenla Pol. lliat. Tom. l.
Lata 6533; lata 6534 Jaroslaw zebral
mnogie wojsko, i przyszedl do Kijowa, i
zawarZ pokój z bratem swoim Iścislawem
w Gorodcu. I rozdzielono po Dniepr ruską
ziemię: Jaroslaw objąl tę stronę, a Mści-
sław tamtą. I poczęli zyć w zgodzie kocha-
jąc się jak bracia. i ustala wojna domowa
zaburzenie. i była wielka cisza w kraju.
Lata 6536 znarnIe na niebie ukazalo si ,
wiane bylo we wszystkiej ZiemI.
Lata 6537 pokój byle
Lata 6 38 Jaroslaw Belz wzial. I rodzi'
si Jaroslawowi czwarly syn, dal mu
imię \Vszewlod. Tegoż lata szedl Jaroslaw
na Czuay. i zwycięzyl ich. i załoiyl gród
Jurvew. TeO'oz czasu umarł Boleslaw wielki
w i)
w Polsce. I bylo zaburzenie wielkie w zie-
6 IUUe"III£.. £I.I II niema H. - 28
&E 'L» l\'u 'L H. Ł., &£X 'I.I H. T.
88
69S
LATOPIS NESTORA.
łOOO u.n " RE "h'L "I'L EU1H U;\LtTt: B'LCT/lB'LWE miach Polski: P owstawszy IUllzie pozabi J 'ati.
-36
1\10;\H'£ H 6UW (nHCIOn'Ll, "OOH'LI H 60- biskupów i kapłanów i panów swoich, i
mp'ld CROIA, H &'LICTL K'L HH 'L łUT£ I.. bylo u nich zaburzenie.
K'L UiTO (sc}u.. t\p0C11K'L H ULCTHCUR'L Lata 6539 Jaroslaw i :\Iscislaw zebrali
C'LEplCTJ ROlA UIIOr'Ll, U;J.OCT.! HI h 'LI, H mnogie wojsko, szli do Polski, i zajęli na 5
rJlCT1 rp],,'L. YpLB£HLCI'Llg OOU"', H no- powrót grody czerwieńskie, i spustoszyli
BOKRlCTl i1 "CKN.lih el.l1tih, H ..lHon.. 3 'L1 Polskę. i mnóstwo jeńców polskich przy-
IIPUKC"OCTl, H pl 'UHCTl Ił , H nOCI"U wica li , i rozdzielili ich, i osadził Jaroslaw
t.\pOCJIR'L CROił no .P'LCH, u C£Th AO cero swoich nad Rosią. i są po dziś dziel l.
ALU£.
K'L 1'tTO (st}u. t\POCUK'L nOYJ trIEUTl1
ropO"'L1 no .P'LCH.
K'L 1\1oTO (Sc)UJ. ULCTHCZł1BftVL £rcnc)HH
oyUpE.
5t. HI. K'tTO (StUl., K'L UTO (s+ur.,
E'L :\1oTO (1+1.1.\., JJLcTHCnR'L H H"£ III O-
R'LI, pl 60n U, n O,"upE. II nO]OZHm H
K'L IJPLlii'LRU 0'" CBA'l.1ro C'LOlC1, li' ze &1:
c.1U'L UOZUJ'L, &'t 1>0 B'L 'L"IHO K'.1 np"
ULIJL K'L R'LIUlE, t\1\0 Hl I\OHU CTOUIJIE pin-
KOlia AOCJIIIH. KB a;c ULCTUCJlK'L A£EeI'L
TU'LUL, ypLULU"Io HI'''UL, R£lUlKOUJ OYHUI,
pnp'L 111 Tn, UU30CTIf'B'L, 'UO£1\WE APOt-
ZHnA\ no KEJIII\O\" HU,.IIH" Re IIIJlI.uw£, ilU
nUTIII:\, ilU 1:'£HIlt\ &PlIII1WE. no CLIlI. £
n£pEJ KUCTL Kro KloC" t\pocun., H &t.ICTL
K;J.IIOOKnCThIJL pO\,CLCT1:H £U1H. ".\6 Upo-
tURt. IIOKO," ropo,J,O\" H OOCJAU C'LInI ClO-
Kro H030"HLlEP.l 1I0R1: rOpO;\1o t enHCKonI no-
UIKU ffiH),.łTd'ó. II K'L CE Kp1oU pO),11 u
J.\pOC:UCO" C'I.:II'L, lupClmm.ł HU.ł KUO\, R.ł-
"i£C:UK'L. ł.\pOC1.1KO\, ir.6 C.-DlplO lIoR1o ropo),,.
B10CTh npll,1,£ KUO,', 111\0 nEY£H1i H OCTOIiTL
I)t..I£R'.I.. I.\POCUB'L C'M.pI KOU UlIOr'L', Rlp r'Ll
tO
L1ta G 40 Jaroslaw począl stawiać grody
nad Rosia.
Lata 6 4f ;\[ścislawicz Eusłach)' umarł.
54. Lata G542; lata mS'{:J; lata 6J44 15
Mścislaw poszedlszy na lowy rozchorowal
się i umarł. I pochowano go w cerkwi
świętego Spasa, którą sam zalozyl; przy
nim wzniesiono ją tak w)"soko, jak na ko-
niu stanąwszy ręką sięgnąć można. n 'l zaś o
cislaw duży cialem, rumiany licem, wiel-
kich OCZU, chrobry na wojnie. milosierny,
druz)'nę bardzo lubii. nie szczędzil dla
niej ani mienia, ani napojów, ani jadla jej
nie wzbrania'. Po nim zabral kraj wszystek 5
Jaroslaw i b}-l jedynowładcą Rusi. Szedl Ja-
roslaw do Nowogrodu, i posadzi' syna swo-
jego, \Wodzimierza, w Nowogrodzie, bisku-
pcm mianowal Żydętę. J tegoi czasu uro-
dzil się Jarosławo\\i syn, dali mu imię 50
'Vięceslaw. Gdy Jaroslaw byl w Nowogro-
dzie, przyszla dOIł wieś , ze Pieczyngo wie
Kijów obsaczyli. Jarosław zebral wojsko
mnogic, 'Varęgów i Slo\\ian, i przyszedł
'Wiersz t 9 HOa\ll.,'L» C'L .It"U'L H. - as OCTOlltu 06'LIEU", tTOIITL Ił.
LATOPIS NESTORA.
GO!)
II CJ(OR1oH'LI, npH;J.t K'LIfł:Hoy , H R'L"H £
B'L rOpO,1,1. CKOII. II £'t IIEY£II'1f1. ££ 'L YH-
tAl. t\pOC3.\R'L R'LICTiAnH H 'L rp:1,J,I, H HCnl'LYn
APOY3\llHib . nocnKH Ibpaf'Ll no CP1o"'1, li
!l1I IIp.:tK'1H CTOpOH1:. K'LIUII£, ił lU I\1:.R1:.I.I'L
Kp'Ll1'ł II0u,fOPOA"',H. CT:\W.ł IIP1:."'L rOpO,''LI.IL.
JlCqCH1o H npHcnm.\TH lI.\uwa. H C'LCT&nH-
w'" u 11.1 ....tCTt, 1,,,1;3\£ CTOHTL 0'L111'1 CRAT.lU
COcJUIf.\, UHTpOnOX"" POYCLCK:m: £1: £0 T'Lr .\
tO no e E'LU1o fP.t".t. Ił £'LICTh C'ty" 'LlU, H
0.\8.\ OAOJ1o K1. K£Y£POY I.\POCUR'L. Ił no£1o-
rOUtA nEY£II1: 1I p.\ L"O, H He K1o"n.tii CA "lUO
£1I3\1IH, ORH £'tUliI\lp£ TOHI1Xib 8'L CIITOU1H,
,
IIHH 3>£ R'L IIII1:X'L P1:K1X1., .1 npOli'L HX'L npo.
t 5 E'łfOWA H ;\0 cero ALue. G'L ce me l\1:TO
B'LU.\II l\pOC\\K'L C&.,J,HClIIK.\ R'L nOp&E'L,
"PIU CROK:rO , n:1bCKOBt , 06\£B£1181 K'L
DeMOY.
55. R'L J('tTO (słuc. U03\H t\pOClUR'L
tO fOPO,,'L B£XUI\'LIU K'LIH:R'L, OJ( Hero me rp",,!
CiUb lI TIU KpIn. l\IOam me H IJPbl\'LRb
CBU'LI tOcJUII'!, nptl.łiiaAPOCTb £03\HIN.. UH-
TpOIIOIHIIi\; H no CMU IJpbK'LBI. Hl 010T'LIX'L
10pO'f'tX1. K.1I.I£"", CRAT'L11ł &OfOPO HII'" &U'
!5 rOK'tIp£UHH:. CIIH me np1oU;h;J.P'L1II K'LHa L ł.\.
pOCIUK'L Toro "1:1111 C'LTROpH &l1fOB'1IpEIIHH:
":\ EpJT'tX'Ia, Jl,l (E.i\.\£)TL BI.CCfJl,:ł pl;J.OCTL
rp1J\O\' TOI.IO\, eBU'LII.IL &:1UOK1:Ip£H H 1£1,1 h
rOCnO.1.bIIHUb, H 1.I0IHTROtł& CRU'L11A £oropo-
30 AltllA H Zlp:<lHrUl r"RpIl11. no c....... CHATno
fEUpfll" U.\lnCT'Llpb H CRULI'I IIPHU'LI.
II npH CLUb IUY'" B'tp" :<pLCTUł1l1bCK.\U nIO-
ĄIITH ta B'L PO\,CH, H plWllpf.\TlI, II YpLIIO-
P" "IfH noy.lW.I UHomHTH CA, H U.\H1CT'LI-
ku Kijowu i wszedl w gród wój. I bJla ł036
Pieczyngów niezliczona moc. Jaroslaw "'Y- - 31
stąpił z grodu, i uszykował drużynę, i po-
stawi' 'Varęgów we rodku, a po prawej
stronie Kijowian a na lewem skrz 'dle Xo-
wogrodzan. Stali przed grode . Pieczyngi
zaczl?li następować, i spotkali się na miejscu,
gdzie stoi teraz . Sofia, mctropolia ruska,
bylo bowiem wtedy pole za grodem. l byl
bój zacięty, i ledwie ku wieczorowi zwy-
ci zyl Jaroslaw. I pierzchnęli Picczyngi w
rózne strony, i nie wiedzieli dokąd uciekać:
owi uciekając tonęli w Sitom li , inni zaś w
innych rzekach, a reszta ich gdzie ucieUa
niewiadom o podziśdzień. T egoi lata wsadził
Jaroslaw Sąd)'slawa, brata swego, do cie...
mnicy w Pskowie, bo go przed nim obmó...
wlono.
55. Lata 6545 zalozyl Jaroslaw gród
wielki w Kijowie, w którym to grodzie są
zlote wrota. Zaloz 'l zaś i cerkiew . Sofii.
mądrości boskiej, metropolię; a potem
cerkiew w złotych wrotach kamienną, zwia-
stowania najświętszej Bogarodzicy. Iądry
zaś xiązę Jaroslaw dlatego zaloź)"l we "ro-
tach zwiastowanie, aby gród tcn zawsze
radował się uroczystością zwiastowania pań-
skiego, i modlitwą świętej Bogaroaziey i
archanio'a GablJ'ela. Potcm monaslyr . Je-
rze£o i . Ireny. l przy nim poczł:fa wiara
chrzcściańska wzrastać w Rusi i rozszerzać
się, i zakonnicy poczł:li mnoz 'ć się J i mo-
nastyry zakładać. Ilubil Jarosław ustawy
cerkiewne, kaplan6w lubił bardzo, a zwla-
Wiersz 14 p1:Kl 'L, w H. dodano: H T:\I\O norUEOWJ. - 17 OK1£RU1HJ J OK £Bt..
nu"" we wszY5tkich kodcxach J IDr1nie.
700
LATOPIS NĘSTORĄ,
t037 pEBE nOYHHJ n.. E'LITH. II E'LI t\pOCJJB'L IUOEA
IIP"K'LBLH'LUl O\,CTIB'LI , non'Ll I\IOE WE no
BEI\UKOY, H 'L "H ZE YpLUOpH LIJ , H 6'LHH-
UI.I'L npHJE;t:t, H nOYIITJg II Y CTO B'L HO-
IpH H B'L ""HE. II C'LEp:t nHCLIJ UIIOr'Ll, H
np'tKIl"JWE on fp'LK'L Hl CLtOK1:IILCh"'LIH IA-
'LIK'J. U nHCLua, H C'LnHC.1W K'LHHr'Ll UUO-
r'Ll, H C'LHHCK1, III.IU ze noo\,Y apE u B1:pL-
HHH 1\10,\111£, IUCJJił\lłffiTL U O\,YEłIllU &OZL-
CTLBEHUO f IlU : I\O ił\E &0 CE U1oh"'LTO EU-
lilii. pl OpCTL, APO\,f'LlH ZE HIC'tH:TL , HUH
;tE nO;tIlHlłffi TI., H t\,1,UL IIHIp& &ECK;n,\LH&,
T:łI\O H CI.: OTLIJL &0 CEro BO"O"HI.UiP'L Et.I-
1\1& K'L Opl H O\,U.lK'LYH, pEK'LWE "pLapEHII-
KUr. npOCB'tTHB'L, CI. E I.\pOCl\1B'L, C'LID'L
ROI\O"UUCp'L , HIC1:U K'LIIUZLII'LItJH UOBEC'LI
epLAMll K1:pLH'LI 'L 1UO"UU, i1 1.11.. nomu 111-
KU'L, O\,YEHUK: npHH:UJI.i.IpC K'LHIIił\LHOK. KE-
I\Hl\l &0 &'LIBIKU nO'L l OT'L OYYEHHn h"'LHH L-
uoro, K'LHHflUH &0 K a;EUH H O\,YHUH KCU'J.I
nd'\TH nOK1 nHIO, U&"POCTL &0 O&p1iTlKłI'L
H K'L "pZ1HHH: OT'L C10BCC'L i'LHHił\LlI'LIX'L.
CC 1>0 C..TL p'tK'L1 Hlm łn.Ip.l K'LCEJEHd'\ł& ,
eE cdln HCXO,1,Hlpl Uii.J.POCTH, h"'LHHfIU'L &0
KCTL HCHIpLTClIl Ua&HH , CHUH &0 B'Io nE-
y,uH O\,T1oWlItUH KCU'LI, CH CarL 0H.\"
K'L pL;tlIIHIO. U.n.1,pOCTI. 1>0 BUHKl KeTL,
ł.\KO;te H COJOI.IOlI'L XKUII rnrOJ.\WE:
J 'J. , np1oU;n,1,pOCTL, B'LC£LtHX'J. C'LB1oT'L, PI-
O'U'J. U C'LU'LICI\'L, lł 'L npH 'LK1n CTpl,t'J.
rOCIIOALIU, ; LIOII C'J.B1:T'L' , MOU Uffi"POCTh,
UOK O\,T8PLZCHH!£, IIOU I\p1:nOCTL; 1.1'1.1101£
1''tUPUE 111oC.\p'.CTlm\,lihTt., H CH""HHH nHWlffiTL
npUb"_, U'LHOt.. KULumr.u BłiI\Unln.TL ca,
szcza zakonników; i 00 xi g prz kladal się
i czy tal je często w noc i we dnie. I ze-
bral mnogich pisarzów i przekladał z grec-
kiego na słowiański język i pismo, i spi-
sali wiele xiąg; i zdzialal, ze wierni ludzie 5
rozcz "tując się w nich, budują się nauką bo-
żego glosu. Jako bowiem kiedy kto ziemię
zorze, a drugi zasieje, inni zaś zeŻną, i
mają ż)"wno ć nie skąpą. tak i ten: ojciec
bowiem jego 'Ylotlzimierz ziemię zorał, i 10
spulchnil, to jest, chrztem oświecil J ten
Jaroslaw, syn Włodzimierzow, slowami pisma
więtego zasiał serca wiernych, a my żnie-
my, naukę xiążkową przyjmując. 'Vi elki bo-
wiem bywa pozytck z nauki xiążkowej, xięgi ł5
budują nas i wskazują dro£ę do skruchy,
madrość bowiem znachodzim i wstrzcmieźli-
L _
wo ć w słowach xiąg, są to rzeki napa-
wa J oace świat wsz"'stek, sa to źródła ma-
. J.. "
drości, w xi gach bowiem jest gląb nie- 20
zmierzona, one w smutku są pociechą, wę-
dzidłem wstrzemieźliwości. l\ladrość albowiem
.. -
wielką rzeczą jest I jakoz i Salomon zachwala
ją, mówiąc: jd mądrość zaszczepilam radę.
roztropno ć i zmysl, jam prz)"zwala bojaźń 5
pańską; moje rady. moja mądrość, moje
utwierdzenie J moja moc; mną królowie
królują i mocarze prawa piszą; mną wiel-
możą się możnowladcy, i ciemięzcy ziemie
dzierżą; ja lubiących mię lubię, szukający:>O
mię znajdą łask£. Jeśli bowiem \V xi£gach
nalelycic poszukasz mądrości, to znajdziesz
dla duszy swojej wielki pożytek; kto zaś
xięgi często czyta. ten rozmawia z Bogiem
Wiersz 13 nKO II CLI A H ce H, -- Ił B'L Op.\1 p op H. R. - 3 "'o KP"-
POcu niema II.
LATOPIS NESTORA.
'01
H UńWHT€.1I1 pl.;r.UL CI.I1łib; n 'L :\1O&łilp H . lub z m żami świętymi; czytając proroków fOS1
U 1\1061\1&, IIquibqlUlI UCIIe OEpAlpln.TL IiU- rozmowy, i nauki ewangelijne i apostolskie, - 9
rOA.lTL. 1) qle GO nOlllJlCWII K'L K'LHHf;WL iywoty świętych ojców. odniesie dla duszy
I.I;""POCTII npIl1Ca\LlI0, TO OEPAIII€WII RCJH- wielki pozytck. Ten tedy Jarosław, jakośmy
5 l\iblih ł101\" ", AO,"IUH CROK:U, mEC &0 1\'Lllllf'Ll rzekli lubil xi gi J mnóstwo napisawszy zlo-
YACTO Ył.TETL, T'L &€C1:"O"K:TL C'L I}Of'LUL, z 'ł w ccrkwi ś. Sofii, którą załoiył sam,
11111 CRAT'LIIJH IJdUEH; nOYIITJI.i npOpOYLCK'L' ozdobil ją obrazami drogocennymi. zlotem
Ii€C1:\'L1 II €\' llfE]LCl\lf.\ 0\,11'£111111 H ZłIIOCTO\L- i srebrem i cerkiewnemi naczyniami; w niej
CK.1t.\, 31HTIll1 CE.iT'LI 'L OTl.lłh, R'LCnpIIK:I.UK:TL tez spiewają zw 'kłe piesni Bogu w święta
ł O "O\,IU B£:\III\... nOJt. ;". I:\pOC1.1K'L me ct., przypadające. I inne cerkwie zakładał po
I1I\Oa\E p£KO OU'L , 1\IOEIIIJ'L E1: K'LHUUI.I'L, grodach i po miastach. ustanawiał kapla-
UIIOr'LI .UUlIC.1E'L n010mll K'L l'plh....RH C£.I- nów i dawal im płacę ze skarbu swojego,
nil CO IIII, In. a;e C'L 'L'..1 CUI'L, O\,Kp CII t& każąc im uczyć ludzi i przychodzić często do
111\011.11.111 I.IHOfOI"tIlI.H'LIUII, UT'LI.II. H CpEEP'LI.IL cerkwi j kapłanowi bowiem należy często uczyć
15 II C'LCń\,1,'L' I'PLI\'LKLH'L'I.IH, R'L HCH mE OE'LIYL- ludzi, poniewai to mu poruczone od Boga
H'LI!.! n10CIIII 1}0roV R'L ,J,]IH>TL K'L rO,1,'L1 A dy się kaplanów i ludzi chrześciańskich
OE'LIYMI'LIII. II 1111'LI I,PLIi'LRU CTJ.K UWE no namnozyło, radował się Jaroslaw widząc
rp.1ft,'LII'L II no I.I1:CT'LI.I'L, nOCT:\8]I]IA non'L' mnóstwo ccrkwi i bardzo wiele ludzi chrze-
U Jl.lll HII1. OT'L IIIJ1:Nlln cROtno O \"p 01\'1. ,
o K€!II HI.I'L 0VY.,TII lUO"H, II npll. o,\IITH Y CTO
6'L "pMi'LB.\IJ'L; nonORI. EO Y CTO OCTOHTL O '.
YIITII 1\10\118. nONEił,E TO UO\, KCTL OOPiii.YCI.O
&Of'LUL. II O UHOa\IIWA u npO R0\"TEpll H
"O"HK: pLCTIl11"LCTIIII, p:t"OR.1IUC u '.'po.
!5 C:t'R'L, RII" UdOił,LCTKO 'lpLI\'LKIIII II JW.'"
pLCTIII.1I1'L1 1:10, Zł RpU'J. C1oTORIW£, nOE .
amtu'L HOR'LIUH l\1O,\Lł.lU pLCTIII1I1LCK'LIUII.
B'L 1UO (Sc)I.IS. UpOC1:\K'L II,\E lU '.\T-
Uf'L'.
30
B'L 1\UP (s4'I.I2;., CUqICII:t &'Llcn IJPMi'Ll
CRłT'LIK ImrOpuft,ulJ , 1& mE C'L ,1, ((010-
J,lIl.ltp'L, OUI,L I.\pou \KJL, UHTpOnOJHT'LIJL
OCOnEUIIT'LIII..
ściańskich, a wróg smucil się zw 'cięiony
od nowych chrześciańskich ludzi.
w
Lała maG Jaroslaw szedl na Jać\\ingów.
Lata 65c17 cerkiew ś. Bogarodzicy, którą
zbuao\Val 'Vlodzimicrz, ojciec Jaroslawa,
poświęcona b 'la przez Teopempta metro-
politę.
&
Wiersz 30 qpLK'I.I J 'IPLK'LRH H. R. T. _ 33 OEOIICł.lnT'IlUL J OeonłilTJ.uh H. R. T.
OEOnOł.IT'LI.IL Ł., mylnie.
l) PrzlP' VIII, 12, 14-17.
,oz
1.ATOPIS NESTORA.
INO K 1'1.1'0 rsłun., l:\pOClWl'l. H,ł;£ . II1TB .
_ł3
B 1 1'O (słlH. I UAE tlPOCUB Iii IJJ-
OB'LW 1ł'11 ''1. 10Aua.n.
Ib, I\ TO (S+II., U"O KO!lOAHUCp'L 1 £'1.1111.
U,OCMUI., Hl "UL, . OO&""H LI. II OOl.lpO-
.. loun O," BOlI RO O IUEpL, UKO H KlJle
'I.IIIIti1qIHUt. IOILU" C,."U n 'L1 Ct. HBn;
'OIHK'L &0 Et UOp'L K'L KOIIII 'L.
56. Et. 1\'110 "s"'J., nocu t.\pOC1UB'L C'LI-
I CIOKro KOloAuuepl II rp'LKt.I, u B'LAl
KU'," BOlI UIOr'Ll, 1 BOIIBO,ł;LCTBO nOf) WH
8"'10'", OTMIIO t.\HEBO\". II nOllA6 KOllOAu-
Ułp'L .J ą1:C:lp. "IIAt. 8'1. "O"H 'I., U npH..
O"A I" AOY.1H, I on. AO UI1 nOH,J,OWA
.... q1oUPlO rp4.Ao,": H B'LICrlo loypa BElIUMi1,
n pA "U KOpil£.\1& POYCH, U ....HAi.... I\OP1&lIL
PI &U Btlp" , H I"' I& H'L.II m Bt. KOpllUL
111:111... TIOpHUHpHYL, KOH:BO,1,lł t.\pocusn.
",OYlH JI6 10U BOAO"UUEPH B'l.lBpLił\EHH
"'I.IWA 11. ..pt..... , YHCl'LUI. WEcn f'McaIJlb.
II OTAYE noUTU B'I. POYCL, U ilE HAE C'L
IIHIJH IIHK'LTO ił\E OT'I. AP oY3iUH'LI I\'I.HDA.
II pEYE K'LIIUATl : ZI '1. nOH,1,& C'I. HUIAH.
II I'LICt E u .. KOPO&1\11 K'L HIUI'L. pEK'I. :
IIJIE ZUB" E£A... TO C'I. .UUH; ;1IJ1E non.l-
BR., TO C.. APOYZHBOł&. II nOU"OWA, XOUYE
1'1 rOtcr.. "&'I.ICTL stcn fpu'LU'I., 1\1\0
II £"'O UOpE PO,"CL: H nocn 'I"CilP", uue-
ILUL UOIIOUJ 'I., no PO\,CH Oll",1,HH YCT'l.I-
pn lU A6CA'fł. Ro.'OAHuep... ze 11I'-1:B'I. C'L
ApO,ł.aIOI&, IUO 8.\£1'1. DO lun, nCnUUB'L
ca II EII Ollll,l.qJI rp...nCII'LIII; u 1'J. lp1T8
C ... fo,c.. C'LCtAilB'LWE CA B'L 10pl\UI&
Lata 6548 szedl Jaroslaw na Litwe.
..
Lata 6549 szedl Jaroslaw w łodziach na
Mazowszany.
Lata 65 O szedl Wlodzimierz syn Jaro-
slawow na Jam, i zwycięiyl ich. I pozdy.. II
chaly konie w wojsku 'Vlodzimierzowem;
jakoż i z dyszących jeszcze koni zdzierano
skórę, tak wielki byl mór na konie.
56. Lata 65;)!. Posla' Jaroslaw syna
swojego Włodzimierza na Greków, i dal mu tO
wojsko mnogie, a wojewodą mianował 'Yyszę...
tę. ojca Janowego. I poszedl \Vlodzimierz na
Carogród w lodziach. i przyszli do Dunaju. a
od Dunaju poszli ku Caro grodowi : i byla
burza wielka i rozbila korabie Rusi. i xią.... n
żęcy korab rozbił wiatr, i wzią,l xięcia w
korab Iwan Twor)"mirycz, wojewoda Jaro...
slawow. Reszta zaś wojska Wlodzimierzo..
wego W) rzucona hyla na brzeg w liczbie
sześć tysięcy i chciala iść w Ruś, a nie!O
szedl z nią nikt z druiyny xiązęcej. I rzekł
\Vyszęta: ja pójd z nimi. I wysiadlszy I
korabia do nich. rzekł: jeśli będę zyw to
z nimi; jeśli zginę to z druzyną. l poszli
zmierzając ku Rusi. I przyszla do Greków!S
wieść ie Rug burza rozbila, i poslał cesarz
imieniem Ionomach, czterdzieści okrętów za
Rusią. \Wodzimierz :ras z drużyną widząc
ze gonią za nimi, wrócił się i zbił okręty
greckie i wsiadłszy w okręty &woje wrócił 30
do Rusi, 'Vyszętę zaś wyrzuconymi na
brzeg wzięli w niewolę i przywiedli do Ca
rogrodu , i mnóstwo Rusi oślepiono. Po
Wieru 6 n05t H. nO&"""I H. Ł. :R. T. ... 1 '1 K'J. a. R'J. .wa H. , Ch. - 18
TBO,UUUpUYL' TIOpUUUpUY4 H., Ch. - BOKBOA4 "pOC1\AO'" ISOKK0c1t'LI I:\pOC! IIU
H. Ł. - 2ę PQcMI nOClIU'L H. Ł. T,
L A T O P I S N E S l' O łt A.
tROll. K'J.IIIIAI&. a:t IlIUA C'L " B l.3;eH'LIU"
.
. Gp'tf'L, H np"Be,\OWA II q'łC plO rpl\Ao\"
H C tnHwA FO\,CR UUOfO. no I'E 'L ze 11'1-
l't 'L UHpO\, E'LIR'J.UJIO nO\'IIICII'L E'LIC1'L K'LI-
li 1H.l1'.1 n. rOVCL K'L ł.\pocnRoV. K'L CH C Kpt-
UEH R lCTL I.1pocun CECTp.. CHOł- .1
K IIUllpl, H K'LA:xcn IU IIUU()'L .1 BtHO 2\10-
A"il OCLIL C'L1''L, 1&3>£ Et nO OUHn. &OI\ECJUK'L,
nOEt nn UpocnR .
tO K'L 1'110 (SłHK., K'LlfpeEOIII. AKI K'LII. U,
t\'p om 1.I\:t H O I.r:\, C'LIHl CUTOCl\1BUL, H
KphCTHUJA KOCTlI 1£10 , "nO Oir.HHlA 6 B....
l,phK'LBH CK.A'f'LILI Eoropo",UIJ.ł. K'L ce mE
ItTO ."up£ &p.lYHCUB'I., C'LIU'L " ACUR1L,
t5 KIIO\,I\'L KO OAHuepL, OTl.I,L RLceCUBIIL, "
BLceU K'J., C'LIU'L H:ro, CtAli Ul non KfO,
Kro me pO'-11 UJTH OT'L K.''L OR}UIIU. ł..bTtPH
GO pO'-OB'LWH Kro &'LICT. H:U"\, 1\ RbHO Hl
rUR'ł IUO, P£KOWA E BJ'LCBH UlT£pH 1U0 =
20 Ct; IX RLHO, H1Bai6H U HL, AJ HOCHTL H: AO
3\IIROn CROK:ro. IC3>E "OCHTL KLC£CUKt. H
1.0 cero ALHe H.1 COEt: cero pl'-H H£"'"JO.
CTUR'L ItCl'L Hl Kpt.KOhpOlUITHI£.
R'L I\tTO (Sc)Rf., 1110Z1l KOAO RW:p"" CKa-
5 Iti... COt)HI& II0Rt rOpOJl,1o.
K.... IItTO (sc)u . R'L C£ It1'O &.....CTL THWU-
H:\ ReXIIIC.
R'L It1'O (S.R£., UPOCUK'L H £ Hl I"b-
OB'LUJ.1H'L1 , u D\JE't,1,U 1& , o I'LRA:{L1 H 'L
300,"1011 UOHCUG.1, H nOlcopH II h.qHUHpOV.
K'L I'ITO (S+HS., H'L '11'O (S.U .. R'L 'tTO
(Sc}lHII., npeCT.1BH ca K'LIIAr'LIHH li\pOCUR 1&
.EKP IUl Rt. AGaI"LIB.
705
trzech zaś latach gdy pokój warto, pu- łGła
szczony byl Wyszęta w Ruś tło Jarosl.]łw . -
\V tych czasach wydal Jaroslaw siostrę swo-
ją za Kazimierza. i dal Kazimierz za wiano
9śm set ludzi, których jeńcami ubrał był
Boleslaw zwyciężywszy Jaroslawa.
Lata 6552 wykopano dwocb xiąiąt. h.-
ropelka i Olega. synów Świętoslawowyeh.
i ochrzcono kości ich i pochowano w cer-
kwi ś. bogarodzicy. Tegoi lata umarl Brę-
czyslaw syn Izęslawow, wnuk Wlod.zimierzow,
ojciec Wszeslawow, a siadl na jeiro stolcu
syn jego, \\'szeslaw 1 ktorego rodzira matka
przez czary. (rtJy go bowiem matka uro-
ozila, mial ranę na E'owie; rzekli W czar-
noxiężnicy matce jego: 010 rana, iąi
ją. niech ją nosi przez cale i) cie. O".oz
nosi ją \Vszeslaw i podziśdzień na sobie.
dlatego nieczuly jest na rodew krwi.
Lata 6353 zaloż)"l \Ylodzimierz świ tą
Sofię w Nowogrodzie.
Lata 6554. Teso lala byla cisza wielU.
Lat.t 6555 Jaroslaw szet.ll na Jaz nny,
i zwyciężyl ich, i zabil xięcia ich 110jslawl.
i upokorz}'l ich Kazimierzowi.
Lata 6556; lata 6557; lata 6358 umarla
xiężna Jaroslawow ł O luteio.
.
Wiersz 10 l'LIrpe£oWA... Onr41 B'Urptc£u E'£IC1''' AB I'L.I I:I L\ponl'l.IL " 011.r'L
H. Ch. - 18 . BL.DI . B:! H. - 20 " RhHO- Il KI.HO .1 rUK't Kro H. Ch.
21 HOCIITh_ HOCH 'L I-J., HOCH R. T. - 22 AU cero- AO C'LUpLt'HOfe H. Ch.
704
lA.TOPIS NESTORA.
ł 051 57. R'L 'tTO (S+H.., nOCTUU t"\POCUK'L
UUpHOHl uHTpOnOlUT'LUh PO\,CH K'L CE.łT1oH
C 0 9 UH , C'LIi{)lK'L enHCI\On'Ll. II .ce ;\1 C'Ll\l-
eU'L, YhTO pJ"H npO 'LB1 C. neVEpLCI\'L1H
U:\H.1CT'LlpL. GorOllOliUKOUOV K'LU IO t,po-
CUKOV 1\1O£111p1O GEpeCTOBOK: U IJpł.l\'LEh TO,.
alpmł& CUT'Lln nOCT01'L H non'Ll UIIOr'Ll
1I.1£'L.\lqtlO, K'L HIIX'L e &11 npe KO,"Tep'L,
HueHhllL IIUPHOII'L, Um3>h E1Ir'L, K'LIIHiELH'L
H nOCTLHHI\'L, oa;lW£ C'L GepeCTouro U1
A'LH1:np'L, Hl ''LU'L, h",,-,'I: 11'1.11110 KeT'LX'LIH
UIH.1CT'Llp'L neVepLCI\'LIH, TO U011ITKm TKO-
PI:\WE. &11 &0 TO\, 31:C'L Ke3HK'L. IIcl\on:!
neVe LI\m U.um, AKO,"UiUHm, H npll O.\1 C'L
GEpeCTOKoro onn1:BJwe Y.1C'LI, H lIo:mmc
CA TO' Corov K'L TIHU't. no Cł.I.IL e Eor'L
H'UI IO K'L '03iH K'L cpL"LIJe, II nOCTlKH H
UIITpOn01HT'Lł.lł. E'L CK.lT1IH Cm) II II , a CH
nevcpł.l\.1 nl\o OCTl. II He no UHO 't.t'L Ał.U't 'L
1>11 01:1\'LIU V10B1IK'L UllpLCI\'LIH HlJeHLUL H-
TonI, OT'L rp],,] JIOEbVl. II K'L.'ml.11 celIo,,"
&or'L K'L cpL"...,e K'L CTplHm 11TH. OH'L w.e
0rCTpl.UH u K'L CUT.nta. rop., H KII 1: Ul-
HlCT'Llpl C.i\qtlLl 1'0'(, H OE'L,tO"HK'L, U B'L JIO-
EH VpLHLVLCK'LIH O&pJ 'L, U npu.\e K'L K.\HII'L
UZlH C1''Llph OT'L U;qtllt'L TO\, U.1HICT'LlpeK'L,
U O,"UOAH HrO\,lICU Toro, "1 &'1.1 111 HL
R l\03iH3'L O&Pl 'L UHIIWLCI\'LIII. 011'1. me
n0C30\,IIIIR'L Kro, nOCTpHm£ H, Ulpel\'L UUI
KUOY :\8TOIIHH, HIK1 K'L Kro H U10\,VHR'L
VPLHLVLCKOUO\, O&p.1 O\" II pCYC KUO\,: 11,1,"
n POVC. onlU, H &ib.,11 EurOCUR£IIHK OT'L
tDnl1A fop'Ll, I:\KO OT'L TCfłe UHO H VpMIM'11
57. Lata 6559 ustanowil Jaroslaw Hi-
.
laryona metropolitą Rusi przy . Sofii, ze-
brawszy biskupów. A oto powiemy dl:\czego
naZW3n zostal monastyr peczerski. Bogolubny
xiążę Jaroslaw lubil Berestowo i cerkiew 5
tu znajdując,! się świętych apostolów, i ka-
planów mnogich zebral, między którymi
b)l kaplan imieniem Hilar)"on, mąz zacny,
uczony i postnik; chadzał z Berestowa nad
Dniepr, na wzgórze, gdzie teraz stary mo- tO
nas tyr peczerski. tu odprawial modlitwę,
b)"l tu bowiem las wielki. I wykopal pie-
czarkę malą. dwusążniową . i przychodząc
z Berestowa odspiewywał godzinki, i mo-
dlil się Bogu w skr .to ci. Potem zaś na- t5
tchnął Bóg serce xięcia, i zrobil go me-
tropolitą 11 Ś. Sofii, a ta pieczarka tak zo-
stala. Po nirjakim czasie b).l pewien czlo-
wiek świecki z grodu Lubecza. imieniem
Antypa. I wlozyl mu Bóg w serce udać się 20
w podróż. On tcdy przyszet.ll do świętej
góry, i widzial monast TY tu będące i przy-
P atrvwal sie im i P olubil stan zakonnv; i
ol .. .
przyszedlszy do jednego ze znajdujących
się tu monastyrów prosil i mena jego, abY!5
go oblekl w szatę zakonną. On tedy prośby
wysluchawszy, postrzy£l go i dal mu imię
Antoni; oświccil go i nauczył zakonnego
życia, i rzekł mu: idź nazad w Ruś a z
tobą blogoslawiellstwo ś. góry: od ciebie so
bowiem mnodzy zakonnicy powstaną. Po-
blogoslawił go, i odprawil, mówiąc mu:
idź w pokoju. Antoni zaś przyszedl do Ki-
.... 'Viersz 9 ".upIlOJI'L I h HOII] w kodexac11, tnylnie. - 20 UHPLCK'lJII... aHTlln! tak
tna P., HUCIILUh UHpl.Cli1JlIh H. ł.... 1II1p'LCIi'U1I U. T. - 21 8'Ll\Oiml l K'L O-
3>H w kodexac11, mylnie. - 24 H OIi'L O.1,IIK'L niema II.
L A T O P I S N E Ś T O fi A.
705
E'LITII HU&TL; &UrOCl\OBII H, H OTnOYCTH jOW3, i namyślał SIę gdzieby iyć? i cho- ł051
I£ro, pCK'L 1£ U o\, : H H C'L UHP'LUb. l\IITonHH dzil po monastyrach, i nie podobal sobie;
mE n II,1,E K'LII£BOV, U U'LICl\t\WC, R'L"1: £'1.1 tak chcial Bóg. 1 począl chodzić po debrzach
ItIlTlI, H O H no IUIUCT'Llpbl.l1" H Ile B"' I\IO&H, i po górach, szukając gdzieby mu wskazal
5 I)oro,' IlE onllllO; H noY O"IITH 110 AM;f1....I'L Bóg, i przyszedl na wzgórze gdzie był Hi-
H no rOplU'L, Hilla K'L ;& &'1.1 1£1.10," Gor'L laryon wykopal pieczarkę, i polubil miejsce
nOIi} u'L; II npu,1;E II] 'LU'L, H"1: 3>E £1: to, i osiadl w niem. I począł modlić się
IlUplIOlIT. HCROnU'L nCy€pl,Kih, u C'L IOEII do Boga ze lzami, mówiąc: Panie utwierdź
I.I'tCTO CE, H B'LCUII U R'L He. II IUY uo- mię w miejscu tem, i niech będzie na
10l\UTH u Goro," C'L CK'L UH, rurol\J.: focno- miejscu tcm blogoslawie11stwo świętej góry
.J.H, 0YTRP""II lU R'L Ut;CT1o C"UL, II A i igumena mojego, który mię postrzygł. I po-
l>ii,"€TL II] U1:CT1: CI.UL &:urOC:\OBCHIII£ CBł- cząl tu żyć modląc się Bogu, jedząc chlcb
T'L1"i\ fOp'Ll, H 1J0I£f0 IlrOYUCIU, lIit.e 1I suchy na c:1ly dzień i wody miernie pijąc;
nOcTpllrJ.... II non 3>HrH TO,", uou GOrJ. kopal picczarę bez odpoczynku, dzień i noc
15 1i"'L1H J1o&'L co\,n, H Toro YEpE 'L AI.UL, \V trudach, czuwaniu i modlitwach przeby-
H BO,,"'I R'L U1:pN. B'LROYW1I1, KOm'ł nCYEp&, wając. Potem zaś dobrzy ludzie dowicdzia-
II 11£ ,K,.\ CO&'& OłjllOl\OI1 1111 AMII., HH IlOqtL, wszy się, przychodzili ku niemu J przyno-
B'L 'J'PO".1,1: 'L "p'&&'LIBla, R'L &'LĄ1oUIIII H B'L sząc mu co bylo potrzeba, i zaslynąl jako
UO IITB.1 'L. 110 CLUL 3>E 0"B1o,1,'tW ,l,OGpUH wielki Antoni. Przychodzący ku niemu pro-
o YI\OB'&IJII, II npll O"ł1 K'L lICUO,", Dpllllouqte sili go o blogoslawie11stwo. Potem zaś gdy
mE IUU( I£;I\C lU nOTp1o&N. &1:, H nponoy I:\RO;l\E umarl "ielki xiązę Jaroslaw, objąl rządy
BUU"1,1II L\UTOIIIIII: npHXO IIIC 1\'1. H £1.1 O," syn jego Izęslaw i siadl w Kijowie. Antoni
npoU ;a o\, Ilero U1rOC OB£UIII1. 110 CLI.II. zaś slynąl w Rusi. Izęslaw tedy dowiedzia-
me np1oCT1BUWIO u K£I\HI\OIJO\' R'LHa 1O n. wszy się o jego życiu przyszcdl z drużyną
5 pouu:o\, npHa RUCYL C'LIH'L 1£f0 lI aCUR'L, swoją prosząc go o blogosIawieństwo i mo-
n C1:II,C 1\1.11£81:. i.\ II TO 1111 H ;1\£ IIpOUJB £U'L d1itwy. I znan b).l wszystkim wielki Antoni
&'LICTb R'L P0,"C"CT'tH CIA1H: 1I C:\lK'L 3>e i czczon. l po zęli przychodzić ku nicmu
O"K1o 1:K'L mUTHI£ I£ro, "PH,J,E C'L "PO";I\UHOI& bracia, i począl prz jmować ich i postrzy-
CKOltlih, "poca o," H£ro GUrOUOK£UHIl H gać: i zebr;tlo się okolo niego braci w licz-
30 UO IITR'LI. II 0\,K1oAJII'L G'LICTI, RhC'tI.lH RCIH- bie dwunastu. I w 'kopali pieczarę wielką i
K'LIH aHTOllltll II YLTlII.I'L: H IIJ\'AIU npll o- cerkiew i cele, które są podziśdziell w pie-
A8TII K'L IU,UO\, &pnlłll J II IUY npllllUJTlI czarze pod starym monastyrem. Zgromadzo-
H nOCTpHrJTH ..: II C'LEp CA &pnllH K'L 11£- nym zaś braciom rzeki Antoni: oto bracia
uo\, YHU'LU'L ARLt Ul ACCATE. lICRODlWA DE- Bóg was zgromadzil i macie świętej góry
'Vicrsz 17 Al!. AJAI II., AJ E Ch. - 0"001\01\. "01\011 H. - 21 lU nOTp1;c;n &'t.
H nOTrtCI>N. II., 1I0Tp£I>HJIJ U. T. - IIpOCI\O\, IJlio;l\£. upOC10V a.E H II.
J/omnnenla Pol. /li.t, Tom. l. 89
i06
t A T O P I S N E s T O R A.
ł05ł Y£p 8£]HI\., H IlpLI\'LKt., U KUHY., II £ C£.1'L blogoslawieństwQ którem więtogórski
H AO cero ,l,LH£ K'L oEvept DO 'L KET'LnllJ.L. igumen mnie, a ja was posh'zyglem, niech
UUUl'....pLUL. Ct.K'LHO\'R]EKt C 'PUBU, pc.. więc będzie z wami blogosławiellstwo naj- -
YE HU'L IłTOHHH: eE Gor'L KU"' EPUHU przód od Boga. a powtóre od więtej góry.
C'LK'LI\O\'OH, _ H OTt. E]1fOt:\OKCHHU KCT£ CRa- I to rzeki im: iyjcie osobno, postanowię 3
1''1.11&. rOp'Ll. IIUh 3\E u£lIe nO(TpHZE HfO\." wam igumena. a sam den chcę w oną
UEII'L (unia fop'Ll, u 'L Kle'L OOCTP"- gór pójść, jakoż pierwej już nawykłem w
r.u'L: A En;"H E:łUOCXOKCHHI£ N] B.1C'J., opuo salJ}{)tno ci iyć. I postanowil im igumenem
01''1. Gon, II KTOpOI£ 01''1. CRU'LIb1 fop...l. Barlaama, a sam szedł w. górę, iwykopal
II ce pCK'L HU'L: 3\HBtT6 o COE'&. H 00- pie arę J...t1 a jest pod nowym monastyrem, 10
tTlłK.'" B'LI Hro\,uEH.1, II Ci1l1'L OYIli B'L \V niej tci zakończył zywol swej. żyjąc
OH£ rop.. HTH O-'H"'L, UI\Oir.£ . np1oił\E EU 'L cnotliwie, przez lat czterdzie ci nigdy i
0&'1.11'-'1., 0\"1£,,"OH8'L u, ił\IłTH. "ooenBH nigdzie nie wychodząc z pieczary, w której
HI.I'L HrOVU£H'LUL Ibp:uu.1, II Citu", H",C.'L tcż relikwie jego lezą podziśdzień. Bracia
rop , a HCHonI nEY£p.., II ZE I££TL OO 'L zaś i igumen żyli w pieczarze. A gdy roz- 15
IOK'J.IU'L UlIUCT'LIP"UL, B'L REU iEe CJ.KOM "'\ mnożyło się braci w pieclarze i zmieścić
MIłKOT'L CBOH, a>HK'I. E'L .OEpO"'tTU", He się w niej nie mogli. um) Jili postawić ze-
R'LI O" II '" Re...cpt.1 It'I'L YCT'Llpll Atcu.. \\'nątrz pieczary monastyr. I przyszedł igu-
IIltK83Ua:£ IIHKIUO"'E, n REH Z£ 1\£ZIoTl. uo- . m n i bracia do Antoniego, i rzekli mu:
Ipl Kro II AO CUD. "'E. r.PUUL\ ZE u Hro\,- ojcze! rozmnoż .'o się Lraci i nic mozem) 20
UEH'L ZHBŁ\ B'L nE"'Ep't. II 0VUII03>HB'LWIIII'L zmieścić się w pieczarze; gdyby laska Boga
CA Ep.nllll B'L Dcnp't, II MG uor"'lJIllu", 1111"' i twoja ruodlitwa, toby my postawili cerkiew
R'LU'I;CTHTR u .... n£Ycp.1> , H RQLI'LIUHW malą zewnątrz pieczary. l kazal im Antoni.
ROCTJEMTH R'LHt H£'lEp'Ll uUlcnlp'" II RpO- Oni zaś pokloniwszy się n1l , zbuclowali
AE HfOVU£IIJ. H 'PUH" K'L lUOUIlIO, H p£- cerJ...iew malą nad pieczarą, na czesć wnie- 25
KomA KUO\,: on...£, 0\,I.IH03OU]0 CA 'PJTIIY, bowzi cia świf?tej bogarod ic) I począł Bóg
H He UOił\EU'L u B'LI.I'tCTHTH R'L Oi"'Ep..: ':1 mnożyć zakonników za modlitwami ś. bo-
I>'LI 1\0 n.. ROHf. 1ol\'L Ił TROI' UO]HTRl, ,'l garodzicy. I zlozyli radę bracia z igumenem
E'LI OU'L non.1RII.'H IIP....'LBHI'.. u.u.. .'LIlt I chcąc b ować monast)T. I szli bracia ku
D£YE 'LI. II ROI£Jt HU"' HT8nHH. ORU I Antoniemu i rzekli: ojcze! bracia rozmna- 50
DOK10HOmJ u I£UO\., II Ronuuwlo "Pl KUIIIII& Żają sił:, i chcielibyśmy postawić monastyr.
UllLa 11.1-''1. nł:lpcpotH. R'L IIIU CKU'LIJA EO- Antoni zaś uradowany rzeki: blogoslawion
rop0-'"I'.1 0tnDCIIIIK. II R}..." r.Of'L O UIIO- niech Lędzie Bóg we wszystkiem, a rnodJi-
\Yiersz 6 HI.... 3iG. 11ił\£ H. R. T. mylnie. - 12 011&. IIH.b H. - HrH · c'terlł
H. R. T..- 13 3;HTH niema H. ł.... - 18 "'CT"£IpH At:CAU. w H. dodano 116 IIC O".
U 'L R£Y£P1.l.
LATOPIS NESTORA.
i07
;;'TH Yp""OPH M,.1 UO "TKl"'lł C:RU1.łLI "0- twa g. bogarodzicy i ojców którzy są u tOal
ropo HIJA. II C'LB'tT1. C'LTKOP"W& EpUH £'1. świętej góry niech będzie z wami. I to
nrOTUCH'LUL nOCTlsnTl1 U:tH:tCT'Llp . Ił ",1,0- rzekłszy, poslal jednego z braci do Izęsla-
UlA "PITIII:\ K'L '"TOI", 10 , U p'tW.ł: onYE, wa xięcia, mówiąc tak: xiązę mój! oto
5 "punu O"IIIIOił\ltH.TL CA, " OT'U" G1.I l'I'L nóg rozmnaza braci, a miejsce male, racz
nOCYlKUT" 1.I1IUCT'Llph. ;XIITOIIHU E pl"" nam dać górę tę. co jest nad pieczarą. Izę-
1)1.'K'L pEn: "'''U0C10K£U'L I\on. o KLCW'Io, sla\\ zaś to uslyszawszy, rad byl, postal
H UO'UTKl £BAT'LIH £oropOAHI,.ł H Ca.tpH " ludzi swoich. i dal im górę tę. Igumen
OTLI' , Hir.E K'L CKAlT'tU fop"', Al EH> £Tb £'1. tedy i bracia zalozyli cerkiew wielką, i mo-
tO R.\I.III. II £E p£li'L nocu H:"IIIIOrO OT'L "PlTlllA nastyr ogrodzili ostrokolem , cel wiele po-
K'L 1I .lc].1KoV K'Ln.i 1O pen T.\fiO: Ii'LR.I; £ budowali. cerkiew dokończyli i ozdobili
UOU, CE 1\0r'L O\"UIIOi&lKTL EPUUI&, li U'tCTL1JE obrazami. i odtąd pocz li zwać peczerski
uno: ....1 "'LI n'Ll ".11'1. rop... Im, t\ i&E KCTL monastyr, poniewaZ zakonnicy pierwej w
IU,''L IICYCpOI . 1I .IC.11R'L ił\C C 'LlmlK'L u pieczarze żyli, a od tego monastyr peczer-
t5 p1 'L E'LICTh, nor.n u;aail. CROU, u K'L"l skim przezwal się. 'lonast)T tedy peczerski
IIU'L rop_ TJb. IIro\'U£1I'L 3;£ n "P.1THU .1- blogosławieństwem ś. góry począł się. Gdy
J\Oir.IIW.ł I'PLIi'LKL RE1Ul\ih, " UIUICT'LlpL .ropo- zaś monastyr b)'l ukończon a igumeńsh\ o
,1,11111.1 CT1\'LmIKUI., Ii£JU'ł 1I0CnKHW.ł UIIOr'Ll, dzierzyl Barlaam, Izęslaw postawił mona-
I'PM\ł,K'L C1,KpI.WIIIII.ł u UliOHJl.IU OłjIiP.1CUIU.I. słyr ś. Dymitra i przeniósł BarlaamR na
o II OT'L 10U; IIOYIIII.ł 'LBUn nCYCpI.CIi'LIH igumeostwo ku g. D 'mitrowi chcąc zrobió
UIH1CT'LIP" , IIl.fb ;r.łi Ii'tWA "'II U YP1.1lblf11 świetniejszym ten monast r . ufny w bo-
npUE B'L IICy£p1; t OT'L Toro npo 'L1U C.ł gactwo. 'lnogie bowiem monastyry powsta.ly
ney£pLCh"'L1II I.Un.\cT'Llpb. ICcTL mc 111H.\CT'LIP" od królów, od bojarów i z bogactw. \\'sze-
nCYCpLCK'LIH OT'L E.1UOCJOKCnllll CR.IT'LIII fo- lako nie są one takie jak t.e, co powstaly
5 p'Ll II o 1U11I'\'L. U.1II.1CT'LlfI€RII ił\6 C1,BpLWf.IIOY, lZ3mi, postem, modlitwą, czuwaniem. An-
IIrOV.......LCTBO APhił\.I1111O lC1puuo,", 1I CnK'L toni bowicm nie mial zlota, ni srebra, a
'J)t; nocnKII U1UltT'LIPL CB.łTlrO .\uHTpnu, dokonal tcgo lzami i postem, jako mówilem.
II E'LIKł:,1,C R.lpUUl U\ Ilro,.IJLHLCTRO K"L CRI- GU)' tedy Barłaam poszcdl do ś. Dymitra ,
TOuOy .\t,,"TPIIIO, ou t'LTROpUTU B'LIUJUIIU bracia ..ad 710żywsz).. szli do sta.rca An-
:10 CEro U.\IUCT'Llfll.\ , H.I.''tQ U EOrJTLCTB1o. tonic o i rzekli: ustanów nam igumena.
UIIO II co 1,1111.1 cni pll OT'L 1,'tUP", II OT'L On zaś rzekł im: kogo chcecie? Oni zaś
"01I1p'L U OT" &Or1TI,CTB.1 IJOCT.\BJCHU, ut. rzekli: kogo chce Bóg i ty. I rzeki im:
116 CH>TL T.\IJH, 1\\1111 C.TL nOCTIBJ&łIU U'L t1- lto między wami większy od Teotłozego?
Uli, 110 III Clili 1£ 1.1 b , IJO'"TROI£, E'L,,"'UUł£lJb. posluszny, skromny, cichy; niech ten będzie
Wiersz 3 H II,1,OWA... p'lm.i' II p'tW.ł lipnH" K" HrotU£HOV 1\'1. IITOHUIQ H, - 7
pEY6. p'Lyt Ił. - 20 IIOUWJ.. UOUIUJ. 'LK.\TU II,
708
LATOPJS NESTORA.
ł 1 IITOHHH GO HE HU10 :UT.\, IIH CpClip:', II'L waszym igumenem. Bracia zaś uradowani,
('LU;r..1 CJ'L UUł H noqlcHHI£I.U" n1W;r.C rJ.1- poklonili się starcu i ustanowili Teodozego
ro.1.1 'L. K:.p nlo\, ;r.c WL,J,'LWIO I\'L CRUOł.IOV igumenem nad braćmi, których bylo w
AUllTplllU, C'LR'tT'L C'LTROPhWE lipuHn H"OW liczbie dwudziestu. Teodozy tedy monasty-
K'L CTJpl'IO i1IITO:1H1O H PCI\OW,ł: nOCTJRl1 rem zawladn wszy, począl zaprowadzać wstrze- 5
unl'L IIr0VI.I£H.1. 011'1. me p€.Yc 1111'1. : I\oro mięźliwość i ścislc posty i modlenie ze lzami ;
olllnE? OIlH ;r.e P1:w.a: I\oro oq)(:TL r.or'L i począl zgromadzać mnogich zakonników,
H T'LI. II pEYE HU'L: I\'LTO li031111 R'L RJC'L, i zebral braci w liczbie stu. I począ.r szu-
L'\KO;r.£ OCO",OCUH, 1I0CJO\,W]HR'LIII, IipOT'LIi'LIII, I kać prawi dla zakonne£o. i znalazl się wte-
C'LU'tp£II'LIH, '-] CI. 6ń\,J,£Th B 11.1 'L IIrO\,LI£II'L. dy )Iichal, zakonnik monastym studyjskicgo J t O
I}punu me p.1,J,11 &'LIR'LIUC 1I01i1011HW.ł u który byl przyszedl z Grecyi z mctropolitą
CT1PI.IJIO, II nOCT1SHW.ł OEO,J,OCHD uro\,uEH'LUh, Jerzym, i począl u niego szukać ust.awy
EpUDH CmlllCII YHC 'LI.Jh AU AeuTH. Oco"o- zakonników stuclyjskich, i znalazł u niego J
(IIK:EII il>E npHK:U'LUlIO l.mUCT'Llph non IIU'tTII . i spisał i zap.rowallzil \V monastyrze 8WO-
R ,J,pL3\JHIIK:, U SUIlIiO nOIJlEIIHK:, II 1.10- im: jak spiewać picnia zakonne, i pokłony 15
21UTK'L1 C'L CJ'L .1I.1H. II C'LR'LI\O\,OJf.\TII Iny.ł jak bić, i czytać lckcyc, i stać w ccrkwi J i
UDOr'L. Yp'LIIOpll LI' . II C'LR'Llio\,nH &P1TII.A wsz)"stck porządek ccrkiewny, siadanic w
YUU'LI.IL ('LTO. 1I11.1Y.ł HCIiUH np.\RII.U Yp'LIU.- refektarzu, i co jadać w któl'c dni, wszystko
YLCI\UO, H O&p.UC u T'Lr,J,] 1.111:('\1111, YP:.IILI," wedlu3' ustawy. Tcodozy wszystko to zna-
LUIUCT'Llpn CTO\,,J,IIIICIiUO, 1I.r.E &'t npn:Dl.1'L lazlszy, nadal monastyrowi swojemu: od te- 20
U 'L fp'Ll\'L C'L UUTP0001ł1T'LI.IL fcoprul£u", go monastyru przejęły wszystkie monastyry
H lun O\, IltrO !ICI\UII 0VCT.1IU YpLULIJL ustawę. Dlatego monasl.yt; pc czerski ma sla-
CTO\,,1,HHClilln, H Or:;P'tT'L 0\' nErO II C'LIIHC.l, wC} najstarszego i najznakomitszego mił.;dzy
u O\,CT.1RH E'L 1.I11l.1CT'Llpll CiWK:UI., 1\]1\0 o't- wszystkimi. Teodozy tcdy zostawał \V mo-
Tli 1I't11l1'1 LI]II]CT'LlpbCIi] , H nOI\.101I'L1 1\.1"'L nastyrze, i wiódł ż wot cnotliwy wedlug 25
APL3\1TU, II Y!..TCIJUn OOYIIT:tTH, II CTOl1ll11K: prawidei zakonnych, i przyjmowal wszelkich
R'L IfPLI\'LRII, II EI.CI. p.ł,J,'L I,PI.Ii'LElI'LIII, U\ przychodzą ych ku niemu. Do niego też i
Tpln£ t C't"lllllf£ II YLTO I.leTII R'L I\'LU ja przyszedlem, ubogi i niegodny sluga i
"'1.1"', ELCE C'L O \,CT.1 C.1CIIII 1£ U 1.. OCO,1,OCIIII I przyjął mi J ,mają eHo la.t 17 ,od urodzcn.ia
ELce TO OPHO&p'tT'L Op't.\1CTL LUII.1CT'LlpIO mcgo. To zas napisalem I połoz 'lcm w kto- 30
CRm£UO\' : on Toro me U.\HlCT'Llpn m;p£Qo' rym roku począł być monastyr, i dlaczego
W.ł Bt.CU UIHICT'Llp£K£ O CT.\R'L. T'tUL a;c peczerskim się zowie. A o iyciu Teodozcgo
nOYLTCII'L IeCTL U.lII.1CT'Llpb OCYCpI.CK'LIH cn- potem powiemy.
'Yiersz 9 I1KOi e. K'L ICcn H., ]1\'1. mc Ł. - 2 5 OOK OII1J' nOK10H'L H. Ł. -
28 Tp10q... Tpno£ 1o, w kodexach mylnie. - 32 0VCT.\R'L w H. dodanQ; no BLC'tU'L
UIIU C T 'LI pc l.ł'L .
LATOPIS NESTORA.
709
p'tll KI.C't. 'L. II YhCTllIO EO 1o KI.C't. 'L. OCO},O-
CIII£RII ; e 3.IIRii,111I0 1i'L IUIUCT'LlpH. II "p1Itł-
11110 Jl,06pO),"tT£.1LłIOK: lliltYlIK: II YPI.HbYł.CIIOP£
IIpJBIt:\O, II np"U1UliiolJllO BLCI1110ro IIpll OI1,A-
5 quro K'L HCUOłj. "'L IlelJOłj llie II i1 'L IIplI-
J\O 'L O\',\'LIH II IIC"OCTOIIII'LIII pJr.'L, U npll-
RT'L 11.1, n1oT'L 1111 C"'IIIIO ce1,...1I 11.1 ",CUTC
OT'L po;r.£llIlIl LIOitro. Ce ił\€ lumICJ 'L II
nO]OiEU 'L B'L KOK: 'tTO noyu'L "'LITU UJ-
tO IllCT'Llpb, II YLTO pJ,,1I 'L8£T1. U ncycpl.-
CIi'LIII. l\ O OCO"OCUK:B"t ;"1111111 lU 1\'1.1 C'LIi"-
ł05ł
-54
mUł'L.
R'L nTO (scJ»:t., npunKl1 c.I RO O,J.HUCp'L,
C'LIn'L ł.\pOC., 'Uh enp'tIlWIIU, lIoB1o rOpO,1.1o,
tS O n010,..CO'L "'LICTb K'L CRUtH C 0cJ» II II , IN. me
Lata 6560 umarl 'Ylodzimierz, naj starszy
syn Jaroslawa, w Nowogrodzie, i pochowano
go u . Sofii którą sam zbudowal.
6t UII'L C'L 'L \U"L.
R'L UTO (s .1., o," RhceKo.,01, pO.'H c.ł Lala 6:)61 \Yszcwlodowi urodzil się syn
C'LIH'L, II lup£ye IIłU 1£1,10\' K010,\IIIACp'L, z cesarzówncj grcckiej, i dal mu Imię "'10-
OT'L 1'1oe;tpul' rp'LYLCh'LllA. dzimierz.
o 58. R'L I\tTO (ScI»J.B., np1oCT.'BII t.I KUli- 58. Lata 65t32 umarl wielki xiązę ruski
I\'LIII li'LII.I 1. pO\,CI.CI\'L1II ł.\POCUR'L. II 1£IIIe Jaroslaw. A za iycia jeszczc rozporządził
3>IIRO\, Cn IIIIO I£UO,' IUP.ł,,11 C'LIII'LI C KOLi , synami swomu mówiąc im: oto ja zchodzę
pEI.'L UU'L: ee J 'L OT'L mr.lm C8tT1 cno, z tcgo świala, synowic moi, kochajcie się
C'LIHORC 1.1011, UU'tIlTe Lł£ir.1I COI>O'''' IO&'LGL, wzajemnie, ponicwai jestc cie braćmi je-
25 11011t;ir.C R'LI I£CTt &pJTIIL\ 1£,1,IIIIOrO OUIJJ II Jnegoi ojca i matki. Jeśli się wzajem kochać
u.\Iepc. ,'.\ lUllC &...,1.CTf: I{'L 106'LBII I.ICir.IO będziecie, nóg będzic z wami, i przeci-
COGOIO, KOf'L .......,\CTh 1''1. R.\C'L, II 1I0l\OpllTl. wników waszych podda wam, i będziecic
B1.1 npOTIIRLH'LII.;\ no.\'L K'LI, II Iim,1,eTC I.II1PI.11O w pokoju żyć. Jeśli zaś w nienawiści iyć
3> II Biblii C ; lIlJIC nH C...,1.CT£ IICIIIBIICTLIID II- będziecie. w zwadach klócąc się, to i
:10 KiblpC, B'L plCnpll 'L 1I0Top mllle C.I, II n- sami zginiecie, i ziemię ojcow waszych i
1111 nOr'LIr.II£Te, II £ł.u,,,, OTI.I,I. CROII 'L II uziadów utracicie, którą wielkim trudem
Jl,1o,1,'L nOrO EIITC, llil.e IU"t Om,A TPO ;\'LUb swoim nabyli. Owoi zostawajcie w pokoju
CBOIIUh KUIIIi'LIUL. II'L nptr.'LIKIIITC I.IIlpMIO, I sluchając brat brata. A oto stolec mój w
nOC1\O\'lUllil,llle Gp.1T'L CpUJ. Ce e nopmY.11& Kijowie poruczam lzęslawowi naj starszemu
Wiersz 18 II uJpcve uu I£I.I0V niema H. - 19 rp'L YI.CK'UIi' rp'L YLKOtt II., rp'LK"'.
Uli Ł. R. - 30 p"cnpl X'L' nplA. 'L U. T.
7tO
LATOPIS N STORA.
B'L COEe U'łCTO CTon. cnptuweuov C'LIlIO'( synowi mojemu a bratu waszemu, jego
J,lOH:UOV H EPUOV KIW£I.IOY 1I &cUKOV, 1\'1.1' słuchujcie, jakoscic mnłe sluchalt, <)O bf'-
H:R'L. c£ro nouo\,WJHTC, nKOił\£ nOCJO\,IUJCTf; dzie wam w mojem miejscu; Świętosławowi
UCHe, A:ł T'L K'LI E",,,nL K'L ueue U'ICTO; zaś daje Czernigów, a "sze",lodowi Pere-
m CHUOClUKO\, A 1ii YpLllllrOK'L, !I Rł.CeRO O- jęsltłw. a Igorowi 'Ylodzimierz, a 'Yięce- 5
A0\' nepeacnsu, !I Hropro ROl0,,"Uep.., lt sł'awowi Smolelisk. I tak rozdzielil między
K.I'itC:\.1KOV CUOUOLCK'L. H T.um P] ,1,1oJ" nich grody, zakazując im iżby dzialów bra-
HU'L rp.1"'LI, .'noR't"lR'L UU'L Ile np'lCTm- tnich nie przekraczali, i nic wyganiali si ;
lUT" "p't"'Ul &p1TLHn, HU rOH"IH, pEIi'L rzeU Izęsławowi: jeśli który 2echce skrzy-
H &Cl1KO\,: ;u..e K'LTO ollleTh O&H,J,'tTH Epl- wdzić brata swe£o. to ty pomagaj temu tO
n CROH:rO, TO T'LI nOlnUH, t£rOił\e O&H- które£o krzywdzą. I tak zalecil. aby synowie
"Uh. II TJI\O oypa,J,H C'LIH'LI CKO np1o&'LI- jego wzajem się kochali. Sam zaś slabym
B1TH K'L 1101>'1.80. CUIOUDy me &OnROV C"'IIIIO, będ=!c, gdy prz}'był do Wyszogrodu roz-
R "pnwL,J,'LBlIO R1.Iweropo",0" pl 011l CA chorowal się bardzo; łzęsfaw panowal wte-
StALUB, II ACnRo\" T'LrAl K1. TO'(pOB'J; K'LHA- dy w Turowie . a Świętosław we 'Vlodzi- 13
jUlIIlO, i' CKUOCUKOY B0.10,J,IIUCPU, BI,cc- mierzu. \Vszewlod zaś u ojca wtedy byl,
80JO,,0\, me T'Lr,," c"'lIIro o\, OTLlp, 1>'1 EO kochal go bowiem ojciec więcej niż wszys-
:\10&H...,. OIMlulL nJYE KM:e CPUO!oł. Itr03\£ tkich br".łCi, i zawsze £0 miał przy sobie.
nUl1we "PHC"HO 0'( COEC. t\pOCl1BOt me Jaroslaw tedy zakończyl żywot, odrlając
"PHCllt KOHt..... mHTon, H np't,1,lCT" AO,"wllh ducha swojego 20 luteBo w sobot . pier- o
CROt'" eBpu 8'L AR] AeCaT'Ll, 8'1. CmI>OT& wszego tygodnia postu, w dzień ś. Teodora.
"P"R'LIUI ue"'J; 1I nocn B'L CB.i'l.\rO geo"op1 Wszewlod zaś cialo ojca s\Vojego wziąwszy,
Ał.Rb. Rl.ttBO O,J, mE C'Lnp.lT1 T'tl0 OlUI.' wlozyl na sanie i wiózł do I(ijowa; gdy
&BOlerO, B'L JOiEhme lU t RII K£ 81D1 II I\"LI- kaplani zwykle pieśni spiewali J plakali po
lEKO," , lIonOB£ "Ol&lJIc O&'LI'iLO'l.I!A II"tClnl. nim ludzie. Pl'zywiozlszy zloiono je w tru- a
n:\ K'm.l ta 110 61.111. :\1O,1,HK:; "PIIHCC'LUle rlO- mnie JlJ3I"DłUrowej, w ccrk wi ś. Sofii. i pla-
Oił\nm.1 II B'L P]I,'" 1.I0,0I.łOpmI1o K'L I'PI,K'LEH tal po nim \V szewłud i ludzie wszyscy.
ł:UT'LIUI CotHQ, 6 II.'-'KI c.I 110 H....... ELcc- tyl zaś Jaroslaw wszystkiego lat 76.
"I:' I
1030,1,'1. "lUO,J,1IłC Kt.Cft. mUHE a;c BLC:1o 'L
JtT'L "POC\1K'L U"UL AeUTL 6 wtCTL. 30
9. IbY1.\o K'LltIMt:IIUI I17,AC.uK\L\ K'LIH:K'J;. 5 1. Początek panowama Izęsla owego w
S... nro (s.tr. "PHDJL,,'L II .CUK'L C't"E Kijowic. Lata 65tj:; lz slaw przyszedlszy
K'LIltK", CUIOC1JR'h YpI.H"rOK1o, R..C£80.,0,,, ł siadł w Kijow6C, y,i toslaw w Czcrnigowic.
"lentZ 6 II IIr9plO -KO O"HI.u:pb tylko T. - 19 IIpUCLIIO niema. H., BLctr"l Ch,
- 22 th:O,1,opL\' O£,1,OpL\ II.
L A T O P I S N! S T O R A.
7H
ne EIIC.l\Ul\U, IIrO L ROI0Auuepu, Ruec,UK1.
CUOtLH"CT'ł. II'L ce me I\'tTO ".\e KLCEROl\O.\'L
H Topl\'Ll 1II"1o 1\'1. KOIIIIIO, " nO&1>.',1I Top-
I\'LI. K'L CLU.. 3\E I\tTt np" O"H &"0' WI, C'L
5 1I010KI..,II, U C'LTKOP" RI.CCKOl\O,1,'L UUp'L C'L
HKUB, " K'L Rp1.TUW.l C.I B'LcnaTL , OIbUI';;AOV
me npHWUH.
B'L 1\1oTO (st "., R'L 2ł'tTO (st E., np'tCTX-
BU c:a H.łYEU1K'L, C'LIII'L [\pOCUILU, CUO\h-
ł o ULCT't, U nOU"IIW.I IIrop CU01\I.III,CT1o, " 'L
Ro"o.\"UCPI R'LREA'LWC.
K'L l\1;T0 (st s., no&'1,\" tI JCnR'L fou"...
K'L J\tTO (st ., lI acl1K'L, CUTOCl1R'L U
RLCEK010.\'L K'LIC!I,\IIW.ł CTp'Llt\ CSOKro C -
t5 .\"CUR], H 'L nop..... , n\1o 1\0 I\1;T'L ,K.t
ACUTlI " YU1.lpll, lRO""H'LWC I\pIoCTO ; H
&'LICTL YpLH...'M......
B'L I\'tTO (Sc)tH., nptCT.1KH C.ł IIrO L, C'MU'L
ł.\pou:uu,l.. tUlI. a;c l\1oT't 1I .ICl\.\H'L, "
O C8UOCUK'L, H R"Cf.ROJ01,'L II KbCECUK'L,
Wszewlod w Perejęslawiu, Igor we Wlo- ł055
d " 'u. sl S l , -61
ZllnIel'Zu. "Ięce aw w mo ensku. Tego!
lata szedl W szewlod zima ku \Y oinowi na
.
Torków, i zwycięz)"l Torków. Te oż lata
przychodzil Blusz z Polowcami. i zawarl
'V szewloa pokój z nimi, i wrócili się nazad
zJ..ąd przyszli.
Lata 6564; lata 6565 umarl 'Vieceslaw
.
syn Jaroslawow w Smolel-łsku, i posadzili
Igora w Smoleńsku z 'Ylodzimierza go prze-
nioslszy.
Lata G566 Izęslaw zwycięzył Golędy.
Lala G:)07 Izęslaw. Świętoslaw i 'Vsze-
wloa uwolnili stryja swego Sądyslawa z
ciemnicy w której sied_zial lat 24, odebra-
wszy 00 niego prz)'sięgę; i zostal zakonni-
kiem.
Lata 6 68 umarl Igor, s 'n- Jarosla\\ow.
Tegoż lata Iz slaw i ŚwiętosZaw i \Vsze-
",lod i "szeslaw zebrawszy wolsko niezli-
czonc, poszli konno i w lodziach w liczbie
niezmiernej na Torków. To usłyszawszy
Torcy przelękli się i znikli podziśdzień;
i pomarli uciekając gniewem bożym cigani,
O" i od zimna. drudzy od glodu, inni zaś
od moru i dopuszczenia bozego. Tak wy-
bawi' Bóg clll'zcścian od pog:m.
C1.R'L O,nHH'Lllle HOQ I\Eqlllc.\MI1.I, IIOII,\OUI.I
Hl "Oll" " K'L 1\0 Ul.'\n, &£IpUC1\bUO UII04CI,-
CTBO,. 03. Top"..... Ce Cll'J.IIU K'UlC Topi'" ołj-
I\OI IIIA C.I, npO&'trOlII.l II .\0 cero ALHt:, "
25 noupolII.l E'tf,1Iii.Y" , &Oir."N:Ub rH'tH'LUa. ro-
HKUII, OR" OT'L IIU1.1, J\IIO," "U me rl\ 'LUL,
UlIU mE UOp'LUL " C"JI,'Ulb 1\0jEUI£UL. TJKO
&or'L 11 a; KU P"CTIIL\U'LI on. nOUH'L.I 'L.
K'L .\1oTO (Sc)"iO&. npll"OUl.l "01\OBLI,11 np..- Lata G G9 pl'z\"szli Polo WC}' poraz picr.
50 101£ H:\ pO,"CLCKn.IH. CLI;\I.. HOKK.\T'L: KI.cc- wszy wojować Ruś; \VszewloJ zaś wy-
8010]1,'1. mE U U,,£ npoTIIKo," II 1,1 'L IAtUI,:\ tE- I szedl naprzeciw nim w miesiącu lutym.
Bp 3 K'L K'LTOp1.IN ALlil.. II EUK'LWIIU'L U wtórcgo dnia. I Litwę stoczywszy zwycię-
HU'L nOl\1oAlllUA K"CCROJ\O . II BOI£K.\R'LWE żyli \Vszcwlo.1a. Spllstosz).li kraj i odrszli.
OiUAUUI.I. Cc a;c &'LICTL npLHolł 'L"O HJ To tedy Lyla picrwsza klęska Rusi od po-
-
Wiersz 6 B'J.cnaTb... npllWI.l\111 B'L CROI1 CI' II. - 14 Cih,1,nCUH1 ma tylko Ch.
7ł2
LATOPIS NESTORA.
t061 pO\,CIoCKH.ł& £U1U& OT'L nOr1H'LI 'L U &f! &03>L- gańskich i bezbożnych wrogów. Byl zag
- 65
11'Lln K n'L. r.'LICTL me l\'LIłA I, H 'L Co- '\ICClem ich Sokał.
K13'L.
R'L 'tTO (sc)o., K'L 1\1oTO tSc)Ol., C...,1,IIC1.1K'L
np'tCTlKII u, ł.\pOClUKJI. &plT'L, U norpc&o-
w1 II K'L IJPLK'LKR cnuro f£oprlll'\. R'L ce
ze 11070 II0K't ropo,J,1: II,J,C R 'LXOR'L R'LCnUI.
Lala 6570; I:Jta 657ł umarl Sad\'slaw
. . ,
brat Jaroslawow, i pochowali go w cerkwi 5
ś. Jerzego. Tegoż lata w l\'owogrodzie \Y 01-
chow płynął wstecz przez. dni pi t , a L .'
to mak niedobl'Y, czwartego bowiem lata
'Vszeslaw spalil gród.
AhllHH nUL: ee 3;£ IUU£11H1t H£ "O&PO
E'L'Cn, 11.1 YCTKCpTOI£ 100 .tTO nOrnL3>£ KLc£-
UlE'L rp""'L.
60. R'L I\'tTO słoK.. nit] POCTHCI\]R'L
T...,n"Top':fi]HIO, C'LI:I'L ROJO,J,HI.ł£pb, KUO\,K'L
t'P(J ....,;,,,, II eT. l'lmb E'tiU no. f-' 'I G",-
uln . C'ł.łIl'L OCTpOUII L, ROH:IU'.\.bi "\lKU-
ropo,J.LCI\OrO, u npHWL,,'L K'LlrH.1 fJ10lil II 'L
TLUO,"TOP\61HL'\, II C.1U'L n,,£ R'L lI£ro 1.110-
ClO.
R'L I\'tTO (s()Qr., u,1,e CKUOC!\:tK1. HI Po- Lata G573 szedl Świętoslaw na Rości-
CTucnRl 1\'1. ThUOVTOPII\.1IIIO, POCTUenK'L slawa do Tmulorakania, Rościslaw za Ilstą-
£ OT'LCll'nH npoYL U 'L rpl"l, 11£ O,"EOI\K'L pil precz z grodu, nie żeby go się uląkł, o
ca H:ro, 11'1. ue ou "poTłum\, CTp'LIH:RH lecz nie chcial przeciw stryjowi swcmu do-
CKOH:UO\, OpN.3>Hł1 K'L r.nll. CKnOC .1K'L ffi£ bywać or za. Świętoslaw tedy przyszedłszy
np",uL,,'L TbUO"TOpll\.1111O nOC1"" C:'IIII tKO- do Tmutorakania. posadzil znowu syna 5\\"0-
Kro nll\'Ll fn&l, K'L KplTH CA K'L CROL' CH. jego Gleba. i ,uócil do domu. Rościslaw
POCTUCI\1K'L 3>£ npllwł.ł''L "\K'LI K'L1rI1l f 'tt], zaś przyszedlszy znowu w)'gnal Gleba, i 5
U npu),e fU;E'L K'L OTLIIIO CKOK:1.I0\" POCTU- przyszedl Gleb do ojca swojego, a Rości-
CnK'L c c't"£ TUIO"TOP"I\III11. R'L t£ 3>£ slaw siadl w TmutoraJ...aniu. Tegoż lała
I1oTO KLC£U.1R'L pIU nOnA'L. R'L Cli 3>C "r'Szesław rozpocząl wojnę. '" tychże cza-
Kp'tLlCII E'LICU HlUCIIIIK: 11.1 1" "1o, K't ,J.l sach b .'o znarnie na zachodzic, gwiazda
"P1oK£ III\I, XO Y uu....... '1\'1.1 "P'LE.1K'LI, ogromna. mająca promicnie jakoby krwawe, 50
K'LC O".",H C'L KeY£p no 1 0"'t U'LIU,YI.U1;Ut., wschodziła wieczorem po zachodzie słońca.
H nptE'LICTL l C£"III, AMIHH. C£ 3>£ "POlI- i byla przez sicdm dni. To za wróiylo nie
Dum£ ue 111 "OEPO: 110 Cl.UI. 100 I)'LIW o - dohrc, potcm bowicm byly mnogie woj-
C:O&ulJ Ullor'Ll u H:\WI.CTRIII£ nOr u'LI 'L 111 ny domowe, i napady pogan na rus].ą zie-
10
60. Lata G572 biegI do imutorakania
Rościslaw, syn ""lodzimierzow, wnuk J3ro-
\\"0\', a z nim }-lif'p;l Porej i ". ;z ta,
. Ił lIstł.olllira wU J e\\ o/iv nowo i't.uzkietro
. ....., J
i przyszedlszy wygnal Gleba z Tmutoraka- 15
nia. a sam siadl w jego miejscu.
Wiersz 9 nOałL3>£... rp A'L I norop1: EL Cia ropo),'L lL - 34 ..mor"" l unoro w ko-
dexach, mylnie.
L A T O P I S N E S T O R A.
POVCLCK£1ia £U ł&; Cif 100 K1: l Ct ItK'L1
I\p'LB.1Bl, n OaBll1l&IpK Kp'LKOIlpOl\HTHK:. R'L
CH w.e BptUClIl &'LICT.. 1\tTHIp" B'LRpl.mEII'L
K'L C1:TOIUb, c£ro W.E 1\1:T"llll B'LIBO!OKOWa
5 p'LIEOl\OK£ K'L II£HO 1:, Kro m£ no opOKJ.. OU'L
o Bevepl, II OJK'LI B'LHpl.rOIU" H H'L BO"",;
cnwnL co CHI,...: Hl AIII'" Kł.łOł( c:pnlLHIIII
£ OBe, IIHoro Ile l\L 1: Kl lTH Cp1111 pl lI.
np1:''L CIIU'L W,c Rp1:'''£II b II Cl\'LHLlJe "P1:-
10 UlIUlI C. , H 11£ E'LICTb CH1oT.\0, II'L aK'L'
U1:UIJI. E'LICTh, Kro me HER1or.uCH n1fO lmT('
C'LH't,J..1KUOł( caaplO. Ce e C'LIRJłióTL CHI1
IUl.lłilllll1 Ile Ul AOEPO, IA'LI co 110 ccuoł(
p.1 OVIl1:KtI'L , 1:\liomE "pCH.\C npH L\HTIIOC't
15 R'L IIKpo,"cnHU1: Kl\IOYH u H'L 116 lnOł( no
KLCEUOł( rpl1\Oł( l YCT'Llpll AEcnH ""HHH
I1UI1TII ca 111 B'L "OVCt 111 KOHII 'L pllllll -
III 111.1 'L R'L OpiiUf)IIH, 11T'L1 HU&IpIIU'L O"£ IA,
H nl\'LIi'L1 OEIIRJl1łihlJlIIl.I'L, H 0Pn.W,IUUIL ARII-
to lłii.lllHlI'L CA; CE ;I\E IipOt\K.\liUlE Ill Oir.EHIIK
'\HTIIO OKO H.I IIKpovcUIIU"L. no C....lb me
"Pll IICpOH1: 1'1oClpH B'L T'LUL il\C liK P Oł(CI-
\111.11: H'LCHI1 K1: "l Hl OEpl 'L KODlIHH'LIH
H.1"'L rpl"'LI.II.: te W,6 IIpOI1RJI1U1E Hl om£-
!5 IHI£ PUH OT'L Pll U l\I:\H'L. II nlK'L1 CHilE W,6
;'LICTL npll Oł(CTHIIHllHI: II'tClpH: B1: "l
B'LCIII1 111 1"a1\1o, IIcnOł("iplł2bIpH 1I0VV , 1& e
DpO 'LIRIXd\ UHCTULHIIIICIi\ , II E'LICT" E1II-
CT liolpH 1\I.HHII 1\81 1\EcaTH, no CbUI. W,E
30 E'LICn R1: l""'L T£Y£IIIIK: C'L RCYCpl 1\0 Oł(-
rpH", lIKO ""I.HHTII BLC1oU'L, lIKO nl,'JIlii. Tb
R1: 'LI, II DIK'LI C:\'LIIM,f. E6=<" l\Oł(YL CIUl-
WE: ee W.C npOL\BIIIlUlC KplUOJ'LI, IIE:\m 1I ,
713
mię; ta bowiem gwiazda krwawo promie- ł065
niąc, znamionowala rozlew krwi. 'V tychże
czasach bvło wrzucone dziecko wSietomIe'
.1 ..'
to ś dziecko wY'YlolJi rybacy niewodem.
i oglądaliśmy je do wieczora. l znowu
wrzucili je w wodę; bylo zaś takie: na
licu mialo wstydliwe członki. resztę niepo-
dobna opowiedzieć, dla wstydu. Przed h'm
zaś czasem i loiłce ie mieniło. i nie bvlo
- .
światle, jeno jakoby xięzyc; o tern zaś po-
wiadaj,! prostacy, jakoby bylo zjaaane. Ta-
kie zaś znaki byw3j nie na dobre. my bo-
wiem tak rozumiemy, ze niegdyś za An-
tyocha zd3rz "10 się na le w Jerozolimie,
iż przez czterJzieści Jni ukazywały się nad
całym grodem na obłokach jeźdcy zbrojni
harcujący. zlociste odzienic mając; i hufce
ukazywały się oręzmi w "wijające, to zaś
wrói)"ło najazd Antyocha na Jerozolimę.
A potem. za crona cesarza. w tejże Je-
rozolimie ukazala się ł)\\ iazda w ksztalcie
kopii nad miastem, która wróżyła najście
wojsk rzymskich. I znowu bylo tak za Ju-
styniana cesarza: ukazala się gwiazda na za-
choJzie rozsypująca promienic, zwano ją
błyskalnicą , i bl}skala dwadzieścia dni. po.
tern zaś bylo bieienie gwiazd od wieczora
aż do rana. i zdawalo się wszystkim. żc
gwiazdy padają, a slOllce bez promieni
gwiecilo: to zas znamionowalo zaburzenia.
choroby, i pomor na ludzi. Znowu zaś za
pano"ama cesarza I<ł.urycego stalo się to:
nie"iasta urodzi. dziecię bez oczu i bez
'Viersz 3 1\1: T 11111 h K'LKpl.mCll'r. I A1:THIIIG H'LRpMCtllO H. -- 4 R'L C1:'1'OU I.. R'L C1:.A
TOI.Il\1; II. - c£ro- Kro II. R. T. - 12 CIIU- CIU'l ł....., Cllllc R. - 14 P.\7,o\,'"
1A'tK:U'L. pJ7,0VU1o OU'L II. - 21 i\HTHO ORO _ L\HTIIU OKO IIJIUI.CTUHIE 11. R. T.
Monumenta Pol. IIilI. Tom. l. 90
7ł4
LATOPIS NtSTORA.
1065 Vl\OB1>Ii'LUL O I.I ',TBIII( &I1W£. nlh'"Ll £ npu
-66
ł.bBpHlmll "1:CJ 1I &'LICTL CIIIJ£: £Hl AUIIIJII.
PO"II EE "-' OYIlIO U &£ ..-. P KOY, B'L Vp1:CU 'L
&1: I(UOY 'LIEIIU BOCT'L npllpOCJ'L; II nl.C'L
pO,,1I tA WECTOHOr'L ; B'L .\ fllll\"U 3k£ AK]
JJ,1oTHlpJ pO"HCTl U. K:.1."H..-. O Yct'Llp£ "-' HO-
U 'L. " łJ.P0\,n.1II O JJ,BOIO rllBO . no Cl.l.łb
ZE &'Llcn npll 1\0CTI1HTHH1:, 111\0HOEOp"',II.
C'LIU't 1£OUOR1:: TEV£HHH: B1o "LH01t &'LICTb
Hl HEE't, OTOpRl .... CO U H:I £UltH., I\KO
11I".I1p II 1.1 'L ULllloTII 1i0HI.VIINib; T'LrAl me'.
1"-' .1.0"n B'l 'L111" ta 110 BUIII\O\,,; B'L CO\,,-
pUH 3\£ E'LICTh TPmC'L B£1111\'L, EłUII P1C1>A"-'WU
U Tpllll nonpHlllb, " II.1.£ "HBLHO II "-' C:UIA,
LlhCKJ, Y10K1:VLCK'LIUL rllC'LUL nU011ii>1p11
II "POOOI1:"11111p" HIllTUI( IA 'LII\J, K: 3>£ II
E'LICTL: HllI"OW.I &0 CJP II"HII H" nU£CTHRL-
CUtH. £lIlb1.. Hnl£HIII1 &0 1..-. HC&£CII, "'11
B't .1.] 'L. '" Cl'LHLIJU, l\1I n'L'IUIJUIII, 1\11
K:T£p'LUL VHUL 11£ EIIrO E'LIKJlibTb; H'L II;X.
UEHHI1 CIII'11 Hl 'L30 &'LIB]IH.Tb, JII npon.
B1£8111( pITH, '" ru"o , 111 C'LUfd,Tb npo.
t\ B.111 'ił. Tł- .
61. R'L 11:TO (sc)o ., POCTHCUKO," C1o"AIPIO
TUI0\,TOp11\]11II II K:Ul....qllO Allil. O," I\Jcon.
H B'L IIH't 'L CTplIU 'L; CErO 3>E O\,IiOI1B'LUlE
U rp..-.IIII noc.uUI.ł C'L lLCTUIA' 1\0TonlRJ.
OHOUO," 3>£ IIpIlUlb"'LUlIO K'L .POCTIICl1BO\, II
B'LK1:pHB'LUlIO C.I K:1.ł0\, VLTI1Wctl. II POCTH-
CUK'L. IC,'IIOOł- 3\£ 1l1I1ii>1111O POCTIIC.t.\KO\,
C'L ).P0':a>IIHOI&, p£YC 1\0TonlH'L: 1\1.HAir.£,
OY"" Ul unllTII. OllOłJOY a>£ p£I\'LIUIO: nllII;
OH..-. 30£ IIcnRB..-. nO.\OKIIH.. Y1WH, nOl0-
BUU.. JJ,lCTb K'Ln 1O IlUTlI , JJ,OTIICHa.K'L CA
--
'Yiersz 9 ('UUt I C'U8" w kodexach, mylnie.
rąk, w trzosłach mu przyrósł ogon rybi; i
pil's urodzil się sze cionogi. 'V Af"yce
zaś urodziło się dwoje dzieci; jedno o czte-
rech nogach, drugie o dwu głowach. Po-
tem zaś za Konstantyna, obrazoburzcy syna 5
Leonowego , bylo na niebiosach biezenie
gwiazd. odrywały się bowiem ku zicmi, ze
wid.zom zdawał się koniec wiata ; wtcdy
łeZ i ruch wielki byl w powietrzu. ,V Sy-
ryi zaś było wielkie wstrząśnienie. ziemia t O
rozpadla się na trzy staje, i wyszlo dziwo
z ziemi, muł głosem ludzkim mówiący, i
Pl'zcpowiadający najazd pogan; tak się tei
stalo: najechali bowiem Saraceni PalesLynę.
Znaki bowiem na nicbiosach J lub gwiazdach, ł5
lub słońcu, albo przez ptactwo albo czem
inncm nie dobre wróżą J jeno znaki te de
wróżą: wojnę. głód lub mierć przepowia-
dając.
20
6ł. Lata 6574 kiedy Rościsław siedzial
w Tnmtorakaniu i brał dań 00 Kasog ów i!5
z innych krajów, Grecy zląkłszy się go,
posł łli podstępnie hotopana. On tedy przy-
szcdlszy do no cislawa, zyskal jego zaufa-
mc. l mial cze ć dla niego Rościslaw. Je-
dnego zaś razu gdy Rościslaw pił z dru- 50
zyną J rzekł Kotopan : xiązę! chcę pić do
ciebie; on zaś rzekI: pij. On tcdy pól cza-
szy wypiwszy, drugą połowę dal xięciu pić
palcem o czaszę pocisnąwszy, a miał za
LATOPIS NESTOltA.
7fD
n 1\LlJllUL R'L Y;\ Ul 1& , E'I> EO UI.I1;1I no,1,'L paznokciem przyprawę śmiertelną, i dal xięciu, łOM
HOr'LTLUL p CTROp£IIHK: C'J.I.lP"THOK:, U K'L,J,1\CTf. śmierć w ośmiu dniach naznaczając. Gdy to -61
K'LU IO , O\,pEK'L C'LllpLTI. AO OCł.łH "....IIIH. wypil, Kotopan do Korsunia przyszedlszy,
o 110 U O\, 3>£ HC"HK'LUlIO, KOTOn "'L 3\C nplllll",1,'L powiadał, że tego a tego dnia umrze Ro-
fS I\OpCO\,81O nOK1;A.:IUI£, I!\KO K'J. cn" ,8,I.HL ścislaw; i tak się stało. Tego zaś Kotopana
o\,up£TL POCTnC1UR'L, t\K03>£ H E'LICTL. Cero ukamienowali ludzie korsuńscy. B)'l zaś Ro-
3\£ 1\0TOn)") nOIiHUI.ł K1ł.łEHIIK:I.'" KOp'LCO\,III.- ścislaw mąz dzielny w boju, \\zrostu pię-
CT"" AIO.\"H:. 1}1o 3.£ POCTHC!I K'L ł.łd\3>" ,'OI}P'L knego, krasny licem, dla ubogich milo-
Hl pUL, R'J. P]CT'LUL 3\£ 1\1on'L " KPULU'L sierny, a umarł w miesiącu lutym, trzeciego
tO lU1IJ"UL n UHlłOCT"K'L O\,BOr'LIU'L. II oT(up£ I dnia; i tam go pochowano, Vi ccrkwi bo-
ł.ł'l>CAlp f}»£RPU" R'L TpnH" A""L. II TUłO garodzicy.
n0i103>£H'L &'LICT" R'L l,ptKRH CB.łT'LlI.ł Eoro-
pO HII.I.
62. K'L 1\'I>TO (sf}»o£., !\P1T" tu RhC£CllB'L, 62. Lata 6575 rozpocząl wojnę 'Yszeslaw,
t5 C'LIH'L £pAYIICURlł.., nOlłOThCK'LIH, n II syn Bręczyslawa, polocki, i zająl Nowogród.
1108'1. ropo,''L. ł.\P CURIIYU;Gr. TP"H:, 1I .ł- Trzej zaś Jaroslawicze: Izęslaw, Świętoslaw,
CUK'L, CUTOCUK'L, R"C£B01l0",'L, C'Lltl,KO\,- ,y szcwlod skupiwszy wojska poszli na "T sze-
nH8'LW£ Koa, H"OUlA H.:I R..CECUK.:I, IIU't I slawa, śród tęgiej zimy. I przyszli pod
C&IPU KElHI''I>. II "pUAOUla K'L 1...ł.tHhCKOT(, n )Iińsk, a lińszczanie zaparli się w grodzie.
20 U1:IIt\HC .\TKOpIIUlA CA K'L rp""",. Cli me Ci zas bracia Iińsk zaobywszyt mężów ""y-
EPUH" B'L7,YIU.ł ł....);H..CK'L, " IIC'I>KOIII.ł 1.1. '- , cięli, . a nie\ 'iasty .i z eci za rali w nie-
3\.&, II 3>€H'L1 " J.tT" B'LA:\U1A H IIIHT'LI, II wolę, l poszh ku NemlzIe. I "szeslaw po-
non"OWA K'L II£U1; . II K..C£CJlK'L IIOII,\C I szedl przeciw nim. I spotlaly się oba woj-
OPOTUKO\,. II C'LK'LKoł(nnwA u OEon 111 Ile- ska nad Nemigą. miesiąca marca dnia 3go,
ts ,, u caq' U1pn ... Tpn". A'.', ,,&,,-: a byl gnieg wielki. poszli przeci\\" sobie.
UlE CH'tr'L K€]HK'L, nOH"OUl.ł "pOTHRO\, C06');. I byla bitwa okrutna, i mnóst\\ o padlo, i
II E'LICTb C1;YJ 'LU, "1.11107," IU",OOl.I. II I zwyciężyli Izęslaw J Święl,oslaw, "'szewlod j
0",01'1>101 1I 1CUR'L. CIUITOCJlK'L, R"C£RO-: a "'szeslaw uciekl. Pote.m zag w miesiącu
1\0"'1; RbCEC1.\R'L mE G't3\ . 110 CLUI, lli£ 1.1't- czerwcu dnia ł O Izpslaw, Swietoslaw i \Y szc-
:50 UIIJ U 1011 H 1:\ R'L AEUT'LIH ALUL, II AC11H'L, I wlod calowali krzył czestny. \Y szeslawowi,
,
CUTOClUK'L " RLCCRO]O 'L, 1'1;JOK R'LUlelipl,cT1. mówiąc: przyjdL do nas, nie zrobim ci
YLCTbH'L1H K'L R"CEC:URO\" pt:K'LIIIC IUIO\,: nic złego. On zaś zaufawszy przysiędze prze-
npll,J.u K'L II Ul 'L , I KO HC C'LTHOp....I'L Tli plynął w lodzi Dniepr. ,,, chodzącego do
'L1U. 011'L 3\£ H A1;m8'J. CA 1''t.'08:\"HIO KpI,. ! namiotu zchwytal Izęslaw zlamawszy przy-
,riersz 11 TUIO I T KO H. - 22 H'L", mA. R'I, .aUl.ł l{.
716
LATOPIS NESTORA.
ł067 tT nEpEt K'L I\O,,"U Yp 'L ,i\'LII1:np1..
-68
" U1\1ROY 3\£ K'L IUUl.p'L np'Wl,Vi'lJllO. U
Ti1lm WA\ Kl.tEUIR] lU P'LIUH 0'" CUOlhUL-
CKI , nptCTd'.nUR'LWe KphCI"L. II UUK'L 3\C
opHRe,J.'L RhCECJIRl 1\'LlltHoy, I'L(1),U" K'L
nop...&'L C'L ,J,K1oł,u C'LIII'LlmIU.
63. K'L 11oTO tSc)os., npll"OIUA\ URonlC- 63. Lata 6576 prz 'szli innoplemieńc ' na
IIERLHUIJII Hl POYChCK& EU11J[" 0010Rbl'" nus, mnodzy Połowcy; Izęslaw zaś i Świę-
U.O II, II .IC]\R'L me H CUTOCUB U Rl.cc- tosraw i 'Vszewrod wyszli naprzeciw nim
KOI\O,,'L H H"OUlA\ npoTHKo,' IIU'L 111 .\I.T . nad Alt . I gdy noc b 'la poszli naprzeciw 10
" &'LIB'LIUH 1IOIIIH nOH"OUl.ł npoTllROY COE't; siebie; za grzechy nasze dopuścil Bóg na nas
rp'tn a;e PI"U HIUIII 'L nonovcTu fiOf'L Ul pogan. i xi,!ż ta ruscy uciekli a Polowcy
H'LI nOUH'LI , U nOEtfOW.ł pO\"ChCI\'L11A K'LHA- zwyciężyli. Naprowadza bowiem Bóg wealug
a , H nOE"'),UIU.ł OOJORLIJH. 1I.1RO"HTI. EO gniewu swego innoplemieilców na kraj, aby
1)0f'L no rU1oKO," CROI£UO" IIII0nJCI.I£HLIIIII\'L1 ci skruszywszy się nawrócili się do Boga, t:S
N1 EIJ.\r.y, , u T.t1\0 C'LKpO mEN'LIU'L HU'L "ojna aś domowa bywa z poauszczcnia
l1.cnOUl1l1ibU u 1i'L fiofoy, O 'COE"NU' 3\e dyabelskiego. Bó bowiem nic chce da lu-
f)IU 1i1.1K.1K:Th OT'L C'LIWEEIIUn ,,"UROU'. dzi jeno dobra. a dyabcl radujc się ziem,
1}0f'L EO He OIJIETL 'L.\.1 Yl\OR1:I\'I.II'J., II'L zabójstwem i przelewem krwi, pobuazając
UU.1, " ,1,"I1KOl'L P],1.0 K:TL u 'L.\OI.IO\', swary i z.1\\iście, nicnawiść bratnią. po- o
O\,,&H"CTROY II I\p'LROnpOJIITHIO, R'L "KII la twarze. Jeśli zaś którykolwiek naród zgl'ze-
CBlp'Ll u IBHCTII, &p.1TOIIEH.1BH;1,tRUK:, KlI£- sZYJ karze Bóg śmiercią, albo lodcm, albo
BeT'Ll. EI.IJ" 3\E t'Lfp WHnwu KOTOP"'H napadem pogan, albo suszą, albo g sienicą
11101>0 1i1 NIITL GOf'L C'Ll.lphTUł&, II rlU"'LUI" albo innemi karami, a jcśli sir: pokajamy, to
I\U "i\RE,J,EH'LIltl.Ił. nor.'II'LI 1., II RC"P'LI...., będziem żyć tak, jak nam Bóg dozwoli; 5
'I" r...cuIIHI'Elii, XH 1111...1.111 I\] IIM"U. .1111£ mówi nam bowicm przez proroka: nawróć-
lU nOK1I1K'LWe ta, "'"CU'L, K'L IILIU a;e cic sic ku mnie calem scrcem Wi1SZcm,
.'1.1 fion. KUDn, IITII; fl1f01ETL EO opo- postcm i placzem. Jcsli tak uczynimy, wszelki
pOK'Ll.lb 81U'L: OEf)lTIITE tA 1\'1. "I'LU'" RLCtUL grzech odpuszczony nam bęazie; lecz my
CPLAM,I.UL KIUlIIIIL, I10n'LUła II n:uy....'h. ') wracamy się do zlego, jako Ś,' inia w kale 50
A IIJlE CIIIIE C'LTROpUU'L, K"C1: 'L rp1o 'L npo- grzechów zawsze tarzając się i t ,k zo tajc-
....£118 ""AEU'L: II'L 1.1'1.1 III "'10K: B'L RPl-. m '. Dłatt:go przcz proroka mówi nam: zro-
si gę: i tak b .l j ty 'V zeslaw nad Orszą
kolo Smoleńska. lzęslaw tedy Wszeslawa
do Kijowa przywiodlszy, wsadzil z dworna
synkami do cICmmcy.
5
Wiersz 6 "nu.!1 ),K1oUIU H. - 10 ll\ T&1 JI.T& H. L., lluo Ch., O.1UO R. T.
- 11 nOIl"owa I nO"II"ow Ł. - 13 liO&'UOIIIA.. (łOJOKI,1I1 nOEtrOUla OO.\ORLą"
II. mylnie. - 25 Ke"p'LLlh. RPE"'LLI'L H. n. T. - 28 3\UT"1 &'LITII H. R. T.
J) Jod II, 1 .
LATOPIS NESTORA,
7-fi
IJI.\I£U'L ta, l\K'L1 CRIIHIIL\ R'L ItU't rp't ORL-
11'tI.lL np"CLHO K1l\L\IN.IJIE U, II T.tKO np't.
&'LIUH:IA'L. T'tI.11. 3>£ npOpOK'LI.11. lU lA 'L rn-
rOl\£Th: P OYIA't 'L, pEYE, UKO 3>ECTOK'L I£CII,
5 II Ul H 1:\ 3>E1\1: H TROn t) ; TOro Pl\AII 01(AP".
a;"n OT'L KolC'L A'L3\AL, np'tA't 'L KAHU'L
O"'Lir."H 'L, 1\ APo\,rJro Ht 0.\'L3>,1,1I 'L, "C'LOIE,
II nop:\ II 'L R'LI IIOH:I.łI. " pJ l\IIY""I'LIIA"
Kl II""I" : TO" t:\KO IlE o&pUlIcn tA K'L
10 1.1'L11't 2). CEro Pl"" EHROrpi1"'L1 8101.1 "
CUOK'LKlI!t Klwe, RUH'L' U ,\&Epl\8'L1 K.1WiI
UCTp'L 'L, rJUOJcn focno"l., l\ 'L OE'L u-
1U1I 'L Ile "lOro 'L I CTpI.TII; nOcn 'L lU R'LI
p.1 :lHY....n.11i 1>0J\1o HII H C'LLlpI.TII T.l30 L h....1 lA ,
15 H HI CI\OT'LI Kl IIL CKOtJh nocu 'L: TO II
TO\, UE OEpUIICT£ CA, H'L p'tCT£: Udiił\]HU'L1
CI. t\O 1\0.\10 ilE II.\C'LITIICT£ CiA 'LJOE'" KI-
IUH 'L ? K'LI 1>0 O,"K"OIIHCT£ (ił OT'L na.TII
UOH:ro, rJ\Jro"£TL f ocno,'1. , H C'LE1it HUCT£
O UDOr'Ll ; CEro pI"" Eii..ł.a. C'LK1;),'tn 1. CliOp'L
UI npOTHRLH'Ll1A II 111 npUIOEO).'tH".ł, " 11.\
I\J€II,y,IIUI:ł CA IIU€HH'L I.IOIIUb 1ł'L :\'La;1ń\ II
Hl IIIUUłn;lIulI\ U"' "'LI N1 II UMili 1\1, IUCII.\L-
CTRO IiiIJUM CllpOT'ł II 81."081111" II H1 O,'.
25 Kllllt\llbllUIA C....ł.'L KpIlR't. 110 YLTO IlE G'L Aph.
3>JCTE CA H'L rp'tc't 'L 8JWII 'L, 11'1. O K OIlIl.
CTC U\OII1.1 UOU' , II HE C'J. p;\łIllCTE II 'L?
O&pnHT£ C.I K'L II'Mlt, II O&P.1łllln. CA 1i'L
HUI'L, rJ\UO eTl. focno"I., 3) II l\ 'L OTHpl. .i.
:50 RUI'L l\łłE'Ll H£&£CLU'LILI, U OT'LRpllll1ib OT'L
Ir\c'L rll'tR'L 1.101', AOHL,J,Cił\C KLCC O&1I10VI£Th
HUI'L, U liC "UmTL II HCI.I0IJIII HUllorp1""
K.\UlII, HH HHR'LI. H'J. R'f.' OT.la;.\cT£ ,u lU
zumialcm, rzekł, jako twardy jesteś i szyja tCJ88
twoja żelazna, dlatego wstrzymalem wam
deszcz. dział jeden z\\ iliyłem . a drugiego
nie zwilż 'łem . zesechl i poraziłem was
skwarem i rozliczncmi karami, a i tak nie
nawróciliscie się ku tonie, dlatego winnice
wasze i figi wasze, niwy i d=!browy wasze
starlem , mówi Pan, a złości waszych wy-
plenić nie mogłem. Zeslalem na was rozli-
czne boleści i śmierci ciężkic , i na bydło
karę swoją posłałem: a i wteay nie na-
wróciliście ię, j noście rzekli: krzepmy
SIC. Kiedd wiec nasycicie sie złości wa-
" .. .. .. "
szych? wy bowiem zboczyliście I drogi
mOJeJ. mówi Pan; i wielu zgorsz 'liście.
przeto będę gwiadkiem skorym na przeci-
wnych mi i wszetccznikó, , i na wtywają-
eych fałszywie imienia mojego, i na za..
trzymuj,!cych zapłaty najemnikowi, na cie-
mi 7ąc "Ch sieroty i wdowy i na w)'kręcają-
cych sąd oblnonie. Czemu nie powściągnę-
liście się w gl'zechach waszych, lecz wY'"
kroczyliście przeciw moim zakonom, a nie
zachowaliście ich? Kawróćcie sie ku mnie,
..
a j ł nawrócę si-: k\vam. mówi Pan; i
otworzę wam upusty niebieskie i odwrócę
od was gniew mój, aż b d1iecie obfitować
we wszystko, l me będą pustoszeć wino-
grady ,-msze i nIwy. Lecz wy bluźniliście
mi owami wasz('mi, mówiąc: próiny. kto
ru:iy Rogu! Przeto ustami czczą mię. a
sercc ich dalckie jest ode mnie, mówi Pan,
Dlatego o co prosim , nic otrzymujemy:
"
'Viersz 5 3\ĘJ1: II.\' 3>U1o H]RU\ II. R. T. - 29 OTKpL a.. OTRpl.ra. H., OTRpL .
R., mylnie. - 30 OT'LKpo1lpłlb' H'L Kp:Upil\ H. R. To
l) Porówn. Exod. xx..W, 9. 2) Amos IV, 7, 8. 3) Por6\\Tn. Ezech. XVllI, 33.
7ł8
LATOPIS NESTORA.
ł068 CZ\Oleell IIIW:\, rzurOl"NlIp : CO"H:TMI'L PIUłO-
"'UH Goro". T'I>l.lb 3\E 0VCT'LI YI.T8ITI. IJA, li
CpbAblJE II 'J. Jl,Złll£Y£ OT'J.CTOIITb UEN '), ru-
rOll£TL r oenOAb. CErO piJJI,U, Hn ZE npo-
cnu..., IE OVu.YUU'L: AElb EO, pEYE, H:rA
npH OIETe UiI, !I 'J. 3\E HE nOUO\"WIIN. UC'L };
1'J. "lpETE UEH£ 'LlIH, H ilE O&p.lpETE; ilE
l"UOT'I>mA GO O",HTII no n..TLU'L UOUU'L,
Al loro p ",U l\TKOpL\K:Tb eA IIEIiO, ORO lIU
"lIt OT'I.BEp l\H:TI. u, rp A'L B'L A'LII\A LI'I-
CTO nOtCK"II, 080 ZłH CUIIOIN. n1\OA'L1 0V N -
""Uli, H EUllł& IIOI£U" TOUtI, IIlmux...
pilĄ U rpt ... l\lpe lU CA nOK H:U'" on. 'J.1I0E'J.
.1ImHn, TO AI'L' YAJ,"U'" ClOHU'L JI, cn
."U'J. BLCL\ npOUlEHHU, H O,,'Lm.\HTL HUł'L
A'Lai"," plH'L U 'IO MI'L, H Hln!\'LNUL u
rO"UHl 1I 'Ul nLWENlllJiI. npO.\Hł&TL CA TOYIIU
IHII"lIlL'\ H UlICALIIIItI , H K Jl.1U" K1U'L 1
I\tl , m ME nOI!lWA np u, u piiCTORE H
r£C"HHIIb1. CUU 1.1011 RE11IK1U, 1& mE nOCZł" 'L
Hl 8'1.1. rl\.\roJ\£n focnolt;.. 8LCEAPbmHTC1\".
CH ClI..IWAIp£ B'LCnrH'łU'L CA Hl Jl,OlipO,
B'L HIJIETE C"Al, U ElIBUTe OIiUJl.HUilrO , lIit
nOIilL'lIUK npu",'łU'L, IE K lIN.IJIE 'LU 1
2;""0. HH ""EKET'" 1 ".\EBET&, H'L !lIOIi'LBH'"
npU.\1onHU'L u rocno.\1o H.1U1LLłL Go '1, no-
CT'LU" H p'Ll lHUKUL, C!\'L .\UU OU'LIKJI1i\lpE
IbCI1 np'l>rp'łmEHHU, ilE Cl\OI'LU" HIplllJ.1liillpE
CA pLCTUI!łHU. li nOr"ICK'L1 ZHUIJIE. CE 60
1£ OOrJII..CI... ilU mHIEIA'L, l\lpE 1'1 np.IJIL"'''
K'łpOVł&IJIE? ;XIJIE 60 K'LTO 0VC'Lp.lIIlETI. ypL-
HOpU hIJ1, TO K'L Kpllp K:TL CA, H"H I£Jl.Hllbll",
lIU CBU""ł&. To HE nOUIILCK'L1 AU tE KCTL?
Wiersz 32 HIU I lU Ł.
l} Jezaj. XXIX, 13. 2} Przyp. I, 28.
sianie się Lowiem, rzeki, ze t;dy mnie we-
zwiecie, ja nic uslucham was; szukać mię
będziecie Z}i, a nie znajdziecie j nie chcieli
bowiem chodzić po drogach moich; niech
przeto zamknie się niebo, lub na zle otwiera 5
się, grad zamiast deszczu puszczając. albo
mrozem urodzaje warząc, i ziemię spieką
psując dla naszych grzechów. Jeśli zaś ka-
J . ać sie bedziem złości naszvch, to J . ako
"'
dzieciom swoim da nam wszystko o co po- 10
prosim , i zrosi nam deszcz rany i poźny.
i napelnią się gumna nasze pszenicą I obfi-
tować będą winnice i oliwiarnie , i nagro-
dzę wam za lata, w których zjadla wam
plon szarańcza, chrząszcze i gąsienice. Sila 15
moja wielka ltórą poslalem na was. mówi
Pan, wszystkodzierzca. To słysząc weźmy
się do dobrego, szukajcie sądu, ratujcie
kl'zywdzonego, cz)'ńmy pokutę, nie oada-
jąc złem za zle, ani obmo\\ą za obmowę,!O
lecz milo cią przywiążmy się do pana Boga
naszego, postem i placzem, łzami obmy-
wając wszystkie grzechy, nie słowem na-
zywając się chrześcianami, a po pogańsku
zYHc. Oto bowicm nic po pogańskuli iy_!5
jemy, gdy wierzymy w spotlanie? Jeśli bo-
wiem kto spotla zakonnika. to wraca się
jak przed od)'ńcem lub świnią. Nie jestieto
po pogańsku? 'Yszak to dyabelska nauka
dzieriyć się tego przesądu. Drudzy zaś wie-::;O
rzą w kichanie, które bywa zdrowe na glo-
wę. T). m i to dyabeł podchodzi i drugimi
zw)czajami, wszelkie mi ch).trościami odwo..
LATOPIS NkS'rOtłA.
1ł9
CE co no AHt.\ROJIO H10,Y£HHIO KOCIk CHl dząc nas od Boga: trąbami i skornorochiw i , ł068
ApMUTL; APoHHH £ K'LI lHHIO B1>pO\,'i\Th, gęślami i rusaliami. Widzi m bowiem miejsca
I£ £ E'LIR:lItTL Hl pJRHI£ rUK1>. 111., CHUH igrzysk wydeptane. i mnóstwo ludzi na
;\HI1\KOIl'L 2\LCTHTL u APo\,r'LIUH HP.1R'LI, KhCI1YhC- nich. jak się pcha jeden przez drugiego na
5 li'LIUH I\bCTbUH np'tR.1&1\111A H'LI OT'L (}or , widowiska od dyablów wymyślone, a cer-
TP;;\CIUH H CKO"lOpO 'LI, rN.CI\UIII H pO CUIIH. kwie stoją puste; gdy się nabożeństwo od-
RH HU'L &0 HrpHI"l OJjT010Y£Hl H AIO,1,HH prawia. malo klo znachodzi się w cerkwi.
UHmnCTKO Hl IIH 'L, I1I\U o\,nH uH H1Yh- Owoz dlatego spotykają nas od Boga kary
H;;\Th Jl,pO\,f'L Jl.P0\'u, no op'Ll Jl,1>' IIIC OT'L wszelakie. i najazdy wojenne z bożego roz-
łO E'tel 1. 1 1.l'LIUUEII1f0 Jl,1:I\1: " IIPM''LKII CTO!UL, kazu dosięgają nas, jako kara za grzechy
H:r l 3>£ E'LIRl\I£TL rOA'L UO.!HTK'LI, U I\O Bn nasze. 1\Iy zaś wrócim do naszego przed-
O&p'tTlItTL CA K'L IJPLK'LKH. A" c£ro plAH miotu.
Kl HH npHItUICU'L OT'L (}Orl Gbc.łYI.CK'L11.ł H
H.1XOir.CIIHI£ p.1nH'LI 'L, no comHIO nOBEJ'tIlH-
ł5 10 npHI£UIICU'L K] "I. rp1: 'L plAH IUUlH 'f,.
I.hl 3>£ lU. np1>,1,'LI\£3> IJI£1t K'L KpUUU'L CA.
111.ACUKO\, ME C'L K"C£KOI0 'LUL 1\'L11£80\,
npUWI,JI,'LWIO, II CUTOC3JRO\, Ypl,HHrOBO\"
1\10,1,111£ K'LII£RI.CTIIH npH&1:rOHl K'LII£RO\" u
!O C'LTROpHIU 81>Y£ Hl Tp'LrORHllm, u P'lWA,
nOCUB'LIUE CA K'L K'LH IO : C£ , 1I02\OR.qH
paCO\,!H CA no 7;£U1U, 1\.'H, Ii'LHA3\£, OP&-
a;HI£ H KOIli, H 1£111£ &HI£U'L U C'L IIHI.IH.
1I &U.1R'L c CUO H£ nOClO\,UJ:ł. H nOYAWa
!5 I\IOAHI£ rORopHTH III ROI£BO ;;\ III KOCHLWLK1,
1111.001.1 Hl rop& C'L K1>Y.1, H npIlAOUl H.1
Jł,BOp'L 1\0CHI1YbKOK'L, H 1£ 0&P1oT'LIU£ I£ro,
CUUlA O\, Jl,KOpl (}P.lYHCJ.1RI\U , H p1iUl.l:
11011,1,111.1'10, RHCl\AHU'L APO\,3>HHtń H7;'L norp£&:I.
30 II Pl A1:IIHUlA CA MI "KOI£: nOllOKHHl H 'L
H,,£ K'L norp£&o\" II nO:'łOKHHl Hn H.\E no
UOCTO\,: CH m£ npHJI,OW& Hl K'LII.l3\L AROP'lo.
H .lCl\lBO\, 3\£ C'lAA1Jl1O Hl C1IHn'L C'L Apo\,-
HROł& CROI£W., HIUWA np1:TH u C:'L
'Viersz 29 l\pO\,3\HH;;\ I ApOV HH.i. CBOIN. .
Gdy Izęslaw z \Vszeslawem wrócil do
Kijowa, a Świętosław do Czernigowa. lu-
dzie kijowscy do Kijowa zbieglszy wiece
na targowicy złożyli, i poslali do xięcia
mówiąc: oto Polowcy rozsypali się po kraju.
daj nam xiązę oręż i konie. a jeszcze
będziem się bić z nimi. Izęsław zaś tego
nie usluchal. I poczęli lu ozie wygadywać
na wojewodę Kośniaczka , poszli z wieca
na górę i przyszli na dwór Kośniaczkow, a
nie zastawszy go. stanęli u dwora Bręcz '-
slawowego i rzekli: pójdziem w .!wobodzić
drużynę z więzienia. I rozdzielili się na
dwoje: polowa ich poszla ku więzieniu, a
polowa szla na most, i przyszla na dwor
xiąięcy. Izęslaw zaś siedzial z drużyną swoją
w przedsieniu. Stojąc na dole poczęli spie-
rać Sle z xiąięciem. Gdy xiąię z okienka
'PO-
LATOPIS NESTORA.
tc'" IrliH. LUL t C1'Ollqt£ AOll't. K"LU IO ze " 'L poglądał, a dru:iyna przy mm stala, rzekl
ol\o.hlfL\ pAlplO H AP0\,3\"H1o CTOIIIIIH O\, do lzęslawa Tuki, brat Czudyna: widzisz
IrLUA U, peye TO\,Ii"I,I, &1 -'T1. YIO"HHh, łI a- xiązę rozjątrzenie ludu, eos zl ij niech strzegą
C BO\,: BH,I,HUlH, K'LHA3\E, /\IO,I,HI£ B'L B"LIXII, 'Vsze l '3. Gdy to mówił. drusa polowa
noCIIH, I1TL K..cecuB1 &XIO &Th. II ce K:UO\, ludzi od więzienia naaeszla. wię.t;ienie otwarl- 5
nllrO!l&qllo, APo\,rU\ 0030BIIU1 IUO,,"H npll- szy. I rzeUa drużyna xięciu: oto zle SIę
At! on. norpc&I, OT'LKOP"K'LUI£ nOrp£E'L. " dzieje; poszlij do 'Vszeslawa, niech go
pEKOUlA l\pO\,3\HII 1\'Llla lO: CE ....'o I£CTL, cbJtrze zwabią do okienka i mieczem prze-
nOC1IH K'L KLC£ C11BO V, 11Th npH BJR'LWE IILCTHł& biją. I nie usluchał tego I.ią:ię. Ludzie zaś
an. OK'LILqlO npOHI. .TL u UhYL'U. lilie 00- krzyknąwszy poszli do ciemnicy \Vszcsła- to
CIIO\,II.I cero K'LU I.. £11O,1;HI£ 30£ K1I1KII...UI.I, wowej. Izęslaw zaś to \\idząc uciekl z dwo-
H H"OUla K'L nop.r.&oł( RI.C£UIHJIO. Ib;acUR'L .ra z \Yszewlodcm; a lud wyrąbał Wsze-
£ CE BH"'tB'L. C'L RI.CeBO]O 'LUL no&'trOCTl sIawa z ciemnicy 15 września i posadzili
ct. AKOp1, 1I1O"HK: c B'LIC'II\OW.ł RLcecuBl go pośród dwora xią:ięcego. dw6r zaś >..ią-
H nop_El K'L n.łT'L1H H.1 A£UT£ Jl.I.HL zęcy złupili, niczliczone mnóstwo zlota i ł5
t£UTeCp", H OOCTJRHUlA " Cp1o".... ROpl srebra, kun i skór. Izęslaw zaś uciekl o
."N&3\l , iJ,ROp'L 3\£ K'LHa3\L p;\ rp]cuw.ł , Polski. Potem zag P owcy Rus pustoszyli
&ElpIlC1LNO UHOaol.CTBO JJTl u CP£&Pl, KOł(- . a Ś iętosław był w Czernigowic. Gdy zaś
IUUU H Clopom. 117;&CIUB'L 3>£ £'t;l;1 B'L }ł- Polowcy pustoszyli okolo Czernigowa, Świę-
ni. no CLUL 30e "OSOKhI'''U'L BOIOIihIlIHU'L toslaw zebral trochę dru:i .ny i poszedl na!!O
110 EUS" pO\,CLCT't" , CB.łTOCJ.1RO\, C.bll"o, nich ku Snowsku. I ujrzawszy Polowcy
YpI.NllrOBt, II nOI\ORbIJI.U'L BOlOlAlplIU'L OKO]O 'wojsko idące prz)" otowali się n3. nic. I wi-
y pLNHrOK1 , CUTOC13K'L :iEE C'LlipJK ApO\,- I d ąe Świętosław mnóstwo ich J rzeki do
HH'LI IIt:K03H1\0 H HAE Nl HII K'L CHOKLC'WV. : swojej dru:iyny: uderzmy, jui nam nigdzie
II 0v p'lmA n030KhI'" HA;nlpA KOli, npHCTpO- : podziać się nie podobna. I spiąwszy konie !J
limA C.I npOTHKOV' "B"A....K'L CKUOCUK'L ! zwycię:iył Świętosław w b'zy tysiące. a Po-
ł;tH03OLCTKO H 'L, " p£YE APovmHII1o CKOltH: lowców bylo dwanaścic tysięcy; i tak jednych
nonrN'tU'L, oVme 1I1U'L He IIL 'B KIUO tA . pozabijal, a drudzy w Snowie potonęli.
:ł.TH. II o" lpHm.ł K'L KORA, 0"01'1 CHATO- xięcia zaś ich wzięto jeńcem dnia 1 listo-
c..U6 B'L Tp£ T1.ICAY/In, II "OXOBI.IJL Gt pada. I wrócil ze zwycięzlwem w gród swój 5G
AU Hl AECAT£ n.IUYH, " TIKO H GH Ił, li Czernigów Świętoslaw. W szeslaw zaś sie-
APO" H nOTonOWA E'L CHORt, i1 K'LHA tl H 'L dział w Kijowie. Oto Bóg okazal silę krz)ia,
IAW P_KIU;1, B'L "P"B'LIH /1,I.HL HOtlGptl. poniewaz Izęsław całował krzyż, a pojmał
II I'L BPU" CA t;'L nOEtAO n r(ii1A'L CBOII go, dlatego nap wa(lził BóS pogan; tego
Wiersz 19 CKOpOl&1 CKlpOlih H. i Ch. - 23 Jl,p 0 V3>IIH1J H'IG01\HKOI Jl,pO\,3\HH& Ił
.'tK038KO H lL
L A T O P t S N E S T O R A.
'72ł
'lpMIHrOB'L. CKATOCIł.1H'L. RLC£U:1K'L m£ C1:"e
l\'LII£K1:. CE 3\e Gon. tlBH CHJ", I\PI.CTIII.blih,
OOHmE£ II ACI\:tK'L lJ'UO&1B'Io Kp.l.CT'L, II II H,
T1:UI. 3>£ II:\K£1\e Of'l, IOUH'£I.II , cero me
5 IiK1: 11 &.1KH I\p,"CT'L YLtT II 'LIII. Ry, ""HI, &0
B'L KU3,£IIHL'1 RLC£CUK'L K'L 'L llihR1, p£Y£:
o K "CTe YLCTII'LIII, nOIIEjE£ 1\'1. TO&1: B'tpO-
B] , H &"BU U.I OT'L pOBił c£ro. Gor'L 3>£
nOI\:\ :\ CH],n I\pI.CTl.lId'\Ii'. 11:\ "01\:\ .111111£ £I.ull
10 pO CI,CT'tB, t1,.1 IUi " 1:CTiń":\IffiTb YLCTI.IIUO
I\pLCT:\, Ił'UO£:\B'Lme IUO: zupe 1\H np1:CT.a"HU
K'LTO, TO H CLA1: npHHUCTL K.1 HI. H H] npUA£-
IIIUU'L B10111> I\] HI. K1:Y[,II;"I&. nOlI£jEe KUliK.' I£CTL
CHU I\pLCTMUI1. I\pI.CT'LI.IL &0 1I0C1>3>EH'L1 &'LIR]-
15 mTL CH""I E1:COBLCI\'LUI, lipLCT'LI.I'L &0 r ocnO,J,L
K'LH.I hU'L nOCOEHTL K'L "PIH m, "pLCnUI. orpl-
mCHU B1>pI.IIIIH Y\OK1>IIB nO£1>3\lI£TL c&nOCTlT'Ll
npOTIIBLU'Lli:I , KphCT'LLII. EO K'L CKOp1: 1I "JR1Ii-
I&Th OT'L II:\":\CTIIH, npll 'LIR:\lihl"E Kro C'L K1o 0-
201&, UHYI.TO;Ee tA EUIUb E1:CB T'LIi'LUO "pLCT:\,
1\111£ &0 &'J.IB I&TL on C'tC'J. U'LYLUUUIII, H:t-
UEU]B'Lm£ XUII£ I\pLCT'LUL, IIporoHHuu &'LIB.Xł-Tb.
RLC£CUB'L £ C1>),£ 1\'1.11£0 U10UIIL C£"Uh.
6ł. R'L JI'tTO (s.o . 11011"£ II AC""K'L C'L
5 l\o;u:cunUb Hl RI.C£CUR1 , RI.CeCJ\.1K'L £
nOH £ npOTHKo," , U npuA£ G1:IłOY ropo,J,0Y
Rl.c£c.1:\I'L. II E'LIB'LmH HOlpH 0VT:\HK'L CA
K'LlłlH'L C1om1 U 'L G1>U ropoA:\ nOJOTLCliO,'.
o1 O\'TP" m£ KIIA1:B'LIU£ IłIO"UK: "'LHA 11 &1:-
30 m.1K'Lmi1 B'L Kp:nIlUlA tA K'LIH:KOtj, H C'LTBO-
PUWA K1:Y£, nOCJ\JW.I CA 1i'L CB.lTOCIlBO," U
K'L RI.C£B0.10,\O", rUrOlUH.IJI£: U'LI O\';£E 'LłO
C:'LTRO H"H leCU'''', K'LII.I " CBOl£ro "pOrH:\K'L-
WG, 1\ ce K6,,£TL 111 H'LI IłA,1,bClid'\1ii CUlłłN.,
zaś widocznie zbawil krzyi czestny: albo- t068
wiem w dzień podniesienia krzyia Wsze- -69
slaw westchnąwszy rzekł: o krzyżu czestny,
ponieważ w ciebie wierz .'em, wybaw mię
z rowu tego. Bóg zaś pokazał moc krzy-
zową dla okazania Rusi, aby raz krzyz
czestny calując, przysięgi nie lamala ; bo-
wiem gdy ją kto damie, to i tu karę od-
niesie, i w zyciu przyszłem skazan bęazie
na karę wieczną. Poniewaz wielka jest moc
krzyia, krzyżem bowiem zwvcieżone b"W3 J ' a
ei fi "WJ... J..
sily biesowskie, krzyżem też poma a Pan
xiązętom zwyciężać na wojnach; krzyżem
uzbrojeni wierni ludzie zwycięiają przeci-
wnych wrogów; krzyz też. rychlo wybawia
od napa.ści wzywając 'ch go z wiarą. niczego
się biesy nie boją, jeno krzyża; jeśli biesy
nagabywają , znakiem krzyża na twarzy po-
łożonym b}wają odpędzeni. \Vszeslaw tedy
siedzial w Kijowiem miesięcy siedm.
64. Lata 6577 poszedl Izęsla,,' z Dole..
slawem na \Yszeslawa. \Vszesław zaś po-
szedl naprzeciw; i przyszedł do Bialogroiłu
\Vszesław. Gdy noc naaeszla J tamiar swój
przed Kijowianami ukrywszy, zbicgl z Bia-
łogrodu do Polocka. r\azajutrz luazie oba-
czywszy że xiąię uciekł, wrócili do Kijowa,
i wiece złożywszy posłali do Świętosława i
\V szewloda , mówiąc: oto zleśmy zrobili
wygnawszy xięcia swojcgo, a teraz wiedzie
na nas Polaków; pójdźcie więc w gród ojca
\Viersz 8 pOK.1 I p'LH.\ wc wszystkich kodexa("h. - 12 np".\:blpuul. I np£II"",qlllul. H.
- 19 IIp" 'LIK.xlH.lpe I npH 'LIK" IpHU'L II. ł....
MonumentA Pol. lIi,l. Tom. l. 9 ł
.
"'G) 2
J..
tATOPIS NESTORA.
1069 nOH,J,'łT:l K'L r ] 'L OTLII] CEOKrO: Up£ 311
-70
He OY£T1, TO H1U'L HCKOII1, 1a;[,r'LW6 ro-
PO"'L ClOU, CTdi[lUTU 1'1. rp'LYI.Cti.'b U,.Un..
II pEYC UU'L CUTOCJ1K'L: K'£ nOUEK,!; ,,1.
&P1TO\, CKOI£ł.łO , JIJI£ nOH,J,£TL Hl K'LI C'Ii
.bnl rO\,&HTH KlC'L, TO 1'1: npOTUKO\, I£UOY
PUHI:i, H£ ,J, "'HK'!; 100 norO\,EUTH rp],,1 on-
IJ] CKOltro: llJ1£ 1\11 OIJI£TL C'L 1.1 H p'L 1.1 L , TO
H'L I.IUI> n U"£TL ,J,pO\,ił\HHt. II 0VT'tUJUCTl
1\'1.11:\11£. CKnOC1.1K'L £ H RbC£KOI0,,'L DO-
Ulcn I\'L II AU\KOVI rnrOUiblpc: KI.CECUK'L
TU &1;;r.U'L, ., IlE BO"U .tA OK'L l\'LIItKO ',
"POTIIRU] &0 TH H1oTO\,; illJI£ JU XOIJ1£WU
rlI1oK'LUL HTH, H oorO\,EHTH rp],J,'L, TO K1>CII,
1:.'\1\0 1111.11 m.UL OnHI1 CTOJ]. To U'LllUlK'L
łI ACUK'L. ocnKH ih 'L1 u OOU,,£ C'L 1\01£-
C.1.1K'LI.lb , uno b OK'L noul.l'L. 1I0cu m£
np't"'L CO&Om. C'LIIU CKOl£ro UI.CYHCUR:\ I\'LI-
ItR0Y. II npuwl.,J,'Ii 1"II.CTUC1\1K'L UC1>Y£ l\'LlI1-
H'LI, ua;e E10UJA B'LIC1061H Rl.c£cUR:\, YHCJ'Lł.lL
tE,J,UL ",ccnI. n"u, l "po'(r'Lllł HC 1;nulU ,
"pO 'r'Lllł &q'Ii KIIII'LI ooro liu. HE Ucn'LlnK'L.
11 .łC]1KOV jE£ U,J,n.1Jl1O K'L rpl,J,ov U II,J,OUJ.ł
I\IO,J,.U£ n OTHEO\, C'L n0I\108'LI.II" u npUIIWA
K'LH.ł L ClOU l\'LII1HE, U C't),£ 1I .łCJ1K'L lU
CT01'1: CROItUb I.ł1>UII1 1.1]11 K'L K'LTOp'LlIl
Ał-Hb. II p]cnO 1111 .t nl .11 nOlip'IiU'L; II ml-
R]X. ibn. OTlU. R'L Ep;XTU CJ. 1'1. llX'L1
1\0.1£CJlB'L 1'1. CI.I;'II& CKOm.. II ACUR'L 3\£
K'L rH' "p'Iir'Ii 111 rop:i\, u npOrH] KI,c£cnu
U 'L n010nCti1, noc] 'u C'LIIU CKOItrO UI.CTII-
cnu n0.10TI CT't : 01l'L 3>6 1'1. CtiOp't 0VUPE
TO\, , U nOC]-,U I'L HEfO U'tCYO lip]n Kro
CUTOnJ'LhJ, KbCECXlKOY ZE E'ł3\\K'LWIO.
K'L I\tTO (st)OUo, POAU CA 0'( KLC£RO]O,]
.a
swojego; jeśli nie zechcecie, to nam me
zostaje nic, jak spalić gród swój i pójść
do Grecyi. I rzekl im Świętosław: poszlem
do brata swojego, jeśli pójdzie na was z
Polakami aby was w .tępić, to wyst=!pim 5
pl'zeciw niemu do wojny, nie damy bowiem
niszczyć grodu ojca swojego; jeśli zaś ze-
chce pokoju, to niech wejdzie z malą UI"U-
ż .n,!. I ucieszyli się Kijowianie. Świętosław
tedy i 'Vszewlod posłali do Izęslawa mó- 10
wiąc: \Vszeslaw ucieU przed tobą, nie pro-
wadź Polaków do Kijowa, przeciwnika bo-
"iem nie masz; jeśli zaś zechcesz w gnie-
wie trwać i niszczyć gród, to wiedz ze nam
żal ojcowskiego stolca. Slysząc to Izęslaw t5
zostawil wojsko polskie, sam zaś z Bole-
slawem i niewielą Polakami poszedl. PosJal
Z3 przed sobą do Kijowa syna swojego,
l\Iścislawa. I przyszedlszy Iścislaw wyciąl
Kijowian tych kt6rzy \Vszeslawa wyrąbali. 20
w liczbie iO głów, a drugich oślepił; dru-
gich potracil niewinnie. bez śledztwa. Gdy
zaś [zęslaw wchodzil do grodu, wyszli na-
przeciw niemu ludzie z pokłonem, i przy-
jęli Kijowianie xięcia swojego. I siadl lzę- 25
slaw na stolcu swoim miesiąca maja, dnia
2. I rozlozyl Polaków po leżach j zabijano
Polaków tajemnie, i wrócil Boleslaw do
Polski, w ziemię swoją. Izęslaw zaś prze-
niósł targowicę na górę; i Wszeslawa z 30
Polocka wygnal, posadziwszy syna swego
Iścislawa w Polocku. a ten 'kr6tce umarl
tu: i posadzil w jego miejscu brata jego,
Świętopelka, a \Vszeslaw uciekł.
Lata G518 urodzil sie Wszewlodowi syn, 55
..
Wiersz 35 RLCfZEO'0,1,1. K..c£cul:J H. Ch., mylnie.
LATOPI! NESTORA.
723
C'LIH'L, H II:\pel\OIU.ł (II) IIUf;IILIAI. POCTHC lH'L.
K'L ee ...e J\1oTO 1Il\o...ell:\ E'LICTb IJPI,K'L1 CKł-
JllrO LlH ltH!1I S'L UOHitCT'LlpH Hot 8'LI,W-
E'LIYH.
:s 65. Et. ''lITO (s o.., KOI£KIW.I OO,\OKI.I'II
O\, POCTOKLIJU II O\, HeliTHIU. K'L ce ...c l\'tTO
B'LlrHzt RLCEC:\:\K'L CUTOnl\'LK.1 H 'L nOJon-
CKI. K'L ce 3\£ !\1oTO nO&'1"H I.\pon''LI\'L
KLCeCI\]K o\, fOJ\OT"YbCKl. K'L CH BP'1U£l1\
ł O I1pll,1,e Rl\'L Kt.. np1;!\"'II£H'L E'tC'LI.IL; n'IIIIU"" 'L
1>0 K'LII£RO\, nUOl\.1IUE CHilE: mUIJ" 1.111 c.ł
K:CTh naTL EOr'L, r!\ltrOIł£IpE CHI,C: nOK't.1.11.
JUOAbU'L : tiKO H naTL 1I1oT'L A 'LH'tnpo\, no-
tElp" K'LCnan H el.UlUI'L np1oCT£nuu 11\
ts IIH 1.I1;c:T , I KO c:TUII rp'LYł.CT'tH £I.ull 11.\
OVCLCTtH, pO\,CLCT'tH Hol rp'LYLCT1011, II
npOYHU'L CUIUU'L H 1.I1oHHTH u. ł(;ro r.t;
ft£R'trllCU nOCl\O\,WI , K10pbHHII 3\£ II:\Cl.I't.
1'.1X.- ta, r.urOl\In.IIIC I£IAOV: !>'tC'L TOEOI&
!O IIrp.\I£Tb lU nUO"Eiń TOEt. I€mc II E'LICTL
K:UOV: K'1 K"IIHi1\ EO HOlllb E'LICTI, Ee 'L R't-
CTH. £"CH EO nO,J,'LT'Lh"LW£ Hl 'L!\O K'LRO-
AUL, no CLilI. 3.e II1CU"ClIiiiIlIH CA; K'LP'LI-
"...W.I H Kt. npOI11CTI. C'LIApLTLII£łd' , II.\O\,-
15 YIIK'LWe rurOUTH. I.\KO;1;£ CC C'LK!i1.CI.l'L &'t-
COR-łCKOIt 11.10"111£11111«: II "1o"c:TKO. £'L1R1,1U!I
1>0 I£AuHora CKH.,1J,OCTH R'L pOCTOKbCT't11 O&U-
CT" , E'LCnCT1 Rl K1\'LXRl OT'L UPOCl\lRU',
r lrO lli>1łU: I;\hO K1t C'LK1oK1t, K'LTO OEII\HI£
50 APL;I;IITL. II nOH 1,Ocn no R1'L 1I. 1\'1..\1: IIP"-
AOCU Et. norocT'l., TO\, i1łE H.\pHI'lcn :ł.iWL-
W:\!i 3\EH'LI, nUOl\IiiI'łI.1: t\KO CH ;l;IITO 'PI.-
;l;IITb, li CH U£JJ.'L, n CH p'LIE'LI, "Cli CliO-
i dano mu imię Rościslaw. Tegoż lata za- ł070
loiona byla cerkiew ś. Michala w monąsty - 7t
rze na Wydobyczy.
65. Lata 6579 wojowali Polowcy kolo
Hostowca i kolo Nejętyna. Tegoi lata wy-
gnal \Vszeslaw Świętopelka z Polocka. Te-
goi Iat-a. zwycięz)'l Jaropelk \Vszeslawa pod
Golotyczeskiem. \V owych czasach przy-
szedl czarnoxięznik, poduszczony biesem;
przyszedlszy bowiem do Kijowa mówil tak:
pojawilo mi się pięciu bogów i tak mówili:
opowiadaj ludziom, że przez lat pięć Dniepr
będzie plynąl wstecz i kraje przechodzić
będą na inne miejsca, owoz grecka ziemia
przejdzie na Ru , a Ruska ziemia na Gre-
cyę, i inne kraje zmienią się. Prostacy tedy
sluchali go, wierni zaś naśmiewali się mó-
\VIąC mu: bies stroi sobie igrz 'sko z cie-
bie, dla zguby twej. ł tak też stalo się z
nim. jednej bowiem nocy znikl bez wieści.
Biesy bowiem podbudziwszy, do zlego wio-
aą, a potem naśmiewają się; wtrącili go
w przepaść śmiertelną, nauczp"'szy go tak
mówić. Owoz opowiemy takie biesowskie
poduszczenie i sprawę. Gd ' razu jednego
byl niedostatek w rostowskiej wlo ci, zja-
wili się dwaj czarnoxięznicy od Jaroslawia,
mówiąc: oto my wiemy kto urodzaj dzierży.
ł poszli ponad \Volgę; gdzie przyszli do
powiatu w 'mi('nili znakomitsze niewiast)
mówiac: oto ta zboie dzierZv, a ta miód,
. w
a ta lJ'by, a ta skórę. ł prz 'prowadzali do
Wiersz 6 POCTORbI'"' P"CTOKLI't\ H. Ł. R. T. - 29 C'LK1oR'I:' C'LK1;U'LI H. T. -
30 npH;t;oCT.1' np"JJ.H.YH II., IIp'' ,,,TI. Ł., m 'llłic. - 31 lIapHlpCTIt' H YACn ą. Ch.,
HlIpHl'J iir. Ł., H:\pEK"CT:t R. T., m,rluie.
72.t
L A T O p ł S N! S T O fi A.
ł07ł P&. " IIP"R03;lX.a K'L HillU C:CCTp'Ll C:Roa, nich siostry swoje, matki i ŻOlJ) swoje, oni
U1Tepe n ZEH'LI CR01.l, Olr.t 3iE K'i U'lY'LT'ł zaś niby to z pleców przekrojonych wyj-
DpOp1o :tR'LW:t !I nlEYLUL B'LIUUIICTlt 1\10&0 mowali albo ż to, albo rybę, albo wywiórkę;
3iIlTO, 1\IOEO p'LIE4n, "J" R1oRCpIlIJ"', "O\,EH- i zabili wicie niewiast, a micnie ich zabrali
BltWCn UHon.1 3iCII'LI, "U't1101£ n 'L OTH- sobic. I przyszli na Bialejczioro J i bylo z 5
11111ET1 COE'ł. II IIP""OCTIt "" G1o.100 EPO. H nimi innych ludzi trzystu. Tegoż czasu zda-
Et oy BElO lIlO"'UU Un1oX'L TPH C'LTl. R'L CE rzylo się. że przyszedl od Świętoslawa Jan
3iE 8p1l1'" npHKJIOYH ta "pnTII 8T'L CRUO- syn \Vyszęty wybierać dań. Powicdzieli mu
tUR.I ,,]Hb KIUtH.qIlO t.'\IIERH, C'LIHOt{ £'1.1- Bialojeziercy, że dwaj czarodzicjc zabili już
WATHllOt{ , nORt.\llU I£uoy G'uOO Cp"I'", mnóstwo niewiast nad \Yolgą i nad Szeksną tO
IlKO AK:t KO\,"ECI.RHKI H &HU oymE UROn.I i przyszli tu. Jan tcdy badal, czyimi są
ZCII'LI no £J'L t " 110 UJEKCH'B J n npHlUI.U smcl'dami; a dowiedziawszy się, że jego
N:CTl (111.10. t111'L a;c HCn'LITlR'L, Ylln N:cn xięcia, poslal do tych którzy kolo nich
CUP""]. " O\,R1I.\'tR'L, f.\KO CROltrO K'LH U, byli, mówi,!c im: "ydajcie tu czarnoxiężni-
DOC1.1B'L K'L HUU'L, "3iE 01010 1£10 an, ków tych, bowiem to są smerdowie mojego 15
pEYE UtI'L: R'LI" "TE KU,tlU Tl C1oUO, 1160 xi cia. Oni zaś tego nie usluchali. Jan tedy
cup""] Kcn IAOl£ro I\'LH.ł n. Onll 3iE cero poszedl sam bez oręża. I rzekli mu jego
HE R0C10\"1U]1U . t.'\11'L 3iC nO""E C:tI.l'L &E 'L pacholcy: nic idź bez or ża, osromocą ci«;:.
Opm3;Hn. II P10WA KUO," OTpoq" Kro: HE On tedy kazal wziąć oręż pacholkom , i bylo
O"U EC 'L Op HI.'\, OCOPOUAT" TA. OH'L mE dwunastu pachołków z nim. I poszedl do o
nOKEJ'ł K'L IITH Opa.3iUI£ OTpOI\1.I.I'L, H &'łcn nich w las; oni zaś stanęli uszykowani
,\8] lU ",ECATC OTPOK] C'L HHUb. "noH.\c przeciw niemu. Gdy tedy Jan szedl z to-
K'L HHlA'L I\'L lI1oCO\,. 0118 3iE CTltW.I, HCnJ'L- porkiem, wystąpilo trzech mężów z pomię-
YUB'LWE CA npOT"R0'i. t\HEB" mE U.\d;1JI1O C'L dzy nich, i przyszło ku Janowi, mówiąc
1'0noph"uIL, B'LICTiiinHW.I OT'L RnX'L TpHI£ mu: oto widocznie idziesz na śmierć. nie 3
UA\ir.H, npHAOIU.I K'L I.\IIE8H, pCI\"'...c 1£1.10'(: idź. On kazal ich bić, i pomkn l się ku
KHA H",CIUII 111 C'LI.lpI.Tb; He O.\H. 011 O 1.1 O'{ drugim. Gdy zaś na nich natarli, jedcn z
nOB€J108'LWIO E"TH &I. 6'L IIpOYHLI'L 3iE IIOH- nich zamachnął się na Jana toporem. Jan
J,£. OHH ZE COYII.nWA c:a HIllA, K"HH'L zaś topor obróciwszy udcrzył go tylcem i
rp1>lUu tA I\RL\ TOnOp'L....., t\n'L 3i£ OGO- rozkazal pachołkom rąbać ich. Oni tedy 30
pon TOnOp'L, 0YA]PH " T'LUHI£ł.lL, nORElIt uciekli w las. [bili zaś tu kaplana Janowego ;
OrpOK'LU'L C10YH H. OIlH 3\C E1o;t;]m.ł K'L l\1IC'L. Jan zaś wszedlszy w gród Bialojezierców J
O\,&HIU& 3iC TO\, non" ł.\nEB". łjll'L ir.E B'LUlh),t. rzekł Im: jeśli nie zchwytacie tych czarno-
B'L rpl 'L Kt. l)1;itOO EPLIJLU'L , p€YE UU'L: xięzników, to i za rok od was nie pójd .
'Wiersz 3 npOp1> Rt.Wl. npOp1o "R'LIU w kodexach mylnie.
LATOPIS NESTORA,
725
AIIIE HE HIA£TE KlI'L KOV C£IO, ilE UA- OT'I. I Bialojeziercy te y poszli. pochwytali ich, j ł07{
B.1C'L H .1 l\1oTO. &1oroo epbllU E WLA'LWE przywiedli do niego. I rzekł im: zacoście
IIWA IS, U npUKEAOWA a K'L IItIAOV' "pCYE potracili tylu ludzi? Oni zaś rzekli: oto ci
HU.1: YbTO p;t;J.H noroVEHcT" TOIUII\O YA08'tl\'L? i dzierżą urodzaj, gdy więc ich wyplenimy
5 OIl1;Ui1 3\E peK'LlUtU": t.\KO Tn MbltATL ro- I będzie obfitość. Jeśli zechcesz, to w twojej
. EUII...; JI,.1 IUpE HCTp10EUEt CU 'L, E£Jl.ETL OEU- obecności wyjmiemy zboże, albo ryby, albo
1\UI£ : "IIIC 1\U OIJlEIUU, TO mipti\'L TOEOtNi co innego. Jan zaś rzekł: zaiste liecie!
K'LlltIUI£8't 3>IITO, I\H p'LI&.n, I\H HlIO YI.TO. Bóg stworzyl czlowieka z ziemi j składa się
nll'L 3\E pEY£: 00 HCTHN"t 1\'L3\£1.1! C'LTIU- z kości i z żyl krwistych, niema w nim
t O pHU. &or'L Y10810Kl OT'L Eum, C'LCT1K1Cn'L nic. i nic on nie wie, tylko jeden Bóg
KOCTLUH II 3iUIULłU OT'L KP'LKE, U10CTL B'I. wie. Oni zaś rzekli: my wiemy jako ezlo-
"UlI, IIHYbTOmE, H He 810CTb NHYI.TOItC, H'L wiek zostal stworzony. On zaś rzekł: jako!
T'LKt.łO K,1,HH'L &or'L 81oCTb. OlU 3iE pEI\OCT.1: Oni zaś rzekli: Bóg umywał się w lazni, i
Et 8't81., K.1KO KCTL Y10E1>K'L C'LTKOpEH'L. spociwszy się, otarl sie wiechciem i rzucil
tS ON'L 3\E pEYE: KIKO? OlU ItE p£lmcT.1: &or'L go z niebios na ziemię. i spierał się szatan
U'LIB'L ta K'L 1.I08bHIIIIH U K'LCOOTH8'L ta, z Bogiem, kto we wiechciu ma stworzyć
OT£p'L ta K't 'LTLl.łL, II Bp'LItE C'L IIEECC£".1 czlowieka? I stworzyl człowieka dyabel, a
EU:U-& , n p1COp'l ta COTO"l C'L &or'LUb, Bóg duszę w niego wlozyl: dlatego gdy
KOUO\" U'L IILUb C'l.nOpUTII nOK1oKi1, u C'LTEO- czlowi k umrze, cialo jego idzie w ziemię.
o pu ;J.Ht\80.1'L n081o"', J &or'L Jl,0YlUllI\ 8t. nI. a dusza ku Bogu. Rzekł im Jan: zaiste opę-
8'LI\OmH: T10Ub 3iC illlui O "'pLTI. YJOI'tl\'L, tal was dyabel! w jakiego Boga wierzycie?
8'L €ł.I W. U,1,CTL T't 0, A Jl,0 1U.1 Kt. &oro\,. Oni zaś rzekli: w antychrysta. On r;aś rzekł
PEYE UUl nRt.: 00 UCTUIII: IIP1o/U,CTU.1'L KlIO im: a gdziei on? Oni zaś rzekli: siedzi w
KCTL AIIUKO.1 ! KOI£UOV &oro\" 81opO\'ltT.1? bczdeni. RzeU im Jan: jakiż to Bóg siedzi
25011.1 iEC pCKOCT1: L\UTU"PHCTOt. 011'1. me pc- w bezdeni? to bies jest, a Bóg jest na
ye IIIU: TO K'L"t H:cn? OH:I me pf:KOcn: niebiosach, siedzi na tronie, slawiony od
C't,1,IITb K'L Eq'L;t.t.Ht. PCY£ HIU łL\H'L: TO aniolów, którzy mu ze strachem usługują
K'LIU I£CTI. Gor'L, C1o-'I1U B'L E£ 'L"'LRt? Tt. nie mogąc spojrzeć nan. A ten zaś z po-
KCTL E1oC'L , a 1)or'L I£tTL Hl HEEECH, C10AIA między :miolow ztrącon był, którego an-
:50 H IIp'tCT011o, C1:1BHU'L OT'L \lIrUt., Hme tychrystem nazywacie; za hardość swoją
IIp't,1,'LCTOHTL KłolOV C'L CTr.1 t.I.I", HC 1.10r.bllu strącon byl z niebios, i jest w bezdeni,
Hl HL p'l;TU. Ł\ CHH EO OT'L iXllr£n C'LKp - jak to sami powiadacie, czekając aż przyj-
iEEH'L &1kICTb. Kro 3\E K'LI UUOl\tiT" I1HTH pHCT'L, dzie Bóg z niebios, tego antychrysta skr -
Wiersz 9 l\'L3iCTA tak w Ch., w H. 2\'LIt£1£, w Ł. l\'Lltl TO. - 14 Kt K'tKt tak
w Ł., K't AlA EtĄd16K1t H.. u.... E'ti\.1I£U'I. R. T. - 22 T1ol\U niema H. - 23
KdlO. Kllt'L w kodexach mylnie. - 33 I\IITH pHCTt.. ZlHTU pIICT:I H. R. T.
726
LATOPIS NESTORA.
ł 07ł B611UYZlIUK Kro IU lpME6B'L 6t.lcn puje więzami i wrzucI go w ogieł1 wieczny
et. IIEG C6, H I£CTL E'L G£ 'LA'LH'ł, 11103\E Wfaz z siu gam i jego i tymi co well wie..
10 B'LI rUrOJETIt, 3\LAia, Ił:rA:ł npu,J,nl. 60r'L rzą. Wy zaś i tu ode mnie, i tam po śmierci
ct. HCEECE, CEro KU'L ZlHTH pHCT C'(.BaItETL mękom podpadniecie. Oni zaś rzekli: nam
JUU, n ROCZlAHTL H B'L orBU EtnoLUL bogowie powiadają: nic nam zrobić nie mo- 5
C'L ello\,r UB Kro, B HE£ I'L B£UO, K'tpOV- zesz. On zaś rzekI im: bogowie wasi lżą.
łAn. Kuu 3\E H CLA't UiilK& npHiłTH OT'L Oni zaś rzekli: nam stanąć przed Świę-
UEHE, H 110 C'LUpLTU TlIAO. OH1;L' me pCK'L- toslawcm; a ty nie moiesz nam nic zrobić.
UlEUZI: II:1U1 60 U nOKtAJI&Tb, BE UOi£EWU Jan zaś laza' ich bić i targać za brody.
UUZI C'LTKOpnTH RUYLT03\6. OH'L 3\E pEYE Gdy ich bito i za brody targano roszcze- tO
BU : 1t.3\Iii.TL B.1IA.1 &O H. OH" 3iC pEKocn: pem, rzeki im Jan: co wam bogowie mó-
IIJU.1 np"ACT:łTU np't 'L CUTOCl\.1B'LUL, II T'LI wią? Oni zaś rzekli: stanąć nam przed
ilE U03\cwn e'LTBOpUTH HHYhr03iE. "H'L 3iE Świętoslawem. I kazal Jan wlozyć im po-
nOKElIt 'UTH a, u nOTpt.raTH EP"At' 1£10. wąz w usta i przywiązać do uprzęży. l wy-
CUUII .e 1'6n£1I0U.1 u EPiłAt 1£10 nOTpt.r.1l1t slal ich przed sobą w lodzi, a sam za ni- ts
pocnnt.uL, pEYE HUl MHt.: YI.TO E ł.u EO H mi szedl. Gdy stanęli na uściu Szeksny,
t.l1\'LKiT ? OH'łł.l ItE pEIi'LIUEł.I : nUH ".\tA] rzekł im Jan: co wam bogowie mówią?
nptA'ł. CBATOC!lIIKt.L'L; nOKElIt "H'L 1'L!\OItHTU Oni zaś rzekli: mówią nam bogowie tak t
p.....II Kt. 0YC1'1 HU! H npUU .lTH a Kto ze nas iywych nie puścisz. I rzekł im Jan:
o'np.....o'. II no,cTH np'tA'L COEOI& I'L 110- toć wam prawdę mówią bogowie. Oni zaś 20
AUH , H CIIUt. no H" 'L "AC. CT.1IUA H.1 oV- rzekli: przecież jeśli nas puścisz, doznasz
eTHH mEliCłI'Ll, H pEYE Ht.U Mu'L: YLTO E.1- wiele dobrego, jeśli zaś nas potracisz, do-
U" 60 U UI\'LIATL? Ołll ItC p1oCT.1: CIII,E świadczysz wiele smutku i zlego. On zaś
."UII EO U U2\'LKATL: BE E'LITU H1UlI 3\"10- rzekł im: jeśli was puszczę, to mię kara
Uli on T06E. II p6YE HUl tlłlt.: TO TH Kil- spotka od Boga, a jesli was potracę. to 25
Uli np:łBO t.lX'LEan &O H. Ołll 30E peliocTl: będę mial nagrodę. I rzekI Jan wioślarzom:
Ht. IUpE HJIO nO,"CTHIUH, łAHOro TH AOEp:ł czy któremu z was zabili ci kogo z rodzeil-
UAETL: illJlE 2\" H IO nOrO E"IUH, UllOrda I stwa? Oni zaś rzekli: mnie matkę, drugie-
nEYIIJU. np""UUWH H lIO. Ołl'L ItE pEYE ULU: mu siostr , innemu krewnego. On zaś rzekł
łUpE BIłO nOYlJltA, TO 'LlIO uu UAeTb on im : mścijcie się za swoich. Oni tedy po- 50
SorA; ZlIJI6 lU BlłlO norO\,El\I&, TO UL A.1 UH chwyciwszy, ubili ich, i na dfzewie powie-
UAen. " pere nll'L nOKO LH"K'LU'L: 'I" sili: spotkala WięC ich zemsta od Boga we..
Wiersz 15 nnnou"l EH'J"I.IUiI H., EHI£U-UU'L R. Tó - 16 pOCI,.n'Lu"l npocnn'LUL
H. Ł. - 20 0vnp£roV1 o\,np,u'Lu'L H. R. T. - K'L 10A"" tak ma R. T.., IW-
AHIA H. - 24 3\"BOU11 ZHI'UU'J. H. R. T., mylnie. - 25 E!UlIl B.1U'L H. Ł.
21 lilIO 1 .lIC'L H.
lATOPIS
KOUOV RitCt. K'LTO PO"HH'L OV&HH:Ht. OTt. celO?
OIlH 3\£ p'tlUa: U'LH't IUTH, Apovrouov CCCTpl,
HHOIAOV pO HYL. ON'L 3\C p£Y£ HU'L: UI.CTH-
TE CKOHn. OIlH a;e 1I0HUt.WE O EHwa I!, "
:; nOR'tCUW.ł 11 HJ AP1oR't, OT'LLILCTIIK: npOHU'L-
Wl OT'L COU no npitRI,,,'t. nHCKH 3>t: O ;';1p1O
,"OLIORH, R'L Apovr;,;m 1101111. LICAR'tAL R'L I\1; 'L,
o rp'LI 'L K:IO II C'LN't,J,£ KOp,CCLHHKOV. II 'lil-
KO nor'Ll&n£CTJ HIOVIp£HOK:UL G'tCOKLCI\'LIUL,
to OH'tU'L R ;nlpl " U,1,ll&lpl, II CKOK:a OJ-
ro\,&'J.I He K1:,,;';11I1. l\IpC I\H &'Llcn K'tJ,U.1,
TO Ht G'LICU npHWLl\l Hl U'tCTO Ct:, ";J,'tze
liTO U] HUI &'LITU: itlpe lU ilU G'LICT1, TO
no YLTO rXJrOllCTJ: Ht: 0VUP'tTH IIUU; 0110-
t5 UOV U'LIUIIIJIIO 0VI\HTH u? H'L ce I£CTt, &1:-
CORLCI\OI£ IUO,"YENHI6 , &1oCH GO Ht: R1o;J,aTh
U'LIUH Y OK'tYllCI\'LIII, H'L R'Ll\1rlI&TL nOU'LICl\'J.
K'L YIłOK'tK.1, T.1UII'L1 He C'LK'tA&IJI£. &or'L 1£-
.\"H'L K10CTL nO"I'LIIU CIllIt.\ YI\OK'tYI.CK'LIt.\ ,
!O &'tCII m£ Nt: C'LR't;J,lliioTL IIHYLTOił\t:, C;,;U GO
H£1.I0IpLlIH H Op,H R'L Op'LUL. t'bm o ee
C'LKl3\EU'I. O K'L Op't H 'I. , H O UplY£UHU
" 'L. K'L CH &0 l\1oU npUK\IOYU u H'tl\OI£UO
1I0R'LrOpOALI'IO npHTH K'L YIO,1,L, U npu,c K'L
25 KOV;J,CCLIIHI\O , on R]'L OR1IIHll OT'L H£ro.
OH'L 3\E 00 OE'LIYllO (ROKIJOV HIU npH 'LI-
RnH G'tC'L1 K'L pZ\UHII. CKOI&. 1I0K'LrO-
PO;J,LI,IO Z£ C'tJ,.lIpIO Hl nopo 't TOII 3\£
p.1UHH'L1 , 8'L CTOpOII1: I\OVA£CLIIIII\'L IC-
503\lWt: 01'''0'1., o WU&t: HU'L &1oC'L. KOV,1,eCL-
IIIIK'L a;e K'LCTIK'L p£ye lłoK'LrOpOALIJIO: &O U
11.\0111 lit: cutl&Th npHTH, H'tYLTO UUllUH Hl
«:01>10, I£ro .3\£ &OIlTL U. OH'L 3\t: nOUt.\H;';R1I
Hl CO&'t HpLCT'I., H OT'LIULA'L nOK'tCO KpOU1:
ts TORA.
727
dług sprawiedliwości. Gdy zaś Jan wracal
ku domowi. drugiej nocy wylazl niedźwiedź,
odgryzl czarodziejów i zjadł ich. I tak po-
ginęli, poduszczeniem biesowskiem, o in-
nych wiel1ząc i wróżąc im, a swojej zguby
nic wiedząc. Gdyby ją byli wiedzieli, toby
nie przyszli b}.li w to miejsce, w którem ich
zchwytano. A gdy byli zchwytani, dlaczegoi
mówili: nie zginiemy, kiedy ich zabić za-
myślal? Owoi taka to jest nauka biesowska.
Biesy bowiem myśli ludzkich nie wiedzą.
jeno poddają myśl czlowiekowi. tajemnic
nieświadomi. Bóg jeden wie myśli ludzkie;
biesy zaś nie wiedzą nic .są bowiem nie-
mocni i niepokaźni z wejrzenia. Jeszcze i
to powiemy o powierzchowności ich. i o
gustach. Tychże lat zdarzyło się pewnemu
Nowogrodcowi pójść w Czudy; i przy-
szedl do czarodzieja ządając. aby mu \\TÓ-
zył; on zaś zwyczajem swoim zacząl przy-
zywać biesów do swojej chaty. Nowogro-
dziec siedzial na progu tejże chaty, czarodziej
zaś na stronie leżal, l aukl nim bies.
Czarodziej wstał i rzeki do Nowogrodca :
bogowie nasi nie śmieją przyjść. bowiem
masz coś na sobie, czego się boją. On
tedy przypomniawszy ie ma na sobie krz 'i.
odszedl i powicsił go za tą chatą. Ów za
począl na nowo przyzywać biesów; biesy
tedy rzuciwszy nim. powiadali po co przy-
szedl. Potem zaś począl go pytać. dlaczego
boją się tego, którego nosi m na sobie krzyż?
On zaś rzekł:. to jest znamię niębieskicgo
Boga. którego bogowie nasi boją Się. On
ł071
Wierl!lz 7 A01.I08H' AOUOKL H. - 23 CH BO ItU tak ma R. T., CH IłO BptUt:II'
K'I. 1\1tT:ł CH II. i Ł. - 32 "POTH' K'l.HHTH H.
728
LATOPIS NESTOR.A.
t07ł paUHłI'L1 'fOli. OH" 6 H;lVA H 'L NOBl Of)H-
III1TU £'t('LI. I}tCH ze U6TI1B'LWE IIU'L no-
KwmA. VLTG p u 0PUWU'L KCTL. no Ch"L
ZE IIOVA np W1TH Kro: YLTO fI]"H EOYTL
ca Kro, Kro a;£ NOtULI'L Ul COU;. I\pLcn? OH'L
as PEVE: TO KCTL R]UEHnl£ UEGECbUlro 1;0-
fA, Kre Z£ BIWU £o n G&au ca. OH'L me
CYC: TO I\lllU CiATb GO H KIWH? 1\'L"t 3m-
LUb? OH'L 3\£ pCV£: I>O H H1UlH a;HKii\TL
K'L " A'LH n, e...Tb £ OGP] LlL Vp'LHH.
.''LWTU, OCT'LI UIUiIJlE. B'Lno"aTL mE u
110.\'1. IKI>O J C10\,Ul1łil1JlE K1U1H"('L GOrOR'L, 8]-
HlH 1>0 EO H Hl .EGECH c.n. l...c I\'LTO
0V"'LTL on B;wJII,"('L IO,J.HU, TO K'L IIOCUU'L
I£CTb III B£&O; illJ1E ilU OT'L Hlmu.n. OVUUP;lKTh,
10 HQW 'L J'L H.lJllłLl.I'L Gor1>U'L K'L GE 'L"'LNih.
""Olt£ H I£CTh, rptUlLlIHIIH £0 B'L ""1: C.nTL,
ZhA "'£ Uii\"'L1 K1;VLH'LIY, I nplKh),LUHłlU H'L
BBEChBtUb q'tc:!pLCTKIIH u a.H4UIJIU K'L,J,K.1pl1-
I&TL ta C'L 1\11161'1.1. CHIJO TU KCTL 6'ECOKL-
CI\]11 CUU, H 11000T1 .. HEUOIjlL, TtłAL Z6
IIpUb....1tN.TL Y30K1:K'l.I, IUJJYIJI£ HU'L rnro-
Anu K 'tIHD, bK1UIN.IjlE ta HU'L, NEC'LRpL-
IUEH'J.IU'L Ktpom, I1Kll1liUpE a K'L C'LUt,
.IUJ. K'L UJ.YLT't, H T4KO 1L.''UKOVł&n IU-
O Y£HHH:UL AHUKO HIAL. n:w£ 3\£ m£u UH -
(OBLCHIU Kl'LXKOKi1HIIIl E'LIKlłihTL, HCHOIIH 1>0
E'tC'L 3\EN np1onCTH, Cli 3\E U.i\ltl, nKO
ZE n. KLCII P0).'LI URoro K)ł'L KOVhUh 3\CH'L1
Yi1p6AtUCTK'LUh u OTp4K01& .. UBtUU tCOI.CI\'LI-
UH K" IłhUU; 11'1. U U ItH nptuqt£BU &'LIIU-
STL OT'L &tCOB'J. HU'tpLIIHH, DKO « ,&'L
UpLK'LILI pOA'LI, np" "nOCl'Ol'U'I. Im E'LICTL
za rzekl: to jac)'ż są bogowie wasi? gdzie
mies kają? On zaś rzekl: bogowie nasi Z)'ją
w bezdeniach . są za z wejrzenia czarni,
skrzydlaci, ogoniaści, wznoszą się zaś i pod
niebiosa sluchając waszych bogów, albowiem 5
wasi bogowie na niebiosach są. Gdy kto
umrze z waszych ludzi, to wznosi się do
nieba. gdy zaś z naszych umiera, to
go niosą do naszych bogów w bezdeń. Tak
też i jest; grzesznicy bowiem w piekle są, 10
oczekując na mękę wieczystą. a sprawiedliwi
w królestwie niebieskiem i przebytku obcu-
ją z aniolami. Takaćto jest biesowska sila.
i pieknota i niemoc, dlatego zwodzą ludzi,
każąc im mówić widzenia, zjawiając się HJ
slabym w wierze. zjawiając się we śnie,
innym w marzeniu, i tak czaruj,! nauczeniem
dyabelskiem. Najwięcej zaś przez niewiasty
biesowskie czary dzieją się, na początku
bowiem bies skusi' niewiaste. ona zaś meza. 20
4 4
tak tez przez wszystkie pokolenia niewiasty
wiele czarują to czarnoxięs!wem, to truci-
zną. to inne mi biesowskiemi sidlami; ale
i Illęicz 'zni niewierni bywają oszukani od
biesów, jak to bylo w pierwszych wiekach, 2a
za apostołów, bowiem by' Simon czal'no-
xięznik, który czarami sprawial że psy glo-
sem człowieczym gadaly, i sam przemienia'
się to w starca, to w mlodziana, nawet i
drugiego przemienia' w inną postać, czyni' 50
to za pomocą ku larstwa. Janni i l\lamwry
czarnoxięstwem cuda dzialali przeciw Moj-
żeszowi. ale wnet )Iojżeszowi sprostać nie
Wiersz 5 Kp CT"1 "pLCTl\ Ł. R. T. - 8 TO KliiII... I\'£A" 3;HKIi\Th? niema Ił. - 23 He-
C'LBpLW£H'UU'L1 HEC'LKpLm£RO!& H. - 28 CUI mULI H. - T"KO... UHorOI Tl\I\OB'UH
pOAI. u.ero .H. Ch., mylnie. - 29 KLCIII BhCH Ł. R., H KLe" T. - 33 npLR'U1I
pOA'U I npLK'UH POAJ. II.
tATOPI
N E S T O R A.
729
CHUOH'L B]'L B'L. IIir.e T80ptllUe B 'LUlLcrB'Ll.łh mogli. Lecz i Klknop czyni' kuglarstwa bie- f07f
nbC'LU'L rJ\iUOJ\l\TH YJ\OB'tYLCI\'LI, II Clt.''L np't- sowskie. nawet i po wodach chodzi', i inne
U'tHI1U1CTh ca, OBO crap'L, OBO UO:ł0A'L, OBO kuglarstwa czynil ch .trością biesowską na
II" " Hlloro np'tu'tHuIUE K'L "HOrO O&P 'L, zgubę swoją i drugich. Tak teZ zjawi' sie
5 B'L U'LYLnHHII C"IIC TBOpt\UlC. Ibllll II H " b)"l czarnoxiężnik za Gleba w Xowogrodzie;
M UBpHU BII'LIUI.BCHHI£IIL YIO"CC TROrl:\IIł€T mówil bowiem ludziom i sam się mial za
OpOTUBOł( 1"loHCHltBH, 11'1. B'L CIiOp't IlE 8'L - Boga; oszukal wielu, ledwie nie wsz 'stek
11orocn OpOTIIBOV t"loHcnI£Bu. III. "I\Oł(HOO'L gród; powiadal bowiem: wiem wszystko;
TBOptllUC U'LYLUIIHI£ &'tCOBLCKO. L1KO II 00 wierze chrześciailsliej bluźniąc mówil tak:
tO 80"UI'L O"HTlł, HII II'LYLTJHIlf.\ TBOpf.\IU£, oto przejdę po \V olchowic wobec wszys-
&'tC'LU'L 11.CTHLI'L. H.1 nuoy&... CO&'£ II 1111'£1.1'1.. tkich. I b)'lo w grodJlie zaburzenie, i wszyscy
Clili I. &'t B1I'LXB'L K'LcrU'L OP" rX1o&1: 1I0B't w niego uwierzyli, i chcieli zabić biskupa;
ropo),'t, r11r031U1ETL &0 IIO),hU'L, TBOp.ł ta biskup zaś wziąwszy krzyż i przywdziawszy
111\'1.1 &or'L, UIIOr'Ll np'tJLCTH. IU.'O Ht llbCb suknię świąteczną stan=!' i rzekl: kto wie-
t5 ropo;J,'L, nUOII WCTh &0: 111\0 KLCC K1:1,.1lin; rzy czarnoxięznikowi niech idzie za nim. a
" Oł(IUl K'tP", PLCT"tlHbcK...m, rJ.1rOnlUCTL kto ma wiarę, niech idzie do krz 'ża. I roz-
&0: 111\0 nCpEI!"... no K1'LXOBOV Op1:"'L Bł.ct- dzielili się na dwojc. xiazę bowicm Gleb
UH. II &'LICTh U.łT£3ih B'L rp 't , n BLCU i drużyna jego poszla i stanęla przy bisku-
1l1U.ł l£łAOł{ K1:pm, n XOTf.\Xli. ooro\,r.HTII EOH- pie, a lud Wsz)"stek poszedł za czarnO>..ię-
20 CKOO", CUHCIiOO'L ItC B'L ""I'L I\pLCT'L U 0&1'tl\'L znikiem. I by'o między nimi wielkie zabu-
ta B'L pH 'L.. cn, pEI\'L: HItC olJlnL B'tp... rzenie. Gleb zaś wziąwszy topor pod suknię,
11TH &''L. KOV, n. AJ H CTL 1 HL; ,"pe]" prz)'szedl do czarnoxięznika i rzekł mu: cz)"
B'tpOł{I£Th K'LTO. T'L K'L IiphCTOV AJ .IAEIL. wiesz, co jutro ma się stać, a co dziś do
" p.1 A'tUIU.ł ta lU .\BOI£, I\'LH.ł h &0 rlł't&'L wieczora? On zaś rzekł: wiem wszystko.
!5 R APOVItHIU I£ro H,1,OIU.A n cnw.I Oł{ COHCI\O. I rzekl Gleb: więc wiesz j co się dziś siać
"", II 1110""1£ BLcn n"ow.ł BIł'L B.1. II E'Llnl. ma? On zaś rzekł: zdzialam cuda wielkie.
IUTC3ih KC'"I\'L UEiEU HUH. f1l'tE'L 3i£ K'L LU'L Gleb zaś topor wyjąwszy rozciął go, i padl
TOOOp'L IIOA'L CKOł{T'L. IIPHA£ K'L KX'L,UO\" H nie żywy, a ludzie rozeszli się. On zaś zgi-
pEYe I£UOł{: TO Bun ĄII, YhTO O\,TpO O"'€TL nął ci.\łem i duszą, oddawsz ' się d).ablu.
50 &'LITU. YI.TO n AO KCYEp ? 0.1'1. ItE pCYE:
KLce K'1l(IUi\. II pGye rI\1oE'L: TO B'tCH J".
YhTO oqleTL &'LITU Al.RhCb? Oll'.h ItE pC\'E:
Wiersz G lJJł.łHPH"' IUIRpltll H. - TBOp"Wn1 t"OPI IIICTL H., mylnie. - 8 npo'"
T"BO," 1..I0HCHltBH niema H. - 12 CIII,'" CUllł H. R. 'r. - 13 TBOp C , TBOpU-
Wcn &0 u H. - 14 &or'L' EOr'LIAh H. - 19 OTl1X'" 1I0roł{EHTII' OT.ł nO&'t,1,IITII
R., - 23 K'L TO... KpLCTOłj' K'LTO KPLCTOłj II. - 2 7 B'L Ll.I'L' 1l'L "'U H. L.
"on"menta Pol. Hill. Tom. l. 9i
750
tA'rOPIS Ne!3\'oftA.
107. YIO eC1 E£JHKl C1.TEOpm. f3't&'L a:e R1.IHL1.I'"
-72
TOROp'L, PUT.I H, U nl e UpLTB'L, U :l1Ot\HH:
pl H"OW U. 00'1. ze nor'Ll&e T1o\'LUh II
Jl;0VIII£łib, np \B'L ca AHt\RO OV.
66. K'L 'tTO (s(m., npU"CCOOlA CU1'It\
e'l'pJCI'OTpLRi.lJł.l 1\0pllU H £:11>&;(. C'LB'LI\O\,-
""H'LWe C.I t"\ ocnBHY1I, H I.CUB'L, f.uTO-
eUB'L, RhCfiRO!O,,'L, uHTpOnOJHT'L C, (H;I\£)
T'Lr,\ E1>, fCOprH", £ftHCKOn'L nETp'L nfip-c-
1Ae.uKI,CIIi'LIn. UH :\H 'L łepHI&BhCh""IH, OEO-
),OCHH me Hr6\"łJ£n'L n£t£pI.Ch'LIH, CocItPOtItt:l
CU nro UII :\".\.l Hro\,ucll'L, f CpIUH'L Hroy-
I.I£H'L CB.łT1rO Cnlcl, BUlmn Hro\,uCII'L nt-
pe...'CJ;\BhCI\'LIH, u KhCH HroT(LIEIłIl, n C'LTKOp'LlIłE
np.1 "LHHI\'L, flpl .J.hnORlm. cuno, np't\OZH-
1H 11 B'L HOBii.1ib IJPhK'LBh, tm. £ C'L"1;U II .,-
C!\B'L, n;t.1; CTOHTh M 111.1"1>. II 8'L "I.I"WE
npuol£ GOpHU K'L '-p1oKr.\"t 1\11110, " ACJ1R'L,
tUTeCUB'L, CI.C£H010.J.'L , 8'L LU'LłU£ Hl
Ble",H C'BOIl, nOllecow , np1:"łI,J.£IpHU'L VPh-
lHtpu "II"U'L, Chlll.1 ;t,pLa:.łqrC B'L p.nIi1 'L. .1
no IIHU, ""I:1I\OHII et. K1.\HU.I, H ne CbUh
npE ROT(T£p'Lł, H no Ił" " HHthOłnl e'L UR-
I'pOlIOl\HT'LML, H no HRn P1K& OfiCJA",C H t\-
tan. II npnll£C'LW6 B'L HOUtW, Iffłl.I\'l.Et.,
OT'LRep OIll.1\ p:tl\n., HCnJ'LHH u I\IUO.n ]"Uł1
IJPLK'LI, BOHA EUr'Ll; B8,\,t8'L1I1(; 110£ efi, npo-
cUBIIHIA 1\0U. II UHTp8nO HU O\, IC'L OtR-
"E, li1\we &0 ilE 'fKpLAO K'tpO\,1A h"L UHIJ1;
H nl 'L IIHI'" npoutpe npOIp£IIIIU. 'I'£10R]81.II:I,
UOIpH 1£f0, K'L:łO Hm.l " R'L pIK... I\]Uf.IIN..
no eLUh ili6 8'L "I.I'LWC fll1:&l E'L P"I,'ł K.1-
U£H't, 8'LCTUHWa\ lU Uli", " H:UhlU£ .1
66. Lata 6580' przynieśli świętych mę- 5
c7enników Borysa i Gleba. Zebrawszy się
J-aroslawicze: Izęslaw, Świętoslaw, \Vsze-
wlod . tudzież metropolita który ,.,.tenczas
byl, Jerzy. biskupi: Piotr perejęsławski,
Michal juryewski, takoz Teodozy igumcn 10
{lcczcrski , Sofroni igumen . -lichala,
>German i£umen g. Spasa, :.\Iikolaj igumen
pcrejęslawski. i wszyscy igumenowie, i wy-
.prawili praznik, i uroczyście go więcili;
zlożyli ich w nowej cerkwi zaloionej przez 15
b ęslawa, która stoi podziśdzieii. I najpierw
Borysa w trumnie drewnianej Izęslaw, Świ,?-
wslaw, "'szewlod, wziąw",zy na plecy swojt',
ponieśli: przodem szli zakonnicy ze świe-
cami w ręku, a za nimi dyakonowie ka- tO
.dzielnicami, a potem kaplani , a po nich
biskupi z metropolitą, po nich zaś szli nio-
sąc trumnę. I przynioslszy w nową cerkiew,
-otworzyli trumnę, i napelnił:. się wonnością
cerkiew, wonią przedziwną; widząc zaś to '5
1'.jsławiano Boga. A tnetropolitę strach
og3f'D I, albowiem nicmi:!' mocncj wiary w
nich. i padł na twarz pros1ąc o przebacze-
nie. Uralowawsr:y relikwie jego) wlożyli je
\V trumnf' kamienna. Potcm zaś wEiawsry 30
.. 4
Gleba w trumnie kamitnnej, w'oiyli na S8-
nie, i ująwszy za s nury wiejli go. Gdy jui
b 'li wC drzwiach, stanęla trumna i dalej nie
Wiersz 14 C1.1'ROp'LW£... CBtTl\O I C'TlO "R'LWC npl\ A IIHK'L CR1oTLI\1a H. - 20 nl\£-
'P". p;tUl Ł. R. 'l'. - 23 npqcoVT£p'U. 11(lqRIIT£p'LI H. Ł. R. T. - 24 HH ..
"". ",I'L' £H 'L Ct. p3K91ł& 0.1,1;\1:6, Ł. R. T.
.
ł.. Ą, T O. r ł 6 l'i' E S T O fi A.
131
Iio3\A B£ OWA u; liKO 6'L11I.I 6.. " B£p£ ", I po la l rqo l'y'dQw' wolaę: Pania_ .. um
en pu u Hfi HAC. II II0BłiBIILI GpO W' I 'uj się! i powieźli ją. I po{oiyli ich mię., - 'ii
"UT": fOCI10A" lIOumO':II; H OOB :(OIłLl. siąca maja wtórego dnia. l odspiewaws!J
H. H 1I0!OitiHW.I 1\ ..t1;CAql ".111\ B'L K'LTOp'LlII lliturgit; obiadowali wszyscy ci bracia razem..
:I ,1.Ub. II OI"II'I8'LW( l\H'fO,pr" , OG't,J..\IBA kaźdy ze woi . bojarami. w wielkiej fQi...
"puHa en BbCt\ Hl KO,"Db, K'L3\,!,O C'L '0" IIQ ci. A daierzal wonczas Wys egród C \l-
AII 'LI t:BOu.uU, C l106'£IUIJl. Słi3HKo.l&. II "'1 I uyn I ł;crkiew z Łazau, Potem zaś ro esil\
I'LfA1\ ł'.pL3\ R'Llweropo"" YIO"Hlł'L, II "1)". Iilę ku dQmowi.
h'lKL lł !PL. 00 U"L 3\£ pl H"OW.l ta 81.
tO CBOI1 CH.
67. K'L. 11010 ,s4m}, 1'l ,!,BHiE£ AIII1BQ! I 67. Lata 658ł wzbudził dyabel ZW
IfOTOp l'lIP.lT"H ccn ł.\pocURHYII 'L. &'lIR'L." , między tymi braćmi Jaroslawicz mi. Gdy
IUH plCnp.. U€ItH HUH, 6'LICTl C'L CC6£ CIA. powstal spór mi y nimi I był Swiętoslaw
Tot.,.... t'" K.«BO.,O.,...u. II. II .....,. 1I 1I-1 z Wszewlode... pr eciw Izę .wowi. Opugcił
t9 Ae II IU K'L " 'L "1.II£B1, CUTOCU&" 3ae I Kijów Iz slawJ a Swiętoslaw J, 'Vs ewlodem
u B"CU040 'L I'UII,\QCU I'" li'LłK:ll.,. ... . I weszli do Kijowa miesi ca marca 221. i sie-
I
C.lI'1 U1p.T1 AR AeCATC u H'LTopno, II &1:.- dli na stolcu na Berestowem, przestąpiwszy
AOCT" lU elon lU. &£p£CTOR'lUL, Op1iCTii\- przyka nie ojcowskie. Pocz tkiem zaś, wy-
UHH'LWl IUOH'1.\L OTbbl*\. CHiTOCUK'L m£ gnania br;Uerskie o byl więto w. pragnł c
o n HIYIl\O l'LUlUIUlIO 'pIThHIO, EWII 'O b- większej wlości; \Vszewloda zas podszedł
IUUII. BUCTH; &C£BO!Q.\l (O Op1:.U , f1.'" mówią : 010 Izęslaw swaci się 'YSieila-
r01 : I.\KO II ACII.\B'l CUTHT!. U C'1 I(...:e. wern godząc. Da. nas, jeśli o nie uprz.e
&UK'1I.1L, '.I'LICU lU IUIO; ),1 /\IIIE I£ro liC uzim, ł.o nas wypędzi. I tak rozj trzyl 'Vsze-
RIpnB't, H"11L 11.\10 "porUlTH. II TIKO K'L - "{oda na Izęslawa. Izęslcpv zaś pos dJ -h
:J OCTpH SLCEBOI0),I Hl 1I lcnHl. 1I .Iculn. Polski z mieniem mnogiem i żoną; ufny
3\e H e. ll'L Ut'L. C'L nUDHlnlL Nllor'LLLlb J y; bogactwa mno ie I rzeki: "to tcm zl1iłjd
H C'L meHOł"', 0\,01.81" &Or!TLctK'Lllb 1.1110- wojsko. 'Yszystko to oJ niego zabrawSl)l
r:LIU , rlUrOUI: t.\HO CUIAL HUt ", KOLł. It: e Polacy, pokazali mu drogę od siebic. A Świę-
ILU I'L .W JA OKE o'" lI£re, IIOK.:\ B'LłU£. toslaw siadl w Kijowie brata swojego wy-
30 I£UO," nN.TL OT1I «E£. .1 CUT0C11K'L tt"e gnawszy, przestąpiwszy ojcowskie a bardziej
"'LlleKt, OpOrUH'L I)p!l tIOH:rO; np'tcT£IIUJ'l jcszczo boskie przykazanie. Wielki bowiem
1110R't"L OTLII , n.w£ J\e 60Ar.111&. RUIlIi'L jest t$fzecłl przest,!pić pr yL.azanie ojca swo-
50 H:CTh rp1:n. IIp'tCTd\IIUH "OK't"" OT"'" je60; oto najpierw prz;est pili s)"nowie Cha-
Wiersz l . BU.I H. - 2 11£ ""CI "Ii nO" iilJl" H. R. T. - 4 K'L K'LTOp'LIHI
R'l "B AEUT'LIH H., K'LTOp'LIH Lo - 9 J.:\ _, I.. 1.1 OpL H. ł . R. T. - 22 CK -
IlIfI. cal B'LCTJIGTb H., CB T;\H:TL ta Ch. R. T. - 24 ".'10 I lł.\ ') rut'L II. Ch. R. T.
73
.
LATOPIS NESTORA.
ł073 CBOK:rO; H&O HC'L npLB] np1oCTN\IIHIU.I C'LIHO-
-7&
B6 X IIORH 11.1 :(EI.I.11ih CH&ORia, l\ no Y£T'LlpC
C'LU 111oT'L OT'LULlp6l1H16 npHIAIU OY'L &OrJ;
OTt. nX£IJEH£ &0 CH&ORJ c..no £RP1oH. H3\£
H &HB'LlUe UH1H'tHCI\0 IUEtlA, B'LCnpHl1I1U.I
CBOH mpUHH H CBO Cł.Ułłh. "]I\'LI np1;CTN.-
"" IIUB'L InORt,1," OYl.lp CROIt:rO, H npH-
1& O\,&HUCTKO: HE tJ,O&PO &0 KCT" np'tCT..n -
TU np1;.J.'UI YIOM£rO. R'L ce 3\£ X'tTO OCHO-
B]H] &'LICTL IIP"I\'LI IICYEp"CKl CRUOC:t1R'LUL
K'LH.ł "U", C'LIH....I.. ł:\pOCUR.'HI...., Hro,"uc-
II'LUL 9EO OCUKUb H CnHUOn'LUL 1"III lHX'LUL,
UHTpOn01HYOV reOprHIO T'Lr l C,"b1p1O B'L rp'L-
"1o 'L, CUTOClI.1K0V l\'LIKB't C1o,1,.l1ll1O.
68. R'L !'tTO (scJmB., 9CO OCHH, HrO\,UCH'L
nCYCpLCK'LIH, npUTIRH CA. C'LI\.13\CIJ'L 3\£ o
oVC'LnCIIHH I6ro Lino. O£O,1,OCH" &0 O&'LIY1H
OUł.\me , np O,1,AIIIIO nOCTLHOUOY Sp1oLłCHH,
K'L HE,1,1;ltA U]CJLlINt.lłh, BCYCP'L, no OI>'LIYJIO
1J1010B1R'L &PUHłii\ BLCIli.. H nOO\,YHR'L II 'L,
Kl1\O npOBO"HTH 1I0CnHOH: Bp1:UA, Et. UO-
'HYR.1n IlOlpLlI'LI 'L o tJ,hH£BI.H'Lln. "IOCTO
ta OT'L nOU'L1 U'L CKRp"HLH'LI 'L, OT'L &'tCOBb-
Cl\lrO H1C1>I1HHI1. (}1oCU &0, p£YE, H1C'tH1tN.TL
"'phHOpH MI"'A'L nOI.l'LIIUJ£IIH" , nO OT'tHHI]
"",I\.1B.1, B'L3\U.11ii\lpE "U'L 1I0U'LIc:ł'LI, H T'tUH
Rp101t1H:U'L1 &'LIB1 TL IIU'L U011ITB'LI: 1 npH-
O"IIIII.UI nKOB'LIQ U'LIUH R'L &P1HIUU H]-
UEIIHKUL P"CTLlI'LIUb , rur03łłhlpC CUIIC :
rOCDO,1,U IIco\,cc XPHCTC, 1\0ltC III Ul I. , no-
"'""O\'" H.1C'L, -'118111.. II 1\'1. CHU'L R'L 1,PLIt.\-
"HH: HU10TH OT'L UIlorno &p.1U1LH.1, R'(" "£HHH
&0 UIIO 1; H nHYHH &qUf>pllf> B'L ,1,p.xCTlłNoTL
mowi w aział Setow, a po czterystu la-
tach zemścil to na nich Bóg, gdyz od pl -
mienia Setowego są Hebreje, którzy plemię
kan3nejskie zniszczywszy, odzyskali swój dzial
i swoją ziemię. Potem przestąpił przykaza- 3
nie ojca swojego Ezau, i zostal zabity: nie
uobrze bowiem jest przestępować w dzial
cudzy. Tegoi lata zalozona byla cerkiew
peczerska przez xięcia Swiętoslawa syna Ja-
roslawowego , przez Igumena Teodozego i 10
biskupa )lichala; metropolita Jerzy b)'l wtedy
w Grecyi, a Świętosław w Kijowie pano-
wał.
6S. Lata 6582 umarl Teodozy igumen UJ
peczerski. Powiemy tedy nieco o jego gmierci.
Owoi Teodozy mial z'\\"yczaj, gdy czas po-
stu nadchodził, w niedzielę maślną, wie-
czorem według zwyczaju braci wszystkich
ucałowa" szy , nauczać, jak sp uzać mają 20
czas postu: w moulitwach nocnych i dzien-
nych, strzedz się myśli nieczystych , i po-
kusy biesowskiej. Biesy bowiem, mówił,
podsuwają zakonnikom m).sli i chuci złe,
rozpalają ich wyobr3źni , czem przeszka- '!3
dzani bywają w modlitwach. Gdy takie my-
śli nadchodz,!, odganiać je trzeba znakiem
krzyia, mówiąc tak: panie Jezu Chryste
BOle nasz, zmiłuj się nad nami, amen.
A prócz tego trzeba się wstrzymy\\ać od 30
mnogiego jadla, z jedzenia bowiem mno-
giego i bezmiernego picia rodzą się myśli
zle; a gdy myśli de wzrosną, powstaje grzech;
· 'Viersz 10 IJPU'LI1 I'PLK'LRL H. R. T. - 25 nOU'lJIII!CIIII niema H. - 26 HU'L
tak ma Co . Rp. I, 170, wszystkie inne mylnie I&UOV' - 33 K'L AP CT llbTL' B'L pi1-
c:nlii.TI. H. R. T.
L A T O P I S N E S T 0_ R A.
753
nOU'LIC1\U 1\ihK"RUU, nOU'LIC1\'LI.I'L 3\C R'L "pi1CTb-
WIIU'L C'LTRJpUI£Th C rp't;<"L. T'ttAb 3\e,
p€Ye, npOTURUTe CA &tCORLCKOUO'( AtU-
CTROł( U npOH'LlpLCTRO'( U 'L, &AIOCTU CA on
15 I\tHOCTU U OT'L UHOrJro C'LII.1, &O"po'( G'LITU
H" O'lH"1£ IJPLK'LRbHOI(, U H" np't""HHI1 on-
YbCUIl U nOYUTltHUI1 K'LHU3\LHJU, nJYE 3\E
DUtTU R'L O\,CT't.t'L ,"n'LlpL Ji,ltR'LI),OK'L no-
AOG K:Tb YpLHOpU LIJhU'L. CUI.I'L GO nporOlluTu
10 GtCORhCIiOlt O\,H'LIOHI£, nJYE 3\C Rhccro UUt-
Tli IUOG'LRh h'"li. ceGt h'"li. I.ILHLWUIA'L. U K'L
CTilptUWUU'L nOKOpellHK: U nOCJ\OY(W1HUI£,
cnptUWIIU'L 3\E K'L .....HLWUU'L J\106'LRL U
H.1K.1 "HH!€, U O&P 'L I>'LIKUU CO&Oł£ K'L Aph-
tS H\!\HIIK:U'L U 1>'L]I,tUHK:Ub, 03\£HHK:Uh C'LUU-
peRR'LIUh, TilKO HJKl( 'LIB1TU UhHł.WII U 0"-
T10wnu 1&, U T.1KO npOROAuTU nOCT'L. rM-
rOI\£TL 1>0 clIlJe: UKO £or'L AU'L K:CTh H.\U'L
YET'Llpe ,,£C.łTLHHlJłift Jl.bHUII CUI£ Hl OYHlpe-
!O HHK: Jl.O\,WU; ce 1>0 K:CTL AliCATUH" A!\K:I.I.1
on J\tn GoroY(: ALnuu &0 I£CTL OT'L ro),!
,1,0 ro,,! TpU C'LT! U WECTL "CCAtb U nUL \
4 OT'L CH:<'L AMIHU A£CAT'LIU Jl.Ub R'L '''f.\TU
60rOlm AEC.nUII , K:m£ I£Ctb nOCTL Y£T'LI-
5 pe,1,£CATMI'LIU. R'L K:b\ 3\£ ALHII OYHCTlIR'LIUU
ca A0\,WIl npZl ]I,LUO\,K:Th CRtTIO Hl B'LCI\f)t-
tEIIUK: rOCUOAhHe, BECEIUAqlH CA o fiO t_
IIOCTLHOK: 1>0 RptUA OYIIIJUK:TL O\,IJ'L Y OK1o-
KO\,. "OIII£HHN: 1>0 HCh npLU npOO&p:\3\£HO
30 E'LICTb l\]I, \I.IO" npbROK:, 11£ R'LIiO\,IIIUH OT'L
APt.Blt I£AuHoro; nOCT"R'L 1>0 CA MOHC""
ALHUU YET'LlpU AeCATU C'LnOAOI>U CA np"IIT"
"KOH'L Hl ropt CUU1UCT'tU, U KUAtB'L ell-
przeto mówił. sprzeciwiając się biesowskie- t07.
mu dzialaniu i zlo ci, należy zakonnikowi
strzedz się lenistwa i spania dlugiego. sko-
rym być do pienia cerkiewnego, i do podań
ojców i czytania xiąg. a nade wszystko
mieć na ustach psalterz . Dawidów. Tem bo-
wiem Qdgania się biesowska ospalo ć; nade
wszystko zaś nalezy mieć milo ć ku sobie
ku mniejsz 'm , a dla starsz)"ch pokorę i
posłuszeństwo; starszym za dla mniejszych
milo ć i nauke, dawać z siebie wzór
wstrzemieźliwo ci, i czuwania, obchodzenia
się lagodnego; i tak niech nauczają mlod-
szych i pocieszają. Tak więc należy spędzać
post. Mówi bowiem tak: oto Bóg dal nam
tych 40 dni na oczyszczenie duszy, to bo-
wiem jest dziesięcina dawana corocznie Bo-
gu, gdyz od roku do roku jest trzysta
szdćdziesiąt pięć dni, a od tych dni dzie-
siąty dzień dawać Bogu na dziesięcinę. to
jest post czterdziestodniowy. Przez te zaś
dnie dusza oczyściwszy się. świętkuje uro-
czyście zmartwychwstanie pańskie. weseląc
się w Bo£u. Czas bo\\iem postu oczyszcza
umysl czlowieka. Post bowiem pierwszy na
początku naznaczon byl Adamowi: nie jeść
z jednego drzewa. A i :\Iojżesz dni 40 po-
szcząc . st l się godn 'm przyjąć zakon na
órze s 'najskiej, i widzial sla"ę bożą. Po-
stem. Samuela malka urodzila. rł;iniwitanie
poszcząc. gniew boży przejednali. Daniel po-
stem stal się godnym wielkich objawień;
Eliasz poszcząc wzięty został do niebios
.
Wiersz 1 R'L ApZlCTIIIUU'L I R'L p CTUlUU'L H. R. T. - 4: npOH'LIpLCTKOY( I npOH'LIpLCTKlt
H. Ł. R. T., mylnie. - 8 'lłI\T'LIpL I 'lt1\OU'L li. - 13 CT"ptHWUt.ł'L 3\e I IC'L cnp""-
W"NI. Z " H. T. - 21 J\tT111 I't1\lt H. ł....
'34
I. A T 0- P I S N E S T O. R-. A.
7ł S& ..O.....; nocn.u.. C4UOILU U!TU po u;
"'cr.I lUe c. IIKHEKrUTIl\HE rH'IBlł GOa\IIt.\
" I'iIWa; nOC'lUH'L a JHIł.,'L III},"HH" HG..
lWU C'l.HO"OEU ca; OOCTHI'L U ""HU Hl
lIGO KJ. IIn. £'LICTL 1'1. nulplilo nopo""ul&;
IIMt1KJ.m6 ca TpUI6 OTpOIJU oyrilCUW& CDU
.
.rH". fih; IIJJCTUB'I. U H focnO b YET'LI,U
łCATU Aunu II U'I. nOI\.1 1.I nOCYLIlOK Hpt.
"A; aocTLUIt l ctO]U nCKopeUlłWA S"'OID...
CKOI£ 0rłeIUIC; BOCTL.... L'lBUIU CA or...,...
UallI "K'l.1 CKtTDU n UUpt, H3i:E CU"'..U
. no C'ił.lf)LTU, nOH.\ .\K'LIUE "P0,",\'LI KG"U-
In" U .'L P"a\.\HIIIC, t.\KO ce KUU 1\'1.1 U ".
nluu I n tr.uuuu, n CłKl I npoyUU OI'''''U,
Zł UH nOf)LKbIOYIłU'I.. Sp.1T11D. H cuqe.
""tYHK" IplTUI& , H 'f'UOUK'L HbCIA HO.
Iłt.IEHn, u rAKO II H"'"W6 H 'L UOHU1''Llpl1,
K'L UU.Uł 14.'1\0 K8BpH "K"'; B'LW""'I. K'L ne..
Yłp u !TKOplWle ,l,K" m YEp", .. ilC'Llni1We
""C1'U", "liG rurDU,llle IUHOMO," ZG; "'G
U u,s,UWE . OIC OPN.AUIt, TO. OHOH II"U'
MUO 6EC" OUIHE BY. C..EOT.. J\II R'L "'''1>1\'',
ił 8J. 1łN'L1 ALH" npU'LIK.\WC 6'i ROCtt u łrr.
MUIUTUn, n. p"u CA H 1>n'LIiO, II npu-
At\mG Kt. ,Ulilcnlp" Ht. nu'U"L Iii ""HO\,UJ.
b pEK'L; K'L CUH 1>0 J\I.." KO"bY.1ltU U.
ft8U.. Y4iT'LIP" ECAT'L blIUII, H1YHHlltl.l'L
.''1. O KJro QOIIE,"UH"K1 H.\CT1B'LIUU OCO-
A OK" 1tE,\1I H , IWIII.YJBll£tL £ CA KJ.
...n.n ib lp£Kt.: 4 CTp"C1..I"11 HE un 0,"-
e'lltJ.\etll KC'I.. n Clurll ta CTp:tCTU P",'.u
rocn. 960AOCUltlH e npHW bA""" 10, no
8G'LlnlO q'UOM EPUtI'NI, u npn"""oRl C'L
H UU HEA'tlU& IIRtThH..ł£, n AOW" 'L R£1\UK
przy PQkarmie rajskim. Poszcząc trzej mlo...
. dziankowie ugasili silę ogniową. POScil i
Pan dni czterdzieści, nam pokazując czas
poatLL Po.stem apostołowie wykof enili hi&.
!!Qwska nauke. Postem stali sie O J ' cowie nasi
.... ..
świecznikami światu. które 'wiecą i po
śmierci, dawszy z siebie przJklad pracy
wielkiej i w trzemięźli'VOici, jako Antoni
wielki, i Eutymi, i Sawa i ioni ojcowie, któ-
rych my bracia naśladujemy. I tak nauczy.... tO
ws:zy braci, calowa' wszystkich po kolei, a
potem wychodzi' z monastyru, biorąc tro h
plackow; wszedwy do pieczary zam).kal drzwi
pie 'ry i ziemią zasypywal, i nic do ni...
kogo nie mawial; a gdy zas la potrzeba ko. 15
nieczna, to przez okienko mówi' trochę w
sobotę lub niedzielę. a inne dQie surowo
Vi poście i modlitwach trawil. ł przychodził
do monast)TU w piątek w wilię Łazarzową.
w ten bowiem dzień kończy się. post. czler-- iO
dliestodniow , zaczYIl:ljąc się od pierwszego
poniedzialk.u, który po nieweli . Teodora
następuje, a kQńcząc sir w piątek ł..azarz0 1
wy.; a wielki tydzień postanowiono jest
pOSCIC dla męki pańskiej. Teodozy tedy 5
przyszedlszy . z\\"yczajem swoitn całowal
braci. i świętkowal z. nimi niedzielę kwie-
tną. a gdy przyszedl wielki dziel! zrou..
twychw tan.ia pańskiego, świ tkowa' go uro-
czyście wedlug zwyczaju. i wpadł w nie1 30.
moc. Zaslablszy tedy chofowal pięć doi.
potem wieczOtcm k.azal ię wyniesć na dwór;
bracia zaś wzią y £0 na sanie p ta\Yili
na przeCiw cerkwi j on zaś kazal wezwać
Wima 4 UJUIl- 1I.,ul1 I1K'LI H. L - 18 H "U;UI Ui1110- B" "UA UU'L H. - 27
.1YH" I£U'I.- U YUIIIKTL CA H. ....,.... 28 u.cr R'UI.1 I Ctl\K'LWU" lL
t A t O P I S' N i 9 t O 1\ A.
ALRe B'LCKpLC£1IH" rOCRO LUL' no OE'LIYllO
npl 'LHOU CR'tTIO , R'LnJ E R'L EO 't nL.
Pl I\'t£'LmlO 1>0 .U KUOV " EO 1IR'L1U1O I.-
""U n Th, IW CLUL E'LIK'LUI1O K£Y£pOV nOK£X1I
5 1ł HECTII U 111 ABOp'L: EPUHU a.E K" 11U'LIUE
'n Hl CI\UH, ł10CT RIlIU.ł ". npf1IJO .,p....'LBII.
OH'L mE nOBE:\t 'LUTn &PUHlffi RLCIib. I\p:l-
rnn me O\' P"B'LIUE R'L &UtO " C'L£p:lW.I c:a
BLcn. OH'L mE pEYE HU"': EPlTlltl UOU, u
10 OT'Llt" 1.1011 H YI,\:\ l.tOl , CE :\ 'L OT'L 03>m
OTt. nil C.... , ft60 E UBH LIH rocno,l. R'L noen-
HOI£ kp'tUA, U-. nE\'Ep't C.v.1J11O 1.10, " "TH
OT'L CEtn cero. R'LI 3i£ Koro XOIIIET£ Hro\,-
UEII'L"''' IIOCT1BIITlI COI\1:? Al II " 'L £uro-
15 C!\GEthOM: 110"111'1. &'LtX'L KUO\,. 01111 3>E PC-
KOWA: T'LI ItCII H!U'L KLctU'L OTMlł>, :\.1
IUO 306 " B01UIWII C:\U'L, T'L HlłJ'L E U
OTMt" " HrOYU€H'L, n noc1\o\"w'I£U'L H:ro
1\KO H TO££. OTLltL HOC It1IUL 9coWC"" ,CY£:
!o mLA'Lm£ KPOUt ueliE H.1pMt'tT£, Kro 3>G xo-
IPET£. "POU't ABOIO 'puo,., HUI\O]'LI 111Irll1T ,
R'L IIpOYII 'L K8ro \'OIpET£, OT'L CTap'tUIUHX'L
H AO ...1. H I. Ul IIX'J.. OHII nOCl\OYIU R'LHI£ Kro
OT'LCTd'\mIlU.I U:Uo K'L ItPLK'LR", C'L ,0ytUH'L-
5 Ile, nOClI:lWA G 1T:I AR]. ntoJ\łii\lIIG CHI,£:
Kro m£ H O""Th l}or'L, H 'I'BOł1 YLCThHiUl
IIO IITHl, Kro me IOE1o 1\10&0, Toro ulpLqn.
9EOAOCH" a.c fEYE 111.11.: Al IUl16 on. U£Hf.
olpnc rOVIIi".1 nf)IIIIT" -, 1'0 'L C'LTKOpłn..
M 11I.1'L HE no CBOI£1łOV H nOj((IłHIO , h'L 00
&03\nlO tTP0K:IIUIO. II H'IpEYł HU'L lInKOKI
1I t RO\,Tł:pl. I\P1\111" e liG !IOEO E'LICTL,
rAltrOI\U;IJU : DRO HE Cf,iJ,1I KCTIa nOCTpHrn.
CA; Et £0 UmROB'L npnWLII'L C"L CTMł:ł C:'L
EPU'LU" CBOUU" Il.tslal\'J.UL. II WaVmA &pI-
'Viersz 6 UIIII- UHE.\''L H. R. T. -
J5a
wszystkich braci J a bracia uderzyli w dzwon łM.&.
i wszyscy się 2ebrali. On tedy fzekl. im:
bracia moi, i ojcowie mOI. i dzieci 'moje!
oto ja odchodzę od was; objawii mi to
Bóg w czasie postu. gdym hy' w piecza-
rze, ze mam zejsć t te o świata; 'Wy taś
kogo chcecie ustanowić igumenem nad 80--
bą ? niechbym i ja dal mu błogosławień...
stwo. Oni zas rzekli: ty jesteś ojcem nr.;
wszystkich. kogo więc sam wybierz sz, teh
nam będzie ojcem i igumenem. i 'Słucbać
go będziem tak jak ciebi . Ojciec zaś nasz
Teodozy rzeU: odejdźcie ode mnie i naradźcie
się koso chcecie-; prócz dwoch braci: Ii-
kolaja i Ignacego, a 2 reszty kogo cbeecil',
od stafsz}ch do mlodsz)"ch. Oni usluchaws7Y
go. odstąpili trochę ku cerkwi. Kar3dliwszy
się posIali dwoch braci mówiąc taL.: ko o
wybierze Bog i twoja C2estna modlitwa,
kogo sobie Tmrlobasz, łt £o wymień. Te&-
dozy zaś rzeki im: jeśli ode mnie hcecje
przyjąć igumena. to ja dam go W8m nie
wedlu mojej woli, jeno z bożego zr2ad
nia; i wymieni' im Jakuba kapłana. Era...
cium zag bylo to ni('mił'o, i mowili: te
on nie tu postrzygł s , p"Onicwai Jakub
prz)"szedl byl z Letc.a z bratem swoim Pa..
wIem. I poczęli bracia prosić o Stefana de--
mestnika, który byl wtedy uczniem Teodoa-
zego , mówiąc: oto ten tvzl'ósłpod ręką
twoją i tobie slo2yl, jego nam daj. R ekl
'zd im Teodo%y: 'Oto ja wedlug boieg-o 'rot..
kazu mianowalem 11;am Jakuba. \\""v lnś ."1)Ja
. ..
swoją ustanowić chcecie. I osluchawszy K!1ł
dal im Stefana, aby byl ich igumtłnem,
24 OT'ł.C'ł'ainHWA. or'£CI'.v.O"K'£W6 H. .
736
LATOPIS NBSTORA.
t074 'lUli npOCHTH Cnc):łH1 J,cueCTLNHKI, «:£lpl Llogoslawil Stefana, mówiąc mu: dziecię,
I"Lr.\ O\,YEHUU geo.\ocHKIl, rUrOlli1\lpe: oto oddaję ci monastyr. czuwaj' nad nim
PKO C..C.. 1'L pOCI\'L KCT" nO L p.nfiOtib TIO- starannie. i co urządzilem w slużbach, to
1£1&, H 0V TOE£. 00CAOV4EH1'L I£cn; CEro H'LI zachowaj; pod:łń monast)TU i ustawy nic
l'LAilU. .PCY£ ZE UU'L 9EOAOCUH: ce 1 'L, 00 zmieniaj, jeno czy" wsz)'stko wedlug zako-
EOa:UIO 1I0lueHlllO, H1PEK1'L £1: 'L Hf.\KORl; ce nu i porządku monastyrskiego. A potem
ze 1'1.1 CHom 10Jm C'LTBOpIlTU olpETe. II no- bracia wziąwszy go nieśli do celi, i polozyli
tKO\,WIK'L U 'L, Opt :tCTh HU'L Cnc)lHl, Al na lóżko. A gdy szósty dzień nastal, a on
UAGU UU'L HrOVUEH'L; "EnrOCl\ORH CTt- bardzo byl chory, przyszedl do niego Świę-
.111.1, H pEY£ KUO\,: Y.I"O, C£ Op't.J,JIn. TH toslaw z synem swoim Glebem, i gdy sie- tO
UJHICT'Llph, I>1I01.U C'I. 01l1CEHHI£UL Kro, u dzieli u niego, rzekł im Teodozy: oto scho-
I1 E O\,CTpOU. 'L R'L CloV4E£ln, 'lO APL4EH; dzę ze swiata tego, i oddaję ci ten mona-
np'l Jllnl1 Ull11C'1"LlpLtSill1 H 0VCT1K1 UE H 'L. styr w opiekę, jesli w nim będzie jakie
UtRaU, 11'1 nopu ELCI1 00 lKOIIO\, u 00 zamieszanie; igumeństwo zaś poruczam Ste-
YHROY 'UHICT'LlphCKO\,. H 00 CL..... R'L I.U'L- fanowi, nie dopuść iżby mu się krzywda HS
WE U EpnU!}, HECOUJ.I B'L K£1HIib U 0010- dziala. Xiąłę zaś ucalowal go i przyrzekł
a.IIUJ.I Hl o"pt. II WEC'I'OUO," AMIH R1CTl1l'L- opiekować się monastyrem. i poszedł od
WIO, EonRo," C tplO B£!"UH, 0P""E K'L He- niego. A gdy siódmy dzień nastal. Teodozy
uoy CUTOCMK'L C'L t'LIH'LUL CKOHI'.. fl\tE'Ll.lb; coraz w większą niemoc wpadając, wezwał
H CtjJ,.llpEUl HUl OV HUO, peYE KUO\, 9£0- Stefana i braci, i począl tak do nich mó- o
AOCUU: CE OT'L O tib cRtn CEro, u ce Opt- wić: oto po mojem zejściu ze gwiata tego,
AU" TU U1HlCT'Llpb Rl C'LElIO"ERHł£, KrAJ jeślim zadość uczynil Bogu i przyjmie Bóg
E AeTh YLTO C'LUUEHHK 1'1 HhU"; U tE 00- mię, to po mojem zejściu monastyr pocznie
p.v.Yll& Hro\,uEu"CTRO CTEc)lUO\" He AlU Kro się ,\Znosić i coraz więcej zapelniać; owoz
I'L O£JłA&. K'LH.I h mE .,1:J0811'L Kro, u OE"I- wiedźcie ze przyjąl mię Bóg; jeśli zaś po 25
IjIJ C.I oelpH tA IUHlCT'LIPLUh, U U.1,6 OT'L mojej śmierci ubywać pocznie w monasty-
.£fO. Ceuouoy Z£ Ał>UH OpHW""'LWIO, H 'L- rze zakonników i dochodów monastyrskich,
R6U3rIU&1jI1O 9£OAOCUKIH, OpH 'LKl Cre9JH] tedy macie wiedzieć, żem Bogu zadość nie
. &PlTUIA, H .nA UU'L fnrO!lłTH CHIJ6: 1qae uczynil. A gdy to mówiI, plakali bracia,
00 UOKUL OT'LWhCTRUU C81:U c£ro, lupe mówiąc: ojcze módl się za nami do Boga, 30
UA£ Goroy oyr01.H 'L u 0PUIłT'L U.I &£AeTh wiemy bowiem że Bóg pracą twoją nie
Go...., TO no UOI£UI. OT'LWbCTIIIU UIHJcT'Llph wzgardzi. I przesiedzieli bracia noc tę u
ca " YJ."CTh CTPOUTU H OpUE IR:tTH K'L HEUL: niego, a gdy mlstał dzień ósmy, w drugą
'1'0 Kta;..I'£ 8HO npulI 'L UA N:C'lh GOf'L; lItpe sobotę po wielkanocy, drugiej godziny dnia
II no UOKU' ZUIOT , OCUA'tB.1TU I:lYU6Th oddal duszę w ręce Boga, miesiąca maja,
Wiersz '1 CIOI& BOli"" CIole... 103£1& H.
LATOPIS NESTORA.
757
IJIHICT'Llpl. VpI.HOpU IJU U DOTpt&:\UH 1UHl- trzeciego dnia, ind)"kta 1 ł roku. I plakali ł07ł
CT'LlpLCK'LIł.łU; TO B'ł"i'ilpe Gift.\CTE, OKO He po nim bracia. Kazał zaś T eodozy, aby go
ovro IIJ'L K:Ct.U. Goro'{. II CE KI.IO\, ruro:"ii.- pochowano w pieczarze w której niemalo
quo, OX1K.' .\\ CA "PUU". r1\JrolliJ\ql€: ouve: prac podejmowal, mówiąc tak: w nocy po-
uOJU CA l H'LI K'L &oro'{; B'tU'L1 GO, I.um chowacie cialo moje. I tak tez zrobIli: gdy
&or'L TpOV l TKOH:rO IlE Op't pHTL. II ..pt- bowiem wieczór nastal, bracia wziąwszy cialo
1:'11"'.1111 U "PUIIH 1101111. Tiń oy II €f o , U Ul- jego, P oloz)"l i w pieczarze; prowadzili zag
CnK'L1U1O .\1.1111 OCł.ł 01,1 o,. , R'L E'LTOp lii, C.1.- je z piesni:uni, ze swiecami, ze czcią na
GOT.. 00 01Cllt, K'J. Y1C'L B'LTOp'LIU Jl,hHE chwalę Boga naszego Jezusa Chrystusa, a
łO Opt"UTh Jl,o\"Wtib R.... p.'bq1o GOir." U , U1oC.llp Stt'fan zawiadowal monastyrem i Llogosla-
u:m E'L TpnHu Jl,MII., IIII"UIiI\ B'L npLBOIt wioną trzodą, którą zebral byl T eodozy.
H.1 JI,€CITOK: I'tTO. n.uIUIU." u 00 Ili.l.... &p.1- Tacy zakonnicy jako świeczniki Rusi przy-
TH . I}'t;r.c OEO),OCIIU .100R't"U'L nOJOi1\U- świecają: owi bowiem byli postnicy suro" i.
TU U R'L OEVCpt, 11,1,taoE 1I0K.1 1 l'pO\".......1 owi zaś do czuwania, owi do klękania, owi
HI UHOr'Ll, pCIi'L CUIIE: B.... IIOYL IIO opoHure do postów calodziennych lub dwudniowych,
T't]O 1.1 OK:. nlio ir.E II C'LTROpUIU.ł. Kcy€poy owi iyli tylko chlebem i wodą, inni jarzyną
GO IlpHCO'tR'LIUIO, &PUIII:\ B'L II.""IIIG T1i30 gotowaną a drudzy surową; w miłości prze-
Kro U OO.'OimllU.ł " R'L 1I€Y€p't, OpOBO),HR'L- bywając, mlodsi korząc się przed starsz)"mi
WE C'L OtCIILUH, c.... CKtlJlJIJU VLCTl.HO, lU i niegmiejąc w obec nich mówić. jeno za-
!Q RU& 110roV rocno"o\, IIIWEUO\" IIco,"co,' wsze z pokorą i wielkie m posluszeństwem;
XPUCTOV, Cnc}>lHo\" ir.r. 0pU"PL;r..IljllO U \111- także i starsi byli z milością dla mlodszycb,
CT'Llpb u r.Uir.€IIOI£ cn \0 , Itil\e ...c C'LB....- i nauczali ich pocieszając jako dziatwę ko-
)
10\"OU]'1. Oco ocuu. T.16'J.I YpLllOpH hll.ł t.\KO chaną. Jeśli który brat wpadl w jakie prze-
CIUDU K.... Po\,cu CIIUI&Tb. ORli &0 &11 n. "inienie , pocieszali go i karę jednego
!!5 nocUllUllu Kp100'L1J11. OBU a;e III C'L-''łHHIt, brata rozaziclali między sieLie trzej lub czte-
OBH 11.1 K]JIIIlIIUK: K011iIII.HOK:, OBli 11.1 110- rej z wielkiej milośei, taka bowiem m.ilo.;ć
IptHHK Vp1: "" .\I.Hh II Ypt .... t\Rl ,1,I.HU, OBH pano\\ ala między Iymi braćmi, i wstrze-
me 6;\ll & "'&'L C'L RO"Olih, 111111 G]III£ mięźliwości wielka. Jesli brat który wycho-
B.1peHO, t\pO\, UH C'LlpO; s.... IO&'LRII "ptG'LI- dzil precz z monastyru, wsz 'scy bracia bar-
30 B.1łi\IIIE, UbllbW"U OOKlpUlH.llle u CTJp'łH- dzo się tem smucili, i posylając za nim.
UIHI.I'L , II HE CutlH>ljlf" np1o"'L IIUUU rnro- przyprowadz;łli go flapołl.-'Tól do monastyru;
1\.1TII, HT. RI.CC C'L nOlWpCUHH:UL u C'L 00- szli wszyscy do igumena kłaniając si , i
t!OYW HUKł.ł1. R£1IIK'LII.IL; Tl\KO il\r. u cnp1ou- prosili igumena, i Pl,zyjmowali brata z ra-
WHU UU6 .\\ 1\1O&'LII. 1i1. I.ILIIMUlIIA'L, H.161- dością do monasf 'ru. Tacy to byli milośnicy
-,.- -4>- _
Wiersz 24 R'L POVr.11 CIII1tn.TL I H'L pO\,CLCliOII £U II CII11. m Ił. -- 25 KP"'O'ł,111I nie..
ma J-ł. - 29 C'LIpO niema. H.
Honummla Pol. Hi81. Tom. l. 93
738
LATOPIS NESTORA.
łon .... O\'T'tUUtii....£ KO YA;J.1 B'L ltIOGIUillll1. i wstrzemięźliwcy i postnicy ; z pomiędzy
"'E KOTOp'LIII EP1T'L K'L H:'lEpO np1orp1;uu;- nich spomnę niektórych mężów przedziwnych.
UliK K'Ln;x,,:\w£ J O\,T1iW:ł. & , II £"HTHUIILb Owoż pierwszy Damian, kapłan, byl taki
H:"HIIOrO EplTI pl:U1oJU £ TPHIC JII Y£T'LlpllH:, postnik i wstrzemiężliwiec, ze tylko o chle-
1 KUHKinlm JIOE'LBb, Ti\KOBL1 &0 GUW£ 31OE'L1 bie i wodzie żył do mierci swojej. Jeśli 5
R'L "PUHH TOII, K'L "pMCJHIIK: BUIIKO. l\...£ kto dziecię chore na jakąkolwiek slabość
GPIT'L l£T6p'L B'LH'L u"nw£ H 'L u.UI1CT'Llp , przynosił do monastyru, lub gdy czlowiek
KhCU IiplTHI:\ HIAU in o T'LUb II£VUL B£JIIl\m, dorosly popaolszy w jakąbądź slabość przy-
nOC'Llut..VH no III> "PHKO"U in EpUl K'L uo- chodzil w monastyr ku blogoslawionemu
U1CT'LlplOj Wb"'LUJ6 BLCU I\UHa ... u IIfO\,- Teodozemu. kazal on temu Damianowi od- 10
UGHO\, , H U01D,t& IIrO\,U6Hl. II "PH HUl,tm prawić modlitwę nad chorym, a wnet po
"PIU B'L U1HJCT'LlpL C'J. p:\,1,OCTHtii">. TJIłH EO odprawieniu modlitwy i święt .m olejem po-
&tUJ 1OE'LKI.HIlIłH, H K'L "pl>;t;hHHI'H U "OCTL- mazaniu, przychodzący ku memu byli
HHIł" j 01'1. HII 'L m6 IllutH" H'tK02\IIKO U.IUI>L uzdrowieni. Jednego razu gdy się rozcho-
YIO"H'LI 'L. t.\KO C6 "pLE'LIU AL1UUI1H'J. npE Ro\"- rował i miał już umrzeć, do leżącego w 15
l'£p'J.: ..I1W£ T:\SO nOCTLHUI\ II R'L "p3\MIHK'L, niemocy przyszedł aniol w postaci Teodozego
I1KO pL1 K't 11iEI II 80"'1.1 t\eTII KUO\, Jl.0 C'LUph- obiecując mu królestwo niebieskie za prace
'tH CSOH:LI. ...£ I\'LTO KOJH "PHH£CUW£ Jl.tTHIpL jego. Potem zaś przyszedl Teodozy z braćmi
t;OUII'L, K:\I'1>UL JIOEO lIe".r'Lu" O,1,p UU'L i usiedli przy nim, on z:cl dogorywając spoj-
R'L I.IlI1ICT'LlpL, 1I11 C'LKpLW£H'L YA081oK'L, 1\]- rzal na igumena i rzekł: nie zapominaj igu- 20
l,tUb 110&0 1"".rt.UL 0Ap..ZIIU'L, "PH O"I1UJ£ menie o tern. coś mi tej nocy obiecal. I do-
S'J. UJR'CT'Llp'L K'L Gl13\£HOUO\, O£O"OCHIO, myślal się wielki Tcodozy, iż on mial wi-
D KG1tB1UJ£ c£uo\, ),lUHUHO\, U01IITK& C'L- dzcnie. i rzeki mu: bracie Damianie, co ci
TBOpHTH Hl"'L EO Ii"'HU'L, H l&IIK C'LTKOpU- obiecalem , toć i będzie. On zaś zamknąwszy
WG U01HU.., II U1Clt'LUL CBU'LIU.. nouJ :\- oczy oddał ducha w ręce boże; igumen zaś 25
W£, H aGH" HCIJ't1\IIK1.U, "PU O,\A"'HH K'L 11£- i bracia pochowali cialo jego. Takiż b)'ł i
ł.l0V. 1£"UHOa. 3;£ KUOV pI E01'1.R'LUJIO U II drugi brat, imieniem Jcremi, który chrzest
KOI""" npuliTu, l\EiU",1O H:uo\, K'L &O 1iCTII. Rusi pamiętal ; temu udzielon byl od Boga
npIIA6 AHfU"-' K'L H£tAO\, B'L OEpl 1I Oeojł;o- dar przepowiadania rzeczy przys1lych: i gdy
CUI£81:, "lpO\" KUOV IJ1:UphCTRO H£&£CI.IIOK: widzial że kto co zamyśla, karcił go taje- 50
l TPO""'LI H:ro. no ChUL IE£ "P"Afi UEO;J.O- mnie. i nauczal strzedz się od dyabla. Jeśli
CHH C'L EplTHI£Iii, II CI.'-OWA 0V HEfO, OHO- który brat zamyślal wyjść z monastyru a on
1A0\, 1E6 H 'LlleUarLllia"'lO K'L p1IK'L Hl lirO\,- go ujrzal, przyszedl ku niemu, skarcił myśl
'Vicrsz 2 tt łCrcpo... R'J,n "1U1t I łt1.hI eT" 11. KOI6 1\10&0 c'Lrp-tUl£IHK H. - 11
UOn\ iiOl O\,UOUTL H. _ 13 II 1I0CTbllUIIII niema H. - 15 ..\KO te niema H. -
19 O,1,pb;t;III.I'L we wszystkich kodexach dodano npllllfiCt\ .. - 21 OAPbIEHU'J. niema H.
.
J,ATOPIS NESTORA.
7 9
U£Hlł pey£: He l\E'tIRl\H, IlrO'(U£HC, łeffie 1.111 jego i pocieszal brata. Je li komu powiedzial łOn
KCR "OYL CI. OE1:",U't. " p" 0'(1.I1o R£IUlK'tIU czy co dobrego czy zlego. spelnialo się
OEOJl.OCHU, lilKO KHJl.t""1e BU,,1o, H peYE 1£1.10'(: starca slowo. By' za i drugi brat. imieniem
IplTe jI,;1UHI:\HE, l£3ke 'lU KCUL O&'t"':.11't, l\Iateusz, ten by' jasnowiozący. Jednego razu
:s TO TH E.%Jl.H. OH't me C'LI.I "EUK'L OYU npt. gdy stal w cerkwi na miejscu swojen;t J pod-
AJCTL AO" 'L R'L P.%II1; EomHH: HrO\'t.I£ll'L 30£ nioslszy oczy swoje i spojrzawszy po bra-
H Epuua nO OpOHHW& T1: O Kro. T:\KO iI.c> 1i1o ciach, którzy po obu stronach stojąo
u Jl.po"r'Llu EPU'Ji., HU£HLUL IIKp£UIII , OiEe spiewal widział jak bies, na sposób Po-
IJOl.lbHllWe Kp "'EUUIt eUl\1I PO"CLCK'LIII. CE- laka podwiązany. nosil w pole kwiatki,
f O UO" E10 ,J,l\p'L JI..1pOR""'L OT'L Gor,,: nponOKt- które zowią lepkami; i obchodząc bra-
A:\UJe np1:Jl.H E"%,J,.%...:\n, H 1\"'6 Koro BII\I.\UJ6 CI wyjmowal z zanadrza kwiatek i rzuca'
n nOU'LIW3£HHH, OEI\HY.1We H B'L nHRt, H na którego z nich; jeśli kwiatek przylgnął
"JK:I lWe E310CTU CA OT'L Jl,UI.'\KOU; "...e KO- do którego ze spiewających braci. ten nie-
TOp'LIH Epn'L 0\,U'LIW3I1We HTH H 'L U.1H;1- dlugo stojąc, oslabion na umyśle. popelni-
ts CT'Llpn, H 0HPI1WE H, npHWh"t. K'L II£LIO\, wszy mylkę jaką, wychodzi' z cerkwi, szedl
OE IIYIWE "''LIC b IUO, H 0VT1;W1WC GPl T1 ; do celi i zasypial. ai do ukończenia pieni
lI...e KOUO" ya.TO p£Y.1UJE, KU Jl.OEpO, nH 'L O, do cerkwi nie wracając; je li za na kogo
na;'LIK.1WETL CA cTlpl.n C OKO. &10 m£ H rzucił, a kwiatek nie przylgn l do niego,
AP0\,r'LlU Gp.1T'L HUe"hUL LbT'Lo&'tH; Et npo- ten stal mocno, spiewając, ai pokąd jutrzni
!O Op HK'L. U "IIIIOI& &0 1£L10' CTOIi....1O B'L IJPa.- nie odspiewano. a wtedy dopiero szedl do
K'LRH Hl U1:CTt CROKUh. R'L Ke,,'L OYII CKOII celi swojej. To zag widząc starzec opowia-
"O p'l no EpnOI', HiEe £TOYTb n O lli\ IJI f.: 110 dal braciom swoim. Potem zaś widzia' to:
OlitUl CTplHlU.I, KH,J,'ł OE'L O".llll E1oel, 81. wed'ug zwyczaju gdy starzec ten w 'sluchal
OEplł 'I 3.1Xl, B'L AO\,,''t, U II0ca"," B'L npH- jutrzni, a bracia jutrznię odspiewawszy, przed
!1S nou; I'B1oT'LK'LI, HmE rUr02\ETI. CA 2\'tn'LI\'L; witem szli do cel swoich, starzec ten wy-
Ii OE'L OA. nO),bui Ep THłN., K'L HU:l1I H 'L chodzil z cerkwi na ostatku. Jednego razu
110 Hl IJR'tT'LK'Ji., KpLm.\WE Hl Koro ,'IOEO: nlpe gdy szedl, siadl odpocząć pod dzwonem,
npIIl\h"f.\WE KOI.IOt( 1'R'tT'LK'L nOłil\lllH 'L on. bo cela jego b).la opodal cerkwi; widzial,
EPUHII, U T'L ....uo nOCTOIlR'L, o pJC .\E1CH'L oto jako Uum szeal od bramy; wznioslszy
:50 O ł..'LUL, KHH& C'LTROph K1K4'\ IUOEO H o;,nUl& oczy swoje ujrzal jednego jadącego na świni
H 'L IIPLK'LKH, WL,,'L B'L Ke3um H O\,C'LRt.\WE, a drudzy szli okolo niego. I rzeki im sta-
H HE B'L RpJTnWeTh C& K'L IJPhK'LKL Jl.U OT- rzec: kędy idziecie? i rzek' bies na gwini
nUHI1; IUIIE IUI BpMI\:\UJC H-' Jl.po\,rl\ro, II liG siedz=!cy: po "\Iicbala TolbekowicJ:3, Starzec
Wiersz 3 BU 't I KHJI.'tl\'L H. J... - 8 'hCP£UH" I IIKpeU€H H. - 1 O nponoK1oA w6
IIp'tJl.H I npoKI';,,£ H. - 19 Epn'L I cUP"'11. Ł. R. T. -- 9 I'R1:T'LK'YI IJBtT'LK"
n. - 8 "pHl\hUf\Wel łlpH Llluwe H. - 31 O\'C'Lllt.\U,ę. c"nJUlę ą. R. T.
740
.
LATOPIS NESTORA.
łon HpHUHt\WE Ii IIEUOV IJR'ITt.K'Ii , CTOt\UJe
Kp1on'Lli'L 1ł'L n101U1U, ,I,OIIL),cme OT'LnOt\ d\
O\,TpE:IL\łIi>. H T'Lr)..1 '1 11).t\we E'L I'EJIII&
CROf&. Ce il\8 KH). cnphl'" nOK't).lwe EP\.
THII CROKH. "\"'1.1 łEe CUA" cnp"IJ" ce: no
OE'LIYIIO GO CEIJO\, CTlPU'1O OT'LCTOt\R'LUJIO
O\,TpEHtffiLi., EpUltu OT'L:J'tR'LUJ6 10'Tp€lIrj\LI'
np1o;\'L opnulI ""OW no 6E"" IA'L CROIIU'L.
Ch a;e CT1P"1J1. noc:t't nCXOir.lwe H l'pł;t,1iRII :
U)..r.1Jl1O ;r.e łtliłO\, I£"nuo C't.J.E OOOYIIRllł
no"... EIIJ'LU" , 1010 &0 I\£JHI1 Kro no",]]1o
IlpLIi'LRe, Ell"" ce, UliO T:t'Ln.1 IIOII,e OT'L
ROpOT'L , R'L R£A OVII CROH BH"" I£,!,HtrofO
C1>;\.'I11 11.\ CRHIIHH, ;1 APO,",I!I TEl\ift....1 01i0-
AD Kro. II peVE DUJ. Cup...,..: KUlO HAGT£?
" PEVE e1o" 11.1 CRHIIIIH IitCJ.: no UH Ut\
no TOJI.Eel\OKHV.\. CT.\pMlh e IIIIA£IU ca
I\pI.CYMI'L1U1. IIUICIIHlł:l.IL, II npH).C K'L KC-
Aurih ClmlK,. ł.\KO "'Llen CR1oTL, H Pl OYU'1
enp! IJ", H pEve b"tJ£DUHI\OY: 8]1,H, K'LCnpOCu,
KCT" 3U UIIUJL Rlo KE HH. II p1>IU 1£1.10":
1\KO ).JK'I B'LIC60YII 'L I£CTI. Yp1o 'L CT.\'LnIlK
00 10"TP€IIH. I! 03R1o),", cnpM'" KII""'"IIK:
CI 11r0\"UEIIOV H EPlTllII. Op" C1>I.1" &0 cnpLl'l1
8£0).oCIIII np1ocT1KH c.a, U &'LICYL CTE :UI'L
HfOYI.I£UJ. u no CTC .\H1o lIusolI"L . ceuo, H
K...e e.llllO ("pllJlO. 14;"111101& IUIO\, CTO! lplO
." O\,TpEIIU, R'L Re,1.'L OYII eRO II , OU RII-
A'tTH HrO\,U£Hl I!mmlu, H CH,,1o oc U., CTO: 111.1
. IIfO\,LI&11.\ U1oCT't , II p1 01{I.I'B, DKO 116
R'LCTH'L H:CTL ItrOfU£II'L. TIKO ir.E HillU
.
unou RII.\...unu npOlUl"'B CTlPI.I''', H nOYl1
R'L cnpOCTII AOEp" .'1. Ui1I1:itT1.lplI CI.UI..
UKO ee t1iICTh ,J,po\"r'LlII YpMIOpll Młla, 111.1£111.1.11.
IIUKUU, J1KO me 8 K:IJIC CihllllO K:UOV R'L
zaś przezegmIl SU:' zna icm lrzyża i po-
szedl do swojcj celi. Gdy zaświtało, starzec
dorozumiawszy SIę, rzeki do fórtpna :
pójdź spytaj czy jest )Iichał w celi? I po-
wiedzieli mu: już dawno, araz po jutrzni 3
skoczył przez ostrokol. I opowiedzial starzeo
widzenie lo igumenowi i braciom. Za tego
starca umarl Teodozy, i b>-ł igumenem Stefan,
po Stefanie Xikon jeszcze za tegoi starca.
Pewnego razu gdy b)'l na jutrzni J podniosl- 10
szy oczy swoje chcąc widzieć i umcna i-
kona, ujrzal 05<1a stojącc£o w micjscu igu-
mena, i dom).ślał si że jeszcze nie wstal
iguruen. Podobnie tei i wiele innych widzeń
mial starzec ten, i umarl w poźncj starości 16
w tym monastyrze. Owoż byl za onnik, imie-
niem Izaak; tcn gdy w świecio jeszczc był.
i iyl po gwiccku, oplywał w bogactwa, był
bowiem kupcem, rodem z Toropca; posta-
nowi' zoslać zakonnikiem i rozdal mienie 20
.
swoje potrzebnym i monastyrom i szedl do
wiel ie o .\ntouiego w pieczarę, prosząc
aby go zroLił zakonnikiem. l przyjął go
Antoni, wlożyl nall sukni zalonną i dal mu
imię Izaak, po ś" iatowemu bowiem zwa12a
sio Czarnv. Ten Izaak obral żvcic surowe,
J "'
oblekł sie bowiem wc wlosicnnice. i kazal
-
sobie I\.upić kozła, i zJjąć z nicgo miechem
skór*: i wdzial ją na włosiennicę, i obcschla
na nim SUl"u\\a skóra. i zamknął się w pie- 30
czarze w jedncj ulicy w celce malej, na
cztery lokcie, i tu bez przestanku modlil
się Dogu ze łzami; byla zaś poiywicniem
jego jedna proskura na caly dzień; wody
pił miernie; a prz).nosil mu je wielki An- 35
Wiersz 12 t\KO' te .\K'LI H. R. T. - 17 TOJb6£KORIIV.\. TO &OKORIIY H. R. T.
LAT.OPIS NESTORA,
74ł
UOp1: , B.... 'liOTIIO !.łllpLCT1II.' , H Eoruov toni i poaawal okienkiem, w którem się iMł
££lIuO kUo\" E" &0 KovnLltL, POA'LI,.. To- ręka zmieścić mogla; tak otrzymywał t y-
pOnhYlUlHR'L, u nOU'LIClłH G'LITH t.I'LHII. 'L, H wnogć. I to czynil przez lat siedrn na świat
pJ ' t.\ HI.I$IIOIe CBOH: Tp1oGOtlih...nU.... H 1.1/1.- nie w).chodząc, ani nil iebrach nie leła'.
5 H CT'LlpLI.I'L, H O,,€ I\'L HUIIKOMO\, (\IITOOUIO jeno siedzial, malo snu używając. Jednego
B'" nEY€p£, "IO/U ta H: 1.1 ol( , Al &'1.1 o C'LTBO- razu wedlug zwyczaju gdy wieczór nastal,
pHlł'L YphIIOpll "'II.UI., H npHIAT'L " i\IITO"OH, począl klaniać się spiewając psalmy ai do
B'L 'M03iO H HI. np'LT'L1 yphHLYhCK'Lnł, R;t- polnocy , a gdy się strudzil siad' na siadle
pfili'L IIIU I£UOY UC KHH, &'E &0 IIUA I£UO\, swojem. Pewnego laś razu gdy wedlug-
10 I.tOpf-.CKOI£ YP'Lllh. tE me IICIKHO B'LC'Lnpu- zwyczaju siedzial świecę zgasiwszy, nagle
911. ir.HT"H: HP'EII'LKO, 01>11oYC 1>0 ta R'L Ult- z3blysl3 jasność w pieczarze jakby od słońca.
CI1HUql£, H nOBel.. 1i0YIIIITU CElO.. KO ł.1'L H ai wzrok ćmila czlowiekowi. i przyszli ku
OAP'tTU I.I'tWhli'LUh KO hlł'L, U K'L 'LK;ł'tYE U HJ niemu dW:Jj mlodzianie piękni, lica ich jako
RUCI "llIłł&, H oe'Lllle OKO.10 I£ro KOiEl C'LI- słońce jaśniały. i mówili mu: Izaaku! my
15 p.\. o UKOP" CI. R'L nEYCp'E R'L H:1,11II01I jesteśmy aniolowie. a oto idzie ku tobie
0V;łHlt ll K'L KUHOlł" ....U"I t\KO Y£T'LlpL UK'LTL, Chryslus z aniolami. I wstal Izaak widząc
" TO\, Ll0311WE EE 'L np'tCTIIIH GOrJ C'L en,- tlum i lica ich od słońca jaśniejsze, a jeden
,U"H: E't iEE ""h ItrO npOCKO"p] I£A11II1, " pośród nich którego lice nade wszystkich
TlI mc YCpq'L ),MIL, BO"'LI B'L l.I'tpa. nnL\m£. jaśni:tlo, i mówili mu: Izaaku oto Chrystus.
!o npHIIOCt\IU€TL a;e H:1.ł0Y R€JHI\'LIII t\IITOII"II, upadnij i poklOli się mu. On zaś sprawy
H no"aR WE I£UO\, Oli'LllblILUh. I.\KO U R'Lut- biesowskiej nic znając, i zapomniawszy
CTL\WE PHI"]; TIKO np"uu.\wt lIlII11tH.. II TO- przeiegnać się, powstal i pokloni' się jako
ro C'L TKOP" I\1>T'L tE"l.Ih, U.\ CI'tT'L 11£ B'LI- Chr .stuso" i biesowskiej sprawie. Biesy zas
JU . , liii "" PE&p't..t'L "fi ;ł£3;A, 11'1. et....., Mz}-knęli mówiąc: nasz jesteś jut Izaaku I
!5 u o npollluliIC C'J.H.\. II 1£.\H"OI&, no 0&'11-1 Zaprowadzili do celki i posadzili go, i po-
YJIO HJCTIB'LWIO HEYCPO\', 1I0Y.ł 6UHt.\TlI, I cZfli sadowić się okolo niego: pelna ich
ta, nOIl ,UU'LI, 0311 ),0 nO O\"IIOIIIHI.,; 1.\1\0 b .'a celka i ulica peczerska. I rzeki jeden
TpoVAt\WETb c:A, Ct l1we H.1 ct,l,Ut CBOI£...... z biesów rzeczony Lhr).stus: weźcie sopialki,
ItAIIHOtH. me IUIOY ct.,1,aqllo no OE'LIYllO, n bęLI1Y i gęsie i zagrajcie niech nam Izaak
30 CBt.IIUm OVUCOR'LIIIIO, K'LIIE nov CR1>T'L K'LCOI1, popląsa; i uaerzyli w bębny i sopialki i
UIiO OT'L C/\'LIILlp, B'L ncy£p'E, [\1\0 p.\K'L £ śle. i poczęli troić z niego igl'zysko J
R'MIHLI 1I Yl\OHtKOł(, II 1I001),ocn ,U 0\,110- i zmęczywszy go zostay, iii ledwie iywego
m K'L HEUOV "pZICb" , n I>It0CT.\ ca I\Hlłe i odeszli naur ga" szy mu. Nazajutrz gdy
HUJ 'K'LI C1\'LRhqC, o rllUOlłJCT;\ K'L II£..'OY: zaświtalo, i by' czas puiywienia się chle- .
\Viersz 31 OT'L C;ł'LHLlł.\ . OT'L C/\'J.HLlt" B'L eHt.\ Ł., u.......II£ H. - pZłK".
pI1K'LIAb II. - 32 O\,IIOm . oyarowu we wszystkich kodexach wIlnie.
142
LATOPIS NESTORA.
tp'7ł IluKHII, 1'1 KClt 1I8r£llI, U ce HA£TL In. bem, przyszedl wedlug zwyczaju Antoni do
TO Xpucroc C'L IIRrU'LI. " K'UT1K'L Hu- okienka i rzekl; blogoslaw ojcze Izaa\,u!
lUlU, 8""1> n'LO , u ftUII Ut" niW£ CJ'LHLlI:1, I nie bylo glosu ani posluchu. l wielokrotnie
.. KAUH'L 00 cpt,J.t U 'L, U CHf.\ .. OT'L I\H- wolal Antoni. i niebylo odpowiedzi. l rzekł
".1 Kro OL\Y£ Ihct 'L, u r UOI\.1CTił tł:Mor: Antoni: oto jui umarł. l poslal do mona- 3
"CL\KHK, ro TU XpHcroc...! ni'A'L, OOK1\OHH styru po Teodozego i po braci. I odkopa-
tA KUO,. 01l'L E .E pL\ o\,u" EtCOKhCK.1rO wszy wchód który byl zasypany. przyszli
A'IHCTB.1, HU O:lUATU Op1>KpbCTHTU C.I, 8'1.1- i wzięli go, mniemając ie martwy, wynieśli
cr..OUB" 001\10HU CA, .IK'LI XPUCTO\" ....- i polozyli przed pieczarą. i ujrzeli że jest
COSbCKO AtUCTIO,; EtCH 3\E IJHKHdóWa H żyw. I rzekl igumen Teołlozy: owo to spra- to
ptmA: .lm.. KCU, IlUKUK: , Oł(3\E. R'LS8A'Lme wa biesowska. l poloiyli go na lóiko. Poslu-
II K'L KEftHUlJ1ia H OOCI1-'"W.I H, H H Y.lW.I giwal okolo niego Antoni. W owym czasie
C "UTU C.I OK01l0 Kro, U "'LIeT" 01'LH!\ Ke- zdarzylo się, ze Izęslaw wrócil z Polski;
I\Hf.\ Ht'L H OpUIJ.1 O£y£pbCKll1. II pey£ H:"UH'L począl gniewać się lzęslaw na Antoniego
on 5I.COI'l., rlllrOll£U'LIU XpUCTOC'L: n - za 'Yszeslawa, a Świętoslaw w nocy przy- us
UtT6 COO'L\H, D.EU...I u r.v.C1u, u O'AlpmHTG, slawszy, wziąl Antoniego do Czernigowa.
AU .'1.1 IIClIKUH C'LOllIlWET... H 01A.1pHm.l B'L Antoni zaś do Czernigowa plozyszedlszy upo-
CO 0101\0 , 1'1. rd;CAH H B'L E£ELH'LI, R.1Y.1W.I doba' sobie góry Boldyny, w 'kopal pieczarę
HU'L urpUH, H OVTOUH8'LW£ U OCT:tBIIW.I H i tu osiadł. Jest tu monastyr ś. bogarodzicy
Ole UK1 c.v.lpu, U OTIIAOW.I, 00pd'\r.1B'LW6 CA na boldynnych górach po dziś dzień. Teodozy 20
KUOł(. «Oł(TpL\ ZE "'LII'LWIO CK1oTOł( H 0PH- zaś dowiedziawszy się, ze Antoni poszedł
COtK'LWIO B'LKO'W.1HHIO JlltU, npUAG l\HTO- do Czernigowa, poszedlszy z braćmi wziąl
HUU no OE'LIYllO 1'1. OK'LHM'łH., H ruro.U: Izaaka i przyniósl go do swojej celi, i po-
..urOC1I0BU OTLYC IIc;umH:. " HE E'LICTL ru- slugiwal okolo niego, byl bowiem osłabion
C IlU OOCl'(Oł(WIIHHU; U LIII0f1 "'L1 rurou na ciele i umyśle tak, że się nie mógl na 15
liRrORUH, H HE nlen OTltTl. H p£YE 1H- druF;i bok obrócić. ani wstać, ani siedzieć,
TORUH: CE, O,ZE OpteTlKU1I'L C.I KerL. n 00- jeno lezal na jeden bok, mocząc pod sie-
tu I UJ8.tcr lp" 110 9Eo"ocul1 U 00 lipl- bic; często i robactwo wylęgalo się pod
TUIii. II OT'LKOO.1B'l.WE, K'tA'ł Et npl\a;EHO biodrami jego z moczu. Teodozy tedy sam
O,CTUH: , 0PUW"A'LW6 B'L IIW& U, UpLTB:\ swojemi rękami obmywał i przebieral go. 50
Uh.AtpE, B'LIH£C'LWE n030ZHW& H 0Pt,,'L Pielęgnowal go tak przez dwa lata; a bylo
n6YEpOtA, H O' p1oW.l, LiKO ZUK'L KCT", H to osobliwością i dziwem, że przez dwa
peY6 Urotu.:.... O£OAOCUU: 1\10 CE UUZ\TL lata leżąc lU chleba. ni wody, ni innego
1i 11" or.. ....eOB..elilrO AtUCIB1, "ooJt03iUW.I pokarmu, ni owocu nie kosztowal . ani ję-
Wieru 8 l'YeT&nUB tak ma R. T., K'Yer.v.na H H. Ł. - 17 HCIIKHU' IICI'KHK
H. - 20 01lE' H III\E H. - H OTUAOWI.., KUOV niema R. T.
L A. T o P I g łi S T O R A.
743
H Ha OAP't. Cl\O\,3:.1Wt OKOl\O Kro aHTOHU". zykiem przemówii, lecz niemy gluchy le- 1076
R'L TO e Bp'tUA npIIK110YU ta npUTU H A. żal przez dwa lata. Teodozy zag modlil się
U"RO\, " 'L Lb OR'L; n:tYA rH1oR:tTH tA II A. zań do Boga, i odczytywał nad nim mo-
ClUB'L Hl d"TOHlła H 'L RLC£CUU, u npH- dlitwy dzień i noc. az trzeciego lata przemówił,
!S CLUB'L CUTOCl\lłB'L, B'L ROYL no... liHTo"HU i slyszał, i na nogi wstawać począł jako dziecko,
YpbnHroRo\,. l\RTOHUU E IIpHm 'L K", YpL. i począł chodzić. I zaniedbywal chodzić do
HHroRoy, R'L "IOEH £1\'L;\HH'L1 rOp'Ll, UCKon:tR'L cerkwi, ch)"ba go siłą do cerkwi przywlekli.
neYep , TO\, ta R'LCC1U. I-£CTb TO\, UIH1CT'LlpL I tak powoli naucz)'li go. A potem nauczyl
CUTUII EorOpOA"II , H:t £1\'L,J.HH'LI 'L rOplX'L, się chodzić do refektarza. i sadzali go 050-
10 U AO CEro ALHE. OEO,1l,OCHH E, 0\'R1I :tR'L, bno od braci, kladli przed nim chleb. i
1.\1\0 aHTOHHH W1.1'L YpLHHroBov, WLA'L C'L nie brał go, aż mu do rąk wlozono.
"PUHK:IH. R'L IA Ilc:t"HI1, H npHHcce H K'L T eodozy zaś rzeki: polózcie chleb przed
COE1I R", KE1H , U Cl\o\' :twc OK010 K:ro; mm. a nie wkladajcie mu do rąk, niech
1>11 100 p:tc3.1&1cn T'tJ\'LUL H O\,U'LUL, t\"0 sam je. I caly tydzień nie jad'. I powoli
15 He UOIP" KUOV OEPITUTU ta Hl Apo\,rOiI& oglądal się za chlebem do jedzenia, tak się
CTp:UI.i\, HH R'LCTlTH, HH C'lĄ1oTU, H'L "e .1we naucz)'l jeść. I tak wybawil go Teodozy od
Hl K:"H"OH CTOpOH'I:, no\'L ta nOJHR.\WC, zasadzki dyabe]skiej i ponęty. Izaak tedy
uHor:t "'L1 H YpLRHK: K",IHU _ ta OOA'L ECAP0\' trwal w ufności i wstrzemięźliwości. Gdy
KUO\, C'L UOYEHUfI. OCO;1,OCUU e C:tU", CBO. za Tcodozy umarł, a Stefan nastał w jego
o HIU pOiK U OU'LIKIWe u C'LTpanlWerL u. .1 mieJscu, rzeki Izaak: oto juze mię byl
AR'I: 1\U1o C'LTBOpH CC OKOJ\O Kro. Ce E podszedl dyable siedzącego na samotnem
E'LICTL YIO,J.UO H AHRI.HO: UKO :t AR'I: 1\'l:T1o mIeJscu, a teraz nie chcę się juz zamykać
Aeu cun uu XJ10ElI R'LKO\,CH, HH RO,'\'LI, HH w pieczarze, lecz zwycięzę cię chodząc po
OT'L K1Koro EplWLH1, HU OBOIPI, HU U 'LI. monastyrze. I oblekł się we wlosiennicę, a
!5 K'LUL nporuroM, H'L H1IU'L u rl\o\,X'L lIEZl na włosiennicę świtę zgrzebną wdzial, i począl
1I AR10 1\1oT'I:. OCO;\OCHH e UOJ\UWE £or.1 robić niedorzeczności; pomagać począł ku-
II HL, H UOI\HTR.i\ TROpllWE HJ,,'L HHU'L AUL charzom. warząc dla braci. A na jutrznię
H HOIIIL, AOH"AC C Hl TpeTllK: 1\UO oporu. chodząc przede wsz 'slkimi. zachowywal się
rOAlł, u C1\'LIWl H H:t HOr'Ll H:tYA B'LCTlR:tTH poważnie i spokojnie. Gdy zag zima nade-
SO lIK'L1 UA1AEHLIJL U HIYA O"UTU. II HE Ept. szla i mrozy wielkie, stal w obuwiu dziu-
3\ we R'L I'PLK'LKL OAUTU, H£Zeti. npLB3t. rawem J ze aż nogi do kamieni przymarzały,
Yl ",TL U K'L "pl.K'LK". H UKO no uuoy i nieruszyl nóg, dopokąd jutrzni nie od-
Wiersz 7 £ 'LAHH'LI rop..... £l1.;\IIH& ro Oi H. R. T. - la drcJ ALHt. CHrt AU""
H., cero u'tCTlI Ł. - 20 t'LTpanlwn... t'LnpATdWna. L., onpAT'UBdWG R. T. -
21 AKt i'\tTt. ARl\ 1\tT 1f kodexach, mylnie. - 26 ARt atT.. AU A.n H. R. 'r"
mylnie.
1łł
LATOPIS NESTORA.
UI'ił HOVV UIILI H. H 00 CLU" HI0VYH ca lU Tpl- spiewali. A. po jutrzni szedl do kucbni, i
O LHU'ł1i"a OA"TH, u nOCla;l .n u "pOUt przysp s bial ogień, wodę i drwa, i przy-
"paTHlI, n02\oa;J .a np1o"" UHI.I" UU'L, H ilE cbodzila reszta kucbarzy od braci. Był zaś
B'L LUf.\WE Kro, 03l_HU B'LI0iEUTH &£,J,f.\WE jeden kucharz takoż imienie II Izaak. rzekI
... P&lft Kuoł. Oeo ocuu 3:£ pCYc: nOlO- naślJJiewając się lz.ak...g\yi: owoć tam siedzi 5
InTe lItE'L np1IA'L HHł.I'L, I He H'Lt;Jl),JHT£ gawro czartlY. pójaz i zlapaj go. On zaś
I.. P0,",£'LI N:UO\" UL UU'L 1ocn. II Ile Ept- pokłoniwszy mu się do ziemi, poszedl i
:iGE 1 H£,,1I 1H. l1CTU. II DO uuo\, oru- zlapał gawrona, i przyniósł mu wobec
lR" ta B"I\O IWW£ 'łEI1, Ti\KO HJO,"YII u wszystkich kucharzów; i n r zyli się, opo-
IiCTH. II TaKO U &.1BO (II) 9£0,J,OCHH OT'L K'L UII wiadali igurI\e w' i braciom. I poczęli bra- 10
",U1\BO'I.ł, U OT'L np1oJI1C:TH. IIUI\HH mE K"- cia poważać go, on zaś nie chcąc slawy
łnpHIJT" APL IIOKCIIHN: u 1'L ),pWE.1UIIN: mK'L1 ludzkiej, począł błaznować i psikusy wy-
a;£CTOKO. Oeo"oculO me nptCTlIt.'hWIO c:A urabiać, to igumenowi. to braciQ.I1l, to lu
Cr'+JHOV B" Kro U1ICTO" K'LI!JIO, IIC.\KHH 3\£ dziom świeckim, ą nie}.tón:y razy mu zada-
p£Y£: ce, oViEe npt1LCTH1'1. U N:CH &'LU'I., wąli. I począł chodzić po świecie udając 11S
AUł" O E, c1oAJ.IłI HJ K:,J,IIH'LUL LI'tCTt: I się takoz za blazna. Osiedlił si " piecza-
0\,3;' H£ HlłlUL c:A lTHOpUTH K'L nEYEp'ł, rze I w której dawniej b)l, już bowiem An-
.'1. HUJUL Ta DOB'łJ,UTU 1(o", E'L IBIIlCT..I- toni umarl; i zebrał około siebie mlodzień-
u. H O&2ł1lYC CA K'L H11Cf.\HHlłtii\, H Hl Hn- ców i odzial ic w suknie zakonne. za co
CL\HHlJłii. C:'LHHT BOTO]f.\H , H H1Y O,'PU,J,L. odbi al razy to od igumena i\"ikona, to od iO
UHO TKOpHTH, u nOU.Ui:"H noY nOBlp'LU" I rodziców owych uzieci. \V szvstko to jednak
IJpa Hl I>pUH... II Hl .10ł(TpEUł& "I znosil, i cierpial raz) i nagogć, łUnno w
npuE BLCt , CTOI1W£ Kp n'LKO H H£OO\HII- dzicó w noC. Jednej zaś nocy zapalił w
ZHUO: KrAI ze npHcn't"IIIC HI.u u I.Ipl 11 piecu w izdebce pieczary; rozegrz3ny piec,
IIOTUU, CTUf.\We K'L nplI>OWI.Hf.\ 'L H'L npo. ppniew' byl spróchniały. zająl się i począł U
'I"n'L'UII'LI 'L , f.\KO npHUpL IIt1WEn UO 1: buchac plomieil; nie mając czem zatkać
1£f0 "'L KIUtUU, u IE AKU ;\IUE HOUUI\, pieca slanąl bosemi nogami na plamieniu,
AOHL,1I,ca:e onnol1 101(Tp£llIa. II no 10," i zlazl ai wtedy, gdy ogień w piecu wy
£.U HAllIle K" nOHlpUHlJtii, H npHroTO- gorzal. ł inn) ch ogo rzeczy powiadano
BUle orH", BO , ),P'LR;\, o npH)Jn.i\ H npo- o nim, a niektórych bylem sam świadkiem. 30
]C " noupu OT" &PUHY. I-£AHU'L *C nOB j)" I l wziąwszy przewagę nad silami bieso-
'1003;1 ..,. HU£HblJh UCZłKUO, u EYe nocuu- W k' emi, jako nad muchami, za nic mial stra....
Wier8z 2 nOC13ii:nOi. neea lIwtTh H. L, mylnie. - 15 ....../\'1. niema H. R. T. -
22 Ilp .1 BlP"IU fI. R. T. - 25 R'L npJ..olu....u ". npOT'LnTl1..... 'L. H'l\ npl1EOWb-
1If.\ 'L, I" YCp£HL\ '" I" upOTOnnll'LIn H. I ., H'L .ńT.\'LJ 'L 1>0T£t'L 1L T. - 26
npHupL ullwn . npHUpl. Ht.\UlC H. - 27 AHH we. Jł,llIrHDwe H. R.
LATOPIS NES1'OltA.
'45
alA u IIUKHIO: OHO TH C1:AHTL KplH'L YP'L- chy i mary ich; mawiał bowiem im: cho- f 07.
I'LIH, H"H, IIUU H. OU'L;J;£, 1I0l\i\0I10K'L ciażcście mię pierwej w pieczarze podeszli.
u KUO\" AO £U Q, WI.A'L lA KOf)OH.1, u poniewaz sidcl waszych i Ilości nie znalem,
"pUHeCe KUO\, np1:A'L BLC10UH nOKJp'Ll, H teraz jednak mając pana Jezusa Chrystusa i
5 O\,3>lCOW u, nOKtAl\w uro\,ucuo\, H I>P"- Boga mojego, i Teodozego ojca naszego
THU. II IIJUWA I>pUHt.\ YLCTHTU H. OH'L 3;e modlitwę. mam nadzieję w Chrystusie,
MG on CJJK'LI Yi\OKtYLCK'LIQ, H:\Y O\,- ze was zwyciężę. Częstokroć bowiem biesy
pOALCTKOH:\TH, n1KOCTUTH UlU OKO IIro\,u£- zbytki mu w)'fabiali i mówili mu: nasz jesteś!
HO\" OKO "PURU, OKO UHpLCK'LIU'L YI0B1oK'LU"" i oddałeś poklon naszemu władcy i nam;
tO A ApO\, HII pl\H'L1 KUOV A:\tWb. II OOYA 00 on zaś odpowiadal: waszym władcą jest
UHpO\, O"HTH, TJKO 3>£ o\,pOA'LUL CA TBOpA. antychryst, a wy biesami jesteście j i że-
R'Lcc u u K'L neycp.i\, K'L UEH me IIp103>e gnal twarz swoją znakiem krzyża, a tak
&'1.11\'1., 0V4Ee &0 dUTOHHU nptcTJKR1'L u, U znikali. Niekiedy zaś znowu przychodzili ku
C'LK'LKOVOU K'L CO&t O\,H'Lln, H K'LCI\UJI,lwe niemu w nocy strasząc go marami, niby
ł5 Hl UlA np'LT'L1 ypLHLYLCI\'LIIA, AJ OKO OT'L lud mnogi z motykami i ryskalami mówiąc:
Hro\,u£Hl IIHKOH:\ npHHI.UWC plU'LI, OKO OT'L rozkopiem tę pieczarę a teso tu zagrzebiem j
pOi\RTCl\L T1o 'L "'1oTLCK'LI 'L. CLCL 3\e TO KlaCe inni zaś wolali: uciekaj Izaaku! chcą
TpLOl1me, npHuulwe plH'LI, H UlfOT.., CTO\,- cię zagrzebać. On zaś im odpowiadal: gdy-
AtNL A..HL H .0...... R'L KAHU &0 HO",L BULn byście ludźmi byli, to byście chodzili w dzień,
!O "£1111. K'L HCT'L&I''ł nc",£p'Ll, t.\KO pl rOpt ta alić jesteście ćmy i w ćmach chodzicie, i
1I£IpL, 1>10 &0 ..Tn, H IUY nUlIU ilU- ćma was ogarnęla. I zesnal się znakiem
ueUL ..TIH H:\UH: OHOI.IOV m£ Ht YHUL l- krzyza, a oni znikali. Innym razem straszyli
1\OZHTH, B'LCT..nn HOUUl 1>0C'LIUl cn Hl go postacią niedźwiedzią. niekiedy zaś
IInU£II" , AOHL.\eiE£ u ropt O£IIIL, U l\t 6. drapieżnym zwierzem, niekiedy wolem, nie-
25" Hill UHOf.1 nORtAi\u. O HLUL, "APO\,fO- kiedy zmije pelzaly ku niemu, niekiedy za-
UO\, H Ci\UOBH ""L &'LI 'L. II tJI\O R'L A no- by, myszy i wszelki gad. I ni mogli mu
EtJl,& Hl &tCOKI.CK'Lla CH1'LI, UI\O UO\, 'L RH nic ucz)'nić, i rzekli: Izaaku zw)'cięż)'leś
R'L YLTO ffi£ uuuwe CTPlW£HUI1 H , H nas. On zaś rzckl: owo i "y pierwej mnie
U'LYbnHUIl H 'L; rl\lf03lW£Tb 1>0 K'L HUU",: zwyciężyliście w postaci Chrptusa i aniel-
M I\...e 1>0 UA &1:CT6 0pLKOH: Op't1LCTU U K'L nCYG- skicj, ltórycheście nicgodni j a teraz do-
pt, 1I0H£3>£ H6 R1: 1o 'L K'L HHH H1WH 'L U I piero we wlaściwej jawicie się postaci:
lł.KIKI.CTKJ: H'MH1o me HUJUI. rocnoA.\ IIcoy- zwierza J byalęcia, zmij i plazów, tacy bo-
Cd XpHCT;\ U Corl uolGro H UOi\IITR... onlJl wiem i sami jesteście, brzydkimi będąc i
Wiersz 10 Ali APO\' "U PlIH'L" APOV UH AlP"" Ił., Ił APO" lłll plH'LI R. T. - 15 Hl
lIII H.1 HI., we wszystkich kodexacb J mylllie. - 26 C"UO Ii\LI'L &'LI 'L I ClUOKU""'II.
E'U OU'L H. R. T.
Jlon"fflenlA Po'. Hill. Tom. 1. 94
7-1u
LATOPIS N STORA.
łon U1wero łłf:o,\ocun t U:ł-''tl£ ta H] Xpllcn ,
UIUUL nOl;1o"nT" UC'L. UHOU3;'\'L1 &0 &1oCH
O]KOCT" A1oJ:\ d. lUto', H r1lJrOlU "": IIllIIL
KCIt t "00K10""I'L U KCU lI]weuoV cnp1on-
wu.ot n HIU'L. Ont. E rnro:uUffi: UWL
Cnp1:HWRnI :UlTH P"CT'L ItCYL t l! R'LI E10CIr
KtTE ; u :(n:u.łEHIm£ IHI'£ CKOJ( aapLCTH'Ln.lL
O&Pl 'LUL. Ił TJKO' Hap£ IID.Q. OBor"1 Me nI-
1\'1' E'L uOIp" npu om.\u. 1Ii'L HUIOY, CTPl,'('L
KUO, TKOpAYC B1. U'LYLTt, r.UiO C£ UHOr'L
HlPO,,'L C:'L ł.lOT'LlllLIH H t'L lI'LłCK.1pn, UJ-
r" ł;;;lpt: p"1CKOD1ItU'L n£Y£ Cug., H Ccr&
:trp£&£U'L CLA1o; UHU 3>6 rnrOU1:.n: &1: H,
IIC1KIII6 t OTnL TJi :trp£CT". OH'L 3;£ ru-
rouwe K'L RHU'L: :łlpe G'LICTt Y10KIIJ" B'LI-
3", TO 1'1. LUE E'LI !tcn O,1,UI"; A K'LI 1eC'l£
'ILU;], U B'L nUt O,1,U'l£, U TLUl B'LI 1AT'L.
II IIIUEnl u aapLCTL"'LIł.IL HnłCHHH:tJl. .
OHn me Hapq"n m. 1 ,1,pO rOnYH £& tTpd'
W] ;";TI. R 1'1. O'£p] 1o u£,1,i't.cn, OBOf,1,] £
21NJr'LIUL 1t1:pLIIL, OBO BOll'LUL t OBO U"tł
n010 u.u. K'L Ir£Uot, OKO IH 3>.1&'LI, U'L'IUH
H BLCn,,'L r.:ł"'L. N£uorom KUOV HHUTOI&£
C'LTBOpRTH t H p'tW.I Kuet: "CISIIN: , DUllt!-
AHI'L I£CH R1C1i. On £ peve: I1HO 3>£ ..
B1.1 npLK't1£ U£R£ nostAu," K:CTe H'L m;p] t
IIcovc'L XPUCTOB1: H K"l UUULCT'tUL, 11£-
ĄocrOHllH C.nIJl£ Toro BH,1,'tHHU; "'li Ct, no
HCTHA'!. TonpLBO nBU1lf:Tł tA B'Io OG a 'I
K'tpHR1tUh " chetIlItUL, H U"I1UU II fl\"'LUb,
nqll 3\E U C:JoUU lECTE, CKKpL H, 'L3H B'I.
IH,1,".IHI. II UBił: nOr'LIEOW £'tC" OT'L H£r&.
II ort. 10111: Re &'LICTL M:UO\, nlHOCTIł 0'1'1.
ESCOK'L. I.\lio 3;E Cl1U'L nOK't" III.I tE: I1HO
zlymi w istocie. I natychmiast znikli bicsowie
ot! niego, i "ięcej zby kow od biesów nie
dQznawal. Jakoz powiadal sam: oto przez
trzy lata mial m wojnę tę. Potem począł
Z)'ć surowiej, zachowywać wstrzemię liwość , 5
post. czuwanie, i tak żyjąc zakonczyI iywot
swój. I rozchorowal się w pieczarze, i nie-
sIOno go chorcgo do monastyru. gd ic do
ó£mcgo dnia spocząl w Panu. Igumen zaś
"Tan i bracia po czcili cialo jego i pocho- tO
wali je. Tacy to b '1i zakonnicy monastyru
Teodozowego, którzy i po śmierci jako
świeczniki jaśnieją i modlą się do Boga za
braćmi tu będącymi, i za braćmi świeckimi,
i za przynoszącymi dary do monastyru, w 15
ktorym i pOl1zisdzień cnotliwe zycie wiodą
wszyscy spólnie, w pieniu, w mOlIlitwach
i posluszelłstwie na slawI} Dogu wszechmocnc-
mu, i Tcodozego modlitwami chronieni, kto-
remu rawa na wieki. Amen. 20
25
30
"-ier5z 7 II "1ł.łCUJłUC., ()l>p '",,",JI H "p1;I\PI,C H ta 11. - 12 Pi1CKOO:tI£U'L' pl\CI\O
'.JHiU.... H. - 29 ronpLlto I1BU\I£T£ U. TO "PLBOK I1K1I CTE tA H.
J ę r s li 9, 4
747
Cl Ji'!.leIL UH lł ,.pU l\UI1 Gp:\Ub t". 110
T'LUI. OOy U KP nAS .. U pbUlllllt
HU1oTII, nOlpCHIII(, E'LA1>HHI(; H Tl\KO 3'HH.1\1111O
KłAOV (;KOHb\'« muT"1( nOK. "p' EO 1o CA
:> B'L nEY£f\'t , H .£com.l H E01LRl K'.L łJ M-
tr'LIp", H 11.0 OCLwrO ALU o rOCuł),łl
C'LKpl LX"i1 ClI. Jlrp\,..ICH'L II u 81> -D Jip:\run
C'Lnp.IT K'LWe T1>;\O ItrO H norp£Eowa U. Tl-
iłU TU &'LIW YphHOpU LIf" OCO,J,OCHKIU In-
10 ""C'łUPU, U3\e Cnll1aT" u no C'LUp"T" lAM
CH'łTHM, H UD l. Korll CLA" CHoIJłI&ł&
"pJTIII£ II :\ UllphCKihłH. EP"THłib, H " npn-
1I0caqUlł 'L t.llHlCT'Llph, B'L HLUL a;e u AO
H'LIH" ,J,OEpO,J,1;'rE!bHOI£ 3;IITHH: 3;HH..TI., OELlII£
t 5 BLCH Bt. KOVn'li, B'L D'liBUU U BJ. uoa TK] 'L
" nOCJlO\,I.U UIlU, HJ CIłU KoroV .KLCfiIl.QU-
rp()loy H 9 "OCH B:\UH UOJHTKi\.YU 10-
" K:IAH, H:UOV mE CłUHII B'L B1oK'LI. UII"'L. J)
69. K'L 1\1>10 rscfmr" łI.lYAY-' l>'LleTh IJLPK'LI 69. Lata 6583 zaczęta b a cerliew pe':""
o n£y£pLch:m II "'L OCIIOB1RUU:Uh CTet}tlll'LlJh czerska od pod,,'ary prze .stefana igumena;
JlrOVN(H'LI.th, u 'L OCJIOai\HUJl BO UWADC"" do podw,aly bow' z udQ' ją T""'\do y,
lI!) .''L, i1 '4) IUIIH" Cnt}t:\H'L IWYA H a od podwąl)' pocz l Stefan i skończo
liOUI.Ylll" E'LICU lU TpnHH: I\1;TO, u"tC lfft .byla trzeciej;o lata w miesiącu lipcu pier-
1110.\111:\, R'L npl.H'L1H "hHh. 81. cc me I\1;TO wszego dnia, T egoi lata przybyli poslo\\ ie
5 npu"ow CMU H 'L II"tuLI,L 1\'" CUTOCUKO\" z iemiec do Świętosława, Ś)\""i toslaw zaś
£UTOClUB'L a;e KE;vtYlłA ea DOKJ. ;J IILI'L &0- \ ożąc .się . al i swoje ogactwo ;
r J. CJKO C.lłOK, OHU me BHA'tS'LWfi GetplICAh- o i zaś widząc niezliczone nnóstwo, 10to
HOI( UIWttibCIBO, TO, "cp.e6po u OAHO- i srebro i pawoloki rzekli: to ruczem nie
'Oli.....H, p'tlll.a: ee, HU H'L YLTO mE H:cn, te . jest, bo Idy martwe, lepsi od tego są
;)0 &0 a'\cmllTh UpLTHO, ccro tiUl. I\'L..ICTUH:! kmiecie, mężowie bowicm znajdą i \\"ięk e.nii
U\YLWe, U iI;U 1>0 Ci OHI"""Th II &01\(,1111 I te bogadwa. Podobnie chw lii się Ezechi 8
cero. CHI,C ca nO BJ.;l1I JhqChHu, IJ'Ji.Ci1ph 1i1O- kroI jud ki przed poslami króla asyr 'jsliego
/I,£HCtjl- , K'L C:1aA1.Llh 1J1oCi1pm Ac:.cO PUU£.K.'.t! Uórego wszystko bogactwo wzi t{' bylo do
łD7ł
_7G
\Vicrsz 24 B'L "pI.B'LIH D K'L npl.B'LIII 11.1 .WCaT'LIH 1.1. R. T. - 25 C'ł.I\U. nOC'ł.I\'t nOt'Llt.1
H. Ił.. T. - 30 K'LU£rUI£. C'LU£THK II., mylnie. - 33 CA'LU'" tak ma T., noc'Lnł.U'L H.
l) '\V H. nas1£pujc tu półtora stronicy przerwy.
.
748
LATOPIS NESTORA..
ł07S Kro *e IhCL\ 1'L II'fLl niWA K'L KIKHI0H'L; Babilonu; tak tez i po śmierci tego wsz 'stko
-78
'fIlKO H 00 CEro C'LUPUU BLCE "U1iHQIt Pl- mienic rozeszlo się na wsze stron)'.
C'LlDiI u pL\ LIIO.
R'L 1\1oTO (5(.0"" O"H B010"IIUep'L, t'LIH'L
RLCCK0103;h, " OJU'L, C'LIH'L CKATOCKlB1Ih,
J1A 'LU'L K'L nouon Hl YCx-LI. Cero e lI'11Tl
"ptCnBU tA CUTOtUB'L, C'LIH'L t"\POCUKlh,
UtUIJ\ A£IUGpll "K A£UTL t£"UUfO, OT'L
p :\""t.\ 3;C1'LK£, H nOJ03;CH'L YphHHfOK'II
0'" CKUUO C'Ln:łU; H C't,J,E no II..UL KLCE-
101l0A'L HJ CTOl", UtCAql rEIIBJpl1 I'L "Ph-
l'l.IU AL.L. K'L tE e IUO po"o U 0'1' Bo-
10Auuepl t'Lll'L ULCTHCU8'L, KHOYI\'L BLCt-
101103>1..
R'L ,'10'10 fsc)ne., nOH,,£ H AC1I1B'L C'L h-
ni, R..C£KOI\OA'L M£ OOH,,£ OpO'fOBO'( It:uoy.
H ct"e &OpHC'I. YpLuHrOB'II U'IICAIJ IJJt.\
YETBEpT'L1U AMII.. II E'LICTL K'LHA3;EHHt.\ Kro
OCUL ALHHH, o Etir.:ł TLUOVTop:\KJnlO K'L Po-
IJJn08H. KI.C£80JO"" W.C K'L H"C npOTUKO,"
"puoy II:(ACIIlKO'i Hl K01l'LIIIL, U C'LTBOpHCT1
UHp'L. II npOWL,,'L II ACUK'L CtA£ K'LIIERt
UtUI'1 UIO'UI1 nU'LIH nl .\£CAT'LIH ALUL;
O'LrL 3;£, C'LIH'L CKUOClUK1L, E'II 0'1' BLce-
101l0A1 YPI.HHfOK1:.
70. R'L 111TO :,sc)ns. &'113;£ 0ILrt., C'LIIlt.
CKATOCUKIIL, TLUO'iTOp1KllllO on. KLC£8010-
AJ U1ICAI," zmpult.\ K'L AEUT'LIH ALnL. B'L te
ZE I'IITO 0'iIiUKII'L E'LICTa. r11oE'L, C'LIH'L CRA-
TOCUK1L, K'L 7:łKOI0YIIII. 1\10 3;£ rl\1oE'L UH-
AOCTHK'L Hl 0VEOf'LllA, H CTpJHI.HOl\IOEHK'L,
T'LlplHHIE HUtlA K'L I,PI,K'LBIU'L, nnl\'L lU
Itp. H hpOT'LK'L, K'I. Op'LUL Kpi1CLH'L: KfO
11\£ 'l'UO n 011011;&11 O E'LltrL YpLHHfon J
..
Lata 6584 chodził Wlodzimierz, syn
\Vszewłoda. i Oleg, syn Świętosława, Pola- S
kom na pomoc przeciw Czechom. Tegoi.
lata umarł Świętosław, syn Jaroslawow, mie-
siąca grudnia 27, od wyrzezania bolączhi, i
pochowano go w Czernigowie li Ś. Spasa;
i siadł po nim Wszewłod na stolcu mie- tO
siąca stycznia dnia L Tegoi lata narodzil
się \Vlodzimierzowi syn l\Iścislaw, wnuk
'V szewlodow.
Lata 6585 poszedł Izęslaw z Polakami, HS
\Vszewlod zaś posledl n:łprzeciw niemu.
I siadl Borys w Czerni go wie miesiąca maja
czwartego dnia; i panowal ośm dni, i ucieU
do Tmutorakania ku Romanowi. \Vszewlod
zaś wyszerlł przeciw bratu Izęslawowi na!O
\Volyń i zawarli pokój. I przyszedłszy Izę-
slaw siadl w Kijowie miesiąca lipca ł 5 dnia.
Oleg za syn Świ toslawow byl u W sze-
wloda w Czemigowie.
!
iO. Lata ł) 86 zbicgl Oleg syn Święto-
slawa do Tmutorakania od Wszewloda. mie-
siąca kwietnia dnia iO. Tegoż Jata zabity
byl Gleb, syn Świ toslawa w Zawołoczu.
Hyl zag Gleb milosierny na ubogich, przy- 50
chylny obcym, mial staranie o cerhwiach,
gorliwość w wicrze, był lagodny . pi kny
licem. Ciało jego pochowano w Czernigo-
wie za Spasem, mlesl ca lipca dnia 23. Gdy
,\yjersz 1 7 II J II E....I'Lmoy KLCEKOIIOAOY H.
LATOPIS lfll1'OI\A.
'149
C'LMC'L"'L "'!;£&IJ HlOl\Ua AKI AEC TL TpETUH w Nowogrodzie siedzial w jego miejscu t078
ALHI.. C't.\.I1111O CRATOn 1IKo\" B'L Kro "' CTO Świętopełk, syn Izęslawow. w 'Vyszogrodzie
HORt ropo,J,1o, C'LIHO\, II ACI\:tRI\IO, Uponl\'L- Jaropelk, a Wlodzimierz w Smoleńsku, Oleg
KO . C1oAAtplO K'LIWErOpoA1o, II KOl\O.\HI.If;pO\" i Borys prz 'prowadzili pogan na ruską zie-
:; Ct/\AlplO CUOl\LHLCT1o, 0PUK£.\C O"..r'L H &0- mię, i poszli na 'Vszewloda z Polowcami.
PUC'L nOr "'L11I HJ POVCLCK£I& £...!tiio, u \Vszewlod zaś wyszedl ndprzeciw nich nad
nOH.\OCTl 111 KI.C£ROI\O}.J C'L "moKL"H. Kllc£- Sozycę, i zwyciężyli Polowcy Ruś, i mnó-
ROJOA'L a.E U H,1." OpOTHKOł( HI.IJ IIJ C1oiliHIIH, stwo ich tu zabili: zabity byl Iwan Żyro-
" OOEt"Uma IIU2IOBLI,U PO,"CL, H 1.ł110 1I Oł(- slawicz i Tuki. brat Czudyna, Porej i wielu
t O EUKHU &'LlmA TOł(: O\,&UK:H'L E'LICTL IIKi1H'L innych, miesiąca sierpnia 25. Oleg zaś i Bo-
lliHpOCUHIIYL H TOVK'LI, YIO"HH'L EP.1T'L, rys weszli do Czernigowa jako zwycięzcy,
"Op1oH H IIHII I.łHO 1I U1:UIIJ lIHrO\,CTJ R'L AU i wicie zlego zrobili Rusi przelawszy krew
AECAT'LIU OATLIU. O"U'L 3;£ H &OpHC'L IlpU- chrześciańską, którejto krwi poszuka Bóg
AOCTl1 YpLHHroRo\", ULHAtp£ 0}.O 1oH'LIU£, II na nich i odpowiedzą mu za stracenie dusz
t5 £U"1o pO\,CLCT1:U UHoro 'Ll\0 C'LTBop'Lm£, cbrześciańslich. \Vszewlod zaś przyszedł
npOI\IIt.\IUE KP'LRI. pI.CTIlt.\H"CK , 1£1& £ Kp'LB£ ku bratu swemu Izęslawowi do Kijowa;
H'L IIIII£n &or'L OT'L P""KO\, KIO, H OTR1oT'L ucalowali się i usiedli, a 'Vszewlod opo-
AlłTH HU J nOr'LIEl\'LIQ .\0,"10.1 'pIlCTHt\Hb- wiedzi<łl wszystko co zaszlo. I rzekł mu Izę-
CK'LI. HLC£B02l0,J,'L 3;C "PIl,1.E K'L "puo\" CHO- slaw : bracie nie smuć się, widziszli ile
20 H:UO\" II ACl\1BO\" 1\'1.1 KRO,. IltllORi1K'LWl a zlego ja doznalem ? a najpierw cz)i nie
H C1:WCTJ. KI.C£HOJ1OA'L 3>£ HCIIOK l KLC" wygnali mię? i mienie moje rozszarpali;
E'LIR'LUUt.\. H p£YC H:uo\" II AUJH"": &PUC, a potem, chociai powtórnie nic nie zawini-
ue T. H, RII"HIUH 1\11, KO.'HKO CA U 'LII 10 C'L- lem, nic wygnaliieście mię, bracia moi?
KlllOyn 'L2I1: Opa.KOH:, He R'LlrH UlA 1\U UtIIC, nip tulalemżc się po cudzych krajach? za-
25 H HU1IHUI£ 1.101£ pi1 rpJ&Hma? u OJK'LI, K""... brano mi mienie. choci<łz nic zlego nie
RHII& K"TOP&Iłr. C'LTKOPU\'L IiU'L, ue U 'LrHl- uczynilcm; a dziś bracie nie smućmy się.
cr I\H R10 I.łf.HC &P T1 CKOI:'\? Ile 1i\&),0\'L jeśli mieć nam udzial w ruskiej ziemi, to
1\" &1:X'L 00 YOVililll.ł'L f.U.U\U'L, HI.I1:HIII obyd\\ om; jesli go utracić. lo obydwom j
1\HWEH'L &'LI 'L, ue ('LTHOpH 'L 'LU HIIYI.TO- ja położę glowę swoją za ciebie. A to rzeU-
50 iliE? II H'LIU!;, lipn£, oc T...iEH811; 11111 C &.v.- szy lICieszyi ,y szewloda , i kazal zbierać
}.nl. H "' OpUYACTOIC R'L pOVCLCT1oU &U1lu. \Vojslo od malego ai Jo wielkiego. I po-
TO 0&101.11; '1I1e 1IIIW£IIJ E& &R1o, TO O&J; szedl Izęslaw z Jaropelkiem s)'nem swoim,
'Viersz 5 C"'0 LHLCT1I1 C...Olll.HLCK1I w kodexach, mylnie. - 12 II "lU I "H" H., "I"H
R. - 15 POVCLCT1IH. pO\,Ca.CK't1l w kodexacb. mylnie. - C'LTKOp'LWCI C:'LTKO-
pIlB'LWHU'L H. - 27 Kt. K'Y H., mylnie. - 31 B U/t I HJU'L H. Ł. R. - P0\"CI.-
CTtH I POVCL£K1IH w kodexach, mylnie.
750
LATOPIS "ESTOłt.\.
ł618 n2lozur. rnu aoa l I'A. II ce pEK'L, j \Vszcwlo.d y. \" odzimierzem synem swoin"
.,-nmo Rb«R!OAI, U DeRtA" C:'JIEnpL\TU BOSA i poszli ku Czernigo\\u, a Czernigowcy
'"' N4Al AO B&.'IIKJ. II nonAe 1I .uuR'L C'L zamknęli się w Efodzie. Oleg zas i Borys
'pon1\'Lnu", £"'111'1.1.1" eKOUIAL, :\ KLceHO"O 'L nie b 'li w Czcrnigowie. Gdy Cze.rnjgowry
n BOllOAIIU£p UL, ('LII"'Ub £10-111.11., n oon- nie otwierali, PQdstąpili pod grod. 'V]JJ- :s
" a... Y pLllBJ'OBOY , H Y .uroKLqH 4- dzimierz podstąpil poa bramę wscho-
'1'.opu" CA K'L rp1,l.t. U:u.r.. Me H EOpHC'L dnią od Strezeni. zdobyl bramę, i zajęli
łi Eł.\IIETJ B'L Yp1.HHro11o. YpbNHrOHI.I,I.U'L miasto i 5pdlili je, a ludzie schronili się do
e II 8TBOpAIIIHI.I'L CA npHu.v."HW.ł h'L zamku. Izęslaw zaś i 'Vszcwlod usIyszawszy
fł!l\O . BOMJAHUEp'L npHCTdmH K'L Ipln.u'L 'e OIeg z Borysem nadciąga przeciw nim. tO
nc:l'oy....'LIU'Io, H OT'L CTPU£RUII OT'LII Kplln, uprzeuzili ich i od gl'Odu \\ Tusz .li przeci\\
. B "A rp:ł.\'L OKOJLU1.IH J U n03ibrOW;I OIegowi. Rzekł zaś Oleg do Borvsa: nie iai-
.or.bU. , IIOI.LN.... ;EC B'LG1or'LWIIU'L H'L A'Lllt;WL. my przeciw nim, czterem Uążętom sprostać
IHH rp4 "". " acUB'Io a;£ H KbC£HO O"'L U'LI- nic zdolamy. lecz poszlijmy z prośbą do
..III.KT.1 DKO H £TL O.'Ln. H EOpBC'Io OpoTU- tryjów swoich. I rzeki mu Borys: ty patrz t5
101' łl ACl\1R'L ZE . BLUK030A'L 0ypIUHB'L- na gotowe, ja stan przeciw wszystkim.
tlE ooa OtTl on. rp]"" "pOTUKO\, U\LrOBH. Chełpiąc si*: wielce, nie wicdzial, że Bóg
InG a.e 03M''L 1\'1. r.OpHCOHH: HE Ol\IIB1: hardym sprzeciwia się, a dnje laslę pak.or-
npOI'HKOV 11£ U03\CB1o CTlTH "POTHBO,' \'£- nym, aby silny z sily swojej nie Lhclpil
T'LlpW'L K"IIA L''''; U'L OOClK:K't C'L UOl\L- si . I poszli przeciw sobie, i spotkali się!O
1>01& K'L c:tp'LIItUl CGOHUł. H pev( Ituoy na miejscu u siola Xieżatynna niwa. i goy
.60f"lC'l.: T'LI rOTOBl pu, l\ 'L HU1, "POTHBLII'L obie strony na się natarly, b -la bitwa Z3-
bttUJ"; 1ł4) BJ:iHK'L C KULU", 11£ 81oA'IoIH, ci ta. X pierw zabili Borysa, syna Więce-
"O Mr\ rp'Lj1,'Llu'L npOTIIRłlTI. U, ('LU1o- slawowego. chełpiącego się "ielcc; b:ęslaw
£"'LIł.ł'L 'l,JH:TL &J/UO,ł,lTb: '3 11£ B "HTI. zaś stal mięJzy piechotą, a pewien znic- 25
.tA ( bN'LI" (U'OIa CBOI&.... II nOU OCTlł nacka podjechawszy ugodr;il go kopij w
IJpOTHKOI(, .. 6'LtK'LWIłY'L nu'L Hl U'tCT'ł Ol( .plecy. tak byl zabily Izęslaw syn Jarosla-
ceI!! H1 IhzlTUHt BUB1I, H C'LtT",U1IR1,WHU'L wow. A gdy si Litwa przeci gnę.fa, zbiegI
CA OGOlIł"'!., E'LICTL c'tY.\ 'LU: nphHOH: 01(- '()lcg w malej drużynie. i ledwie uciekł,
IiHW 1\9pHU, C'LIH.t R 'i.ccnul , .nO R3- utlająr się do Tmutarakania. Zabity był ią- :50
,HH'LW\r6 ca R£.tUIH; 1I lcj\ Boy 30£ (TO- . lzęslaw miesiąca paźuziernika ::; unia J
łłllUO H" I11:WIf1' 'L, "Klle "oy npH :ut'L i wziąwszy ciał'o jego, przywicźli jc w '0-
K;\HH1, ol( AJP" H KonUH:UL n:u:vH: T.\lm dzi i postawili naprzeciw Gorodca: wyszedl
UV&RKH'L E'LICTL II Atl\1R'L, C'£IH'L łL'POCJ:1UI.. naprzeciw niemu wszystek gr6u kijowski, i
Wiers.z 27 0' C£A4 niemaIL -28C.LCT...nHK.LWHNJ.CAIC:.LK.J.KoynHB-.LlUflU.LU
H., mylnie. - 32 n1:wLlI1: 'L I n1oIULCI't IL
LATOPIŚ NI:STORA.
75-1
npo "'J.;"£N't &'1.181.1011 t'ty", nOE 1;£ 'hu'L włożywszy cialo jego na sanic powieźli je, ł078
K'L ł.lua APOVmHU'I, H 0"1,\ O\,T£\'£; 1>1i .\ kaplani i zakonnicy spiewając prowadzili je
TI,UOVTOp"K IIIO. O "HI£II'I. G'l.leTL h'LII.ł:(L w gróu, i niepodobna bylo zlyszeć plenia
II AU.\K'Ji. U'IUIf\ OK'lf1Epl1 R'L Tperuu -'''III., śróu placzu i lkania wielkiego, plakal ho-
5 u K1. Lł.I'LW6 Itl\O H:ro npuRqowA u K"J. 1\0- wiem po nim wszystek gród kijowski. Ja-
AMII, H IIOCUKHW.I IIPOTHKOY fOPOALIJIO: II II. ropclJ... zaś idąc za nim zawodził ze swoją
AC o1nKo, 1ł:ł.l0V KLeI. ropo 'L K'LIItH'L, " drulyną: ojcze, ojcze mój! nie ż .'eś bez
K'L "83;Unw£ Tt O Kro 111 C.1HH nORqowA utrapień na świecie tym, wiele napaści do-
", t'L I11ICnLUH nonOKE u Y bIłOp I'1J1I 110- zn3wszy od ludzi i od braci swych. a oto
10 U(COIII.l H K'L rpt',,'L, H He &11 "h 1o t''LllUl- zginąłeś nie od brata, lecz za brata swojego
TH 111oH"U G'L IIU\'I', RUUI'1: H'LII"", II U fi..' glowę swoją kładąc. I prz}nioMszy polol)li
&8 U no HbUL BbC.. rp",,'I. 1\'1.11£8'1.. t'ponn.,K'L cialo jei;o w cerkwi ś. bogarodzicy, i do-
H,1.I1IU£ no 1IL1IL, IIUY1 CA C'L pO 3;II- zyli je w trumnie marmurowej. fi)ł zd Izę-
IIOIR, CKOI£I."i: OTt.YE, OTb\'E UOH, YLTO ItCU slaw mąż piękny licem, wzrostem wielki,
15 110:1;11.''1. I>q'l. nEYUl1 lU CKU"t CblJl" LmOf'Ll obyczajów nie nagannych J krzywdy nie na..
IUIUCTII " HHt.I" OT'I. lU01,HI. H OT &PUIII.1\ widzii. milował sprawiedliwość, nic było
CKOItIl? tt lU 1I0r'Lll>e ue OT'L "fUTJ, U'l. w nim ani obludy. ani chytrosci, lecz był
1 &p:\T CGOlf:ro nO;ło n rUB.. tKOI&. II npA- aobroduszny i złem za złe nie oddawał.
Hf.C"lDe n0103i"W T'A..'D' Itro K'L IJPhK'LKlI Ileż to dopuścili się przeciw niemu Kijowia..
20 CUT....W EoropO"HI,.ł, H'L O:lmH'LWC H H'I. pJ. nie! samego w)'gnali i złupili dom jego,
K& UPUIOpl1l1m. 1\'1; me lI uUB'L U",;r.L H'L- i nic odda wal im za to złem. J li zaś wam
Op'LUL Gp.\Clall'L H TtJ'LUh Bt"HI\'L, Hq'LIW- kto powie: kat ten wyciął; to nie on to
&6K'I. IIk'KT.Ub, KpUKL).'L1 III AUU"", 1\IOU uczynil , jeno s .n jego. Potcm znowu bracia
"plHL)._ ; K:tIOK'L 3>G E'L UhUb Re &'E, nu go "Jgnali. i chodzil po obcej ziemi tulć--
i5 X'tTH, II" flpOCT'L O LI'l.I"", AC E'L 'Ul 'LU jąc się; a gdy siadl znowu na stolcu s\\"o"
.\ I\o. KO HKO 1>0 KUOV C'LTGOpIIWA 1\'1.1- im i prz)szedl dOli zwycięionv 'Vszcwlod,
L'\HE: CJł.loro B'LIrHI1IU , II AOU'L Itro pl1 rp.\- nil' rzekł mu: ile ja od was ucierpialcm I
1i"IU , n U"'L npoTllROV TOUOV 'LU; nie oddal mu dem za de, lecz go pocie..
IUII6 "H K.... TO AUTh ni: ctYLI,L ncty..; TO szył mówiąc: wszal..żeś ty bracie mój oka..
30 06 CI. TO C'LTKOpU, H'L C'LIH'L KrO. nlK'Lf 3rE zal milość ku mnie, wpl"Owadziwszy mię na
GP!Ti1 Itro nporH.\cn H, II OAH 110 YIOir.en stolec mój i naZW3\\Szy mię staI'sz -m swo..
€ł.l1\U I C;tiiAA. II c1o" lłllo KilOY IUł\'L1 H.1 im; otoi ja puszczam w niepamieć uraz
,
Wiersz l npOA"'L3;£II1; tak ma R. T., npO J"';I\Cł.lH't H. - 11 R'ł.II:m niema R. T.
20 p.1Kifi I K ł.lI:\U.n H dod. H. - 22 KCI\HK'L. KCI\HK'Lł.lh H. - 29 ttYLI,a. HCty.. I
Ih.ll1HE " Ctl\I\'L, KOTOp'LIl' mc R'LIC ,'IUlI KLCeCUBJ H " nOp£Gl H. - 29 TO H ",
C'LIH'L ItrO I TO CI. TorO "6 t'l.TKOpt, nil t'LIU'L !tro H., mylnie.
75!
LATOPIS NESTORA.
ł078 CTO t CEOKUr. I RLceB030 OV npuwLA'LwlO dawniejszą; tyś moim bratem a ja twoim,
nOEUGHOV KT. HGUOV, Hf: pEYE K:UOY: K03H- i polozę glowę moją za ciebie. I tak się
1£0 OTT. BIlO npHa.. 'L; Hf: H'L CTL :('LU :(1 stalo. Nie rzekl mu zaś: ileście to zlego
T.1\O, H'L O T'£WH, P€K'L: K:JLlU £ T'LI. zrobili mnie, 3 oto teraz tobie się to zda-
"PUf: UOU, nOK l K'L LI'LH'" KIO&T.B", B'LB£- rzylo; nie rzeki mu: oto mnie się to nie 3
A£ UA 111 CTOI'L UOU, II Hlp£K'L UA tU- tyczy; lecz podzielil smutek bratni. okazal
ptumulLi CO&t: CG, 'L He nOUIlHiD 'L1\OE'L1 mu milość wielką spelniając slowa apostola:
npLBT.Ib\, I'LI UH KtH EPU'L, II a TOE1I, " pocieszajcie zasmuconych. Zaprawdę je li
nO 03;łii\ rUBdi. (BOLi. l u. ł£mc u &'LICIL. się dopuścil w świecie tym jakowego prze-
He p eYG &0 lEuo\,: K03H..O 'LU t'LTBOpUCTl winienia, to naprawil to. albowiem polo- f O
U'Lllt, Zł te HT.IHt TO&1I CA 0pHK'IOYH; HE zyl glowę swoją za brata swojego, nie za
peyc: C£, KpOU'E I.I£H£; H'L Hl ta nCp€l1 nc- większą cześć ani mienie większe, jcno
Y1IL &P1TLHrH., nOI\1 1b\ IUOEOBL B€1HI\.b, za krzywdę bratnią. O takowych bo-
t'J.Bpa.Wlll 1noCTOU, nu01 "'": 0\,T1oUl1HT£ wIem rzekI Pan: niech kto polozy duszę
neV121LH'J.III. no RCTUR1I, 11J1£ VLTO C'LTKO- swoJą za swoich przyjaciol. Salomon zaś U
pHU. reCTL E'L CBtTt CLUL, K:Tf:pO C'Lrp1l- rzekł: bracia w biedzie pomocnikami bywają,
meBHIt, OTLA.lCTh tA K:UOV, l ue 3;£ no- milość bowiem jest od wszystkiego silniej-
1\03;H rUB& tROIi& l EpUl CROIUO, HE m(- sza. Podobnie mówi Jan: Bóg jest milością ;
1\111 E03LUllII YLCTH, IIH HU10HHU xou &03bWl, a kto przebywa w milości , w Bogu prze-
I'L 1 &PULRt& OEH,,&.. O Ct\KOR'LI 'L &0 fOCnO,1.L bY'vd, i Bóg przebywa w nim. Tak doko- 20
peY6: 1 K'LTO nOl03>UTL J,o\,wJ& CBOm .l nywa się milość , abyśmy mieli w dniu osta-
APo\,r'Ll tBOLl. I) C02l0UOH'L M£ p£Y£: &PUHU tecznym dziedzictwo. abyśmy byli na świe-
B'L E1I.\1':'L nOCOEHU £'LIB:UiilTL, IUOE'L1 £0 cie takimi jakim on jest. \V milości nie
IECTL BT.IIU£ KLcEro. 2 ) ł:\I\03;C 1I01H'L rurOJ€TI.: masz bojaźni; doskonala milość precz bo-
&Of'L 1\ 10 E'LI IECTL, "P'£E'LIHIUH BT. 1\10&'LBH jaźń odgania, albowicm bojaźlI udręczenie!5
EJ. EO t Opt&T.IB.1ItTL, u &or'L B'L RLUL przynosi, bojący się nie jest doskonaly w
np'lE'LIBIIKTL; O CLUL C'LBpLW1IETL U 2110£1.1, milości. Jesli kto rzeknie: kocham Boga, a
Al J,OtTOI1BUIt UU1U'L B'L ALUL C ALH'LIII, brat:ł swego nie nawidzi, kłamcą jest; nic
Al DKoze OH'L K:CTL, H U'LI KC"''LI BT. UHp10 kochając bowiem brata swego którego wi-
eLuL; £OU IIH H'tCn. Bt. I\IO&'LBH, H'L C'LBpb- dzi, jako może kochać Boga ktorego nie 50
WEHl \10&1.1 B'LH'L " U£II'£TL £OI1 Hh, I1KO widzi. Od nic go mamy to przykazanie: ko-
EOU HL UiioY£HHIt HUITh, liOllH £ t.I H1oCTI, chając Boga, kochaj brata swojego. 'V mi-
e'LBpLw£Nt. KT. 3IOG'LKH; lUpE KT.TO p£YETb: logci bowiem wszystko doskonalem się staje;
JIOE2Im Eou, li £p;JTl CBOltrO HeB.1KU A, przez milo li i grzechy i)latlzone bywają;
\Viers% 19 CTU J rUU R. '1'., Y&CTU li
J) Jan XV, 13. !I) Pieijń Vlli , 6.
23 &YKlln.TL' E'lJH.\HTt H. R. 1.
L A T O P I S l'{ E S T O R A.
75:;
n. KCIL; H£ 1110&131 1>0 &piIT.1 CKOl£rO,
I£FO al£ BU"HTL, I)orll, Itro ZE 11£ BH"UTL,
lilKO LlOił\CTh 'UO&HTU? CIII.i. lnOK1o,\" HIU-
1.1'1.1 OT'L II£ro, 1 I 101> 1.'\ U I\ou IOIłUTL &pJ-
S T" CBOl£ro. R'L :\IO&'LBH CO BLC£ C'LRpLW"I£TL
CA: XI06'LR£ p:l"U H rp'tCH p.1C"rn. I&TL C ,
.1I0&'L8£ &0 pl"ll C'LIIII1,C fOCIIOAlł 11.1 £I.I:\t&,
H p:un.łTb U .\ U'LI rp't.WI.U'LIY. K'L LI.I'L
rp'U'L1 II.1W.I , npllrKO ;\H H K'ILCT'L, ;\.1K'L
tO HIU'L "pLCT'L CBOU UJ opor.JIIIUC U£II.XBHCTH
&1;COK'LCK'LII ; .\IO&'LK£ p "11 Ua....uHlIII IIpO-
""UW KP'LKII (BOI.1 ; \IOI}'LK£ :r;£ PI"U CUU
"'LII.I I. np01UU "P'LBL CROlla .1 lipnI CKOH:-
ro, C'LBpLWll1 lnOB1o"L roCnO),LR.....
t5 Ihu o K'LJłA3>CIłłłł-' RI.C£KOX(JjI:.1 B'L 1\1.1-
1£810. KLCf:KO:\O.\ 'L 3;C C1o,\£ l\'LII£K1o lU no-
1110 OTMp CKOl£ro U "PITJ CKOIero, nep£-
KUL KUCU {)OVCLCI\ii.łiI. KU.... II noc",," C'LI-
HiI CKOl£ro R010,1,UU£prt YpUHrOKt, .1l\pon.\'LU
!O R010AUU£pH, npHA"K'L I£UOt TO"POK'L.
71. K'L '1T0 (sc)n ., "PU \£ POI.I.\U'L C'L
1I010BI..,1I 1i'L KOlllllO. KI.Cf.KO.\oA1. rot cn 0V
IICp£b1CJIBJI1 H C'LTKOpH I.II1P'L C'L 1I010KLI,H,
U K'L Bp1TH ca 1'0U.lH'L K'LCnUL, H O\,&UW.I
25 H nę OKL.,U U1oUIJ1 ilRroYCTl I'LTOp'LllI " HL.
C.v.n 1i0CTH I£ro H AO tu.. TlUO Eił\.I"'&,
('L1I11 CK.lTOC.\.1KJI1, KUOVIi", t\pOCJJHlll.
a 01LU I£U'LIUf. I\o .\p£ IIOTO...IIW.I H .\ 1.10-
p£ q"lUplO rplAOY. KL(£Bu.10A1..r.£ nOUAH
SO IIOC.\AIdIHKl PUHCOpl T uoYTop:tK.1I1I1.
B'L '&To (SłlJ,ll., .1p1TIUłl U ToplJU Ile-
P£IICUKhCTUU 111 POYCh, KI.CE80.10),'L ale no-
CU Hl Nil C'LIIU CKOKro KOJO"UUEpl. KOlO-
AHU£p'L z£ rutA" no&'tAH TUPh'Ll.
dla milości howiem Pan zsta p il na ziemie i 1978
.. .. -80
ukrzyiowan byl za nas grzesznych. wziąwsz)
grzechy nasze, przybity zostal na krzyżu, i
dal l1am krzyż s\\ ój na pomoc i na odpę-
dzenie nienawiści biesowslicj; dla miłości
męczennicy przelewali krew swoją, dla mi-
'ości tez przeJ al ten xiąię krew swoją, za
brata swojego j spclniając pal-łskie przyka-
zame.
Początek panowania 'V szewlodowego v..
Kijowie. 'Vszewlod tedy siadl w Kijowie na
stolcu ojca swojego i brata swojego, owla-
dnąwszy wszystką Ruś. I posadzil syna swo-
jego \V'oazimicrza w Czerni go wie , a Jaro-
pclka we \Vlodzimiel'zu, przydawszy mu Turow.
7t. Lata 6587 prz)'szedl Roman z Po-
lo\\carni pod 'Yoin. Wszewlod zaś stal u
Perejęslawia i zawarl pokój z Polowcami i
wr6cil się Roman nazad. i zabili go Po-
lowcy miesiąca sierpnia 2 dnia; i leŻą tam
dotąd kości jcgo, s .na Świętoslawowego a
Jarosla\\ owe o "nuka. OIcga z ją\\"'SZ)' Ko-
zarowic wywieźli za morze lu CarogrodowI.
'VszewlOtl zaś posadzil posadnika Rat .bora
w Tmulorakaniu.
Lata 65SS rozpoczęli wojn Torc)' perc-
jęslawscy przeciw Rusi, W szewloa zaś poslal
na nich s,-na swojego, 'Ylodzimierza: o\voz
Wlodzimierz poszedlszy zwyciężył T orków.
Wiersz 10 H.11 111 nOl.lo..... " H. R. T. -- 24 K'LCd1Tt.1 K'LCllan &1JK'LWIO KUOY
H. Ł. - 34 TOPK'LI' TopoK'£! H'J T'LpK1J ł...
'Ionumenta Pol. Hi.,. Tom, 1. 95
754
.
LATOPIS NESTORA.
ł08ł K'L l\ TO (stO.e-., "1:3\1 IIropu"yl. J1,lR'LI,1,'L
-85
C'L ROJO,,"pLUL POCTIIC1UB"YLI.IL, 1.11oUII1 lU-
U OCU" H" "CCU'LIU ""HL; U "PU,J,OCTl TLUOłj-
TOpi1K]RIO, U LlCTl PJTU&OP", " C1:AOCT,\
TLUOYTOP1K\U"_
R'L /łUO (S+Y., OC1:II.. Ołjl.lp£, 001\0BLYh-
CK'LIU I\'LII L.
R'L l\ TO (S+YJ., "P",1,E Onr'L II 'L fp'LK'L L łta G591 przyszedl Oleg Z Grecyi 00
TLUOłjTOP1IUUIO, U U " B'LI"" " R01\o"Jpl1 Tmutorakania, i pojmai Dawiaa i \V olodara
POCT"CJ1RHY], U C1:),£ TLUOłjTOP]IUH". IIc1o- fiościslawicz6w i siadł w Tmlltorakaniu; 10
YE KO ]p'LI, II;"E "1oW C'LKULlIUI," u", 0"""- wyciął Kozarów którzy byli doradcami w Z3-
1£1"1£ "pu" 1£f0 " H] c;1uoro, ;I ),J8'L1,,] biciu bl'ata jego, i przeciw niemu, a Dawi-
H ROJ.o.1,1pa nOłjCTU. da i \Vo'odara puści'.
K'L 1\1oTO (ScI»YB., "PII O"" t\pOIIUK'L 1\1. Lata G592 przychoazil Jaropełk do \V sze-
KhCCBOJO.Włj H] RU"K'L ALliL. K'L C£ mE Bp1o- wloda na wielkanoc. Tegoi C7asu zbiegli HS
U B'LI£1:rOCTl POCTUCJ1B"Yl -'I] OT'L ł.\- dW lj fiościslawicze od Jaropelka, i przy-
pOm'LK1, U "PUWL,1,'LW£ nporulcn 1:\ po 0.11.1\1. szed'szy wygnali Jaropelka. l posłał \Ysze-
II oocu K"C£R010 'L K01\O,1,HI.I£p", C'LIU CBO- w'od 'Wodzimierza, syna swcgo, i wygnal
Kro, H B'L1r1l1 POCT"CJ]RHYJ, U nOC;I,," [łościslawiczów i posaaził Jaropelka we Wlo-
I.\POlU'L"" KOJ.o"nu£pn. R'L CE 1\ TO ),;IB'LI,,'L dzimicrzu. Tegoz lata Dawid pojma' GI'e- 20
.1L1 rp'LYLHIIK'L1 B'L OJEWUH, H ]U O\, 11II 1. czynów w OIeszy i mienie ich zabra'. W sze-
HU'tU"It. Ri,C£B010),'L m£ OOCUB'L, 0pIIKC),C wloa zaś poslawszy, sprowaazil go i dal IDU
", U B'L,1,1 KłAOY ),oporo..ołj3\... Drohobuz.
K'L IUO rs Yr., t\pOm'LK'L £ OTI1W£ Lata ()J 3 Jaropelk chciał iść na \Vsze-
UT" UJ KI.CERO!O ], nOC10VW1B'L 'LJ'LI 'L C'L- w'oJa usluchawszy dych doradców. \Vsze- 2:;
B'łTLunh'L. C£ O\,B l KhC£R010,,'L, nocu wlod dowiedziawszy się o tern , posłal prze-
"POT"RO\, H:l.lo\, C'L1H1 CROH:rO RU10,1.IIU£pl, I ciw niemu syna swojego. \Vlodzimierza, a
nponu,I\'L mE OCTJRH"1. lunph CBor. II Jarop£:lk matkę swoją i aruzynę w Łącku
APOłj3\"Hm .t.r.YLCT , 1>1:3\1 B'L .t 'LI. K010- zostawi\'rszy uciekł do Polski. Owoi \\'10_
/l.HU£pO 3>6 npIIWL-'WIO .\iiYLCKOłj U B'L-'"WA dzimiel'z przyszedl pod ł.ąck, a Łączanie 30
ta hYl.£. K010"ULI£P'L 3>£ noc]A" A",B'LI ] podoali SIę; \Vłodzirnierz tedy Dawida we
Lata 65S9 Liegl Dawid 19orowicz z 'V 0-
'odarcrn Rościslawiczem miesiąca maja dnia
ł 8, i przyszedlszy do Tmutoralania, pojmali
Roł bora i siedli w T mutorakaniu.
Lata G;)90 umarł Osień iąię polowiecki.
'Viersz 17 U npHWL"m£... "pOn1\'Ll1 niema n. - 24 IL\pOn!'LK....... nOCl\ołjw",B'L'
t'tpon:\'Ll\o," onlJllo (II tli) lU R"Cf.ROJO l, noc Ołjw;IK'LmlO KUOV H. R. T. - 31
Ko o "LI£p'L £.. K010""Lł£pn. (t01o),nLlcpo" 3>£ nOCl t ,"R'LWIO Ą:\B'LI/I,:t B'L Ko o},"-
"u:P" H.
LATOPIS NESTORA.
755
BO O).HI.ICpll B'L t1pon 'LK:t U1oCTO, li UUCpl.
npOnOl\LVllh, u 3Of:Hai IUO, II APO\,aiHIlii. rno
npUR£,,£ K'l.II£BOłj, II UU1oHllIi: B'L Ll.I'L IUO.
R'L I\ TO (s4»vA. KLC£K02\O,,'L nmr." I,PL-
:; K'LKL (Buno l\UI.JI,P1011 "PU IIRL\" np'tIIO-
",0£1.11'1.1.11. t.IUTponOlIHU. C'LTBOPU o\" I'PLK'LHII
T'L11A IU" CT'LlpL, BT. 111>..1. 3>£ 1I0CTplla;c U
).'LIp" Kro Jl,1oRorłl, "UEIILt.lL t\HLK . .:11'"
"'fi UILIU C'LK'LKOt(nUK'LWU VpLHOpU LIJ uno-
10 r'Ll, IIp1oG'LIR W£ C'L "OUU 110 UJUICT'LlpI.CKO-
,",ot( VIIHOłj.
72. Ih 1oTO (słvc., npll,\C npon.n,l\1, II 'L
b OB'L, "C'LTBOpll Ullp'L C'L K010.\UUGP'LUI.,
II U,1,£ ROl\OAUI.ICP'L K'LCnUL Yfu,ullrORołj;
ł 5 ł.\pollnK'L me C1oA£ KOI0.\IUCp". II ncp£c'!:-
1,1;R'L U1JO "MIU 11),£ Bf.HllrOpo"o,', II tIC
AOWLAT,WIO I£I.IO\, rp]"l, u npOEO,1.EII'L E'LICn
OT'L npOKUTno lI£p "M'l, OT'L i',UI1KOl\ll U -
0,"\'£11I1f.\ U OTT. 'Ll'Lln Vl0R K'L. I\'LU IO
20 l:\pOIl.\'LKO'i ,\f. UIIIIO II C"H£ 'L, i\ OHT. C'L
KOIll1 UGUlii npo&o),£ H, 1.11oUlP IIOIUIE(lI.\
K'L AB.1 i',£UT'L1 K'LTOp'LlU i',I,NL; "T'Lr)..t B'L -
.\BurHd\R'I. C.I I.\pOnJ'LK'L, R'LITp'LrUd\ U 'I.
ctGe CJ1i.1t& II K'LC'LnU Ktl\UK'LII.I'L r;UC'LUh:
25 O 'L, T'L TO lU Ropom£ norołjGII. 1i103\:t IIc-
p ),LI'1. IIpOKUT'LIII nCfI£U'LIW.\1O K'L PIOP"-
KORU, u I.\ponl'LIU B'L hU'LWt; OTPOl'U lU
KORI. n£pc,,'L CI P.'"T.KO, R081\T.IR1, 1111011
UIIO II, UECOUUi II R010,UU£Pto " OT'L T...,\O\,
30 K'LII£BOt(. 1I 11,1,r. npOTIIKO\, ICUO\" liuroR1opll1,III
K'L".I h KLCtlmlO,,1. C'L CHOIlln (1,IIIOt.l:\, C1,
R010/\UIJCp1.t.IL II POCTHCUH'Lt.lh, II RL«:II &01:\-
p£, II GU3\£"1.IU t.IIITpOnOl\lIn. 1101111, C'L
Yph"OP" hI''L1 II C'L IIp£ BOłjT£p'Ll, II KLcn
Włodzimierza na mIeJscu Jaropelk.a posa i !C
£lzil. zonę jego i druzynę jego przywiódl do - 81
Kijowa, a mienie jego zabral.
Lata 6594 Wszewlod zalożyl cerkiew g.
Andrzeja za przewielebnego metropolity Iwana;
pobudowal przy tej cerkwi monastyr, w któ-
rym postrz)'gla się córka jego, dziewoja,
imieniem Janka. Ta Janka zebrawszy wiele
zakonnic mies kala niemi według prawideł
zakonnych.
72. Lata 6595 przyszedl Jaropelk z Pol..
ski, i zawarZ pokój z 'Ylodzimierzem, i po..
szedl nazad do Czernigowa Vaodzimierz,
Jaropelk zaś siadl we 'Vlodzimierzu. I po
niewielu dniach jechal do Dźwinogrodu i
gdy jeszcze do grodu nie dojcchal, przebil
go przeklęty erędec z poduszczenia dyabel-
skiego i zlych ludzi. Xiązę Jaropelk leŻał na
saniach, a on z konia szablą przebil go , mie-
siąca października dnia 22; owoż podniósł
się Jaropelk, w)Twal z siebie szablę i krzy-
knąl wielkim glosem: och! zabil mię ten
oto wróg. Przeklęty erędec uciekł do Prze-
myśla ku Rurykowi. a Jaropelka wziąwszy
na kOli przed siebie pacholcy : Radko.
\V oj kina i wielu innych, wiezli do 'Vlodzi-
mierza a ztamtąd do Kijowa. 'Vyszedl na-
przeciw niemu prawowierny xiązę 'Yszewlod
.
ze swoimi synami, z Wlodzimierzcm i Ro-
ścislawem, i wszyscy bojarowie i blogosla-
wiony metropolita Jan z zakonnikami i ka-
planami, i wszyscy Kijowianic bardzo nad
nim plakali, z psalmami i pieśniami pro-
Wier8z 20 CilU£ 'L ł C HKn'L H. - 2 t III L'\ H., Kro Ch. - 29 UIIO " ł OTpOl'"
n. R. T. - 34 IIpqKOYT£p'LIl ''pOCRO\,,TCp101 w kodnąch, m.r1nie.
756
(, A T O P I S N B S T O R Al
1087 K"II\HE InHIC'L n n C'LłB IIW.l luA" tł1łU'L, wadzili go do monastyru ś. Dymitra , wzia-
-88
n. ,"IU'L' H D'łCLHLUR np8BOAHUll n AO U\- wszy ci:llo jego doiyli je ze czcią w tru-
.lenlp'" eBure ALt.łnTpEt\, c1snp.lnS'Lme mnie marmurowej w cerk" i . apostoła
n o .re, C'l YLCTHI& nmUł1IHIBA H B'L p I'" Piotra. kt6rą począl sam dawniej budowac,
"'p:łUOpt\lIt o\, Ilpllli"IsKH cB.lnro aoocrou miesiąca grudnia dnia 5. Niemalo biedy Z3- 5
nnp.1, 1& 1'1 CiłU'L HIY1Ą1s "!\fH 0PUL, znal, niewinnie od braci swoich wygnany,
,lftulJlt AeUEpa R'L Dan.1U .\billi. Mllon,1 krzywdzony, zlupiony, nakoniec i śmierć
-tA.. 1 ","HU", EE 'L 8HII'L1 łt 'LrOIIHI.ł'L OT'L gorzką ponioslsz), na wieczny żywot i po-
BP1THIiI tKOICII, O&RAnlA'L, pl\ 'Lrp Ii EH'L, Hl k6j zasluzyl. B)'ł bowicm błogoslawiony len
KOIILIJL H e'LUpLTL rop' K..a npRat'L, 11'1. xiązę Jaropclk skromny i lagodny , milowal tO
KtYLRtH mu .u u OOKOIO e'LooAoliU u. T.Ui"L braci i ubogich, dziesięcinę coroku dawal
GO IIIW RJU2IEH"LIH CI. K'l\lła " " ftnnl\'L, do świętej bogarodzicy ze ws';ystkiego by-
K'9f'LK'L. C'LI.'1OPa.n... ł 'PUOI\IOEHI'L H "mile- dla swego i ze zboia, i lawsze zanosił mo-
'16....IJL, AEcn...v. ,,_ 0'ł'L B"CH;tf. clCon £Iły do Boga, mówiąc: panie Boie mój, Jezu
caolł.n eDYtU GOr8 0 IIIJH . OTt. 3iIłT", no Chryste, przyjmij modlitwę moj,!. i daj mi U
11.&&1 T:I,. uon'''E Hora ."CU,,;t, ru- śmierć taką ja daleś dwom braciom moim
tOIA: Tocno"n, 6w.fl£ UO", IIc:oyc:'L XpncTE, Borysowi i Glebowi z cudzej ręki, niechaj
IłfIHHUH łlO1\HTB& UOUr., H 3\I. un c",upl.n., krwią wszystkie grzechy moje obmyj i ujdf!
.KOli6 AltU! Sp1TOU.' uGnu , 60pHCOf( H marności tego świata, kłopotu i sideł nic-
fauoy, or'L YI03¥IO P&K01', Al OU'LIt.a rp'l.nl przyjacielskich. Prosby jego nie odrzucil!o
..u tlOItI& KP'LBH"", " 'Lcm " CO\,IULHUO ,'askawy Bóg, zrobil go uczestnikiem owych
cero CBU:1 H tI.IT(iłi.1, C'tTH Rp.1aiHII. Itro dóbr jakich olo nic widzialo i ucho nie
3łE n,OWCiHHt1 llfi 31118H Kro ...'lr1.ln 60r...: slyszalo, ani serce ludzkie nie zaznalo, a
a'icęHII 1i3Jf111 OH.1, n " a.:£ OKO ilE 1i0,,'I:, które Bóg przygotowal tym, co go miluj=!o
.. o CI'LIW.1, *H Hl C'LA"IJu nOBtKo1' Tegoi lata chodzil \Yszewlod ku Przcmy- 5
BE B'L IIł1.E, I( E 01'rOTOR.1 "on, 1\IOGlAllnlJ.l'L 810wi.
Kro. I) K'L te E 1\1oTO O'" RLC£RO O''L lit.
UEp£I.ł1aIWllO.
Ih, ItTO (,tys., CKA1p 'nl St.ICT1. "PLK'LI
£Urno L1. uu U\U\CT'Llpa KLCEB0103il
UHtponoABrJ.U' IIOJU1r.UL " £"HCI\Ont.1 ]O\,-
KOI& H lic" Hlnl L , Hrovm:UI.CTKO f'U,\]
,1,p1s2UlplO Toro u.\lucr'l.lp" JJl,OpCKII. T1,1.I.
Lata G;)9G. Pośwl cona b)'la ccrkiew ś.
'Iicha(a, monast ru \\'s7Cwlodowego, przez 50
metropolitę Jana i biskupów Łukasza i b:,j... J
i byl natenczas igumencm monasl Tu tl'gO
ł..azal'. Tego/. lata !'zcdl Świ topeł'k z owo-
\Viersz 3 ),a.uHTpella ,\UIITp£U w kotlexach J mylnie. - !j UpIIIOpl.'łł't nicma H.
R. T. - łj np1;aiL. niema H. R. T. - t 2 Ch ma tylko L.
J) Pawła 1 Kor. U, 9.
"LATOPIS NESTORA.
757
me 1\1oT1o ").€ C8ATOII.\'LK'L H '" II0K.\ ropo'-_1 grodu do Turowa na ięst\Vo. Tegoz lata ł088
-00
TOVPOKO," H K'LII.ł;r; IIHI£. Ib, ce 3i€ J\1iTO umarl .:\ikon igumen peczerski. Tegoi lata
0VI.IPE l'IIK08'L 11£Y£phCK'LIH oro,"uEII'L. R'L C£ wzięli )lurom Bólgarowie.
aiC 1\1oTO 8"' UIU.ł 1\ 'Lr;1pC Ilo"pOLl'L.
5 73. R'L J\1oTO (sc)... . CH.I"ICH li'LICn IIP".- 73. Lala 6507 po więcona byla cerkiew
h""Kn R£Y£pLCK11\ C8U'LI:A 60ropo',m,.ł IUlU- peczerska . Lo£arodzicy. monastyru Teo-
CT'Llpn łł£O"OCUI£Rl 1I0lll'LIJL uUTponoJ\IIT'LUL dozowego , przez metropolitę Jana i Łuka-
n :\0,"1\01& 1i't oropo).bCK'LIUL £IIUCKOn'LUL, H sza biskupa bialogrodzlicgo, i lzaję biskupa
IICJIIH:I.IL CIIUCKOn'LI.I:, pOCT08LCK'LIUL H rostowskiego, i Iwana czernigowskiego bisku-
tO IIUH'LUL "'phIlUfOBL(K1...... cnHCKOII'LI.IL u l\H- pa, i Antoniego juryewskiego. za panowa-
'tOHUH:UL rlOpLfOBLCK'LI!lL, IIpH E:\'uOB1opll'LI.IL nia w Rusi prawowiernego ięcia \Vszewloda
"'LII U 8..C£80JO,,'1 APMr.lIUIOUOV pOVCLCK'LI i dzieci jego 'Vlodzimierza i Rościslawa ,
£I.I]lł U n"olu Kro KOJo"nucp \ o POCTU- wojewodą kijowskiego tpiącznikowstwa by'
C.1l8 , BOH:BO"Lc:r80 APLir..ł1111O K'J.lH:8LCK'LI!-ł natenczas Jan, a Iwan dzierżyl igumeństwo.
15 T'LIUIJI. I.\H£80, IlfO"UCHLCTKO ,1.pt.ai.ł'lllO Tegoz Jata umarl Jan metropolita; byl zaś
IIO:\HO\,. K'L ce 70£ :tTO np£CT:lKH u IIO]H'L Jan biegly w xi gach i naukach, milosierny
I.IIITpOn01UT'L: li'LIc:rL 3\e IIU111'L I.Id\mL X'LITp'L Jla ubogich i wdów, uprzejmy dla każdego
UIIIIU...'L H 0V...CIIlIIO. I.IH OCTlIB'L OVEOr'LIII'L tak bogatego jako i ubogiego. pokorny i
H 8),08HI'I:\I.I'L. JICK.1K'L ;r.c K'L R..CI'UiOIlO,' lagoun ', milczący a " 'mowny gdy stroska-
20lwruov H O\'Eoro,", C'Lu"tpr.H'L 3iC H KpOT'LI\'L, nych z xiąg świętych pocieszal , i takiego
IU'L"'UUK'L. p'1...nCT'L 3;C I\'LHUUUII CUT'LIUH, nic bylo picrwej w Rusi, i po nim więcej
0\"T'tID.11.i nc",u"H'LIIA; u CI!\KOrO U£ E'LICn nic będzie. Tegoz lata szla do Grccyi Janka,
n 'tił\£ K'L Po\,CU, "H no 1I....n. Ile r..Ii.).f.TL córa \Vszewlodowa, wspomniana wyiej.
TJK'LIII. K'L c£me 1\1010 H"6 ł.\11'LK\ K'L rp'L-
25 6'111. "'LIJIH R..C£GOlmu. PCYCIUII "P1oit;£.
R'L ]'liTO (sc)...u., "pUB£t\£ I.\H'LI,] UUTpO- Lata 6 ms Janka przp' ioula metropolitę
11011111 110111.1 CKOU.....IIII,h, Kro m£ 8U''108'L- Jana J rzezańca. którego ludzie gdy obaczyli,
W£ AIO"III£ HI.CH pCKOIII.ł: C£ U.\lU.. Ii: RpIIllIU'L; wszyscy rzekli: oto upior przyszedl j rok
OT'L f O"'] 60 ł O rOf'] np'tr.'LIK'L O\,Upc. 1\1. jeden przeżywsz ', umarl. Byl to za.ś mąz
30 me CI> Udii1iL Ile K'LIIII3\I.U'L, 11'1. O\,U'LUb "P0(T'L nie uczony, ale prostoduszny i prawaomo-
" "pOCTOp'tK'L. K'L C£ mc 1oTO CK.llp£U li'LICTL wny. Tegoż lata pmmięcona byla cerkiew .
I,PLK'LI CHłnro UII .1II.u IICPCIlCI\KJł.CKU\ 'lich31a pcrejęslawska przez Efrema tejże cer-
£c)P£U'LUL I.IIITpOIlO UT1,I.II. T'Lił I,P"K'J.I. I;i\ I kwi Ił1cfropoJitr, Uory jej dodal spanialości;
\Viersz 11 rlOpbfOKLCK'LIII'L» H. l1odajc: nro\,Uf.H'LU". -- 19 UCK1K'L» J\ CKo81. wko-
dexacb, myJni£'. - 20 C1,I.ł'tpLII.... I\C» II. dodaje o\"u'r..r..... - 25 pc...£n.\l:\» u:ap£...£lun
H. Ł. - 28 "'HL n:. UpLTIM'''' li.
7a8
LATOPIS NESTORA.
łOOO *E Et ('L 'LA1U. BUHKH. Calp"; &'1 &0 np1o-
-9i
£ 11. n£p£IICUB H UHTpOnO "L\, " npUCTpOLh
I'" IEU B£lUI.. C'LTBOpH, 0VKP1CUB'L 1& KLCIl-
1r0. KplCOTOI&, IJPLK'LELH'LIU" C'LCK. ''LI. Cb
GO £łpEU'L Et cKonblJL, B'LICOK'L T1:J'LUL.
G'E EO T'Lr":ł ulor 'L,J,JHUI] B'L BHi1\£, AO-
KO.hYZlE'L IIpLK'LB CBUJrO Uu;uuu, ]!03\"
IJPLnBL Hl BopOT1n. rOpO"LII'Llt'L B" "'U
c:unro U..Y£HHK:ł 9£0"op:ł, " no CLU" CB -
nrD t\lh p1011 oy IIpLK'LB£ oy BOpOT'L u ro-
pO,\'L KIUCII'L H CTpON:RU!£ & HLROI£ I\JU£BO,
c£ro Z£ 1£ &'LICTL opu£ .'J. .P0VCII, H ov-
KpllCH ropoA" nEp£IACUKLCK'LIU 'L"l"UH IIP"-
tBELII'LIUU H npOYHUH ".\J"HH.
7 ł. K.. AtlO rSc)YO&. HroYIACH'L IIOIH'L H
Yp"IIOpU LqH C'LK'ET'L C'LTKOpLW£, p'lWA: HE
"O&PO I£CTL l£4ElTU OTLIJIO H1WEUOV 9£0"0-
CHKKn KpOU'E U:łIl:łCT'LlpO III "K'LKE CBOI£i&,
nOH£3\£ T'L KeTL OCHOBU'L IIPLK1,BL, " ypb-
1I0pu "'IA C'LB'l.KOV"HJ'L. C'LB'ETt. C'LTKOpI.W£
nOBe:t'WA 0VCTPOIIIU U'ECTO , U,\'E3\E nOlO-
ZUTU UOIpU I£ro. II npUCn'EBLWIO npJ ,\LH"-
KO\, O,C'LnE"HI1 &Oropo.\HI,.1 TpCUH J\I.HLIAII
nOBE 'E HrOVU£U'L POYWUTH, K'L"'E J£a;UL
UOIpU Kro, OTMI] UJw£ro 9£0,J,OCUll, IUO
3iE "OK£ 'EHHIO r;'LI 'L 1 'L rp'Ew,,"u" "pI.ROIt
UUOKU,\LIJL, KZE C'LK1ZU., BE UOV "UL &0
CA'LIWU" , "" CU'" o COE'E IIYULUUK'L ;
npnmLA'Llll1O &0 Hrovu£uoy K'L IJ'LII'E H
pEK'L1U1O UH: OOH.\1:B'E E'L IICYf.P1l. 1\'1. OCO,J,O-
CUKBU; " 'L aiE IIPHIUI..''L II ct. HrOVUCII'LUh,
11£ C'LKtAM.lpto UHKOUO, me, p] 'LrU"lB'LW.ł
K& 'l KonlTH, II 117,IIIU£1I1B'LW1 Uf.CTO K'L,J,'E
b .'a bo\\ iem pierwej w Perejęslawiu me-
tropolia, a przybudowawszy do niej część.
Z1"obil j<! wiclką, upiększył ją wszelką pię-
knotą. naczyniami cerkiewnemi. T en zaś
Efrcm byl rzczaniec, wzrostem wysoki; :5
wzniósł tedy wiele budowli, dokończyl cer-
kiew ś. Michala , zalożvl cerkiew w bramie
..
grodzkiej na cześć Śo męczennika Teodora.
a potem Ś. 6\ndrzeja przy cerlwi w bramie,
i obwiódł J Oa murem, i zbudowal banie ka- tO
. .
mienną, czego pierwej w Rusi nic bylo;
i upiększył gród pcrejęslawski budowlami
cerkiewncmi i innemi budowlami.
74. Lata 6599 igumen Jan i zakonnicy t5
doiyli radę mówiąc: nie dobrze jest, ze oj-
ciec nasz Teodoz)" leiy za monastyrem
cerkwi swojej, on to bowiem zaloiyl cer-
kiew i zakonników zgromadzil. Złożywszy
rad rozkazali przyrządzić miejscc w któ- 20
rem by polożyć relikwic jego. Gdy nallcho-
dzilo święto wniebowstąpienia bogarodzicy,
trzcma dniami wpl'zód rozkazal igumen kopać,
gdzic leŻą relikwie jcgo, ojca naszego Tcodozc-
go, a woli jego bylem ja grzeszny najpierwej !S
świadkiem, i co opowiem nie powziąlem tego
ze sluchu, lecz sam jako przewodca w tCIII,
mówi osoLic. Przyszealszy do mnic igu-
mcn, rzckł mi: pójdźm) w picczar ku Te-
odozcmu. Jam tedy przyszcdl z igumcncm, 30
a nikt u tcrn nic wicuzial. i rozgląt1aliśmy
k dy kopać. i n3zoaczyli miejsce kopania
kromia wnijścia, Rzeki zaś do mnie igu-
Wiersz 5 £łPEU'" tłPEU'L K'L cu Atn H. R. T. - G 6'1... T'LrA!I niema H. R.
T. - B'L AKUZE... IIPLK'LBL' R'L7, Bua;£ B'L I'PLK'LKH H. - 8 K'L utAa niema H.
R. T. - 9 U£YUHKII niema II. R. T. - 28 COE't. C..,__ Ł. R. T.
L A T O P I S N R S T O R A.
759
KonUH, KpOU't O\,CTOI1. PEYE 3\£ K'L U'LH1o men: nie powiadaj nikomu z braci, niechaj t09ł
HfO\,U£N'L: H6 UO H nOKt TH HHKOUO\, 3\£ o tem nikt nie wie, jeno weź kogo chcesz,
OT'L Ep:nUH, ,11,1 nc Ołjl1oCTL HHK'LTO £, aby ci pomógl. Przygotowałem tego dnia
H'L nOIlI.llI, Kro a\£ O"'£WU, ,J," TU nouo" rydle do kopania, a we wtorek w wieczór
5 Z6TL. 'L a.£ npHCTpOH 'L ChUL A....u por,,- o zmroku wzi lem z sobą drugiego brata;
1\UII, HUH Z£ Konuu; H B'L B'LTOpLUUK'L gdy nikt o tem nie wicdzial. przyszliśmy
1£'iEp'L I'L C ł.lOpOK'L OOIA 'L C'L COEO APOV- do pieczary i odspiewawszy psalmy począlem
ruo CPlT", He &1o,J,.....1O IIIIKOUO,' m£ OpH- kopać. I utrudziwszy się dalem kopać dru-
Aon B'L n£y£p&, H OT'L01oB'L p LI.I'L1 IIOn 'L giemu bratu, kopaliśmy do pólnocy ; utru-
łO KonlTH. II B'LTpOV HB'L CI. B'L,J,l 'L ,J,f)ołjrol.loV dziliśmy się, i nie mogąc się dokopaĆ jąlem
Rp:nO\, KOIIUU, KOO1.tOU'L AO nOJO\,UOYIII1, się smucić ze snać kopiemy na stronie.
TpO "'H OU'L C , U 11£ uor...'i£ u ,J,Ol\OO.1TU, Ul- \Yziąwsz)' znow f)'del począlem kopać silnie,
YI 'L T..3\8IH, 1t,1," KIKO 11.\ np"Hin 1\0111- a towarzysz mój odpoczywal przed pieczarą;
H:U'L, 1 'L £ B'L LU'L poruulJh lun 'L Im- i rzcklmi: udcrzyli w dzwon; a w tej chwili
ł5 nlTl1 ')11.1£00, H Jl,povro\, UOI£UOV OnOYHB;!- tl'alil rn na rclikwie Tcodozego. i mówiącemu
liMll10 IICpe,\'L nCIII£pOl ; H p6'iE UH: 0""1\- do mnic: wierzyli w dzwon. jam odpowie-
P"W E'L CH10; U l\ 'L E'L T'L YIIH'L "POKO- dzi ll: dokopalem się już. Gdym się zas do-
n" 'L Hl UOIII" OEOAOC"KE'LI, OHOLłOłj rJ - kopal. vrzej l mię strach. i pocz lcm wo-
r01\IIiI.",1O K'L U'Lllt: o\, ,J,1pHW B'L CH O; U'LI't lać: panie zmiluj się! T ejże chwili sicdzieli
O it;E pCKmljllO: OpOKOn\t'L 0\,3;£. ItrA\ 3;£ w monastyrze dwaj bracia. patrz)'li ku pi e-
npOKon.l 'L, OE1,,J,pl.m.1Wnl. 1.1.1 Ołj3\JCTI., H czarzc śledząc kiedy igumen z nicktórymi
R1Y.I 'L 'LB:nH: r OCIIO"U, 00UH,10,'H. O CI. nieść b dzie pokr 'iomu reli!... wic; ci za ude-
YHlI'L jE£ C1; UT1 .,ILI EPU" 1'1. IUHICT'LlpH, rzeniem w dzwon widzieli trzy slupy jako
H:,J,1 HrOVl.lc:I'L 0\,T1"B'L CA Ut C'L K'LIHUH t cze jasne, które prz 'szly i st nęly nad
2:1 npHNCCf.TI. Kro onH. K'L n£y£p1; pUCTLt; cerkwią, dzie mial b)'ć zlożon Tcodozy.
H:rA 0V"JpUW K'L E".10, 11H,J,"tCTJ TpU CT 'L- Tegoi czasu Stefan, któr ' byl po nim igu-
O'LI, ."KO A...r'Ll P"U'LI. H CTOUK'LIU£ IIpH- menem a podówczas biskupem, widzi 11 zc
ĄOUlA HlA'L Bph 'L IJPLK'LK6, U"t3\£ nO Oit;EH'L swego monast}'ru przez polc blask wielki
"'LICU 9CO"OCHH. B'L C£ £ Bp1;U KHAt C'r£" nad pieczarą. 'Iniemając że niosą Teodozego,
30 tlH'L, Hit;C E'LICTL 1'1. lIf:ro U"tCTO urOVU£H'It, bylo mu bowiem obwicszczono dniem przed
B'L CE 3\£ "p'tIU E'LICTI. (1IIICKOII'l., R"\'" B'L tem. ialowal że bez nie£o przcnoszą go;
tROK:UL UJnlCT'Llp'" Yp1o 'L 1101\£ JplJh BUH" siadl więc na koń i jcchal szybko wziąwszy
I\ń\ "11\'1. nf.Yepo , ULRtB'L liKO H£U\TL Oe. z sobą Klemensa, którego igumenem ustanowil
0AoCUI1 , Et GO K:uo\, B B1i"'£IO npu6 po sobie, i obaj jadąc widzieli blask wielki;
'Vicrsz 11 KOnn" niema H. - 17 Bt. 11. \"lłl.... I t'L rOTt. YLtCł.. li. - 22 O CL \'"11\
mE' K'L T'L 3\£ nc'L H. - 24 Nt C... K....U..." I Nt C'L KlU.... H. R. T.
760
LATOPIS NESTORA.
ł J t\LHLUh Kt\UHtUL, U C'Lm.1 UE'L cn, I1KO l\e 'L a zbliiywsz) si widzieli mnóstwo wiec
HEro nptllOUrL ", B'LCt,,'L H.' KOHl. B'LGp'L 't nad pieczarą, a przyszedlszy ku pieczarze
001:X , nOHI.I'L C'L C:OGOłiió K UUeIITJ. Kro 6 nie widzieli nic, i weszli do pieczary, gdzieśm)
"ro u£", OOCYJEU 00 COIi't, " u"ucn, 811. CO&'t u relikwij jego siedzieli. Gdy tedy je od-
EII I1CT lp" E£IUK.a; l1KO 0P""OCTl G " 'L, kopalem, sIalem do igumena: przyjdi, niech 5
BU"'tCTl C8'tlpłi UHOf].I HJ 'L 1I£"'CPOI£ , H go w)jmiem. Igumen więc prz)"szedl z dwo-
np""ocYl K'L nc"'£p1t, H ue BII"1oCTl """'LTO- ma Lraćmi. fiozkopalcm szeroko i wladem,
mE, H npUAOCT.\ AMIOV K'L oe...£p.., HIU'L i oglądaliśmy rclikwic jego Idące: czlonki
C't;J. apLU'L 01 UOIP"II Kro. ICrAl EO OpOKO-- jego nic rozsypaly się byly. a wIo S) na
nJ,n, oou ;u. K'L urOrUC"o\,: IIPU"U, "1 glowie przylcply. [ złożywszy je na mantyę 10
B'LIHL£U'L u. IIro u£II'L mo IIpU" C'L K1:- i na ramię wziąwszy, wynicśliśmy je przed
Lł", GpUOLU. npOKon .u. BUbUH, H B'L 1: O 'L, pieczarę. Xazajutrz zgromadzili się biskupi:
H B""1: OIJ'L LIOIpH ErO l\ffiE Ip.l, H'L C'LCTl- Efrcm perejęslawsli, Stefan wlodzimierski.
0.1 .£ pOC'LIOUU U li'LIIII , U B:UC'LI UJKI,- Iwau czcrnigowski. Iaryn jurycwski; I Igu-
HUH 0PUUCI\J'LI EIJ,t,"io R'L .'Oai'LIIIE U 111 menowic ze wszptkich monast ...ów z za- 15
UIHTHI.. u K"' LULIII£ lU pUlO H 8'LIUECOIII konnikarni przyszli, i ludzie prawowierni, i
II npt,,'L o.....£p.-;. 111 "P0\,f'LIH ZE LUL relikwie Teodozcgo. z tymianem i ze świe-
COB'LKO' OUIU u conc..oD". £+peu'L ncp - c3mi wzięli, a przynioslszy polożyli w cer-
ClUB'LCIi'LIH, tn.lH'L BOI0,UI,U:PLCK'LIH, 110- kwi jego, w kruchcie po prawcj stronie,
IIH'L "'pLHurOBLCK'LIU, l"bpHU1. nopr£ELCK'LIU, miesIąca sierpnia dnia 14, we clwartek o 20
IlrO\,LI£uH OT'L KI,C1: 'L UJUJCT'Llp£K'L Ct. "'PL- pierwszcj godzinic dnia, indykta 14 roku.'
HOpU L"U opu"omłi, u IO UI£ E.UfOE'tpLHIIII, I dzielI ten Uł'oczy cie świ cono. A teraz
H KT. III UOlpu tłCO OCHK:K'L1 Ct. T....IIIUU'L...L powicl11 nieco jako się spclnilo przepowlC-
u C'L CB1:ljllUH, " npHlICC'LIII£ nOJoaallU II dzenie Teodozego. Gdy jcszcze żyl i dzie-
B'L IJPLK1.BE CROK:H KUO , ET. np"TKOp rlal i£umelistwo Teoaozy pasąc trzodę po- 2!S
Hl ACCLHEH CTPIU1;, U1oUIJ1 KrO\,CT1 Et. ruczollą sobie od Bo£a, mial pieczę o du-
YET'Llp£ lU j\£C.lT'L1 ALDL, K'L ...nKEpr'L, szach nict 'lko samych zakonników, ale i
K" YUt. IIpLE'LIH ALU£, HH"HIIl "'£T'Llpe 11.\ wieckich, iżby byl)' zbawione, szcze£ólnicj
AEC.U.\fO A TJ. npl LA"OKll11 CB1aT10 K'L T'L za o duchownych synach swoich, pocicsza-
ALHL. t£ ..£ nOB1;U1. LłJ.\O HULTO, K:3;6 U jąc i karząc przycllOdzących do siebie; in- $0
C'L''LICTL npopE"'EHHK: O£oAocnKKo: Ilro\,- nym zaś razem sam prz)'chodzil do domu ich i
U£HLClBO 'o O£Ot\OCIlIO ph "'1O K'L łlKOTt Jawal im błogoslawiCllstwo. Jednego razu
CKOKUL, Opi1UIpIO CT AO nopa....£HOIt KIJO\, przyszcdlszy w dom Janow do .fana i zony
Wiersz 2 np1;HOCATL I IIpllllOClTl. n. - S KIIHUtIT.1 I I\!Uł.lUUT.t H. - 4 łI ncT:\'
" UCT B'L COEt H. - 11 C'L II K1. H. - 16 " 'HTłlliń tak R. 1'., BJp.tHUTlllii. H.,
ll\plIUIUI'I'UliI. Ł. - p4uo niema H.
..
tATOPIS NESTORA.
1\0r'LUł. , Ypł,AOpll blJa , ue 7'LKUO £0 CH
I£.\HII'LI, 11'1. U IAHpLC 'LIMH OCYIIW£ tA J\01(-
WJUII , lilKO "'LUUA CII.\UII C , IUYC mE
o AO\, OKLU'LI:t'L C'LIH1;,t'L CKOIł 'L. O\,T1;UI]ł
5 H HJIi.\ A npH:to.\aIpJlI K'L ueNOI(, ",povrOHYII
8'1. ;1,01..,,1 H 'L nputo"., .. EurOCJ\OK£lłUI£
IIU'L 110/\.\811.1. 1£'1I1I01ih GO IUIOt( IIPIIWL"'LWIO
B'L AOU'L I.1I1E8'L 'L UHeKl1 II 1\'1. ir.f.II1> I£ro
I bpuu , OCO,1;OCH" £0 &10 I\IOU a, ]IIC;r.C
10 mllGtlCTJ 110 "nOB1>.\H rocoo"ł.HU, u K'L
"IOG'LKII UEi..1I COr.OIiti. np1o&'L1 Klcn: 1f."IIHOm.
7.e ICUO\, npIlUlł. 'LUlIO 1\'1. IIHI.I.\, II O\,Y.'UlETI.
lt O UH10CT'LIIIH 1\'1. o\,&or'LII.I'L. o IJ1oCJpL-
tnKllI1 UC£ECLII1>UL, I£ E nplUiTU npUL",L-
15 HIII\'LU'L , . n rp1:WL lIIi 'L ""Kin, o C'LUPI.TL-
111oUI. YJC1:. II CE KłAOY r.\]ro rn.IIIIO, II o no-
J\O;r.eHIIU T1:11 K'L rpo£'I: UtU, pCYE I£I.IO\,
UHCKJlt: I\'LTO K1:Cn, Ifr.".. Cli lU nO O;r.ATh ?
Peyc 3m ICH UeOAOCIIH: no HCTlIH1>, ..",.;r.e
20 urin l\ 'L, TO\, H T'LI no o;r.cIU Em,J,emu. te
ait; C'LI;'LICTI. CA: II ro\,1.I Cli O\, ;r.c GO np1;CnK I.-
mlO u IIp1>aiC OCI.IL lU eCaTlI 1oT'L, ce C'L-
G'LICTL u. R'L te &0 11oTO "p1:CT1KII U I.\IIE8.\11 ,
HueHb...L Lbput\, UtUIJ! i\Kro,"cn, meCT..
5 ...\ Aeun.1II ALliL, u npUJULA'LW£ YpldłOpU I.IJII,
n1oK1,UlE OIi'LIY"U'Ll1ł I11;CIIH, H IIpHIICC'LUlC u
nOJ\Oir.UUlA ł£ K1. l'pLI\'L8H CK T'LI.A Goropo-
AHIJ npOTUKO\, rpor.oł( Uf.O"OCHKKO\, lU 1\10-
KOH CTpll1:. tł£O,1;OCHH co nOJ03\ClI'L G'Llcn
30 8'1. Y£T'LlpC lU A£caT'LIH, 1\ CH K'L WCCU
111 Ą£UT'LIII A...HI.. te aiC C'LG'LICTI. U IIpO-
p£YCRHIC GJ\.\il.CIIUO OT;..I,.' IUWUO OCO,OC",l,
Aor.pno nlCTO\, J, Hmc 11,1&1.\1116 c.10ReCI,II'Lnł
.
7fH
jego 'Iar}i, lu il ich bowiem Teot1ozy, po- ł09ł
niewaz zy' \ edlngprzykal.ali pailskich i \V
miłości ku sobie zostawali; owoż przyszedl-
szy raz do nich nauczał ich o dawani
jalmużny ubogilU, o królcstwie niebieskiem
I..tóre dostąpią sp awiellliwi, o m cc grze....
szników, o goazinie ślI1i 'ci. Gdv wirc o
. --
tem i o pochowaniu w l'Obie cial ich mó-
wił, rzeUa mu Janowa: kto wie. £dzic mię
pochowają. RzeU zaś jej Teuaozy: zaprawdę,
gdzie ja lęgnę. tam i ty pochowana będ iesz.
To tel spelnilo się; gt1y bowiem po ośm-
nastu latach igumen umarl, spelnilo się to,
ponieważ tegoż lata umarla Janowa, na imię
:\Iarya, mi siąca sierpnia dnia ł 6, i przyszli
zal..onnicy spiewając. zw kle pieśni, przy-
nieśli ją i polohli w cerl..wi ś. bosarodzicy
na przeciw grobu Teot1ozego, po lewej stro-
nie. Teodozy tedy pochowany byl ł4go a
ona ł Ggo dnia. T k sp nila się przepo-
wiednia blososła\\ione o ojca naszego Teo-
doz ego , dobrego pasterza, który pasł owce
rozumnc nie obludnie, z lagodnością i ro-
stropnością, strzegąc je i czuwając nad nie-
mi J modląc się za poruczoną sobie trzodę
i za lut1zi chrześciańskich, za Ruś. Owoi i
po ot1ejściu twojem ze świata tego moalisz
sie za ludzi \uernvch, za swoich ucznió\\,
.. ..
którzy na trumnę twoją patrząc ro p )ięty-
wają nauki twoje i twoją wSli'zemięźliwość,
i Boga wysławiają. Ja zaś gl'zeszny sluga i
uczeli twój nie wicm, jal Ułam godnie po-
chwalić iywot twój i wstrzemięźliwość, rze-
\Vicrsz 4 O J\OytXOKLII (1.... CBOH 'L. O C'LI111o:t'L C£Ołl,t'L Jl.0VUlCRLH1J 'L H. - t O K'L
lUO&'LRH... IIp.tr.1JR cn. H'L I\IOI;'LKH amKucr.\ II. R. T. - 11 KLIO,". UU H. myl.
nie. - 18 Cli niema H. - 30 AeC.T....II. Ą"N" dodaje H.
lIonumenta Pol. 1Ii11. Tom. 1. 96
.
62
t A T O P t S N g S 'lOR A.
-
ł091 ORII H£ H"€UtpHO, C'L KpOTOCTHI& H C'L plC'L- knę wi c tych kilka słów: raduj SIę ojcze
UOTP£HHI£UL , 6.'IO un H G'L,\A U.ł, nasz i nauczycielu Teodozy! światowej wrza-
UO!I& u ;:t nOp£YCHOI£ H:łAOY cnA o u J wy wyrzeklszy się, umilowawszy milczenie,
\10.\11 pI.CTHlUII.CK'LIY, J uuw. POYCLCIi£t&, slużyłeś Bogu w cichości, w życiu zakon-
umE H no OT'LWLCTLKHH TROKU'L on. C£lI nem, wszelkie sobie dary boskie zjednałeś, 5
aiH HH UOJUWU U :(1 I\IO H R'tpLH'L11& U postem wzniosleś się. cielesne namiętności i
CBoa O\,Y£BHI\'LI, IIM£ K'L UP11&IpC Hl pl liK. TKO- rozkosze znienawidzileś ; pięknoty światowe
iii. nOI.lHHJłil\TL 0YYCHUI£ TROI£ II R'L "pl.mllllll£ i pożądliwości doczesne o(h'zuciwszy, wstę-
rEOH:, npOCUUł.\tn.TL Kou. 'L me rp'twL- powaleś w ślady górnom)"ślnych oJcow.
H'LIII TROU plG'L U 0YYERHIrL H£ AOOYU1oł-, spólzawodnik ich, w milczeniu wznosileś tO
YHUL nO B.uUTU Jl,OGpUO TKOH:rO ruHTHlI H si i pi knialeś pokorą, nauką '\:iążkową we-
B "'pLi'EJHHrl; II'L ce pCK... LIUO II'tYLTO: sclilcś si . Haduj się, przewielebny! ukrzc-
fI""o\,u u, OTLYE 111011. U HICT KMIUYC Ue- piony nadzieją dostąpileś dobra wieczncgo,
O"OCUH: , UUpLCK'LIY 03UIII.1 OT'Lf)'LIH.aK'L, umartwiwszy chuć cielesną, zródlo wyst p-
Ul'LY.1IUK: B'L 1IOGUB'L, Koroy 110C10\,aiH.1'L ków i niepokojów, biesowskich zasadzek i Hi
I£CU B'L TUWHH't, ni U'LUHWLCT'aUI. mUTuH, sidel uniknąwszy, spocząłeś ojcze ze spra-
&I1Cl110 COlit npHHec£Hul£ GOmLCTKLlIOH: IIpU- wiedliw)mi , otrzymawszy za trudy swoje
H£C1\'L H:CU, nOIlI€HUI£UI, np1oB'L K'LIWL u, nagrodę, byleś nasiadowcą ojców, postępu-
nJ'LTbCK'LI 'L CTp CTHU H C:\lCTUU B'L H€Ul- jąc wedlug ich nauki, obyczaju, wslrze-
IH"'tB'L, H Uupa.CGtA Kp.1COTN. u 3i€UHHH: mięźliwości ich, i prawidlo ich wykunywa- 20
B'tU cero OT'Lp'LIILhK'L K'LUł.\o\,1A CTon.u.l'L leś. r\adewszystko zaś szedl torem wie kiego
B'LICOKOU'LIUł.H'LIU'L OTM,LU'L pUI.HOYI.I 1.1.1'1.- Teodozego. obyczajem i zywotem i wslrze-
Y HHH:Uh , B'L K'LIUlI ta C'LU'1peUHI£UL H mi iliwością, z nim spófuLicgając, naślado-
O\"Kp WIb1 CA, K'L UOK£C't 'L K'LRHi'EhU'LI 'L wał jego zwyczaje. z czynu do czynu co-
KEC£30\,a u. P O\,H ta, oł(I\f)'tnIL CA UI- raz doskonalszego postępując i zwykle mo- 25
Aemeł- B'EYLH'LI 'L GJU'L 0PUH"''', 0YUPI.TRHB'L dly do Doga zasylając. w woń wdzięczną
nll'LTLtliibł£ nO OTL, HCTOYLHHK'L &£ I\OHHIO zanosząc kadzidlo modlitw, tymian pachnący.
II uarc I., np'tno,J,O&LH€, G1;COKLCK'LI 'L K'L HIIU zwyciflYWSZY wiatową chuć i światodzierżcę
H &'tr'L u OT'L esTU H:ro, t'L np1BL "R'LIUII, xięcia świata tego, przeciwnika dyabla zde-
OTl.YE, nOYII1'L I£CU, K'LCnpUHU'L npoTuKoł( ptawszy i zasadzki jego, z\\ycięzcą okaza1 50
7pOV 'LU'L CROUU'L K'L U" i\UI£, OTM'....I'L HI- się, dawszy odpór strzalom jcgo i har-
tlltAhIIUK'L S'LIB'L, nOCl\'t).oB]R'L 0\'Y£HHIO Ilna,l dym zamyslom sprzeciwiwszy Się, ukrze-
-
Wiersz 2 t'LA lA' 1>'1."'1:0111£1.1'1. II. R. T. - 5 OT'LWI.CTBUII... UO!UWH U'
OUl"CTłiBHH Kro uou tA H., mylnie. - 16 B'ft TUWHlt niema H. - 18 nOlpUH-
KUL np1:B'L K'Umb ca- nOC1011-l£""H:I.łL np100H'LK'LICUB'L ta H. - 24 B'L clIoKec't 'L...
B CEl\O'. t niema. H.
LATOPIS Nf4STOI\A,
763
H Ilp 80V " 'L, H'L APMr."111I1O II 'L, II "p.1RH.10 pil się oręiem krzyża i wiarą niezachwianą: t09t
lin npZlRA; n:1YC me PUI.H08!łWe 8£1\"1\01.1O\, pomocą bozą. Módl się za mną ojcze zacny, - 9i
OEOAOCUIO Hpl\R'J.UL U IITUKUL, U E'L "pl.- ahym zbawion byl od sidel nieprzyjacielskich,
3i.111111O PI.HLHOVIA, nOC1\1oAhCTRO\,1I OE'LIY.11O i od wroga przeciwnego ochroń mIę two-
5 Kro, " npll, o.\.ł OT'L '101\.1 K'L AUO 0\,111-01£ jemi modlitwami.
u OE'LIYLH'LILl 1.ł0JLE'Li Eoroy 8'L " UA, E'L
ROII GlIlIrOOVX RUI1 npUIIOt:A 1\.1;1,IIJO UOJHTHI.-
HOK, TLUUI1H'L G1\:łrOBOHLH'LIU, nOG1o),UB'L
IoIUpLCKibt£ nO OTb II UIIPOAPL3\LIJ] K'LHA l1
10 81;K" cero. u.npoTIIHLHIIK.1 nOnpi\H'L ""I1HO-
,, . II Kro K'L UH nOE1I;1,I.HIIK'L I1HII CA, npo.
THBLR'LIUT. ItrO CTp101\ZlU'L u rp'LA'LIU'L no-
U'LICI\'LU'L tT4B'L c£npOTUBLIIO, 0\,Kp1onU8'L
£.I OpdUEHKUL "P"CTMI'LIIJb. H BtpOtH. Heno.
t51)1oAIIUOli\, EOItiIlH:Iib nouolJllltib. 1..ł0 1I u 11
tAI, Olb YE YLCTLH'LI II, 1I E.\K.1eIIOV &'LITH OT'L
CUII Hf:npllll I.H£HId, u OT'L npOTIIHLUIIU
apZlrZl C'L&1\IO;I,U UA TBOUUU UO.1UTKIIUU.
KI. ce me 31oTO G'LICIb RJU£HHIE K'L
!O cnublJu, I1KO nOr'LIEUA\TU H:ł.łoY, u u,no tA
Kro OCT.1, 1IK'L1 U1oUIJ" E'LICTb, H'L YU'L
K'LTOp'Ll A1.H6, "'1oUII" IAJU ),H.1 ),eu TH npL'
H'LIU ALHb. K'L ce 1ti6 1oTO KLC£80 0,\O\, "0,
B'LI A1;łH.1p1O B'tpUH'L1 11 K'LIW£rOpU"'J.IJL,
5 "U£TZlK'LWUU'L TEHeTl, u 1\1O"bU'L KlIUKllibK'L'
UlIIU'L, C'Ln.1.\£ np'tRUllli'L t.l1I1I C'L łleE£ee,
O\,ltilCOUlI U KLCII "10'"1£. R'L ce Iti£ Hp'tl.l.ł
eU I.1 CTń\liłlń\, ..1KO "UIO 1I C.1'LIUI.UU.ł. R'L
t6 e jłtTO KI\'LXH'L t.\HH U POCTOK1o, lI;f,e
30 E'L CKOpt nor'LI&£.
75. E'L I\1:TO (s ., np UBHO &'LICTb YIO),O
n01\OTbCT't, B'L U'LYLTlIIHII K'L HOlpH &'1.18.\01£
T&UłI'L, CTOH.1U16 no O\,"HII", t.\KO nOH'tlł"
Tegoż lata bylo !namię w słońcu. jakby
mialo zginąć, i malo się z niego ostalo,
bylo jako xięzyc w drugą godzinę dnia.
miesiąca maja dnia 21. Tegoż lata polowal
\Vszewlod na zwierza za \Vyszogrodem;
gdy rozstawiono sieci a ludzie krZ)'knęli, spadl
z niebios bardzo wielki smok j przelękli
się WSZ)'scy ludzie. Tegoż czasu stęknęła
ziemia. i wielu to slyszalo. Tegoz lata zja-
wil się w Rostowie czarnoxiężnik, który
wkrótce zginąl.
75. Lata 6600 przedziwne cudo b .'o w
Polocku: zdawalo się slyszc w nocy tęt t
l st kanie na ulicy. biesowie jako ludzie
'Viersz 20 t.\KO... Ul nomEe H. - 23 I\1;TO tak R. T.. Jł1oTO G'LICTh H. Ł. - 32
1J01\0TLCTtl o\, nOI\OTLCK'£ H. - H'L I.ł'LYLT,,"I"1 B'L U'LYLT1: U HOIJIH H., B'Ji.
I.I'LYUt II'LI Ł. - 'LIB We I G'LIB'LWII H. __ 33 no OVJ\III'H I (I ;10\,HOIII8 U,
'164
LATOPIS N STORA.
łOOł pnlflmql«> 1;10£": :'\lIle K"TO B'LI:\1; .\łUe " 'L uganiali, gdy kto z chaty wychodzll, chcąc
,(OpOi.' " II'LI , ou 811.\1;'1'", .\1;"1£ 6VI:\ HeH'L widzieć, natychmiast ranion był niewidomie
BtllRE H£KH-'"UO OT'L Ii1;f:OR'L, H C nrD 0'-"'"- od biesów, i z tego umierali. i nie śmieli
p , U He CłJl1.t. U 'LJ\ "TU H "L XOPOU'L. wychodzić z chat. Potem zaś poczęli we dnie-
no CLUL me HJYAWe B'L I.HC 1:\8.\f.\T" £Ii H.\ pojawiać się na koniach, i nie b 'lo widać ich 5
KOHH 'L, u ne 1i1o In'L RII.\1oTlI C.\I.I1o. 'L, H'L sam)"ch, jeno kopyta koni ich widziano, i tak
KOML " 'L R".\ T" 1i01l'L1T.\: H TJKO O\"I:'\ K tl £ ranili ludzi w Polocku i okolicy. Przelo ludzie
.\10.',11 nJ'LnCK'LII H II 'L O&.11CT.... T'£u.. U mówili: oto upiory Połoczan zabijają. To
Yl0B'£1J11 rnrouX4\: UKO I"KHK: EII!N.TL no- zas zjawisko poczęlo si od [)rucka. W tychie.
1\OYllI'Ll. te me łUI.I£II"J£ nOYA li'LITII OT'L czasach bylo znamIę na nicbiosach : kolo 10
),PIOThCU. R'L Cli ltie Rp.tł.I£IU 1i'LleT.. II]- bylo pośr li nieba bardzo wielkie. Tegoż
Uf:H"1£ R'L Hf:&eC", UKO KpOi\r'L li'LICn no lata byla posucha, ie aż rozgorzala ZIPmła
c:p1o.',1o Ufi&.' np1;K£ UI\'L. K'L ce e 1\'£10 Ke.\po i mnlłstwo borow samych od siebie w).pa-
..mwe, I1KO u 'LrJpi\me CIUU, II UHO II EO- liło się i bagien. \Viele zllitmion było po
pOBf: K'L r:lp:t.U. U UI,I" II EOJOTJ. UHOU kraju, i wojna wielka b)'ła od Polowcóv. i ł3
1I]Uf:""1\ &'LIR.' d. 00 f:lnt. II pUl. KUliK" zewsząd; wzięli trzy grody: Piasoczyn. Prze-
&UlUe OT'L n0308L11" II OT'L K..CIN..\0Y: K'L I.I- wlok i Przylęk . i mnóstwo siol pustoszyli
lUli Tpll rp",\'LI: nUOYLn'L, IIp1>ROl\OI\& H po obu stronach Dniepru. Tegoż lata Polowcy
n,HUK'L; . uuon cell KOIt8"1U 110 (}1;I.I.\ Z \Yasvlkicm Roscislawiczem wojowali Pol-
''lP\WXUl. 'L c:£ .e 1oTO KOH:UIU. "0.'08"- skę. Tegoż lata umarl Ruryk syn Rościsla- o
I'H Jn'Ll C'L K." II ,\ LIi'L IJ L .POCTUC,UKHYLlJb. WOW. ,y tychże czasach mnóstwo ludzi
R'L CE ltifi ]1;TO o,"upe PlOflIIS'L, C'Lln Po- marlo na różr choroby, i powiadali CI co
CTHCUK:1L. K'L C. e Bp'£U£IIJ UHO U no- przedawali trumn).: oto oJ dnia Filipowego
R1;IJD O UUP!J& pl JHYLH'LIUH IIE,vbr'Ll, u. do mięsopustu pnedaliśmy siedm tysięcy
h"Oze rlUrOJ U IlpOA]L llle 1i0pCT'L1 : t\KO trumien. T o zaś b)'ło z }Jowodu grzechów 25
npo.\" OU'L KOpn'Ll OT'L (pH!lHROn 1,1.11£ 11,0 nasz ch. ponicwai rozmnoiyli się grzechy
uacoooycTl CC;,'" T'LI U III L. te ItiC &'LICTL nasze i nieprawości. To \ ięc dopuścił na
rp1> 'L1 U]W.I, UlW 0YUHO I'W.I C.I rp10cu nas nóg chcąc, ab} smy si-: pokajali i po-
H]IU" H D£np:\RL r 1,'LI. te ltie Hue"e n.t HY wsci gnęli od grzech{l\v i od zazdrości
60r'L, KUli RUI'L III.I'£TII 1I0K.11:\1I"1£ "K'LCU- i od innych uczynków złych i nieprzyja- 30
D&TH c:.a OT'L rp10U II on. "R"CTII II OT'L zn 'ch.
D OYU 'L 'L '...IX'L A1;j'L N£II""I;\ H..'LIt'L.
76: K'L 111>'l0 :s ., "" \IIIiTl nphRolt IItTO n 1o-
76. Lata 660ł indykta pierwszeso roku umarl
\Viersz l EtCH. ....CH no 0YlIH"H 11. - 8 II 'L l Ił:fO II. Ł. - 18 IIp1oBOIOKiD H
tak P., niema H. - 19 110 0..1>1.11 np.J.II.n.u niema H. - 25 np0.\i\l&lfIe Kopcn...
npo.\u"IfIHUJ. "pLCT'L H. - 26 KOpCl' niema II.
L.\TOPIS NEBTOI\A.
16
tT.\RH c.a K£.\IIK'LIII K'LII.ł L RhC€ROI\O,\'L, C'LIII'"
L.\POCUKJI..IUłOVK'L K010),IILIEpL, UtUli" "IIPIlli'
B" rpllH UJ ,,£c.I'l'LIH ALBL, i1 nOrp£Et:R'L
E'LICTh YET'Llpe 1Ii1 Af.CU'L1II "hnI., 1It:,\$ 1I
5 C..IJIH T'LrAJ. CTpJCTM1;II, " \hlIU CmlplO Yf:TIU;r'L.
roV . KI. U.. me 1I0 0a)€II'L E'LICT'" K'L rfloE't.
B'L B£!HII1;H "PhK'LBII CR&T'LII& COc)H . CUU
&0 MltrOBtpll'LJlI 1i'LIU h GhC£BO'OA'L E'& II 'L
UIU"l EorOIlIOEUR'L, .\IOE.I IIP1K"'''1i, II.1E'L"1
tO O EOr'LI' , 81.:(.\.1101 yl.cn €nI,clion1.U'L' II "pt:.
KOVTep..tn, U 'L I\UU ze IUO' t1W£ ypLIIO-
PU hll&, nOA WUE Tp'&EOB\8Uft UU'L, Gt e
H C:\łA'L K'L AP CI OT'L OIIt1I1UI&.\ " OT....
nU OTII: r1;Ub 1\IOEUU'1 Et OTMI"'.ł. CROltlJt.,
t5 "KO rl\UOUTH OUIJIO K'L IIEUO,": C'LIHOY 1.1011,
":lUO TO£t, abO CI1.....ml& o TO'" I\pOTOCTL,
U PJA0I;Y. tA, DRO 1"L1 1I060UWU cnpOCTh
UO, . 'qlf I'U nO,\UTL I\orl» nplllllU BMCTh
CTOU UOI£rO 110 "pUllU CROKII C'L "pn."o.
iD 1&, " 11£ C'L II.1CU Utł:IJL, TO IU.\ \ Gor'L or-
KE),nL u OT" UTHł1 c ro, TO TOJ( IIAa)€-
WII, H"'t £ ;J 'L, OJ( rflOG.1 UOl£ro, nOlleme
I\IOE1ł& n OlY£ 'pI\TH T801f;1I. Ce me c....
E'LIClh ta OTLlI.1 Kro, t.1liOOli€ rlUro.\'u'L "11, ee.
25 uOV IlpIIllU'LWIO nOC.\1;il\f, Kl.CElA Ep.1TIU1\ nOJ'L
oną] CKOł£ro 00 ('LUPhTU Ep.1T1 CKOI£rO.
Ch me 1\'LlltKt 1£'10.1....1, G'LIW.I KUOV oeY.JJ1I
EOi\hWU nw Hcr.e C$JI,.I1111O I£UOV K'L ncp«:-
IACUKI\II; C1:".QIIO EO KUOf 1\'LlltR1o II£Y.1l1t
30 R'LICn KI.IOV OTb C'MIIOKUlb cKolI.n, 111m
IIJY.ilUa KUOV C'LT.v.Iłi.1TU, 0T.ł KunII, OR'L
CtlA. OK'L £ ;II,POVr'LIIA; Ch , C'L..łllpIlRU
IIX'L, pJ:(,J,;\K1WC K010CTII UU'L. B'L CU 'L oe-
YaI\E 'L K'LCTJUł.i II H£,\£ U ItMOV I OpUCU'łIl .
wielki xiale \Vszewłod, 8,.n Jarosławow, wnuk ł
. .
Włudzimierzow. miesiąca kwietnia dnia ł3, a
pochowan Lył dnia 4, Lylo tp w wi .i
tygotJniu we czwartek i złolon zaś był w
«roLi e w wielkicj cerlwi ś. Sofii. Tcn bo-
"iem prawov.icrny xiąię \V8ze\\łod był bo-
gobojny od młodu. lubił sprawiedliwość,
wspierał ubogich. otJdawal c eść iskupom
i kapłanum Janadewszystko lubil zakonni-
ków i dawał ilU co potrzeba. B 'I 138 i
sam powściągliwy uJ pijaństwa i od chuci,
pucto kochal iO ojciec jego i rp\łW\iłj 11}\j:
sYl)u mój, Llogo ci! oto słyszę o skromr -
ści twojej, i. raduję się, ze jcsteś pocie-
chą mojej starości. Gd ci dozwoli Bóg objąti
wladz stolca mojego po braciach swoich
wedlug prawa, a nie przęJ1lQcą, \q gdy
Bóg zbierze cię z tego świat.a, natenczas
tu 6POCZIlicsz gdzie ja, przy grobie moim,
poniewai nade wszystkich braci twoich ko..
cham cię. Owoż sWo si'} według słów ojca
jego, gdy nakoniec po wsz tki ł- 1> c."c
swoich, po śmierci brała swego stolcc oj....
cowski owladnął. Gdy ted ' w Kijowie pa-
nował. mial z£l'yzot .daleko więcej niż gdy
był w PCl'cjęsławiu; panuj c bo"icm w Ki-
jowie mial zgr zoty z powodu synowców
swoich, którzy poczęli u I)icgo napicrać
się włości. ten tej, ów zaś drugiej; Ol}
zaś usp:łkajają(' ich rozaawal im włości.
\V tych zgl'yzotach prz szly na niego i cho-
roby, przylączyla się i s !,Sć ku t mu.
I począl podobać sobie w tow:łrJystwie mło-.
tJvch i rauę z nimi składal; ci zaś poczęli
. Wiersz 9 1i0rOł\IO"UK'L nicma II. - 27 Ch mG- C10Ae H. R. T. - 33 KQl\OCTU I
BOI\OCT't w kQduach, U1,)'lllic. - n6Y t 'L I II€Y.1JH H'J 04iYi\lIL Ł., JD.ylnie.
ł.
766
ł..ATOPIS NESTORA.
ł093 IU£ CnpOCTL 1\'1. CHU'L. "lun UOI>HTII C'L- I zawodzić go, co naJplCrw dalo powód do
U'LIC 'L O\,II'LI 'L, C'L81i.T'L C'LTROp.l C'L HIIUH: nieukontento\\ania drużyny jego, a lud ie
cu e H1Y.1W.ł 1ROAHTU U, IIcrO",ORJTH ,-po\,- nie mieli sprawiet.Hiwości od xięcia: tywu-
JiIlH'L1 CROI£IA "PLR'LIIA, H IUO"UI'L H£ 1\0- nowie pocz Ji grabić, przedawać ludzi; on
O"HTH K'LH.łltilltJ "P RL''LI, 11.1'i.łUl.ł THRO\,IIH zaś w dolegliwosciach swoich nie wiedział 5
rpi1&HTU. IO"HH "POAi1R.1TII. CUłO\, IlE R1;.- o tern. Gdy się barazo rozchorowal. poslal
Ał\tplO K'L EO]'t "e 'L CKOII 'L. P1 &011oK'LtplO po syna swego, 'Ylodzimierza, do Czerni-
C.I I£UOV EnLUU UOUJ no C'LIH\ CKOl£ro gowa. Pl'1;)"bywszy 'Vlodzimierz. widząc go
K0.10"HU£P1l YpLHllfORO\,. npllIUL,,'LWIO R010- bardzo chor 'm, płakał. f;icdzieli przy nim
A"U£pOV, 8H,,1oR'L H 1;01LH" HC1MIII Cinlll.1, H 'Ylodzitnierz i Rościslaw, syn jego mlodsz ', 10
nJUK18'L CA. OpIlC";\.II1I1O K010,J.Huepov II a gdy naaeszla godzina, umarl cicho i spo-
POCTUCJ\1KOV,C'LIHOVl£rouLHLweuoV,npHIUL,,'L- kojnie, i polącz 'ł się z ojcami swoimi pa-
mlO £ \"JCO" np'tcT\KH C.I TH O u "POT'L- nuj c lat 15 w Kijowie, rok w Perejęsla-
KO, II "PH10ItiH CA K'L OTLI,LU'L CROIIU'L, wiu, a w Czernigowie rok. \VlodzimierJ
I\'LH.lItiHR'L J\'tT'L "Ub 11.1 \£UTH IhII£R1o, 1 zas z Rościslawem bratem swoim płacząc, 1:;
E'L O£pEIICnRJH l\'tTO, :ł K'L YpLlIHroK1o 110- pochowali ciało jego; i zebrali się biskupi,
TO. K010AUUEp'L a.E nJ.1K K'L C.I C'L POCTII. i igumenowie, i zakonnicy, i kaplani, i boja-
tl\1K'LUL, &p.1T'LUb CROUUL, c'Lnp.lT.1cT.t T1010 rowie i prosty luu; wziąwszy cialo jego Z8
Kro; H n&p:\w.I CA £OIlCKO"H, II HrOVIJEHII zwykle m i pieśniami, złoz)'li je u ś. Sofii J
II YpI.HOpll bI'H, H oonOR£, H lio.mp£ H opO- jak powiedzieliśmy pierwej. 'Vlodzimierz zaś 20
eTHII 1\10",111(, R'L LU'LIU£ T1;JO Kro, C'L począl rozmyślać mówiąc: jeśli na stolcu
O&J.IYLH'LIUH nUHLUU nOJOItiHlU.I u 81. CRA. ojca mego usiądę. toć będę mial wojn
T10H Co.uu. ł1KO e pCKOXOIJ'L Op1o:Ee. KOJo- ze Świ-:topcJkiem, bowiem był to pierwej
AIIU£P'L 3>£ IUYlo pJ IA'LlrnU\TII, ptK\: "lpC stolec ojca jego. I namyśliwszy się poslal
ca;J.a-. UJ CTOJ1o OTM,", CKOK:rO, TO HI.'.\U'L po Świętopełka do Turowa , a sam szedl!
pUb C'L CR1oT0nJ'LK'Lł.lL R'L lnll, I.\KO TO do Czernigowa. no cisław za do Pereję-
IeCTL CTon. OTLIJ:t Kro "P1;Iti£ &'L1 1.. II pJ - slawia. l gdy minęła wielkanoc, a po niej
U'LIC1UR'L nOC3.1 110 CUTOn1'LKl TO,'POKO\" przyszła biala niedziela w dzicl) antypaschy
I CUI'L H,,£ YpbuuroRov, ol .POCTIICUR'L nt- nlleSI Ca kwietnia dnia 2 t,
PCl«U.1RIIO. II IIHH.1'\R'L1U1O RUHKO," A....IH,
"P1oWhA'LIUH npl "LH1oH H£1,1oJII R'L "1.111. ""-
50
I'HOUI\'L1 LI'tC1oII.1 .10pHU\ R'L 1,Rl ,I,£CATH
Y£TK£pT'L1U LHb;
bvuo IfLRU.£HUIl CUTOnX'LVJ K'LIKEt
(Początek panowama Świętopclkowego w
'Viersz 4 AO O"HTH J OT1oTU H., mylnie. - 27 Kro n P 10 Iti C /I t.lol£ro ncpez£ H., mylnie, -
34 K'LHAa\£HUL' CKATOO 'LYJ KUI£R'łJ CKATO",'LY 1h.IICE'ł K'LH.lItiEHUI:\ H.
LATOPIS NESTORA.
767
n H,1,C CR.łTOII,\'LK'L 1\1.1 1£ RO\,. 1I II\OlIl.ł lipO- Kijowie) przyszedl Świętopełk do Kijowa. ł093
TURO\, K:UOV K'LIUII& C'L IIOK1011'LI.II-.. II "plI-' W).szli lIaprzeciw nicmu Kijowianie z po-
1l1U U C'L p "OCTHI&; C1o,1,£ lU CTO!f; OTMI" klonem, i przyjęli o z radością. Siad' na
CHOK:rO u CTp'LlI] CROIUO. Ih. CE Rp10lU 11011- stolcu ojca swojego i swojego stQ-ja. Tegoż
5 AOIU.ł nO ORLI'1I 11.\ PO\'CLCIC;';lih €I.ułH., C2\1.I- czasu przyszli Polowcy na Ruś. slyszawszy
1U1R'LIU£ I.\KO 0VU€P 'L K:CT" R,.C€IWJOJl,'L, że umarł \Vszewlod; posłali poslów do Świę-
1I0C'LJ1\wa C'U'LI 1\1. CR.łTOII.\'tKO\, o IIIlp1;. topeIka o pokój. Świętopełk zaś nie nara-
CUTOIl1'LK'L ale. liC C'L),O\'I.IIK'L U &011.111£1.. ,Iziwszy si z wi..:kszą aruzyną ojca i stryja
"p0\,mIIlIOtih OTMUitih II crp'LU:' CROItrO, 111. swego J jeno z tymi co z nim przyszli, radę
tO C'LR1oT.... C'LTROpll C'L IIplllllł...."11II1I.1II C'L 11111.11., zlozpvszy, zchwyłal poslów i wsadzil ich
U IIUIH'L C'I.J'LI R'LCl31.1 iii H'L 1I0rpc&'L. Cnl- do wi zicnia. Gdy to uslyszeli Polowcy, po
WIR'LWE itiC ce "010KLlIII, "OY W ROH:RUII. cz li wojować_ I przyszlo Polo\\ców mnó-
II npll,1,oUl "010RI.I,11 UIIO H, II OCTffiIlHUI.I st\\""o i oblegli gród Torczesk. Świętopełk
TOp'LYLCK'L1II rp1,J.'L. CR.łTOlll'LK'L 3\C 1I0\,CTlI zaś puśeil poslów połowieckich chcąc po-
t5 C'LI'LI II010HMILCK'LIIiI, ,on UHP]. II HE koju. I nie chcieli pokoju Polowcy i roz-
R'LC OT1oW 1I0JORI.I,U lIUP", II 1I0YCTllIU.I u puścili zagony po kraju lupieżąc. Świętopelk
110 £U1U HOlOlH.lpe. CUTOnl'Lh'L ItiE noY tedy począł zbierać wojsko chcąc na nich
C'Lr.llpUH ROił, 0T.ł lU IlU. II p1>W K:UOV .iść. I I'zekli mu mężo\\ie roztropni: nic kuś
Uffiam C'LI.I'LIC1I.UIIH: U€ t\O IU]H u npoTHRo,. si o nich, malo masz wojska. On zaś rzekI:
o HU'L, 11hO uno HIUlIIII BOli. OH'L r.E p£'i€: mam swoich molojców ośm set" którzy mogą
UU1>łib OTpOK'L CHOlin OCLI L CT.T'L, U...€ 1.10- się z nimi zmierzyć. Poczęli zaś drudzy nie-
r.nU IIPOTIIRO\' UI.ł'J, CTUII. 1I.\'iAIU 3>e -'PO\'- roztropni mówić: xiążę pójdź! Roztropni
HH H£C1.I.I1.IUM'HII 1.I1'LHHTlI: 110",\", K'LH.ł3>C. zaś mówili: £ayLyś p.'zygotowal ośm tysięcy,
C'LI.I'LIC1MIIIII mc ruro.u ;I': 'Ilu: &'J,I npHCTpo- nic źleby bylo; nasza ziemia zuboŻala wojną
25 H1'L U "'L OCUL T'LIUIIIL, UC H, O Tli K:CTL; i przedażą ludzi; ale poszlij do brata swego
IUW' £I.I1U OCIGbA102\1 KCT" OT'L pUli II OT'L \Vlodzimierza. aby ci pomógl. Świętopelk
"po),,,...... 111. IIOCI'I U K'L "puoV CKOH:UOV zaś usluchawszy ich posla' do 'Ylodzimierza,
K0.10'HUCPO\" /\.1&'1.1 Tli 1101.ł0rJ'L. CUTOnl'LK'L aby mu pomó£l. Owoz Wlodzimierz zebral
mc IIOC.10\,III.\R'L IIX'L IIOCU K"" ROJO,J.III.I€P0\', swoje wojsko i poslał po Rościslawa, brala
30 A"&'LI nouor.1'L 1£1.10\-. KOJO,1,III.I£p'L mE C'L&P" swojego. do Pcrejfsla\\ ia J każąc mu. aby
ROli CROII, U IIOUI no PonUCUK.t, "pUl pomógl Świętopełkowi. Gdy zaś \Vlodzimierz
CROlf.rO, nCpClIClIJH,\IO, HCJtA K:lJo\, noun TII przyszedl do K.ijowa, zebrali sir u ś. 'Ii-
CK.łTOm'LIiO\'. R010),HI.U:P O V 3\£ IIP"IUL,,'LWIO chala, i wszczfli między sobą spory i zwa-
K'LIH:KOV, C'LK'LKO IIIICT.1 U o'" C:RU.uO 1...'11- dy. a pojednawszy sir krzyż między sobą
'Viersz 7 i 11 C'Ll\'Lh nOC'L1I'LI H. - 14 nO\,CTII... OU. U'UWIR'L nO OIL H, no.
C'LU "POCA H. R. T \ ,
,es
LA.TOPIS NESTORA.
1003 'U11. H K'L tlCT U€ir.H CO&O,,"), p COp H
KOTOp'LI, U 0VU'HK'LUI CI lł1o:\OKICTJ KpLCT'L
1.1f:ir.n eOI>OI&. "010KLlłLIJ"L KOIOLbrpHIJ'L 00
EII1U, H p1oW HU\ Ud.<EH e'LI.I'LICJLlIHII: 00
YLTO B10 p'COp HU'\i] mmm COEOłih, no-
UHU" rO\,&UL f:l.I.\łii\ POVCLCKn.ln.: 1I0C:\1;"H CI
O\,U"HT:ł , l\ H'L1I11o nOH.'HT.1 npOTHKO," no-
UII'LIUt. 110&0 et. UIIP'L',II. , "IOEO PUHI,'h.
KOI0),HU£pt. OTI1W(; UHpl, CH.łTOIU'LIi'L m£
OTL'\m£ p.\TII. II 0011"£ CRUOOnli'L, o Ko-
10"OI.ł£P'L II POCTHCUR'L K'L Tp£001IO. "pO-
;\0011 1i'L CTmrll'l. CKUOnl'Lli"L e, II KOlO-
HUEp'L U POCTOCllE"L C'L 'LEllU ,1,POYir.IIHO¥
CBOS MI e'LK'tT'L, OUYC nOCT",nHTII Y£p£ 'L
pUd}; H H.\nlU AO I.IUH. fnro1.\w£ K030-
JlHl.lep'L: I}KO CL,,1i. croSl.n Yep£ 'L p1oKii\ K'L
rpo 't ceH, C'LTKOpHU'L UUp'L ct. UUUH. II npll-
tTOl1 e'LB'£To\, etiuo\, C'LU"LIC1h1I11H lI.nam,
t\R'L u npOY"H. I\'LII.\IIC ir.€ He K'LC OT1oUl C'LR1o-
U, Ht. peKOUl.l: oYel.l'L u &IITH, nOCT;annll'L
Hl OH.... CTOpOnd'. p1ol\'LI. K"' JIO&"mł C'LRU'L
ocL , u np1o"om CT&rR_ p1:K..., &10 &0 H.\-
BO).HU\1 CI BnLUU T'LrA.\. CUTon.''LK'L m£,
H KOllo,J.uI.ICp'L II POCTHCUK'L, UC'LllnYIIK'LUle
U, nOO"OUl.ł, II H 'I} lU £ lU "CCLU1>H CTOpOlI'ł
CUTOnJ'Lh...., Ul 01101£11 K010"OUep'L, DO cpt-
J,'I Iłi£ &10 POCTHCUK'L. 1"IOUaK'LIU£ Tp€OO\L,
npOH"om.a B1]'L. II ec nO'OKLIłH u"tn.n npo-
'lUKO\, , u CTP101M'" IIP1>"1, HIIUH. IblUHIJ'L
Z£ CTIR'LIUHIA"L U€ił\H B.\101.l;1 , 1I0CT KIIIII.ł
tTU'L1 CBOił, o II O"OUlł CTp1oI\LI'U O:{li EI-
'10\ . U "O.\ORLI'" 0PHWL,,'LUJ£ K'L BUOKU,
nOCT RHWł CTU'l.1 CBOl1, H H,UUOIU.I lIpi,.
101£ 11 CUTOD''LI\l, II K1, ]011llIUł nl'L"'L
calowali. Gay Polowcy kraj pusloszyli. rzc-
kli ludzie rostropni : czemu spicracie się mię-
uzy sobą, a pogJnie niszczą Ruś; poźniej
się rozprawicic. a tcraz pójdźcie n::łprzeciw
pogan bądź pokojem, b dź wojną. \Vlodzi- 5
mierz chcial pokoju. Świf?topelk zaś chci::łl
wojny. I poszedl Świętopełk i Wlodzimierz
i Rościslaw ku Trcpolowi. Przyszli nau
Stągnę. Świętopelk tedy i \Wodzimierz i
Rościsl::łw wezwali drużynę swoją na radę, tO
chcąc przeprawić się przez rzekę; i poczęli
radzić. Wlodzimierz rzeki: oto stojąc tu w
takicj gl'ozie przed rzeką zawrzyjmy pokój
z nimi. I przystali na tę radę ludzie rostro-
pni : Jan i inni. Kijowianie za8 odrzucili t5
radę, i rzekli: chcemy si bić! pl'zeprawmy
sie na lamta strone rzeki. Podobala sie rada
'" .. '"
ta i przeszli przez rzekę Stągnę, b)'la zaś
bardzo wtedy wezbrala. Świętopelk tedy, i
Wlodzimierz i Rościslaw uszykowawszy się 20
poszli; i szedl po p,'awej stronie Święto-
pelk J po lewej Wlotlzimicrz J we środku
za b).' Hościslaw. 'linąwszy Trepol przcszli
wal, a oto Polo1\"cy szli naprzeciw, przed
nimi za strzelcy. Nasi tedy stanąwszy mię- 2a
uzy walami zatknęli swoje chorągwie, a
gdy strzelcy zeszli z walu, przyszli Polowcy
ku walowi i zatknęli swoje chorągwie, i
uderzyli najpierw na Świ topelka i pulk
jet)o przelamali. Świętopełk stal krzepko, a 50
ludzie, nie mogąc wytrzymać natarcia wojsk,
uciekli, na ostatku ucieU i Śwj topelk. Po-
tem mlf'rzyli na 'Vlodzimicrza J i b).' za-
cięly bój. l.jciekl i \Vlodzimierz z no ci-
Wi(lJl'sz j H1:. B'LI w kodexach, mylnie. - 7 OV;U,1.HT1. C'LUlłpHU 11. - 29 cTptl\.....
I'" I CTp'tI\LI'" npOTUKO," H. R. T.
.
L A T O P I 8 N F. S 'r O R A.
ItrO. CBATOD''LK'L ae CTO UlC Kp O'LKO, U
00&1orOUl.l lUO.\lIffi, He C'LTpl,DUye plTLH'LI 'L
" OT"R.uIIUI:'\, " ooc 't.me OOIi1;ffiC CUTOIl3'LK'L.
00 T'LUII. UdCT OUUI U" ROJO"IIIAf:P.1, II E'LICTL
5 &p. III. I\lOn. 00&1ome D KOJO"III.U:P'L C'L Po-
CTIICUR'LI.IL U KOU ffiro. Op8&1orOUl.ł K'L p101J1;
CT"'rlI1o, II R'LEpe,\c ROJO,J.IIMep'L C'L POCTH-
CUR'LUI., 111'1'.1 o\,nOUH POCYHUi1R'L 0P1oA'L
OY81J1 KOJo.\uuep81.II, H OT1o 1I0 R1THTH
ł O EP 1TI CROl£ro , u 1.1;\10 ue K'L T 011 G. UU'L.
II O"Tonc POCTIIC/UR'L C'LUI'L HLCEKOJOffiL.
B010"III.I£P'L nep£EpC\'L p1:K.... C'L r.I.1JOtH. Jl.PO\,-
3}UIIOI&, I.IHO H me O.1 OUl.l OT'L "-1'LK.1 ItrO,
II &011:'\PC I£ro TO\, n""ow.ł, H O€P€IlJL,1,'L 11.1
t5 OHdi CTOpOU;n ft, 'L11100p'' D3\K" u no &PU1o
CROl£lIh 8 00 po\,muu1o CROltU, II H"e Y Ph-
HllrOBO\, DEY1JLH'L 1010. CR.lTOn.1'LK'L me
K'LE1:me K'L Tpen03L, II .nKOpU u TO\" II
E1: TO\, AO Eey&p", II 11.1 T£ HOYL np""e
!O I\'LIH:ROV' OOJORLlłU 3a€ RU.\1oK'LUle ce, no\,-
CTIIUI.ł u no Cł.UU KOIOlN.Y€, Ił ,J.pO\, 11U
B'L KplTHm.ł u K'L TOpYI.CKOI.IOV. CH ;t.C u
'L OE" C'Lh \IOY8 KI. Jl,LIIL K'L IICcellllt.\ rocoo-
Al H.1IU&rO IIcovu XPUCTl, u'tC.łlł" UlU B'L
!S AR" "ecull UI£CT'LIU. POCTUUilKJ 3>6 HClilB'LWe
OEp'tTOUl.ł R'L P1:lł1o, K'L I.U'LUle OpIIlIOCOUl.ł
H 1\'LlltKO\" H nUKl u 00 IILlIL LUTII ItrO,
u Kleu 1\10.\81£ n03\13HUI.I CH no ULlIL 00
BUIIKO\, O\,UOCTU H:ro plJl,U. II C'L&p.UU.ł C.ł
30 EnHCKOIIII, H nOIlORe II YpLHOpll Llłll, 010CHU
OE'LIY"H'L11.ł 01:R1.Ule nO.1mr.llIIl.I II R'L lłPL-
Ii"LBII CBAT'LI'A COt)lU.ł o\, OTLlł.1 (ROKro. 110-
AORblłLU'L me oC1oAIIIIIIU'L TOpYLCK'LIII, opo-
i69
slawem i wojsko jego. Przybiegli nad rzekę ł093
Stągnę i puścil się wplaw 'Vloiłzimierz z
Rościslawem. Po czai tonać Rościslaw w oczach
.. ..
'Vlodzimierzowych, ten chcąc brata swojego
ratować, omal sam nie utonal. I utonal Ro-
. ..
ścislaw syn 'Vszewlodów. \Vlodzimierz pl'ze-
płynąl rzekę z malą drużyną. wiele bowiem
z pulku jego poleglo, i polegli tu jego bo-
jarowie. I przeprawiwszy się na oną stronę
Dniepru plakal za bratem swoim, i za swoją
drużyną, i szedl do Czernigowa bardzo
smutny. Świętopelk zaś ucieU do Trepola
i zamknąl się tu, i byl tu do wieczora, a
na noc przybyl do Kijowa. Polowcy zaś
widząc to rozpuścili zagony swoje po kraju,
a drudzy wrócili się ku T orczeskowi. Zda-
rzylo się zaś to nieszczęście w dzień wnie-
bowst pienia pana naszego Jezusa Chrystusa,
miesiąca maja 26. Ro cislawa zaś szukając,
znaleźli w rzece; wziąwszy, prz)"llieśli go
do Kijowa, i plakala po nim matka jego.
i wszyscy ludzie bardzo go żalowali z po-
wodu jego mlodości. [zebrali się biskupi
i kaplani i zakonnicy; pieśni zw 'kle spie-
wając, polozyli go w cerkwi g. Sofii obok
jego ojca. Polowcom zaś obl gaj,!cym Tor-
czesk. slawili opór Torczanie. i d7.ielnie z
grodu broniąc się. zabijali mnóstwo prze-
ciwników. Poczęli zas ściskać gród PolO\"fcy
i odjęli mu wodę i poczęli oblężeni upadać
na silach od pragnienia i glodu. I przysIali
Torczanie do Świ fopelka mówiąc: jeśli nie
prz)"szlesz żywności. poddamy su'. Święto-
Wiersz 4 no... " CTmIllIUl I H H:lUrOWA H. lt T. - 9 ROJO-'UUCpIIU1 1
ł.U:pOR'LIIU H. R. '1'. - 22 TOpYLCKOIAO\, I TOPIILCKOUOV H. ł.... R. T. -
3\dlUlUl CH I IIUK.UII.ł II. - 33 TOpnCK'LI11 tnk U. '1'.. TOrlll,CI\'LJU H. ł....
Monumenla Pol. lIi8t. Tom. l.
Ro:\o",,,"
28 110-
9;
770
LATOPIS NESTORA.
1093 TOUIpHU'L 3m U Topl\'LlI'L U KP H'UO l>oplA.- pelk tedy poslal Im. ale niepodobna b 'lo
IJlHll'L C II 'L rp].\J, O\,EHEJ ib uuor'Ll OT'L przckra ć się do grodu z powodu mnóstwa
npOT"Bł>II'LIX'L. "OJ081.11" Iłi£ H 1Y III H]X£rU", wojska nieprz)jacielskiego. Stali pod grodem
H OT"..u ib BO)._, H H H£UJr.lTU H 1"'.101.1 dziewięć tH odlli, i rozdziclili się na dwoje:
I\IO"RH: E'L rp,,,t BO" IIOłIit m jEfilin H r010\'Ll.lb. jedni zostali pod grodem bijąc się, a dru;- 5
H "PHCUUlA TopI," Ii'L CBUOn1'LIW\" rU- dzy poszli ku Kijowu podjazdy między Ki-
rOJłiblpC: 31J1£ H£ npHłUJCUll1 &P.1WLR1, np'£- jowem a 'Vyszogrodem rozpuszczają . y, ię-
UH C RI.IUI'LI. CKUOn1'Lh'L e noen IIU'L, topelk zaś wyszedl Jo Żclani; i poszly
U He &10 3L 't E'LKp CTH tA B'L rp],,'L 1.1110- oLie trony przeciw sobie, i spotkali Się, I
mLCTK'LUL BO" pU"'I'LI 'L. CTOIt\U1£ 01\010 była walka zacięta. Uci kli nasi pl'zed inno- 10
rp.'.1..' R€,J;UL ACBUL, II P] "1o]"U1.ł tA H' plemiełłCami J padali ranni przed" rogami
AKOI£; 1£,1,IIHlI CUUI.ł o," rpJAl, pUL &Opaa.- naszymi, i mnóstwo zginęło, i Lylo pole-
1J1£, i\ APOB"" OOHAOUl.ł l\'LIK:KOł{, IIO,"CTHW,I S'ych" ięcej niŻ u Trepola. Świętopełk zaś
111 BOpOIl'L I.U;;I;II I\'LIH:K'L H K'LIUlcropo,J,'L. wszedl samotJ'zeć do Kijowa, a Polowcy
CKUOII.1'Lh'L 3;£ B'LIII,J,£ U.1 menDlA., H nOII- wrócili pod Torczesk. A byla ta klęska mie- 15
AOW.ł npOTIIBoy CO&1: O&OU, u C CTmllllm.ł siąca lipca 23. Nazajutrz zaś 2-łgo w uro-
u, H lip1onH u GP]UL. nOl.1i.roUl.ł IUWH czysto ć męczenników Borysa i Gleba b .'
np't),'L 0I10Il:l£......IIIK'LI, nl.\l ;'; 11 KCIIII I1p1:,J,T. pl.tcz \\ielki w groozie a nie radosć, z po-
KpUII R1WIIU", " I.IIIO II nOr'LI&OW.ł, II &.1- wodu ciężkich naszych grzechów. i zag -
m UfJLTKII nl...£ 11£3\£ o,," Tp£no:\I.1. Cu- sIczonych naszych niepra\\ości. Oto Bóg na o
TOnJ'L6'L o££ "P""fi IhlH:EOY U"''L TP€THII, nas dopuścil pogan, nic jakoby ich milo-
ił nm0811'" B'L Ep1Tllm.ł tA I\'L TOp...a-.CKOUO\,. wal. lccz dla ukarania nas, ab 'śmy się po-
1\1.101.1 me CH 'L.11ł-\ U1;UIP IIOpll1l lrL K.1 wściągn li od zlych ucz .nków. Dlatego ka-
AfiUTl1 TP£TII". 11.1 O,"TpllL\ mc ET. Kl ACClITR rze nas najazdami pogan, bowiem oni są
Y£TKfipT'LIU, K'L CUTO\,IO u.....£nmmy &OpIIC Liczpm bozym, abyśmy się kicdyś powścią- 5
H f1t&.', "'LICTL n]]..... 8£JIII\'L E1, ropO.lll, gn li i nawrócili z drogi s\\ ojej zlej. D1a-
" liC p-',J.ocn, rp1; 'L pl \.. 1I.11U" 'L KCJIIK'Lr,t'L, tcgo w święta zs)"la na nas llóg udr cze-
l O\,UlIO;f.CIIII!£ l)e JKOIIIIH HIUlII 'L. Ce I\on, nic. jak się stalo te o lata: na wnicbowstą-
11.1 II'I.I Ilono\,CTu nOf"IIT.I!.I, HE L'GO UIIJO\,II I picnic pałłskie pierwsze nieszcz2ście które
Hn, H'L 8]C'L IW U , A" &'L1 Oll'L C.ł K'LCT.ł- L)'lu pod Trcpolem, drugie zaś w święto 50
rR....1U OT'L 'L 'LIU ,1.1oU.. Cli li 'L K] IIIIT" 111.1 , Borysa i Gleba, które jest nowem więtcm
Hl. OO£En"KlIL nOrJH'LI 'L, u &0 KCTL EU'Lf'L . u Rusi. Przeto mówi prol'ok: obrócf} święta
tOir.Hlr, Al litU" K'LCnrllii\K'LUI£ u K'LCOO- wasze w placz, a pieśni wasze w narzeka-
1IIt\H£U'" u OT'L 'LnrO O..TH CBOKro. Cero nie. Powstal bowicm placz wielki w ziemi
'Viersz !) UIWO£I.CThlt'LIII,1 tIIIO;t...r.rI.HO Ił. - 21 4 11«: pa,\ocr.. niema H. R. T.-
33 HGUII B'LCTArU.nK'LIIIC c: . 111:1\0.\11 c:1,I,mp"K'J,lUC ta H. R. T.
LATOPIS NESTORA.
77ł
pl,1,11 II'L OP1 ;\""lIh'Ll 1}0r'L UIU'L RUO;\IITb naszej, opustoszaly siola nasze i grody na- 1093
C'tTOG11I11rł:, mm mE C& C'LTKOpll R'L C£ 1\1;T0 szc, ucickaliśmy przed wrogami naszymi,
OpLKOI£ 'L.,o 111 I'L "CC€HIII£ rOCIIO,J,....le, Takoz mówi prorok: padniecie przed wro...
1£30£ OV TpEOO ; B'LTOpOI£ mE B'L IIpl 'I.- gami waszymi, pozeną was nienawidzący
5 IIIIK'L &OpIICl II 1'1\10..:1, I£mE I£CTL np.1 ,J,LHIIK'L was, i uciekać będziecie chociai nikt za
HOK'LIII pOVCLCK'LllI EUJIi. Cno Pl.1,H opo- wami gonić nie będzie; skruszę ur ganie
flOK'L U.1rouwe: Up'uomm IIpl ĄLHIIK1.1 K.1WA hardości waszej, i będzie marną sila wasza.
B'L n YL II 010ClIU R UI K'L P'LI.'lllU!ł:_ l) C1.TKO- zabije was miecz przychodni J pusta będzie
pH GO c.I o.uYL llEAHK'L fi'L EI.I.1" lU Ul Cli , ziemia wasza i dwory wasze opustoszeją.
ł O 000\"CT1omA (Ul 111U11 II ropo u HIWII, G1,1- bowiem jesteście nikczemni i zlośliwi. i ja
"\01.1'1 "'tUlibYlI op't,J,'L Rpn'Ll 11l1U1I1II1. 1.\KOm<i teZ w zapalczywości gnicwu pójdę na was j
. OpOpOK'L r.uro,ulU£: nl"eTC np't,''L l p.u1.1 tak mówi pan Bóg Izraela. Owoi zlośliwi
KI1WItUH, nomCII;ł;TL K'LI IICH.1KII.'AIIIIIII K.1C'L, synowie Izmaelowi popalili siola i gumna i
II 00..1orU6T£, HIIKOł,lO\, E HC ir.EllmllllO 00 mnóstwo cerkwi spalili ognicm j nicch się
15 HIC'L; ('J.KpOVw. pmr.1I1H1£ rp'L.\'LIHH Klmca, nikt temu nie dziwi, gdzie bowiem mnó...
H &n.),eTL II'L T'LlpCT'h Kp1onOCTL KUIJA, 0"- stwo grzechów, tam pojawiają się wszelkie
tllH:U 11'1.1 Opll O,' 11 ULYb, til.),ETL EIUIX kary. D1atcgo wszystek świat poddal się,
KllU.1 oO\"CT.1, II .'KOPIl Bl1011 11O\'CTII ".i.- dlatego gniew się rozpostarl, dlatego kraj
;\.nT'L, ) 1160 R'LI O\",'II H:CTC II 1In.61BII, II byl utrapiony: owych wiodą do niewoli,
o :\ 'L 11011,'4; K'L BUI'L ł:1pOCTIII£ '....KIKOI1£; urm drudzy bywają ścinani; inni wydani na zem-
rUrO.1f:TL rocno"ł. Cor'L lI p.1IU£B'L. 11.;0 .'ib- stę, śmierć okrutną ponoszą j drudzy drżą
KIRlIII C'LIHOIIE 1I 1.uIUCBII no;r.IIU, m CCU II patrząc na zabijanych, drudzy z glodu i
rO\"UMI1, II UHOr'Ll I'P"''''LKII lI1UIIW ł orIlM.IL; pragnienia umierają. Powszechna trwoga,
,,\ IIEYIO",ITL U 11I1Ii'LTOóE£ O nut.: 1I,1,'t;r.C powszechna lara, dlugoletnie rany poniosl-
a 1.I1I0;a;LCTKO rp't.\:OR'L, TO\" BU,,101IllL\ KLUI,ttrO szy, rozliczno smutki i meki straszne: owi
nOl\1 .1""IC. Ccro p:1.'11 R'LCCJf.11.11\ n p1:,1,1f.Tł. związani i nogami kopani, i na mrozic trzy-
u, cero p.'.\1I rll'tB1. IIpOCTpC tA. CErO Pl,'" mani i l1:łi£rawani. A to najstraszniejsza
£U!11 UmYCIU r.'Llcn: OBli RE.,...TI, U na- i n:łjdziwniejsza, że na chrześciański ród
JOHCU" , pO\, II" OOCf.K.1ICUII t'LIRll;l,n ",po"- spadla ta groza i zami szanie, rozszerzyla
:;0 IIII Hl I.II.CTI, ;\ UCIIII &'LIK\łibTL, rop...'....I& Sl niedola. Sprawiedliwa i sluszna jcst, ze
C'LUpbTL 0p"ftlu'n>llu:, pOHIIII TpLII£Y::nTh, tak karani jesłt śm)', ze za taką wiarę karani
l.P!1II'C 0VI\IHmf.I.I'LI 'L, "poB"1 r.1 ",1.1.11, 0\'- jeste my; zasluż 'liśmy być wydani w r ce
IIOplllllK:1J11 II IW,1.I:.IIOIłA ;r.l;r.CIiio: 1f.,'IIIIO "p1o- narodowi obccmu i najbezbozniejszcmu w
II'CIIIIH:, 1£.\1111\ K.1 IIL, ulloroK't.IIILH'L11ł 111.1;';- cal)'m świecie. l\!ówmy w 6'0f;; sprawiedliwy
'Viersz 34 ulloroB'tIJILH1JI.II 1.1II0rolCt.uo II., m r]nie.
I) Amos YIlI 1 1 O. ) Levit. XYI, 17, 19, 20, 33.
772
J.ATOPł8 Nt:STOR!.
ł093 ap£ p:\H'LI, p.1 nYI,H'Llll n£nJU u np.1Wł.H'L1 jcste panie sPI'awicaliwe' sądy twoje!
Ud;K'LI, OKU U;r.EUU Ił nAUUU 11.. .1I£ł.l11 u 1\Iówmy z on 'm rozbójnikiem: staJo się nam
11.1 UOpO 1o APL HUH U O\,K:\pUK:I.IH. II C£ slusznie J jakeśmy czynili, taką zaplatę od-
npHCTp.111101£ H CTp.\WI.II'tI&, UI\O lU P"CTU- bieramy. Mówmy z Jobem: jako się Panu
t\HbCT1o pOJl,1o CTpl\:'L H KOU&.1HHI£ , 1'10".1 podobalo, tak się stało; bądź błogosławione 5
O\,lIpOCTp:\UU u. nplKL,J,LHO H ĄOCTOUHO I£CTL imię pańskie na wieki. Owoi napadnięci od
TilKO A.1 H.1l\liE£U'L u; I'lKO R10pJb U "'Ul 'L , pogan i przez nich dręczcni , poznajemy
IC" £U'LI KCU'LI. 00,J,0&1IU£ 01"''1. n p1o,J,:\ II 'L I 1.1 'L wladcę któregośmy rozgnicwali: chwaleni
E'LITU K'L pn:.K'L1 IA 'LIKO\, CTp1HI.HOY o EE- bywszy, nie chwaliliśmy, uczczeni bywszy
.1KOHI.H1oUWIO KLC£:.! £lU\ł. ') PMł1oU'L Kt!- nie uczciliśmy, poświęccni by wszy , nie ro- 10
J\CrIICLHO: nplRI.,J,U'L I£CH. focno"H, o Opl- zumieliśmy tego, odkupieni b 'wszy. me
BU C 'LI TROU. I ) PMI1oU'L 00 OHOUO\, p.\ &OH- pelnili my slużby. odrodzeni bywszy. ojca
lUKO\, : U'LI AOCTOUHU\ Ua\£ C'L,1,101:\ OU'L, niejako wstydzilismy się. Zgrzesz)/liśmy i ka-
npUlUOU'L.3) PI>II1;II'L U C'L 1I0R'LUI.: DKO rani jesteśmy; jakośmy czynili tak tez. i
focno"EKH !IOEO I>'LICTL, UKO U &'Llcn; &ii.,," cicrpiem: grody wszystkie i sioła opusto- tlS
ftUA rOCnO"I.HE I>.1UOCJOK€HO B'L 810"'1.1. 4 ) t\.1 szaly; przejdźmy polami na których pasly
lI.\tO CH"I£t.łL 1I0r111'L1 'L " t.l3.YUJI" UUII Ru- się stada koni, owiec i wołów, wszystkie
A'LIKH. 1I0 "1H:"''L, Kro m£ 1.11.1 OpOr"1oR1 UI.I'L; teraz puste widzim, niwy chwastami zarosle
npOCUB.1EHU E'L18'Lm£ HE npOCnK" OU'L ; nOYL- staly się sieałiskiem zwierza. \Y szela koi po-
TEUH E'LIK'LWE UE nOYI.TO OU'L; OCRUU8'L1U£ kladamy nadzicję w miłosicrdziu boiem, o
U, HE pl O\,U't..\:oU'L; Ko\,n.'l£II" &'L18'L1U£, H£ albowiem dobry, łaskawy wlćłdca karze nas;
nOp1&On OU'L; 00pO),U8'L1O£ U, Ile UliO OTLlj:\ nie wedlug nieprawo ci naszej uczynil nam,
OOCT'LI,1,U\:OI.I'L ta. C'Lrp1omll 01.l'L, H KJ H"UH ani nie oddal nam wcdług grzechów na-
KCrA'L'; OKO ;EE C'LTCOP" OU'L, TlIiO H CTp1- szych. Tak się podobalo dobremu wladcy
ZE"''L: ropO,J,H BbC.. on01jCT1oW.a U CUJ; Op1oU- karać nas, za mnóstwo grzechów. Tak Pan 2S
A'łU'L nO.1a, U ir.£ n-'cOIn &1>IO.a cn", IWIIł., uczynil nam: stworzyl, upadlych podniósł.
OBł.q.a H KOII08£, nl.c£ T'LlpC 11'L101o 811,1,111.1'1., Adamowe przekroczenie wybaczyl, kąpiclą
"1'8'L1 nOpOCT'LIUC CTO"1J1" R1:pbU'L 3>H.'I"llIl nicskazitclno ci obdarzyl, i krew swoją za
1> IłU.a. 111. O&]YE 111"101£1.1'1. c.ł Hl UI110CTL nas wylal. Glly zaś widzial nas w niepra-
1>0ir.UIii.; IU RHTL 1>0 U'LI O&p't &ur'LIU Ru- wości zostających, dopuścił na nas teraźniej- 30
JI.'LIKl, ilE P.O Ge .'KOOIIIO IUWEMO\, C'LTBOpll szą wojn i utrapienie, abyśmy chcąc nie-
.1U'L, lU no rp1o 'LU'L II.1WUI.I'L K'L 'JCTI. chcąc w przyszlem życiu wszelkiego milo-
111.1'1.. T.1 1\ o no o".1:nl. &.1UOt.ł0V Rn"'LIII1. sierdzia dost pili; dusza bowiem tu karana.
\Viersz 9 EqilKOR'tIlWIO I G£ ..\KOHI.HOY (u) J\$KIKI.Ht.UIUIO n.1YE H. Ch. - 19 IIpL-
CURU Oll'L... G1.IKlUE niema H. - 25 " C£lIl1 niema H.
') Daniel lU, 31-32! I) J>salD} CXVIII, 137. 3) Łuk. XXIII, -U. 4) Job. I, 21.
LATOPIS NESTORA.
...773
1C] .nU H'LI no tlllOaiLCTKOV rp1: OB'L. T KO I prz.ysz em życiu znajdzie wszelki.e milo- t003
fOCIIO"L C'LTKOP" IUIA'L: C'L 'L;'\l, "\,\'LWll1 slerdzIe I ulgę w mękach, alboWIem nie
B'LCTI1BII, l\".uu£ IIp'tCTmUlU:tlHI£ "POCTU, u- mści się dwa razy za jedno Pan. O niewy-
HHI& IIET1\1oHHI1 Jl,lpOBl, H CBOIH. IiP'LBL 1 mowna milości czlowieczeństwa, która wi-
H'LI " 1Ut\. 1.1Ko3\£ H'LI BH,''t H£"P KO np'Ió- dzieć chce nas nawracających się mimowoli
E'LIB:UiI\qu, IUII£C£ Hl...'L Cm"'ml& p:\TL H ku sobie! o miryado milości ku nam! po-
CHp'L&b. Jl,1\ on'łl£ u H£ ou...c B.C KO B'L niewaz chcąc przekroczyliśmy jego przyka-
Ga.JI,mlpHII UI\'L O&P ""CU'L 1.I11.tocn: ;\0\,,01.\ zania, a oto juz niechcąc cierpiemy, przy-
EO, bJl,1o Kl HHU] BLCDKO, UIII0CTL B'L Em- musem, mimowolnie za dobrowolne. Gdziei
tO Jl.m"'IIH B'tK'L O&pa",£Tb u nrOTm OT'L UmK'L, bowiem byla u nas wtedy skrucha? a teraz
U I.ł..CTUTI. &0 fOCIIO.1,L Jl,B'LIVII o T'LI.I". wszystko jest p lne lez. Gdzie bylo u nas
O H£H ;'\p£YLH"HOUOV Y.tOR1oKOJIO&HIO. UHoa;c wzdychanie? a oto teraz po wszystkich uli-
BH,,1o H'LI H£K01£1& 1i'L II£UOV Ol> pl'" 1m.... a cach rozszerzyl się placz za pobitymi, któ-
U; O Tum"H 1\1O&'LB£, H:3i£ I\'L H]U1., no- rych zabili bezbożnicy. Polowcy popustoszyli
ł5 " ffiC on...£ O\"KJOIIH OI.l'L u OT'L lnOB't- wiele, i wrócili pod Torczesk I i oslabli lu-
AH" 1£f0. tE O\,ffiC He OUlp£ TP""UU'L C'L dzie w grodzie glodem I i poddali się do-
Ha..1\£ł£, H nOH£ffi£ H£BO:\£lil, CE O\,ffi£ BO Jfilib. bywającym, Polowcy zaś wziąwszy gród
K'L"'Ió &0 E10 T'LrJl,l o'" HIC'L 0\ UB1£HHH: ? spalili go ogniem, ludzi rozdzielili J i wiedli
H'LIH1o m£ BLCU nUII] CmTL C3 'L; K'L"1: E'Ió do swoich koszów, do swoich krewnych.
20 0V I..\C'L B'L "'LI "HIIH:? 11'1.111'1 m£ nUYb no i swoic.h pobratymów. Mnóstwo ludu chrz.e-
BLC'tI.l'L 0\,1\11I1.\I.1'L O,"UIIOW,U U U &III£II'LIJ'L ściallskiego cierpialo: smutni, dręczeni J od
P]Jl.II, Ił £ H &HW.ł Eq KOHLHHU. nOJOKMIH zimna krzepli, w glodzie i pragnieniu i
BOH:R\WA UBoro , u B'L Bp1THW.ł C'L h"'L TOpYL- biedzic. z wybladlemi licami, cialami zczer-
CKOI.toV, H H HCl.IOrOW.ł 1\1O,\11H: B'L rpl,\'t nialerni, językiem spalonym, nadzy i bosi
!5 rU.1,'LI.''', u np't.1,"IU u PUI,H'LII.I'L. nO.tOBLIJII szli w obce kraje, nogi mając cierniami
Z£, "PUIIU'LUlC rpl"'L, ln""HUlł u orH.....b, poklóte j ze lzami opowiaaali jeden dru-
1\1O;'\U Pl A101HW.I H B£"OW B'L Be..... K'L CP".1,O- giemu, mówiąc: jam z tego grodu. a dru-
GO:tbU'L CBOHU'L H C'LpOALHIIIi'LU'L CBOHU'L. URO' uzy: jam z tej wsi. Tak to wypytywali się
ro pO.1,0V pLCIHDULCKOV CTPl11\Ii£",IO: n£Y1;tł.HII, ze lzami, o rodzie swoim powiaqając l
SO t.I VłlI.IH, "I.IO!H. 01J't".ttlICI.IU, B'L UbYli, H K'L a;1- wzdychając. oczy wznosząc do niebios do
ZH H B'L £'t,\'t OII1ICH1>B'LUI£ I\IIIIH , nOVp'LH1oB'LUlE najwyższego. któremu świadome tajemnice.
1101£C'L1 , Hq" H:I.IOI crp.1HOtit. , 1A 'LIK'Ll.lb Niechaj SIę nikt nie o miela mówić, że nas
.Wiersz 1 H'LII H£ we wszystkich kodexacll, mylnie. - 2 C'L AZI niema H. - 3
B'LCUKIII B'LCTIBHTI. w kodexach, mylnie. - 15 OVK OHII O"''L c:a I 0VK1\O IIHTH C.I
H. - 29 n£Y4I\LHH niema H. - 30 0I11onlll11£I.I0 I H Oą'DlU H:II" H. - 81 0""-
tH'lóB'LW£ I onUCH"B'LUlII T., nOEI\1>A'tK'LWE H.
774
.L.TOPI& NESTORA.
łW3 acane.'L11IL 11 H ...e II EOCn, Hon,1 Bó£ nienawidzi, bowiem me masz kogoby
-9ł
M&tp£ C'L£e,J,fiU1d Tf)I>lIHlUl1. ; C'L U'L U.łII Bóg tak milQwal, jak umilowal nas; ko£oi
M .ni' ;J.poyn, 1£1. "po,'ro\" un01... I tak uczcil jak nas rozslawil i wzniósł'? ni-
lIK: i\ 1>1o 'L cuo ropO,\l; II APOtr'LIH: kogo. Dlatego więc większy gniew swój
A cero ££11; !'l10 C'LB Cnp\m].tiD CA C'L obrócil na nas, poniewai uczczeni byligmy 5
CJlt. lUHt pOA'L ClOU 00K1oA:\l&tpE U K'L "'LI- więcej nii wszyscy, większe od wszystkich
IllJAYE, oyn K'L KO;J. lpE 11:\ 11£&0 6'L B'LIUlHE- grzechyśmy popelnili. gdyż będąc nade-
ue" C'LKttV£lpEUOV !'.1UH I1. 'f'la,1 IIHK'LTO e wszystkich oświeceni i wolę wladcy znając,
IIEn '£111-: lIKO IlEII1BH,I,RUH 1i0r'LUL wzgardziliśmy nią, dla poprawy więcej niż
I£CU'LI; Jl,1 le ETb, Koro 1>0 !'1KO inni karani jesteśmy. Owoż i ja grzeszny, t O
"OI"L llOEHTL, Ulm e II'LI E'L :\IOI>"]'L i wielce i często BO£3 gniewam. i często
Kcn! Koro TIKO nOYbIUJ'L K:cn, n"o- grzeszę po wszystkie dnie. ty zas Panie
SlE ."1 npOC1URH]'L K:CTL, H B'L Heu ? wedlug miłosierazia swego zbaw nas.
IUłKoroa. lIu .e nUł upOCTh CRO-
ta n. AKH:iEe 81 Ht.I, łłKO nnc KLC" "L
ftOYbTCIIH 1ł'L1 I'LIU E , rop'tl£ KLC'B 'L C'L"1o -
ou... r,,,,nl: t\KO aoe IUYE K"'C't 'L npOCE1tlpe-
au "'LIK'LUle, KU,1,...IYł.HIN. 1011& K't;J....qle H
np1o ptnWE B'L 1\1000'1., RlYE HII10n IU HH-
Uli I£CU'ł.I. te U 'L rp'tWLH'LIU H UHoro
. YICIO Eorl nporH1oKl'&, łł Y (JO (;'Lrp't-
1IL1'" no Ka.£A AUH; HO no UU]OCTH CKOKH
fO(;llO.\łł ('LnUH H'LI.
K'L et; 2\1;10 np1tCTIBn (I 'OtTIICUB'L,
ni.... MLClHCKlKI., KRO'K'L II AC!llm , U1>-
aąl KTI1Ul>pll B'" npLK'L1II "LHI.; I 1I0rp£-
BEI'L G'LICn. M811UI>fHX K'L W£CT'LIII 11.\ AC-
,.TII A..... I'L 'W"K'LK" CUT'LI:ł 1>0ropo"HlIA
AeCA1'JIHLII'LIIA.
77 K'L I'BTO r5 K., C'LTROP" unp'L £'1.
nO 4tRI II" CKI'fOn:t. K". II nOIl £e1>1o ZEU...
A lpEf"t T4tyroplU...., IiLHI 11 00IQB£I'LCKUO.
T'Lu. ZE 1\"" oPUA6 Onr'L C'L "0"011.11"
" 'L TLUOYTOp1\K1HIl Y pLHHrOROY: R01\0.\HU4;P'L
t5
!O
Tegoż lata umarł Rościsław syn lścislawow.
wnuk bęslawow, miesiąca października pier- 3
wszego dnia, a pogrzebion był dnia ł6 listo-
pada w ccrkwi ś. bogarodzicy dziesięcinnej.
77. Lata GG02 wif?topełk zawarł pokój 50
z Polowcami. I poj l sobie za żonł: córę
Tugorkana, }.i cia połowieckiego. Tegoż lata
przyszedl Olcg z Polowcami z Tmuloraka-
nia do Czernigowa , a \Wodzimicl'z zamknąl
Wiem 5 I II 'L H. - 6 K'L 'Ynll&Y£ niema H. - 10 A1 Ile I>&A£TL niema H.
_ 15 1.\ H o.., rp'ł "LI niema H. - 22 UO... I'LI maj,! VlkO R. T.
LA'fOfiIŚ lita (1I\A.
77
nlmpll c:.ł 111. rpl t. Onr'1 me np""e J się w grodzie. Oleg ż.uł przys.IE 4ł1 pod gród łOM
. . ł k -' d . - 95
1\1. rp""o\" H n03iłur.c OKO\O rp.1"1, H tłll- I f3zeg w o 'l}!O grO u, l monastyry PO-
HICT'Llpa nOitL3\E. RO.t01,HUCp'L 3>£ C'LTROpH palił. '\Vłodzimierz tedy Złwarl pokój 2 Ole-
UHp'Ji. C'L 0.tL r'LtJ L , o II"e fi 'I. rpJ .\ IIJ giem i poszedl z grodu na stolec ojczysty
5 CI0\'L OThn'L n£p£aCUBJIO, a O U'L R'lalln E do Perej slawia, a Oleg ""szedl "łt gród
R'L rp",,'Ia OTMI" CBOI£rO. IIOI0KLI,11 ffiE H.1Y.I' ojca swojeg(). Polowcy zaś poczęli lupieżyć
UI.I BOKBnl1 OKO O VpLHllrORJ, O"l.rOlUl He okolo Czernigowa , i nie bronił im Oleg I
B'L l>plHI1łH.lplO, 1>10 GO CJU'L nORC.t1o.t'L IU.ł'L sam bowiem pozwolil im lupieiyć. 010 juz
BOI£K1TH. CE 0"3\£ TpeTHM: I1B£;1,C 01Lr'L 00. poraz trzeci naprowadzil Oleg pogaD ni
10 r.1II'L11.I lU £UIUl. O\,CI>CK4\m, M:ro 3>£ rp1: " ruską ziemię, ktory to grzech oLy mu Bóg
".. 1\'1.1 H Gor'L npOCTIIJ'L, :(JIIf.4ł\C l.I"oro przcbacz)-l, poniewaz mnósłwo chrześcia.n
P"CTHł.1H'" H 'LrO"l>l£IIO I>'LICT"', lt ,pOHHlI wygubiono, a drudzy poszli w niewolę i
0030ll£HH H P.1CTOY£HH 00 el.l!IlI 'L. R'L te rozesl:mi po krajach obcych. Tegoi lata przy-
a;£ l\1oTO npH.\oW.I np_ " H1 POYCLCU:ii\ szla szarańcza na ruską ziemię miesi si r"'"
15 £I.miń , UU.lI,.\ .1Bro\,CTJ E'L WCCT'LIH IIJ pnia 16, pojadla wszelką trawę i mnóstw(1
tc.łTH, n01o,,011l.l BLCt'\Kiia TpIBN. " 1.1U0U zbola. a nie bylo o tern słychać dawniej
mUIl: n IK &10 cero U'LIUUHO 81. ""'le 'L w ruskiej ziemi, c08my widtieli Qczyn--
npu'Lln R'Ii EUIH pOTCI.CY1oH, I13\C 8".''1£11 naszemi za grzechy nasze. Tegoi la1a umarl
oyn H:\OIII .t rp1:.t'L1 H1W . E'L CE 30C 31oTO Li kllp wlodzimierski, Stcfan, miesiąca lwie-
20 "p'tCT.\RH u (DlICKOII'L R010-'IIII£pa.CK'L1II CTC' tnia 27 dnia o godzinie 6 w nocy j bSł
lH1r U1;C.łIJ.\ LUlp...t..n R'L "RJ AccnH CC I." picl'wej igumcnem monastyru peczerskiego.
U'LIH ALHb, R'L YlIC'L UICCT'LIH HOIJIH. l>'laIR'L
"p1;ił; oro,'ucll'L OCy£pLCIiOUOY UJHlCT'Llpro.
78. R'L l1;TO t5 r., 0,\001.1 nOJORLI," UJ
25 rp1.K'L1 C'L f\f.llrCHCRHYUII., IWK:R.1llla 110 rp '1.-
YhCTtH f.IUH: o IJ1oCi1P" I.ł f\nr£IICIIHY.1. H
"Ołt 1o II U'lóDlITD. K'L TO 3;£ 1\'tTO npH),OUlll
1I0 OIn.I'II, IIn.1pL" K'LIUH'L, K'L HOI0;\H-
uepD\, lU UHp'l.. npll),e IhupL BT1 rpi1"T1
50 IICp£IICIi1RJh, II K'LIT.1H'L CT.1 u£;Im K.1:101.IJ
C'I. BOH; II H'L J ROlo 'II 1.1 £''L K'LITJHORH
C'LIHJ C EOlCf O CBDOCUII.1 OV TU", a Ihup...
&'Llnla B'L rpd),'ł. C'I. l\&.YIIU£1& 1\poy;t:llnotli\.
R.. TO 3\C Gp1;U.ł ""'UI£ OpHWhl\'L C.nUT!
78. Lata 660:; szli Polo\\ ey lU Grek6
z Dewgene\\ iczem, pustoszyli grecką ziC'-
mię, a cesarz zchwyt:tl Dewgcnewicza i. ka
za' go oślepić. T cgoi lata przyszli Polo\Vcy"
hIat i Kitan da Wlodzimima.. 2a\\rzeć 110-
kojo Prz 'szedl łtlar do grodu Perejęslawia t
a Kitan s tal- mił:azy ,talami z \\ojsk €rn.
I d:łl \Ylodzimicrz Ki t.auowi syna. swega
Śv.ietoslawa w zakład. 2 I Llar" był w gto..
dzic z przebrańszą druz -ną. T esoi czasłł
przyszedl b)l ::-;law t.1 Kijowa k.łł \Vlod£
""iersz 25 no rp",VlaCr'lH EUKH I 111 f P 'Mi 'LI H. R. 1'. - 21 OOREI.. II tl\1iIIUIU'
CI\'Ió"H H.
776 ·
tATO 18 NESTORA.
III
ł09łi H 'L K'LIM:BJ 1i'L Ro o"uu£pOV OT'L CRnOn]'Lliil
13 H'łKOM: Op... HM:, H Hi1Y W Jl.0VUlTH Pil-
THEOpORJ Y " C'L K'LHA "U" ROI0,\UUfip'LUb
O nOrOV&:lfiHHU łITUpCR'L1 Y H. ROJO.1,UI.ICpOV
me He onlJllo CEro C'LTROpHTU, rurmUii\IJllo
KUOV: K.1KO ce uor... C'LTROpHTH, pOT1o C'L
IUUU OAUB'L? OT'LK'tIJUB'Lme me Jl.pO\,II\HH.1 t
p61i0Ul.l RO O Hl.lfiPOY: Ii'LHAII\C, IIUO\, '1'H
B'L T'LUb rp't .1, npUBU'L TU H &or'L R'L pK.II1:
TRon t Yfil.l0V OHU Bbccr,J;.1 K'L TOE'ł o;\aYe
pOT" rO\,UTL fiUltłi POYCLCUtn\ , H KP'LKL
P"CTHUllbCh;& "PO"HUtn.TL &q'L nfipCCT,UIII.
" n0C10\,Wl H 'L ROI0.1,UUfiP'L t H B'L T.. HO"'''
nOCJJ ROI0"HUEP'L CI3KU... C'L II'thOIUKOtib
Jl.P0\,;EHROIi\ H C'L T OpK'L1 UC3iH KUl; K'LI-
Kp1,J.'LW£ npLKOIG CK.lTOCUK.1, no T'LUL oy-
EUUI.ł 1\'LlnHl, U ApO 3;"Hm Kro H &UUI ,
BfiYfiPOY C.....IO T'Lr.1,.1 CinI>OTLHOUO\, t n Hn.1-
pCKU B'L TN. IIO",L !\E,U",IO H] C1oHLIIHI'" 0V
PunEopl C'L APOV UHOIJb CBOKlm H He B1o-
Ye, YbTO U 111;\1. l\'LITlH'LUL C'LTROpH.
Ib O\,TpIlU me B'L HE.1,1oJt.., lO\,TpeHU C.III H
rO;\HH1o, npOCTpou PUHI;OP'L OTpOIi'L1 B'L op.-
3O"H , HCT'L&a npucnBH HCTonUTU 111.11.. II npH-
CU ROllOJl,UUCp'L OTpOl\l CKOKro &I1H;\IOI\.1
no łlTupCRN. ya".., u pfiY6 &UH.1,IOIi'L łlTu-
peRu: 'LKCTb K'LI K'LHa 1. ROI0"HUfiP'L, pfiU'L
UKO: O&O\,K'LUlfi u U K'L 1£lU1o IICT'L&1o .\-
O\,TpOIi.1R'LUle oy PUU&OP3, npU1o;\1;1£ K'L
U"I"'. II peve "TA1PL: T:ł1\0 EaAH. nKO K'LU.-
owa K'L UCT'L£&, H .1npoUl.ł II. R'L 11o 'LUle
11 HCT'L npOKOn.1U1 KH Kpb 'L, H T.11i0
OJL&Er'L P.1TUI>0pHYL, K'L LI.I'L l\ń\h'L CKOH II
".1I\OIl\HK'L crp'tIii1., O\,;\.1pH IIrupu no "L
mierzowi od Swiętopelka w pewnej spra-
WIC. I poczęla radzić Ratyborowa czeladź
z xlęClem \Vlodzimierzem o "ygubieniu
Itlarowej czelat.lzi. Wlodzimierz za niechcial
tego uczynić mówiąc: jakże móglbym to 5
uczynić, kiedym chodzil z nimi do przysięgi?
Odpowiadając druzyna rzekla 'Vlodzimie-
rzowi: xiązę! niema tu w tem grzechu.
przywiódl ci ich nóg w twoje ręce; czemui
oni za\\sze ci prz 'sięgają, a niszczą ruską tO
zipmie. i krew chl'ześciaJlska P rzelewa J 'a bez
.. ....
ustanku? I usluchal ich 'Ylodzimierz, i tejże
nocy poslal "Tloazimierz Slawętę z kilką
druz 'ny i z Torkami między waly; wykradl-
szy najpierw Świ toslawa, potem zabili t5
Kitana, i drużynę j ego pozabijali; b)'lo to
w sobotę w wieczór, a łtlar tej nocy leial
z druzyną swoją na przedsieniu u Ratybora .
i nie wiedzial, co się z Kitanem stalo. Xa-
zajutrz zaś w niedzielę, gdy b l czas jutrzni, !O
uzbroil Ralybor molojców w oręz, i kazal
im w izbie zapalić. I przyslal 'Vlodzimierz
pachołka swego Biajdiuka po Itlarową cze-
ladź. i rzekł Biajdiuk Illarowi: wzywa was
xiążę 'Ylodzimierz, mówiąc tak: obuwszy 25
się i w cieplcj izbie u Ratybora pośnia-
dawszy przyjedźcie do mnie. I rzeki łtlar:
niech tak będzie. Gdy weszli do izby, za-
parto ich. 'Vylazlszy na strych zrobili otwór
w powale, a wtedy Olbeg Ratyborycz wziął 50
luk swój, i strzalę nalożywszy uderzyl Illara
pod serce, i wsz 'stką drużynę jego wystrze-
lano. I tak zle skończyl żywot swój Itlar ze
swoją drużyną w niedzielę serną, w pier-
.
Wiersz 20 C'L.. CBOKI nIema n. -- 32 1£11 Rpl. 'L I II Kp" '" Ł., liCT"'''''' H. -
83 OU&£1"Ja1 £1L&e 'L H.
LATOPIS NEłłTO\lA.
777
cp ALlJe: H APOV UHOV IUO RLCI& OOCTpf:IU - \\ szą godzinę dnia, miesiąca lutego, 24 dnia. ł095
W.I. H nso 'LI\'B UCOpoRpL e "'UROT'L CROH Świętopełk tedy i \Wodzimierz p o slal i do
"TUpb C'L APoV3lUHot& CKOI£Ii> K'L IlfiAtl\6f. Olega każąc mu iść z sobą na Polowców.
C'LlPOOo\,CTLHH.m, R'L Yl\C'L OpLE'LI" ALlle, Oleg zaś obiecal się pójść z nimi, i poszedl,
S U'BC.lql c)ERpl!U B'L AU ACCATU YCTECpT'LIU alić nie jedną z nimi drogą szedl. Owoi
A""I.. CUTOOU.K'L C H ROIO.\UUfiP'L noclU- Świętopelk i \Vlodzimierz szli na kosz i
CT liT. O.'LroKU, EeIUiYl( I£UOV OOUTH Hl wzięli kosz, zajęli b)'dlo i konie, wielblądy
OOAORMI. C'L CO &0.... 01Lr'L me OC'BIJlIE'L C.I i czeladź. i przyprowadzili do ziemi swej.
C HUUII, u OOWb"'L, He ".te C'L a"Ul\ I poczęli gniewać się na Olega, ze nio szedl
f O K O&TL I£AUH'L. CB.lTOn1'LK'L me u KOl\OAH- z nimi na pogan. I poslali ku Olegowi Świę-
Ufip'L U",OCT" 111 Ee .I, u E'L I:ICT1 Ef.a..I, topelk i \Vlodzimierz, mówiąc tak: otoś ty
OOI\OH"OI.1 CKOT'LI U KOII.l, BCI\I.&H.A'LI U Yf.- Ole szetII z nami na pogan, którzy zniszczyli
.'U:tAI., "npHRC..\OCTl II El. EU} CEOIi>. ruską zIemię. a masz u siebie ItIarewicza;
" H1Y.lCn rHtE'L IIUtTU 111 O,Lrl, 1110 Ile albo go bii, albo go nam daj. bowiem
f5 WL.\'LWIO I£UO' C'L HHUl 111 nOr.1H'LIII. "110. to wróg nasz i ruskiej ziemi. Oleg zag te-
C'LI\IICT CK.lTOIIA'LK'L H ROI\U.\Ul.lfiP'L K'L 011.- SO me usluchal, i byla między nimi nie-
rOBH , rlLUOM&W.1 CUIJE: te, ""'1 He WU'L nawiść. T ego! lata przyszli Polowcy pod
I£C" C'L IIIU "" OOr.1I1'LllI, Bze oorOV&"I\U Juryew. i stali pod nim cale lato, i malo
c.v.Tb f.I.IU pO\,CLCIC "'; j( c:e \,0 TOE6 Rcn go nie zdobyli. Świętopelk zag skłonil ich
to IITUpeBHYb, 1\10&0 O\,I>H", 1\10&0 U A1H Hl- do pokoju. Polowcy tedy poszli za Ro , a
Uli, T'L I£CTL EOpOr'L UILl u pOOVCbCT'lóU CI.łIU. Juryewcy w)'biegli i poszli do Kijowa. Świę-
O.'Lr'L a:e cero He nOCl\o\,wl, u CT.ICTL Uf.aiH topelk zaś kazal zakładać gród na wzgórzu
H 1.111 HEHlSUCTh_ R'L ee e II'BTO OpHAOW.I wytyczewskiem. od swego imienia nazwal
OOI\OEbllU 1i'L flOpreBOY, H CTOl1W.I OKU40 go grodem Świętopełka i kazal osiągć tu
25 H:ro 1\'tT0 8Lce, H UUO He 8"' .IW.l I£ro. biskupowi Marynowi z Juryewcami, i Zasa-
CB.lTOnl\'LK'L 3\6 O\,U"PH II. OOI\OR""H me kowcom i innym z innych grodów, a Ju..
npHAow 1 P'LCb, flOprcEbq" me 8'LIC1orOW , r} ew opróiniony spalili Polowcy. Pod ko...
" UAOWA I\'LII££OV. CK.lTOO 1.Ii'L me OORCI\'t niec lata tego szedl Dawid Świętoslawicz .
p.v.&HT" ropOA'L HI KIIThY£Eb4:K1.UL l'LUOY, Nowogrodu do Smoleńska. Nowogrodcy za:i
30 B'L C801£ HU.I H peK'L CUTOnl\'LYb rOpOA'L, szli do Rostowa po lścislawa Wlodymiry-
u OOBUI £nucKonov "''''PUHOV C:'L flOprcRblłu cza; wziąwszy go wiedli do Nowogrodu J a
C'CTU TOV u e KORlllbU'L H npOYHt.I'L OT'L Oawidowi rzekli: nie przyclJOdź k' nam. Po-
HH't. 'L rpIlA'L; m flOpr6R'L " ..r.ow.l 1101\081."" .szedlszy Dawid wrócil do Smoleńska, i siadl
'Viersz 1 OOCTpf:l\f.\m.l tak ma. Ch., OpOcTp1oIt\mA H., H &HWA Ł. R. T. - 5 U'B-
4:.111:1... ALHb niema H. - 11 " E'L ACU 8E3\.1 niema H. - 15 nOC'loI\l\CTLt. OOC'LKlł
w kodexach, mylnie. _ 1 7 rurO b%"' ' rUrOl\Ii\1p6 H. R. T. - 32 OT'" "I'B 'L rpIlA'L'
O HH 'L H., OT'L IIun Ch., OT'Ja UH":e'L R. T.
Monument4 Pol. Hilt. Tom. I. 98
718
tATOPIS NESTOł\A.
I09N T'LIpL. C£fO 31£ \1oU HnOA Ip;1 " £ ),]R'LI 'L I w Smoleńsku napowrót . a 'Iścislaw siadl
-96
CR.lTOCIUBHYI. II 'L IIOR! fOpO l CUO LHLCIiO\'; w Nowogrodzie. Tego zaś czasu przyszedl
Il0Boropo"LIłH 3>C H,J.OUJ POCTOKOI{ no Ub- Izęsław syn Włodzimierzów z Kurska do l\Iu-
CTUC.UBI KO:IO UU£pUY.1, nOlt:u'LW£ BC),OW roma, przyjęli go :\Iuromianie. a posadnika
" II0Roy fOPO"O\'. .1 ft,1R'LI;1,OBH p£KOUl. : Ile Olgowego jąl. Tegoz lata przyszla szarańcza. 5
o),u K'L HIU'L. nOUJL".... A;1K'LI,,'L KOpOTU ca miesiąca sicrpnia 28. i pokryla ziemię az
CUOILULCKOI{ , u C1o),C CUOJLUbCT1; on TL, strach bylo p3trzeó, i szla w slrony pólno-
,
I"ILCTHCUK'L IIoK1o ropo),'t Ct),C. R'L c£...e cne zjadając trawę i prosa.
KptU npu),e 1I cnB"", C'LIH'L KOIO),UUCpL,
U 'L KOVpLCl\1 I\'L 1..lo\'pouOV; npH UJ u tO
UOI{POULlIU, "nOCl,J.I.HHIi.\ II O}l.roRl. E'L
(£ 3>C }1oTO npH"ow npH. u U10Ulll JBfOV-
eT] B.... ,J.R1 EcaTH OCLU'LIH. u nOKp'LIUI.I.
£Ulł& , H Et KU,J.'tTII CTP;1WLHO: u H"" H.
1\'1. nOJO\,HOlpLH'LIU'L CTP]H;1U'L, 11 H."'A TpUH. t 5
U npoCI.
79. K'L lUO (S ". CBATOnl'LK'L u KOJO- 79. Lata 6604 Świętopelk i \Vlodzimierz
AHU£p'L "OCUCTl 1\'1. OnfoBH, r!]fOl&H....l posłali do Olega mówiąc tak: przyjdź do
(ulJ£ : nOH"H K'LII£ROI{, nI. nop i\'L nOlO- Kijowa I niech zrobi m porządek z ruską
ZUU'L O pOI{CLCT'lóU CUIU np1o,J.'L enHCIiOn'Ll ziemią w obec biskupów i igumenów i do- 20
H npt),'L HrOI{UCH'LI, u np1o),'L u",;r.u OTM," stojników ojców naszych, i mieszczan, abyśmy
'UUJH 'L H np1o"'L fOpOmlH'LI, "1 E'LI OU'L obronili ruską ziemię od po£an. OIeg zaś
OGOpOlIHJII pOI{C"CIi& £Ultib OT'L nOf.1U'Lln. powziął myśl głupią i slowami hardemi rzckl
OlLf'L ...e B'LCnpUUu'L C'LU'LICl\'L GO"U H C30Be- tak: nic przyzwoita jest, iżby mię sądzili
(.1 BUHYU1, p£YC CHIJC: IItCTL U£H£ I\1;no biskup lub igumeny lub smcrdy; i nie chcial 5
( HTH £nHClionOI{, lU HrOI{UEII'LU'L, ,'H I przyjść do braci swoich. usluchawszy do-
(UPL,,'LU'L. "He K'LCXOT't UTU li.... "pUDlU I radców zlych. Świętopełk zaś i Wlodzimierz
(80HUl, nOClO\'w;1B'L 'Ll'LI 'L C'LK'tTLHUK'L. I rzekli mu: oto ty ani nie idziesz na pogan
CBUOn}'LK.... me " Ro.1o),uu£p'L pCKOCT1 1\'1. z nami. ani na radę do nas, więc zamyślasz
I£UO\,: AJ te T'LI HU 0.1 n0r.1U'L11A "),CUJU, coś zlego na nas i poganom pomagać chcesz, 30
lU 01 AOVU 1i'L HlIU, TO T'LI 'LllO U'LIC"U- niechaj więc Bóg między nami będzie. Świę-
IDu H.1 OJIO, H nOrlH....I...'L nOlUUT" OYeUJH, topelk tedy i \Ylouzimierz poszli na Olega
I &Of'L npOI.l£3:H IIlU" &&i\CTL. CUTOnl'LK'L ku Czernigowu, Oleg zaś uciekl z Czerni-
ze u B030" UI.IEp'l". nDlI OCT.1 11 OJLrl Ypt.- gowa miesiąca maja dnia 3 w sobotę. Świę-
Wiersz 2 CUOUHLCKOV. K'I". ClIOJLHhCKOV H. R. T. - 19 cHI,e. CHI'l, w kodexach
mylnie. _ nopai\'L nOlOmUU'I".. P ,\'L OI{YUIIUU'L II. - 26 I\U UfO"U£II'LJ.I'L. H Y b-
IIII'IIU'L H. - 31 TO. TOT'Ia H H.
LATOPIS NESTORA.
779
IIHfOBO", 01Lr'J. w.t B'LI&103;C H 'L Yph"HrOR ,
UtCAlJl ULU' HI. TpnHH ALHL, B'L Cffi&OTd'\.
CUTOn!'LK'L me H K010 HUCp'L rH1CTl ilU
HM.U., O.'U'L w.£ B'L&1ome R'L Cnpo",.c'L. H
es .1TBOpH u TO\,. CR.łTOnJ'Lli'L m£ H K010"H-
U£p'L OCT.v.nHcn H R'L rplt\1:, &IIU mTI. CA\
II 'L rOpO l I\p1on'LKO. H CH npHCTmn:\ m 1i'L
rpl,1.0V . H I:\ B£UH E'LIB' .n UHO H 01'1. OEO-
II 'L ; H E'LICn U£3>H HUH EPIlII. lUOn, H
iO CT0I1U1.1 060]0 rp A] LHHH Tpll A£UTb H
TPII, H " IIEIUU ... ]10,1,"1£ R'L rpl"1o. " R'LIU-
AC Onr'L H 'L rpl;J,1, ou UIlP], H K'L"lCn
KLIO\, lIHP'L. p£K'LW£ CHIJC: H"H 1\'1. &PITO,'
CROI£J.lO\, ),.1R'LI,1,OBH, n npH,,1oU I\'LII£KO," 111
15 eTon on.,... IUUlII 'L H 1o"'L II]UlH "L, "\KO
TO It:cn c:np1ollUlIIII rpJ,1,'L B'L CIU" B'L 8LC£II,
K'LI£H'L. " TOV TO AOCTOHTb C'LIIUH ca H
nop ;J,'L nOl0...IITH. O.ur'L me 0&1oIJU u CC
C'LTBOpIITH . H HJ CLUb 1f1010R1wa KpLCT'L.
20 R'L CC 3\£ Bp1:l.I.I np..,,£ 1)0unK'L C'L nOJORhlIU
1i'L I\'LII£RO," B'L HC"t]ł OT'L H£y£pl, H nOROł£R]
OIiOJO I'H £Rl, H nO;ł;Lrn£ lU I\CpCCTO&'tI.ł..
ROp'L li'LII.łir.b. R'L cc me Rp'tIU ROtCR] I\o,"pn
C'L IIOJORblIII o,. OcpEIICnB]I], H OVCTIII£
25 1103>1 me UtC I'] Uli] ARl A£CUH YCTRCpT'L1U
"bllb. Onr'L me R'LIH,1,C H 'L CTJpO),d\G1, H
"PHĄC ClIOJLHLCI\O\' . " He np" .w.I Kro
CUO.1UlllIIC. II ""e K'L Pn:(lUIO; CUTOD\'LK'L
3(£ H KO]O"llI.Itp'L nOII,1,ocn R'L CROi:' CH.
30 Cero me U1:C.łlll npll"C Tu\,roplilH'L. nCT"
CBlTOn]'LYb, K'L O£pC aC]]R]IO, U'tCłlll '.1111
TPH A£CUH npL8:trO, H CU OKO]O rp],1,1,
n::p£IIC!lRblf" 1TROplllll.l Col K'L rplA1o. CRa-
TOII]'LIi'L me u R010AHI.ICP'L OOH"OCU H1 Uh
no CEH CTOpOllti A'Llltinpl, "npH,1,OCn K'L
1lłP£&OV. m:pr.&po,"HCT1 Col, H HC nOYIOTHUI:I
HX'L OOl\OBl.ąH, Gorov C'LXplHMUIO II 'L, H
topelk tedy i 'Vlodzimierz gnali 2a nim. t096
OIeg zaś uciekł do Starodeba i za p arl sie
,
tu. Świętopełk zaś i 'Vlodzimierz oblegli go
w grodzie. Bili się z grodu krzepko, a ci
przypuszczali szturm, i b)'lo mnóstwo ran-
nych z obojej strony, i byl między nimi
zacięty bój. I stali okolo grodu dni 33, i
poczęli slabnąć ludzie w grodzie. I wyszedl
Oleg z grodu chcąc pokoju, i zezwolili na
pokój mówiąc tak: idź do brata swego,
Dawida, i przyjdźcie do Kijowa gdzie sto-
lec ojców naszych i nasz)'ch dziadów, wszak
to najstarszy gród w calym kraju, Kijow,
tu nalezy nam zebrać się i zrobić porządek.
Oleg więc obiecal to uczynić i na to calo-
wali krzyż. Tegoż czasu przyszedl Boniak
z Polowcami pod Kijów w niedzielę ku
wieczorowi i popustoszyI okolo Kijowa, i
spalił na Berestowem xiązęcy dwór. ,y tymie
czasie pustoszyI Kurya z Polowcami u Pe-
rejęslawia, i spalil LIście, miesiąca maja 24
dnia. Oleg zaś wyszedl z Starodęba i przy-
szedl pod Smolellsk, i nie przyjęli go Smo-
leń szczanie , i szedl ku Riazaniu; Świętopelk
zaś i Wlodzimierz poszli do dom. Tegoż
miesiąca przyszedl Tugorkan, teść Święto-
pelkow, ku Perejęslawiu, miesiąca maja 3t,
i stal okolo grodu, a Perejęsławcy zamknęli
się w grodzie. Świętopełk zaś i \Ylodzimierz
poszli nań tą stroną Dniepru. i przyszli do
Ziłrębu. przeprawili się. od Polowców nie
postrzeżeni, ochranial ich bowiem Bóg, i
uszykowawszy się poszli pod gród. Mieszcza-
nie ujrzawszy ich radzi byli i wyszli ku
nim, a Polowcy stali po onej stronie Trą-
bidy uszykowawszy się. Świętopelk zaś i
'Vlodzimierz rrzebrn li Trąbiez ku Polow-
780
LATOPIS NESTORA.
ł096 HCRI\'LYUB'LWI U OOU OC'U K'L rpJ ov. fpLt- com, \Vlodzimierz tedy chcial uszykować
ZIIR£ 3\6 OV ptK'LW£, P3 " I>'LIIU.&, H H H- drużynę, oni zaś nie usluchali go. jeno
AOBlA K'L 1181.11. II 0010BLI'H CTOn. " Ul OHOU konie spiąwszy uderzyli na przeciwników.
CTOpOHt Tp E£iE:1., UC01'LYUB'LWE ta. CB - co widząc Polowcy pierzchnęli, a nasi gnali
1'OO 'Lh'L 1\£ U KO:'IO"HU£P'L R'Ll>pC OCT1 B'L w ślad za wrogami i siekli ich. I zrlziala15
Tp E£rnL I\'L 0010BI.IJI.U'L, ROJO",HI.ICp'L iE£ Pan dnia tego wielkie zbawienie. miesiąc:\
Oft RlPAAuTH O,\'LK'L. 0118 iEC U£ no- lipca ł 9 dnia zwycięzeni byli innoplemieńcy,
ClIO,II.II1., R'L O\'AJpum. B'L KOU K'L npo- i xięcia ich Tugorkana ubili i syna jego, i
TUKhH'LIU'L; ce B" 1oB'LmE nOJOBMłl1 0VCTP"- inn 'ch xiąząt j mnóstwo wrogów naszych
UHW.ł ta H:1. I>tr'L, II HIWH norluw R'L [110"'1. tu paalo. Nazajutrz zaś znaleziono Tugor- 10
p:łThIl'LI 'L, c1;K"'...e OpOTHB....'LIIiI. II C'L,1.1ot1 kana zabitego, i wziął go Świętopel'k jako
focOOA" B'L n. ALlil. C'LnlCeHUIe BURKO, ut- tescia swego i wroga j przywiozlszy do Ki-
Uql UIO\Ul1 K'L ACKłTU Hl ,\£CAT'LIH ALliL, jowa. pogrzebali go na Berestowem w mo-
nOl>t £HU niw). HHOOI£I.I£IIUIII,", H K'LHł D gile mIędzy drogą idącą na Berestowo . a
un o\,I>uw ToyropKllIl H C'LIHJ ItrO U HH'LI drugą do monastyru iaąc. Zag 20go tegoi '5
K'LR). a; UHO U BP1 " IUIH.I TO IU,1.owa. miesiąca w piątek o pierwszej godzinie dnia,
Ib ;:łO"TpnlC iEe IInt omJ. TOVrOpKJIIl uP"- Boniak bezbożny, parszywy, lupieica, po:
TKoro. n K'L I& n CUTOn!'LtrL, IIK'LI nCTO "tórnie przyszedl kryjomo i niespodzianie
CBOItrO u BPU1, OpHR£ 'LWC " K'LII£BO\, no- pod Kijow, i malo w gród nie wjechali
rptmow " Hl GCp£CTOB1oUL UJ UOr'Lll't ucrnlO Polowcy , i zapalili blonic okolo grodu. i 20
II&.TbUL ""ii\",UIJL Hl f)£pecToBO, u APO!rHUh zwrócili się na monastyry i zapalili Stefanow
R IUHLtCT'LlpL R,1;N....£. "11. AU ),łiUT'LIH . monastyr, i siota i Germaniecz. I p,'z)"szli
1'oro ZE UtCAql, B'L nAT'LK'L, B'L Y&1C'L npr.- pod monast)'r peczerski. gdyśm)' byli w ce-
nlu ALRe npuAe K'LTOpOI£ 1)0ft11K'L E£ &mSh- lach po jutrzni odpoczywając j i krzyknęli
I'LIH, wexo\'AHB'LIU, onu, 1"'hHU6'L, n okolo monastyru i zatknęli dwie chorągwie 25
Kl.II£BO' K'L HC "OO\" "uno B'L rpl,8,'L Ile przed wrotami monastyrskiemi, podczas gdy
Bt.rH4mA Do OBLIfH, H :ta;LroUJ& 1>0 OUHJf: z nas jedni uciekali t)'lem monast)"ru, a
OKOIO r Ai1, H OYBpunwJ. u 11 U1HICT'Llpa, drudzy na strych się chronili. Bezboini za
. DOZLrOWA UJli1CT'LIP" CT£+:łHLn, R )I;£pe- I synowie Izmaelowi wyrąbawszy wrota mona-
DA, 1 fepU1IILYr.. II npH,\om& Bt. UJIldCT'LlpL styru, rzucili się na cele wyrębując drzwi 30.
nEYepr.tK'Lln, 1.u1'L tlii",H...'L no IUHDU'L, i wynosząc co w celi znaleźli. Potem za-
OOYR UV....HU.. no .1oYTptmH, H KiłUKH..WA palili dom świętej wladczyni naszej. boga--
Wiersz 6 HO O.\ULłCp'L... OJ'LK" I U HnA KOI\OAHU£p'L OTtTH OOPA "T" l\poymuH'Y
H., " OTt KOloAHuept. oopaAUT" APovmuHt R. T. - 16 K'LU. D... OlłAOlUa l H
K'L.a L II To\,ropKJH'L 0VGRI£H'L li'Ucn. "C'LIII'L Kro. " HHII K'L.A 1ł II.O H (TOv)
lIlAomA H. Ck. R. T. - 27 IiO IOIH.1 U' OtCIOV H. R. T.- 32 HAUK lAWA I KAUKO"A B.
LATOPIS NESTORA.
'781
OKOJO I.IIłHiUTH')I , u OOCTJBHlUa CTaU:\8]' rodzicy. i przyszli do cerkwi i zapa1ili drzwi i096
"p'tA'L BP"T'LI ....UIJCT'Llpl CI\'LII.IH , 11.11.1'1. 3\£ boczne od puludnia i drugie od północy, i
S'IZalpH"''L lIA",ub 1.I11HJCT'Llpa, II Apo\,r'LlII'L wszedlszy do kruchty, gdzie grób T eodo-
B'L I>1Ir'LWUł.ł'L H.t 00I]1'LI. EqGOZMIHU - 6 I zego. brali obr:łzy, zapalali drzwi, i bluźnili
S C'LIIIOR6 1I I.I]IU6BII H'LIC1oKOmA BpU:\ IUB1- 1 Bllgu i zakonowi naszemu. Bóg zaś cierpiał
CT'LlplO, H o\,erpI.UHIII.ł C.ł 00 K£JII "''L, 8'1.1- to. albowiem nie skończyly się byly grze-
C'tKlliillJlC ABLpu. H H HOCt.\ ;h. IIJIE YLTO chy ich i nit:'prawo ci ich; przeto mówili:
Ol>p'tTl B'L IUUII. 00 C" LII. K'Lir.l.rOWA ,l,OU'L gdzie jest B')g i('h? niech pomoze im i 'It'Y-
tBIT'L11A BU' 'LIYUIJ.ł 11.\10£1& EorOrO.\HIJ.I, H Lilwi icb od nas. I inne słowa bluźniel'cze
tO 0P""OW.I K'L IIPU'LKH, II :(1i-' rO....i .\8I.pH. m(lwili z obl'ilZów n;,śmiewając się. a nie
H:iEE 1\" o\,rov CTOpOHI.H'LlI.ł. H K'LTOp'Ll \ mE \\ il'dząc ie Bóg karze slugi swoje napaśćmi
1\'1. CtK£pO,", B'L1\1o 'LWE R'L IIpHTKOp1, 0\' rpo- i wojnami. aby się okazali jako zloto wy-
G/I 9£0),OCUI&Bl, H:Ull&qtC UhOH'LI. ];I"Ir.' iI, pfoLuw:me w piecu. f.hrześClanie bowiem
"BLPU, H O'KJpl1 Eon u IKOU'L lUlU. przpz ",i('le cierpień i smutków wnijdą do
t51\0r11 3\£ TpLOl:\Ul6, I&IJ1E 1>0 Ile C'L1i01lY1111 królestwa nieLieskit'go. a CI poganie. nai-
u I>I:\ £ rp'tclI H1'L H 1>£ lI\OHIIU II 'L; T1:I.I I rawacze. mają na t .m świecie wesele i
iłi£ r.uro.u ...: K'L,8,1o I£crl. l\or'L Hn? , rozpostarcie, ił na onym świccie pójdą na
nouo; cTI. HU'L u H I>1KHTL lA OT'L IUC'L; H liliJ I ID«:ki z (Iy;.bll'm, i na ogień wieczysty.
CtOK6C3 )łO,UH.11l rurO.lJtH. 111 CB&T'L11A Wtedy tCŹ zapalili dwór krasny, założony
20 UKOU'L', U.1Cuu \liAqte CA, H£ R't,1,;i\qt£, tum przt::z pr-<łwovnernego XJęcła W szewloda
1)0r'L K1 "HTI. p I>'L1 CBO' HlnlCTbl.lU H p.\Tl.UU. na wzgórzu, które jest na \Vydobyczy.
Ali t.\RATL ta KO UTO HCIiO\"IO£IIO R'L rp'L- , Wszplko to przl.klęci Połowcy ogniem zni-
HH.\'t. XpLCTII II'LUI. 1>0 III10r'Lll.IlI Cl\p'Ll>bllH I szczyli. Przt'lo więc i my naśladując proroka
" D£YiUt.UH B'L"HTII K'L 111:C.1pI.CTGO Ilcr;CCLIIOw., Dawida. mówimy: Panie Boże mój! polói
5 Ił CUU'L nOUII'LIU'L p...ruEIb1.I'L lU C 1.1.1 I. CK1o- ich jako koło; jako ogień przed obliczem
T't 0PHULlLWHU'L SeCc.'HI£ H npOCTpJHI.CTKO, I wiatru. który pali dąbrowy, tak tez pozeniesz
Ił Hl OII'LUL CR1oT't npllUIJN.TI. U£K£ C'L AH- I ich burzą twoją, napelnij twarze ich sro-
tlBO 'LI.IL H OrtlL B10YI U'LIH. T1.r".1 m£ J3\L. ! motą. Oto bowiem splugawili i 8palili dom
roUl.ł AROp'L KplCII'LIH, IUO me OOCT.\RHJ'L twoj święty. i monastyr matki twej i trupy
30 GUrOB1opLH'L1H li'LIIA L RbC£KO O"'L Hl X1'L1.I0' , sług twoich. Zabili bowiem kilku z braci
03\£ I£C1'L UlA'L K'LI"OI>'LIYb. To ELce 01\11:\- naszy("h orężem bezbożni synowie Izmaelowi,
MU 001\01..IIH zm.11\HWJ orULUL. T'tUL 3\6 wypuszczcni na karę chrześcian. Oddzielili
H U'LI. OOCA'tAOVliJltp6 npopOKO," A1B'LI"OV, się bowiem ci z pusl}'ni jatrebskiej między
.
r!lIrOIlCU'L: focooAII, 1)03\e UOII, 00303\U lA wschodem a pólnocą. Oadzielily się za ich
Wiersz 18 KUlII&tp61 Bt. "ut.we H. R. T.
782
LATOPIS NESTORA.
ł096 L\KO KOMO, OKO orHL np1o"" 1\HIJ"Ub StTpO,", I cztery pokolenia: Torkmeny i Pieczyngi,
H3ie nonumr.rb }l,d'.l>pJR'l.I, TI1KO nomeUHWH Torcy, Polowcy. :L\letody za wiadczy o
.. Go,"pela TROK", HClIlt.H" Kr.Ił) Hn ;J,OU. nich, że ośm pokoleń ucieklo. Gdy ich
.EHHD. I) Ce GO OCKSpLHHWA u IImEbroura rozbil Geueon, o mioro pokoleń ich uciekło
CUT'LIH ,J,OU'L TROH, H U\H1CT'LlpL UUCpfi w pust 'nię, a cztery wyciąl. Druuzy zaś
IROK.-, H TPO\'IIHI£ PIl>,. TRon.u.. O\"EHIU I mówią źe si! synowie Amonowi. Alić tak
GO H1o 01H 0 OT'L GpUIIQ H:\IUC'A Opd'.;r.Hlf.lJb nic jest, bowiem synowie )Ioabowi Chwa-
"C G03\LHHH C'LIIIORe H U1HJCB"LI; no\, IJlfillH lisowie , a synowie Amonowi B olga ro" ie I a
BO Hl 1\1 HL pbCTHaH'LU'L. "1JI1-1H GO c..iI. Saraceni wp\'odzą się przez Izmaela od
CH OT'L OOł(CT'LIUA l£TpHKLCK'Lllł, UfimlO R'L- ary, i dali sobie imię S3rakiny, to jest tO
tTO 'LUL H C1oRCp,.I.'L. 1f1Jl 1H me C",TI. II 'L Sary jcstdmy. Przeto tedy Chwalisy i Bol-
60110"'1. YfiT'Llpe: TOp 'Lt"fiSH. H łlfiYfiI11o 11, garowIe są od cór Lotowych , które poczęły
Top.,H, "OlORL.,H. lvIe&O,,11II mE C'LBH"'1i.TElL- od ojca swojego, dlatego jest ich plemię
CTBO\,KTb O HHn, I1KO OCUL I\O\tH'L "POG't. nieczyste. A Izmael zrodzil synów dwunastu,
UH CiUL, IU"l Hctye II fE"EOII'L, ...] OCUI. od nich są T orkmeny, i Pieczyngi, i T orki J tS
" 'L G1orn1 R'L no\,cT'LIllIib, II YCT'LlpC HC1IVe. i Kumany, 10 jest Polowe)', którzy wycho-
ApO" HH 3\e UUO.tIii\TL C'LIH'LI UOHOS'LI. dzą z pustyni. A po tych ośmiu pokoleniach
Ce me H10CTb T.XKO, C'LIIIORe GO UOJR1H pod koniec wiata wyjdą zamurowane w gó-
XSI1HCH, II C'LIHORE JuonOR'L1 G]'Lr.1pc, II rze przez Alexandra macedońskicgo ludy
ClP1IJHUU OT'L " 1.I1H.t11 TSOpATL CA CJpHIIH, nieczyste. 20
u "po 'Ls]m.l Hl.lEHl COG1I CJp \K'LIHC, pEIi'LWfi:
C.1pHH'L1 I£CI.I'LI. T 'tUb 3\e KRUIICH H 1\.''Lr -
pe C.TL OT'L "'LlJlfiplO OTORO", H;r.C .1Y.łCTl
OT'L 07L111 (SOl£ro; T1oUr" 3\C IleYHc:TO I£CTh
nllCU& H 'L; H " UJH1" PO"H "S] Hl "eculI
tt.IHOR'L, OT'L UH 'L 3>C C_Tł. TOPK'LUEIIII, II ,
"CY£111o ", " TOP.,H, H KO\'UJH£, p£K'LlUfi
"OJOSLlI" , HiGC "C O,1.nL OT'L no\ CT1.III.I.
II no CH 'L OCUL 1\0.'10111. 1\1. OIlYHlIli H't1i1
H H"",Tb, :(lK]Cn£HHH S'L rop.. lb£l111,J,'Lp'LUb
U KH",OHhCK'LIUL HEYHCT'LIII Y10S'tK'LI.
80. Ce ze OIJlS C'LKJ lTH. 11 mE CI'LI-
mZl,n "pue CHn YET'Llpe lI'tT'L, U;SC C'L-
\Viersz 9 IIlpuu, l\IpEIH H. R. T. -
HH' CplUIIIllH w kodexach. mylnie.
IIK1E"e"IIH' .1KlIE"lHH H.
I) Psalm. LXXXII, 14-17.
!5
30
80. Otoz chcę opowiedzie , com slyszal
przed czlerma laty. Powiaaal mi tedy Ju-
11 1I1JI1" m£. 1I1JI10 3\1. H. - 20 C1P:uIH-
27 KU Ił;Ul6, pEIi'LWC ma tylko Ł. - 30
LATOPIS NESTORA..
783
K !ł UH flOpAn POrOBHYL II0BLrOpO LIJL, ryęta Rogowicz, Nowogrodzanin , m6wiąc ł096
rlUrOll1i c"lJe: DKO nOC'LII1 'L OTpOK'L CBOH tak. Owo poslalem pacholka mojego w Pe-
K'L nCyepdi. 1110"", Y £ CdiTL A"Hh A, Un.rpe czerę, który to lud daje dań Nowogrodowi.
HOBoV ropo,;o\,. II npIIłUI.,,'LWIO OTpOl\OV 1.10- l przyszedlszy pachołek mój do nich. szedl
5 KUOV K'L HIIU'L H OT'L T£AOV "Ae 8'1. lihrp.-.. ztamtąd w Jągrę. Jągra jest naród obcy, a
lii\rpl a;e 1\1O.\HIt KCTL II 'LIK'L II'tU'L H C'L- ztyka się z Samojedami w stronach pólno-
C1:,J,ATI. u C'L Clł.10't.\"1Ri. 111 nOJOVlIorpMI'LI 'L cnych. Jągrowie tedy rzekli mojemu pachol-
CTp:1H1X'L. I: rpl £ peKowA OTpOI\O\, 1.I0Itt.lo\,: kowi. Dziwne znachodzim cudo nowe, o
J\HBlHO HJ OAHU'L U'LI YIO-'O HOBO, Kro aoe któremc my przed tem nie slyszeli: wlaśnie
tO H'tCU'L1 Clł'LIWllIH np't;r.E CHn lł'tT'L; ce;r.E H'LIH1: jui trzeci rok jak się poczęło: są góry opa-
TPeT"1t II1:TO nOYA &'LITU: CH.TL rop'Ll lH- sujące odnogę morską, a pod niebiosa wy-
AR.YE B'L lł.v.KOV UOP", 1II.t'L ;r.e B'LICOT1 UKO niosle; w górach tych wielki krzyk i gwar,
AO He&eCe, H 8'1. rOpl 'L T't 'L Kl"Ył. KeJIIK'L rąbią górę chcąc się wyrąbać, a w górze
H rOBOp'L, H C'tK.v.TI. ropn;, XOTAljle "POC1:Y" t.ej przerąbane okienko male. i tędy mówią.
t5 ca; H B'L rop't T'LH npOC'tYeIIO OKOH: I,e Ul- lecz jęz 'ka ich rozumieć nie moina, jeno
1\0, H tR.A't Ul'LUTL, H KCTL He pl OłjU'tTH wskazują na ielazo. i ręką kiwają ielaza
U 'LIKO\, Ilt'L, H'L Kl EdiTL H\ ;r.e'1o 0 H no- prosząc. A gdy im kto da żelazo. albo nóz,
U1UtH.TL pN.KOIN., npoCAllle ;r.ell; l; "lljle .Ilbo siekierę. to oni dają skórę w zamian.
K'LTO AlCTL "1.1'1. ;r.U't O, 111" 11O;r.", Ul!1 Jest zaś do gór tych droga niedostępna z
20 C'tK1op.V., H OHII AllR.TL CKUpOIN. npoTIIBO\,. powodu przepaści, śniegów i lasów. przeto
l cTL ;r.e nH.TL .W rop'L T1: 'L 11£ npo.to,\UU'L nigJy 00 nich nie dochodzim; jest to bo-
npOnlCTLł.lII, CII'tr'LI.'" " 11:C'LI.IL; T1:I.IL me wiem i daleko na północy. Jam zaś Juręcie
11£ O O),IIU'L H. 'L KI.Cer),l; KCT!.;r.C II nO,1:\]I. rzekI: to są ludy zamuro\\ane przez _\Ie-
111 IIO.10\,IIOqlllll. ..hll1: ;r.e p£K'LIjIlO K'L fIOPA- x3ndra króla macedońskiego. Iówi bowiem o
23 Tt : Cli CR.Th :\1O,J,111t l"J£nl.;ł£UIIII dleHII- nich leLody patarski: Alexander król mace-
A'Lp'LI.IL UilKU,J,OULCK'LIU" 1'1oClpLUL. t\Ko;r.e dOIlski przyszedl do krajów wschodnich naa
C'L1'.\ .\ ł:Th o IIIIX'L Ue.o),1I1I n1T1pIIllCK'LIII: morze, do miejsca zwanego slonecznem. i
1l\e .\II,J,'Lp'L 1J1:C1pl. Ullm.\OIILCK'L11I B'L II,J,e widział tu ludzi niecz)'stych z plemienia
111 R'LCTOYLH'LIQ CTp.\II'LI"O 1.I0pU lU pey£- . Jafetowrgo; i widział ich niecz .stość: jadali
o UOIt C:\'LIII.YC U1:CTO, II RII.\1: TO\, nOR1;I\'L1 i wszelakie plugastwa. komary i muchy, koty.
II£YIICT'L11.ł OT'L nl£ł.I£lI£ " &TOR1; " 'L I\e I żmije, a um;U'lych nie grzebli jeno jedli i
I
lIeYHCTOTin £11.\1:8'1.: Il,J,ll il' CI\8pUI£ BI.Cl1l\ffi, zelłskic zronirnict i wszelkie bydle nieczyste.
I\OIUp'Ll II 1I0\" 'Lł, liOT'LK'LI, I.IIIII, u npI.TBI.IJY, I o widząc ,Alexander o awi ł .się. ie gdy
11£ nOrp£&l .n, 11'1. 11.\11 .n II a;eHlCK'LI ł II 'L- I SIę rozmnożą, zapluga lą zlclmę. I zagnal
'Wiersz 5 łli\rp£. ihrfl£ H. R. T. - 17 H] niema H. R. T. - 20 c'tKupa I COKI.-
pn; H. - 29 111 peY&UOK. IUpHyeUOI6 w kodexach, mylnie.
784
LATOPIS NESTORA.
1090 Bpan.. , H CKOT'L1 KLClllleYUCT'LI , To KH"1:K'L ich w kraje północne, w góry wysokie i i
i\let:\IIA",p'L 0\,&0&.'\ tA, 1£"11 K1KO O\,J.IHo;r.aTh na rozkaz boi.y obst pily ich wkoło góry
ca H OCKKpLHan el.urH., H 1r111 Hn H:\ pólnocne . tylko ł 2 lokci miejsca zostawiając.
nOJo\,HolllhH'LI CTp1H'L1 K'L rop'Ll B'LICOK'LI ; II tu uczynily się wrota miedziane, i zamł-
H Goro\, OOK£ 1:K'LmlO, C'LCT nUWa u o IIH 'L I zal ' się sunklitem, i jeśli echcą wziąć
rop"'. OOIOVHOlpU'LIII, T'LKUO ue CTińnHW.ł je, nie zdobędą. ani jch ogniem zai.edz nie
u o HHn. rop'Ll Hl AU Hl "ecuu 10K'LTI.. I zdolają. Jest bowiem własność sunklitu taka,
" TO\, C'LTKOpHW.I ta KP1Tl U't-'11Hl u no- ie go ani ogień nie spali, ani i.elazo go
I"J lW.ł ta CO\,HK1HT'LUL, u i1lpE OTarL się nie imie; atoli pod koniec świata wyj-
K'L &TH U, He B'L Uor&TL, HII Orl.I.Ub 1.I0r£TI. dzie t}"ch ośm pokoleń z pustyni jatrebskiej. tO
.,u ZLZ«ilpH. BelpL 1>0 CO\,IIIiJHT081 CHI'l Itcn: i te plugawe narody. które są w górach
HH OrHI. U03\£TL K'Lił>elp" Kro, ilU mu't o I północnych, wyjdą z rozkazu boi ego. Ale
Kro npuu£n. B'L 00C1't,,11I111 me ALIIU 00 wrócim do rzeczy poprzednich, o którycheśmy
..
CUn H II,ł,.ioTL OCUL K011:H'L OT'L nO"CT'LIHA pierwej mówili.
erpUBLCK'LILI, H UU.IL H CU C'LK8pLHHH LI- 15
'LIK'LI , II mE C£Th K'L rOp1 'L nO!O"HOIJI L - I
H'LI 'L , no nOK£11:HHIO &03\HIO. 11'1. U'LI OJ
np't-'LHU' B'L Kp.1TULI'L ca, IlKO;r.E &11. OU'L
op't;r.e rurOJ\1l\u.
81. OJLrOKU 0&1:lp1KI.0I1O Col HTH K'L &Pl- 8 ł Oleg jakkolwiek przyrzekł pójść ku bratu 20
TOt CROItUOV ),18'L1,\08H CU01LHLCKO\" U swemu Dawidowi do Smoleńska. i prz -jść
npHTH C'L "PlT'Ll.lh CKOIIl.lb K'L11t80\', II o&'Lpa-,'L z bratem swoim do Kijowa dla ustanowie-
OOIO;r.UTH: H ilE K'LC OT1o cero O.,. r'L C'LTKO- nia porządku. niechcial jednak tego uczy-
pHTU, H'L npnWLA'L CI.IOJLIILCKOV U nOHI.I'L nić, jeno przyszedl do Smoleńska i wojsko
BOli, nOH"e K'L UO\,POIAOY. K'L Uovpou't zebrawszy poszedl na )Iurom. a w :\Iuromie 25
T'LrAl C"'1II 1O 1I .łU180\, B010.\Hl.lepH'iIO. &'LICTbl siedzial wtedy Izęslaw \Vlodymirycz. Gdy
ił>e K'tCTL 1I .łc;UKo , 111\0 011.r'L u"n.. K'L powziąl wieść Izęslaw. ze Oleg Idzie na IIl-
Llo pouo . nUC'Ull1 c.u... no .Oli CO i\.UIO'1 rom. po"" po wojsko do S.zd.l.. Rosto-
H POCTOBOV, U no l\'tloo epM'", H C'L&P I wa, i po Blalojezierców. i zebral wojska
BOlA UHOr'Ll. II nOC'LU O I r'L C'L,''LI C80:A K'L I mnóstwo. I posłał Oleg posly swoje do 30
1I &c zmov , rurou: H"U K'L KO",OCT.. OTI\I ' :\ 'zeslawa mówiac: idź do Rostowa , wlości
. I . lo
CKOl£ro POCT080\" :\ TO ItCTh KO",OCTh OThlr:\ ojca swojego, a to jest wlość mojego ojca.
UOIUO; Ai1 OYI£ lO," c't nop.a).'L nOl\O;r.H- ch('ę tu siąść i porządek zrobić z twoim
I
tu t'L OThIILua. TBOUUL; te &0 ua K'LIrIl1J\'L I ojcem, on bowiem z grodu ojca mojcgo
'Yiersz 8 TO," C",TEOPHW.ł cal t'LTKOpUWA H. - nOLI IIW.ł cAl nOłu .:\wa B. -
26 RO",OAUUEpUYIO... H &C"Z1KO'i niema. H.
LATOP[ NI!:STORA.
1S5
" 'L rOpOAl On,," UOH:rO; U!H T'LI UH LA't wygn:łl mił:, a ty nic c1lr('szłi mi tu chleba 1096
HE O"'CIUH I\'t&" CKOH:rO 3\e H'J.AUU? II Im swojego dać? I nie uslurhal Iz sław slów
noc2\0ł(1U.1 lI acIUK'L Cl\OKCC'L CII 'L, 11.1,J,'t11 t 'ch, uf:ljąc w mnóstwo wojska; Oleg zaś
ta Hl UIIOiUCTKO KOU. OI\Lr'L 3>£ H1A'tU, C.I ufal w prawo swojc, mial bowiem w tern
5 lU np:\RLA& CKOI£: OKO npllK'L E't K'L CI.Ut., sluszność. I poszedl z wojskiem na gród;
H nOH,,£ K'L rp ot( C'L KOH. " C1\K'L 3\C a Izęslaw usz .kowal si przed grodem na
UCnl\'LYH ta np'tA'L rp.1A'LUL Hl nO:\H. O.,..r'L polu. Oleg tedy poszcdl na niego z wojskiem
3\e nOHAe K'L H£UOV n:\'LK'LUI.. u C'LCT£n"lU i starli się obaj, b l srogi bój I i zabili
ta OEOH, E'LICTL Sp.1I1L ZUOT1: U 0V&HW.I Iz slawa syna 'Vlodzimierzowego. Wsze-
tO H ACUR1, C'LIII.1 KO!OAUUepll, 800\,1£\ KIoCE- wlodowego wnuka, miesiąca września" szó-
Ro:\om , l.I'tcalp C£nTC&pl K'L IU£CT'LIH AI.NL; stego dnia. Reszta zaś wojska rozbiegla się
npOY"H 3>E KO" nO&'trOIU.I, OKH Y£p£ 'L X'tC'L, jedni w las, drudzy do grodu; owoz Oleg
ApOV UH EJ. ropo,,'L. 0:\1 rJ. 3\e K'LIIHAE EJ. do grodu wszedl, i przyjęli go mieszczanie.
ropOA'L, H npHIAWa H rOp03>JHE, H acJ\.1B.1 Izęsława zaś wziąwszy poloz "li w mo-
t5 3\e K'L LU'LWE, n02\03\"WA H K'L U.1HICT'LlpH nastyrze ś. Spasa, a ztamtąd przywieźli go
CKUUO C'Ln1\c:I, II OT'L T£ OV nEp£H£COUlA H do Nowogrodu i polożyli u ś. Sofii po lewej
II0KOt( ropo,\o\" H nOX03>HIU.ł H Ot( CKaT'L11I stronie. Oleg tedy po zdobyciu grodu poj-
CO+HII 11.1 I\1:K1:H CTOpOIl't. OJLr'L mE no mai Rostowców i Bialojezierców i Suzdal-
npHIITHH rpIlA.1, " 'L HUI POCTOBLIJH, U £'1- ców, i okowal ich i uderzyl na Suzdal.
!O l\OO £PLlIH, H CO\' A.1JLIJH, OCKOK.1, H O\'- I gdy przyszedł pod Suzdal, Suzdalcy mu
CTphUU C.I Hl COt( A.uI.. II nplllUl.A'L CO\,- się poddali. Oleg więc uspokoiwszy gród I
AUIO; H CO\' All\MIH AJIU.ł U H:UOł{. OJ\Lr'L jednych pojmał, drugich wygnal, a mienie
£ OUHPUK'L rOpOA'L, OK'LI II HU.1, li APOt(- ich zabral. Poszedl do Rostowa, i Rostowcy
f'LllI plCTOYH, H OU'tIlH" O 'L K'L II. IIA€ mu się poddali, i zajął wszystką zicmię
25 POCTOBOV; H POCTOKł.IJH B'LA lIWA ta I£UO\,. muromską i rosto\\ską, i posadził posad ni...
" nepEII BLCI£ GUII£ UOVPOULCK.n o po- ków po grodach, i dani począł brać. I po-
tTORLCK&, H nOc.1a\.1 nOUAUUK'L1 no ro slal do niego posłów swoich Mścislaw z
POA'LU'L, H AJNH nOVA &P TH. II nou.1 H'L Nowogrodu, mówiąc: pójdź z Suzdala nazad
Heuoł( UI.CTHCI\JR'L C'L2\'L CBOH H 'L IIoK1 do l\Iuromu. a w cudzej wlo ci nie siedź.
30 ropOAlI , rAUOO: HAU H 'L COł{ A.1IUl onATt. ja zaś z drużyną swoją zaniosę prośbę do
1vI0\,pouot(, Zł B'L YIO £K KOl\OCTH Ile c'tAH, ojca mojego i pogodzę cię z ojcem moim;
Wiersz 8 C'LCT£n .IWi tiU C'LCT£nHWA H C'LlaWA C.I H. R. T. - 10 KOlmAHue,D
EHO\'K:t ma tylko Ł. _ 13 02\Lr'L... ropoiJ,'L niema H. - 21 Co,, nh Ot(3\).III\L
tak i niż£>j w kod xadi, mylnie. - 26 n(pEIII nEp£łłCI\1KI.IJ't H. mylnie. 29
C'Ll\'L I nOC'LA'L H.
lIonumcnla Pol. Hi", Tor. ,. I 99
786
LATOPIS NESTORA.
ł096 H 1I '1. oomm U01\U'f'L CA C'I. ApOtzHIIO a chociaż brata mego zabileś, mc wtem
CKOt£ł& Ie'l. OTMllO CKOKUOł(, H CIIUHpm u aziwnego nie jest, w wojnach bowiem i
('L IIHU'J.; IIIpC H &PUiI UOIUO O\,&"I\'J., TO króle i męże padają. Oleg zaś nie chcial
K£TL .e AH81.110. 8'Ji. pJTEn GO H 1f1:£lIPH H tego sluchać, jeno począł przemyślać jakby
u u OOI"LIElI&TL. Ol\L1"L ze .e I'LC OTt i Nowogi'ód opanować. I poslal OIeg Jaro- fi
(efO nOCl\oł(IUUH, II'L nllYE OOU'LIWI\t\we H slawa brata swojego ze strazą przednią, a
HOK'J. ropo 'L ncpełłTH. II nOCI\J OlU'L t\- sam stal na polu u Rostowa. l\Hcislaw zaś
pOCI\.1U, GplTJ cKoKro, B'Io CTOpO 1:, II £ U'L dozył radę z Nowogrodzanami , i poslali
C'lOl1me II 001\U 0V POCTOB . LlLCTHCMK'L Dobrynię Ragujlowicza przed sobą w prze-
ą;6 C'LMtU1K'L C'L HOK'LfOpOALlfH, H nOCl\ WA aniej straży. a Dobrynia zchwytal najpierw 10
AOGp'LIHIO P"ro\,"l\OK"Yl nEpEA'L CO&Otil. K'L poborców dani. Dowiedziawszy się Jaroslaw
nopo '1. AO&p'LIHL'\ ze OpLBOI£ H UUl ALtIlL- o tern ze Dobrynia pojmaI danników, (stal
Iunl. Oł(B'IA1B'L Z6 t\pOCMB'L ce, WiO zaś wtedy Jaroslaw n Iedwedzicy w prze-
H HU1 A:tHLRUIJH, "poeul'L ms CTowue 111 dniej straży) uciekl tejże nocy i przybiegl
UEALK1:AUIJH R'L CTopoamn, H nO&1:3\E TOH ku Olegowi powiadając mu, ze l\Iścislaw t5
10"'", H npU&1:m6 K'L OnfOKH, H nOBtAJ nadciąga. Przyszla wieść do OIega ze strai
H:UOV, mlo HAETL ULC'lHCl\IIK'L. 0p"Ae G jego zchwytana. I poszedl do_ Rostowa. a
Btcn I'L 01LfOBU, I1KO cTopozeBE KfO " ". Mścislaw przyszedl nad \Volgę. i powie-
U.1R". " 00HA6 1\'1. POCTOROł(, li UI.CT"CIUR'L dziano. mu ze OIeg wrócil się ku Rostowu,
ze "PHA6 HIl KOl\r41ro, H nOKtA1W KUOV, l1KO poszedl więc Iścislaw za nim. OIeg tedy iO
Onl"lo oł( 'LKp;nHl\'L CA KCTL K'L ł-OCTOROV; przyszedl do Suzdala, a uslyszawszy ze l\Iści-
H ULCTHCMI'L nOHA6 no IlLUL. OKbr'L e npHAE slaw za nim się puści'. rozkazal spalić gród
1e'L COV :tI\IO, "Cl\'LIW B"', El o HAEU no Suzdal; osta' się tylko dwór monastyru pe-
IbUL UI.CTHCI\IlR'L, O l.r'L E OOK£l\t 113\bIpH czerskiego i cerkiew, co tam jest g. Dymitra ,
CO\, ,, 3h fOPOA'L, 'l'LKUO OCT U AKOp'L którą dal by' Efrem z siolami. Ole g zaś t5
UlłlllC'l'LlpLCK'L oEYEpLClellrO UOIl1£T'Llpl1 H uciekl do Muromu. a l\I cislaw przyszedl
.,pLK'LI, Ił mE TJUO KCT-. cunfO AUUTPHII, do S zdala, i siadłszy tu poslal do Olesa
.. Złi Et AJ 'L £łp£u'L H C'L CElI'L'. O rJ. prosząc o pok6j i mówiąc: jam jest mlod-
mE nO&'13;6 K'L J.JOł(pOUO\, , Ił U"CTHCUK'L szy od ciebie. poszlij do ojca mojego. a
n H"e CO A:UIO, H etAA 'l0V nOC'LII\ W6 K'L druz)'llę kt6rą zabra', wróć, ja ci będę 30
OALfOBU, UDpl npocA, ruron: lI 'L KCUIa we wszystkiem posluszny. Oleg zaś poslal
ULIIUU reGE, C'LKU CA K'Io 01'h1J1O UOKUOV, do niego podstępnie, chcąc pokoju, a Mści-
ł ApoVmuu, w. 6 KC" aIU'L, BOpOTH; li slaw uwierzy' podstępowi i rozpuści' dru-
&1 'L TEEe R'L KLCbUb nOCl\o\,wlm. Ol\bf'L 6 zynę po si olach. I nastal tydzień Teodo-
"DCM n, 16UOV C'L ALCTHt& OTA UOpII, rowego postu, i pr 8zla sobota Teodorowa ,
ULC'fHCKaB'L a.e KU'L B'Ip'Ll KLm, H plcno\,- i gdy M.ścislaw przy obiedzie siedzial, przy-
ErH APOf.lHI41ro DO C 'I.U'I.. H IllICII 9£OAOPOD szla doń wiegć, ie OIeS nad Kłaz ą blisko
LATOPIS NESTORA.
787
leA'łlUI oOCII H opHCo'ł geOAOpOBlI C£GOTII, jest przyszedlszy bez wiegci. J\fścislaw bo- tooo
I LłhcrucuBo, AAqllo III OStA'I, npuM wiem zawierzywszy mu nie postawil czat.
KUO, BlICTL, aHO Onr" 1111 K!1!\ U1I; Gl\H Ale B6g umie wybawiać ludzi swoich pra-
GO Et npHIUI.I\'L EE 'L RtCTU. ULCTHClIlłR'L wowiernych od podstępu. Oleg zag usado-
S GO KUJ. RUO, Btpii, .E nOCTIIKH CTOpOa>OR'L. wil się nad Klazmą, mniemając. ze l\Iści-
H'L Eon. S'ICrL H 'LGZlBKI!\'IH YKOB'łK'L1 GKII. slaw zląkłszy się go ucieknie. Aliści do
rOYLCTHB'LI_ CBOII 0'lJ. KLC'IO. OIlLn. ze 0'- 1Iścislawa przybyla druzyna tego i następnego
CTlIIIOKUK'L ta 11.1 Kl\m u.., t.Il1 mHO 0VGOII dnia: Nowogrodzapie i Rostowcy i Bialo-
.
ta Kro ULCTUCI\ItK'L nOG'trHETL; 1\'11 MI.CTH- jeziercy j Mgcislaw zaś stal przed grodem
tO ClIlIBO' Me C'IoGpllWa ca ApO\,3\HlIlI R'L T'LIH uszykowawszy drużynę. I nie natarl ni OIeg
ALliL H B'II APO,n.IH, HOBropOALIJU, H POCTO-'L- na )\Mcislawa, ni ]\Mcislaw na Olega, i stali
IIH , H E'tIOO EpLIJH. LłLtTUClIl\B'II ze CT.1 naprzeciw siebie cztery dni. I przyszla do
np'tA'L rpIlĄ'IIUL, UCnll'LYUK'L APo\,mHU. "ilE I\Iścislawa wieść: oto poslal ci ojciec brata
nOCTiinH IIH Onr'L HII UI.CTHCI\IIR.1, IIH UL. Więceslawa z Polowcami. I przyszedl Wię-
t5 CTBCIi1B1. .Zł OIL" , H CTOacTl npOTHKOV ceslaw we czwartek po tygodniu Teodoro-
COG1I YeT'Llpe ALIIH. "npHAe ULCTHCIIlIBO\, wego postu, a w piątek przyszedl OIeg
BtCn: 1110 OOCMlI'L TU OThIJL EPdll R.aye- uszykowawszy się pod gród. I poszedl prze-
CUKol C'L OOI\ORLIIH. " npuAe K&YeCI\i1B'L B'L ciw niemu Mścislaw z Nowogrodzanami i
YeTREpn. no O£OĄOpOK'L1 IIEA'tl\H nOCTII. Rostowcami. I dall\fscislaw chorągiew Wlo-
tO H K'L nlRI\'L npHAE On...., HCnl\'LYUK'L CA, dzimierzową Polowczynowi imieniem Kunuj,
IC'L ropOAo" II ULCrUCl\IIB'L nOHAG npoTRRoV i dal mu piechotę. i postawil go na pra-
f£UOV C'L HOB'LrOpOALIJH H C'L POCTOBLIJH. "B.... wem skrzydle. I nat.arl Kunuj piechotą cho-
A!\CTh UI.CTHCl\IIK'L crar'L KOl\OAUuept. 00- rągiew Wlodzimierzową rozpiąwszy. a OIeg
JWKLYHHOV, H''''fiHLUb KOVHOVU, H B'L,\l\K'L chorągiew Wlodzimierzową ujrzawszy, zląkł
t5 IeUOV n'tIULIJH , H nOCTIIHH H 11.1 npIK'tuL się, i poploch padl nań i na wojsko jego.
Kp'LI '1 , H IIS£A'L KOVIIO\,H n'tWLIJH, IIl1na I poszli naprzeciw sobie do boju, Oleg
crarJ. ROlloAuuepL. "O"P'l Ol\Ln. CTAf'L przeciw J\lścislawowi. a Jaroslaw poszedl
ROllOAUUEpb, " 0,"6011 tA, H 0VZl\C'L .:mllA6 przeciw Więceslawowi. )\lścislaw zaś gdy
HII RL H Hi1 BOli Kro. H nOHAOIU K'L 1>0ltRH pogorzelisko z Nowogrodzanami minął, No-
30 npOTUKOV COG", Ol\Lr'L npOTHKO\, ULCTHCl\II. wogrodzanie zsiedli z koni i spotkali się
BO\, , II t\pOCIIl\K'L nOUAłi npoTHRo\, Rn6Cl\i1- nad Kolaczycą, i byl potężny bój. I począl
BOV. UI.C'łHCKZlR'L me ntip£IU&A'L nom«p" C'L zwycięiać 1\Ucislaw. A Oleg widząc że cho-
Wiersz 1 .eAtAI!\ w H. dodano nad wierszem I. - 6 H 'L6itBIII1TH 1 H 'LGlIBUTH
H. - 22 H C'L POCTORMI" ma tylko Ł. - 24 KO\,1I0,"HI KOV....1HOV H. -
26 ilBeA'L... DtWLIJH ma tylko Ł. - ao ULCTHCltlIBO,... PPUTHą01' nieIIłą H. - 32
nomilp'L 1 ne"'lIp'L H.
788
LATOPIS NESTORA.
ł096 II0K'LrOpO),MIH, H ('f.c't.wm C'L KOIIEH IIOK'L-
-97
fOP0),M''', H C'LCTmnUm CA Ul 1\01\\'"1110; U
G'LICTb lip.1HL Kp1onLK1, U II1Y O,\JUTII Ub-
CTUCUK'L. II BH""t O.'U'L, I1KO nOH),e cur'L
ROJO),HI.IEpL, Hn' .1,tO,J.HTH K'L T'LI:n lero,
H 0\,60I1B'L U OO&1>iEE 01Lf'L, H 0,J,0 1> 1..1 b-
CTHC11K'L. OJU'L mE OpH&1oif\e K'L UO\,POUOł{,
H 1TKOpH t'POCUS1 1,,10\,pOI.11o, C1I.I'L .."e
PIl llllO. UbCTUCURT. "pH"e Uo\,pOUO\" o
C'LTKOpU UHp'L C'L UO\,POULI,H, o 0011 CKO
lUO,'O POCTOKI.IIII " CO\, ),ULl'", o nOH,\e 1i'L
PIl JIIIO no OJb 't. OJl.r'L 3\e K'L161oif\E H 'L
PIl lHI1, l\ ULCTIICUB'L "PUIUL,,'L C'LTKOpH
Ullp'L C'L PI1 .1HLlIII, H no IO"H CBO , lA
£ 101> lTOYH1'L Onr'L. II nOCI] K'L 011.rO-
BH, rJUOl\ : He li1oUO H"tKJU03\e, H'L nOIUJH
u K'L &pITHH CBO'(U C'L 1.1011.&01&, He ;łHIUUI.
rągiew 'Vlodzimierzowa naprz6d postępuje.
począl zachodzić ją z tylu, i uląkłszy się
I
uciekł Oleg. i zwyciężyl Mścislaw. O eg
tedy przybiegl do Iuromu i zamknąl w l\Iu-
romie Jaroslawa, a sam poszedl do Riaza- 3
ma. Iścislaw przyszedl pod Iurom i za-
warł pokój z Iuromianami, i zabral swo-
ich ludzi Rostowców i Suzdalców, i poszedl
do Riazania za Olegiem. Oleg tedy uciekł
z Riazania, a :\Iscislaw przyszedlszy zawarl tO
z Riazańcami pokój i zabral ludzi swoich.
których uwięzil by' OIeg. I poslal do OIega
mówiąc: nie uciekaj nikędy. jeno poszlij
do swoich braci z prośbą, a nie pozbawią
cię ruskiej ziemi. i ja poszlę do ojca pro- 15
sząc za tobą. Oleg za przyrzekl to uczynić.
:\Iścislaw tedy wrócil się nazad do Suzdala,
ztamtąd poszedl do swego miasta Nowo-
grodu. za modlitwami przewielebnego biskupa
Nicety. A bylo to pod koniec roku 6604 20
ind .kta czwartego, w polowie.
U pOł{CLCK'L11A £I.']I.ł; H J 'L nomJ" K'L
OTLIJIO UOInn u O TO&'t. O.'Lf'L me O&'tlJll
u TIKO C'LTKOpOTU. UhCTUCJJK'L E B'L Kpl-
TUB'L U B'LCnUL COH"UIO. 0T1. To1\,\Oł{
OOH"e HOBOf ropo,\o\" H'L CBOH rp".\'L. ł.10-
1\HTBU'H np'tnO),06LHUO ellHChonl IIUK'LIT'LI.
Ce me &'LICTL OC O" lplO litTO\, (s "., OH
}\OK'LTI YETKepTUO Hl nonl. 25
82. R'L J\1oTO (S,tC. npH"OIU.ł CB.łTOnl'LK'L, Bo- Lata 6605 przyszli Świętopelk, Wlodzi...
lio,\ul.lepL, A K'LI"'L HrOp£BHYI., u R.\CHUKO Po- mierz. Dawid Igorowiez i \Vasylko Rości...
CTUCUBHYb, H f' R'L''''L f.UTOCl\1RHYL, U 6pJT'L slawicz, i Dawid Świętoslawicz, i brat jego
IUO Onr'L, II C'Ln w ca łOELYH Hl ov- Oleg, i zebrali się w Lubeczu dla ubezpie-
CTP0H:HH'£ Ullp , H fnroume K'L CO&1o pe- I czenia pokoju, i powiadali sobie mówiąc: 50
K....e: 00 YbTO rO\,&llt.I'L pOVCI.CK", £lntH., poco niszczymy ruską ziemię sami między
nuu Hl C.ł KOTOp.n HrJiil.ljIC? l\ nO,'08M,1I I sobą zwady wszczynając, a Polowey znoszą
eUJI'" H:\Wlo1\ H£Ca.Tb pO "'IO, o pll'" Co1\U, nas różnymi sposobami, i radzi są ie z
o e uea;1O NUI" puo; ,1,.1 H'LIHt OT'L CEn sobą wojujcm. Odtąd WIęC złączmy SIę ser-
\Viersz 1 o C1>(1o,,011I.l... 1I0R'LrOp0,1,M'H ma tylko R. T. - 22 IIOH"E I 0p"uAe II.
R. T. - 29 JKJ&LYH. !\IO&LI'H II., !IOGDVU Ł.
" Ą T O P I S N E S T O 1\ A.
189
HUfJU'L U B'L KAUNO tpL;\LI,e H &lUOJl,eU'L cem w jedno i chrońmy ruskiej ziemi, niech t097
POVCLCT1oU eU II, KUJI,O Al JI.P HTL OTI.- kaidy dzierży swoją ojcowiznę: Swiętopelk
YHM£ CROIi/ó: CBUOn 'LK'L K'LIH:K'L lI acl\l\RJlI., Kijów po Izęslawie, Wlodzimierz Perej slaw
B01\OAuUep'L RLCCROl\O"'L, A R'LI"'L u O l.r'L po W szewlodzie j Dawid i Oleg i Jaroslaw
:;" IJPOClllB'L CUTOC1\.1B1\L; H UU'L e ')O Al\- Czernigów po Świętoslawie , a ci te grody
" 'L RbCCROIWA'L ropoJl,'LI: Al\R'LIJI,OV ROI\O- co im rozdal \Vszewlod: Dawidowi Wlo-
AHUep'L, POCTHCIURHYCUJ nepeU'LIW'L ROllo- dzimierz j Rościslawiczom: Przemyśl Wolo-
A.1f)eRH, TepEI>OR:1L RJCH I.KORU. "Hl T'LMh darowi, T rębowlę \Vasylkowi. I na to ca-
" 1\OMWa KpLCT'L: .1 iUPE K'LTO OT'L CU10 lowali krzyż: jeśli kto odtąd przeciw ko-
tO HJ Koro B'LCT.lMETL, TO R.1 Toro G£,J.tiU'L RI.CH mu będzie, to przeciw niemu będziem my
H "pLCT'L Ył.CT'LH'LIU. PeKOWA BLCH: Ali G£- wszyscy, i krzyż czestny. I rzekli wszyscy:
ACTL .lI Rh KpLCT'L YLCT'LN'LIU H BLCt\ eU3L1 niech będzie przeciw niemu krzyż czestny
POVCLCKJL1 ; u .,"tl\OR RMUe ta nO""OIUA R'L i wszystka Ruś. I ucalowawszy się do dom
CRon CH. II npHAE CUTOm"LK'L C'L Al\B'LIA'LUł. odeszli. I przyszedl Świętopełk z Dawidem
t5 K'LIH:ROV, " P.xA" &'LIWA l\IOA"1t BLC"; M'L do Kijowa, i radowali się wszyscy ludzie J
T'LKUO AH ROJ'L neYl\1\I.H'L Iit\W£ o 1\IOG'LB" jeno dyabel smucil się z milości tej. I wlazl
cen. II R'LJI"t e COTONJ R'L cPLALIJC H KOTO- szatan w serce niektórym mężom, i poczęli
p'LIU'L U£ LU'L, " nOYAłUl\ rnro:l:nu K'L powiadać Dawidowi Igorowiczowi. mówiąc
ALlI'LIJI,OB" IIrOpEK"YIO, peK.v.IjIE CUIIC: I KO tak: oto Wlodzimierz spiknął się z \Va-
20 ROJOAHł.lEp'L C'L1\O"'U!'L ca KCTL t'L BlICHJI.- sylkiem na Świętopelka i na ciebie. Dawid
K'LUL UJ CUTOnll'LKlI u RJ Ta_ ft,i1R'LIA'L "'E zaś dawszy wiarę kłamliwym slowom, po-
KUL B"tp£ l\""'UR'LIM'L Cl\ORECLI.I'L, R.ln U1\'L- cząl wygadywać na 'Vasylka J mówiąc: kto
BNTU Hl R.1CUl\LKJ r.urou: K'LTO H:CTL 0V- zabil brata twego Jaropelka, a teraz godzi
&HlI'L &PilT" TIOKro t\pOIU'LK.1? l\ H'LIN1o U'LI- na mnie i na ciebie, i spiknąl się z Wlo-
!5 ClIUTL 11.1 ua " N.l U I H C'Ll\O"'Hl\'L u H:cn dzimierzem: strzei więc glowy swej. Świę-
C'L ROllOJl,"UEp'LML; Alt npOU'LIWlIl1" o CBOKU topelk zaś zmieszal się i rzekI: czy tez to
r01\OR1o. CRATOnl\'LK'L me C'LUATE CI 0VU'LUI., prawda czy klamstwo? Nie wiedząc zaś
pelu: KAJ ce np Ro Go1\AETh, H1\H l\'LZ . IlE rzeki Świętopelk do Dawida: jeśli prawdę
KtA't, " peyc CB TOnll'LK'L K'L AIIK'LIJI,OBU: mówisz, niech ci Bóg będzie świadkiem j
30 Ali lIljIE npno Ul\'LBUWH. 60r'L TU &&"U no- a jeśli mówisz z zawiści, ujmie się Bóg za
c1I0yX'L; A ZłqlE 1\" B"CTUł J,U'LRUWII, nim. Świętopelk tedy uialil się nad bratem
Gor'L I>£JI,£n .1 T UL. CUTOnl\'r.K'L 3\e C'L- swoim i nad sobą i począl myśleć: anuz
"l\" CH no I>p T1: CROKUh H o COGt, Mln to prawda będzie? I dal wiarę Dawidowi.
1I0U'LIWll T", H:JI,:ł CE np RO &ń\AETL? u II I podszedl Dawid Świętopelka, który począł
.
Wiersz 5 CSATOI:1\.lBl\I.. CKATOClUR'L H. Ł., CUTOCl\:ISl\" Ch., mylnie. - 31 Ul\'L-
RHWU II Ul\'LRUlllh w kode:xu,ch. mylnie.
790
LATOPIS NESTORA.
ł091 B'IP& hI'LIJI,OB1l, H npUhCTH AU'LIJI,'L Cu- myśleć o Wasylku. A me wiedzial o tem
'J'onl\'LKJ, H H:\yun AO\,IUTH o R cHlu'IJ1>. ani Wasylko, ani Włodzimierz. I począl
l\ KaCHJlLKO CEro Ile E""mW6 H KOIOJl,Ut.ltp'L. Dawid mówić: jeśli nie pojmiem Wasylka,
" HY& AltWJI,'L rUrOA!TH: lupe 116 Ht.lES1r to ani tobie panować w Kijowie. am mOla
KUIULD, 'lO ilU TOGt K'LB.lZeIUI1 K'LIKB'I, we \Vlodzimierzu. I usluchał jego Święto- 5
. "''1.11'1 B'L K01\OJl,H...epu. II nOC1\Ovml Kro pelk. I przyszedl Wasylko czwartego listo-
CSA'lOnJ'LK'L. " npUJI,e KUH1łLKO I'L VETREpT'l.IH pada i przewiózl się na Wydobycz, i po-
.oa......p" , H nEpEKE E CA HII K'LIAQ&'LIYh, szedl w monastyr pokłon uderzyć ś. licha-
H BJI,S DOI!OIlBT'L C K'L CUTOUOV IJ - lowi, i podwieczorkowal tu. a namioty
111\0' K'L UnlCT'LlpL, H 0V RIII 'lO" ! 'l0- swoje rozbił na Rudycy. Gdy wieczór nastal 10
B p'Ll CKOII nOCYlEH H POtAUIłH. KEYepov poszedł w tabor sw6j. Nazajutrz rano przy-
8 E'LISLWIO npH"E K'L TOElIp'L ClOU. "II slal Świętopelk mówiąc: nie odjeżdżaj przed
UfTrłHl-' ze G'LIKLIUIO, npHC'Ll\lł CUTOnl\'LK'L, me mi imieninami. 'Yasylko zaś odparł m6-
pen: .e o". on. BuelHn UOHn. R.1CH1\LKO wiąc: nie mogę czekać, bowiem mam wojnę
Ile OT'Lnpt C.I, pela: HE UorH. LAII'lH; KAll W domu. I przyslał doń Dawid: nie odjeidiaj 15
uAETL pUb Jl,0"' . "npHC'Ll\l K'L lIeuoV bracie! nie wym8wiaj się bratu starszemu I
AlłK'LIJI,'L: Ile OAH, &p:\l6, ilE OCl\O'UI H CA pojedziem obaj. I nie chcial Wasylko uczy..
'PUli CnplIHWlfO, nOH;\CK'I ORli. " Ile E'LC- nić tak, ani usluchać ich. I rzekł Dawid
on K.xCUlILKO C'LTBOpHTR 'lilKO, IIH no- Świętopelkowi: oto widzisz, lekce cię waiy.
CJłO\,IU:lTH 1610. "pcve AIIB'LIJI,'L CUTOn1\'L Ho v: chociaz jest w twoim ręku i niechno odj e- O
EHAHIUH 1\H, H6 nOU"HHTL TEGe, O B'L dzie w swoją wlogć, sam obaczysz, czy ci
'KUKIO PUOt; lupe KH OTH et'L K'L eKom nie zajmie twoich rod6w Turowa i Pińska,
BOIOCTb, a..." 0V pUWH, lllpe TH Ile :1HMeTL i innych grod6w twoich, i spomniesz moja
rp!A'L 'lBOH 'L TO,"POK:1 H "UllhCKI, H npo- slowa. Owoi przyzwiej teraz, zchwyć i daj
YHnł rp"JI,'L TKOHn, A" no...m.emn uElle; go mnie. I usluchal go Świętopełk, i po- 23
11'1. nf)H 'LKIK'L H 1'1.11111 H KU'L, H AII h Kro slal po Wasylka, mówiąc: kiedy juz niechcesz
ilU... " 1I0Cl\0"1U Kro CIATOn1\'LK'L, H no- zaczekać do imienin moich, to przyjdź te-
cu! no KI1CHl\LHa, rl\lIrou:;\:I "ilU! le o- raz, ucalujesz mnie i razem z Dawidem
lJIemQ TH AO HU£.H.'L MOH1('L, AI1 npHAe zabawimy. Wasylko tedy obiecal przyjść,
1'1.1." , ąuOVI£WH 1.1.1, H no nuy. KbCH nie wiedząc że Dawid robi podstęp pod 30
'L Al\ B71IA'LUla. RlItUlIhlSO 4fie OG1olJll C.I npH- mm. Owoz Wasylko wsiadlszy na koń je-
.
Wiersz 2 K CHl\hIJ't - RI1CHJłLK'II w kodexach, mylnie - 19 nOCKO\,Ulnu - nO-
clIOvmllKTh H., mylnie. - 25 nOLl.lHeIUH- nO....IHElUh w kodexach, mylnie. - 26 ......
UM..- l" npH 'LK"I'LI H H'LIII" HUH H A"H KrO H., no IIpH 'LKI1K'L K'LIMII'LI H KUL H
AlI_b unt Ł., 1'1. npH 'LRIIB'L Kro II'LI.", H HUH H. H AIIH Itro. Ch. R. T. - 28
O"'EWH - o...ewL w kodexach J mylnie.
LATOPIS NESTORA.
79ł
TH, IU K'lA'LIH J\LCTH, tn. E KOR W£ I III. chal, i spotkal go jego pachołek i rzeki 1091
Jl,I\K'LIA'L. K CHIU KO 31:£ R'LC1:JI,'L 11\ KOHL no- mu mówiąc: nie idź xiąłę, chcą cię jąć.
t lI H OfCTptT£ H OTpOH'L Kro, H nOKtJl.:! I nie usl chal o myśląc sobie: jako mieliby
It.-OV rlllU'OIłl: 11£ OJl,H, K'LUSE£, OTATL TA mię jąć? wszakże mi krzyz calowali mó-
5 11TH. II ilE OQ£l\OVum KrO nOU'LIWAI!UI, K"KO wiąc: jeśli który będzie przeciw któremu, to
U OTATh 11TH, li OHO U'LNt 1'1:I\OK"SI.We przeciw niemu będzie krzyz i my wszyscy.
KpLCT'L, pEKH.IJIE: IUpE K'LTO 111\ Koro &R.Jl.ETL, I to pomy lawszy przeżegnal się i rzekl:
TO IIlI Toro G&JI,£Th KphCT'L H U'Io1 BLCU. dziej się wola pańska. I przyjechal w małej
II nOU'LIt;.aJlB'L CH, nptKpLCTU CA, pEK'L: BOl\U druzynie na dwór xiązęcy, i wyszedl prze-
tO rocnoJl,lI1l A1f E&JI,ETh. II npH1: l 1ł'L U11\1: ciw niemu Świętopełk i weszli do izby, i
APOV "II1: II K'LU;r.h AKOp'L; H K'LII\1: E IIpO- przyszedl Dawid i siedli. I począł mówić
THBOV Kro CRATOnl\'LK'L , H H"OW K'L HCThEhKA, Świętopełk: zostań na imieniny. I rzeki
" npHA£ AIIB'LIJI,'L, H c'tJl,OW . II IIVA rl\lI- Wasylko: nie mogę zostać bracie! dalem
rOUTH K TOnl\'LK'L: OCTlIKH tA IIł CRaTOR'L. juz rozkaz taborowi iść naprzód. Dawid zag
t5" pn£ KI\CH1\LKO: IE uor& OeTITH, &PllTE; siedzial jako niemy. I rz kl Świętopelk: to
0Vir.£ (tCUL nOKEl\1:I\'L TOK1p'LU'L nOHTH ne- pośniadaj bracie. Iobiecal śniadać \Vasylko.
f)f AH. Jl,lIR'LIA'L SEE C:tAIt\W£ mK'L1 11:U'L, .. I rzekl Świętopełk: posiedźcie wy tu, a ja
PEV£ 'UTOnl\'LI'L : A lIOVTpOKIH , EPIlTE. pójdę i przyrządzę. I wyszedl precz. a Dawid
II OE1o"," U IbcH:łI.KO lIO'TpII\UH. II pcvc z Wasylkiem zostali. I począl Wasylko dQ
'lO CUTOn;t'l.K'L: nOC1:AHT1 K'LI C'LJl.lI, II D 'L Dawida mówić, i nie bylo u Dawida glosu
UA&, 111pU.ł1io. II 1\1I E R'LH'L, li Jl,I\R'LIJI,t. ct. ani słuchu; zląkl się bowiem i podstęp
WLI'LU'L ttJl,OCTlI. II IlIVA K CHl\LKO rl\I- knowal w sercu. I posiedziawszy Dawid
ro.UTH K'L Jl,ilK'LIJI,ORU, H Il.t, &1: K'L Jl,LlR'LIJI,1: trochę, rzeki: gdzie jest brat? Oni zaś po-
rl\lICII IH nOCI\OVWIHUIt\; E1: &0 0V"'"C1\'L CA wiedzieli mu: stoi w sieniacb. I wst wszy
5 H lILCTL H...1>1I H'L CphJl,""H. "nOC1:JI,'tR'L Dawid rzekI: pójdę poń, a ty bracie siedź.
ĄlłB'LIJI,t. UilKO, pne: K'LAt t£CTL EpIlT'L? I wstawszy Dawid, wyszedl; a jak t)"lko wy-
O.u mE p m ł£UOV: CI'OUTL .. C1I!IC 'L. szedł Dawid, zamknęli \Vasylla 5 listopada,
U Kt.CT R'L AlIK'LIA'L, PE)(ji: II 'L H.\N. no HL; i zakuli go w kajdany podwójne i straz DUJ
II T'LI;' &P T£, noctJl,u. " R'LCTIK'L A R'LIA'L, na noc przystawili. Na ajutrz zaś wezwal
30 I\t E B'LI'£. "I1KO B'LICTi\\nll AZlK'LIJI,'L, H Świętopelk bojarów i kijowianów, i OPO\\i-e-
lInpoma KilCBUD n. n T'L1H lOmULGp., u dzial im to J co mu Dawid powiedzial: oto
OKOBIIWI H B'J. AROB OKOI'LI. H OpHCT:ł.sJIWA brata ci zabił. a na ciebie zmówil ię z
K'Iio 16u01' tropom. u lon. HII O'TPHII me Wlodzimierzem, i chcą cię pić. a rody
.
Wiersz 6 li 0110... 1'1:I\OK/lILmSI o.or'LA 1''I.1\0£4I1H H. R. T. - 12 lłeTł.l\ul.l
rpllALIIHlJ1& dodano jako poprawkę w H. 13 c1>JI,om 1 R'L HCTb&bl'-t dodano i
zmazano w H. - 18 Al OVTpOKIIU I IIBTpOfii\H H. R. T.
192
L A T O P I S N E S T O R A.
ł097 CUrOnK'LK'L ('L 'LK &OK1'\p'L H l\'LI1'\II'L, H
nOBtAl HU'L , K £ &'1 KUOV nOK't),l\!\'L l\-
B'LIA'-': 1'\10 EPIlTl TU O\,&U:I'-', 1\ 111 1' C'L-
BtY TJ. CA ct. RO!O HUCpt.UL, U OU'lL Ta
O &UTH, H rplA'L1 TKOII "IITU. II ptwa &OKl1p£
H l\1O HK: TO&t, K'LII ;r.E, AOCTOHTL &IIOCTU
rOKOBt.1 CKOKII; Al lUpE KCTL "PlRO U t.KH TJ.
A Rt.I"t., A,x "PUHtl£Th R.tCH:\MW I\J HL; iUII£
H 11£ "PlKO ruro:\,x A Kt.I 'L, "" "PHHU£Th
ULeTL OT'L £or1, H OT'LBtYi1ItTL npt,,'L £or'LUI..
II OVKtAtWa HrOVUEIIH, H H"nw UOl\HTH
tA o R1CIL,...,t CB.lTOnJ'LKOV; H P£VE HUt.
CBuon:\'LK'L: OTO ,lI, R'LI"t.. OVR1o 1;Kt. 3\£
ĄaK'LIA'L, 1I1va nOOCTpHKITH III OUtnl£HHIG :
Zlwe lU c£ro 11£ C'LTKOpHWH, H nO\,CTUWU
U, '10 RU TO&t I\t.H HTH, UH U'LH1o. CUTO-
nKt.K'L SEE OTI1WE nOVCTHTH H, H'L .tR'LIA'L
IE '(OTaw e , &l\IOAa ca Kro. II 111 TO\, ROVL
I£AOW& H R£lIuropOAOV. H3\£ rp1At. UUt.
OV K'LIItBl al\o A£CATb KpbCl''L B'L AUt, u
npHB£ OWA H 111 HOI't. 'L, 01\0K1Hl C';;IIU,
C'J.CilAHwa H C'L KO t., H BCAOW H B'L HCTI.&bK';;
Ul1\N.. II CtAa1Jl1O KUOV, 0HP't BUHILKO
TOPVHlIl OCl'P&1JI1 1I0;r.L, H pi1 Ovut, liKO
JOT&rL H Cl\tnHTH, K'L nH I\t. £oro\, "llVLUL
B£l\HI\'LIUL H CT£H1HHItUb. II CC R'Ll\'t owa
nOtUII"H CK&TOnl'LK'LUb U ĄilK'LIA'LUL, C'LHO-
K" 'L II EY£KUVb KOli lOn CUTonlt.Vb, U
ĄLUHTp'L 1\0RIOn ,lI,aK'LIAOBt. , H novacn
"POtTUplITU KOBLp'L, H npOCTp..wa lun Rl-
CUliLn H xon"," H nOBp't...u; U &OpI1W£TL
ta C'L IlUUlI Kptnt.KO, H He UOir.:\CT1 Kro
no BP'l1JlU. II ce B'L1\'t 'LW£ APO\, UH, nOBp".
twoje zająć. I rzekli bojarowie i ludzie: to-
bie xiążę nalcży strzedz głowy swej; jeśli
prawdę mówil Dawid, to niech Wasylko
odbierze karę, jeśli zaś nieprawdę mówił
Dawid, niech dozna zemsty od Boga i niech 5
Bogu za to odpowie. I dowiedzieli się igu-
menowie i poczęli prosić za \Yasylkiem
Świętopełka, a Świętopełk im rzekI: oto
Dawid. Dowieaziawszy się Dawid począl
nastawać na oślepienie: jeśli tego nie 10
uczynisz i puścisz go, to ani tobie pano-
wać ni mme. Świętopełk zaś chciał go
puścić, lecz Dawid nie chciał strzegąc się
go. I tejże nocy wywiezli go do Dźwino-
grodu, jest to gr6d maly o 10 wiorst od t5
Kijowa odlegly; i przywieźli go na wozie
zakutego, zsadzili z wozu i wprowadzili do
malej izdebki. A gdy Wasylko siedział, uj-
rzal Torczyna ostrzącego nóż, i dorozu-
miawszy się, że go chcą oślepić, wolal ku ;O
,
Bogu z placzem wielkim i jękiem. I oto
weszli posIani od Świętopelka i Dawida:
Snowid Izeczewicz. koniuch Świętopelków,
iDymitr , koniuch Dawidów, i poczęli roz-
ścielać kobierzec, a rozgcieliwszy jęli 'V a- 25
syłka, chcąc go obalić, i krzepko dUŻał
się z nimi, i obalić go nie mogli. A oto
weszli drudzy i obalili go i związali, a
zdjąwszy deskę z pieca położyli mu na piersi.
I siedli po obu końcach Snowi d Izeczewicz 30
iDymitr , i udzierzyć go nie mogli. I przy-
sta"pili inni dwaj, i zdjęli drugą deskę
pieca j i siedli i przycisnęli go tak silnie że
Wiersz 12 K.tcN LlJt. LCHUKt tv kodexach, mylnie. - 15 CTJ.TKÓPHWH, U no\'cr...-
wu. C'LTROpOWI. U nO\,CTHWh w kodexach. mylnie. - 18 G1\IOAa. &1\IOA" w ko-
dexach, mylnie. - KEIIHropOAOV. £'łl\OvropoJ\OV Ł. R. T.
LATOPIS NESTORA.
rOWJ H, H C'LRA i1W.ł H, H C'LHMI'LWE A'LCKiii
C'L nEYH, H RO :ł03\HW.ł II npLCH I£ro. II C1:-
,\ocn OU nOUI C'LHORH-''L II £YEKIIYL H Ab-
UHTP'L, H Ile U03\lCn I£fO O\,,J,pL3\z\TH. II npu-
CTa.UlICTl 1111.1 AU, H C'LHUT po\,rml1& 'L-
CKa. C'L nEYH, H c1:Aocn, H 0\,A1RHW.ł H
pZ\LII1HO, DKO npLCbU'L TpOCKOTi\TH. II OP"-
CTń}nU TOpYHIIT. HUEULLlb I}CPEHAH, ORYlOnł
CK.nOO 'LYb, APMr.:I H03\L, H XOU O\,BCpT'tTII
10 H03\L K'L OKO, H fP1oW" OK1, H Df:pCp1: l
I£UOł( lunie, H I£CTL plH1 n IbCH LlI1o H
0'L1II1o; H no CLLlL 3\E' 0\,K£pT1o H K'L OKO, U
H 11 1oIlH.,m, H no CLuL R'L APo\,rol£ OKO
O\,KCpT'Ii 1103\1. , U U Q ApO\,fń}11& 1:IIUIJIił.
ł 5 II T'LIAL Y1C1: &'LICn. UlW u "'PLTK'L. II K'L-
LUbWE H H1 1\0Kp't, B'L J03\IIW.ł Hl Kon
aKO UpLTB1, nORE OUl.ł H BO OAHI.IEplO. II E'LICn
Bqouo\, I£UO\" cnUl C'L IIHU'L ncpCWLA'LWE
I.IOCT'L B'L AKII3\LIICK'Lln. 111 TP'LfOBH",H, H
20 C'LKO OKOW.ł C'L HErO COpOYbKm Kp'LKIBih C£llltffi,
R B'LA1W.ł nOmAlI" OOpITU, 000.1""" 3\C
OnpllB'LmH K'L X03\" '1.1 III., OlItUb O&1:A0\,-
IH....HUL; H nUKn" u IIIY non1AHU, I1KO
UpLTBO\, Cm",1O OHOLlO\,. Ił O\, &O\'AH H nUYb,
5 II pCYC: K'LA1o ce I£CUI.. OHH 3\e P£KOW.ł
I£UO\,: R'L "KH3\£łIH BT. rplA1:. II B'LnpOCU
BOA 'LI, OHH 3\E Ą4U1.ł I£UO\" H HCnH BOAT.I,
H B'LCT£nU B'L HI. AOVWJ, u oynoUI1H& ca,
" 00",lOn1 COpOYLK'LI, H pEYE: YCUOV KCTE
30 C'LH.łI\" C'L LICHE? A" &'LI.n. K'L T'LH COpOYblJl1
C'LUpLTL npHl.łu. , H CTII]'L 0p1:"T. I}Of'LUb
793
aż piersi trzeszczały. I przystąpił TorczJn, t097
imieniem Berendv, owcarz Świeto p elków
ol ..'
trzymając nóż i chcąc w oko uderzyć, i
chybiloko i przecial mu twarz' i ma rane
'" . J ""
tę 'Vasylko i teraz. A potem wrazil mu nóż
w oko i wyjąl źrenicę, a potem w drugie
oko, i wyjąl drugą źrenicę, a wtenczas byl
jalo martwy \Vasylko. l wziąwszy go z ko-
biercem wlozyli na wóz jako martwego, i
powieźli do "Tlodzimierza. A gdy go wieźli,
stanęli z nim minąwszy most wozllwizeński
na targowicy, i zwlekli z niego koszulę, bo-
wiem byla skrwawiona, i dali popadi -wy-
prać; popadia zaś wyprawszy wloiyla na
niego, podczas gdy oni obiadowali. I po-
częla plakać popadia widząc go martwym.
I ocuci' go placz jej, i rzeki: gdzie jestem?
Oni za rzekli mu: w grodzie 'Vozdwiieni.
l prosil wody, oni zaś dali mu. l napil się
wody, i wstąpił w niego duch; opamiętal
się, i koszulę pomacawszy rzeki: czemu cie
zdjęli ją ze mnie? niechbym umarl i stanąl
przed Bogiem w tej krwawej koszuli. Gdy
zaś obiad zjedli, pojechali z nim prędko na
wozie po drodze grudziastej, bowiem b)'l
wtedy miesiąc grudzień. to jest nowembcr,
i przybyli z nim do Wlodzimierza w szósty
dzień. Przybyl za z nim i Dawid, jakby
zwierza jakiego upolowawszy. i osadzil go
w dworze 'Vakiejowym, i przystawil 30 mę-
Żów strazy i dwoch pachołków xiąięcych:
Wiersz 7 paumHO ni etna. n. - 9 OV RE pT1oTII 1I0a:b 1 O\' ;tpHTII Ł. - 11 H I£CTL...
H'LIHl1 1 u EllUle H;1 TH P"II& Ta. Hit 1\11I'H ItU\, H. - 12 II B'L OKO 1 ItUOV IIO L
R'L 1oHHIIIiI. H. R. T_ - 17 E'LICTL BC OI.lO\, I£UO\'I npHWLA'LWe H. - 21 OOPUII-
Cnpłnll H. - 2 6 B'L BU elllll K'L B1oil\,J,eIlH z poprawką O\, K1oit,J,EIIHI1 H. ,
R'L "KII3\ell1: Ch., R_.\ 8113\A£HII Ł., R'L "BII EIIH R. T. - 30 COpOYbą1o 1 COpOYbK'B
w kodexaeh, mylnie.
Ilonumenla PDI. 1Ii,'. TDm. l. 100
794
LATOPIS NESTO.RA.
ł097 ET. i'p'LEJE1o COPO'iLlI1;. OIl U'L 3\e O& ,J, B'L-
WIIU'L, nOH",OIU.ł CT. IIUU'L K'L CKOp't H] KO-
1\'t,\:T. H no rpO""HoV maTH, &10 &0 TT.r,J,J
U UIłL rpoV"'tIIL, pfiK'LIUC HOf.U;pL. II 0pu-
"OIUA C'L UIIIA'L Bo o,,""'£plO E'L W£CT'LIII
"LHL. "pu",c 3\6 U A1B'LI 'L 00 HLLI'L, 111\0
B pl. 0\,10EH. II nOU,J,UIUA H E'L BOp'1
IUK I(K'1, H npUCT1KUIUA Tpll ACUTb Ud>iI\L
cnp£YII , H AU OTPOK] K'LII.l3;1 0\,UU1 II
1\011.'1'.... B010,J,IIIJ£p'L m£ Cl'LIW.1K'L, I.'\KO H T'J.
&'LICTb IbcUli KO H U1onJ£H'L, o\,m cc tA, H
K'LCnnK.1K'L H p£'i6: CEro He &'LIKUO I£CTb
B'L pO\,CbCT1011 ClUH, HH npH A 'L HJ-
IUH;\'L, UH npH OTLlJlln H1Wlln, Cl\l\oro
T.U. II TO\, &!( nOC1.1 I\T. ),!\K'Id.\O H K'L
ORfOKIl CUTOCUBHY6U], furO/Ul: nOIl 1on
K'L fOpo",LIIIO, ś'.1 oonplRIIIA'L Ct:fO 'L11, 1£3>t:
tA C'LTKOpll C4i K'L p01(CLCT'1H t:IUU, H E'L
HJC'L E'L &(Iunll, O;Ee E'LEpL3\C B'L 8'L1 H03\I. ;
Al ''''6 cero He Op.1KIIU'L, TO 1i01\L1U61£ 'LJO
K'LCT1H£T1. ET. H CT., H HIYLH£TI. &PU'L "PU]
JK1UTH, H IIOr'LIEI16Tb £UJll pOł(CLCK1n, H
Bpl H UJWII "OJ081.1111 "PIlWL,J,1JIIE K'L ""I4\TL
6U L'i pOVCLCKat..... Ce U'LIW1KT. "lK'LI T. II
01LrT., OCYULlll £'Llcn KCXI.UU, u nnl\]cn
u P6Km",1: L'\KO cero IlE &T.I O ET. PO"1o 11.1-
IULLlb. II TO\, ]&HI£ C'L&P1B'LIIU KOU, np""o-
cn K'L BOJO",IIU6pO". B01\O"lIu£POY a;e CT.
BOH CTOlllplO R'L I;opo\,; KOXO IIU£p'L 3\6, U
AIBT.I,,'L H Onf'L oocnw.l U.3\A CBOLł, rn-
r'31&...e I\'L CHATOIU'LKO\,: YLTO Ct: 'L1\0 C'L-
'I'BOpll11. KCH E'L pOVCLCT'1H Cl.IJH, H B'L-
BpLU'L KCH HOmL E'L II'L? Y6UO\, KCU U'tOHJ'L
Vlana Kolczę. Wlodzimierz gdy uslyszal
że 'Vasylko zchwytan i oślepion , zląkl się.
zaplakal i rzekl: takiego da nie bywalo w
Rusi ani za dziadów naszych, ani za naszych
ojców. I natychmiast poslał do Dawida i 5
Olega Świętosławiczów, mówiąc: pójdźcie
ku Gorodcu! naprawimy to zle które się
stalo u nas w Rusi i między nami braćmi:
jakby nóż \V nas utopiono. Jeśli tego nie
naprawim. to powstanie więlsze zle u nas, 10
i pocznie brat brata zarzynać, i wyginie
Ru , a wrogi nasze Polowcy przyjdą i zie-
mię ruską za£arną. To slysząc Dawid i Oleg
zasmucili sie bardzo i za p lakali mówi ac : te-
. .
go w rodzie nasz)"m nie bywalo. I. nat)'ch- 15
miast wojsko zebrawszy przyszli do 'Ylo-
dzimierza. \Ylodzimierz zaś z wojskicm stal
u Boru. Poslał tedy 'Vlodzimierz i Dawid i
Oleg męze swoje do Świętopełka mówiąc:
coż za szkaradę popelniłe w ruskiej zie- 20
mi! ja1.by nóż utopił \V nas; zacoś oślepił
brata swego? jeśli ci co zawinil, oskarlyć
{;o bylo przed nami. a przekonawszy go
mogłeś go ukarać. A tcraz wyjaw jego wi-
nę, dla której tak postąpile z nim. I rzeIJ 5
Świętopełk: powiadał mi Dawid Igoro-
",icz, oto Wasylko brata Jaropełka ci zabil,
i cbce zabić ciebie a zagarnąć wlo ć twoją,
Turów i Pir'lsk i Brze ć i Pogorynę; i po-
przysięgli sobie z 'Vlodzimierzcm, że 'Vlo- 30
dzimierz siędzie w Kijowie, a Wasylko we
'Ylodzimierzu. Ja musialem strzcdz swojej
głowy, i nic ja ale Dawid oślepił go i wziął
Wiersz 1 COPOy q't. COPOYUII1t H. - O'1;U'L 3\E O& AltE'LIUUU'L niema H. R. T. -
6 no IILU"... I)" OK" /I CT. IIIIU'L, aKY II II KI 1\'1. O\,1\OB'L 81{1\OKH Ł-, eT. HIIU'L, liKU
H'tK h'LIlI 7,B'1pL 0\,1\080 R. T. no IILUG, I KO K'1pb 0Y1\OKH 'L H.
L .\ T O P I S N E S T O 1\ A,
7!1
EflU'L CBon? lupe TU &'LI B"II I\U\ E'LIU
111 RL, OElUYU}'L E'LI U np ..-. HlI.1H, II O -
IIp1oB'L E'LI H C'LTBOpH;t'L KI.IO\,; l\ 11'LIU1> K t\
RUlU AOlIEro, omc KI.IO\, CC C'LTBOplll'L I£C".
5 II pEYC CG.łTOn 'LK'L: 11KO nOE1:,,] 1.111 ,1,]-
E'L''''L HrOpEBHYb, DKO RICIIJLI\O EpUl Tli
0\,,£1111. UpOnl'LK1. H TC&E ;tOYETL O\,EIITII,
H ]IUII KOJOCTI. TBOfR. TO\,pOB'L U "HllbC6'L
U I}£PCCTIIH: H 1I0ropulI;", H 1 0""1'L pOT1o
ł O C'L 1}010,1,IIUCP..-.UL, dKO C1:CTII HOJOt,IIUEPO\,
I\'LIH:81o , 1 IbcHnKOBU R010 HUCpH ; ił IIE-
EO;tn Uli CROKII rOJOB'L1 EJIOCTU, H He D 'L
Kro U1omIJ'L, 11'1. JI,:\B'L'A'L, H BC1'L H 1\'1.
COE1:. H P1oW.ł ..."'mll R010"IIIIEPH, H ,\18'L1-
15 ,1,OBH H OurOBU: II K'tn O CLUb ilE 11111011,
L\60 ),lB'LI,,'L KCTL Cli1onU1'L U; He R'L ,\1-
8'LI.\OB1; ropo".. 1IT'£, ilU C11oU1tH'L, H'L B'L
TBOKUL rp '1; HTT. II CJ1:0UII'L. II C£ 111.1'1.
rnrO:Ui>lJlllł.I'L, pl\ II"OIU.ł Col pl "HO. 11.1 ołj-
20 TPUl' mE on"lIo HOJO UłJEplO, H ),lB'LI,W-
BH U O\LrOBU Yp't 'L .\ ''-'H100p'L Hl CR,UO-
011.1\], CBłTOm'Lli'L 3>E XOT1> nOE1orllmTU H 'L
K'LIKU; Ile "101.1 KI.IO,' K'Ln\ II £ , 11'1. 00-
C'LUOI.I RtCCRO;tOil\.ii.łih I\'LHUIIIUih II "'IITpO-
2:i 00l11TJ IIH'WJ", 1\'1. B010,1,IIU£POV, r.\UOJIii.qu::
1.101111.1'1. U, K'LII.ł3\E, TOC1: U EpITOUl TRO-
litU, UE 1.I0 1ore norO,"EUTH pO CbCK'LllI E1UI1;
:\11 1 £ EO B'L "UCT£ pUl. umłilO COEOIffi, non-
111111 HI.I.v.n P:\,WR.1T1I C.ł H B'L I.I.I"i>T" f.I.m....
50 H:\mm, H3\E &1\111.1\ C'LT.łil\UU OTLlI.1 811U11 H
"1:"U EIWII, TpOp.'LUL BUHKHł.U. U XOpOEpb-
eTB'L"'L ; nOElp \I£IJIE no pO\,CLCT1oU EIUII,
1It1'L1 Eł.IUł npUIICKIIBIX_, l\ R'LI XOYCTE no-
rO\,EIITII EU lłI\ POYCLCKd;llb. RLCt8010iEIU mE
Z soba. I rzekli mdc \Vłodzimierzowi i D:l- łro7
- -
widowi i Olegowi: nie wymawiaj się tclU;
że Dawid go oślepił; nie wDawidowym
grodzie zchwytan b 'ł i oślepion , lecz w two-
im I to rzekłszy rozeszli się. Nazajutrz za
chcieli przeprawiać się przez Dniepr na Świę-
topełka, a Świętopełk chciał z Kijowa ucie-
kać. Nie dopuścili tego Kijowianie, jeno
posłali 'Vszewłodowę i metropolitę l\Iikołaja
do 'Vlodzimierza, mówiąc: . blagamy xiąię
ciebie i twoich braci, nie gubcie ziemi ru-
skiej, jeśli bowiem poczniecie wojnę między
sobą, poganie radować się będą i zajm
ziemię naszą którą nabyli ojcowie wasi i
dziadowie wasi; z trudem wielkim i męztwem
walcząc po ruskiej ziemi, innych ziem przy..
mnaiali, a ""i chcecie zgubić ruską ziemię. I
'Vszewlodowa zaś i metropolita przyszli do
'Vlodzimierza i blagali go i przedłozyli
prośbę Kijowian. aby zawrzeć pokój, i ochra-
niać ruską ziemię a z poganami wojować.
To !:lysząc 'Yłodzimierz, rozplakal się i rzeki:
zaiste ojcowie nasi i dziadowie nasi ochra-
niali ziemię ruską, a my chcemy ją zgubić.
I przychylił się do prośby iężnej; czcil ją
jako matkę ! powodu ojca swojego, bowiem
by'- od ojca bardzo kochany, i tak za zy-
wota jak i po śmierci w niczem przeciwko
woli jego nie w kraczal; dla tego więc
usluchal jej jako matki, i metropolity, czcil
bowiem stan duchowny, i nie odrzucał rośby
jego. 'Yłodzimierz bowiem był taki ludzki,
lubił metropolitów i biskupów, nadewszystko
zaś lubił stan zakonn ., gdy przychodzili ku
\Viersz 3 Kll1... HErOI I1BU BHHńł Kro Ł. R. T.
796
LATOPIS NESTORA.
t097 trLH.lrUHU " U"TponOJUT'L npH"ocn I\'L Bo- niemu karmił ich i poił jako matka dzieci
1\OAHUep o v, "UOJIICn u H:UO,", u nOB'ł"- swe; a gdy kogo widział podpil)'m lub w
A CT:ł 1.I00M,m l\'Lmll'L, f.\KO C'LTBOpHTH UIIP'L, jakiej zdrozności, nie potępia' go, jeno z do-
H 6JIOCTU £UJ1o pO,"CLCI\H1o, U 6pJHI. "1.111TH brocią upomina'. Lecz my wrócim do poprze-
C'L nOUH'LIUU. Ce c:\'LIWJK'L HOJO"II'Aep'L, dniego. Xięzna bywszy u Wlodzimierza, przy- 5
plCn1\.:\K1K'L Col H pevc: no IICTIIII'ł" 011>I,H szla do Kijowa, i powiedziala Swiętopelko-
H:tW" H ;\11"" UWII C'L6JIOJII CU]1ih PO,'CI.- wi i KIjowianom, ze pokój będzie. I poczęli
CKiDl&, 1.1'1.1 OYUI'L nOrO &HTH. II np1oKJO- między sobą słać mężów i zawarli pokój
HU t.I Hl UO]L&;D K'LU.łfUHHHii\, VLTii\Wen wedlu g tego co rzekli Świętopełkowi: jeślić
1& ŁtK'L1 'UTCP", OTLI'1 p:t,," CKOH:rO, &10 &0 to sprawka Dawida, to idź ty Świętopełku 10
"10&111.11. OTLI,IO CKOH:UOV no B£J"KO,", u B'L na Dawida, i albo go poimaj . albo go \\ y-
3iIlKOT1o H no C'LUpLT" Ile OClO\,W Col H:ro zeń. Świętopełk zaś jąl się tego; i ucalo-
HU K'L YLUh me; T10Ub 3\£ H nOCJO lUl H:U wawszy krzyz między sobą, pokój zawarli.
lIl\'Ll U1TEp£, II "IIITpOnO IIT:t, T.UW 3iC VbTf.\- Gdy zaś 'Vasylko byl we 'Ylodzimiel'zu na
we UH'L CK.łTHTCJLCIi'LIII, Ile np1oCJo,"w wspomnionem miejscu, a zbliżał się wielki 15
UOJL&'LI H:ro. Hmm"lIuep'L &0 Tll\'L &UWC post, b)-lem tu we 'Vlodzimierzu i ja. Je-
JIO&C UIHB'L; 1\1O&'LKb H"'1I11 1\'1. UHT ono- dnej nocy przysłał po mnie xiążę Dawid.
JHT'LU'L, u I\'L enUCl\on'LU'L H 1\'1. urO UCH'LII'L, I przyszedlem ku niemu; siedziala w okolo
nlye me " UbHIIWLCK'L1H 'iIlH'L "10&.1, H ypL- niego drużyna; posadził mię i rzekł: oto
HblJH 1\10&1, IIpH O".łljllli 1i'L HUIOł( HlnUTl- mówil 'Yasylko tej nocy do [lana i Kolczy 20
wc H HJD1f.\WC, .1K'L1 UlTH Jl.1oTH CBon; 1\qle rzekłszy tak: słyszę że idzie 'Ylodzimierz i
I\oro BH"t\we "H WlOlJbH , "H B'L KOltUb Świętopełk na Dawida. Gdyby mię Dawid
1 Op1o, He OCn;"f.\WC, H'L BLCf.\ 111 1\10- u slu chał , tob}'m poslal swoich mężów do
E'LBL np1:Ii .:\"JUlC H O\,T1:Wlwe. 11'1. U'LI "lodzimierza J aby się wrócil; skOl'oby więc
Hl np10mc pe'iCIILlIOH: C'L KplTHU'L U. K'LII.ł- ci obaczyli się z nim i rozmówili, zaniechal- 25
rHHH 3\6 &'LIGLWII O'" HO]OJl.HUepll, npll"c 1\1.1- by wyprawy. Owoż 'Vasylll, szlę cię. idź
KRO,", " nOR KLCUI P10VH CK.łTOnJ'LKOV H do 'Vasylka imiennika swego z tymi pachol-
K'LIUU'LU'L, f.\IW UHp'L Effi"en. II IIJY.łW kam i , i powiedz mu tak: jeśli zechcesz
UC3iH CO&OIffi IIffim.ł C'LJlTII, H O\,UHPUW.I ta posłać męże swoje i wróci się 'Ylodzimierz J
HJ CLUb, f.\KO P1lW.I CHlUn1"1K01(: "KO ce to dam ci gród który chcesz, 'Ysewoloż lub 50
A K'LI';OGl C'LKOI\On; tO ";1.'1.1 T'LI, CB.łTOn;t'L- Szepol lub PeremyI. Jam tedy poszedl do
YE, Hl A/lR'LI ZI, 3101>0 II 1.1 U , JIO&O npO EIIII Wasylka, i powiedzial mu wszystko co mó-
u. CUTonJ'LK'L e H:U'L ta no CC, u 111:1\0- wił Dawid. On zaś rzekł: . tego nie mó\\ i-
.
\Viersz 18 H K'L "rovu£II'LU'L niema H. - 19 H 'iPLlIM'11 1\10&& niema H. 20
ypl.HbI,II... II E U 0'" . 1.1 LII HW I. CK'.LI II 'iIIH'L 1\10&&, H CTp HbHlIUI U IIlIql 1A R. T. 25
PP103\EpEYEHbHOH:. np1l.J.1.HEH: R. T., CROI£ 't4.
ł.. A T O P I S N E S T O R A.
197
BIWA I\pLCT'L l.Ie3\1O COGom, UHp'L C'LTROpLwe.
RUUl\LKORU 3\C CmlplO Bo o,J.HuepH, lU np't-
mCpCyeH1>I.IL U1>CTt, H I:\KO npIlGJHi1\1I U nOCT'L
Kłil\IIK'LIII, II I.I1>H1o TO," CmllllO GOl\OAIIUCpH,
5 K'L K,J.HlliA HOIpL npuu1 no II K'LIIA b i\.'-
B1>IA'L. II npH"O 'L K'L IIUIOV, H C1>"U £ 01\0]0
Kro J\PO'(3\IIIU, H nOU,J.IIR'L lU II ptYC 1.111:
ce W\'LKHJ'L 8UIIl\LKO CH IIOYU K'L Oł(l\ IIORH
U Konyu peK]'L TL\I\O: ce CJ'LIWłii\, oa;e II"eTb
1 O ROl\O,1.HUCp'L H CR.łTOnl\'LK'L H:1 ),1\R'LI,J,"; 11.:1
me E'LI UCHe ./\1\K'LI,J,'L nOCl\O\,UlU'L, ":1 E'LI 'L
nOCl\.1J'L U£i1\b CROH K'I. ROJO"III.ICPOV: KOpO-
TH CA, B1o.\11 &0 CA C'L HHI.I'L; YTO UJ'LBHR'L,
II ue nOH;\eTL. J) ft,l ce. R:1CU1\IO, W]łii\ TA,
15 II,1.H K'L 8.xCH1\I.KORII, Te 1O CROK:ItOł(, C'L Cli-
lU OTpOKJI.I1, H I.IJ'LRH K:1.I0\, nKO: OiliC O-
qlelUH nOC'L].!TII Umilib CROH II BOpOTllTL U
ROl\O,J.HLICp'L , TO B'LJl.UI'L TH, KOTOp'LIU TU
ropo", 'L 1\10&1>, 1\10&0 RbC€BOJOilib, 1\IOEO lUe-
20 001\1., 1\10&0 n£pel.IHJb. l\ 'L ilie H,J,O. 'L K'L
RJCHJI,KOIUI, H nOR1o,J,J 'L KiłO," BLU p10YH
),:\B'LI;\OR'LI. 011'1. me pcye: cero K:CUb IUi
1.I1\'LRHJ'L, H'L 1111"1>1& CA lU GOf'L, nOIUJłii\
K'L Ko!o",uuepo\" Al &'LIIU.ł HE' npOJUIUU
2 1.I£lle pJ,J.11 KP'LB€; H'L C€UO\, 1.111 ,1.IIKI>lIO, AJ-
K:TI, UH ropo,,'L CROH, ił 1.1011 TepłiEOK3L, 1.I0U
Rl\lCTL, 003\b;\1R'l.IUH H H'L1II1o. I.\K03\E H &'LICTb;
B'L CKOp1o GO Opllli BUCTL CBOI&. ł.hu1o 3\e
P€Y£: 11,1,0 'L A.xR'LI"ORII, H p""1I !E1A0\,:
30 nplllUl\H UH 1\0'(1\I,U1011, l\ 'L K:ro OOUlJllii K'L
ROl\O,J,Huepo\,. II Ile OOC1\O\,UlJ Kro ft,1\R'LI"'L,
o pocu 1.1,1 OJK1>I, pEK": H1oro,' 1\0\,1LLI1of.\.
lem j jednakie mam nadzieję w Bogu; po. i097
szlę do 'Vlodzimierza, aby nie przelewano
krwi z mojej przyczyny. Dziwno mi wszakZe
że Wlodzimierz daje mi gród swój j przecież
moja TręLowla J moja włość i teraj{ i po-
tern.. Tak też się stalo, rychlo bowiem od-
zyskal swoją "lo ć. Mnie zaś rzekł: idź
do Dawida i powiedz mu niech mi przyszle
KulmiejaJ ja do \Vlodzimierza go poszlę.
I nie usluchal go Dawid J jeno poslal mię
znowu mówiąc: niernasz Kulmieja. I rzekł
mi 'Vasylko: siądź trochę; i kazal dudze
swojemu odejść precz J i siadl zc mną i po-
cząl mi mówić: oto sl 'szę fe Dawid chce
mię wydać Polakom; niedośćże jeszcze na-
sycil się mojej krwi, i chce sycić się je-
szcze więcej wydając mię im? ja Polakom
wiele zlego wyrządzilem i wyrządzić jeszcze
zamierzalem , mszczac sic za Ruś. Jeśli mie
.. .. ..
wyda Polakom, śmierci nie lękam się; lecz
ci powiadam prawdę: Bóg dopuścił to na
mnie za moją hardość. Gdy przyszla do mnie
wieść, że idą ku mnie Berendeje i Pieczyn
gowie i Torki, pom .ślalem sobie: gdy nadejdą
Berendeje i Pieczyngowie i Torki, rzeknę bratu
memu ,y olodarowi i Dawidowi: dajcie mi mlod-
szą swoją druiyn,?, a sami pijcie i weselcie się.
I myślCIlem : zimą i latem wtar£"nę do Polski,
podbiję ją, i zcmszczę się za Ru j a potem chcia-
lem najechać Bolgarów dunajskich i przesiedlić
ich w swój kraj j a potem chcialcm prosić się
li Świętopełka i 'Vlodzimierza iść na Po-
Wiersz 12 ROpOTU cal KOpOTUTL CA Ł., U ROpOTH u Ch. - 13 1.I1'LBHR'L. U 'L-
BIIJ'L Ch. R. T. - 15 TqlO CKOK:I,IO\'I niema H. R. T. - 25 KP'LBh Kp'LKO fi.
ł . R. T., mylnie.
l) Tu, zdaje si , text został uszkodzony.
198
LA'l'OPIS NESTORA.
1097 " pEYE UH RICH3LKO: OO£'£,1,U UUO; H 00- łowców; rzekłbym: pójdę na Polowców
BU'ł t OV t CBOItUOV UTII B'LH'L, H C1;).E C'L i albo slawę sobie pozyskam, albo glo" ę
"ł'LHUIiI., H lun UH rJUOJlTII: CE U'Llm'Ii., moją polożę za Ruś. Innego zachcenia w
OmE 11& OY£Th AUU J.ł 'Lt.I'L A R'LI"'L; TO sercu mojrm nie mialem ani przeciw Świę-
ce U:\1I0 ca 11C'LITU3'L Kp'LBC LlOlty, tt ce topelkowi ani Dawidowi; i oto klnę się na
OYETL 11011. 1I1C'LITHTU CA, 03iE UA K'LA CTh Boga i jego sąd ostateczny, ii nie zamie-
IIU'L; " 'L 1>0 Ja 'L..I'L L1noro 'L31 TBOP" 'L, rzałem nic dego zgola przeciw braci mojej;
II 1£'1'£ .(CUb JCOT't]'L C'LTBOpHT'1 H I.'LCTIITII lecz za moją hardość, żem na wieść o przyj-
PU\,C..CT1;U clnu; H alJu lU R'L"lCTL JA 'LI....., ściu Berendejów zbyt rozradowal się sercem
11£ 1i0S. CA C'LUpLTH, 11'1. CE nOR1o":\ Tli: no a umem wyniósł, poniżyl i upokorzyl mię 10
UCTml't UKO Hl lU 60f'L HlB£"e :\ UOIt Bóg. Potcm zaś gdy nadchodzila wiclkanoc
B'L B'LIIU€""K, UKO npll"6 1111 R1:Cn, UlW poszedl Dawid chcąc zagarnąć wlość 'Va-
11"n.Tb K'L U'L111o 6cp£ll,nYH, H neVCH1: H, H sylkową, i spotkal się z nim ,y olodar, brat
TOPI'II, u pEI\OX'L B'L O\,U1o CROK:I.II.: oa;c UH 'Vas 'lków u Buska. i nie śmiał Dawid przy-
EĄViaTb 6ep£D"UYH n nEYEn1; H u TOPI'U, j ć bitwy z" olodarem bratem 'Vasylkowym, 15
pEKin lip:nov CBOItI.l0V RO]O"lpeRU u .\:\K'LI- i zamknąl się \V Busku J a ,y olodar oblcgl
"OBU : ,1, Hn UH APO\'a;IIHO\, CROIiIa 1.I0]0,,"Włibłlb, gród Busk. I pocz l 'V olodar mówić: Oto
II ClUl nHHn H BCCEJHn u; H nOU'LIC]H 'L: zle zrobiłeś a nie kajasz się tcgo. Przecieł
lU CU:l U"LCKnil& lun.n3m IIJ HlI H opamiętaj się ile to zlego nabroileś. Dawid
111 K'1TO. u R'L LlJni EU]łH. KA,1,LCKn.m, u zaś począl sUadać winę na Świętopełka, o
u.....m pOVC..CKffilii. Cll]Il1; u no CLUL OT't3'L mówiąc: alboż ja to zrobilem ? i czy w mo-
If:Cl.lh ncp£HTu 6J'Lr:tp'Ll "O\,UHCK'LIH, u no- im grodzie? ja sam bylem w strachu. azali
a"UTU II o'" C06£; u no CLUb. OTU 'L npo- mnie nie im i nie zrobi,! tak ze mną. l\Iu-
CHTU tI o," CUTOnJ'LKX u o\, RO O"Hł.I£P] 11TH sialem przystać na to co uradzili, bowiem
lU nO ORblJn, H nou.J..i'. p1o 'L, H nO OKLIJ l. bylem w ich ręku. I rzeU ,y olodar: Bóg 25
,:I 1101:0 IU.'1o COI:1: CUU, !t lOfiO f 010- to wie; a teraz wypuść brata mojego i za-
8m CBOfih C'L10a;lih ] pO\,CbCKffiłih £IUłm. wrę z tobą pokój. I rad b rl Dawid, po sIal
l\ UMOIe nOU'LIWJCIIIIK: R'L CP"'ł..,11 1I0KUb po 'Vasylka i przywiodlszy go oddal 'Volo-
RE &'1.130 HII 1I:t CUTOn 'LI\], nu lU .\]K'LI- uarow.i, i zawarli pokój i rozeszli się. I siadl
Al; u ce Ii]EUm ca 60f'LIJL u If:fO OpUWL- 'Vasylko \V Trębowli a Dawid wrócił do 50
(TRHKUL, "KO ue 1I01.I'LIC3H3'L ItCLtL 'Ll\l 'Ylodzimierza. Gdy zaś nastala wiosna przy-
IipUIIH tROItH IlU R'L V..IIL 6, 110 l I.IOK szedl \V olodar i Wasylko na Dawida, i przy-
R'L HECfm"lt, H C nOHWUI.ł 6€PEH HYH K'L szli pod Wsewoloż, a Dawid zamknąl się
tJ1i.I1:, " B'L BeCe"u CA cpbAbI' UOIt. u we 'Ylodzimierzu. Oni zaś okolo 'Vsewoloia
Wiersz 33 R'L "ECEIIHIE. 0V "EC6I1HIt H., K'UCOKOOYUlllE Ch. - 34 B'L K£CE"II C..
0Y BECEl\n C. Ii.
LA1'OptS NESTORA.
799
K'L BeJU'iH C.I 0\,1.I't UOH, H 111I Oa;H U.ł &or'L stojąC, zdobyli szturmem gród i ognicm za- ł097
H C'LLlt.pH. 110 ChUL npH):OAłlplO RC HI\OV ALHU, :legli. I uciekali ludzie z ognia, a \Vasylko
nOUAł> A B I-''L, OT.l nEpEIITu IbcH L.KOROV kazal wszystkich w pień w 'ciąć, i wywarl
BO]OCTL; H 0YC'Lpt.TC H KOJO,, ph, &PU'L K - zemstę na ludziach niewinnych i krew nie-
:I CII LI\OR'L, oy 1\0\,3iLCI\1, H Ile CI.I1: ,\lB'LI-''L winną przelal. Potem zaś przyszli pod \Vlo-
CTlTH npoTIIRO\, H.xCII LKORUV &puo\, HOJO- dzimierz. I zamknąl się Dawid we \Vlodzi-
Jl,1pCRII, H .\TBOpU U R'L &OY3iLCT1o, II OCTm- mierzu, a ci otoczyli gród i posIali do \Vlo-
nH rp1,J.'L J}O\,3iLCI\'L H010,,1pl.. II lun Ho- dzimiel"zan mówiąc: nie przyszliśmy na gród
1\0"lPh IU'LKHTH: no YLTO 'L10 C'LTIWpmrL wasz ani na was, jeno po wrogów naszych
to H H6 1\1H:mU CA Itro? Jl.1 oVme nOUUl1H U, Turala , Łazara i \Yasyla. ci bowiem na-
1\0]111\0 ItCH 'LU C'LTBOpUU . ),1R'LI,J.'L me mówili Dawida. a Dawid ich usluchawszy
lun 111 CBUOn 'LK] U Kt.T'L TROpIlTII, ru- zazialal to de. Otoż jeśli się chcecie bić
rOJll: IIH u ce C'LTIWPH]'L, II11 JH R'L 1.10- za nich, jesteśmy gotowi; jeśli zaś nie, to
1t1.'L ropo),t.? " 'L H UU'L &OIU'L U, 1116 wydajcie nasz)"ch wrogów. :\lieszczanie zaś
t 5 ET.IW.ł H 1.1EHe UE IUH H C'LTKOpUJU T.\KOmC; to uslyszawszy. zwolali wiece, i rzekli Da-
IICBO D UH E'LnO npUCTUU C'LR1oTOY II 'L, o-I wioowi : wydaj męże te, nie bijem się za
A.ł1J 11O B'L pibK1 'L HX'L. II pCY6 H010,,1pl. : nich, a za ciebie możem się bić; jeśli nie.
J}or'L C'LB1:,J.1oTC11. TOLIOY; 11'LIH1o nOYCTH to otworzym wrota grodu. a ty sarn myśl
&PU'L uon, H C'LTROplH. C'L TOEOIH. ullp'L. o sobie. I zmuszon byl do wydania ich.
!O II p "'L E'LIR'L ), B'LI;t.'L, nocu no HICH'L"l, I rzell Dawid: niema ich tu. Posłal ich bo.
H npHBe,,'L II Jl,lCU RO.10"lplO, U C'LTKOpH wiem do Łącka. Gdy zaś do Łącka poszli.
C.ł I.II1P'L, II p1 H"OCT] ca. II Ct.,J.ł> K1CUJLKO Turak uciekł do Kijowa, a Łazar i \Vas)'l
Tł:peI>OKJII, JI,.\K'LIA'L npll),c KO O),HUCplO. do Turyska wrócili. A gdy uslyszeli ludzie
II IUCTIRMUlI RCCIlt., npu),c KOJO),lpL H H\- że są w Turysku, krzyczeli na Dawida mó-
25 CUJIKO H;I Jl,l\B'LI;t.l, H npH,1,OCT.\ K'L KLCCKO- wiąc: wydaj kogo chcą, jeśli nie, to się
1\0"'10, II JI,]K'LI,,'L UKOpH C.ł KOJO,1,III.ICpll. poddamy. Dawid zaś posIawszy przywiódl
Ollt.u] me cnRmlllU OI\OJO KLCeB0103il, H \Vasyla i Łazara i wydal ich. I zawarli po.
K'L HCn 1\0nUKUL rp],J.'L H l3iLrOCn orHLUL. kój w nieazielę, a nazajutrz do dnia po
II BT.I&1orOWA XIO;1.UI£ OrHI1 , U nORU't Kl- wiesili \Yasyla i Łazara, a \Vasylkowicze
50 CHJLI\O HC'tYU ELCIł, H C'LTBOpU I.ILIJIEHHIt II rozstrzeliwali ich strzalami i od rodu od-
jUO"C 'L II€IIORHHMI'LI 'L, H npOJHI] I\p'LKI. He- .stąpili. B 'la to druga zemsta "rasy/kowa
nOKH IlL11th. no CLUL me npH,J.OCT.\ K'L K010- której wywierać nie godzilo się. niechby
IIUEflIO , H ]JKO H U Ąi\B'LIAT. B'L K010- Bóg mścicielem byle Zdać bylo na Boga
AHI.IEPU, H CH O&'LCT n"CT:t rp;tA'L, H nOC'L1\l. zemstę swoją, jako mówi prorok: i oddam
\Viersz 1 R'L Ke IIYH u. R.... K£CUH U II. - 7 &O\'3łLCT't. &O"...I.CK1: w kodc-
xach, mylnie. - OCTa.nu... Bo 0).1Ipl.. BO"o,'l\PI. OCT,..IIII H E'L ropo).'S Ł. U. T.
800
LATOPIS NESTORA.
1097 cn K'L ROI0,J;UUepLIJLU'L rnrOllii\ljU: 810 H6
npHH},O OR1: Hl rpl"'L R.\lUh, IIH H1 RIC'L, 111.
Hl IWpOf'Ll CROll, T o\'pt.\u, II H.\ !'l lpt.\ H
H:t R1CUJt.\, Tli EO CObTL 1111.1]'LBH111 ,\lR'LIAl,
H 'f1> 'L I£CTL nOC10,'mn'L AIR'LI 'L, U C'L-
TROpIl1'L ce 10; Al "1jI£ O"Ił:TC l CU 'L
tUT H U, Al ce LI 'LI rOTORH; aljlc 2\11, TO
B'LI lHT£ BpU'L1 1111U.I. fp:mmlc 3\6 tE cn,l-
IIIIK'L, C'L 'LR1IU.1 B1oY£, H p1olU.ł t\lR'LI},ORII
'IO},HI£ 111 R1:YH: R'LI I" U&3\.ł CHII, IlE EHH:U'L
U 1 CH 'L. a l 'fol &HTH CA U03\£U'L, He
1 Hun; i1lj1e AU, TO OTROpHU'L Rpln rpl-
AOV, li C1U'L npOlJ'LIIUJt.\H O COE1o. II H£ROll1
£'LICTL R'LI,J.1TH L1I. II p£'ie 'IR'LI},'L: H1oTOV
Hn C'L},1o; E10 EO II nOCIl1'L AO MYLCKl.
OH101.1'L 3\6 nOIUI-.'-'LWHU'L I.nYLCHOV, Tont\l\'L
E103\1 I\'LII£ROV, i1 1 \ lPL H RUIl11. BOpOTII-
tTl U TOVPHUCI\OV. II U'LllUllU.ł I\lO,J.HI£,
111\0 TOVPHHCT't CObTł.., 1\1HI\H&IU.ł 2\1O,J.UI£ 111
A1B'LI,,1 H P£KOW.I: R'LI},lH, I\oro TU OT.łTL;
"111 6 2\H, TO np1o,J.IKU'L1 u. ft,lR'LI,J;'L 6 no-
CnR'L, npHRC},6 RUHIU H b .1pl1, H R'L"ICTI.
II; U COTROpUW.ł UUp'L B'L IIC j 1,101łn.. a l
0VTP] B'L nOUC,J.1:1I-.HIIK'L no OpłllA'L BOR't-
C:UIU.ł R.1CHJI1 H Jl ]pt.\, H PICTP1o]t.\W.ł CTp1>-
KUlU IbCHJLhOBHYH, H HjJ,om.ł OT'L rpl l.
tE 3:£ R'LTOpOI£ U"IjIEHIIK C'LTBOpU, Kro 3\e
116 Et.\IUE uno C'LTKOpHTU, AlE'L1 £or'L 01'L-
ULCTLHHK'L E1.ll'L, II R'L J03\IITII E'LUO H1
Cou OT'LULIp£HUI£ CROK:. t'\I\03\£ pCY6 npo-
pon.: H B'L ,J;.1U'L ULCTL BPU'LU'L, H H£HI-
Bu m"U'L U.ł B'L IIJ'L, 11KO KP'LBL C'LIIIOK'L
CRO" 'L ULlIIll£TL H ULCTIITL, H B A!łCTL IALCTL
zemstę wrogom i nienawidzącym mię.
krew synów swoich odemszcza i m ci.
da zemstę wrogom i nienawidzącym
A gdy owi od grodu odeszli; zdjęto
grzebano ich.
Owo
Iod-
go.
po-
5
tO
tS
20
2!S
30
Wiert 11 li 11£ .1 NII 'L tak ma n., li '..1 CH 'L HE &HI€U'L ta H., II HE i1 CH 'L T.
_ 19 TO\,PUHCT1:' TOVPIIIICK't w kodexacb, mylnie.
ł
80t
L A T O P I S N E S T O R A.
RpiU'LU'L!) H II£HIRH A"'IIU'L K:ro. CIIU'L m£
OT'L rpa,1,l O'l'LWLA'LWHU'L, C£IO E C'LIILU'LIUC
norp€&OWA 11.
CRUOn 'Llmy I\e O&1:IjURMUIO ta nporllnH
S AitR'LI"l , nOIl"c 1\'1. I\€P€CTHIO Kh b 'LI.I'L.
Ce U'LllUlR'L A1R'LI 'L, II"C R'L lh 'L1 K'L
ROlłOAHCUKOV , Ulp nouoljlll. 3.1 OB£ 3\£
O&1:lp]m ta K:IJOY nOLU\f1TH, U KO QW
oy II€fO UT] n TL A£UTL rpIlRLlI'L, p£K -
łOIIle K:l.lo\,: IIOII"H CI. 111 lAli I}€PCCTIlIO, I.\KO
C€ R1611U "'LI CR.łTOnJ'LK'L 111 C'LHM.I'L, II
TO\, Oł{UHplll.l'L T.ł C'L CRUOn1"K'LI.IL; H 110-
UO\,,1U1K'L U 'L ,1,.1K'LI,8,'L, 11"£ l}epccTll1O C'L
ROJO"IICl1R'LI.Ib. II cn CR.łTOD1'LK'L R'L rpl"1:,
ł5 Zł 1ł OR6 11.1 1\0H't, H C'LIIOCH U p10YbUII
CHUOn!'LK'L C'L 1.ł 'LI, II R'L"lCTh "1.1'1. ]1.1-
p'Ll B£JUK'LI 111 ,1\JB'LI"l. II p£Y£ R010"UCUK1.
A.1R'LI"ORH: HE nOCJO\'1U1K:U I.ICIIE CRUO-
n.\'LK'L ; ]1.1 U},II onnL. II npH.\C ':\R'LI"'L
20 ROJO"uI.ICplO H CR.łTOnl'LK'L C'LR1oT'L C'LTROpll
C'L ;b 'LI, nOIl 'C K'L IhIllI.CIiOłj, IIOC'LUR'L
no ROLI, H np.."e ),OPOfO&O\".I;IO, .. ]1.03:""1
TO\, BOli CBOII 'L, .. nou,1,c 111 JI,:\R'LI,J,l 6'L
rp:\ o\, , H Jl,itR'LI,1,'L lTROpU c.ł R'L rplA1o,
25 Yitl. nOUOWH B'L J.łC1o\:'L. 1}101U.ł &0 K:t.l0\,
pEK.UI: lIKO "1j16 np",J,.nT" ".1 'U POYCLCK'LIU
K'LU U, TO I.I'LI TU &ii\,\CU'L nouOIpLHuqU.
II C'L:t'LUIU.I IE 1.1 0V , K:ł.łMr.bIjIC 1"TO O\, AZI-
R'LI,1," H Oł{ CBATOn3'LKl. CUTon:t'LK'L me
30 OCT nH rp",,'L, l\ AilR'LI"'L R'L rpl"1:, II CTOU
CK.łTOIU'LK'L OKOllO rp1,1,1 CC"l.Ih 1I£.\ 3b ;
H nOYA J(,i\B'LI]I.'L I.IOJHTH c.ł: nO\,CTU
UA " 'L rpl]1..1; CKATOnJ'LK'L 3:6 0&'£111" tA
\Viersz 2 5 Lt.łC1: 'L» A OK'L Hi
l) Deut. XXXII, 13.
lI10nłłmmla Po', lIul, 10m. 1.
.
iO()7
Świętopełk zaś obiecawszy wygnać Da-
wida, poszedl ku Brześciowi do Polaków.
Gdy to uslyszal Dawid, szedł do Polski do
'Yladyslawa szukając pomocy. Polacy tedy
obiecali mu pomagać, i wzięli u niego zlota
50 grzywien, mówiąc mu: pójdź z nami do
Brześcia, bowiem Świętopcł'k zaprasza nas
na zjazd; i tu pogodzim cię ze Świętopeł-
kiem. I usluchawszy ich Dawid poszedl ku
Brześciowi z Wlad 'slawem. I stal Świętopełk
\V grodzie a Polacy nad Bugiem. I porozu-
miewal się Świętopełk z Polakami i dal im
dary wielkie na Dawida. I rzekł 'Yladyslaw
Dawidowi: nie usluchał mię Świętopełk.
wracaj do dom. I przyszedl Dawid do Wlo-
dzimierza I a Świętopełk naradziwszy się z
Polakami szedl ku Pińskowi i poslał po
wojsko. I przyszedl do Dorogobuza i zacze-
kal tu na wojsko swoje i poszedł na Dawi-
da pod gród, a Dawid zamknąl się w gro-
dzie spodziewając się pomocy od Polaków,
Rzekli mu bowiem: jezeli prz jdą na cię
ruscy },.iązęta, my będziem tw .mi pomocni-
kami. I oklamali go wziąwszy zloto od
Da" ida i od Świętopelka. Świętopełk za
otocz -l gród i stal okolo grodu siedm ty-
godni. I począl Dawid prosić się: puść mię
z grodu. Świętopełk zaś przyrzekl mu to.
i calowali krzyz między sobą. i wyszedl
Dawid z grodu i przyszedl do Czerwienia.
łoł
802
LATOPIS NESTORA.
ł097 K:1.I0\" H II1o 0B1CTI HP"'CT'L I.Icmo cocom, o
H H"C ), K'LI"'L H 'L rpI I, u IIpU"C K'L Y PL-
B«;H.... l{ CUTOIl1'LK'L K'LIIH"E 81. rp",,'L 8'1. Ke-
1HH:li.łID Cffi&OTffi, I A K'LI"'L &103\1 81. h 'LI.
CKUOII"'LIi'L 3\e "pOnUR'L Ai1K'LI,,", HIY
AOYIUTH Hl H010,J,lpf.\ U Hl HICU1LKl, f"I-
ro:u", : I1HO ce KCTb B010CTL OTMp IllOKro
u &PUl. II IIOH"C lU HI1. Cc C1'LIIU B'L Ho-
"O 1pL o IbcII.UI\O, 1I0o),ocn IlpOTOIW\" B'L-
LI.I'L1ll6 IiPLCT'L, 1£f0 me &t IJU081J'L h"'L
HUUl HI CLUL : 111\0 Hl .\lB'LI"" IIpUIllLJ'L
KCUL, " C'L BUlI OYłn; IIU10TH I.II1P'L H JIO-
E'LKL. II IIptCTinllO C8.łTOnJ'LIi'L HpLCT'L, 111-
4\1011 C NI UNOil>LCTbKO KOU. II C'LCT.-nIlHIll.ł
t.ł NI 110111 NI F03\LHU, HC'LIIJ'LYUB'LIUIIU'L
C.ł OGOHU'L. II R.1CUUI\O K'L K'LICH KPLCT'L,
fUfom: 111\0 eUo KCU 1J101l0K1J'L, eE IIpL-
81oH> B'L n'L KCH plH'L OYlllO UOK:IO, l\ CC
8'1.11110 O"'£IllII 8'L .łTH ]l.O\,Wm. ).1011h; Al &,1)-
Ali ueil>o 811.111 I\pLCT'L CI.. YLCTLH'LIU. II 11011-
AOW.ł O&OH npOTHBOł( eOGt 1\'1. &OKKU, U C'L-
n..IIHIll.ł m'LlJu, H 1.1U0 H Y108101J" &.uro-
K10pMIIIU KII.J.1oIll.ł HpI.CT'L IU,,'L R1CIULHOK'L1
KOli. B'L B'LIIllI, Col KC""'.lO. &plllH me Be.UIII1o
&'LIB'LIllO H UII0 1oU"-' 1I.1;1,ltH.lJlHlI'L on. 0&010
""'LHOł(, o 8H,J,108'L CUTOII!'Lh'"'L, I1HO ]IOTl
&P"8h, " 1I0;>103\E, H II II o &103\e ROIl0),III.lCplO.
RO'O,1,i1pL me H R.1CHJLKO II O &1o"H 8'1.10.1 , en-
CT TOł(, peHmlp : A08L.\1oKTb 1I lIl 111 I.ICiI>U
CBOKII CTITII. II IlE "",OCTl UHKUlomc. CRa-
Ton.\'Lh'L 3\e npOE103\6 HO OAUU£plO, o C'L
HnU'L C'LIHl Kro "B.1, H I.\pon1..-.YHYI AKl,
u CUTom" C'LIII'L A K'L1"08'L CUTOCUKUYl,
Świętopełk zaś wszedl do grodu w wielką
sobotę, a Dawid uciekl do Polski. Święto-
pelk tedy przegnawszy Dawida począl go-
dzić na 'Volodara i 'Vasylka mówiąc: oto
jest wlość ojca mojego i brata. I poszedl S
na nich. Gdy to \V olodar i \Vasylko usly-
szeli. wyszli przeciw niemu wziąwszy krzyż
który on z nimi calowal, mówiąc: oto na Dawida
przyszedlem. a z wami chcę mieć pokój i
przyjaźń. I damal przysięgę Świętopełk ufa- to
jąc w mnogie wojska. I spotkali się na polu
Rozni, i gdy z obu stron na siebie ude-
rzyli, 'Yasylko wzniósl krzyz mówiąc: oto
krzyż który calowale , wydarleś mi pierwej
już oczy, a teraz chcesz duszę mi moją wy- HJ
drzeć, niech między nami rozstrzyga ten
krz 'z czcstny. I poszli bojem ku sobie, i
uderzyli na się pulki, i mnodzy ludzie pra:-
WOWlerm widzielI krzyż wu} wojskiem
Wasylkowem wysoko wznoszący się. Byla 20
tedy wielka bitwa i mnóstwo z obojej sLro-
ny padalo, i widzial Świętopełk że bój za-
cięty i uciekł i przybiegl do '\Tlodzimierza.
'Volodar zaś i 'Vasyllo zwyciężywszy st3-
neli tu mówiac: dość nam na miedz y sw 0- 25
. .
jej st:.ć. I dalej nie postąpili. ŚwięLopelk
tedy przybiegI do Wlodzimierza, a z nim
dwaj je£o synowie i dwaj Jaropelkowicze,
i Świetosza syn Dawida Ś"ietoslawicza i
. ol .
reszta drożyny. Owoz Świętopełk posadzi'" 50
we 'Vlodzimierzu <;cislawa syna swojego
którego mial z naloinicy, a Jaroslaw3 po-
sIal w Węgry, wabiąc 'Vęgrów na 'Volo-
'Viersz 2 YpLB£H'L. YpLIICIn. II., myJnie. 8 B0;10Ał-Ph. CK1TOII 'LK'L H., myl-
nie. - 10 Kro 306... A.1K'LI 1I miejsce to pobałamucone w II. - 13 KpLCT'L
niema H.
LATOPIS NESTORA.
803
. npOnD APOV3rnIJ. C8ATOn 'LK'L me nOC.\AH dara, a sam szedl do Kijowa. Jaroslaw tedy ł0!l7
C'LIHl CKOl£ro B'L KOlloAHuepH ULCTHU R.1, s 'n Świętopelka przyszedl z Węgrami, z
.liliC Et; IUIO\, OT'L numELlIIIIJ , II t.\pOCUR nim król Koloman i dwaj biskupi, i stali
1I0C'LlU K'L ihrp'Ll, IUEI.i ii\rp'Ll U\ Ro o- kolo Przemyśla nad "Tiarem, a Wolo dar
5 .8."pu, Zł CJU'L H,\e K'LII£RO\,. łZ\pOCJ R'L iIi E , zamknąl się w grodzie. Dawid zaś podówczas
C'L.U'L CUTOnll'LYL, npll"" C'L ii\rp'Ll, " KO- z Polski przyszedlszy J zostawil żonę swoją
pon K01l0U H'L. II AlU cnHCKon , H (T1U1 u 'V olodara, a sam szedl do Polowców j
OI\OJO nCpCI.I'L11U111 no Hurpo\" :t ROIlO"lPL i spotkał go Boniak i wrócil się Dawid, i
.1TROpH U K'L rp1",t;. .\-'K'LI,,'L &0 R'L T'L poszli na \Vęgrów. Gdy ząś szli, stanęli na
f O YIIII'L "P"IU""'L H 'L b OK'L, H noc""I. mCH.n nocleg, a gdy byla pólnoc, wstal Boniak
CKOł& oy Ko o".1pU, li CJU'L H",C R'L nOJOR..- i odjechal od wojska i począl wyć po wil-
IJ". II 0\,C'LTp1oT£ " &OHU6'L, H KOpOTH ca czemu, a wilk odezwal się mu. i poczęlo
ft,:\R'LI,,'L, " nOIl"OCT:\ lU ińrp'Ll. "".v.IJICLU mE wyć mnóstwo wilków. Boniak tedy przyje-
HIU, c:T.11U1 HOYUt;roy, H f.\liO &'LICTr, 110- cha wszy powiedzial Dawidowi: zwyciężymy
f 5 lIO\,IIOIJIH, II R'LCT1K'L &OIIUK'L OT'Lt; l OT'L jutro 'V ęgrów. Nazajutrz Boniak usz).kowal
PUH, n noY.l K'LITII K1'LYhCK'LI, H KJ'L6'L wojsko swoje, i mial Dawid ł 00 wojowni-
OT'LK'LI U KUOV, H H.1Y W Rl'LIJH R'LITH ków, on zaś 300, i rozdzielil na trzy pulki
..I"O H. &0I111ti'L mE npIl1o lK'L, nOR't).:t Al- i poszedl przeciw 'V ęgrom. I puścił przo-
R'LI"ORII; l1IiO 110 Et; \:t H'LI KeTb "1 mrp'Ll. dem Altunopę z 50 czleka, a Dawida po-
O II Hl O\,Tpllll &0I1r:\6'L IIcn:t'LY" ROU crwu, stawil przy chorągwi, sam zaś rozazielil się
H &'Llna. .\JR'LI"OR'L ROH C'LTO, J oy c:tI.lOro na dwie części po 50 czleka na skrzydla.
TPIl C'LTJ; H p:t At;]1I Hl TPH nll'LK'LI, H IIOH"6 \V gry zaś usz "kowali się na zastępy, b)"la
li"" ihrp"" 1.1'1.. II novcTII 11\ KOpOn'L "nO\'HO- bowiem ilość 'V ę£ró\V sto tysięcy. Altunopa
no\, K'L n.n.. ),GUTb YA"H. Zł ),i1R'LI,,' 110- tedy nadbieial pod pierwszy zast p, i strze-
25 er""11 IIO,,'L CT .Ir'LI.IL, i1 C.u.I'L p.1 "t;lIH C liwszy cofnąl się przed 'V ęgrami , 'V ęgrzy
111 "R.1 nJ'LKl, no nnL ACUTb lU CTOpOIl.... zaś pognali za nim i biegąc min li Bonia-
ińrpn me IICn1'LYHW.ł ta "" lCT..."'L1 , &t; ka. Boniak tedy uderz 'l z tylu siekąc, a
&0 ;nrp.. YHU'LUL C'LTO T'LIUqIL. 11110\,HOnJ Ałtunopa wrócil się znowu i nie dopuścil
me IIp"ral K'L npLKOlJo," "CTmnOV, H CTp1o' 'V grom wrócić si . I tak wiełkie mnóstwa ich
50 AIIR'LWe 1I0Et;rHi'bW.ł npt;,,'L ii\rp'Ll, ihrpll;r.c zabili. Boniak zaś rozdzielil się na trzy pulki
nOrlUUl.ł 110 IIII 'L. 1.\60 &t;iIi qIC UIIHi';IIIA i bili \V ęgrów jak piłkę, jak sokol zbija
&OHt.\KJ, II &011"6'£ 1I0rHlwe c'tl\.\ Rt. Tt.IJ'L. kawli. I uciekali Węgrzy, i mnóstwo ich
'Viersz 7 Cn"CKOnll nHcKo\,"1 H., "HCKO"] Ł. - 19 mrp'LIl 10ł(Tpl Ł. R. T.
dodaj!!. - 23 nO\'Honl. .\JTo,"H:tn.1 w kodexach, mylnie. - 24 Y "H niema H.
- 26 IIJ'L611 YACTH Ł. R. T. - 31 tIKO... nOrH1W£. ULHL'\ &OHt\KII G103\AtpJ,
A I)OHI:\K"" fH1W6 U. - K'L T'lU'L I o," n CIJIH H.
.
804
LATOPIS NESTORA.
1097 Ił :bTO,'HOn.1 R'L Rp]T WnL U R'LCn.łTL, " utonęło we Wiarze, a drud'lY w Sanie J i
IU Aono\,CT "n tt\r'Lp'L onnL, " nl\o U 110- biegąc ponad San w górę ztrącali jeden
HlI"1ii " 'L&HEIW£ 11. 60HUK'L me p:\ "1;]11 drugiego, i ścigano ich dW3 dni, siekąc.
c. H.1 TPH nJ'LK'LI, " C'L&HW.i\ tt\rp'Ll "K'LI Tu więc zabili i biskupa ich Kupana i wielu
E'L I.l.łYL, nKO cc COI\O:\'L C'LEHUtł:TL rJ]HI' . bojarów, mówiono za ze ich 40 tysięcy 3
II nOE1;rOW.i\ tt\rpH, " UIIO H łIC'LTOnow.J. E'L zginęło. Jarosław zaś bie£l do Polski i przy-
Hnrpoy, i1 ,J,pOHHII E'L C:moy. II E1;iłmp£ szedł do Brześcia, a Dawid zająwszy po-
R'L I1; C.1II'L oy ropm, II C'LnHn .% "po\"r'L graniczny Czerwieii, przyszedl znienacka i
,J,po n, " fH.tW.i\ no Im 'L AG.1 ALlIlI , C'tliffi- zajął 'Ylodzimierz; 1Hcislaw za zamknął
Ip£. To\" m£ O\,EHWł " C"HClion.1 " 'L Ko\"- się w grodzie z załogą, b)"li bowiem u nie- to
"-'lU, " OT'L EOJUp'L I.IHOr'Ll; rJlron. ;n EO, go Brześcianie , Pińszczanie. \V 'goszewcy.
KO nOr'LI&10 "X'L 0YI>H7£1I0 YCT'LlpC ,J,CC.I\TL I stal Dawia otoczywszy gród, i częste sztur-
T'LIc:AlpL. tlpOC.\.1R'L me E'til>.1 lU J.ł 'LI, " my przypuszcza'. Jednego razu podstąpił pod
np""e I\CpCCTHIO, Ił ),lR'LI"'L ]III.I'L C;nT't"- gród pod wicie, oni Z3 bili się z grodu i
CKO" Y PLR£IIT., npll.1.e K'LII£ Jnoy " l'.l Ho- strzelali między sobą; stl'Zaly padały jako HS
.'O"HI.If;pLlI , Ił UhCTHCl1K'L 1TKOP" CA R'L deszcz ; Iścislaw zaś gdy na walach do
rpl"-' C'L lC.1,J,OIlio, 0\''''£ I>'tw O" nero I}£- strzelania się zamierzyl, nagle przez szcze-
p£CTł1He, nHlU\H£, R'LIrOWERM,H. II cn ),.1- linę deski ugodzon zostal strzalą pod pach .
R'LI,J,'L, OCTii\n"R'L rp:\,J,'L. "Y.łCTO npHCTm- i sprowadzili go i tcj nocy umarl J i taili
n.twe. ffi,1,HlIOIih nOCTmnHW 1i'L rp.1,J,oy no,1,'L śmierć jego przez trzy dni a czwarte o dnia 20
R£m:\UII, OU1oU'L me I>HIn>IJI"I.I'L U C'L rp.1),l, powiedzif'li na wiecu. I rzekli ludzie: oto
H CTP1>JUIaIJlHU'L UC"'H COI>OIi>, ""U. CTp1o- xiązę zabity, więc jeśli się poddamy, Świę-
1\'L1 "K'LI """"'''L; U:,CTHC.1:\ROY me tOT.l\q11O topelk potraci nas wszystlich. I posIali do
CTP1011IT", E'LII£ .tnoy 0Y),lp£ll'L E'LICTL no1,'L Świętopełka mówiąc: oto syn twój zabity, a
n.1 o\" ;n CTp1;.101n. lU .1EOpOJ't 'L CliRO 1o A'L- m ' wycienczeni grodem; jeśli tedy nie przyj- 2
Clim C'LłiUir.LH£Iih. " C'LRC.WW ". II 111 Tm dziesz, chcą się ludzie poddać, niemogąo
HOlJlb o\,upc, II T1I1W " TP" "LIlii, II E'L glodu znieść. Świętopelk poslal Pątętę, wo-
Y£TK£pT'L1II AL"L "OK1;.J..'W.J. 1[1 K'tYII. II p1oW.ł je wodę swego, Pątęta zaś z wojskicm przy-
1I1O,1,"K:: CC, 1i'L" L O\,&HH:II'L; ),1 znllC CA szedlszy do Łącka do Świętoszy syna Da-
E'L".1U'LI, CK.lTOn"'LIi'L nOrO EIITI. 111.1 KLU. widowego , zastal tu męzów Dawidowych u 50
II "OC'LJ.1W 1i'L CBlTOn.1'LliOV, UUOJ A: ce, Świętoszy, sUadal bowiem Święto sza przy...
C'LIII'L 'lR01I O\,EH!£II'L, li U'LI H 'L"EIUUCII'L sięgę Dawidowi: jeśli pójdzie na ciebie Świ ....
Wiersz 3 " 'L&IIK.1we III 0\,&118111 C'LI>IIWlI Ił E'L U Y" Ł. R. T. - 10 cmlClionl»
"HCKon:t w kodexach, mylnie. - 18 B1JrOWeRLIJ"1 D1Jw£rOpO"MIII poprawiono w H.
20 nocr...nllUUI nO\"CTHW.I H., mylnie. - 23 JI,'L3\"LI A'L3\YL II., mylnie.
25 CK£O 1> Ą'LCK& niema H.
.
L A T O P I S N E S T O R A.
803
UIA'LIIL ; 1\ '''pc He npll"CWII, OTATL U
l\1O"HH: IIp't''1TU, Ile 1I0r..,lpc UJ,," TpLn'tTll.
CKUOn 'LK'L nocu n...T,Uin, 80H:RO"... CRO-
H:ro. OibUT1 C C'L KOU npIIUJI.,-'L K'L Jii.YI.-
5 CK O\, K'L CKUOWII, nulO\, ),18'L1"080t{; U
TO," &Il iń IJn,a," ,\.\811,1,OR'L1 O," C8now't,
7J 0,l,11]'L &0 &1: pOT1; CRnOWA 1i'L ,1,:\11'1.1-
1\ORU : ]lpe nOH.1.CTL U] 'U CUTOnJ'LK'L, TO
n081oU'L '1'11. II Ile C'LTKOpH cero C8.łTOW:t,
ł O II'L H III.u lJińir.H ),18'L1,I,08'LI, II C1I.1'L nOH"e
Hl ,1,U'LI,'I. II IIPH,1,£ CH.UOUI.t u n1.T.łT1
1I8rO\"CT1 E'L nA\T'L1H "LlIL, A"8'LI,WR'LIII'L KO-
KII'L o&:\c alpUl,''L rpl"'L, 8'L 1I0Jo\""eflHH:
),18'L1,,08U C'LnalplO, II Hln1"owa Ul 11.1, H
ł5 nouw"" C'tYH; U ropo :Ulc C60YHWa C'L rpll-
AJ, U noy.łW.ł C1:YII Rml ,1,18'L1,,0IU, u no-
I\'t;r.c ,3,18'1.1"1. II ULCYHCUR'L , C'L1I1081.1JL
Kro. C8.nOWA 3\C u ninUT] npHRCTJ rpl"'L,
u noc:t"ucy" nOCJ),LIIIIKl CKATOnJ'LYJ KJCH-
!O 111lt; " npU,I,e CRATOW' i1",YLCKO\" li O...UT:I
l\'LIH:80Y, AJR'LI,,'L no&'& e K'L 00.10RLI,II, U
Oł{C'Lp'tTe u 1\0111.16'1., H nOlI"£ ,\ K'LI'-'L u
1\001t\1i'L UJ CKnOWI... i\"'YLC60", II OCT.hllll-
ma CKATomm I'L rpl"1o, U C'LT80plllll.ł I.IHP'L.
25 II u u"e CUTOW] U 'L rpJ,I,l, U npu,I,c I\'L
OTlIJIO CROH:I.I0t{ YpLllHr080Y, ;\"8'L1,,'L
lIepcll i1.iWbC6'L. II OT'L 'I'm"OY npH"e ROJo-
"HI.,eplO; nocI"M'HK'L c KICII.U R'LIE1oil\C II 'L
ro,.o,, , li ..'"8'L1,,'L n£pca KOJO"HI.U:P'L H C't-
SO AC 8'L 1'1.'.11.. i\ ,1.\ 8'LTOpOH: 1I'tT0 C'LIILU'L
C'LTKOPUW& 6'L11.ł U CRATOn3'L6'L, RO.1o"uuep'L,
J\18'L1"'L U OJl.r'L, npllKJ&IIWa jl,JR'LI,I,l liro-
p£SHYJ, U UE J\lWł 1£1A0\, KOJO,l,III.ICpt\, U1>
Mwa ltł,IOt{ ft,oporOEo,'a;L, K'L 111.1.11. me U
topelk, to doniosę CI. I me uczynił tego ł091
Świetosza , lecz zchw y tał meŻów Dawido-
. .
w 'ch a sam na Dawida poszedł. I przyszedl
Świętosza i Pątęta w piąty dzień sierpnia.
Gay wojsko Dawidowe oblegalo gród, a
Dawid w poludnie spal, napadli nań i po-
częli si c; a mieszczanie w 'padli z grpdu i
poczęli siec wojsko Dawidowe ; i uciekł Da-
wid i l\Iścisław s)'nowiec jego. Świętosza
zaś i Pątęta zajęli gród i posadzili posadnika
Świętopelkowe£o, Was .la, i przyszedł Świę-
tosza do Łącka a Pątęta do Kijowa. Dawid
uciekł do Polowców i spotkal go Boniak;
i poszedl Dawid i Boniak na Świetosze ku
.
Łąckowi, i oblegli w grodzie Świętoszę i
zawarli pokój. I wyszedl Święto sza z grodu
i prz 'szedl ku ojcu swemu do Czernigowa,
a Dawid zająl Ł,!ck. a z tamtąd przyszedl
pod 'Vlodzimierz; posadnik tedy 'Vasyl uciekł
z grodu, a Dawid zająl \Vlodzimierz i siadł
w nim. N'a drugi zaś rok zjazd uczynili xią-
ż ta Świętopełk, Wlodzimierz, Dawid i OIeg,
zwabili Dawida Igorowicza, i nie dali mu
Wlodzimierza jeno dali mu Dorogobui, w
którym i umarł, a Świętopełk zająl Wlo-
dzimierz i posadził w nim s 'na swojego
Jaroslawa.
'Wiersz G J\JK'IaI-'OH'LIt t',l\8'1a1;\OKU H. Ł. - 22 I\OIIl "'L1 OOJOKLą" dodaje H.
,
800
LATOPIS NESTORA.
1097 0Jupe. i1 CUTOtU'LK'L nCp£il H010"HUCPL. U
-łOO
UOU';" "R'L 1łl.lJh C'LIIU CBOl£rO Ł-\POCIJBII.
H.. 3'1TO (I S., OPU,1,E HOIO,1,III.I£p'L, II .\J.
B'LJ),'L ł " O Lr'.L 1L1 C8UOIlI..K.1, H CTIWa
O" r090,1,I.IJ , U C'LTROpIlW.ł UIIP'L, 1:\1\0a;C H
fi" np'llliII£K: 11oTO CK] ], 'L. H'L CC a;c l\'tTO
:\!0ił\1I B010,1,UW:p'L IfPLti'LBh IUUCII£ CR.łT'LI.
łł GOropo,\0I1.ł OCpCaCl1KIU, H.1 li'LUa;t "KO.
pt. Toro me 'łT:l 1]O;r.U HOJO,,"l.IfiP'L 1..10.
.II .un ropo,,'L UJ OCTpH.
HI. 1oTO rS ., II H"e CB.lTOn]'LIi'L lU ),J.
B'l.I"l K'L RO:IO"HUCPIO, U nporul ),JB'LI"l
... bnl. H'L te e 31oTO 1>'L.CTh nlUEHUIt
";1,1,'L B030,1,UU£p'LIJI., u'tu...1 ;\npH.1I1: R.1
IiP.i\U, lł K'L nclO lli'Ll Cl'LHM'fi, U"O wc.
tnro YIU, I HOYh i11i'L1 TpU CT.ł H CB'tU1o,
mu iW OpL. H'L CC 3;£ 11;TO nOI>"H:IlU ffirpu
o," n£peU'LIW.1I1. B'L ce me l\'tTO O"EHItH'L
tłbcTUC;\J , t'L.H'LCK.łT001'LYL, K'L Bo\o"u.
J,lepH, U1łCII'l UlOnu" K'L ,],Kl U1 ",CCU'LIU
AL"L.
B'L UTO fS U" R'LIII1,fi f"ILCTUCJIB" OT'L
),.1B'LI,1,] lU 1J0pe t U1oC....\ 0I0llHn B'L A£C.ł.
J'LIU. Toro ;1;£ un I>plTIIL'\ C'LTBOpUW.ł UUp'L
UBIł CO 1>0 Iih , CUTOO.1'Lh"'L t BO.1o,1,uuep'L ,
),JK".",'L , O.1Lr'L, K" OYK'tTUYU 'L, U10 UIJ "
lłKrovcTl, K'L Yn'Llp£ U.1 A£UT'LIU AhU". To.
ro me U'łCAlp B'L TpU AtUT'LIII, T'LI.... me
U1oCT1o, EpUHI1 BhC" C'LIII1IU.A ta t CUTO.
On.Ii'L , HOJo,1,Ut.I£p'L, A.1B'LI"'L, OJLr'L, U
op""e 1\'1. HHU", IIrOp£KHYL AZ\K'LI,1,'L, H p£Y£
lfL HHU'L: Hl YLTO U.ł ItCT£ 0pUK.U>lUU? oce
KCUL; KOUOV AO ueu£ OI>U".1? II OT'LK1o....1
1£1.10' R010,],HU£p'L: I'L. I£CU 0PUC'L ' ''L 1i'L
Lata 6606 prz)'szedl Wlodzimierz i Da-
wid i Oleg na Swiętopelka i stali u Go-
rodca I i zawarli pokój. T egoz lata zalożyl5
Wlodzimierz cerkiew kamienną świętej Bo-
garodzicy w Perejęslawiu na xiążęcym dwo-
rze. Tegoż lata zalożyl Wloazimierz Iono-
mach gl'ód na Ostrze.
tO
Lata 6607 szedl Świętopełk na Dawida
ku Wlodzimierzowi, i wygnal Dawida do
Polski. Tegoż lata b)"lo znamię nad Wlo-
dzimierzem w miesiącu kwietniu: dwa kola,
a w nich jakoby slol1ce do 6 godziny; a 15
w nocy jakoby trzy wiatle chor gwie aż
do t1witu. Tegoż lata pobito Węgrów pot!
Przem ' lem. Tegoi lata zabity "Iścislaw syn
Świętopelków we 'Ylodzimicrzu, mleSI3Ca
czerwca dnia 12. o
Lata G608 wyszedl :Uścislaw od Dawida
na morze J miesiąca czerwca dnia 10. Tegoż
lata bracia zawarli pokój między sobą: Świę-
topelk, Wlodzimierz, Dawia J OIeg, w Uwie- 25
tyczach miesiąca sierpnia w 14 azień, a
;:;Ogo tegoi micsiąca w mieście tcm zebrali
się bracia: Świętopelk, Wlodzimicrz J Da-
wid J Oleg. I przyszedl ku nim Dawid Igo-
rowicz i rzekł im: poco cic mię wezwali?:;o
OtOl jestem. Komu krzywda ode mnic? I od-
rzekł mu Wlodzimierz: ty przyslal do nas
mówiąc: chcę bracia przyjść do was i uża-
lić si mojej krzpvdy: otoi przyszedleś i
\Viersz 5 f.\liomc... Cp lt. 'L niema H. - 10 OCTpU I B'LCTpll H., mylnie. - 22 B'L
lI1O'I'O fs;tU niema H. - 30 Alt81JA'L niema H.
"
LAToprs NESTORA.
807
81U'Ji., pctu: OYI&. C 1THD, 0PUTU K'L B1U'L u 00-
3i 1\OBi\TU CA CKOI£Ii OI>UA'L. ; Ai1 ce I£CU 0PUWM'L,
u c10AHWH C'L &PUHł£1R. CBOł£łN. II 0",U8'LlAh
KOBf)'t: H YCt.l0V Ile mU0'iI£WH ta, AO lioro
5 TU .t'!e'L OCU,,!? II He OT'LR'tlJla J\lB'LI.\'L
"HYhT03i£. II CT W.ł BhCU "pUUU Ul KOHH 'L;
U cn CBATOO 'LI\'L C'L CROł£1R. AP0\,3;UUOłN. ,
i1 j\lR'LI.\'L U O br'L C'L CROl£łN., P) MIO, I\pO-
ut COl>e, i1 A B'LIA'L IIrop£lUlYL c't.\nwc
10 OOpOYh, U 11£ opun0'iCTu ;b ł£ro K'L CO&1o,
H'L oeO&1: A0'iI.l1n\ o ),11£'1.1),1:. II C'LA0'i-
IUB'LlUe OOCUW.ł K'L ;\lB'LI),O'i l.I.niłO.I CGOQ,
CH.łTOOJ'LIi'L n.nUTN., KO O),HI.I£p'L OporOCTU
u P.\TUCOp , ,\ B'LI"'L U O br'L TOpYHIU. no-
15 C1\!HIIH mE O,UI),OW.ł K'L A3K'LI.\ORII U pe-
KOW.ł 1£1.I0\,: ee TU UI'LKaTh &PUUU: Ile O-
YCU'L TU AlTU CTOU BOJO,J,llI.u:pLeK1rO, "I.e
R'LRp..n'L I£CH HOiłO.. B'L H'LI, Kro me Ile &'LI-
lIO B'L pO\,ChCT't1l el.ull; A" ce ł.I'Ll TC&e 11£
20 UI.ICU'L, HU Hlloro TU 'LU H£ C'LTBOpUU'L,
H'L ee TU A!ł£U'L, IDt),'L U"U R'L 1}03ihCIi'LIJL
B'L OCTpO 1o; II AmCLllh H Y phTOp'LIIICK'L, TO
Tli *'11£11. CRaTOIIJ'LI\'L, i1 ceł Tli A11£TL Ko-
lIO.\IIIJep'L ,J,R't C'LT't rp II RLlI'L , i1 1\"R'LI.\'L U
250""n. AR10 C'L11o rpIIRUI'L. II T'LrAl noc'LUW.ł
C'LI'LI CKoa K'L KOIlO" p£BII U K'L R1CUJhliO-
Bil: IIOUI.III "pUl CROH:rO IhCII!LK' 1\'1. COE1:,
U Ci"'AU R310 KAUU BUCTL nCp£I.I'LIW"L; A"
iUIIC '10&0, A" c1oAHu; 1Ulle 1\11, A" o0'i CTU
:50 R;tCUIILKi1 &1:1.10, i\Th H I\p'LlAllIA'L &1."11; i1
siedzisz z bracią na jednym kobiercU'; cze-" łłOO
muz nie Żalisz się, od kogo ci krzywda?
I nie odrzekl Dawid nic. I siedzieli wszyscy
bracia na koniach, i siedzial Świętopełk ze
swoją drużyną, a Dawid i Oleg ze swoją
oddzielnie jeden od drugiego; a Dawid Igo
rowicz siedzial osobno J i nie przypuszczali
go do siebie, jeno na osobnogci radzili o
Dawidzie. I uradziwszy poslali do Dawida
męże swe: Świętopełk Pątętę. 'Vlodr.imietż
Orogosta i Ratybora, Dawid i Oleg Torczyna.
Poslani zaś przyb)'wszy do Dawida rzekli
mu: oto mówia ci bracia: nie cheem ci
..
dać stolca 'Ylodzimirskiego, ponieważ utkwi-
leś nóż w nas. czego w ruskiej ziemi nie
bywalo; przecież my ciebie nie imiem, ani
ci nic zlego nie zrobim, ale dajem ci to:
pójdź i siądź w buskiem w Ostrogu, a Dę-
bno i Czartorysk daje ci Świętopelk, a oto
Wlodzimierz daje ci 200 grzywien. a Da-
wid i Oleg 200 grzywien. A potem posłali
posly swe do \V olodara i 'Vasylka: wez
brata swego 'Vasylka do siebie, a Przemyśl
niech będzie jedyna wasza wlość. Jlieszkaj-
cie razem jeśli wam się podoba i je li nie,
to puść \Vasylka tu, a my go żywió bę-
dziem, a chlopów naszych i smerdów wy_o
dajcie. I nie usluchał tego \Volodar ni \Va--
sylko. _\ Dawid siadl w buskiem, potem zaś
dal Świętopełk Dawidowi Dorogobui, - i
Wiersz 1 OO l1\OR1\TH ca. 003i.\1\OKlTU H. R. 'T. - a t't;\HWHt ct-,uutL w kode-
xach, mylnie. - 5 ""C" niema H. - 10 OOpOYI.. I\pOU1o Ł. R. T. - 11 H'L. U
H. - 13 OporoCTll II niema. H. - 19 POV&hCT'tU' pO\,CLCK'tU w kodedach, myl..
nie. - 21 E03\LCK'Ll.lhll ])O\,3iI.CI\1:I.IL Ł. - 28 8110. R1 z poprawką B IJ'li H.
KAII..l Buen.. niema H. - 29 1I1p£. YUH KI H. - 30 inL u- i\T't U H., A Kro
Ł. 7 Ai1 TH R. T.
808
LATOPIS NESTORA.
ł tOO O]On'L'" 1111U 8'L1,J,.1HTl, O ClIPL;\'LI. II He
- łOt
noCJo w.l cero HO]0,,1PL, UU E.1cunl\o.
i1 JI. 8'L1"'L C1;,J,E 1}0mI.CK'L"'L, O no CLUL
B'L".1CTL CUTOnX'LK'L ),J8'LI"OK" .\oporOEO\,aa.,
8'L HLUL e O l.Ipe; E010"H',I£PL 8'L"1 C'LI-
BOBU C801£1.I0\, Upocn80 .
8ł. R'L (s &. np'tcn8H u HLC£CllK'L, no-
10Tl.Cti'LlII I\'LH L , u,.ca,,\ ;lnp"]" B'L YC-
T'LlpC H.1 .\eUTLIU ,3,1.,,1., B'L A£BU'LIH Y1C'L
bHe, B'L c:p1o" , R'L TO ;r.e J'tTO .1pUII C
t\pOCUK'L UpOn.1'LYIIYb EtP£CTIIH, U o,J,C "'
.1. CUTOnJ'Lh'L, u .1tT1 H B'Ji. rp.1"1o, u
KU'L U, U 01\0R1 H npUB£,J,£ u 1\'1.11£80\'.
II 1.10.1H u o IIU'L LlUTpOnO]IIT'L II Hro,"uc-
BH, " O UO]HW CUTOU1'LI\], " .1HO,J,IIW.ł
H o," pII\O," CUTOłO 1\0pHC.1 H fJ'tE.1, u n.-
. m C'L H£ro OK08'L1 H nO CTHW u. T'LIJL
ze 110ft C'LB'LI\O nHW.ł u 8bcn &PITU" ,
CUTOn1'L1\'L, EOJo,1,lIlJep'L, U ),,\8'1.1,\'1.. II
Onr", npOCUK'L &P1T'L KIO, H] 0.10TbYH;
H npHC'LnW 1103081."" C'L1'L1 01'1. BbC1i 'L
K'LH HH &'1. KbCCH "PUH" , "pouqle UHP].
II p'tW HJ.I'L pO,"CLCh'LlIl I\'LII II: ,J,1 iUII£
OIJl£Te UHP1, A.1 C'L8'LI\OV"HIJ'L U oy C.1-
10Bl. II nOC'LnlU, 1I0.108I.1ł.l, o C'LH IU.ł u
o\, C 1\08.l, " C'LTBOpIlW UHp'L C'L 00.1081.-
II", o nOliw 1'UH uemH COI>OIn., U1;UIP
C£I.ITI1&f)l] R'L " TL H.1 AeCAT'L1H "I.Hh, o P]o
H,J,OW.ł CA pZl HO. R'L ce me 1\'tTO H010,1,H-
uep'L 1l\0a;" I'PL6'L8L O\, CI.I01LHLCT't cn-
n.11I &BrOpO""II 1\.1IJEN_ e"HCI\Ono....
w nim umarł; 'Vlodzimierz zaś dal s 'nowi
swemu Jarosławowi.
£)
84. Lata 6609 umarl 'Vszeslaw xiąię po-
locl..i, miesiąca I.. wietnia dnia ł 4. o 9 godzinie
dnia, we rodę. Tegoi lata powaśnił się
Jaroslaw Jaropclkowicz z Brześcia. poszedl t O
nań Świętopełk i obsaczył £0 w £rodzie i
pojmał go i ol..uł i przywiódł do Kijowa.
I prosili za nim metropolita i igumenowie,
i upl'osili Świętopeł'ka, i przyprowadzili go
przed trumny Borysa i Gleba, i zdjęli z nie- ł3
£0 okowy i puścili £0. Tegoż lata zgroma-
dzili się wszyscy bracia: Świętopełk, Wlo-
dzimierz i Dawid i Oleg, i Jaroslaw brat ich
na Zolotczy, i przyslali Połowcy posłów od
wszystl..ich iążąt do wszystkich braci pro- 20
sząc o pokój. I rzekli im ruscy xiąż ta: jeśli
chcecie pokoju to zjedźmy się u Sakowa.
I posIali Polowcy , i zebrali si u Sakowa;
i zawarli pokój z Polowcami. i wzięli zakła-
dników między sobą, miesiąca wrze nia dnia 25
15. Tegoż lata Wlodzimierz zalozyl cerkiew
kamienną, biskupią, . Bogarodzic,', w Smo-
leńsku.
50
Wiersz 3 EO LCI\'LLILI EOir.LCI\1;U'L II. Ł. R. T., mylnie. - 10 l1p1T1I Ul 1TRO.
P" CA H. - 12 "CUI lCTlAnu H. - 20 E T'L KIOI C'L EpZ\THKI& H., mylnie.
_ 28 " p.1 H OWA U P] LIIO niema H. - 30 CUO!LHLCT't1 CUOJI.HCLI\'t w kodc-
xach, mylnie. - 31 enHCKO"H&' £nHCKo nHI" II.
LATOPIS NESTORA.
809
R'L 1\'tTO t'S H. R'LI&'tmc t\pOClti1K'L t1pOn1\'L-
YHYL " 'L K'LIKB]. tIuali] OKTI £pD Et. npL-
E'J.IU. Toro 3:e UtCAII.1I1 HC OJl,'t, np1onCTIIK'L
UPOCUK'J. CUTOn1'LYUYL I.\pOCl\ B:I t\pon 'L-
S YHY.1, " HT'L H H] 1I0vp'll, H npHK£JI,£ u K'L
OThqlO CUTon1hKOV, H OKOK.\wa H. TLUL
me 1\'tT't, l.I'tUII] ACK &PU B'L AK] Jl,CcaT'LIH,
npH,;e UhCTUCUE'L, C'LIII'L KO]OAUU£Pb, ('L
II0K'LrOpOALI'H; "'II &0 CUTOn!'LK'L C'L R01\O-
10 Jl,uuep'LUL paJl,'L "UU'L, 111\0 II0KoV ropoJl,OV
&'LITH CBUOnJ'LYIO. II nocl"HTH ('LIH'L CKOH
B'L HI.Uh, II R030,1,HUCpO\, nou"HTH C'LIH'L
CBOII ROI\O,"HUCPU; H npH"E UhCTHCJ1B'L K'LI-
KKO,", U C1;,;oma K'L HCTb&LIJ'I, u p10wa U&-
15 zu RO:ł0",HU6PH: ce npUC'L..Ul\'L R010Jl,UU£p'L
C'LIH] CBOH:rO, A.\ C6 CtAUb II0B'LropOJl,LIJH;
1\ nOH:UbWe C'LIHl TBOH:ro u U"&Th II0BoV
ropoAOV, II ULCTUCUB'L A.1 H"nh R030,"H-
UEplO. II p'twa HOE'LrOpo;\IIn CUTOnl\'LKOV: ce
iO U'LI, K'LlaZE, OpHC'Ll\JHH K'L TO&'t, H peMH
H'LI T.1KO: HE OY£U'L CKaTOn1'LKl, HH C'J.IH.\
Kro; lUp" I\U AB" rUB10 UU'tKTb C'ł.lH'L TROH,
TO OOW H H; cero H'LI AU'L RhCeK030;1.'L, H
B'J.CKp'LUH1H KCU'L' COG" I\'LHa , II TLI KCH
5 WLlł'L on 11C'L. II CBaTOnl\'LK'L iEE UHOr&
nplih HUtK'L C'L HHUH, OHtU'L me He B'LC O-
T'tB'LWHU'L, OOHUhWC MhCTHCUU nOIl"owa
II0RoV ropoi\O\,. R'L TO 3:E 1\'tTO nlclL II"-
UENHH: H HCGCeH, u'tUII.1 r£HBO\pl1 K'L AK"
30 Jl,ECUL Jl,EUTLIH ALliL, 00 TPH AhBH: IIK'L1
noa;O\pLIU' dpll OT'Ia E'LCTOK.1 H 0Vr.1 H -
O.\Al\ U C'tKepl, H li'LICTL TIKO CB'IIT'L RI.CI&
ROIIIL, "K'LI OT'J. 1\0'l'H'L1 O]'LII'LI CR'tUlJlh CA.
R'J. '1'0 mE 1\'tTO &'LICTL H UEHHH: E'L 1\0\,1'1,
Wiersz 7 AI Ił:tl)pm /I OKTIUpl" H.
K'LHa a II.
MonumentA Pol.. lIul, Tom. 1.
Lata 66łO uciekl z Kijowa Jaroslaw Ja- HOi
ropclkowicz miesiąca października łgo. Te-
goż miesiąca ku końcowi podszedl Jaroslaw
Świętopelkowicz Jaroslawa Jaropelkowicza, i
pojmai go nad Xurem i przywiódł do ojca
Świętopełka. i okowali go. Tegoż lata mie-
siąca paźazicrnika 20go przyszedl 'Iścislaw
syn \Vlodzimierzów z :N"owogrodz3nami. mial
bowiem Świętopełk z Wlodzimierzem uklad,
zc Kowogród weźmic Świętopełk i syna
swego tam osadzi, a Wlodzimierz posadzi
syna swego we \Vloazimierzu. I przyszedl
do Kijowa .\lścislaw i usiadl w izbie; i rze-
kli męzowie Wlodzimierzowi: oto \Vlodzi-
mierz przyslal syna swojego, a oto sicazą
Nowogrodzanie , niech wezmą syna twojego
i idą do Nowogrodu, a l\lścislaw niech idzie
00 \Vlodzimierza. I rzekli Nowogrodzanie
Świętopelkowi: otośmy xiązę prz)'slani do
ciebie j powiedziano nam tak: nie chcemy
Świętopelka ni syna jego; jeśliby syn twój
dwie glowy mial, to poszlij go. Tego nam
dal \Vszcwlod i wychowaliśmy sobie xiązę-
cia. a t)"Ś poszedl od nas. I mial Święto-
pelk dlugi spór z nimi, a poniewai nie
chcieli przystać. wzięli 'Iścislawa i poszli
do Nowogrodu. Tegoi lata bylo znamię na
niebiosach miesiąca stycznia 29 dnia. przez
trzy dni, jakby luna od wschodu i poludnia
i zachodu i północy, i bylo przez całą noc
takie światlo jakby od xięi)"ca w pelni świe-
. . ,
cąccgo. Tegoż lata bylo znamię na XlęZYCU,
miesiąca lutego. 5go dnia. T ego:i miesiąca
dnia 7 go bylo znamię w slońcu, ogrodzilo
_ 12 B'L MLUb... CBOH niema H. - 24 IC'LII L.
10
SiO
LATOPIS NESTORA.
się bylo slońce trzema tęczami i by'y dru-
gie tęcze grzbietami ku sobie; i widząc te
znamiona prawowierni ludzie modlili się do Boga
ze wzdychaniem i ze 'zami. aby Bóg obrócił
znamiona te na dobro. Znamiona bowiem 5
bywają jedne na zle a drugie na dobre. Na
przyszle lato wlozyl Bóg myśl dobrą w xią-
iąt ruskich, i postano'Xili wojować Polow-
ców i pójść w ziemię ich. Tak też i bylo,
jak to potem pod następnym rokiem opo- 10
wiemy. Tegoż łata umarl Jaroslaw Jaropel-
kowicz miesiąca sierpnia dnia Hgo. Tegoż
łata prowadzona byla córa Świętopelkowa
Zbyslawa do Polski za Boleslawa , miesiąca
listopada dnia 16. Tegoi lata narodzil się 15
Wlodzimierzowi syn Andrzej.
1102 U'tC lJl tE8pUl1 8'1. nAT'L1U ALIL. Toro ZE
-3
U'tUlJl 8t. eC.J,LU'LIH ALHL £'LICII. HnUiHHH:
E'L el\'LULlIII: oropO"HXO u .."me Cl\'LHLlfE:
R'L Tpll A",r'Ll, H E'LIWA J.pO\,l"Lil& A-n.I
pbELT'L1 K'L COI>... II CHI1 8HAAIp£ H UCHH"
I>UrOI1:pbNHII Y30B'tll" C'L R'L A'LI ;1HHH:IJL
UOU\ c.& 1\'1. &oro\, H C'L U'L ;1UH, A" 10'1.1
Gon OEpUII1'L IUIJ£H"11 CUD II AO&PO;
Hll.I£HHI1 1>0 E'LIK] TL 081 111 'L.'O, 081
"" III "OEpO. 111 npHA&Ip£1t 1\1:10 B'L10i1,"
Gon. U'LIC;,\L "OEP.a R'L pOt{CLCK'L11I I\'LHA ,
O\,U'LICJHm ;8,pL II",TH H] nOl\OBl.q , H nOHTH
I'J. £U;,\I£ Hn. ffiZE H G'LICTł.; L\KOM£ et.-
K] £U'L nOt3'B ze K'L npHmL;\bW£1t l\'I>IO. R'L
C£ ze lł1:IO nptCTUH CA I.'\POCUB'L t\po-
OJ'LYHYL. u10ulll I\lro\,cn 1'1. npbK'LlH 111
ACUT'LIH ALHb. R'L t6 E 1\'1>10 8£...ell.1 G'LICTL
AMPH CK TOnJ'LYLI C'Ji.£'LICI\IULl Bt. hnl ]
G01£CU&1 , I1'1>CAlJl 1I0111>pL'l I'L M£C'IL H]
A£CAT'LIU ALHb. R'L TO ze I\'I>TO POA" CA ot{
Hoxo,,"uep:\ e'LIH'L LlHLAP1:H.
85. R'L l\'tTO fS ]I. Gor'L 8'LJ03\H B'L epL- 5. Lata 661 ł Bóg wlożyl w serce myśl do-
AMJG K'LR.ł LU'L pO\,CLCK'Ji.IU'L U'LICl\L I>ur&, Drą xiąiętom ruski.tJl Świętopełkowi i Wlo-
CUTOn3'L1\0\, H KO.1o"uuepo\" H t'LUCU C.& dzimierzowi, i zeszli się nad Dolobskiem
AO\,UJTU lU A010ELcTt, u C""'fi CB TOnJ'LK'L do narady. I siadl Świętopelk ze swoją dru- !.5
C'L CHOltlii. Ap0\,mHH£tJio, li ,Rol\o,,"uep'L C'L 'yną. a Wlodzimierz ze swoją w jednym
CROH:ta E'L It j 1,HII'LUL mJT'Lpll. II nOYAma oy. ,.namiocie. l poczęła radzić i mówić drużyna
UUH H rnrOJJTH APOY3\Hll ClaTOnlfLY1: Świętopelkowa: oto nie epora na wiosnę
OKO HG rOALRO R'LIU'I> BECLllt KOI£UIH, o- wojować, pogubim smerdów i zasiewów nie
YfiU'L noro\,I>UTH CUPLA'LI, H pOitHI& Hn.. "p£- ędzie. I rzeki Wlodzimierz: dziwno mi., SO
re RO;,\O"HJ.lEp'L: AHII.IIO Uli, Jl,pO,"3iHHO, Oili£ drużyno; oto zalujecie koni którymi orą, a
KOUUA" h"'LTO 3>uo\,H:TL, H:ła. 3\£ Op£TL Ii'J.TO; czemuzto nie pomy licie, że jak tylko smerd
II CEro YEUOV He pJCI.łOTpHTG, 03\6 TO HilYL. orać pocznie, wpadnie Polowczyn , przeszyjc
w
Wiersz 8 CILh CH w kodcxach, tnylnie. - 10 npuA&lJItlh np'tHA£Ip£1ł It. - 25
AOIWtI.CT'ł I AO OE"CIi1ł w kodexach. mylnie. - 29 rOĄLHO. BEpt:ua H. - 31 UH I
lAa łL
..
LATOPIS NESTORA.
iHł
Ił Th OplłTH CUpLJI,'L, . npH K'L 001\0ILYR.'L
0VAJpHTh H CTp'lIlOIJi., II KOE'LI1\& Kro nOH-
UE'n, II S'Ji. C61\0 Kro 1I, JK'L HunL 3'cn...
Kro. H .;t'lM Kro, H K"ce I£ro UU'lHOI& 1
:; TO 1I0WI\AH mali", li Clłuoro HE U1\L lIU 1
II 11£ uorOWA npoToKO' H:UO, O'l'LjS'łIJIi\TH
APO HU CIATOn1\'LYJ; o pEYE CKATOn 'LK'L:
liPITE, CE " rOTOI'L 0V E. "K'Ji.Cn Cu-
rOn1\'LK'Ji.; u pEYE I£UO, BOl\OJl,HUEp"': TO TH,
10 "PUE, BE1\HKO AOGPO C'.UKOpHWH CU1\'£
POVCLCT'łH. II nOC1\ CT K'L OJLrOI" H " -
8'1.1"01", r1\1\r01ltN.1łU: nOU"HTlI H.1 nOIlORL" ,
Al 1\101>0 E JI,£"''' HBH, KIOCO UPLTLKH.
Ił noC!ovw.1 AZlK'LI 'Ji., II OllLf'L 11£ K'LC;tO'l'l
t:J cero, BUUłA pEKJ: UE C P"Kb1\łi\. H010"HUep'L
me II'UOKlR'L "pnl\ CKOK:rO, H nOH,,£ nf.-
pEIACJlBJIO, II CRUOn 'LK'L no HLUL, H A -
l'l.IA'I. CBa'lOClI.1KHYh, U Ai\B'LIiJ,'Ji. HLCeCl\lIKUn,
H U"CTHCl\IK'Ji. IIropEK'L KHOVK'L, B Y£C1I1K'Ji.
!O ł\pon1'LYHY", t\pOo.1'L"T. RO O"HIJCpHY...1I nOlI-
AOW "" KOHH 'L o R'" l\O"Ht.1 'L, H npH.1.OIUJi
HH.ł.e nopor'L, H CT W K'Ji. npO'lOA'LY£ 'L "
B'L XP'LTHY1U.. OCTpOB'l. II K'U'lJl,OWA 11 1£0-
U, Ił n'lmh.," H 'L AOA£U B'Ji.IC'ł"lK'LII£ H"O-
8 ma B'Ji. nOllt YeT'LlpE ALHH, H npH;\OWA U:\
COtTH"L. OOIlOBLIIII a\E C1\'J.IW B'LIUC , t.1KO
""ET b POYC1, C'Ji.Gpl\wa u Eq'L YHCl\.1 H Hl-
Ylwa AOVUUH. II p£Y£ OypOVCO" : "poeu...'L
UHpll O POYCH, DKO "ptn..KO HU&TL GUTH
:50 ta n HlUln; U'LI GO UROfO 'L \.1 C'J.TBOpll-
6U'L ,0YChCT,.H £Ul\H. "p'twa 0VNLUlHH
Ov,OYCOG'II: ZUłlO '1'1.1 EOHWH ta POttH, H'L
go strzałą a konia jc o weźmie, i wtargną- tt03
wszy do wsi zabierze zonę jego i azieci
jego i wszystko jego mienie? toć wam żal
konia. a samego nie żal? I nie mogla nic
odrzec druiyna Świętopelkowa. I rzeki Świę-
topelk: oto jam bracie gotów juz! I wstal
Świętopełk. I rzeki mu Wlodzimierz: toć
bracie uczynisz Rusi wielkie dobrodziejstwo.
I posIali do Olega i Dawida mówiąc: pójdźcie
na Polowców; albo będziem żyć albo po-
legniem. I usluchal Dawid, a Oleg nie chcial
tego. i wymawiając się rzekI: nie zdrów
jestem. WIodzimierz za ucalowal brata swo-
jego i poszedl ku Perejęslawiu, a za nim
Świętopełk, i Dawid Świętoslawicz i Dawid
\Vszeslawicz, i l\lścislaw wnuk 19orowy,
Więceslaw Jaropelkowicz. Jaropell Wlody-
1Il1I'0WICZ. l poszli Da koniach i w lodziach .
i przyszli niiej progów, i stali na mieli-
znach na chortyckiin ostrowie. I wsiedli na
koń, a piesi zlodzi wysiadlszy szli polem
4 dni, i przyszli na granicę. Polowcy zaś
uslyszawszy ie idzie Ruś, zebrali się w nie-
zliczonem mnóstwie i poczęli radzić. I rzekł
Urusoba: pro my Rusi o pokój, gdyz krzepko
będą się z nami bić, bośmy wiele zlego
W)Tządzili ziemi rusliej. I rzekli mlodsi Uru-
sobie: jeśli ty Rusi boisz się. to my się
jej nie boim. tych bowiem rozbiwszy pój-
dziem w ziemię ich. i zdobędziem ich gro-
dv. a kto ich od nas wvbawi? Ruscy za
. .
xiąięta i wszystko wojsko modlilo SIę do
Wiersz 5 KOlBilAu... UJU. l\H 1. 1I0W:lAH Kro MIIlIoVl£mL. II ClIuoro Y£UOV He Ml\-
l\OYKUlL? H. - 11 pOł{CLCTtHI- ,OYCLCK'lH w kodexach, mylnie. - 32 O\,po co"".
OpOCOG'II w kodexa.ch J mylnie.
8ł2
LATOPIS NESTORA.
um J.I'LI C.& Ile &011...'1.; CHlA &0 H 'L&HI'LWE, OOH- Boga i ofiary czynilo Bogu i przeczystej
A£U'L 1'1. CU1\l& UJ'L II "PHHU£U'L rpil.1,'Ll matce jego, ten kucyą, ów zaś jalmużną
Hn, H K'LTO H &i1IHTb a OT'L Hle'L? PO\,CL- ubogim a inni darami do monastyrów. I gdy
CK'LIU 3\£ li'LIIA H H 10H ILCH UO]U ...Tfa 60- tak modlili się, wyruszyli Połowcy i posłali
rII, H O&'tT'L1 B'L ;1.]U m 1\0fO H np1:YHCT1>H przed sobą w przedniej straży Altunopę 5
IUO ...UEpC, OK'L KO\,THK:I&, OB'L ze "'HI0- który słynął u nich z męstwa. Xiązęta ruscy
CT'Llllem O\,&OI"LIU'L, HIIHH e U II1CT'LlpLU'L poslali takoż przednią straz swoją, i spotkała
Tp'llEOIUUHI:l. H cUllc 1.I0n"ll8u'L ta, nOH"owA ruska straz Altunopę i obskoczyła go i za-
OOJOBI-II" , H nOC'L11W.I IIp't'''L CO&OłN. B'L bila Altunopę i tych co byli z nim, i ani
CTopmr.1> 'no\,HOllm. H3\C C:lOBUWe B'L HHn jeden nie uciekł, jeno wszystkich pozabijano. tO
UN.3\"CTl.B'LI.I'L. T.1KU 3\e POVC"CK'LIH K'LHA " I nadciągnęły pulki połowieckie, jako bory,
OOC'L!:1WA CTOpOiE.ł cloa. II o\,cnpcrow.I ze i okiem objąć ich nie mozono, i poszła
pO,"CLCIi'L11I CTOpOir.€Be l\uO\,IIOnN., H O&'L- Ru przeciw nim. I Bóg wielki wloiył w
CTN.nHB'LUlE H, H O,"&HWA :\UO,"Hon... H Cm- Polowców wielkie przerażenie, i strach na-
1jI !ł C'L HHU'L: HH K,J.llłl'L me H 'LE'LI OT'L padl ich i drżenie przed obliczem ruskich 15
IU , 1'1. ILC.& H 'L&HWA. II nOH;1.0WA n''LIIH wojsk. szli ospale a konie ich szyblości w
0030BLTCTHH K'LI &OpOle, H Ile &'11 ncpc pH- nogach nie miały; Ruś zaś tak konna jako
TU H.'t'L. II Po,"c" nOIl"OW.I "POTHBO\, HU'L. i piesza ochoczo się ku nim pomknęla. Po-
" 60f'L 1£IHIi'L1H 1'1.103\" 0\,3\1CTf. 1£1HI\;I\ lowcy tedy widząc natarczywość Rusi prze-
B'L n010B"IIA, H CTpl 'L 11111.1,1;E M1 HII H ciw sobie, nie spotlawszy się jeszcze pierzchnęli 20
TpEIIET'L OT'L 1\UII.1 pOVCLCK'Lln BOH, ""pt- przed ruskimi xiążętami, a nasi pognali ich
Ui1,t& CilUU, H KOHLU'L 1I't'L Be 1>'11 C'L01oU i siekli. Dnia 4go miesiąca kwietnia Bóg
B'L HOr 'L. PO\,C..306 C'L BCCUHH:I.Ifa H] 1\0- wielkie uCZ)'llil zbawienie prawowiernym xią-
111;.t'L, " O'tWH OOT£I\OW.I K'L H"U'L. 001011>IJH żętom ruskim i wszystkim chrzcścianom, a
3\C KH"'tK'LWe O\,CTpLlU€HIIH: pO\,CLCKOK: U.1 na wrogów naszych zesłał wielką klęskę.!5
ta, HE AOCT.i\nUBLW£ &0 OO&1>fOWA Op1>;1.'L I zabili tu w bitwie 20 xiąząt: Uruso-
pO\,ChCK'LIUU I\'LIIA H ; UlW H Z£ OOfH.1W.ł , bę, Koczya . Arslanopę, Kunama, Asupa,
CtK..qUIII. H'L YET£CpT'L1H ALliL 'mpH111 u'tC.lII] Kurtyka , Czenegrepę, Surbara i innnych
H BUHKO C'LOU£HHIt C'loTROpn 1\0f'L B'L T'L I.Hfaxiąząt ich. a Belrluzia poimali. Potem zaś
MUOKtpr.H'LłU'L K'LH.ł I>U'L POVC"CK'LIł.ł'L " usiedli bracia zwyciężywszy wrogów swoich, 50
KLCRU'L P"CTHMH'LU'L, Zł Hl BpU'L1 IIJID.ł przyprowadzili Bclduzia do Świętopelka, i
A"CT" 00&1:"& BC III\;n. II O\,&UWI '1 K'L nu,- począł Bclduź dawać za siebic zloto i sre-
Wiersz 3 III H w kodexach, mylnie. - 13 pO\,Cl.CI\'LJ1A CTOp03O£B£ niema H. -
14 l\noVIIOo&,. Ono\,lIon& w kodexach, mylnie. - 19 0VmACTLI B'Lir. 1\OCTb H.,
mylnie.
LATOPIS NESTORA
81:5
HO," K'LHA HH AU AECAn: 0VPO,"CO£;h, 1\'1..
Yllt.1, l\p'LCUHOIlIia, KOVH.uu, t1co,"n , KoVp'L.
r'LIK , Y 4;H£rpłillm, £OVPL& pt\ H npOY1I11
K'LHA HH H 'L, li 1)£lł,WV L\ IiIUA. 110 CUIL
5 me C1> OWA GpUHI1, 1I0G'łAUKI.WE KP;U'Li CKO.
II. npHK4;;J,OIUA l)uAo," n 1\'1. CUTOn3'LKOV,
H H Ya (\4;],1,OHh AJIUII 11.1 CO&1o ]JTO H
CpEGpO, H KOR.I H CKOT'L; CUTon.\'LK'L 3\4;
nOCJI H 1\1. RO!OAHUepov. II npHWLA'LUlIO
tO H:t.IO,", HJY.I 6'Lnp UI.\TII H:ro R030"HUep'L: T'L
H1oA1o, ilU K'LI pOT ? IIHor a\''L1 &0 XO""R'L.
WE pOT'ł, KOH:K.lCTe POVCI.CK.nt«. eI.lIUN.; TO
yeuoł( T'LI He IU lWE C'LIHOK'L CKOHn, H PO-
AO' CKOKro, ue np'tcT.nnuu pOT'LI, H'L npo.
j5 lłllRIcre Iip'LRI. "pLCTHI.1llhCK.n? A.\ ce GĄJ,H
KP'LKL TROI:\ H n:\R1o TKOIU. II nOKU,!; 0V-
&IITH H, II t:t1i0 p C'tIiOIU.I " lU m"'LI. II no
CLUL C'LMaW.I CA "PUHI1 KI.Ct\, H pEYE Bo.
lłO"III,U:P'L: CI. "LHL. HZE C'LTKOpH rOCnOAL,
20 K'L pl;J,0VKI.I'L C.I II K'L KeC£JHU'L CA K'L
HL; I) t\IW rocno,,1. II 'LE KII.\'L H'LI Kerl.
0T1. KpJr'L H UlIIX'L , H n DIW P II RpJr'L1
IIlIW.I , H C'LKpOVWH r!lK'L1 UUt£K'LII.I, H
AM'L KCTL rocno,,1. "p WLHO H 'L H1U'L. R,,-
25 II.IU.I GO T'LrA CKOT'LI, H OKhlJ.I, H KOH.I,
H KULG.b,J,'LI, H R4;a\A C'L "OE'LITI>K'LI.... H C'L
Y£lłl1;J,Hł&, H UIU.I nCY4;U1or'Ll H TOpK'L1 C'L
B£3ilUH. II np.."owa R'L POVCL C'L nOJOII'L"'1.
Re:\HK'LIUL H C'L C1\JBOI& H C'L nOG'tAOI& Be-
50 lłIlKOłH. 0\' CROt' cn. CL"'L 316 1\'tI'ł npH;J,OW.ł
bro i konie i bydlo, Świętopełk z poslal HO;)
go do Wlodzimierza. A gdy przyszedl pytal
go \Vlodzimierz: oto snadź spadla na was
kara za krzywoprzysięztwo, albowiem wiele-
kroć przysięgaliście, a mimo to wojowaliście
ruską ziemią. Czemuześ nie uczył synów
swoich i ród swój nie łamać przysięgi? lecz
przelewaliście krew chrześciańską; owoi niech
będzie krew twoja na glowie twej. I rozka-
zal zabić go, i tak rozsiekali go w kawaly.
A potem zebrali się wszyscy bracia i rzekł
Wlodzimierz: oto dzień od Pana nam da-
ny, abyśmy się rozradowali i rozweselili w
nim. Pan bowiem wybawil nas od wrogów
nasz)'ch, i upokorzyl naszych wrogów, skru-
szyliby zmij a zywność ich oddal ludziom
ruskim. \Vzięli bowiem wtedy bydło i owce
konie i wielblądy i namioty z dobytkiem
z czelafłzią, i z3jęli Pieczyngów i Torków
z namiotami. I przyszli w Ru z plonem
wielkim i ze slawą i ze zwycięztwem wiel-
kiem do domu. Tegoi lata przyszla szarall-
cza pierwszego dnia sierpnia. Tegoi miesiąca
dnia f 8 szedł Świętopelk i zbudowal" gród
Juryew, któł'y spalili b 'li Polowcy. Tegoz
lata bil sie Jaroslaw z l\Iordwa miesiaca
. "'.
marca 4go dnia, i zwycięzony byl Jaroslaw.
" iersz 2 lip'LCl'Il\HOnm I łL\pOCJl\HOnm H. R. T., p'LC1'IJH1I1m Ł. - KOVll1u11 1'0,"-
UJH1 Ł. - KoVP'L T'LIKJ I KO\'PTK' L. - 4 Ee3Aov m I Ee.\AIO " Ł., Ee1\"o," H.,
BElłLAOł( 11 R. T. - 10 łl1Ya K'Lllpl\WUUI ovnpocII H., H K'LllpOCO R. T. - 13
hJ L\lUel OVYHlł'L H. R. T. - 14 np01'lUK crEI npOJHR1KTe H., IIpolłllR wa Ch.,
npOIlHKl\WETL Ł., np03HBun Kcn R., npOI. Kete T. - 19 tb I te H., CHU R. -
26 R4;1II...N.A'LI I RULUm 'LI w kodexach ł mylnie.
I) Psalm CVII J 24.
#
814
LATOPIS NESTORA.
"
łłUl "p}1&;a, I8fDtCU K'L npLK'L1U ALHb. Toro a.e
-ł
U'łU..:t 8'1. et.... . A4:CAT'L1H ALH. H £ CKa-
TOIU'L." Ił C'LP&8" rOpOA'L flOf)LreE'L, KrO
a;e GUlA aoar H 001l0RL,,0. Toro a.£ A'tTlI
GIl CA "poCM!'L C'Ii MOPAROm. . U'łCA"
W'U R'L YeTKepT'LIH ALNb, u nOG't3ieHt. G'LICTb
"pUClłU'L.
. 86. K.. 1'ł'lO ,S.UI. K£,J,EIL' A....." KOl'loł\ -
pGIl' IJ'łClIpeRHYi :\ a 1E t Il HHYh, lłtc:\plO
ropo,l,0Y, uU.lII IIWIlHt.\ 8'1. AB Ą£C.lT'LIII.
K I''LUL 3iE ;\tTt B£ eHl OEpe,J.'LIt.\lIEJ 'J
h"lU CUTOOA'£n, K'L ffirp'Ll, "lop03eKHYL,
ZłU'0tcr.\ I'" J\B AeCATE "PIiK'LIH ;\hHIt. T'LUL
ze lItn npH"e uHTpOnO'"T'L 111I1;1I.0p'L 811
PDtCh, U'I;C.I".1 A£I; Ept'l 811 IIIECT'LID A....h.
Toro .e utcalJl "ptCTUH CA KiY£C.11K11
ł-\pOOI'l.ynn, K'I. TPH I" A£aT'l.11I ALHL. To-
ro i£e U'l.CAq I OCUL H:t A£C.lT'L1I1 IIUI;"-
I)op" uHTpOnOIlIlT'L H:\ non nOC:\3i£lI'i. Ce-
ro iEe I\'tT HCXO,J,A..." t noc"u CRa'lOn3'LK'L
rł.iT.ar& HII U'tIlJ.CI11 t II KOWł\HUep11 BOCU"
C"IM nOKro tlPOM11I\.J, II Onr" CI\U'L n,J,e
nA fl'lGl. Ił6KULIU£ },:\K'LI}.l RLC£CUBUY1;
.
" Ile O"C11ntWI HHYł>T03iE t H K'L RpUHIU.I
ta onaTb. II PO"" ca o'" CUTOnl'LL1 C'LI.",
K l:lpeBOW.ł. nau I£UOł( 6pAynCA1B11. R'L tE
mł 4tTO G"ICTb ..,ut:.ItK: CTOEUUe C''Llblle
B11 KP& " t II no Cp1o},t KpibU Kp"CT'LJ II no
Cpt,,1o KpLcn CII11II""£, .'I K11Ht I;pibU OE"
OOA111 AU CA"H""1, II H;JJI,11 CA11HLI,LUL KpO-
ut Kpiirl A&rll, poroulI Hl c'tKep'L; TI\IO me
.luelul£ n K11 AOV.t I'tUL me OGpl\ 'LUL ,
Ilualf' tEIpum I" Y£TSepn.lU, " nU'LIII"
5
6. Lata 66 ł 2 prowadzono córę \V olodaro-
wą za cesarzewica, syna Alexego, do Caro gro-
du, miesiąca lipca dnia 20. Tegoi lata pro- 10
wadzono Predslawę córę Święłopelkową do
'V ęgier za królewica , w sierpniu 21 dnia.
Tegoi lata przyszedl metropolita Nicefor na
Ruś, miesiąca grudnia 6 dnia Tegoż mie-
siąca umarl \Vięcesław Jaropelkowicz dnia 15
13. Tegoi miesiąca dnia 18 metropolita N"i-
cefor na stolicy posadzon. Pod koniec te-
goż lata poslal Świętopełk Pątętę na Lńsk,
a \Vlodzimierz s)'na swego Jaropelka, a
Oleg sam szedł na Gleba wziąwszy Dawida 20
\Vszeslawicza, i nic nie zdziaławszy wró-
cili nazad. I narodzil się syn \Vlodzimierzo-
wi i dano mu imię Bręczyslaw. Tegoi lata
bylo znamię: slońce stalo w kole, a w środku
kola krzyz. a w rodku krzyza slońce, a 23
zewnątrz kola po obu stronach dwa sloń-
ca, a nad słońcem poza kolo tęcza J ro-
gami na północ. Takiei znamię bylo i w
xięzycu. t)"IIlie samym sposobem, miesiąca
lutego dnia 4go, 5go i 6go w dzień na 50
slo-lU:U przez trzy dni J a nocą na xięzycu
przez trzy nocy.
Wier8Z 3 flOpłlrGK'I1 fovpł.rol" H. - 9 lb£ ..IIY" I Oll£ UIUY. w kodex8ch t myl-
nie. - 11 n£peA'JiIClIIIK I nep£","c l\U w kodexach t mylnie. - 16 Toro MG U't-
ca I B'L T'LUb mE Itrt H., mylnie. - 17 Toro 3)6... Ą6'AIWI niema H.
LATOPIS NESTORA.
8ł5
W'CT'LIU ALIL. K'L Jl,I.HE 00 TP" At.HH, II K'L I
HOIpH K'L lłOVH'B 00 TPH 101pH.
R'L I\'tTO (SXfi. , 0VK!łI\H ca Kp 'L cnUfO
aHbAP't . R'Ii. ce mE I\'tTO OOCT KH UUTpOOO-
5 KHn. EOHeKOO i1U.UIIO II ROI\OJl,HuelUO, 1.I't-
CAIJ IIKfOVCT K'Ii. Jl,K Jl,EcaT'L1U eEJI,....I'LIH ALliL.
T'LUI. mE 1\'tT't ooeT KU J.1 lłpm K'L nepeIlCl\lłK1H,
101i&PIi K'L AU 11.1 Jl,ECAT'LIH. T'LUI. me 1\U't
ooeT1KH IJHH& nOftOTl.CKOłj, AeK1Ep" B'L Tpll
ł O H AeCAT'LIH AUL. T'LUL mE AtT't I1KH U
B't A C'L XKOCT'LLlL, " JOI"'t, u eTO"
U'tC.lIJI.. TOfo mE 1\'t11 OplllUI.JI,'L 1}011l1K'L
UU'B H P"'&'B , II 00&1o.\U TOpK'L1 H I}e-
peHA'tIl.
ł 5 R'L 1\'t'l'O (SXAl., ROIeK:\wa OoI\OKLIJII 01\0!0
:\p'tYLCK!ł , U IIOC'LU 00 IIH 'L CKnOIl1\'LK'L
t\HU E'LllUnHY " Ep.1T 'I£FO na.UTa., H
"B H'U pIlIlYiI Ko !(p"" , H 0'ifOHIIW
n01\OKLIJ AO AO'H I1, 00101'1. OTllwa, II
20 nO!OKMł IIC'BKOIUA. R'L ce mE 1\'£'1'0 np'tCT.I-
BH ea t\H'L, CT:\pMlh AO&P'LIII, mllR'Ii. 1\10'1''1.
'AEUTL AeUTL, .'Ii. CTlIpoeTH UICTHT't; mllK'L
DO o1KOHOł( EomulO, 116 XOVZLWWI E'B OpL-
R'LI 'Ii. np RhA"HIIK'L. OT'L uero mE II iI 'L "1U0-
25 f H Cl\OB£U U'L11U1 'L , "mE B'LnIlC1 'L K'L
A'BTOOIICLIJL. I}t EO Uib3łL E1\11"L, II KpOT'LK'L,
U e'LUtphll'J., 01''Lrp'BGIIII u K'LCI1K'L11I KEtpll.
I£ro 6 rp01i'L IeCTL K'Ii. HEYEpLCK'li.UL UOH1-
cnipIl t B'L npU'l'Bopf:, HAU6 I\EIEHTL 1'UO
50"IUO OOI\OmeHO U'tUlp UIOHH B'L Jl.K AE-
carl. Y6TKEp'I"LIII. E'L tE 3m I'tTO nOCTpllmE
CI £V"Plltlll\, KLeEROl\łYilill ALIpIl , U'tC.lIJ.1
AEK Epl1 K'L W6CT'LIII. K'Ii. '1'0 IEE 1\'£10 OPU-
UOł
-6
Lata 6613 zawalil sie wierzch u ś. 4.n-
drzeja. Ietropolita postanowił Amf1locha bi-
skupem we Wlodżimierzu, miesiąca sierpnia
dnia 27. Tegoż lata postanowił Łazarza w
Perejęslawiu listopada 12. Tegoż lata po-
stanowil l\Iinę w Polocku dnia ł 3 grudnia.
Tegoż lata ukazala się gwiazda z ogonem
na zachodzie, i stala miesiąc. Tegoż lata
przyszedl Boniak zimą na Zarębie i pobil
Torków i Berendejów.
Lata 6614 wojowali Polowcy okolo Za-
rieczska i poslal na nich Świętopełk Jana
'Vyszętycza i brata jego Pątętę i Iwana Za-
charycza, Kozaryna, i dognali Polowców
nad Dunajem, zdobycz odebrali, a Polow-
ców wysiekli. Tegoi Jata umarl Jan. starzec
dobry, przeżywszy lat 90, w sędziwej staro-
,
ci. Zyjąc wedlug zakonu boże o dorównal
pierwszym sprawiedliwym j od niego i ja
mnogo slów slyszalem i wpisalem je w la.-
topis. Byl to bowiem mąż zacny i lagodny
i skromny, wstrzemięźliw)' we wszelkiej rze-
czy. Jest i grobowiec jego w peczerskim
monastyrze, w kruchcie w której cialo jego
zloiono miesiąca czerwca dnia H. Tegoż
tata postrzygla się Eupraxya, córa WszeJ-
wlodowa. miesiąca grudnia dnia 6. Te oż
lata przybiegl ZbJgniew do .ś"iętopelka.
Tegoż lata bylo zaćmienie ąlońca YI .sier-
Wiersz 2 1011111. IIOY" n., H0'l'L Ł. - 5 a"uI»Hl\O HI1I (\11+"1\0 111 H., UłIl10+Ht1
R. - 7 nCpel&C4l!Kl\u" n£pel&tI\i\BI\L w kodexach, mylnie. - 32 £r"pi\ u. £ np 4
H w kodexach, mylniQ. - 33 K'L TO e... CUTon!'LKO\, niema. J}I.
8ł6
LATOPIS NESTOt\A.
łł06 EtZe H 'LE'LIrH'tK'L 1£'1. CKUOn!'LI\Oł(. TOfO
-7
ze 1\'tT] nOUp Y£IIHK: "'LICTL K'L Cl'LH LIJ H ,
l\KrOVCT . R'L TO ze I\'tTO nOCTpHze CA Cu-
TOC1I1K'L, C'LIH'L jJ.l\K'LI"OK'L, KHO I\'L CKUO-
ClUUI. , U'tUlJl +eKpuu K'L CC""'L H Ae-
UT'LIH "I.HL. T'LUI. ZE :\1oT't nOG1:"HWA H-
u'trOJI RI.CECJJKIIYL, SI.CIHi. ..pUHIiA, H APOV-
3iHR'L1 O\,GHWA Jl,eKuL T'LICAlph.
87. K'L 1\'tTO fS EI., HH"HI\'Ln, I\P",f'L IO\,- S7. Lata 66ł indykta. w 4 lato c)'klu xię-
H'LI YeTKepTOIG 1\'tT0, 11 CX'LIILYHUO Iip r1 zycowego a w 8 lato slonecznego. Tegoż 10
OCUOIG 1'tT0. R'L ce ZE 1\'tTO npunKH CA lata umarla xięzna Wlodzimierzowa w mie-
Ro o""UCpl1l\ K'LHAfUHH, u'tulJ] IUU Kt. siącu maju dnia 7. T egoz miesiąca woj owal
CeALU'LIH ALHL. Toro ze U'tU"'l KOK:Kl £0- . Boniak i zająl konie u Perejęslawia. Tegoż
Hl1h"L H :\Ił KOII O\, nepeHCUK U. T'LUL lata przyszedl Boniak i Szarukan stary i inni
ze 1\'tT't npHAe £OHf.\Ii'L, H łUlpO\,KlH'L CT"- mnodzy xiązęta, i stali okolo Łubna j Świę- 15
"'LIII, H HHH K'LnA H UHO H, H cnWA OIiOJO topelk zaś i "Tlodzirnierz i OIeg. Święto-
!tOVELHl. CKUOn!'Lh.... ze, " Ko:w"HU£P'L, H toslaw, :\Iścislaw, 'Vięceslaw, Jaropelk szli
O!I.I"L, CUTOCUK'L, 1"II.CTHCnK'L, R YeCUR'L, na Polowców ku Łubnu, i w litą godzinę
t.1pOnl\'LK'L H OIU.ł lU nOIORh..,.ł K'L 10V"LHOł(, dnia przeszli w bród Sulę i krzyknęli na
H K'L W£CT'LIII nc'L ALH6 EPO "WA U Yp't 'L nich. Polowcy zaś przerazeni, ze strachu i 20
CO\,l\ió, H Kl\HKOW.ł Hl HA. nO\OKLI'H ZE oV- sztandaru rozwinąć nie zdolali , jeno uciekali
ZlCOWA CA, OT'L CTp x] H£ K'L UOfOIU.ł HII konie chwytając. a drudzy pieszo uciekali j
tUr1 nocnKIITH; 11'1. nOG'tfOIU KJTll£lpe nasi zaś poczęli sicc goniąc ich, a drugich
KOHH, li ApOV HH n10lUH nOG1:row . IbwH ze rękami imali. i gnali aż do Chorola. Zabili
noy.łlU.ł C'tYH, ZCH£IpH II, li AP0ł(1"L11I p&- tedy Taza brata Boniakowego, a Sugra i 25
Kl\UU HUJTH, u fllllUA HO'H AO XopOU. 0V- brata jego pojmali, Szarukan zaś ledwie
GUWA ZE T" l, 1}0I1f.\1i0K1 "PUl, l\ CoVrp.t uciekł. I odbiegli taboru swego, który wzięł'o
aw.ł H "pUl IGfO, li łUlpO\,KlH'L I£AI.Kl\ 0V- ruslie wojsko miesiąca sierpnia dnia ł 2; i
1'6\'£. OT'LGf>rOIUA ze 1'OR]p CKOKro, KZE wrócili do dom z wielkiem zwycięztwem.
B'L AWa pOł(CLCK'LIH KOH, U1IU..,l l\Kfo\,cn Swiętopelk tedy przyszedl do monastyru 50
BJ. AK.t 81 A£C.lTJ.IH, U K'L Kp1TlllU.ł CA K'L peczerskiego w dzień wniebowzięcia ś. Bo-
CKon CH CJ. nOG'tJI,Olih K£!Hliom. CKATOnJ'LK'L garodzicy na jutrznię, a bracia calowali go
me npllA6 H" 1I0VTp£H1O K'L nCY£pI.CK'L1H Ul- z wielką radością, ze wrogowie nasi zwy-
pniu. Tegoż lata postrzygI Się Świętoslaw
syn Dawidów. wnuk Swiętoslawów. miesią-
ca lutego dnia ł 7. Tegoż lata Semigolcy
zwyciężyli Wszeslawiczów wszystkich braci,
druiyny 9 tysięcy zabili.
5
Wicrll2 1 Toro ,;£ J\1In... lipłhr n cma H. - 24 II ApO\, IIH... H uAe niema H'J
i miejsce pr6tne zostawione.
LATOPIS NgSTORA.
811
HICT'LlpL, III O\,C'tD£HHIł: CKU'LIS EOrOpO"HIJI,
U "pUlU' 1J101WUWa U C't P] OCTHł£ K£lI"-
KOłii. , 111\0 Bpl 11 II]IU nO&'t3\£II'L1 &'LIIU.ł
U03HTKlł.łU CKU'LIH &oropO,"Hlł.ł U K£]UKJrO
!S OThlJl HlW£fO 9£OAO£III1. T1K'L &0 UU'tI1W£
O&'LIYJII CItITOD:ł'LK'L: K03H lI"nw£ Ul KOHUib,
H111 111111.10. 11'1. 1\11 nOK101l1lB'L U 0V rpo!)]
O£O,J,OCHIł:Rl H 1.ł0l"TKib K'L "''''L 0V HfOVU£Hl
TOV CibIpUO, TO E U"I1WE K'L nii.TL CKOU.
ł O R'L TO 3;£ 1\1oTO np'tCTJKU U K'LII.łrll"U, CB -
TOIU'LYl I.IUII, I.I'tUII] r£llupll K'L YeTBep-
TLili AUL. T'LI.II. e 1\'tT't, l.I'tUlll TOfO
mE, H,J,e R010,J,UU£p't, U t\lK'LIA'L, U 01Lr't
K'L lł:n't II APo\,rouov ilK:n't, U C'LTBOpIlUlI
ł5 IIIIP'L; U nOlI ROI0"UII£P'L ] flOpl.rUI1 l\K:n"-
liii. A"Ip£ph, OC£lleKib KIIO\,K;';, a Oi'łl.r'L DOLI
l C't1l1.1 l\K:nHII... ALIJI£ph, fllpr£116Kib KHOV-
Kib, U'tUlJl r£llKlpl1 AK:t Hl AEUT'LIH ALHL.
l\ cI»eBpl]11 nn.uo TpUE u Gł.łJll n£peA'L
!O Opl1l.IU K't 110111U.
88. K'L I\'tTO (S SI., U03\£111 &'Llcn IJP"-
K'tl CK.lT1rO I.b;ullu, 030TOKpLXln, Cu-
TOnJ'LI\'LUI. K'LII I.UL, K'L npLK'LIU 111 "eUTe
11101"11 U'tUlJl. II KOIILYJIU.I Tp]ne MlHllłii.
25 n£YepLCl\lrO UJHICT'Llpl1, npll 9£OKTHCT't
Hro"uCII't, Iib 3\E "10a\H nOKel\'tIIUIł:...L fl\'t-
EOK'LIUI., H E ł& U C'LTA l. R'L ce E I\'tTO
KOA:t &'LICTh B£1Ul\l B't .j\'LII'tnp't, U B'L
Ą£CMI't, U K'L "punn't. Toro 3;e I\'tn K'L-
50 Aoam &or'L K'L tpLALIJE geOKTUCTOV, UfOV-
ciężeni byli modlitwami ś. Bogarodzicy i Ś. H01
ojca naszego Teodozego. Taki bowiem zwy- - 8
czaj mial Świętopełk: gdy szedł na wojnę
lub indziej poklonił się najpierw li grobu
Teodozego i blogosławieństwo wziął od igu-
mena jaki tu b 'l, a wtedy szedł w drogę
swą. Tegoi lata umarla xiężna matka Świę-
topelkowa miesiąca stycznia 4go dnia. Te-
goz lata i miesiąca tego szedł 'Vlodzimierz
i Dawid i Oleg ku Ajepie i drugiemu Aje-
pie i zawarli pokój; i pojął \Vlodzimierz
dla Jerzego Ajepo\Vą córę. wnukę Oseno-
wą, a Oleg poją' dla syna Ajepową córę,
wnukę Girgenową , miesiąca stycznia ł 2 dnia,
a 5go lutego było trzęsienie ziemi przed
świtem w nocy.
88. Lata 6616 założona byla cerkiew .
:\Iichała, zlotowierzcha, przez xięcia Święto-
pelka dnia ł ł miesiąca lipca. i konczyli re-
fektarz w monastyrze peczerskim za Teokty-
sta igumena, który go założył z rokazu
Gleba i nakladem jego. Tegoi lata woda
wielce wezbrała w Dnieprze i w Desnie i
w Prypeci. Tegoż lata wlozył Bóg w ser-
ce Teoktystowi igumenowi peczerskiemu, i
począł przedkładać >aęclU Świętopelkowi,
Wiersz 1 H3UI O " H. R. T. :...- 15 flOpUII111 flOphU R. T., reprlll1 11., IOpr'LI .
_ 1 7 l C'LIlll... fHprelleK... w H. pomylone. - 19 1 cI»eBp.UI1... HOIp" 1 U'tUlll K'L
nUL lU A£UT'lJ1I AMII. Tpace £U!11 nepe 'L l\1 "ptU.1II H., mylnie. - 24 TpJne L.
IIIIIILb 1 Tpl1nQhllHlILb w kodexacb. mylnie. - 25 OeOKTHcT't 1 geKTuc'I''t H., 6eo..
KI\IICT't Ł. - 30 OeoIiTllcT0V... DEYEpLCKOUOłjl l\p III.uH"pUTOV urOłjueHO\, neyep"-
ł:KOMO\, H.
lIonlłm G Poło Hill. Tom. l. 103
818
LATOPIS NESTORA.'
łl08 UERO\' n£Y£pLCI\OI.IO", Hl¥ B'L B't"f.\TII l\'LII.ł 1O iżby" pisal Teodozego w synodyk. Tak się
-w .
CUTOn1'L1\0", ",lE'L1 B'LnllC,u'L 9£O"OCll11 E'L Bogu podobalo. I rad byl Swiętopelk, przyrzekl
Clili 0.\" 1\ 'L , 60ro,' T I\O U B03HK'LWO\,; CEa- to uczynić, skoro się rozpatrzy w iywocie je-
TOIIJ'LI\'L £ .pJ",'L E'LICTb, OG'tIp] U C'LTKO- go. I zacząl Świętopełk wywiadywać się o ży-
pHTII CE, H ce B1o"'I.1 mIlTIIK: Kro: II HJ¥.ł wocie Teodozowym i rozkazal wpisać go w 5
CUrOn1'L1i'L O" 'LB'tIp1T1I mHTIII£ OEO"OCIII£BO, synorlyk; uczynil to metropolita, i wpisali
II K£1't II nllCUII E'L CIIDO.\IIK'L, KiE£ C'LTBO- go w synodyk. Rozkazal tedy metropolita
pll I.II1TpOnOl\IIT'I., B'LOIIU Kro B'L CHHO"HI\'L. po wszystkich biskupstwach wpisać Teodo-
nOB£1't me LIIITpOOOJIIT'L 00 BLC'tU'L Enll- zego w synodyk; i wpisali z radością wszyscy
CIiOOIlI1U'L E'LOIIUTII O£O",OCIIIl K'L CIIIIO- biskupi, i spominają go we wszyslkich ka- 10
AIII\'L; BLCII mE EOIICKonu C'L p OCTIII.v. E'L- tedrach. Tegoż lata umarla Katarzyna, córa
OIlC.UUA, II nOUIIHlłiii.TL Kro B'L BbC'tU. C'1- \Yszewlodowa, miesiąca lipca dnia 24. Te-
EOp't 'L. R'L C£ m£ 1\1oTO 0p"tCTlBII u I\u£- goż lata ukończono wierzch ś. Bogarodzicy
PHI], RbC£KO:łO .1 ALIpIl, U'tUI,..' llIOJl1l1 K'L Wlacherny, na Klowie, zalozonej przez bi-
AK} A£C.lTL V£TK£pT'LIH. R'L CE 3;E I'tTO 1\0111.- skup a Stefana, który przedtcm byl igume- 15
¥JIU.I Kpb 'L CUT'Lllł EoropO",UI' KJ.\;t£pH'L1 nem peczerskim.
HJ 1\108't, UOm£II'LIII Crec);1H'LUL EOUCKOn'Lł.łL,
.
E'LIK'LWIO K:ł.ło\, Op't30E IIro\,I.I£H'LUI. OC¥£PI.-
elino U11IlCTLlpl\.
R'L 11ITO (S I., np'łCT BII CA £rop iHI1, Lata 6617 umarla Eupraxya, córa 'Wsze- 20
AblpH RLCC8010ir.1, U'tUIJ1 HIOI116, K'L A£- wlodowa miesiąca lipca dnia 9, i pocbo-
En'LIII AMII. t II IIOJO;J;£IU E'LICTL B'L n£¥cpL' wana b)'la w monastyrze peczerskim u drzwi,
Ch'LUI. U.1H.1CT'Llp" oy ALECpIlH, 11 30£ I\'L które są od poludnia. I pobudowano nad
O\,fO\,; H K'L¥"""W.I IU,-'L 11£1£ EOiła.IIIllILi>. nią grobowiec, w którym leży cialo jej. Te-
U,\'t4E£ 21£iEIITL 1....,0 1£11. R'L TO ;r.c lł1oTO, I goż lata miesiąca grudnia. dnia 2go Dymitr 25
U'tC.ł1J 1 A£KI&PI1 E'L K'LTOP'LIH ALHI., Al.unTpL Iworowicz wziąl namioty polowieckie nad
IIBOpOEIIYL B" Y Bf:;r. 00Jł08LVLCK'L111 o\, ,\0- Donem; tysiąc namiotów wziąl. posiany przez
HO\" T'LIUIpL B£Ir.L B'L L1 nOC'LIUU'L11I RD O- \Vlodzimierza.
Jl,Huep'LUL "'LH.ł Lł.łL.
89. R" 21'tTO (s ln. 111\010.1 ECCbll't lU
n010BLIJ.I CUTOnJ'LK'L, H RO:IO,J,Hł.ł£p'L. t' -
B'LI,\'L; II Aow"A'Lwe ROIlIlI1 H KOpOTIIW U.
TOfO e nu npllwł.lł,'Lwe "OI\OELIIII ROUIIII)
89. Lata 6618 szli z wiosną na Polow- 30
ców Świętopelk, \Vlodzimicrz i Dawid, i
doszedlszy do W oinia wrócili się. T egoi lata
Polowcy przyszedlszy do \V oinia, wrócili się.
\Vierllz 1 K'1 K'tIp:łTII K'LH IO... K'LOIICU'L. nOHó\:r..1TII O£OI\TIICT'L CBATOn1\'LK K'LII.I t.1
E'LnllC.1T11 H. - 3 CllllOi'llh'L. CIIIUIIUK" H. - 9 f:""CKOOlIllU". eOllcKo\"UlIIUI'L H.
- 13 I\JTCpllUh ł£PUH:I H., z śladem opuszczonej zgłoski. - 20 £yopn:tllm. £rop tll
w kodexach, mylnie. - 27 nOC'Ll'Iitll'IJII. IIOC'LUHH w kodexie, mylnie.
LATOPIS NESTORA.
819
BOpOTUIU.ł u. Toro a;c K'tT.'t "PUWL"'LWe Tegoż lata Polowcy przyszedlszy wojowali titO
nOJOBLlł" , BOI£K]W OKOJO n£p£9U,1KlUl 110 okolo Perejęslawia po siolach. Tegoż lata
ecZI'LU'L. Toro mE lI'tU B'1. UlIU nOI\OKI.IJII, Polowcy do domu idąc wzi li mnogo siól.
UA.%YU u:\ J"'L. lJuoro C£.1'I.. T'LUL Hi£ 1\1011; Tegoi lata bylo znamię w monastyrze pe-
5 E'LICTI. IIJI.I£l11I1ł: K'L lI£y£pLCT'tUL UOH:\CT'LI- czerskim miesiąca lutego 1 ł dnia: ukazal
p't, B'L IIpł.K'LIU Ul "CUT'LIU AI.HI. c)CBpUU si slup ognisty od ziemi do niebios, a
1.11oUII]: UBII u CTI\'LII'L OrHCII'L OT'L £I.I]" blyskawice o wiecily wszystką ziemię. na
AO H£Gecu. II '.tZI'LHU OCK'tTHW KLcm eU!11rI, niebie zagrzmialo zaś o pierwszej godzinie
II B'L U£E£CH 1I0rptu't K'L Y1C'L IIpLB'LIH HO- nocy, i widzial to lud wszystek. Slup ten
10 qlH; H KLCL I.Ulp'L KII,,'t. CI. ale CTlI'LII'L IIP"- stal najpierw nad refektarzem kamiennym,
K101£ cn lU Tpll1QM11II111 1\:\1.1 £H1: II , I1KO IlE aż krzyża nie bylo widać, a postawszy tro-
BII,''tTU G'LICTL I\pLtn, II IIOCTOUK'L r.uZlo C1.- chę, postąpil na cerkiew i stal nad gro-
CT.%IIU nl "PLK'LKL " eT] II]"", rpOG'LUL bem Teodozowym; potem za posląpil na
UCO"OCIII£K'LIUL. " 110 T'LI.... CT..II" H] Kpl. 'L, wierzch jakoby licem do wschodu, a potem
t5 'K'LI 1\'1. K"LCTOKOtj nUIIMII., u 110 T'Lllb HE zostal niewidomy. Nie byl to wszakże slup
BU\III.I'L E'LICTL. t£ HiE IiliW£ 11£ OrHI,H'L1II ognisty, jeno pojaw anielski: aniol bowiem
CTl'I'LII'L, 01. KlI,1,'L IUIr£ZlLCK'L. i\Hr£ZI'L &0 CllltC tak się pojawia, albo slupem ognistym, albo
DKIDI£T" U, OKO CU'LII'LUL OrHLH'LIUL. OKO plomieniem, jako rzeklDawid: tworząc anioly,
31£ IIIJUenr.UL. t\60alE pEYE ft,lIK'LI"'L: TKOp swoje duchy i slugi swoje, ogień palący
20 i1llr£1'L1 CKOIl AO 'Lr H t!o r'Ll CKoa ornI. się. Posylani za bywają rozkazem boiym.
II:UHIJIL. J) II C'LZI£I.IH c.v.n IIOK£J108 II 1£1.11, dokąd chce wladca i twórca ich. .Aniol
&O"'HUI.IL, .UlO me OIII£TL En"'LIK KI,CII 'L bowiem przychodzi w blogoslawione miej-
TKOP"',,, lIHrU'LU'L "Y10K'tK'LU'L. Z\Hr£ZI'L GO sca i domy modlitwy, i tu ukazuje trochę
npU O"HTL K'LA E1JUD U'tCT1 u I.I0JlUTKUUII tylko swej postaci bądz ogniem, bądź slu-
25 OI.łOKC, u TOt( nOK.1 otjln\TL H10Yb TO uno pem, bądź innem zjawiskiem, o ile ją wi-
BII,1,1:IIIIU CKOl£ro, OKO 1>0 orHLI..I., OBO dzieć możliwa człowiekowi; postaci bowiem
CTI\'LII'Ll.lh, OKO UIUK'''''.lh Kil '1011 H 1£1.1 b , I1KO anielskiej widzieć czlowiek nie moie, jakoi
UOIłlMIO p'tTII II JA 'L. lic 1.I0IlILlIO GO p1oTU i wielki Mojzesz nie mógl widzieć istoty
YIOK1oK'LUL Ił:CTI.CTK] lHfEI\LCKlrO, UKO H anieh.kiej, wiódl go bowiem slup oblocz '-
30 UOIICIIII K£11I6'L10 HE K'L l.lOm£ KU,\'tTU ;1U. sły w dzień, a w nocy slup ognisty. Prze-
r€UCKUO Ił:CThCTBl; RO"I:\W£TL GO Ił K'L AMII. ciei nie slup wiódl ich, jcno aniol szedl
CTl\'LII'L OIiUYLH'L, l\ ET. 110 11 111 tTl'LII'L OrHCH'L; ) przed nimi w nocy i w dzień. Owoi i to
Wiersz 16 I>nW61 G't IU£ w kodexach, mylnie. - 21 1111\11"'1. I IIUJAI1II'L H. - 29
liKO I tp£ H. - 30 UOUCHU I MOUCII w kodexach, mylnie. - 32 CTlI'Ln'L I CTl\'LG'L
w kodexach, mylnie.
l) Psalm cm, 4. Ił) Exod. XIII, 21.
820
LATOPIS NESTORA,
łBO TO ce He cn'Ln'L KO r.\we H '£, 11'1. l\Hr£1'L
HAl1we IIp't'''L 11111.10 K'L IIO",H H K'L Lne.
T ho H ce l1K:'ł£HHK: H'tKOTOpOK: OOKJ 'LIKJW£,
I£UOV E n G'LITH, K £ H G'LICTL: II B'LTO-
pOK: GO 1'tTO He CE l\H .'HrU'L Komb G'LICTb
Hl HH0U1£1.ł£Ht.HHK'L1 H CmOOCT JT'LI, I.'\KO E
p£YE: i1Hr£]'L Op't 'L 'I'O&OB Op1o"H,,£n; J) U
O.lli'LI: IIHrU'L TKOU ...."H C'L TOGom. ł.\KO E
OpOpOK'L Ai1K'LIA'L r;ur01£TL: I1KO .,"r£1'L1.1'L
CKOIII.I'L 100K1oCTh o T£G C'L pJHIIT'L T .
"KO £ OHmCTL Op'tU p'LIH £mlcJ-1HHH: K'L
KOKU e TK1PH IIHrU'L OpHCT.lKJCH'L: Hr£]'L
OGUK'Lł.ł'L H ULrUU'L, H CII'troV, H rpl o'i,
" IJP] OV, z\Hr£]'L rJIC'LI.I'L H rpOI.l'Lł.I'L, .'H-
r£]'L IIU I H HOKKH, H oceHU H KeCI.H'L1
H lI'tT.l, KLceuov Aoy:t0V TK1PH Kro 81 EU!U,
H 'I]H8'L11& Ee ""'LH'LI, U can C'LKpOK£II'L1
OOJl,'L £I.I]£B, H Op1oIlCOO LIIHH TLI.I'LI. H
C.v....H 1ł'L &£ 'L"'LUI 'L, G'LIK'LWHa Jl,p1oK1e
KpL OV £U II, on HEIl e nU'LI, K£Y£P'L
H IIO"'L, H CK'tT'L H Jl.LHL. K'L KhCUU'L TKIpLI.I'L
l\Brel\U 0pUCTJKJCIIH. TIKO e Z\IIrC1'L Opli.
CTlUCH'L
KOTOPOH
O,"GO
£I.uH ,
K'L
C'LE11O"1ImTL K;nlibmL,\o £IUłii, "IIIE c;nIL H
nOrIIIH. IJIE EOmll" rH'tK'L &m,,£TL Hl Kmfm
O\,GO £U!Jii, OOK£i\'tKlB IIHrE.10V TOUOV 111
KaW. OVGO £ł.łlhio Gpi1ll1ltn. HTH; TO 0110 H
£U]U }HrU'L He K'LCnpOTIIK"TL u 00K£11o-
HHIO G03;"IO. t.\KO H C£ EI1IUC H 11.1 11'1.1
HIK£1'L £or'L, rp1o 'L pl,'H HlIUH 'L, HIIOO.'£-
UERLHHK'LI OOrlłH'LUI, H 00G104El ..Th H'LI 00-
Kel\'tHHKUL GOamHI.U.: OHH GO GI1 .. KO"HIJH
Anrell'LUL , 00 008£1'tHHIO G03:HIO. l\1J1£ lIH
zjawisko ukazywalo co się stać mialo i stalo
się, albowiem na drugi rok nie aniolZe to
b}'ł wodzem na innoplemieńców i wrog6w?
jako powiedziano: anioł przed tobą idzie;
l znowu: anioł twój będzie z tobą. Jakoz 5
Dawid prorok mówi: aniolom swoim poleci
strzedz ciebie. Takoz pisze wielce mądry
Epifani: każdemu stworzeniu przydany jest
anioł; aniol oblokom i mglom i niegowi
i gradowi i mrozowi, aniol glosom i gro- 10
mom. anioł zimie i skwarowi. i jesieni i
wio nie i latu, wszelkiemu duchowi stwo-
rzenia jego na ziemi, i tajnej otchlani, i są
skryci pod ziemią i w ćmach podziemnych
i w otchlaniach znajdują się, którzy b}'li tS
dawniej na wierzchu ziemi. od których
zmrok, wieczór i noc, i światlo i dzień;
wszystkim stworzeniom przydani są ani 010-
wie. Tak tez anioł przydany jest każdej kra-
inie. aby strzegli każdą krainę chociażby 20
b)"li i poganami. Je li bowiem gniew boży
będzie przeciw którejkolwiek krainie. każą
Al aniołowi temu na którąkolwiek krainę wojną
iść; a wtedy aniol krainy tej nie sprzeciwi
się rozkazowi bozemu. Jakoż tak bylo; i na 25
nas nawiódł Bóg z powodu rzechów na-
szych innoplemieńców pogańskich i zwycię-
Żali nas z rozkazu bożego. albowiem wie-
dzeni byli z rozkazu bożego przez aniola.
Jeśli kto rzeknie, że niemasz aniolów u po- 30
gan, niech slucha jako Alexander mace-
.
doński wojsko na Daryusza zebrawszy i wy-
prawiwszy się, i zwyciężywszy ziemię wszys-
Wiersz 1 O C" p.1I1"T'L I C'L plHHrL w kodexacb, mylnie.
J) Exod. XXIII, 23. Ił) Psalm XC, 11.
LATOPIS N'I!:STORA,..
82ł
K'LTO p£YeTl.: lIKO :uareu II'tCIL 0V nOUII'LI "',
),1 CJ'LIUlIITt., liKO i1:\£ JII"'LpOł( IUlm"OIlh-
CKOLlOV On]'LYIIK'LWIO 111 ),:łP"", II nOWb,1,"'-
WIO I£I.ł0V, II DOE IIK'LWIO eUlnli> IłI.Cłih OT'L
5 K'LCTOK'L H AO lm,,'L , H lIor>ll CIUIH.
£rOł(IILTbCKmłH. , II IIOEII pnu, II IIPH 'C E'L
OCTpOK'L1 UOpLCK'LIIl. II KpUII ;\IUle CKOI£
1ł'L IITII K'L 1"£pO\,C ]IIU'L, 1I0E't).IITII lliH"'LI,
JIIca;e E ,(ii\ 1.1lIpLIlII C1. Ai1plll£ł..łL, H nOIl-
łO Ae C'L KLCIIIIII KOli IUO, II CU Hl TOKlPIlIJIII
H IIOYH. II npHC'Ln1; HOYL, H I\Clr.l Hl l\UIr.II
CKOIł:I.IL no CP'tA't W1T'Lpl; OT'LKpL 'L OYII
CKOII, H KII,\'t U,iUEl CToarpl II\A'L 11111.11., II
I.ILYL HU'L K'" Pinll't Ił:ro, H O&:\IIYlllł: 1.ILn
ł5 Ił:ro liKO I.IJ'LIIHII, II .\np.ła;e UI.YLI.IL CKOIIIIL
Hl rnKii\ 1J1oC1peKH.. II O\,Ir.ICE C.I II1oC1pL
KelLUII, II pey£: rOcno ", 11£ O'{&IIII UCHE!
II p£ye Ił:UOV l\ltrU'L: IIOC'LU 1.1.1 &or'L 0\,,"-
I-.UTII II1;Clp.l B£:\IIKIIlI np't"... TOEOI£ II ]10.\11
20 lUwrII, " 'L 30E oa;lih IIp't''... TOEOlih, nOlu-
nł Tli; zt 111,1II't K1o,!.11l, liKO O\,UPMUlI, no-
H£i££ nOU'LIC1I1]'L I£CII R'L IITII 1ł'L IIlł:pOł(C1-
1HlI'L , 'L1ł0 C'LIROpIlTH ep'tlł:u'L E03;IIIIIJ'L H
K'L J\IO"LU'L Ił:ro. II p£ye II1oCl\Ph: 1.I0JI}j\ T.I,
25 o rocllo"H, OT'LIIO\,CTII 111.1111; rp1o,('L plEJ
TKOlł:ro; l\Y£ IlE 11OEO TH, 11 KOpOYVi\ C.I
j\OUOV UOItI.IO\,. II p£Y£ i1l1rU'L: IU EOII C.I,
"-'" nmTLUL TKOHI.n. 1\1. IIrtp£cUIILIOł(, H Oł(-
pllm" TOł( K'L IIl£pOł(Cl1l1u't "'.3\J B'L OI>JII-
30 YIIIC 1101£, &p1. O 111,\11 III :\UlIII CROI£UI. H
nOI\1\OIlIl CA 1I.v.1r.1O TOIIO ', II KLce, 1£ iI> C PC-
YeTI. K'L TO&1;, C'LTKOpll, Ile np10CTmllll fl10YII
tką, od wschodu aż do zachodu podbil UfO
Egipt, i podbil Ararna, i przyszedl w ostrowy
morskie, i obrócil lice swoje wziąć Jerozo-
.
limę, zwycięzyć Zydów, poniewaz z Daryu-
szem w pokoju zostawali; i poszedl ze
wsz 'stkiem wojskiem swojem i stal obozem
i spoczywał. I nastąpiła noc, i leżal na lo
zu swojem śród namiotu. I otworzywszy
oczy swoje, widział męza stojącego nad
sobą a miecz nagi w ręku jego, a oblicze
miecza jego jako blyskawice; i zamierzyl
się mieczem swoim na glowę królewską.
A król P rzelakI sie wielce i rzeki: Panie
..
nie zabijaj mię. I rzekł mu aniol: poslal
mię Bóg upokorzyć króla wielkiego przed
tobą i ludy mnogie, ja tedy chodząc przed
tobą pomagam ci; a teraz wiedz, ze umrzesz,
poniewaz um 'ślileś zdobyć Jerozolimę, krzy-
wdę wyrządzić kaplanom bozym i ludowi
jego. l rzekł król: blagam cię Panie! od-
puść teraz grzech slugi twego, jeśli ci to
nie podoba się. to wrócę ku domowi me-
mu. I rzecze ani ol: nie bój się. idź drogą
swoją do Jerozolimy, i ujrzysz tu w Jero-
zolimie męża na podobieństwo moje; prędko
upadnij na twarz swoją i pokloń się mężo-
wi temu, i wszystko co ci powie uczYli, a
przestrog jego nie przestąp, bowiem w on
dzień, w którym przestąpisz jego przestrogi,
umrzesz. I powslCJwszy król szedl do Jero-
zolimy, a przyszedlszy pytal kaplanów: idąli
na Daryusza? I pokazali mu xięgi Daniela
\Vier8Z 2 i\JCt II"'LpOV' OUtlll,,'LPO,' H. - 13 KII"'t. BIlj\1I H. - 15 UJ'LIIIIU' 1.10.
1\0""11 H. - 17 rocno 1I tak P., niema H., Ch. - O\,EHII' EIIII H. - 21 O,"I.IPLWII'
O\,U£pCIIIII H., mylnie. - 29 III£P0,"UJIII.I1;. Ih£po,"CIJIIUII H., mylnie. - K'L OIiJIIYHHi
"'01£' 1ł'L O&l\UY£11II16 ...0 Ił: II H., 1ł'L OE111YCHIIII 1.101£1.11. Ch.
822
LATOPIS NESTORA.
UfO KłAOł(; B'L HL me bH" np'tCTi\\nHIUII P1:YL
-ił
Kro, H o "'pLmn, H B'LCT;1B'L II'tC:łP", II"e
S'L IIt£pO CJ1I1U'L . H npUWL;J;'L, B'LCnpOCII
ep1Uł:K'L : H"'" IH Hl ł\lpHI1? " nOln i\m.l
KłAOł( Ii'LHII r'Ll AaHH;U npopoti:t, H pCIiOlU1
IUłO\,,: T'LI KCH KO L1ł'L, li 011'1. ORLlI'L, H no-
1!'LY6WH II B'L LUEWH IJ'tC;1pLCTBO IUO. CE
0\,1>0 HE a8r£1\'L lin K0i61W£ l\J£ .\II"'Lp.\? HE
OOrlH'L AU nOG't llUe, H BLCH tIUUH 1i0\,-
unpOC;'ło\"meGU"IJ"? TlliO H CH nOUllIIII no-
nO\'IJI£8U rp1o 'L pl"H 111WII 'L. Ce me B1o"OUO
E£AU, UKO B'L pLCTHI11E 'L HE K"HII'L 1\H-
re:ł'L, H'L K:łHIiO Kp crUW.l C.I, OWE T.e 1i'L
EurOB1opLII'LII.I'L Ii'LH" "U'L H:łWIIU'L. H'L npo-
rOBo\, 1>()3\1I1O nOBC;'ł101l1l!0 Re Llor.v.TL npOTII-
BUTH C.I, U'L UOUTL 1)0f.1 npU"'t "HO 1
pLCTUI18LCK'L11.ł 1110),U. nHO 6 u &'LICTL:
J.lO;'łIlTB.\łlH CR.łT'LllA GOrOpO""IJA H CILłT'Lln
1\8r£1'I. O\,UH:łOCPL,,11 C.I 1)0r'L, u noc'LU all-
rU'L. B'L nOUOlIlL pO\"CLCIi'LII.I'L K'LH.ł I.U'L H:ł
nOrlH'LIII. tIKO m6 p6Ye K'L MOHCHI£BU: CE
ZUlrEJ'L UOU Op't"U OOH,J,erl. Op't"'L 3HIII.U'L
IBOHU.. ; I) I1KO me p£KO Oł.l'L opue. HUle-
UHIt CE I>'LICTL 1.I1oUIf4 c}umpul.\ B'L npLB'L1H
Hl A6c.łTE ALHI., HC O".ł1111O celi O," lI'tTO\"
OCIU 111 ,J,eC.lTO\,.
90. R'L 1I1oTO (S &I., B:łO U &OI"L KO:ło,J,ll-
...epo\, B'L cpl."Llle, II HIY.I rurOJ.\TH &p:tTo,"
CBOtł:lIOłj CB.aTOn:ł'LKo\" 1I01lit.ir.Uł Kro H.\
POr H'LIII, Hl B£CLlIit.. CUTon.''LK'L m6 no-
B't,J,1 '.pO\' ftu't CBOKH p'tYI. KmłO"llI.I£plii.
OHU e peKOUlA: le Bp'tU.I N'LII't oorO\,,&IITII
proroka, i rzekli mu: ty jesteś koziel a on
baran, i pobijesz go, i wcźmiesz królestwo
jego. O\\oi nie 3niolli wiódł Alcxandra?
nic podbijaUe on pogan i wszystkich He-
len ów balwochwalców? Takoz i ci poganie S
dopuszczeni z powodu grzechów naszych.
To tez niech będzie wiadomo, że przy
chrześcianach nie jeden aniol, lecz tyle ilu
się ochrzcilo, osobliwie zas przy prawo-
wiernych xiązętach naszych. Atoli rozkazom 10
boiym nie mogą się sprzeciwiać, jeno Lla-
gają Boga usilnie za chrześciańskich ludzi
Tak tei i bylo: modlitwami gwiętej Boga-
rodzicy i gwięlych aniolów zmilowal się
Bóg i poslal aniolów w pomoc ruskim xią- f5
iętom na pogan; jako rzeki i )Iojżeszowi:
oto aniol mój pójdzie przed obliczem two-
jem, jako już pierwej powiedzieliśmy. Zna-
mię to b 'lo miesiąca lutego 1 ł go dnia, gdy
Sle kończvl ten rok f 8. 20
. .
25
90. Lata 6619 wlożyl Bóg 'Vlodzimie-
rzowi w serce, i pocz l mowić bratu swo-
jemu Świł:topelkowi pobudzając go przeciw
poganom na wiosnł:' Świętopełk zaś po- 30
wiedzial druzynie swojej rzecz 'Ylodzimic-
rzow=!. Oni zaś rzekli: nie pora teraz, pogu-
'Viersz 7 H tak P., niema H., Ch. - 8 i\l\C,-:tN 'LP]1 O!\£,-I""'Lpl. - 12 116 niema
H. - 25 "C O), I"IO I "C O "'E H., mylnie. - 31 ,po\,am II 1> I Jl,po a;IIH" H. Ch.,
mylnie. - 32 Bp'tUAI B£p£UA H.
1) Exod. XXXII, 34.
LATOPIS NESTORA.
823
CUp"JI.'L1 OT'L p01HII. II nocu CKATOnnK'L bić smerdów od roli. I posla' Świętopelk tłU
K'L RO,'O IIIICplO, rur01"': A] &'LI OB't U do \V'odzimierza mówiąc: dobrzeby bylo
C'LH JH, H o '1''1.1.11. nO,J,O\"IU1Ul &'LI OłA'L C'L zjechać się i naradzić o tern z drui 'ną. Po-
APOVir.Hllom. OOC'L1\:\UHH ir.C npllII om K'L Ro- sł'ani tedy przyszli do \Vlodzimierza i po-
5 KO IIł.lepoy H nOR'tA:\WA K"Cłih P10VL CRATO- wiadali wszystką rzecz Świętopelkową. I przy-
II.1'LVlib. II npH""C ROlłO","I.ICp'L, H C'Lp'tTocn szedl \Wodzimierz i spotkali się na Dolob-
u HI ,\OJO&I.CT1o H C't,J,OIU ł B'L H:,J,IIII'Lł.lL sku, i siedli w jednym namiocie: Świętopelk
WIT'Lp't CUTOnl'LR'L C'L CKOICtii'. APO\"ir.IIlIOI&, ze swoją drużyną a \Ylodzimierz ze swoją
a B010A"tleph C'L CKOItIH. Jl.POV3>HUOIffi. II &'LIR'L- dł"Użyną. I gdy bylo milczenie rzeki \Vlo-
tO IUIO .'u'LV1HHIO, II p£vc RO O",HUCp'L: &puc! dzimierz: bracie ty jesteś starszy, pocznij
T'LI K:CII CT p'tH; nOVLHII rlIUOJUII, RIRO mówić, jakby to nam ob myśleć o ruskiej
E'LltOU'L npo..I'LICXIIIH o pO,"CLCI\OH CIIJII. ziemi. [ rzeki Świętopełk: bracie ty pocznij.
II peve CB.lTOIl1'LK'L: &p Te! T'LI nOV"HII. I rzeki Wlodzimierz: gdy ja mówić będę,
II fI£VC RO.'O,1,Hł.I£f\'L: K11\0 11 Vffl". U1'LBHTlI, zarzuci mi twoja i moja druiyna mówiąc:
15 II 11.1 1.1.1 OUTh .U'LBIITH TROll ,-POVir.HHl H chce pogubić smerdy i rolę smerdów. Ależ
uoa, p£K.i\IpC: OIpETh norO\,&HT.1 CUPI.,J,'L1 H to mi dziwno bracie. że żal wam smerdów
p01HI£ cUpL,],'J.U'L? H'L C£ "HRLHO UH, &p.1T£, i ich koni. a o tem nie myślicie że oto
Oir.E CUp""OB'L ir.;\l\OVItTC H un KODIIH, ;\ ce- na wiosnę pocznie ten smerd orać koniem
ro "E nOIJ'LIClłl1łń\IjI£, 03>e 111 KeCLlI... ItWLHCTL tym, i wpadnie Polowcz)-łl, przeszyje smerda
o cUp""'L T'LT'L OplTII l\OIU.1,J,lItih TOIN., II npH't- strzałą i weźmie tego konia, i zonę smerda
R'L nOJOK"VUH'L Op,lpllTl. CUpL,J,l CTp'tlłOłlb i dzieci jego, i gumno jego zapali; czemu
H OOHU£Th ilOW1AL Tal., H ir.01l£ K:ro H .1I.'tTII więc o tem nie myślicie? I rzekla wszystka
'£f0. H rOVU..HO Kro l3>"ir.n..; '1'0 O c....... drui -na: zaiste prawda to jest. I rzeki Świę-
V£LlOY He U'LICJHT£? II PCIWIU.ł KLCI1 ,1.po,"- topełk : oto ja bracie gotów jestem z tobą.
25 ;r.llbl: nplBo B'L IICTUllm '1'11\0 K:CT!.! II pcvc I. posIali do Dawida Swiętoslawicza każąc
CUTOnJ'Lh"L: ce 11 'L, &PU6, rOTOK'L KC.AL mu z sobą. I wstal Wlodzimierz i Święto-
t'L '1'0&01&. II 1I0cucn K'L ,\.1K'LIAOKH Cu- pelk, i ucalowali się, i poszli na Polowców:
'lOCllJKH'iIO, ReJIAVl K:UOV C'L Co&om. II K'LCn Świętopełk z s .nem, Jaroslaw i 'Ylodzi-
Ro o",Hl.lep'L II CUTOn1'LR'L, H .,'t oK.1cn mierz z synami. i Dawid z synem, polo-
:50 ca, H nOIlAocn Hl nOJORł.lJH, CB TOn!'LK'L żywszy nadzieję \V Bogu i w przeczystej
C'L C'LIR'LUIa, UfłOCUB'L H BOllo"ul.I£p'L C'L jego matce i świętych aniolach je£o. I po-
C'LIH'LI.IH , H A B'LJ),'L C'L C'LIU'r.J.IL ; R'Ji O- szli w drugą niedzielę postu. a w piątek
CB'LWG HJĄC I& " I\orov, H Hl n''t'i''CTmlli, b).li nad Bulą, w sobotę poszli i b .li nad
\Viersz 2 &1J ORt. &'lJ OłJ'L R., &1J OKU Ch. - '1 ft,OJO&LCTt 1 ,1.0JO&LCR" II. Ch. f
mylnie. - 9 ApovmHHol& niema. H. - 16 OIIIUI.I o"'£U'L Ch. - 18 i 19 mC\Ga
Hir.E Ch. - 31 C"""OI.I'L1 CKOHU'L dodaje Ch.
824
LATOPIS NESTORA.
UH UITEpL KrO D Hl CKU'LIII l\Dr£l'Ll Kro. Chorolem , tu i sanie porzucili; a poszli w
" nOUAOW.ł K'L K'LTOpffitm uc,,'t]tli\ nocn, niedzielę w której krzyż calują, i przyszli
K'L IIU'LK'L &'LIW.ł lU CO,'J't; E'L Cffi&OTffi nad Psol, a ztamtąd stanęli nad rzeką Goltą,
nOIl"ow u &'LIW Hl XOpOJ1o, u TO\, U eJ- i tu czekali na wojsko, a odtąd doszli do
HII noucnm.ł. E'L HE"'tJI& nOIl"OW.ł, E'L \V orskli; tu zaś nazajutrz, we środę, krzyz 5
Bili. 3m SpLCT'L IJ'tJlOtIi\Th, u nplI"OIU.ł H] ucalowali i wszelką swoją nadzieję w krzy-
nCLJ'L, u OT'L Tffi"'t CTJIU.ł 111 p'tlJ't fOJ'LT1:, żu z mnogiemi łzami złożyli; i odtąd prze-
D TO\, nO;r;L"lW.I u EOII, D OT'L T""W\, Jl,OU- szli wiele rzek w szóstą niedzielę postu, a
AOIU R'LpLCUl, TO\, 3\£ :I 0\,TP1 K'L Cp't,1,;b we wtorek przyszli nad Don. I przywdzia-
KpLCT'L IJ'tJOK]W.ł u E'L ]O;r;IIIU.ł EI,CIii. CKOł wszy zbroje i pulki uszykowawszy, poszli to
H1.1,£3\tli\ Hl IipLCT'L C'L UHOr'Lll.IlI CJ'L UIH. pod gród Szarukań, a xiążę \Vlodzimierz
II OT'L Tm;1,1o np'tII"OW.ł l.Iuor'Ll p'th....1 K'L przystawil popy swoje, aby przed pulkiem
-łUECTmlID HE"''t]ł. nOCTi\ u npuu"ow.ł I\'L "0- jadąc spiewali tropary i kondaki krzyża świę-
.OEU E'L K'LTOpLOUS'L. II O&OJIIYHE'LIU.ł C.ł K'L tego, i kanon ś. Bogarodzicy. Podjechali
EPOU.ł, o nJ'LS'L1 H 'Lp.ł"UW.ł u nOH"OWł 1i'L pod gród wieczorem, a w niedzielę wyszli z 15
rpl",o\, łUlpO\,lillllO; u Ii'LH.ł L ROJH"HUCP'L grodu i pokłonili się xiążętom ruskim. i wy-
npHcnEl1 non'Ll CKOII, ";i.dWH np't"'L nl'LK'LLlL, nicśli ryby i wino; i wypoczęli przez noc
n TU TpOnlp'Ll u KOH'L;1,11\'L1 KpLCTJ YLCTUlrO, tu. Xazajutrz zaś, we środę. poszli ku Su-
"KIHO\,H'L CKAT'LIU &oropo"llIf.ł. no't ]IUi\ S'L growi, i przyszedlszy zapalili go; a we czwar-
rpl"o\, KEYEP0\, CmlplO, ił K'L IIE"'t]tib K'LH- tek poszli od Donu. a w piątek rano, mie- o
Jl,01U.ł H 'L ropo,,], u nOIiJOIIIIW.ł C.ł S'LO.ł LU'L siąca marca dnia 24, zebrali się Polowcy,
pO\,CLCI\'LIU'L, u K'LID£COW.ł p'LI&'L1 D KUIIO; uszykowali pulki swoje i wydali bitwę. Xią-
u nEpU£3\i\W.ł II0lpL TO\,. n i\ 0\,TP1, K'L żęta zaś nasi nadzieję swoją w Bogu polo-
CP1;.J.;b, nou"OW.ł K'L Co\,rpOKO\" H npHIUL"'L- żyli i rzekli: oto nam poledz tu, stańmy!
wc 1a;LrOIU.ł ", ił K'L YETKCpr'L no";i.OIU krzepko! I calowali jeden drugiego, i 25
'L '\OH] , ił E'L n.łnIIHlJt&, I 0' Tpl , u't- wznioslszy oczy ku niebu wzywali najwyż-
UIJI ulpn, B'L AKl A£CUU Y£TE£pT'L1II ALH", szego Boga. I gdy bylo spotkanie i bój krzepki,
t'L&p.1W.ł C.ł nOJOELIJU, H p.ł"IIW.I nJ'LS'L1 Bóg najw .Ższy spojrzal na innoplemieńce
KOIA u nOIl"OIU.ł K'L &OI£EH. K'LII.ł H a;c 111- z gniewem, padali przed chrześcianami. l tak
WH E'L ]03\HW 111"£3\1& CEOIH. UJ &ori\, u zwycięze!li b}'li innoplemieńcy i padlo mnÓ-:50
pCKOW : 0\,&0 C'LUpLTL HIU'L C'L"1;, Ai\ cn. stwo wrogów, naszych przeciwników, od ru-
leu'L Kptn'LKo! II q'tl\OIUW ta APo\,r'L APo"rl. skich xiążąt i wojska nad potokiem Degeja,
H B'L BCA'Lwe OYu CKOA 0:1 H£&O, npH 'LIE]Xili l pomógl Bóg ruskim xiążętom. l oddano
Wiersz 8 I'&.JI,0V Jl,OU"OWAI rH.,1,oV .."owa H. - 9 O\,Tplh K'LTP" tł. - 10 KpLCT'L'
pLCT'L H. - 11 H],ł,Eir.ł(b1 Hl"ml>,J,L1, Ch. - 12 np't.H"owAI npllHAowA H. - 17
non'LIl nl'LK'LI H. Ch., mylnie. - 23 0VTp 1 K'LTp H. - 33 K'L EC 'L1U61 D
nOWCA'LW6 Ch.
LATOPIS NESTQBA.
82;)
£OU B'LIWI.HmrO. II G'LIB'LWIO Z£ C'LCT1\nOV chwalę Bogu tego dnia. a nazajutrz gdy HU
H &p:łIlU Kp n'Lq't, Gon R'LIWLIIIIH R'L pt 111 nastala sobota. obchodzono uroczystość
HHOnI\CJ.łCHI.HHK'L1 C'L rH'tR'LI.łL, nJA!\ np'tA'L wskrzeszenia Łazarza i dzień zwiastowania,
"p"CTUaH'L1 : H T"KO nO&'t3;£II'L1 G'Llwa IIHO- i oddając chwalę Bogu spędzili sobotę, a
S Rt1£U£HLHUQIl. II ni1,1,OW.ł UIIO U Rpi1 1I H;tWII w niedzielę przyszli. Gdy zaś nastal poni.e-
t£IIOCTilTII np'tA'J. PO,"C"CK'LIUU K'LB.ł 1I u ROU dzialek wielkiego tygodnia, znowu innople-
H.\ nOToll1o .3,cr1oIJ, II nouo;r.c 1\0r'L POVCL- mieńcy zebrali pulki swoje w wielkiem mnó-
CK'LII.ł'L K'LII.ł Ll.I'L. II R'L AJwa XE.\it Goro1( stwie, i wystąpili jako bory wielkie, i krociami
1'1. T'J. Ał.IIL, U ;t 01(Tp;t C.IWT.. IIi1CTlR'LWt, obstąpili pulki ruskie. l poslal Pan aniola
10 npi1 "I.HORIW.ł i\.\ :łpCRO R'LCKpLC£IIHH: H &U- w pomoc ruskim xiąxętom, i poszli polo-
rOK'tIjI£11II1! Af.HL, " nO RMIIK'LWC Gori1 npo- wieckie pulki i pulki ruskie, i w pierwszem
RO,J,IIIU.ł CN.&OTih, H K'L HC,J,1oUV\ npllll,J,ow.ł. spotkaniu wojsk od starcia się szeregów
IbcTJI'LWIO 3>£ nOH£A1oJ\hHHIiOV CTpi1CTLH'L11I rozlegl się trzask jakby gromu, i byla bitwa
1I£,I,tlUI n:tK'L1 HHOnl\£U£IILHHI'H C'LEp.\wa nlł'LK'L1 zacięta między nimi, i padali z obu stron.
15 CROII ł.lHOrOH: 1.łII03;LCTRO, H K'LICTN.nlllU.I l nastąpil Wlodzimicrz z swoimi pulkami a
ł1KO &OPOK£ BUlIliII" H Tł.lJ.1UII ThI.l'LI, H OCT - Dawid z swoimi. i ujrzawszy ich Polowcy
nuw.ł n !'LK 'LI POVCLCK'LIY. II nocn rocno..... podali tyl i uciekli. i padali Polowcy przed
&0r'L aHf£]] B'L nouoąll. pOł(CLK'LIU'L K'LH.ł- pułkiem Wlodzimierzowym, bici od niewi-
LU'L : u nOHAowa nOIloILqLcTuH n 'LqH II domego aniola , jak to widzialo wiele ludzi,
!O n 'LIJH pOł(C CTHII , H C'LpJ3>HW.I ta npLROIt i glowy niewidomo ścinane lecialy na zie-
C'L n 'LK'LU'L II Tp1lCH£ IIK'LI rpou'L C'LP"- mię. I pobito ich w poniedzialek wielko-
HR'LWUU:I YUOU;t, H "PililI. &'Llcn 1\lOn tygodniowy, miesiąca marca 27 dnia; pobito
UmEH HUH, H n;tA OCOU. II nOCT£nu Bo- innoplemieńców wielkie mnóstwo nad rzeką
l\OAllu£P'J. C'L nlł'LK'L1 C:ROIIUII, H .I,l\K'LIA'L Salnicą ! zbawil Bóg lud swój. Świętopelk
5 C'L nl\'LK'L1 CROUUH, H B'L p'tK'LWC DOJOBhąll zaś i Wlodzimierz i Dawid wychwalali Boga,
R'L,I,1UU.ł nl\clpll CKOH Hl &tf'L; H DJ".\ K. nO- który dal takie zwycięztwo nad poganami, ....
1\OILIJ" np1l,J,'L nl\'LK'LUb BOIlOAHU£pOB'LIUL , i wzięli plon mnogi i wszelkie bogactwo i
H£RHAHUO &HItUH ilHrE1\'LU'Ii, I1KO CE BHAa. bydlo i konie i owce. i jeńców mnóstwo
UHO H Y1\OB'IIJII, H rnR'L1 l\ET He RII"HUO rękami pojmali. I pytali się jeńców mówiąc:
30 CTHHlltU'L1 HlI CU2\ł&. " nO&IIW B'L no- czemu was taka sila i wielkie mnóstwo. a
HCA1IXLHIIK'L CTp;tCTL"'LIH UtUIJ' ulpn Bt. niemogli cie się oprzeć lecz zaraz ucieka-
AliI AecATH C£"U'LIH ACIIL , H GHKHH &'LIWA HHO- liście? oni zaś odpowiadali. mówiąc: jak
OX£U£HLHHIIH UHOrOIt UHOJ;LCTRO, Hl p"tlJ't mogliśmy bić się z wami, kiedy drudzy nad
CZll\bHHIJ'I, H cnltce 1}0r'L l\1Olł,H C:IOII. CRa- wami jeździli z oręzem jasn)'m i strasznym,
\Vi 'sz 5 ('la nn,MY CROHUK biema Hi - 34 ClI\hHH 'ł' C03LIIHQt Ch.
lIonumenla Pol. HI". Tom. r. 10"
826
LATOPIS NESTORA.
łłłł TOn!'LK'L 3;E, H ROJO),HUCp'L H Jl,l\K'LI),'L, i pomagali wam. Otoz to są anioly od Boga
npOCnRIIW.ł 1\0rI, ;1,IK'LIU:trO HU'L nO&1o,1,m posiane na pomoc chrze cianom. Anio'to
TII\ii. HI nOrJll'LI ; H K'L Y.WA n030Hl UH 0- bowiem wloiyl w serce \Vlodzimierzowi ze
ro, H KLCL\KOrO &OfJYl.CTKJ UHOfO, H CI\O- zachęcil braci swoich, xiąząt ruskich J na in-
T'LI, H rmH , H OKilJ.!, H 1\010),I.HIII\OK'L UIIO- noplemieńców; to bowiem zjawienie wi- 3
f O 11 'LII.UIU.ł pml\JUII. H K'LCnpOCHW.ł KO- dziano jak powiedzieli my w monastyrze pe-
AO,'LlIIII.'L , f]Jro rH.lJlc : Ii um BIC'L TOll1l\J czerskim, które stalo slupem ognistym nad
tlllI II UHorOI£ UIIOiEł.CTRO, HE UOfOCTE u refektarzcm, a potem postąpi'o nad cerkiew
"POTIIEIITII, 11'1. K'L CI\Op1o nO&tfOCTC? Cli 3>C a zląd ku Gorodcowi, tu bowiem był Wlo-
OT'LBtlp£KJXii., U1rO!Ia.IpC : KIKO UO;r.CLI'L dzimicrz w Radosynie , i wtedy to gdy anioł t O
EliTli c.I C'L RUIII? l\ ApOł( HH t "t\ m Kpl.- wlożyl mu w serce, począł pobudzać, ja-
oy K]C'L KT. Opii.301I11 CRtT1't H CTpIW...11o, kośmy rzekli. Dlatego sluszna jest wychwa-
H;r.C nOIUU ", Ell.I'L. 101\'1.1.10 CE Cii.YI. ilE lać aniolów jako Jan Zlotousfy rzeki, albo-
ZUlrUH II, OT'L I\ou nOC'LUIIH nOł.lJr:tT'L wicm oni Stwórcy bezustannie piejąc czynią
pLCTIlł1I1'LU'L. CE &0 i\HrU'L K'L 030H K'L go milosiernym i łaskawym dla ludzi. Anio- ł5
CPL),""!; R010),IIU£po\" nooł(cTHTH &P1THI& CKOI£ lowic bowiem powiadam, są nasi obrońcy
lU IIjlOn1€1.1£l1 IUlI\'LI, pO\,CI.CKHH K'LII.ł II. CE walczący z nieprzyjaznemi silami. Iiędzy
&0. 1l1\00r.C pCI\OXOII'L, KII,,1;IIHI£ EH,J,tWA\ K'L nimi jest archaniol i\Iichal, który z dyablem
nEYEpł.CIi'LILlL I.I:\HJCT'LIP1;, I£3;E CTournE CT!'Ln'L walczyI o cialo Mojzeszowe; a z xięciem
OrhlICII'L HJ TpJn£ I.HH'łII, TJ30E nptCTmnu In pel'skim za wolność ludu potyk:tl się ; o
I'PLIi'LRL, H OT'L Ton,J.] K'L fo P O.1. L 'ł 10. Toy &0 z rozkazu bozego rozdzielil wszystkie
&1:\111£ Ro]o"uuCP'L R'L P""OC'LIN1o, II T'LrAl stworzenia, i starszyznę narodów naucza'.
CE iUlf£U K'L10ir.H ROI0,J,III.IEpO\, K'L CpL ""E, Dlatego jednemu opiekę nad Persami po-
HIya nOlIH.iE:tTlI, I1K030E pEI\U OU'L. TtUL 30E ruczyl, a Micha'owi rozkazalobrzezanych
Jl,OCTOHlIO nO KUI1TH ilHf£J'LI, 111\0 3\E HOJII'L ludzi strzedz, i wytknąć granice ich nie w tS
.uTOOł(CTMIL pCYC: H&O Tli TROPI,W &C IU- gniewie nieprzeblaganej zapalczywości J lecz
YA1I.HO nOIH.TL, 1.'"10CTHKOł{ I£UO\, &'LITII H slowem łagodnie wyrzeczonem. Owoz per-
TII O\, YIOR'tK'LIJ'L. I1HfUH &0, r1\1rO!Iia, Hl- ski zmuszal żydów do służebnictw. a ten
W.ł nO&OpI.IIHK'L1 11.1 npoTIIRI.H'L11A CHI'L1 BO- do swobody ich prowadzi', i usilnie modli-
IOffi.IIIIIII'L, IIU'L me KCT" ap JHrU'L l....łIlUHJ'L. twę do Boga z3nosil mówiąc: Panie wszech- 30
11&0 C'L ,HuKon.I.IL T'tU pJ"U 1"loHCIII£R.1 dzierzco, kiedyz zmilujesz się nad Jerozo-
npoTHEu C.I, 111 K'LH b 3>6 nEpbCR'LIU CBO- limą i nad grodami judzkimi, którymi już
"Tier8z 4 H RLCt\KOrO... Ulloro niema H. - 12 CTpJWI.H't. tTpi1IUI-.NII H. - 13 16
"..fE]11 l\IIJ ft"rUH H. - 16 HOl0"nuEpo\, J UJHIIU.1 OV dodaje H. - 19 Ul\HJ-
CT1.1p1o J IJJIIJCT'LIpll w kodexach, mylnie. - 20 TpJnE "HIII'H J 'l'pnC hHHI'H w ko-
i dexach, mylnie. - "p1:CT.nDlIJ np1:CT£n1: H. - 26 11l'TOO\,C'l'h1J1. J KI\TOO'(C'I'L Ch.
L A T O P I S N E S T O R A.
827
BOA;'I P A" l\1Oł',LtK'L11A npOTIIKU u. 1I0IU;,'1o-' siCthudlicsiąle lato pogartll3sz. Jego tel wi- ftłt
BUKIII. GO HUUL, BLCI£ TUpL pJ A1o!\IITH H dzial Daniel: policzki jego migotaly jak bry....
II ..IK'LI..L CT.1p1oHWU"'L1 UJCnR'LIUIł&Ip£. CHr.I'L ska wice , jak wiece oczy jego, a muszkuly
3\6 HtKOKro n£pCIIUU'J. npO ptTH Ollp:&K!.Al, i golenie jego blyszczące jak miedź J a glos
5 UO lUlIlł 3\8 Ca....OI..'L 0&P1o :&H'L"''L 1\10),1.11'1. sIowa jego jak glos mnogiego ludu. Z nich
C'L pltHUTU OOR£1I1o, C'LCT.1RHTII 3\«; np1o,1,t:&'L1 jest i ten który osla odwrócil, a Balama od
" 'L npOrH'Is:tIlHKI.IL n£npOfHtR.1H'L11.ł upocTn, llieczystego czarodziejstwa powstrzymal. Z nich
1'1. OT'L E1\l\3\£H'uO H1oKOKro "CII p£YCHLOUO jest i ów co z mieczem dobytym stanął w
nOK". CCI..O," a;E Plł&OT.1TO HIOAtH:I..'L ncpCII- obec Jezusa Nawowego oznajmując że ma
ł O BII'L H.Y.Aa...lO. ceMOt( a;e Hlł CIO&OA."b II R 1o- rozkaz pomagać mu przeciw nieprzyjacio-
0."'10 . o np1o!\'tiEhHO K'L 1)0fOV UOlUITKa. 10m. Z nich jest i ten co ł 80 tysiący Asy-
npHHoCAqllll.''L , ruro l£"'c: focnoAo KLce- rów jednej nocy zabil, i sen barbarzyńców
p"3;IIT£l\1O ! '-O 1\01\'1 He nOl.łIIl\Oł(K:WII IIH:- zamienil w śmierć. Z nich jesl i ten który
pOt(C lIUI"lI u rp.1,1,'L UIO,1,OR'LIX'L, IIX'L 3;C np1o- Habakuka proroka wskok przeniósl powie-
15 pt ceUL A£CAThHOK 1\1oTO. I-tro 3;C 10,1,101111- trzem do proroka Daniela, i pośród lwów
I"L U AJHIIl\'L l\£U",CH: I\OIJE Kro UKO KII,1,'L nakarmil go. Ci to więc i tacy wrogów zwy-
unHHII pEIpU, OYH IUO UI\O CRtlllll, II I.''LIW...,II ciężają. Takim byl bogokrasy Rafa'. który
Kro H rOlIeH" 11KO KII,\'L l..tAII &IIC"' "'E u, jednej ryby wyciąl wnętrzności, i opętaną
o fJ\1C'L C!\OB.1 KfO UlW rJllC'L ulloruo Hl- dziewczynę wyleczyl, i ślepemu starcowi dal
20 pOA1. OT'L HUJ'L KCTL OCLU OTBp:Uplll, O widzieć slońce. Azaliż niesą godni czci wiel-
Ibiulu OT'L H£YIICTOfO S1\'LWLRl\£HUIl npl .\I,- kicj ochrani.ljąc nasze życie? ie tylko bo-
HOTROP"". OT'I IIIIX'L m£ o t....YL II KlI'tK'L npo- wiem aniolowie otrz)'mali rozkaz być obroń-
TUROI( IIcoł(coł( IhsruHo\", noum"H KUOV lU cami ludów, jak powiedziano: gdy najwyż-
npOTHSltH'L11I O&pi1:('LI.IL nOR£11oR1Y. OT'L HH 1I. szy rozdzielal narody, rozsadzil sYllY Ada-
25 RCIL C'J.TO H OCUL A£CATL T'LICA",L ilCOVPIIII. mowe, polożyl granice narodom wedlug
CKIIII 'L KAIIHOIN. 11O"'"I nOp;\ II, " C'LH'L liczby aniolów; lecz i każdy z Iuazi wier-
KlpKJpbCK'LIO C'Ll.ltCII C'L"'pLTlII . OT'L IIII 'L nych otrzymal aniola. Gdy bowicm dziewczy-
£ 'tcn, H3;E npopou UI).1I\OVu.\ E'L - na Rodi powiedziala apostolom, że przede
AOt( 'LUL npUH£C'L CKOY«iHHKUI. AO npopol\.1 drzwiami stoi Piotr ucieUszy przed obliczem
o Ai1HIIlIlł, no CP'U'I iEE l\LB'L nptnun u. T - Hcroda, powiedzieli niemają,cy wiary: aniol
tiORIIH mG 0 1ł0 " TIU'"IH 113 RPU"I " U'PL- jego jest. Świadczy to i sam Pan mówi,!c:
Wiersz a CTltp1oIlWHH..... CT P"IUIIH1J H. - 14 UIO"OK.... 'L. 'IIO,\OK'L Ch. - 15 111-
A'tHIIK....L. RIIAH"HK....L H. - 17 t111'LHOH. 1.I01'LIIH'LIU H., mylnie. - 23 IbRrlloop
IboVfOHOV H. - 25 l\COVpIIIICKUln'L. COvpHCLKlln 'L w kodexach. mylnie. - 26
nopl u . IlOplł IIJ1, H. - 27 npK.1pLCK'LIH' K:&p8Jp.CK'LI 'L H. - 2 8 "'&.1KOVI.I.\.
l\K6i1KOVł.ll\ Cb. - 2 CI\Oy£tlPKUL» CKOHhYi1HNł£UL IL
828
LA'I'OPIS NESTORA.
łUt CYKOt. U . T KO .e KCTh U Eor01l1OnLII'LIH strzeicie się me pogardzajcie jednym z
P 'itHl'L, OT'J. KAU"'LIt! p'LI&'L1 O'pt l mTph- tych mal rch, powiadam bowiem wam, ie
RUn.I, &'tCI.HO\ łii>tpmlii. CA OTpOIiOEIUI& U 111o- aniolowie ich widzą !awsze oblicze ojca mo-
!Ul. H CAtO.1 CT ph"l C!'LUł."l KH).1oTII C'J.TBO- jego. który jest w niebiosach. N"adto i kai-
pa KUO". O GO ne BEUlK'LI 'L ,n YI,CTIIII AO- demu ko ciolowi Chrystus da' aniola stró- 5
CTOU"H c.v.n, "11U!& 3>1I Rh plU"'E? Ue ia, jak to objawil Janowi, mówiąc: rzeknij
1"LKUO &0 pIHIITUH II 'LIK'LUL 1I0KC\'tHH aniolowi. który jest nad kogciolem smyrneń-
"'LIWA lt.re1U, UI\O me pEyellO G'Llcn: KrA.1 skim: widzialem twoje ubóstwo i niedolę,
p.1 AuL'\me B'LIIIIUHH 1I 'LIIrLI, II 'J. 3e pl - lecz bogaty jesteś. \Viadomo jest bowiem
"11 C'J.III'LI l\;\UłOK'LI, nocnEII np1oA101'ł.1 II- dobrze. że aniolowie nas kochający za na- łO
'LIK'LU'L no YHC10V HrE"'L &omll" 'L; ') U'L" mi do wladcy modlą się; bowiem sluzebny-
BtP"''LIU'J. Y10K'LtK'LU'L KOUOV4EL,1,O .!.OCTI ta mi duchami są, jak apostol mówi: na po-
Z\lIrE1\'L. 111.0 OTpOIiOKlllp PO.J.H U 'Lr1UO.11B'LW" slugi posylani bywają dla tych I którzy mają
"nOCTOJ'L np't"'L "BhP""1I1 CTOtAlll1O "£TPO,", odziedzicz 'ć zbawienie. Są tez oni zastępca-
HpO,1.0Bl 3""_\ M &1or'LWIO. rJUOU .v. ilE UUm- mi, jak i teraz sl)'szale Daniela, który wi- ł5
lJIu B'tp'J.l: AUr£!'L IUO Ket!.. C'LKII).'tTUL- dzial Aniola l\Jichala w czasach zagni€'wania
CTKo\,'nL 3>e II nu'J. focno).ł., rurOJII: Bn- przeciw Persom wysti}pującego; Pers bowiem
AUTE u HIi P1"HT£ IfAuHoro OT'L un'LI 'L zmusza' lud do slużebnictwa, jakoś my po-
CH 'L ; uuo,, 1>0 B,U.ł'L, L'\IiO o\ftrEJl1 II. 'L wiedzieli; a ten staral się jeńców wys" 0-
KMA.ln 1\u.,e K'LIHOV OTLIJ] UOlno, c......I lU bodzić. I zwyciężyl AJichal przeciwnika. bo!O
lł€1>ect,n. ') ł€ape £ H "o'(n LAO IIPLI'LBn żydowic Eufrat prleszedlszy od niego potem
pJIIIIT£11l /lHrEU npHCTlBII XpnCTOC'L, UKO otrzymali siedlisko, i gród i ko ciol zbu-
3\£ OT'Llip'LIK1 tTL 1I01l1O\" rurOJII: PLIIII dowali. Powiada takoi wielki Epifani: kaid e-
/ltlrel0, Cń\tpcuoV K'L l,pLK'LRn CIJ0"P£IILCT1o: mu narodowi przydany jest aniol, a w pi-
EH"tn TROllA "HIJI£T. U CKp'LI;L, 11'1. EOUT'J. I smie świ tem do Daniela powiedziano: aniol 5
11£11. 3 ) 1\OGpO " 'LR'tCT: no 0\,&0 ItCTL 31OE.I- wladca Helenów , i )Iichal wladca Żydów.
IJIIIU'L H:lC'L IIHrU'LII'L, OKO IllC'L PI"U K'L Powiedziano teZ: i ustanowi' ustawę we-
8u"'L11f1o łJOUIIIIII.I'L U, 111>0 C10\,ir.I;LHIIH ulug liczby aniolów. Takoi znowu Hipolit
Ao"n C&TL, L\KO E H ilnOCTOl'J. u.uo £n: pojaśniając Daniela, mówi: lata 3go C)TUSa
K'r. a0V3'£l11Jf: C'LUUII outpnu'J. Pl,'11 Dl- króla, ja Daniel plakalem 3 tygodnie, w 50
£'tAnTU C'Ln.1C£.Hf£. ) lin 3>£ u nOGOpLIIHI'Lł, pierwszym mlesH cu uspokoilem się, modl c
Wiersz 3 E1:CLMO\,IJió",£1ii u» E1:CLHO\'Ii"....£ CA H. - 4 C1\'LHLIJ.1» C1\1IH"'111 H. -
7 pdHHT£1\H» p .UTE!" H. - 13 PO"H. P AU H. Ch., mylnie. - 15 U 'LEU'LWIO.
Et H., u £1:r'L Ch. - 17 C I.ł'L. CHIJ'L H. Ch., mylnie. - 20 c£lIl.1» C£...IO
w kodexach. myjnie. - 24 cum'pEHhCT1:. IICI.IO\,p£HI.CT1: H. Ch., myjnie. - 31 no-
EOpLIłHK'U» H C'LCOplllllC'Y dodaje H.
I) Deuter. XXXII, 8. 2) l\fat. XVIII, 10. 3) Jan Objaw. II, 8, 9. ) Pawi. Hebr. I, 14.
LATOPIS NESTOltA.
829
I
610 3\£ H 11'LIU't C1\'LIW;\!\'" KCH J\l\HH!\ K:\KO i się do Boga 21 dni, prosilem u niego od- łUł
"BO,1\11 ap aHfe:ll\ UHXi1UlU O£pCblA'L, B'L krycia tajemnic. l uslyszawszy ojciec wy-
Vi1C'L npofH'tKi\HH6. IlilW£LI pl H CBOGO- I puścil slowo swoje zwiastując co mialo na-
\'1.1. te GO 1\10""'.1'" p:\GOTUH n£pcnu'L H - I stąpić, i b)"lo wielkiej piękności to co mialo
fi 3\;\W£. UKO 3\£ P£V£IIO G'LICTh, CI. 3\£ p:\ "p't- nastąpić, gdzie tei i grzechy mialy być odpu-
WHTU n 'tHI.H'LUA 1''L"uwc ca. II O"O L'\lf.n szczone. l podnioslszy oczy swoje widzia-
t"I".uu 'L npoTHBLHHKOV, HGO tr(tpu... mH- lem, a oto mąz odziany w purpurę, pier-
.\OBC np'twbA'LW£, OT'L II£ro UJK'LI CCUHHK: wszem zjawieniem rzeki jakoby lecial aniol
npUliwa, H rp]A'L u IlphK'LBL C'L 'L":\IU.ł. Gabryel. tu zaś nie tak. lecz jest zjawienie
tO TaKo 3\e H BEI\HK'LIH £nH+;\IIHH B1o,,1:\: KO- samrgo Pana, zjawienie niewpelnie czlo-
KUOY( LAO II "'IKO" aHrE!I'L npnCUBL!\EII'L. u wicka, lecz w postaci czlowieczej pojawia-
C'LnUC]HHK: H'L A1\UH10Y( uuou: l\HrCn jącego się. jak powiedziano: i oto mąż
BnCTEl\f.\ tJHH'Lł.ł'L u UII J"U K]:\CTC1\f.\ odziany w pstrociznę, a lędźwie jego opa-
HIOACK:I.I'L ; rl\;UO ETL £: H IIOCT1KH O\,- sane zlotem czyste m , a cialo jego jako
t5 CUKH no YUCl\O," allr£].... II cc nlK'L1 Tarsys. a lica jego jako b'yskawice. a oczy
UKO M£ Rn03HT'L T!\'LI\O\,K:TL A"HH3i1: K'L jego jako świece ogniste, a muszkuly jego
''tTO TperCK: I\o"p _ IJ'tCJP", " 'L ),1\UH:\'L i plecy podobne do miedzi czystej. a glos
nUHJ 'L ta TPH HE"'tlU. npuJro E u1oulI' jego jako ludu mnogiego. I padłem na zie-
C'LUHp" 1. ta, UO!:.ł 60u "'IHH AU ACUTH mię, a oto jął mię ręką jakoby czlowiek. i
20 II K,lI,IIU1. , npotA OT'L H£ro OT'LlipOK£nlll1 wraz postawil mię na kolana, i rzekł do
nHM"'I; u 0\,U'LIW1K'L OTl.IJL no\,cTH UOKO mnie: nie bój się Danielu! wieszli dla czego
nOK:, Hlma XOTAIpCK: &'LITII HII'L; H &'Llcn przyszedlem do ciebie? oto walczyć chcę
HiI 8£1HII't 1\'tno &f.\wnl. TOY( ta 11BIITII, H,J,1o C z xięciem perskim. Lecz ci powiadam co
OT11we u fp't 'L1 OT'LnO\,III.\TII; H K'L KC"'L napisano w pismie prawdy, niemasz nikogo
!3 OVH CBOH. KU"'t 1., H CE U&mL 0"'1>011'1. B'L coby się mnie w tern opieral, prócz Michala
E.1r'Lpl.. n L8'L1I1 peve BUA1oUIIK:ł.lL, L\1i'L1 r - xięcia waszego. Jego bowiem zostawi'em tu.
BpH 'L lUlrU'L KeTA; CLA't c He TJHO, 11'1. Od tego zaś dnia jąl się modlić przed Bo-
BII,,'L ulJoro rOcno"J, KII,J,'L 3\e ilE C'LKpL- giem twoim; wyslucha' modlitwę twoją. i
WEN] nOIC101\.1, H'L O&P;\ 'LI.II. Y10G'tK'LI.I'L puszczan jestem do walki z xięciem perskim.
30 L\B1\al&lp.1 ta. lIliO e r!i1fOlleTL: u ce Ua. h B .'a pewna rada nie puszczać ludzi; skoro
0.\1oDH'L B'L "LCTPO, U I\ K"ł.'\ KfO np'tnom- zaś modlitwa twoja skończona, sprzeciwilem
'Viersz 2 B'LKO,ll,H' K'J.K'L.\" H., mylnie. - 5 pil "p'tWHTII II Pl "P"WUTH H., p.1 p1o.
WHTII Ch. - 7 ty(tpn'L' tct-pn1. w kodexach, mylnie. - 8 np'twLA'LWE.
npIIWL,lI,'LWE H., np't.KC,\'LlUe Ch. - 12 lUlrU'L' KUtT£lU.\ Oepc'LU'L H dodaje Ch.
- 16 "IIO HT'L' r1\UOl\ETL dOllaje H. - 26 nph8'L111 1 npt.K'LIUL Ch. - AIi'M'
mn.1 II. Ch., mylnie.
830
ATOPIS NESTOI\A.
Ił Ił ClIBIl Kn'LloIL YUCT'LUL, U T1oKO KfO AK'l.1
9/1pCUC'L, U KUIJ£ KUOV IIK'L1 UII'LHHI!I, U OYU
RUO\, IK'LI CKtapU OrLH£B'LIIA, o I.I'LIW"'IU
.UO, . II 01l£IpU OOAOGLHU UtAU YUCT'I, u
rUC'L Kro IIK'L1 H pO"" ullor ..) "n:1AO 'L
811 £UJlIiI\, H ce II UA IIK'L1 pA\K p£YH YIO-
KtK01' , u KIp£ B'LCTlIBU UA 1.1 KOKtOO,". u
peye IC'L U'Lllt: Ile GOU C.I. ,i\ Hule! K'ICU,
YLIO PlIAU npHAO 'L K'L TO£1>? £plUh OYI&
C'UKOPHTU C'L K'LHa hUh n£phCK'LIUL. 11'1. 00-
BtA1U& Tli O'LUHUK, K'L nUCIIHUU HCTI.HLH'Lł.lL,
u I'ICIL BHKoro me RPllp1 CI o C...AL C'L
Ul Ola , p Kt UH lHU K'LHa 11 B1W£fO. Toro
BO OCU8H '1'01'. OT'L lIero 3\£ GO ALH£
0VCTPhUU CA UOKUTU OP'tA'I. 1}0n.UL nORUL,
O\,ClI'LIW.I U01lHTU IBO.... u no\,ap£H" KCUh
ZI " Gp:lBh C'LIIOPHTU C'L K'LH. I.Uh n£p CK"IUL j
C'l.B'IT" II'IKOTOp'LIU E'LICTL He OT'LnO\,CTUTH
IIOAH, Al CtiOpO 0\,&0 E&Atn UOJlUTBl TBOb
C"RPLW£Hl, OpOTuKUn CA I£U01' u OCT.1BU 'L
lO\, łJU .lUl1 K'L.I l1 Bi1W£ro. K'LIO KCTL
LlU lUII", pll B't l\Hfellll IIP'łA HUO KlOi'LU'L,
lIKO H K'L MOUCIIKRU fUfOl£TI.: H£ UtA1U'L
C'L K1UU UTU II" nNlT", "H£a;£ C£TL IIIO"UI£
a:£CTOKOIlb 8'1.11£1& j ) H'L :lHr£lł'J. UOH U"£IL
,... BlIUH. Ii\KO ze u ce, c.. EOa:UKł& nouolpu-
Iii, UOllBTKlUU CUT'LIII EoropOAlIlJa u CRa-
'1'LI " IlIrel'" , B'L Bpnuw. CI P0\,ChCTUH
nJI. H K" CROI1 Cli, C'L CUROIa. 8£.1IIKOI&,
.,. CHOHU'L 1IIOALU'Lj U K'I. KLCUU'J. (Tp/lHIIU'L
lIhH'J.IU'L. p£K IJI£ IC'L fP'LK'J.U'L, u ihrp'J.u'L,
R h 'J.U'L, u YenU'L, AOlhA£3;£ U .1,0 PHUII
0poBAe. HII CIlIU Goro," , BhcerA" u lI'LIHll
się mu, i zostawilem tu Michala xięcia wa-
szego. Ktoz jest l\1ichal je li nie aniol przy...
dany ludziom? jako i do Mojiesza powia..
da: nie pójdę z wami w drogę, poniewai
jesteście ludźmi twardego karku j lecz aniol 3
mój idzie z wami. Owoi i teraz z pomocą
bozą za modlitwami . Bogarodzicy i świę-
tych aniolów, wrócili xiązęta ruscy do dom
ze &lawą wielką, rozchodzącą się u swego
narodu i po wszystkich krajach dalekich, tO
mianowicie do Greków i \V ęgrów i Polaków
i Czechów i aż do Rzymu na sławę Bogu
zawsze i ninie i teraz i na wieki Amen.
Tegoi lata umarla xięzna Wszewlodowa,
miesiąca października 7 dnia. i pochowana HS
byla w monastyrze u łt Andrzeja. Tegoz
lata umarl Jan biskup czernigowski miesiąca
listopada dnia 23.
'0
30
Wiersz 12 HtCTL' H'U H. - 18 H1:KOTOp'UU' IIIIKOTOp'UII H. - OT'ł.OO\,CTIITH.
oT"no,"CTu H., mylnie.
1) Dan. X, 5 - 6. II) Exod. XXXID, 3.
LATOPIS NESTORA.
83ł
h npHCł.HO R'L 81:KH, ,UJUUI.. Toro E II1:TlI
np1:CTitRH t.I K'LHaU'LIUH R"CERE O lU!1 U1:U.
111 OKTUEpm B'L CEAU'LIH AtHL, u nOllomEHl
E'LICTL OV CBuno i\Hł.APCm K'L ..ł1H,UTllpH.
S Toro E 2I1:TlI np'tCTitKII ca HO:lU'L EmICKOn'L
vpI.HllrORI.CIrLIU, u1oull.t UOłUP" R'L AR! AE.
caTU TPETU".
9f. K'L 1\1oTO (S K. t.'\POCUK'L OAU Hl 91. Lata 6620 Jaroslaw syn Święto-
t\TKa u, C'LIH'L CRUOn 'LYL, u nO&1o,H II; pelkow chodzil na Jadźwingów i zwycię-
ł O u npuwhĄ'L 'L ROU"'LI nOC'L1\1 HORo\, ropo. zyl ich; i przyszedlszy z wojny poslal do
AOV " nOH U"CTUC1\ltR 1ii. A'LIpCPI. CO£1: 3\E. Nowogrodu, i pojąl sobie za żonę córę l\I ci-
U1:, ROXOAH..łEPI& RIIO\,K&., ...tUII" lum K'L slawową. \Vlodzimierzową wnukę, miesiąca
AU Hl AECAT'LIH, u npHKc},clI:I &'LICTL HIOHUI1 maja dnia t 2; a przywiedziona byla dnia
B'L AK.t A£caTH A£RJ.T'LIH. Toro c l\'tTil KE. 29 czerwca. Tegoż lata prowadzono Eufe-
ł5 Aoma R01l0AHUEp"H £Y&HUHIii. R'L ihrp'LI :I mię Wlodzimierz6wnę do Węgier za króla.
KOpOJI1. Toro 3\E l\1:T:I np1oCT:\KII CA AlIR'LI"'L Tegoż lata umarl Dawid 19orowicz miesiąca
IIrOpEKUYL, U1:UII" 1.1.111 R'L AU AECUII n.l. maja dnia 25, i pochowane by'o cialo jego
T'LI". U nOl\O £HO &'LICTL T1:l\O 'UO, K'L AU 29 w cerkwi ś. Bogarodzicy wlacherneńskiej
A£CATU AeUT'LIH, B'L 'lpl.K'LRH CRaT'L11.l Eoro. na Klowie. Tegoż lata umarła Janka córa
o pOAHII RU EpU1: H.t KI0B1o. T'LUb mE lI1:T1: \Vszewlodowa, siostra Wlodzimierzowa, mie-
np1oCT.lRH ca ł U'LK1, A'LIpU RLcER030m.1, ce. siąca listopada dnia 3; pochowana Lyla w
CTp.1 R01l0AHUCP.t, u1ouII:I IIOI1&pl1 R'L TpCTUU ccrkwi ś. Andrzeja J ktorą zbudowal byl ojciec
AL HL , n0103\EH.1 &'LICrL R'L IlpLK'LKII CKuno jej, tu bowiem i postrzygla się byla w cer-
i\H'LApel1, B ZE Et C'L 'LA"lI" orLIJL 1£11; kwi tej panną będąc. Pod koniec tego lata
!5 TO\, GO ca &1: H nOCTpuru 0V IIPLI\'LBU T'LliA; ustanowiono biskupem czernichowskim Te-
A1oRom CRilpu. "C OAAIpIO ze CEUO\, nTO\, oktysta. igumena peczerskiego. miesiąca
nOCT:lRUW.I OWKTHCT.1 EnUCKOn'LUL YpLullro- stycznia dnia t 2. a posadzon na stolicy t 9.
BO\" HrOVUEU.1 neYEpI.CKlrO, U1:ca.,:I r£HR1pl1 l rad by' xiązę Dawid i xięina. by' bowiem
B'L AKil JlI A£UT'£IU ALHL, II nOC.1Z£H'L H1I jej ojcem duchownym; radowali się i boja-
30 CT01t B'L AEKATU HII Aecar'Llu; " p1l.},'L E1: rowie i ludzie wszyscy. albowiem przed nim
K'LHa 1. AlIR'LIA'L " K'LH.lr'LIHH, Ii'l BO 1£11 był biskup chorowity i nicmogący sluiby
on.,.. AOV OR"H'LI", u EO "PE U BLCH "IOAH- odprawiać J i leial w chorobie lat 25. Owoż
18 PIlAOBlt A\ ca t 1;11 &0 nP'tA'L HUU'L EnH- xiąię i lud pragnęli służby biskupiej i ra-
UH
-ti
Wiersz 8 (S K. hllAH ta dodaje Ił. - 9 r1TR' ". t.\TRI " Jt.. mylnie. 15
£'O&UUUI&. Oo&UI.łUI& H. - 23 8'L. O," H. - 27 nOCTl\BlIwa. H nOeURUma H. -
32 E040p£. &Oope H. Ch.. mylnie.
.
832
LATOPIS NESTORA.
Uli CKOn'L GOnH'L O 11£ UOI"LI CI\Oł( OTU, U K£-
- ł3
I'L G01'1CTO I'tT'L AI A£UTO nUL, T1oUI.
£ K'LH L H I\IOJ.HH: aA t& enHCI\Onl1o
CI0V I.&t H PJAOK.1 ń\ U CUUIp£ GOrJ. CC-
UO," Z£ T I\O &'LIR'LWIO H ..pUU" Cń\lpH &£ 'L
OfO\,U£H , C'LR'LKO\,nHR'LWUU'L CA &p.1TUH
RLCeO, H H p£KOW CO&1t HfOł(UCHl npO Opl
nOnHNI, O R'L K'tCTUWa UHTpOnOAHTOł( U K'LH.ł 1O
CIJTOnl'LI\O\, O HLUb, U nOKCU I\'LH " UH-
TpOnOIHTOł( nOCTIRHTH KfO C'L pl OCTHł&, H
OOCT!lKJ\£H'L &'LICIL Ue-''tlt UIC.tLH'L11A R'L
Y£TBepf'L , U'tUIj! c)£BplUl:\ R'L ACBU'LIH
ALIL ; H IJI\O R'LHO"OW K'L nOCT'L "PUHU
. C'L HfO\,U£H'LUL.
92. K'L I'tTO (S KI., E'l.ICn UIU£HnN: 111-'10-
TU B'L CI'LHLIłH 1'1. npLR'LJU YIC'I. j\LH£, &'LICIL
ILCHU'L AIOALU'L, cu:n C& CI'l.HI'IJ! uno, JK'LI
lAtUII! AOIOK'L porou.1, U'IUlp tUpU K'L AC-
UTO 1.1 J,£UT'l.IH "'''HL, II AO\,H'LI K'L ĄCO-
nlu Kptin.. CE 3:E &'LIK1til.TL HIU£IIH1'\ B£
Bl ,5,OGpo. £'LIB1I&TL UIU£HUI1 R'I. cno"'lo,
H I'L KOł(Ht HIH K1; lUH H£ no KLCCH
Eł.UII ; II'L B'L 1\0TOpOH KIO&O EUJH 1\1p'
UAETL A U£RUK, 1'0 1'1 £Ulł1 O KH-'UTL,
I UHli £U3m He BU-'HIL. TI1I\O CE ptRIK,
n "'lalU d.TUOJOR'LI, B'L11U HIU HUl1 B'L
IIN:pO\,Cl11HU'I, KllOYU U URjJ;\TH ta JLJ R'L -
A0\,Ct Hl hOHU 'L p'Lltpmtpe R'L Opii3;OO, H
OpA\ UN:UI. AKU HUN:. To C£ Euwe K'L IIft-
P01UKIIU'I T'LKUO, II no UII'LIU'I. 6UlI:\U'L
.e mwe c£ro. nRO 3\£ H &'Llcn HIU£.UI£
n CI'LHLIJ'I, opOIUJ\L\we £UTOnl'LYł& C'LUpLTL:
hO CLap. GO npuco.. np1 AhHHK'L DolCJ'LI, "
dowali się Boga chwaląc. Gdy tak się sta'
a bracia byli bez igumena, zgromadzili się
bracia WSZ)'scy i obrali sobie igumenem
Prochora kaplana, i uwiadomili metropolitę
i xięcia Świętopełka o tern. i rozkaz al xiązę 5
z radością metropolicie ustanowić go igu-
menem. i ustanowion byl w t.ygodniu mięso-
pustnym we czwartek, miesiąca lutego, dnia
9. I tak rozpoczęli bracia post z igumenem.
10
92, Lata 6621 bylo znamIę w slońcu o 15
1. godzinie dnia. widome bylo wszystkim
ludz' m: zostala cząstka słońca jakby xięzyc
w dół rogami, miesiąc marca dni ł 9, a
xięzyca 9 c .klu. Takie zaś znamiona bywają
nie na dobre j bywają znamiona w słońcu i 20
w xięiycu lub w gwiazdach nie na wszystkiej
ziemi, jeno w którejkolwiek krainie znallłię
jest, . to ta kraina je widzi, a inna krain
nie widzi. Tak bylo niegdyś za czasów An-
tyocha. byly znamiona w Jerozolimie, zda- 2..
rz)lo się ze się zjawiali w powietrzu na
1... r' ch uganiający oręznicy, i orężem 1-
gali. To tedy bylo tylko w Jerozolimie, a
w innych krajach tego nie bylo. Owoz tedy
znarnie w słońcu zwiastowalo śmierć Świe- 50
top elkową : gdyi potem nastąpiła uroczystość
wielkanocna i świętkowano ją, po uro 'zy-
ci rozchoro\yał się xiązę i arl, xiązę
Wiersz 10 Kro niema R. - 19 &OVłI'IJ... ICpa.r'L. IWł(U'£I Itt. lI,tB&T'J.IH K. H., II KP&r1t
1I0\,1I'LI B'L AERU'LIH Ch. - 27 K'L AOVC1;. 'L 1,OVCO H. Ch., K'L 11,OVC1o 'L E. - 31
ł;\KO 3>£ H G'LIcn. t.\K03iL &'LICTL H. - 33 nplł AbHUK'L. np "HHK" H. Ch., mylnie.
LATOPJS NESTORA.
np.1 Jl.bHOKiUUA, H 110 IIpI ,J,bHH"1: p.1 EOl\t
CA K1.H.I L , II nptCTIKH C.I E;'IlrOBtpLH'LIH
"'l.H " UH IUI\'I. , 1.KEIA'LIU CKUOnX'L"'I. ,
UtUII" .1npu:u;I B'I. WCCTU HI )l:CC.lT1.1H ALHL,
5 " R'l.IWErOpOA'LłAL, U npHKC OW.I U B1. IW-
AUU K'LIKKO\" H C'Lnp T.1B'l.WE T1;I\O Kro, H
K'I. l\03iUW.l N" CitNt, U nu".1W.I u no HbUI. 1>0-
l\tlpe H APO\,3\HHI Kro KbCl1, ntB1.W£ U"A1. UHU1.
OE1.IYI.H'L11J ntCull, U nO;'lo<£IIW K1. IfPLK1.BH
f O CK.lTitrO UH "HU, 1& <£E Et CIII'L C1. 'L""I1. ;
K'LUrIIlIH 3i6 KTO UHoro P.1 A1:I\U EOr.1Tł.CTKO
1A0U"CT'LlpLU1. u non1.U1. U O\,&OI"LIU1., UIO
AHKHTII C.I KbC1:łA1. YJOK'tK1.U'L, I1KO I'1K1.19
UHJOCT'LItIH IIH"'LTO a;c U03\CTL C'LTBOpUTU.
fa 111 OVTPHU 3\£, B'L Ctl.lH Hl ACUT'LIH ALML,
C'LK'tT1. C'LTKOpHW.I K'LIUHE, noc'L.UW 1i'L
RO.10AHłA£POY, r3,UOllf£lpe: nOHAH, K1.U3i£,
N.I CTO!'L OThU'I. H Jl.1:,J,LH'L: Cs ClI'l.IW:IK'L
KOI\OAHUep'L, 113I"" CA BC!LUH H Ne nOH"e,
!O :EIlIH CA no Ep.1T't. K'LłtlUE WOC p" rpl&"W
ABOP'L II&UTHH'L I"LIClYLCI\OrO, H UAOW HI
mHA'LI, U p" rp1EHWA II. II nOC'L.um nIK'L1
K'LltlHE K'L ROI\OAHI.lCPOY, f!.\fO!I£lpE: nOHAH,
K'LMA3\E, K1.IN:BOY; /\11-'6 lIH Hfi nOH,,£WH, '1'0
!5 K1:C:H. Uł\O UHoro 'L!W B'L KHrHCTL C.I, TO
TH NE "£ TATUH'L ABOp'l., NH C'LI'LC:ł\'LI 'L, H'L
H mHA1.1 rp1EHTH, H n"K'L' TH nOHJl.N.TL HI
IATp'LKb TKom H HI EOlll1p'L' U HI U.1H"CT'LI-
pA; H EH.A£WH OTB1:T'I. Uł.I'tl\'L, K1.H.l3iE, 03i£
50 TH UIII.1c:T'l.lpA pit rpIEUL. CE 3\£ CX'LłW]B'L
ROI\OJl.HU£p'L nOHA6 K'L K'LIKK1..
93. IIIIY.IlIO K'LHA3i£HH" ROlłO"HłAepll, C'LIHJ
833
prawowierny. Michal, zwany Świętopełkiem, HI;)
miesiąca kwietnia dnia 16, za Wyszogrodem
i przywieziono go w łodzi do Kijowa, i
ubrawszy ciało jego i na sanie ,dożywszy,
plakali po nim bojarowie i wszystka jego
druiyna , piejąc nad nim pieśni zwykłe.
l dożyli go w cerkwi ś. Michala , którą byl
sam załoiył. Xiężna zaś jego mnogo bogactw
rozdzielila między monast).ry i kaplanów i
ubogich, ze się wszyscy ludzie dziwowali,
bowiem takiej jałmużny nikt dawać nie był
wstanie. Nazajutrz zaś dnia ł 7 zloż 'li radę
Kijowianie, poslali do Wlodzimierza mówiąc:
pójdź xiążę na stolec ojcowski i dziado-
wski. T o słysząc Włodzimierz rozpłakal się
bardzo i nie poszedł, smucąc się po bracie.
Kijowianie za zlupili dwór Pątęty tysiącznika.
- .
rzucili się na Zydów i zlupili ich. I poslali
znowu Kijowianie do Wlodzimierza, mówiąc:
pójdź xiążę do Kijowa; jeśli nie pójdziesz
to wiedz, że wiele dego stanie się. Toć już
.
nie Pątęty dwór ni setników, lecz i Zydów
rabują, a potem rzucą się na jątrew twoją
i na bojary i na monastyry, i zdasz rachu-
nek xiązę, jeśli monastyry złupią. To 81)'-
8ZąC \Vłodzimierz poszedl do Kijowa.
Q3. Początet. panowania Wlodzimierza . s 'na
Wiersz 1 npI Jl.LHOK"WA I npI LMOB"W H. Ch. - 7 I>OJUPC' &Ot.1pE H. Ch., mylnie.
- 14 UII30CT'UIIHI UII!OCTH B. - 20 Wonll CAl 3\1!1I CA Ch. - 21 H H"OW.l1
II"OWA H. - 2 5 B'L Jl.BIIrH6TL tA I OV KIIrH6TL CA H. - 2 8 EO I p'LIl "Otlp'LI H.
Ch., mylnie. - 29 03i61 Itze Ch.
Monumenta Pol. lIill. rom. [. f 05
834
LATOPIS ŃtŚTORA.
tłl:> KhCEKOJOiEJ. KOJo).lIuep'L IJOHOI.IJ 'L C1:"£
K'LIICB1:, B'L HC"1o;\łH., O C'Lp1:TOW 3\£ II UII-
TpOnOJHT'L C'L EIIHCKon'Ll II C'L BLCIIUII I\'LI-
I1HC, C'L YLc:TIII& B£!IIKOł&, C1: E Hl CTOX1:
onlll CBON:rO, U 1:A'L CBOII 'L, II BLCII 1\10-
AliM: p.1).H "'LIW , II UUC3\L o\,JC3\£. Cl\'LI-
W.1B'LW£ mE nOJOBI.I,H C'LUpLTb CKATOnX'LYI&,
II C'LB'LKo\,nIlE'LW6 CA, II np""OW.I 1\'1. K'LI-
poy; KOl\O IIUEp'L 3\6, C'LE'LKoynHB'L C'LIH'LI
CBoa II C'LIHOB"'I , H"C K"L K'Llpo . II C'L-
B'LKoynll u C'L Ol\Lr'LU'L, nmtOBLIJH iEE E1:-
iEJW . Toro iE6 l\1:TI nou,,1I C'LIHJ CBOItrO
CUTOCUBl B'L nCpEIACUB1\1:, li K.lYCUJBJ 0V
CU01LHLCT1:. K'L C6 a.c l\1:TO np1:CT.1BH u
IIro\,uEIIllł1 1:t lpCBJ Uo1H.1CT'LlpU, CB T.1 3\11-
THN:UL, I.I1:Ulll CEUTU&PU, E'L YCT'Llp6
HJ AECU'LIH AL.", 3>IIB'LWU l\'tT'L WCCTL AC-
UT" B'L ypLIILYLCTB'B, a OT'L p03\CHHl\ AE-
BAIIOc:TO l\'tT'L II B.1. K'L C£ iEC l\'tTO nOa
KO]O"HUCP'L 1 C'LIHJ CBOKro POUJH.1 KOJO-
A1PEBH& , U'tUII1 CE.T£&P" E'L npLB'LIH IIJ
A6UT'LIH "'IL. K'L CC iEC l\'tTO l...łLCTHCnB'L
1.103\1I IIpLI\'LBI. I\UI£Hib CBuno IIHI\01\'L1 11.1
"'LII 3\1: ABOp'I: oy Tp'LrOBIIIIU II0B't ropo).'t.
Toro 3\£ UTlI nOCJAII C'LIH.1 cBOM:rO I.\pon1'LKJ
E'L nEpeaClIJBlI't. T'LUL iEE l\'tT't nOCTJRHW Enll-
CKon.1 ),11118:11 flOpr£Bov, II &1:1\oropo/1,OV
UII6HT:a.
Wszewlodowego. \Wodzimierz 1\I0nomach
siadł w Kijowie w niedzielę, wyszli za na-
przeciw niemu metropolita Nicefor z bisku-
pami i ze wszystkimi Kijowianami ze czcią
wielką. Siadł na stolcu ojca swojego i dzia- 3
dów swoich, a wszyscy ludzie l'adzi byli. i
rozruch uspokoil się. Uslyszawszy Połowcy
o śmierci Świętopclkowej zebrali się i przy-
szli do Wyru. Włodzimierz za zebrawszy
synów swoich i synowców szedl ku Wyrowi , tO
i złączył się z Olegiem a Polowcy uciekli.
Tegoż lata posadził syna swojego Świętoslawa
w Perejęslawiu, a Więcesława w Smoleńsku.
Tegoż lata umarła igumena monastyru .ta-
zarowego, świątobliwa iywotem, miesiąca tS
września dnia 14, żywszy lat 60 w zako-
nie, a od urodzenia lat 92. Tegoz lata po-
jął Wlodzimierz za Romana syna swojego.
W ołodarówne , miesiaca września dnia ł 1.
. .
T ego z lata l\Iścislaw założyl cerkiew ka- tO
mienną ś. Mikołaja na xiązęcym dworze. na
targowicy w l'owogrodzie. Tegoż lata posa-
aził syna swojego Jaropelka w Perejęsławiu.
Tegoż lata ustanowił biskupem Daniłę w Ju-
ryewie, a w Białogrodzie Mykitę. i5
Wier z 6 0V:łe;r.c. B'L1E3\£ tt. - 1 n01\OBI.II'" "01\OB"','t H. Ch., mylnie. - g
Ih..po\" K'LIp'LI II. - 15 }J pEKJ' .'J OpEBI1 H. Ch., mylnie. - 23 K UCH&' KlI-
Ul1H£ H. Ch. - 27 flOprCBov' fo\,prcBo\, II. Ch., mylnie.
---.,;- . -
.G.
,
OBJASNIENL\ DO NESTORA.
.. -- -
Stronica 550, wiersz 3. OT'L KR. OV KCTI. nolUu pOł(ChCK U cuu. 'Vyrażenie rUŚ8kaja
zemlia, tak często przez Nestora używane w znaczeniu rodu ruskiego lub państwa, prze-
ciągni!:te jest żywcem z wyrazu germańskiego Russland, Rugiland , i świadczy, że język
skandynawskich Rus6w, którego pierwiastki germańskie w nazwach progów dnieprowych U
Konstantyna Pomrogenety przytoczonych, i indziej znachodzimy, nie byt bez wpływu na
j zyk Nestora. Przeszło to wyrażenie tak przeciwne duchowi j!(zyka słowiańskiego i do pó-
źniejszych Nestora dopełniaczy.
Str. 550, w. 8. no nOTon't TpUK C1JHOKe... ue 1O MH 1J u KIBH10H'LUh. Cały ten
ust.ęp wzięty jcst prawdopodobnie z kroniki Jerzego Hamartola, która już za króla Si-
meona, na pocz'!tku wieku Xgo przełożona. była tv B6łgaryi na język słowiański. 'V ory-
ginale greckim opiewa on tak:
11.,' " ,'-' P . " 1. ' b .
.H E7a rOt'7 'llP" O'VrxVO'If1 xat 'lrf1 'lOt; 7Tt'f!- O pomleszamu Jt;. ,YIWW l po z urzemu
r OV bUlAVO'U' p.E'laO'riUOtl'lat 01 r vio;' 'lot; wieży przyzywają do siebie trzej synowie
NOOE naJ'm.; TOV'; i avrooJ' rEJlop.iJlov!;. xat Noego wszystkie potomli swoje, i dają im
btbóaO'lJ' av'lo'i.; Err(}acpOJl 'fOOJ' 'lÓ1fCtJJI 'f f1 xa- spisanie miejsc na osiedlenie, które od oj-
'laJl{fLt}O'łt1. 8m!! i)t 'fOV nar(!o NroB mCf!- ca otrzymali, i przydzielają każdemu i każdego
Hl q:aO't. xal larxaJlovO'UI IXM'l xat 'cai.; pokoleniom a rodom miejsce i strefę i kraje
IxaO"lov cpvlai.; xat 1f(('ff!tai.; 'lÓ7TOJl xai xJ..l- I wyspy i rzeki podlug niniejszego roz-
p.a'la xat 1/ Qa xat " O'ov,; xal n07ap.ov kladu.
\ 'c 1.
"a'fa 'f'1" vnoXElfu,Jlt}" X{J80't'"
nz nEPl TOT TRI rJlI
L1IAJJIEPIIJJIOT.
IV. O PODZULE ZIE Il.
Kat xa'fwclt}(!oihm 'frjJ fLiJl 1tf!CtJ'foróxqJ vi
"r- , " n '-ł' ' B ' t'I
nCtJE ....fifL ano Ef! lUO xat a"'f{!O)JI l:OO
'1 b - , (n ' , , .
J' ex'lj!; "at .rtJ'OXOV{!ovf!OOJl 'la 7Tf!0 w'nro-
1 ' -.Ii" x , "r p, , t'I
"ł"I'" 'lep uli n,.,. ft11Q tJloxov (JV(!OO1J tCtJ
I dostaje się w dziale pierworodnemu
synowi Noego, Semowi. od Persy i i Bak-
trów do Ind)'i i Rinokururów to co leiy na
wschód, Chamowi zaś od I\iookururów do
b36
,
OBJASNłENIA DO NESTORA.
ra8E{Qro'l1 -ra l1QO; f'ru-rO'l1' -r 8A' Ia(fEtJ ano
7JI'ł78{a {6J ra8E{06JJI 'l'£ 1fOOo! RoiióiiJl. Ai
. " "
8A AalovO"al loof!al '1cjj lł1J1 Ir.p EiO"tJl CXt"lat.
llE(!O"t , B((x'1f!taJl , 'Tf!xcn'{a, Bapt,).6J,'{a,
Kóebt'T('(, ' AO"O"t'(!{a J JłIEGo7rOUlfd((., ' A(!aPla
. , t ' E " ... ' 1 .1" , .I R t ,
'fJ af}lata J ł..Vpro.;, "ulXYj. .LIf!cxpla 'łl
Evhalp6J", K6tJ.tjO"vQla, KOPlłar J'1J xai (/JOI-
t - ) ' E "
"lXI] llMa xa, 11l)rapO; t'<Jf!(X-rtj .
TQ5 8E Xap d;rt'Ttro; J AH),oTtla PU-
. , To.1" ., .1' 0 t "_0.
'7ovO"a xa-r .. Jlu Ot'.; , E-rEf!a .LII WTtw., OuH'
Ex7rO(!EVErct.t Ó 7ro-ralło '1(0 AiOtll1o:J-'I1, 'E{!v-
{Je«- PUllovO"«. "ara aJ'aro}.«-; , e1jpati; ,
A,pv1] l1af!EXl'Eh'Ot'O"a IdX{!t KVf! 'Il1j , lIa(!-
Pl!Qt;, IV{!Tt . Atpi'Yj l()).,;, .vovp,bla, lJ1aO"O"v-
' Jl I t' , r .1' ' , E:
et;, l' at'f!t-raJ1w. 'fJ xa-rH'aJlrl .l auElf}6J'I1. t!
....' - , Ił .. -, _0._.1 ' ..
uB 'COl'; "ara pO!!eaJl -ra l1a(!aUUAa(jO"ta fXEt,
Kt).l.xlaJl J lIapcp')la'll, ll,G(jlbiaJ' J J)Iv(jlaJl,
Gadeirów okolica ku poludniu leząca. Jafe-
towi zaś od l\ledyi do Gadeirów okolica ku
pólnocy, Prz)'padle zaś kraje Semowi są te:
Persya. Baktryana, Hirkania, Babilonia, Kor-
dyna, Asyrya, )Iczopotamia. Arabia stara,
Elimaida, Indya, Arabia szczęśliwa, Cele-
syrya, Komagene i Fenicya wszystka i rzeka
Eufrat.
A Chamowi Egipt. Etyopia zwrÓcona ku
Indom, druga Etyopia. z której wyplywa
rzeka etyopska , czerwona. plynąca na
wschóa, Tebaida. Libia druga, N"umidya,
l\Iasyrida, l\Iaurytania naprzeciwko Gadeirów,
.\ w części pólnocnej obejmuje nadbrzeze
morskie: Cylicyę. Pamfilię . Pis)'dyę. :\Iyz)'ę,
Likaonię. Frygię, Kabalię. Licyę, Karyę,
Lidyę, Bitynię, starą Frygię; obejmuje i
wyspy: Sardynię, Krctę, C)'pr i rzelę na-
zwaną :ilem.
.AvxaoJllaJl, (/Jf}V'fla'l1 , KapaJ.I!l.'I1 , At'Xiap.
v' A .I'" B _o. t ".
n..aew.'Il. jJ.t'uta'll, lu VJltaJl, 'C 'i" (tf!Xaw.JI
CPflvriaJl' xat 'Ilr.O"Ot'!> lla}.tJl GXEI, Ift{!81'JIia'll.
K(!trrTJ". KVllflOJl "ai no-rapoJl rOt! xal NE.;).oJl
xaJ.01:fU"OJl.
TQ5 hE 'IaCJEtJ JłIłjhia, '.A).pa la, f!pEJlia
płK!Ja xai ł-ł E r a1 1] , Ka7r7raboxia, lIaq 1a r o 'llia,
raJ.a-rla, Ko).X; , BÓO"Ttof!o;, JJlan;;rt;, L1Ef!-
p;!>, Iaflpar;;, Tav!!ta'll; . .U,,).oO"G . 06(jO"a-
'Ua. AoxQ;'; , BOt6Jria, Air6JJla , r-rtx ,
xata, nE)). p1], xaJ.ovplJl1] nEJ.Ol1ÓJlJlI'JO"O ,
f!xahla , ' 111lElf!(;Jl't , ' Jj).t'f!l.; , At'l'lli'tl ,
hQt.«.x , i; -ro 'AhQtay.o'll 11f;?aro . "EIEI
"a2 'JIf.O"ov , Bf!E-raJliaJl, I,XEUaJl, EVpOtaJl,
'póho'll, Xiot!, A{fJpoJl. At'8ijf!tjJl, ZaxvP{}OJl,
KECJa)).TjJliaJ>. ' !{}ax.Tj'll, Kó!!xvf!av, "at plf!o;
- '.I t '_. , , , T t ,
n 'Cf: qla , 'fTJ'I1 XUJ.Ol.'/UJltjJ' .lW'I1ta", xat.
110rapO'JI Tir!JtJl, -rop hloQlt ona "1.E"'Ta v 1r;-
hla xal BafJvj.ClWla .
GeoTO. Hamart. Cltron. e. III. et If., wyd. Iuralta, str. 39-40.
A Jafetowi "edya. Albania, .Armenia mala
I wielka, Kapadocya , Paflagonia. Galacya,
Kolchis, Ros for , Ieotis, Derbis , Sarmacya,
Taur 'a, Iolosy, Tesalia, Lokrya, Bcocya,
Etolia, Atyka, Achaj a , Pelene, tak zwany
Peloponez, Arkadya, Epir, lIirya, Lichnitya,
Adryacya od której morze adryackie. Obej-
muje dział ten i wyspy: Brytanię, Sycylię,
Eubeę, Rodos, Chios, Lesbos. Cyterę , Za-
kin t , Ccfalonię, Itakę, Korcyrę i pewną część
Azyi , tak zwaną Jonię, i rzekI? Tygr roz-
graniczającą ledYl? a Babilonię.
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
837
Str. 551, w. 17. R1BLK C"HCln.lla rop'LI. Starożytni twierdzili, że góry ka.ukazkie
ciągną się nieprzerwanem pasmem w jednej stronie przez małą Azyę aż ku Indom j w dm.
giej stronie zaś ku Dunajowi i przez I1iryk w głąb Europy. Natrąca o tem Ammian Marce.
lin, u którego kraina górzysta w Dacyi nazwana jest KaukalandYI! Ber. Gest. XXXI. 4;
opisuje Jordanes Get. 7., i bizantyniec Prokop Bell. Got. IV. 3. Takie wyobrażenie zabłą-
kało się, jak widzim , i do Nestora, zb!d nasze Karpaty nazwane są u niego górami
kaukazkiemi.
Str. 551, w. 23. PO\,Cb. Ruś uważa sam Nestor za osobny szczep skandynawski.
Str. 551, w. 23. YIO"I.. Czudami zowie tu autor mieszkańców Estonii. U Jordanesa
są to T h i li d i Get. 23., zaś u Adama bremeńskiego S c u t i. Gest. Hamb. eccl. Poni. m. 14.
Str. 551, w. 23. tJep". Zna ten lud czudzki Jordanes i zowie go M e r e n 8. Get.
23; zaś Adam bremenski M i r r i Gest. Hamb. m. 14.
Str. 551, w. 24. 1"lo\,pOlU. Takoż lud czudzki, u Aitikosa l\Iurrini Cosmogr.
II. 29.
Str. 551, w. 24. BI,Cb lud czudzki, u Jordanesa nazwany Va.sina Get. 23., u Ada.
mą bremenskiego W i z z i. Gest. Hamb. III. 14. "
Str. 551, w. 24. lJop'L'U takoż lud czudzki, u Jordanesa 1\Iordens Get. 23.
Str. 551, w. 25. "epub lud czudzki, u Jordanesa Beormas. Get. 23.
Str. 551, w. 25. nCYcp lud czudzki, nikomu więcej nieznany.
Str. 551, w. 25. t"\I.''L lud czudzki, u Stef. z Bizantu De urbb. "[alt0t g. v.;
Adama bremeńskiego L a m i. Gest. Hamb. III. 14.
Str. 551, W. 25. L-1\rpl, w liście Józefa króla chazarskiego czytamy Agij or. Obacz
str. 71 w dziele niniE'jszem. Carmoly czyta Ugor, Ungri lub Hangri i wskazuje na Wę-
grów czyli Madyarów Itin. de la Terre-Sa;nte. Bruxelles 1847, str. 49 i 95.
.
,
zas u
Str. 551, W. 26. 11I.1'tr01 u Henryka Łotwaka S em ig aIl i Orig!J. Litoonire wyd. Gru-
bera, str. 39.
Str. 551, w. 2 G. I\p'LCL u Adama bremeńskiego C h o rio Gest. Hamb. III. 16.
Str. 551, W. 26. C'tTbrOI\1 jest to myłka zamiast A'tTbro i tak ją w tłumaczeniu
poprawiamy. Henryk Łotwak zowie lud tcn Lethgallen 0";9g. Liv. wyd. Grubera str. 63.
Str. 551, W. 26. III)'L Ind czudzki w Inflantach, zwanych od niego Liwonil!'
Str. 551, W. 33. f'LT£. Gotami zwano w dawnych czasach Danówj obacz Torfamą
Ser. Dyn. et Beg. Danire. Hafnire 1702, str. 803 i nast.
Str. 551, w. 34. rlUHYIH£. GalicYI! nazywali cz ść chrześciańskl! Hiszpanii Arabo-
wic, a od nich i inne narody zwłaszcza północnc. Obacz Kondcgo Dzieje panowani l1Iau.
rów w lliszpanii.
8.38
g B JAŚ N I E N I A D O N E S T O R. A.
Str. 551, w. 34. Bon u. Sq to 'Vłosi czyli mieszkańcy Italii, kt6rem to imieniem
Słowianie i starożytnych Rzymian obejmowali. Obac2; stl'. 538 przypisek 1, w dziele ni-
niejszclU.
Str. 551, w. 34. Kop'Ll\ u właściwie powinno być cpOp'L I H to jest Forl zi, t&k
zwani u pisarzQw łacińąkich FQrojulienses. Przepisywacze Ncstora przemienili cP na K.
Str. 552, w. 1. cppArOBe, to jest FrE?gowe, sIł 1fi40 e rl1łn1\Qwi . PCJ40bl!ie ;9-
wie ich PrQkop, t[J arrot" Bell. GQt. m. 23,
Str. 552, w. 15. " C'LHH"e rocnO"L Eor'L... pI'HHI.I'L OCTI'H'LK'L. Cały ten ust!;P znaj-
uje się dosłownie w przekładzie słowiańskim chronografa bizantyńskicgo Malali, uskutecznio-
nym na początku Xgo wieku w Bółgaryi przez mnicha Grzegorza, a przytoczonym przez
xięcia K. :\I. Oboleńskiego , we wstępie do Latopisca perejęsławsko - suzdalskiego, Moskwa
1851, na stronnicy XVIII. Oto są jego słowa: " cUH"e rOcno L Eor'L BH 'tTII rp:t"l H
CI!'Ln1... H peve focno,"\L Eon.: ce PO"'L K HU'L H II LlK'L K"HH'L, H CIA'tCH Eor'L 1i\ 'LIK'LI
n p1 "''tlU la 11 70 H 2 1I "UK:t. no pa utweHHH me II K"U'L EOI"L R1oTp'LUL RCIHK'LlI.lb
P! "pO\,WH CT!'Ln'L, H KCTb OCT:lH'LK'L Kro npoucam CHpJ H BJRH10B:I, KCTb B'L R'LICO-
T.. H B'L wnpOT.. 5400 H 33 a.1K'l.Tb, R'I. !'tT:l UHorI pI'HHU'l. OCnH'LK'L Kro. Z tych
sł6w z latopisem naszego kronikarza por6wnanych, przekonać się można dowodnie, że Ne-
stor pisał j!;zykiem tym samym, którym za czasów Siroeona pisali Słowianie xi gi swoje
w Bółgaryi, i tylko niedostateczna jego znajomość skłonić go mogła I że tu lub owdzie
użył powiatowszczyzny kijowskiej, lub wyrażcnia skandynawskiego.
Str. 552, w. 32. BIPHIJ:lKUHU l'oPLl'H H<r.e C1i.TL C10B'tH£. Noropy czyli Norykowie
lud peoński. O nim powiada Klemens alexandryjeki: Quin ctiam Noropes, est autem gens
Peonim (l{)-"o laTt, IIaw",xo,,) nunc autem appellantur Norica (NO(!IXO&) aes elaboral'unt,
et primi ferrum purgarunt. Stromat. l. 16. Porównaj Eusebii Pamph. Cres8l. Prreparat. evang.
X. 2., tudzież Stephan. Byzant. De urbb. pod słowem N°OfłWcOf;. Jeśli uwzględnim tę okoliczność,
że Peonów zwali Rzymianie Pannonami (Appian Rlyr. c. 14) I tedy powyższa wiadomość
Nestora oNorykach peońskich jako przodkach Słowian, zgodna jest z tem co m6wi Bo-
gufał: Scribitur in vctustissimis codicibus quo d Pannonia sit mater et origo omnium Slavo-
nicąruUl nationurn. Chron. Pol. u Sommersb. II. 19.
Str. 553, w. 1. C'tI\H C1UL CI\OK'tHII no AOVH.U£BU, ..""" IeCTb 1'U11I .i\rOpbCn
EU:U' H &1'1.r pLCK.1. Nad Dunajem wskazuj,! też dawną siedzibę Słowian kronikarze pol-
scy :Mierzwa i Wincenty, oznaczając nawet dokładnie czas w kt6rym ją zajęli. Było to na
400 przeszło lat przed Chrystusem I a prawie na lat 100 przcd Alexandrem macedońskim,
kiedy w6dz a poźniej król ilirski I Bardylis I toczył wojny wielkie z Galami. W skutek za-
wartej z nimi urnowy: Gallis itaque cessit Getia usque ad Danubium; istorum vcro hinc
usque Parthiam, iatinc usque Bulgariam, illinc usque Carinthiam crevit accessio. Vincent.
Chrcm. w Biel. 'Vstępie kryto str. 238. j}[ier8'U(1J Chron. tamże str. 239 i nast. Wytknięte
tu granice obejmowały lliryę za panowania Bardyla ; w czasach Nestora rozciągało się tam-
t dy państwo węgierskie, i słusznie m6wi on "kdie jest nynie .Ągorska zemlia." Atoli wic
on jeszcze, że i Bółgarskf} ziemi Słowianie zajmowali. B6łgarya za czasów SiIneona, na
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
839
początku wieku X, obejmowała tak zwane Zagorie t. j. część dawnej Tracyi, i Macedonię
aż po jezioro ochrydzkie czyli lichnickie, zaś z lewej strony Dunaju Dacyę; za Nestora
czasów była pod władzI} cesarzów bizantyńskich. \Vidzimy więc ze sł6w powyższych, że
Nestor uważał starożytnych Ilirów i Traków za przodków Słowian J podobnie jak ich uwa-
żaj=ł kronikarze polscy l\Iierzwa i Wincenty.
Str. 553, w. 9. XOPUT£ I>'tJHII. Spomniał ich i Porfirogeneta J m6wil}c: psr&l1]
X(!oopCt:rla xat a0"11f!1] l110lloflatoplp1]. Ob. str. 29 , w. 35, w dz. nino
Str. 553, w. 10. XOp.UH£. Bezimienny w dziele De conversiooe Bag. et Carant. c.
3 zowie ich Quarantani, u Pertza SS. XI. str. 7. Paweł Dyakon zowie kraj ich Caranta-
num. De gut. Longob. V. 22.
Str. 553, W. 10. BOI\'L 'Lł.I'L 1>0 H mLA'LmLI.I'L Hl CI0B'tH'U 11 AO\,H UCK'UII, C'tA'L-
WLU'L B'L nll 'L II B1CH1ULhlpLł.lt. 111.11.. Rzymianie rozpoczęli wojnę podbojowI} nad Duna-
jem w roku 33 przed Chrystusem, a ukończyli jl} dopiero podbojem Dacyi za Trajana,
roku 106 po Chrystusie. Xa te to wypadki wskazuje Nestor powyższemi ogólnemi słowami.
Polscy kronikarze Mierzwa i 'Yincenty zapuszczają się tu w szczeg6ły, i opowiadają. walki
długoletnie Trakoilirów z Rzymianami, nie według l"Zymskich lub greckich pisarz6w J lecz
według podań jakie w X, XI i XII wieku o tych wypadkach między Słowianami
krążyły, a którym to podaniom u Słowian dało główny popęd dźwignienie państwa mora-
wski go pod Rościsławem i Świętopełkiem, i apostolstwo Kiryła i_ Metodego, przybyłych z :Ma-
cedonii. Obacz Biel. \Vstęp kryto str. 357-442 i przypisek 14 na str. 119 w dz. nino
Str. 553, W. 13. npO 'Lum.l C.I b OKE, " OTt. T't 'L I.I OK'L npO 'LKIW.l C.I "OUL-
He. Imię Lęch6w zna Tomasz archidyakon spolctański, żyjący w wieku XII; mówi on:
Venerunt de partibus Polonire, qui L i n g o n e s appcllantur. H-ise. Sal. C. 7. u Schwandtnera
SS. Ul. str. 541. Jeden z dawnych roczników polskich dotąd niedrukowanych, podaje ta-
koż imię Lęch6w jako wcześniejsze od Polanów imienia: Poloni , qui p r i u s vocabantur La-
chowye, dum essent pagani. Rfkop. S ziwoja z Czechla, str. 14. Że imię to pisano pier-
wotnie przez głoskę nosowI}, to nietylko z :Nestora i Tomasza spoletańskiego, ale nawet
poniek,!d i z kronik polskich Mierzwy i \Vincentego widoczna: znachodzim bowiem w ich
rękopismach niejednokrotnie zamiast L e c h i t m. L i c h i too z laseczką nad głoskI} i która wyrzu-
cone u góry f& oznaczała. Upowszechnione poźniej brzmienie tego imienia L e e h i t m, Lechi,
Lachowie, jest już z powod6w samej eufonii przyjemniejsze dla ucha, jednakże pozwalamy
Bobie wyjątkowo zatrzymać w przekładzie naszym brzmienie pierwotne, tak w imieniu tern J
jako i w imionach \V ar gi , Jągra, Izęsław, Ł,!ck itp., idzie nam bowiem i pod tym
wzgl dem o zbliżenie si jak najwi ksze do oryginału Nestora.
Str. 553, W. 15. L\OVTIIYII. Jest to imię dawane ludowi temu przez Niemców i Skan-
dynaweów, jak np. przez Saxona Gramma.tyka XIX, str. 162; sami zaś oni zwali się Wilcy
lub Weletabi. Poświadcza to wyraźnie Adam bremeński m6wil}c: qui ab illis \Vilzi, a.
nobis dicuntur Leutiei. Gest. Hamb. III. 21. u Pertza SS. VII. 344. Tak nazywa ich na-
wet i Geograf bawarski, dodając, że kraj ich dzieli się na cztery l)rowincye i maj=} 95
840
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
miast; obacz str. 10 w dz. nin.; znał ich więc bardzo dobrze. Z tego widzim , że Nestor
trzymał się tu germai'lskiej czyli skandynawskiej nomenklatury.
.
Str. 553, w. 19. Jl,CPCB]f.UI£, H£ c't owa B'L l\1oC't 'L. 'Vywód niekoniecznie pra-
wdziwy, znachodzim bowiem imię ludu IEQ{3aJl02 już w lliryi. .Apian. lllyr. c. 28.
Str. 553, w. 21. Jl,p'LrOBHYH. Porfirogeneta zowie ich L1QOVrOVp,'ta2. Obacz str. 20,
wiersz 21, w dz. nino
Str. 553, W. 25. C 'OB'tHH c ct owa 01\0]0 K Cp1 łb.....l£p . Szafarzyk mniema,
że to s ptolomejowi .Iovo{3'tjJ 1 0I. mieszkający w Scytyi koło Alanów. Geogr. VI. 14.
Str. 554, w. 10. JI,'LH1onp'L &0 TCYCn H 'L OI\OB..CKoro 1\'tu. Dziś zowie się las ten
wołk.ońskim; nazwisko jego tu wymienione przypomina lud ':AXI{30t, który Ptolomej Geogr.
m. 5. w tamtych stronach wymienia.
Str. 554, W. 14. B 'Lr.1... B'LT£YU" C£UIIL Accn.. £p£l\'L. Tak mówi i Mojżesz
choreński: In quibu8 est Humen Ethel quod septuaginta alveos habet. Geogr. arm. C. 61.
Str. 554, W. 17. no B 'L 't B'L 1} 'Lr p'£l t. j. do Bółgaryi nad rzeką Kam leżącej;
o której obacz dzieło Historia Miscella u Muratorego SS. I. 138.; tudzież Hammer-Purg-
stall Ge8chichU def" goldenen Horde. Pest 1840, str. 7 i dalsze.
Str. 554, w. 17. XBlJHC1J. Jest to według wszelkiego podobieństwa ten sam lud,
który opisuje Kinnamos Hist. III. 8.; zowie on go XaJ.UJ"(JOOI, Chalisii.
Str. 554, W. 20. JI,'LH1onp'L B'L r£Yn..... I'pCUH w,£pcu... Dniepr wpada, jak wiadomo,
jednem tylko uściem w morze czarne; wszystkie jednakże rękopisma Nestora, nawet owe
które miał Tatyszczew, mówią wyraźnie o trzech uściach. Wyjątek od nich stanowi ręko-
pism Ławrętego, ależwyr eniejego "wteczet' w ponet'skoje more żerełom" trąci pleona-
zmem, i zdaje się jakoby było tylko poprawk mędrkującego przepisywacza; woleliśmy
tedy zatrzymać trema żereły.
Str. 554, w. 22. no Heuo a;c 0VYH]'L CBAI''LIII O'.""P'tU. O apostołowaniu ś..An.
drzeja w Scytyi mówią Hippolit, Origines. i inni; Obacz Bayera Origines Russ. in Com-
ment. Acad. Petrop. VIII, str. 390 i nast. Wszelakoż odnosi się to do małej Scytyi, a
nie do okolic leżł!cych u górnego Dniepru.
Str. 556, W. 34. I\PHBHYH. Tak ich zowie i Porfirogeneta: KQIPI'Cto2; sI! to według
wszelkiego podobieństwa potomkowie trackich Krowizów Kf!OPlt 02, których siedziby wska-
zuje w Dacyi Strabo Geogr. VIII. 318. Por6wnaj Pliniusa Hiat. Nat. VII. 25, 12.
Str. 557, w. 15. II0p'LB . Prawdopodobnie są to potomkowie starożytnych Newr6w
NEV(!Oł, których Herodot znał u źr6deł Dniestru Hist. IV. 22., za Plinius8 zaś byli już
nad źródła Dniepru czyli Borystcnu przetrąceni. Hist; Nat. IV. 26. 10.
Str. 557, w. 22. Eu.upe. Przyjście Bółgarów nad Dunaj przypadło mi9dzy 660-
688 r. po Chr. Opisują je bizantyńcy Teofan str. 2:.J9, Ana8tazy fJtr. 114 i inni.
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
841
Str. 557, w. 24. ihrp£ "UlIII... npor'LII;\l>m Con;uJ. Są to Hunowie zwani takoż
białymi. Za Atyli wygnali oni Rzymian z Panonii.
Str. 557, w. 32. O&'Lpc.. npHl.libYllml .lI.op't&'LI. Co tu autor o Obrach powiada,
zgodne jest z powieścią Fredegara Chron. c. 48, a tyczy się nciemiężeń awarskich doko-
nywanych na Czechach, których Dulebami zowie Massudy u D' Ohssona Des peuples du
Caucase str. 87. Godna uwagi, że Nestor pisze O&'LpC, a nic OKlpC jak cz)"tamy to imię
w Słowie o półku Igorowym ; świadczy to bowiem, że Nestor zaczerpnął wiadomość swoją
ze źródeł zachodnich.
Str. 558, w. 9. n£YEH1o 1I szczep turecki. Jedna z ord jego zwala się B ed ż n ak
(Hammer Puryst. Gesch. d. G. O. s. 25,) i od niej dostało się imię to całemu szczepowi.
Porfuogeneta zowie ich nar l,rod7at (obacz str. 40 w dz. nin.); źródła węgierskie
Biseni.
Str. 558, w. 10. d\rpH Yp'LIIUII są to dzisiejsi ,y ęgrowie, o których przybyciu nad
Dunaj mówi najdokładniej Por6.rogeneta w dziele: O zarz dzie państwa rozd. 38. Ob. str.
43 dz. nin. Zowie on ich Turkami.
Str. 558, w. 16. B.UHY.I są to potomkowie Antów, o których pisze Jordanes Gd.
c. 5 i Prokop Bell. Got. III. 14. 40 itd.
Str. 558, w. 16. ..lun &0 Ą'LR1 &P1T B'L A c1: 'L. Należało by może tłumaczyć:
Było bowiem dwoch braci w P o l s c e ; woleliśmy jednak zatrzymać w tern miejscu wy-
raz oryginału "w Lęsiech" bo zdarzenie to, jak nam się zdaje, si ga w czasy tak wyso-
kie, że w nich imienia Polski jeszcze nie znano.
Str. 558, w. 23. t'{O\,3'tE'LI ';EC a;IIBU '" no J)o\,roy. Z tych słów możnaby wnosić,
że granice państwa Samonowego sięgały po Bug.
Str. 558, w. 24. K'L-'1: H'LI1I1o BO:ł'LIUIIHE. 'V ołynianie tak zwani od grodu dawnego
Wołynia, leżl!cego na lewym brzegu Bugu nad rzeką Huczwią, który był ich stolicą. Od
niego otrzymała też cała ta kraina dzisiejszą nazwę swoją.
Str. 558, w. 25. ffirlHYH, Geograf bawarski zowie ich U n liz i, i dodaje, te to jest
lud mnogi majl}cy 318 miast. Obacz str. 10 dz. nino Porfuogeneta zowie ich 01:;.7;"01 str.
42 dz. nin.
Str. 559, W. 17. C'L 03\l n; U tl1 Urp"lpl. Porównaj z tern co mówi Kozma.s O po.
dobnych obrz dach w Czechach. Bracizlaus omnes magos, ariolo8 et sortilegos extrusit
regni sui e medio, similiter et lucos sive arbores, quas in multis locis colebat vulgus igno-
bile cxtirpavit et igne cremavit. Item et superstitiosas institutiones quas villani adhue se-
mipagani in pentecosten tertia sive quarta. feria observabant, offcrentes libamina super fon-
tes mactabant victimas et demonibus immolabant, item sepulturas qure £ebant in silvis et
in campis, atque scenas qnas ex gentili ritu fa.ciebant in biviis et in triviis, qnasi ob ani-
marum pausationcm, item et jocos profanos , qU08 super mortuos SU08, inancs cientes ma-
ncs ae induti faciem lan-is bachaudo cxercebant itd. Chł'on. III. 1.
lIonumenla Pol. Hi". Tom. 1.
t06
8.ł2
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
Str. 559, w. 31. r UOJCTL fEoprlll1 K'L 1\1:TOOHCblJ1t. to jest Grzegorz Hamartol.
Porównaj co w tej. mierze na str. 559 w przypisku drugim powiedzieliśmy. W każdym razie
jest rzeczą prawdopodobniejszl}, że Nestor znał kronikę Hamartola tylko z przekładu jej
słowiańskiego. W oryginale greckim opiewa ten ust p tak:
P.{).H ri 'lOt "at ; p.lra.; KauJ(i.eEtO , Ó
abEJ.ffo,; 'lot: /lEraJ.ov Te'tJr0f}lov Toi {}EOJ.Ór OV ,
btrt.ffóf}6J'Jl U)p(;w "cU r,-ltOOJl "ac Tf}ón6JJI "at
tlÓ/l6J7f 1 r'tJal" nOt01:p.EJlOi; at-prop.o'P, TOIUbE
, ' ., , , " 0 ·
CP'łlaIP' . I:P r Exaa.ry XOJf}f! "at E JlEO"ltI, EtI
Toi; p.1J1 irreaffo [J'óp.o.;] laT{JI, b. '101'; bE
aVJlr.0Ef('(.. Nó/lO raf} aJló/lOl'; [ra] naTe ta
bOXE;:
XXI. nEPI IHP N.
"0 - - ."" -
. __ 1'71Ef} n(!WlOt .. r,eE';, Ot. TO ro!(!O'Jl Tr,.;
'fii OiXOVJ"lE';, óP.Otl EXOvat TO na'tf! oP i{)-o ,
, ' , , "" "
p.Tj nO(!J'EVEtJ' Xat /lOIXEt'ElJl, 'ł'l ",.E71THJI, 'ł'l
1.s. - " " _'O
1.0tuOeu, , 'ł'l fJOJlEVEU1 xat "W<OVf!r UJI TO
UVJ!oJ.OJl.
XXII. nEPI BAKTPfl.N.
i'\ r o ..' , B -" B
. J O/lO uE nCtf/a iXX'lf!laJlOI 1jTOt f!al.-
p.al'rt.l [xcd 'Jl'tJalokw ] Ix nQOrÓ'Jl6JJI 71wbE{a
['fE ;Cat Et a{pEta], Il X(!E6JffarEIJI "at oi'Jlo-
- .." I "" , '...
nOTEU', 'łl I.arJlEt'EIJI, 1j naJl'lOtaJl XW<taJl ula-
nearTEaOat , bu 7fO;";JJI ffópoJl (}EOV "cd
n{aTt , "al 'lOt rE TOOJl nCl.f!iXXElfllJ!6JJI a1:'1oi.;
, \.. ,,-
IllatgoJlOI.'JlrroJl "at ataxr:071(!arOVrT6JtI Efl/taJ'6J;
TS ;cat V71Ef!fft'OO;. ' EJI bi Toi; ia6JT{eOl p.l-
(łEUt 'loVrOJJI Cl.JlOf!OO710POQOVJlTE; p.aJ.IO"ra "at
A' "", < < ,
"aTEUutO'JlU; a'J.1j,.ovg OJg Ol "V1JE ."
XJ.IlI. nEP/ XAAdAlS?N.
tl E ' X '..' , B Ił
. TEQ0'; tlup.o ((.MJalOt.; TE. "at ltt'V-
').mJllol , p. 'leorap.Ei." xai abEJ.f{oTEXJlOCjOO(!E;"
"al p.1atąon;" "al niitJa'P ()Eopu;-r nf!ii IJI
Dobitnie tez wielki Cezaryos brat wiel-
kiego Grzegorza teologa w krótkiem swojem
opisaniu obyczajów, charakteru i praw ró-
żnych narodów powiada, co następuje. \V każ-
dym kraju i u każdego ludu albo jest pra-
wo pisane, albo zwyczajowe. Dla narodów
bo\\iem niemających prawa pIsanego, za-
konem jest obyczaj ojców.
XX1. O SERACH.
Z takich to najprzód Scrowie na końcu
ziemi ż -jący, za prawo sobie mają ojczysty
ob 'czaj , nie cudzołożyć ani wszetecznić ,
nie kraść ani złorzcczyć, nie zabijać ani
w ogólności zlcgo nie czynić.
X.XII. O BAKTRACH.
Prawem zas u Baktryan czyli Brachma-
nów i wyspiarzy jest karność i bogobojność
od przodków im przekazana: mięsa nie ja-
dać i wina nie pijać, nie wszetecznić i ża-
dnej złości nie czynić, ola wielkiej bojaźni
bożej i wiary. chociaż sąsiedzi ich są zapa-
miętałymi mordercami i zloczyńcami nad
wszelkie pojęcie. . A ci co w głębi kraju
mieszkają, są ludożercami, i jedzą Się na-
wzajem jak psy.
XXIII. O CHALDEACH.
Inne jest prawo u Chaldeów i Babilonów.
żenić sie z matkami i z bratankami wsze-
..
tecznić i zabijać, i wszelkiej sprawy Bogu
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
· · , , , y. " . 'l '" ,
W) a E1:"tjJJ alCO'lEAEcV, Xf!-JJ nO!!'.!OJ 'Ul XOJ{!a
· w, " "" , n,' .
avrOJv rEvOJnat. ./1ł.ł.OI,; na'la "tj,.alOl "0-
p.o . rVJ!aixa oixoboJlElJJ xal rEOJ!!rEIv xal 'Ul
. »-.. , '" " ,
a'l'uQOJJJ EQra n{!a1''tElll, ał.ł.a Xat 110(!J!Et'EtJJ,
Wb aJJ POVAOJVfal, p, XOJJ.vóp,EJJat navuI.w.;
e.). .. '»- ",.,' <!I e ,
tlnu 'fCl)J' aJJu(!OOll 1] !. 1],.ovp,E"at, at tl7tU!!XOl'Uat
1fOAEp,IX6na'tat xal {t"tj(!OOUat 'fa p, }.IaJ'
iU1,l'{!Ó'tEQ«. 'fWJ' {t"tj(!{OJlI. "A(!1.0vut bE xctl 'fWI'
ib{CI)JI aJ'bC'wJJ xat. xt'(!IErOVatJJ..
XXIY. nEP] BPETANQN.
«' EJ' bE BOEr'taJ'la 71AEiu-roJJ aJ'bnE<! uti;'
"'... " i/1 r "
.n. '» "",-
UVrxavEl'uOl'Ut rl'J'mx" xat 710łJ.at -yt'VatxEf;
",. '.»' ,. , (
UW,!!,!. oJ'rat aJlu(!t'. xat 'f o 7Tae«.J'op,0V 00;
ł'óP.OJl xw..OJl xal l1a'l(!cj50Jl l1(?aUOVUt at J.OJ-
ro, xa, WcmAt''lOJJ.
xxv. nEP] AI'IAZONSlN.
,_" , ,. »'" » J" _!,. , .
./1p,a!. OJ'E; uli aJlu(!«,; Ot'X XOl'atJJ, woJ. 00';
'fa 1}I.ora twa &7ta 'fOV IJJlat''lOV 71Ef!' 'f J'
la(!IJl JJ iUr;p,Ef!{all V7tE(!Ó(!tot rlJ1onat, xal
IJ.l.rJlVp,EJ'at Toi. rEt'lJ'IOOUtll :aJ.'bf!aUIJJ wt; 11a-
" ' [ .l.' ] . " ,
"ł"lrVQtJ1 'fu'a xat f1ErW.f]J' E0f!'fłj" 'f(, 11 Xalf!OV
EXEi'VOJ1 rOVJ"l"at, l WV [xa;] XaTa rau'f(!O;
uvUapoVuat ntWII bf!0p,ovUtv Oixa.hE 7Tiium.
Ter bE Xal!!QJ 'f ; &110XV UEOJ; 'lO f1EJ' ad Ev
f/OJ'EVOV(Jt, 'f o bE {trlv trooroJlOVUt xal ElTl-
llEAW iXTQ{qOV(Tt.
Chron. lIamartoli wyd. l\Iuralta str. 26.
8,15
obrzydlcj dopuszczać sie, za cnote to so-
. ..
bie mając, chociai się daleko od kraju swego
znachodzą. Inne znowu prawo mają Gelajo-
wic: niewiasty u nich domy budują i rolę
uprawiają, i odrabiają męskie roboty; ale
tez i wszetecznią ile im się podoba, gdyż
im mężowie tego nie bronią ani zazdroszczą.
Są one bardzo waleczne i polują na te ze
zwierząt, które nie zanadto są silne. A rzą-
dzą teŻ swoimi mężami i panują im.
}lXIV. O BRETk,ACH.
A w Bretanii spi z jedną niewiastą bar-
dzo wielu mężów, i wiele niewiast z jednym
męzem spółkuje. I to bezprawie popelniają
jako prawo piękne i ojczyste bez zazdrości
i przeszkody.
xxv. O A:\IAZO KACH.
Amazonki zaś męzów nie mają, lecz jak
bczrozumne zwierzęta raz w rok. okolo po-
ry wiosennej, idą za granicę i spólkują z
m Żami krajów ościennych. mając czas ten
sobie za wielką jakąś uroczystość i święto.
Kiedy już przez nich są zaplodnione w zy-
wocie swoim. biegną na powrót do dom
wszystkie. A w czasie pologu m skie po-
tomstwo zabijają. icńslie zaś zostawiają przy
zyciu i troskliwie w .chowują.
Str. 561, w. 22. U H:\IIAow:\ II Ko :\pc. Kozarowie czyli Chazarowie lud uralski zo-
stajf}cy pod xif} tami ze szczepu tm"eckiego. Onito, według wszelkiego podobieństwa, już
w drugim po Chrystusie' wieku, stanowili naród potę ny mi dzy Donem a 'V ołgą ponad
morze kaspijskie, które też od nich chn.zarskiem nazywano. W piątym po Chrystusie
wieku wszystkie ich pokolenia prócz jednego ulegały władzy Hunów; w nast pnych
atoli wiekach wznieśli si podbojami do nadzwyczajnej pot gi, opanowali Krym i inne
B-U,
o B J .-\ S I E N 1.\ D O N E S T O R A.
wybrzeża czarnego morza, zhołdowali nawet Polanów kijowskich, jak si o tem z powyż
sZJch słów Xestora dowiadujcmy, tudzież Radymiczów, 'Vętyczów i Siewierzanów. Król
chazarski Bulan za powodem niejakiego Izaaka Singara , przyj ł wyznanie :Mojżeszowe,
w czem go też możni naśladowali. Mimo to jednak tak on jak i jego następcy odznaczali
się łagodnością w rZi!dacl1 i zostawiali poddanym swoim zupełną wolność sumienia. Tak
chrześcijanie jako też mahometanie i żydzi używali w Chazaryi jednakich praw. Około
roku 858 sam panujący zażl!dał nauczycieli chrześciańskich z Konstantynopola, z którego
cesarzami Chazarowie zwykle w stosunkach przyjaznych zostawali; w skutek tego posłany
tam był i nauczał KOlllst.antJn i brat jego :\Ietody, poiniejsi apostołowie Słowian morawskich
i innych. Obacz Żywot Uetodego rozd. 4. str. 99. w dz. nino
Str. 562, w. 12. EOI0);tIN.TL &0 I\O lpE... AO AhHLWHt\rO J\LUC. Kozarowie znikn li
z widowni dziejów europejskich już na początku XI wieku. Ostatnia wzmianka o nich u
Xestora jest pod rokiem 1023, a widzim ich wtedy w stosunku uległości do Mścisława
chrobrego Włodymirowicza, xi cia tmutorokańskiego; widocznie więc słowa powyższe należą
do zapisywacza wcześniejszego, za którym powtórzył je wiernie Nestor.
Str. 562, w. 15. B'L nTO (ST ... H]'{łoIl'LWIO 1"1" JHI0\,, II'tCJpłoCTBOBlTll. Jlichał III
cesarz bizantyński poczl1ł panować wraz z matką już w styczniu roku 842; eam zaś do-
piero roku 856. Obacz Muralta Essai de Cltronographie Byzantine. Petersbourg 1855, str.
425. W każdym więc razie pomyli1 się tu Xestor w chronologii.
Str. 563, W. 20. AO C'LUpLTH CUTOn-"L,{ I\1:T'L WECTLJ\CC.łTL. Ściśle liczf}c upłyn ło
od śmierci Jarosława do śmierci Świ!;'topełka nie spełna lat 60, albowiem Jarosław umarł
,
19 Intego 1054 roku, a Swiętopełk 16 kwietnia 1113; autor kładzie tu liczb!:, okr,!głą.
Ale właśnie z tych słów przekonywamy się, że Nestor zaczl1ł pisać swój latopis nie wcze-
śniej jak dopiero rokn 1113, po śmierci \viętosława.
Str. 564, w. 18. Eiln' HIUl' RE.'IIIi.\ H OEH]LIIJ. NicmaI temi samemi słowami prze-
mawiajf} u Wldnkinda Brytanowie do swoich najezdców, Anglosasów. Terram latam et spa-
tiosam et omnium rerum copia refertam vestroo mnndant ditioni parere miscri Bretti; quid-
qnid imponitis serYitii libentcr sustinemu8. Ct autem ,'iderunt principes exercitus t err a m
la t a ID e t f e r t i l e m et incolarum manus ad bellandum pigras itd. Chron. I. 8 u Pcrtza
SS. III. 419.
Str. 564, W. 24. C1o.\C cnp10llwlłII B'L .1,W 't PlOpHK'L. 'V starych r kopismach mia-
nowicie hipackim, radziwiłłowskim i troickim, jest tu wyraźnie Ładoga. J.Jawr ty zostawił
na to imi!: miejsce próżne w swym r kopismie, a dopiero w pO.lniejszych kodcxach, zawic-
raj cych tak zwany średni text kroniki Xcstorowej, zamieniono Ładog na Nowogród.
Str. 564, W. 26. II TpnllH B'L 1I &Op..CT1o TpO\,BOp'L. )Iiiller zauważał z bystrością,
te tym przyzwanym ze Skandynawii trzem braciom oddano grody pograniczne, a zt d traf-
nie zawiązał, że wezwani byli oni pierwiastkowo do tltrzcżenia h'Tanic przed najazdami. '1'0
iamo mówi Schlozcr. BU8S. Ann. I. str. 173.
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
845
Str. 564, w. 29. np1;3;c &0 G'twa CI\OK'tIIU. R kopi6m Nestora patryarszy czyli ni-
konowski ma tu jeszcze taką wiadomość:
R'L I\'tTO 6372 O\,G'tH'L G'LICTb OT'L &OI\Up'L
OCKOX,"OB'L C'LIH'L. Toro e II'tTl oCKoplmw:\Cr.ł
1I0Kropo"LIJII, rurOluoqle: l\KO &'LITU U1U'L
plGOU'L. H IJHOrL\ u KCI1Y£Clill nOCTp:t-'UH
OT'L PlOpHIi:\ H OT'L P0",:\ Kro. Toroil\c I\'tTl
O\,GH PlOpHK'L Ib"HUl plGp1FO, H HII'LI 'L
UUOrH 'L "7;GH 1I00wropO,J,I'EB'L C'LKtTUHKOK'L
I£FO.
Lata 6372 zabity byl przez Bólgarów syn
Oskolda. Tegoi lata wyrzekali Nowogrodza-
nie mówiąc: azalii mamy być slugami i
wszelakie zle znosić od Ruryka i rodu je-
go? Tegoi lata zabil Ruryk \Vadyma chro-
bre go. i innych mnogich Nowogrodzan, do-
radców jego, pozabijal.
Polno Sobr. IX, str. 9.
Str. 564, w. 33. H C'LpN.GH ropo,J,'L t. j. obwarował gród; podczas kiedy wyżej
str. 553, w. 21 powiedział autor o Xowogrodu założeniu C.,.,"\1o]lW:\ rpJ"'L. Niema wi c w
tern żadnej sprzeczności.
Str. 565, w. l. H Pl7;"JI1 I.I.. LU'L CKOHU'L BOI\OCTH H ropo,J,'LI. Zaprowadzał wi c
w państwie stosunek feudalny, czyli niemiecki l"aczej niż skandynawski. '"
Str. 565, w. 9. &l\CT1 OV H€fO "'LU U.n4!\]. O Dirze ma Nestor mętne wyobrażenie.
Z własnych jego słów widać, że tak zwani u niego Oskold i Dir byli He AleUEHe IEro,
t. j. nie z rodu Rurykowego , nIe obcy. 'V j zyku skandynawskim "obcy" zowie 6i oskylld.
Z imienia wi c jcdnego i tego samego xiążęcia zrobił Xestor dwoch, nazywając jednego
OskoIdem , drugiego Direm. Okazuje si takoż z tej powieści Xestorowej, że za czasów
Ruryka błl!kali się po Rusi innego jeszcze szczepu Skandynawcy i władz sobie nad Sło-
wianami przywłaszczali.
Str. 565, w. 10. ucnpocllcTl UiK'L 1''tuplO ropo,WV C'L pO,"\'Lł.I'L C80HłAb. Był wi c
jakiś rodzaj umowy mi dzy nimi.
Str. 565, w. 18. A"p'L OCT.1Cn ta 8'L rpL\.J,'ł CbłAb. Dira znali Arabowie, którzy na
targowiska do Kijowa uczęszczali. Opowiadanie ich zatwierdza w zupełności to co Nestor o
Polanach kijowskich rozpowiada. Oto s słowa l\Iassudego. De tOU8 les rois sclabes le plus
puissant est le roi Dir: ił a de grandes "illes. u n p a y s b i e n c u l t i v , beaucoup de
troupes. Les marchands mahomćtans frćquentent sa capitale. l\Iasudy który żył w pier-
wszej połowie wieku X nie mówi to od siebie, ale pisarza dawniejszego, spółczesnego
Dirowi, zwyczajem powszechnym u Arabów, wypisuje dosłownie. Obacz dzieło D' Ohssona:
Des pe1tples d1t Ca1tcase Paris 1828, str. 88. :Mylnie więc twierdził Schlozer, jakoby Kijów
za przyjścia t e Olega był lichą mieściną, niezdolną. żadnej obrony. RU8I. Ann,
lIT. 68.
846
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
Str. 565, w. 20. H Y"CTi1 BJ "tTU RonCHO'" eu1\el&. 'Vyrażenie "polskojf} zemlejf}"
równie jak i niżej znowu "bołgarskoją zemleją" użyte w znaczeniu społeczności lub pa4..
Btwa J trI1ci tąkot skan4ynawszczyznlł' tłumaczYIlłY więc je przez Polskę i Bołgary .
Str. 6 J w. 26. q'tCJplO me OT'Lm" 'LmlO 111 l\rl I1N'U. Opis tej wyprawy zacz er-
pni¥ autor prawdopodobnie takoź, w części przynajmniej, z dąwnego pr ę\łądq HalJu rtolą
na język słowiańąki. W orygiI1a1e eckim opiewa QU tąk I
. 0 ...' P , - ' 'f:' ,.,
uE aU'MV E';oEUTf!aTEt)UE "aTa 'fWI'
ifra(l''Il'w" "V'fW.tnIDJI ł'JI 'fn tróJ.Et (Tavnl"
, , ) 'n'" ( " ) "
q:Vl.arTUJI ..o(!vq:al' vna!!XOf1 ona, O(JT' J
OV1fCl} 'fOV PMtliw; p.1]h 1' i; ro" lpEUTa "a2
"aTa 1'01)1' EllE" i(!rauap.{'JIov, T I' '1rol' aliiw"
.n' " ,, '''...'
rW Ep.trJlVUEf1 a(p tl', rEr1]'JIEp.EI'OV 'lju1J "aTa
'f/w lUav!!onó'faf&07. Kal ó p.EJI paUt')..E1: "al
'tij i(!l0p.i'JI1]t; P.E'lE X{łh] óhov"a2 hl' r. JI Tai"l1]"
acpij"Ef1, o'VhE" pautJ..t"o" "al rE'Jl"Jlaio'JI Ei!!raua-
O . ....' . p, ., {} , .. .... .,
'lO. - , vi wg q: aUCXVlE(; ll'uOJl 'fOV
I ] " , li ' , . , .K.
E!'0V rEJ/EU tu. trOI.V, E'!!rMcxvro Cf-uJlOJl
l!!llT'CtaJl';;" "al a{}rooJl arpa i;ilEOJl' i'll f!l01'
bi nAoi'a (/, & m(!wc{:"J.oorraJl '1;"" nóJ..,,, ("al
nOAVJI cpófJo, 'roi) l"bo{}u i E1fobl(fa7). .0 hA
PMt').EV "aTa1apriw p.óJ.,t; ;rrlvuE btE'l1E!!aual,
"tU b rrvl' 'tri> llaT(}tael.'!1 (PwTI9J Ei 'f OJ} 111
BJ..al'eJlal "ao" 'fij.; 'lOV liEOV p.1jtf20 ntt.!!E-
riJlono "axEi' '10 liElo, l tI.EOVnO "a2 EVPE-
1'1 ono' EI.ta p.n' vp.,, hla '10 artO" '1
(}unóxov ł ararónE; cJp.ocpÓ(!toJl, 'fn liw.auurJ
" ./1/ . ." .,
ax(!OJ; ll!!oul£pa1/Ja,,' "at JIrj"Ep.ta ovu1j , EV{}V;
" ., "- li --" , ,
aJlEp.w, E1ltfJ!0!!a "al, 'l UI.auu1] ł'1!!EP.OV(f1] ,
"vp.aTWJl łnaJlM'1WJEt; aJJEnall1]J..Ot IrlJlovrQ,
"tU 'fa '1ro, a{}{wJI 'Pro; nl.oia "anar1Jrra'JI,
oJ.[row ł"mą'EVrÓ'fOO7 '10" ,,1'JIbvJloJl.
Ceorg. Hamartoli Chron. str. 736-7.
A król podjął wyprawę na Agarenów zo-
stawiwszy w stolicy, ażeby jej strzegł. Ory-
fasa hiparcha. kt6ry kiedy kr61 jeszcze z
tego co zamierzal i postanowil, niczego nie
d okaz al , doniósł mu o wtargnięciu bez-
boinych Rosów j a byl król wtedy nad rzeką
Iauropotamos. Owoż król i od d lszej drogi
zostal powstrz)"man i zamiaru swego zanie-
chal nic królewskiego i szIachetne o nie do-
kazawszy. Rosowie zaś pierwej od niego do
grodu świętego wszedlszy. wielką rzeź chrze-
ścian wyrządzili. i bezkarnie krew przele-
wali. B)'lo zaś korabi 200 które otoczyly
miasto i wielkiego strachu nabawily mieszkań-
ców. Król tedy spotkawszy się, zaledwie
się zdolal przeprawić. l wtedy z patryarchą
Focyosem do cerkwi Bogarodzicy na Bla-
chernach udali się i tam Boga przeblagali
i uprosili. Natenczas tedy śród spiewania
pieśni obraz ś. Bogarodzicy na barkach wy-
nieśli i zlekka go w morze zanurzyli. A mi-
mo że byla cisza, natychmiast wiatry zerwaly
się, i chociaz morze bylo spokojne, balwany
poczęly pędzić jeden za drugim. 'V skutek czego
bezbożnych Ros6w korabie porozbijaly się tak.
iż tylko malo który uszedl niebezpieczeństwa.
W tem miejscu r kopism patryarszy czyli nikonowski ma jeszcze zapisane nas pu-
jące zdarzenia:
K'L ItTO 6375 BO BP T"Ull CD l1cKOIA'L Lata 6375 wrócili Oskold i Dir z Caro-
H Aup" OT" lł.1pl'uplĄl B'L UlIlIt APOViEUI1t, grody w malej drużynie, i byl w Kijowie
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
847
H G'LICTh B'L l\'LII£Kt IUIYb K£J\'LIH. TOfom£ wielki pracz. Tegoz lata byl wielki gród
IItTl E'LICTL B'L l\'LII£Kt f1\ilA'L K£1\'I.IU. TOfO- w Kijowie. Tegoż lata Oskold i Dir pobili
ifie 1I1on H G'LIW UHom£CTKO n£Y£H'tr'L mnóstwo Pieczyngów w Kijowie. Tegoz lata
OCKOJ\A'L u A HP'L. Toroifi£ nn H G1o lW mnóstwo męzów nowogrodzkich uciekro od
OT'L "lOpHK U 'L HORJrOpOA K'L 1\1.11£11. Ruryka do Kijowa.
UHoro I10KoropOAIJK'Lln u m£u.
Porno Sobr. IX, s tr. 9.
Str. 566, w. 19. O\,UpLUlIO .PlOpI!KOKU. O Ruryku, jego pochodzeniu, jego rodzeń-
stwie, jego walkach i śmierci porobił bardzo rozległe wnioski Fr. C. H. Kruse w dziele
Chronicon Nortmannorum etc. Hamburgi et Gothre 1851, str. 99-450. Są tojednak same
tylko dom,ysły.
Str. 568, W. 33. £'t 100 K:AUH'L Y 'LIK'L C OK'tHLCK'L... AOVH UCK'LI 'L. Jakie prawdo-
podobnie źródło miał tu pod rękI! Ncstor, powiedzieliśmy we wst pie do żywotu Metodego.
Obacz atr. 90-91 w dz. nin.
Str. 570, W. 8. 0101,UII ze HilYIWl OV.1UTU... H1UKU. Cały ten ustęp wyj!!ł autor
niemal dosłownie z żywotu Metodego, mianowicie z rozdziału 6. Obacz str. 87,
w dz. nino
Str. 570, W. 16. A! CI HCUI'LHUT'L... OT'LK'tIJl£K!TU. To samo czytamy w żywocie
Metodego rozd. 6.
Str. 570, W. 20. l\IJIC K'LTO ov.1"n... 0YYUTUI. UUI'L. To samo w Zywocie Meto-
dego tamźe. ..
Str. 570, W. 33. dll'L,1.pOIIHKl lUOnO]!. O Androniku mówi sam Paweł: Sałutate
Andronicum et Juniam, cognatos et concaptivos meos, qui sunt nobile s in Apostolis, qui
et ante me fuerunt in Christo. Ep. ad Rom. XVI. 7.
Str. 571, W. 1. IJ£&OAHU m6 UOC AH... IJ£&O,1,H10. To samo dosłownie jest w źywo-
de Mctodego w rozd. 15.
Str. 571, W. 12. II IIUon01\'L fi.1KLJ\'L OVYUII'L TO\,. Sam Paweł powiada: Ab Jeru-
lalem per circuitum usque ad lllyricum repleveram evangelium Christi. Bp. ad Rom. XV.
19. O Pawle, jako apostole Słowian mówi,! też wyraźnie i kronikarze polscy Mierzwa i
'Vincenty. Obacz Biel. \V 8t p krytyczny str. 408. Porównaj takoż co z tego powodu po-
wiedzieliśmy na str. 120, w dz. nino
Str. 571, w. 14. TOV &0 B'tUl.ł C.10K'tHH UP1oifi€ "Pll n KU£. Ostatnie trzy słowa za.
chował nam wyraźnie r kopism perejasławsko-suzdalski. Mamy w nich dowód n8;jwidocznif'j-
8ł8
.
OBJASNIENIA DO NESTOI\A.
szy, że Nestor Trakoilirów uważał za przodków Słowian, cośmy i z innych ustępów lato-
pisu jego wykazali. Obacz przypisek na str. 838. Zgodne z twierdzeniem tem Nestora są słowa
Jana X papieża w liście do Tomisława xięcia chorwackiego i :Michała xięcia zachlumskiego:
Quis enim ambigit Sclavinorum regna in primitiis apostolorum et universalis ecclesire ease
commemorata, cum a cunabulis escam prredicationis apostolicm ecclesim perceperant cum
lacte £dei. Farlati Rlyr. sacra ITI. 95.
Str. 571, w. 26. lHE fi B'L nO 1I C:tAL1 &. I ten wywód imienia Polanów od pól nie
ze wszystk.iem jest prawdziwy, sam bowiem autor powtarza kilkakrotnie o Polanach kijo-
wskich, te siedzieli w borach i trudnili si łowiectwem (obacz rozd. 6 i 12 str. 556 i 561
w dz. nin.), musiała wi c być dawniejsza jakaś przyczyna takowego ich nazwania. PodobnI!
nazwę ludu znachodzimy już w lliryi.
Str. 572, w. 11. I£ E C£TI. TI'LKOKIIII'Ji.I: cu KLeIl 'LKJ mTl. CA B£]HKIU CI\O &".
Scytya i Scyto wie , imię u pisarzów starożytnych niedość określone i bałamutne, stało się
autorowi powodem niewinnej myłki, którl! nowsi jego wykładaczc w ogromny błąd prze-
twarzaj/!- Nestor mówiąc w rozdziel e 9, na str. 558 o rozmaitych ludach słowiańskich na
północy osiadłych, dodał wiadomostkę archaistyczną, że cała ta przestrzeń przez nich za-
lJlieszkana zwala się u Greków wielkI! Scytyl}. Słowa jego są: 71 I żyli w zgodzie Polanie i
Drewlanie , Siewierzanie i Radymicze i ,y ętycze i Chrowatowie. Dulebowie żyli nad Bu-
giem, gdzie dziś 'V ołynianie , a Onlicze i Tywercy siedzieli nad Bohem i nad Dniestrem
przytykając aż do Dunaju: było ich mnóstwo; siedzieli ponad Boh i ponad Dniestr aż do
morza; sI! grody ich podziśdzień. A to się zwała u Greków wielka Scytya. fi Tymczasem
wiadomo że pisarze bizantyńscy, kt6rzy Rusi pośrednio lub bezpośrednio za źródło dziejów
8łużyli, do wyrazu Scytyi i Scytów wcale inne znaczenie przywił1zuj/!- SI! to u nich wy-
razy częstokroć jednoznaczne z Rusil! i z Rusami. Pierwsze najazdy Rusi na Carogród i
państwo bizantyńskie nazwane sI! u nich nie inaczej jak tylko Scytów najazdami. Dopełniacz
Pomrogenety i Kedren i Zonaras zowil! Rusów "E{}Jlo; IXV{}IXOJl. a Nicetas po prostu nÓJI
IxvOii.JI i{}Jlo;.' Tak samo Lew Dyakon opisując napad Świętosława na państwo bizantyń-
skie zowie tak jego jako też jego wojsko Scytami. Hist. VI. 10 i dalsze. Gdy takie wy-
rażenie o wielkim najezdzie scytyjskim na Carogr6d, za Olega na początku X wieku
dokonanym, do latopisca słowiańskiego doleciało, wytłumaczył on je sobie tak, jakoby
wszystkie ludy Scyty wielkI} zamieszkujące były na tej wyprawie. Wylicza wi c po imie-
niu te ludy z całl! szczerotą, a dla pewności, azali jednego lub drugiego z tych imion
nie przepomniał , zsyła si!; wyraźnie na ust p powyższy mówiąc: że ludy te już sI! przez
niego wymienione Kze eon.. T 'LKOKIIH'LI, i że je wszystkie nazwl! Scytyi wielkiej obejmo-
wano Cli BbCU 'LBil ..T" CA BE1HK11\ CKOV&h. Z tych ostatnich słów jest widoczna, że
autor cały 8zereg tych ludów, które w rozdziale 9 wymienił, chciał mieć tu powtórzony,
i jeteli dziś imi W!;tyczów znachodzi się w rękopi8mach radziwiłowskim, troickim, patry-
arszym itd., a w niektórych go nie znachodzim, wnieść raczej wypada, że ono w tych
ostatnich zostało przypadkiem, przez niedbałość przepisywacza uronione; niżli żebyśmy
mieli tamte o wtręt posqdzać, albowiem myśl autora w owych słowach jest jasna. Dla
'Prostowania zaa myłki jego co do samego zdarzenia dość jest przypomnieć tu, jakie to ludy
()nJASNIE tA 00 NESTORA.
84
zhołdował sobie Oleg. Oto mało co wyżej na str. 668 powiada sam autor, ze Olcg miał
władzę tylko "nad Polanami i Drewlanami, Siewierzanami i Radymiczami; a zOnliczami
i Tywercami wojnę miał." 'Vojna ta była bardzo uporczywa, a skończyła się dopiero za
panowania Igora w roku 914, jak się o tem dowiadujemy z zapisku w rękopismie patry-
arszym przechowanego. Polno Sobr. IX str. 26. O zhołdowaniu innych szczepów słowiań-
Rkich przez Olega, a nawet o jakiejbądż wyprawie na nich nie ma nigdzie najmniejszej
wzmianki, więc ulegać mu one nie mogły, zaś o \V ętyczach mamy nawet wyraźne świa-
dectwo, że ich dopiero wi!(tosław syn Igora w r. 966 zhołdował. Niniejszy tedy ustęp
Nestorowej kroniki nie ma żadnej podstawy i nie można, na wymienieniu w nim imion lu-
dów opierąjąc się, robić wniosków O jakiejkolwiek ich uległości. Karamz)"n nie dał należytej
baczności na te szczegóły, i z tego że z Olegiem w wyprawie na Carogród znajdować się
mieli Chorwatowie , zrobił domysł, jakoby miasta Czerwień i Przemyśl już niegdyś Oleg
zawojował. Hiat. I. rozd. 9. Mniej jeszcze zastanawiali się nad tem jego następcy, i co u
Karamzyna jest tylko błahym domysłem, to Szafarzyk, Kruse i inni już jakoby rzecz pe-
wnq powtarzajl!.
Str. 572, w. 15. U npll e K'L lł1;C;1PIO ropo"ov. Z pisarzów bizantY{lskich nie wie.
my nic O tej wyprawie Rusi na Carogród , bowiem jcst tu właśnie przel'Wa w ich dziejach.
Zb!d i traktat Olega z cesarzami Leonem i Alexandrcm nicdoł żnic z języka greckiego
tłumaczony a wielce uszkodzony, jak go dzi.1i w latopisie Nestora znachodzim, nie podobna
jest prostować lob uzupełniać z bizantyńc6w.
Str. 575, W. 8. IJ'LI OT'L pOA;1 POVCLUUO, Ki!pl\'Y... rovJ,'Y. Karły i gudy jak to
ju trafnie zauważał Arcybyszew Powiestw. o R088. I str. 52 przyp. I i II, nie są imio-
nami osób, ale pcwną godność oznaczają. Powiada on że karl w języku szwedzkim ozna-
cza męża, a mężami bojarów nazywano. Co do nas, zdaje nam się, że karły jest myłka
pisarska zamiast jarly; szwedzkie jarl, angielskie earl oznacza rodzaj godności, i tak. też
poprawiliśmy w polskiem tłumaczeniu. Jarlami według Moll era (Teutsch - Schwed. W'órterb.
Greifawald 1790) zwano najpierw w Szwecyi xi,!ż t z rodu królewskiego; poźniej jarl był
to mijpierwszy urzędnik państwa, niby wice-król, stojł}cy na czele rządu, wydaj cy wy-
roki i wojskiem dowodzący, jeśli kr61 był stary, nieudolny lob przeszkodzony czem. Dla
tego trzeci,! CZ!;ŚĆ dochodów państwa jarlowie pobierali. Nazwa gudy według Arcybyszewa,
od szwedzkiego wyrazu God8 lub niemieckiego Gut ma oznaczać pewną obywatelską go-
dnoM, zamożniejszych ziemianów.
Str. 681, W. 7. H "OUmH& OI\Lr... KOHL CKOH. Tu znowu opowiada nam autor skan--
dynawskl} bajk o koniu Oerwar Odda, Faxie, kWl1} to bajkę do Olega przystosował. Król
Oerwar Odde syn Grima, miał konia który się zwał Fax. O nim napomknąwszy autor sagi
islandzkiej, (Saga aj Oervar Oddi) że wr6cił po 300 latach do swej ojczyzny, orwegii t
tak dalej rzecz prowadzi: quin, ait, invisimus tumulum, obi equum. Faxium, immersum
paIudi scpelivimus. Quo cum venisset, nihil jam periculi, inquit, a vaticinio fatidicre, mihi
mortem Faxio intcńectore intcrminatD restabit. Exaruit inter crotera palus, nee vestigia
tumuli 8upcrerallt. Jaccbat nudum, sed valde putre caput equi, quo viso, equine caput
NORumenta Pol. lIiII. Tom. I. ł 07
850
OBJAŚNIENIA no NESTORA.
8gnoscitis? inquit; circumsta.ntes ita videri affirmarunt. !mo et hoc Faxii est, aj ebat, hasta-
que dum versaret, nutabat. Interea lacerta capite equino erumpens, taIo tenus eum punge-
bat, unde irulenta tabe totum corpus intumuit.
Schloezer z którego ten urywek przytaczamy, posuwa do tego stopnia swoje uprze.
dzenie, że chociaż ta bajka z innemi podaniami skandynawskiemi u Nestora zupełnie licuje,
woli on j jednak uważać za wtręt zaleciały na Ruś od polskich, jak powiada, bajarzy,
niżeli przyznać Nestorowi. Russ. Annal. III. 346.
Str. 582, w. 8. CE a;e ne A"BI.HO atcn... yw"ec'Y "p1:!LIp:\TH. Co w tym rozdziale
autor opowiada, wyjął to jak się zdaje z kroniki Hamartola tłumaczonej niegdyś w nółgaryi
na język słowiański, jak to już wyżej nadmieniliśmy. 'V oryginale greckim opiewa
on tak:
exxx]/. nEPI AnOA.ASlN/OT TOr
Tl' ANESlI.
CXXXII. o APOLONU( TY AXEJSKIM.
Kal 110')J.ro.vlO ó T1JaJlEv (irJlO1(!I?;E'1o I Apoloni z Tyany znany b)'l z wędró-
m(!1i10AWJI "at naJ'1'a1.0v notwJI El.; 'la;; 11Ó- wek swoich i dziel cudownych, które czy-
" ",'
lEI;; "at lO1f/a.; batfLm'txa a110'1MHlp.ala)' allU nil wszędzie po miastach i krajach. Z Rzy-
.P61p.r,.; (h ) iloro" n(/o '10 Bv?;aJ"1LOJI xal mu przyszedlszy do Bizancyum, przyzwany
naf!ccx}.1jOEi.; vno '1WJI 'no11lroJl, inol1jl1e '1av.ra, przez tamtejszych krajowców, uczynil to:
fJvrabEvl1a.; '10 nA Oo '1WJI ÓfJE01" x(d l1XO - wyploszył z miasta mnóstwo zmij i nie-
'lT1(Jw EX l 'lTó'lEo1';. ool1'16 fL &b,XEIl10at dźwiadków, tak, iz ludziom juz potem nie
vn' aV'1wJI '1ov,; a-I'O(/ó.nov , xat '1WJI ;111101Jl szkodzily, i zhukane konie poskramiał na
'1 P ((ra laJl l.w.lJ1ó.l1a;; iJI '1al uVJlEAEVl1El1t schadzkach władców. Równiez postąpil so-
'101 «!?1.óno:w.' QaaVr01 (h ) "at El AVUÓ- bie i do Antyochii przybywszy, dręczeni bo-
l.ElaJl na arEJlÓ/UJlO il1011jl1e - '1v(!aJ'JlOvp.EJlOt wiem byli Antyochianie pl'zez niedźwiadki
i' oi Avn01.Ei.; {mo 'lWI' l1xo(/nlO1Jl xal ('1WJI) i komary; zrobil tedy miedzianego niedzwiad-
,,01Jl61l101Jl - nOI l1a.; XaJ..xov.. uxo!!11loJl xat ka i zakopal go w ziemi. i postawil nad
1.61l1a; aV'1oJl l" '1f, rff ;cal p.tX(!OJl i11l(1'(-;'aa nim maly slup, i kazal ludowi z trzcinami
/11al1OO ;c[oJ!a. 7Tf!ou{ra E, xw.ap.ov pal1ra?;HJI w ręku obchodzić i wolać, potrząsając trzci-
t:ó., Aao, xat mf/'EQ1.0P.{JlOV X(!«?;HJI '10V nami: ani komara w grodzie I I tak znikły
"(t}./cll.OV i11ttJElonag' . &xwJ'01na '1f nUł.Eu' z miasta niedźwiadki i komary. Proszony
xat oVro1'; E 1jfJa,'lf101jl1al1 Ix rij 11Ój.E01 zaś i wzgl dem trzęsienia ziemi, które mia-
o;n l1;cof!11lot xa; ol xM'011rE . Ai'1'I'J{)E; hb sto często niepokoilo, westchnąwszy napi-
"al 1rEf!l '1WJI l1HuP.WJI 'lWI' ImxElp.{JlO1Jl '1fi sal na deszczulkach to: Biada tobie. mia-
nó}u ;cat l1rEJ'(( a.; lrf/a1PEJI Iv bl11'1vX 'lavra. sto nieszczęsne, ze dla częstego trzęsienia
.Oval l10t. 'lUlaIJla nu).I. , on l1Ell1p ° iat ZIemi I pożarów podupadasz, oplakiwać cię
vroJJ.o; xat nV!?l1o; xa'1EJlF1.-oEI1'J ' XAaVl1E'1at będzie i nadbrzeiny Orontes I O nim to i
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
.1 '" ",... o . T7. ,
Vii (fE "ac ° na(! atr'ał.Ol eon1j I. uE{!C
T./ ,., 'A , Ó
ov p.ł:noc "at o fl.6ra VaG''laG'cog {)Eovn-
hw Q;1jUtJI. « noMo)'IJlov plXQt JlilJI E'JI 'lIUt
'1ónot b'EerOVUt 'la anonU(jpa'la i(j'lap,Eva,
, , " ,,.. , 'j)'
'la pE'JI Etg ano'l(!on1j" tpro'JI 'lE'lQanOVooJl y-at
mnlJlw" {3ltl.nnt11 bV'JIap.l'JIroJl a'JIfiQronov ,
'la hl Ei hr01. JI QEvpa'lroJl nO'lapro'JI arct,.'l'oo
, , , , ." ( ' ) "
('f-E(!OPE'JIro'JI, "ac ltAI'.a El l:'lE{!a 'ltJla Ent
Cf{}O(!ij. "at {3J.apy a'JIOQoonro11 vmiQ1.0na ano-
'leónata ;U'lanal,. Kat (roilJl) ov PÓJlOJl h xV
ooy av'l'ov 'laV'la "at 'la ópOla Ei(!rauano
o;, halp0'JIE'; hl' av'l'ov. a)).u rE "at pULt 'l JI
'lE}.EV'l " av'lov na{!aplJloJln 'l( pJ' pa'l'l
av'lov, (j1jpEia 'ltPa E11E'l{).E(jav i; o'JIópa<J:o;
av'l'ov n(!or; ana'l1jJl 'lro'JI iJ.wn;}JI aJlO(!wllooJ!
no Ev;CóJ.ror; vnoxł.E1r'lopivoov Eir; 'la 'lOlaV'la
V110 'lOV hlapóJ.ov.
CXXXIII. DEPI TOr lłlANEe NOI
JJIArOT K.1I rnN lłlArlA N ATTOT
EPr N.
B5ł
wielki Anastazy z grodu Loiego m6wi: . Cuda
przez Apolonieso zdzialane ai do dziś dnia
\V niektórych miejscach są skuteczne j jedne
na odpędzenie zwierząt czworonoinych lub
skrzydlatych ludziom szkodzić mogących.
drugie na powstrzymanie pr du rzek nie-
sfornie toczącego się, i inne jeszcze spo-
soby zostaly po nim na niejedno J co jest
na szkodę i zgubę ludzką. J to nie tylko
za żywota jego dokonywaly demony tych i
tym podobnych rzeczy przez niego, ale na-
wet i po jego śmierci, u jego grobowca
czynily znaki pewne w imię jego dla zlu-
dzenia ludzi biednych, latwo się do takich
spraw uwieść dających przez dyabla.
CXXX.Il1. O IANETO:'\IE
CZARNOXIEŻ lKU I CZYNACH JEGO
..
CZARNOXIESKICn.
..
Ti al' 'll Ei'nol 1tE(/t 'lrol' xaxn N{(!oo,'or; Coiby Uo powiedzial o czynach czarno-
parucw,' if!roo,'; O.; 'lOIOV'lOr; Wcf!o,; rlrOJlE 'lij xi skich Nerona l)? który tak aalece c£'lo-
/(Ur' y t111tUY J ort- aEt eaXOOl1'l'E n(!ob }.oo.; wal w matactwie czarlloxięskiem, że zawsze
'10" :JnoMÓJJIIOJl wr; /.( «.x(!IPii 'l JI xa'l' av- szydzi' publicznie z Apolonicgo ł jakoby tcn
'IDV'; c:p1').O(fOq."X " 1p.71fl laJl 1(j1.ł'lxó'la, ibEt nieaoklaanie posiadal t wcale nich filozo-
ra(/ at 'loJl, CJ'1j(jIJl, W(j11E(/ irw, [J.ór tJ póJ'(p liczną bicglość. Trzeba mu bowiem bylo,
nOIEiJl a7rE(! I{JOVJ.E'lO, xat /.( Wro'CE}.i(jpaU'JI mawial, slowem samem, tak jak ja, aoko-
i11I'l'(!inElJ! 'la nad av'l'OV n(/a'l'lÓpEva. Tavra nywać czego chcia', nic zaś praktykom
bE 1l'aJl'la (jvrXOO(! (jEt 'lOr; lil:Ot; xat iJ'E(!rElf! powierzać to, co się dzialo przez niego.
('lroJ!) bW/łóJlooJl rEJlona, 1l'!!o,; '10 hln 'lroP \Yszyslko t,o zaś z dopuszczcnia boiego i
'lowv'COOJl 1f(!arpa'looJl hOXtpa E(jOat 'l tI pE.- biesowską mocą dzieje się. aieby się wy-
'li(!rtJl o(!Oóho oJl nia'lI11, Ei ih(!ala E(j'lt xrtt próbowala przez sprawy takie niewzruszona
narta n(!o(jptJlov(ja 'l'q; l\..v(!lq). [ni V110(jV(!O- wiara nasza, azali silna jest i mocno trzy-
p.iJl1j hu( 'lOV 'X{)(!OV vno 'lroJl f{RnaatrobroJl m ąca się Pana, a nic podaająca Się wro-
I) Zamiast Nerona, mają l\lttnctona rękopisma inne,
8')3
o D JAŚ N l Ę N ł Ą D Q N t; S"T O ł\ .\.
.
, , -" ..,
'tE(!a:troJ1 "lU O'a-raJlrXClJJ1 e(!rroJl 'tCIJ'V n(!cn'ro-
pi11m" V7rO 'troP bovlo:w "at V7r1jp'lWJ1 'l'
. O " , ...' 2." , "" &.
"w(ta . v lnJ11 uE WJ..a "at 'l'O oJlopa n.t'(!WV
I I r B --" v " ,
n(łoEfJJ'ł]'Ef.VaaJ1 'C'ł'E13, CIJ'; w.aafL, ",,",aovlI. "at
KaW.f{a; J "ał barfLÓJlla nallJ1 i;ipciJ.oJ1. ro
· IQ;'ba "at oi vroł IXEva. OV"OV'JI "at. E'
ń:Jla /ov.; laet iJ'E(!rEi' 7roJJ.ńxt , ;11lt hi-
(!OV'; EVE(!rE'l' O]' "al ra(! BalaafL cCfLf{o'C{(!ClJJI
-!, , _ 'Y Ił' '. '. _!, , ,
ał.II.U1(!W; '1J', plOV a(!uJ'l'ov "at 7I'tO''tECIJ ' (UJ.
OfLCIJ; E'J! (!r1jaE7 Ei.; awo11 Xa(!l!; bra 't 'JI
l-c5qCIJł' lJ;xoJ'ofAlał'. Kat rJJaq«.ro 'l'OWV-TO I' .
2" , " ''1 , '" t K "
WJ..a XWCEl11c,,1J ra fLE,-"ovra rr(!OEUEt<:.E. al o
Napot'l.0bol'ooo(! 7r al'0fLWrF(!O';' aJJ.a rE
KtU 'tovr (mf)..n.) 'l'a (pi}J.ona 710)lrii) VeT'l'E-
, 11 ' , , A ' "
(lO" pna 710Il.l.« rE'J!Ea.; rEJ-7jeTEO'vlU, am"ałoV-
"PEJ1' Ó{}EJI b lo", 8'l'1 7roJJ.Ot 'l'WJ' banloJ1
,. . " - , -
El.0'J!'froł' fj{!OJl1jfLa , E7l1 'l'CIJ 71{!OO'Xł'lfLlt'l't 'tOV
XOW'fOV 'l'EoaeT'Cl.a 7101.01)0'1.1' lr 1ń (( 'l'l 1. J''I"1 'l'tJ.t
...... 9.t..:.
, " ., -Q.. , .!., .,.
n(!og rl7IlX.'C'ł]" aJlvf!ClJ7rroJ1 a7rEl{!O"w.ClJJI' OIO
iriFno Iip6W Ó fLa7o "at "U"a"b{!o fLE'l"
iXEi'rcw xat mOI 'tOIOV'l'OI, bi OV Ei;.có'l'CIJ
lCft} p.q {)((VpaeTt11 a71a'l'Mfial. flf!OO' "ElJI, p 'l'E
p " IrrarrEJJ{( tpl.lff, bOXlpa.?;EI.f1 b6 'tro-. lE-
.I ", ' ()
70,...1;1'0»' 'CJj «M, ElaJ1.
go,,; naszcmu z powodów cudów zluali-
wych i dzicl szataIiskich, które się lIzie.ją
pl'zez slugi oręlIowniki nicgodziwości.
A wszakci to nawet imię Pana naszego
przcpowiadali niektórzy, jako Balaam, Saul
i Ccafas, i bicsów precz \\)'ganiali, jak Ju-
das i s)'nowie Skcyasa. Azatem i w nic-
godnych jcst skuteczną częstokroć laska,
ażeby dobrodzicjstwo \\}"'Świadczyć lIru£im.
Boć i Balaam dalcki b)"l od obojga, od zy-
cia dobrcgo i wi3fY, \ jcanak dzialilla w
nim laska dla zbawicnia drugich. l Faraon
byl takie takim, a jcdnak i jemu ukazano
prz)' zlość. I l\aLuchodonozor dosyć tei la-
I
maI zakony. a jednak i jcmu olIsloniono
to. co o wicIe poźniej, po wielu dopiero
pokolcniach przyjść mialo. Zkąd widoczna.
ze wielu takich, co myśl tcmu przeciwną
mają. pod pozorem Chrystusa dokonywa
cudów przez inną jakąś sztukę dla obala-
mucenia ludzi nicświalIomyrh dobrego. Ja-
kim naprz)'Uad L .l Simeon czarnoxi znik
i I\lcnandcr po nim i inni podobni, z po-
wolIu których slusznic jcst powicaziano, ze
nic przystoi tlawać sił: łudzić cudom :mi
tez zapowiclIzcniorn golym'J lecz sprawlIzać
trzcba slów istotę.
Str. 584, w. 17. IlKo.se Et CHUOH'" Kn K'L H IJ£H!II'L-'p.... Simon czarnoxi żnik,
mąt uczony, zostawszy cbrzcścianinem, kupowal od apostołów dary ducha Ś. 'Vykluczony
był za to z grona wiernych. Od niego świętokupstwo zowil} dotąd simo nią. On też pierwszy
odszczepiwszy się od wiary ChrystusaJ szerzył naukę gnostycznI}, i dał początek herezyom.
Menander uczeń jego rodem z Kaparaty, był jednym z najznakomitszych gnostyków, i za-
łotycielem w Antyochii sekty Menandryan6w, którzy za nieśmiertelnych si!} mieli.
Str. 585, w. 10. O.\P'tI..., H3'6 "p'LBOK OpECTOK'L ropo,'" IIJplllplll£. Wiadomość ta.
znachodzi się dziś u Aelius8 Lamprydcgo, który w żywocie Antonina Heliogabala rozdzialo
VII powiada: Orestem quidem ferunt non unum simulacrum Dianro, nec uno in loco po-
suisse) sed multa in mu1ti8. Posteaquam se apud Tria Humina, cuca lIebrum ex responso
OB,JĄŚNJENJĄ DO NESTORA.
853
purificavit , etiam Orcstam condidit civitatcm, quam srope cruentari hominum sanguine ne-
cesse es1. Et Orestam qui dem urbem Hadrianu8 8UO nomine vindicari jUS8it, eo tempore,
quo furore coeperat laborare itd. Skl}d wiadomość ta przY8zła do Ncstora? nie wiadomo;
zc 8łów jcdnak u.... mE OKCU'L O"P1oHOI.f'L rp ,,'LU'L wnosić możqa, że autor nasz wziął ją
od Bółgarów.
Str. 586, w. 33. cero P",J,II He O,W!1o 01.l'L HU'L. KI ski tcj zadanej RU8i mamy opis
przcz 8półczesnego Luidpranda, dziwnie zgodny we wicIu szczegółach z opisem łiestora.
Oto 61} jego słowa:
Gens qurodam cst 8ub aquilonis parte const1tuta., quam a qualitate corporis Grroci
vocant 'Po{o"'o , Rusios, nos vcro a p08itione loci nominamus Nordmann08. Lingua quippe
Teutonum nord aquilo, man autem dicitur homo; unde ct Nordmannos aquilonares howi-
nes dicere possumus. lIuius denique gcntis rex vocabulo Inger erat; qui collectis mille et
eo ampliu8 navibus Constantinopolim venit. Quod Romanos imperator ut audivit, quo-
niam navalem suum cxcrcitum dircctum contra Saracenos et ad insularum custodiam habuit,
estuari cogitationibu8 coepit. Cumque cogitationibus non paucis insomnes nocte8 duceret,
et Inger cunctn. mari vieina diriperct, nuntiatum est Romano, 15 8emifracta se habere che-
ł
landia, quae populus ob vctustatcm sola reliquerat. Quod ut audivit, 'fOV xaJ.ag'a'fa , tus
kalafaL'l.8, hoc cst navium compositores, ad 8e vcnire praecepit, quibu8 et ait: Propcran-
te8 sine dilationc, ea quae remanserant , chclandia prreparate. Scd et argumentum., quo
ignis proicitur, non in prora 801urn, verum etiam in puppi, insupcr in uwque lateribus
ponitc. Compositis itaqne secundum iussionem 8uam chclandii8, 8apientissimos in eis viros
collocat, atque ut rcgi Ingcro occurrant denuntiat. Profecti denique, cum in pelago eos
POSit08 rex Ingcr aspiccret, ut vivos i1los caperet, cxercitui 8UO praccepit, et non occide-
ret. Dcuique miserator et miscrieors Dominu8, qui se colcntes, 8e adorante8, 8e depre-
cantcs, non solum protcgcre scd ct victoria voluit honorare , vcntis tunc placidum reddidit
marco Sccus cnim ob ignis emissionem Graccis cssct incommodum. Igitur in Rusorum me-
dio positi, ignem circumcirca proiciunt. Quod dum Rusi con8piciunt, e novibus confestim
8e8e in mare proiciunt, eliguntque potius Ululis submergi quam igne crcmari. Alii tum. loricia
et galcis onerati numquam visuri, ima pclagi pctunt; nonnulli vero nantes, inter ip80S
maris fluctus uruntur, nullusque illa dic evasit, qui fuga SC8e ad terram non liberavit.
Rusorum ctcnim navcs ob parvib1.tcm 8ui, ubi aquac minimum cst tran8cunt, quod Grae-
Corum chelandia ob profunditatcm sui facerc nequcunt. Inger ingenti cum confusione p08t-
modum ad propria est rcvcrsus. Gracci vero victoria potiti , viV08 8ccum multos duccntes,
COJłstantinopolim rcgressi sunt lcti. Quos omnes Romanos , in prrosentia regi8 Hugonis nuntii,
vitrici scilicct Ulei, dceollare prrecepit. Antapod. V. rozd. 15. u pertza SS. ID, str. 331.
Spornina też o tcj kl sce Igora Lew Dyakon Hist. VI. rozd. 10.
Str. 587, w. 10. CeUEOH'L "'E H:\ XP'LKoU'LI. Wiadomość ta wyjęta z pisarz6w bi-
zantyńskich, u których zapisana jest temiż niemal 8łowami; chronologia tylko u Ncstora
pomylona, albowiem Simeon umarł już dnia 27 maja roku 927 a nic 942, jak to okazał
AS8emani. Jcrzy Kcdrcn tak ją opowiada. Majo mensc, indictionc XV Simeon Bu1 a.ro
).
854
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
princeps in Chrobatos duut: ab ipsisque in angustiis montium prrolio victus, omnem suum
amisit exercitum. Hist. Comp. II, str. 625 wyd. Par.
Str. 589, w. 3. t.\RUr'L u Tatyszczewa "CTOp. poce. II. str. 29 /1cur...
Str. 589, w. 13. dnoYG'I.K.xp'L... CIIU'LKO l}0pUYL zamiast tych dwoch imion ma Ta-
tyszczew II str. 30 l\cny&pi'ul... C'LIH'L KOPO&UYL. Wyszczególniamy tu te trzy imiona, bowiem
ta forma jak im daje Tatyszczew, zwłaszcza w dwoch pierwszych podobniejsza. si zdaje do
skandynawskiej J i :mot e być pr&wdziwą. ):Ime atoli umQną 11 ąqtorą tego s, pr&wię wszystkie
pomylonę.
Str. 593, w. 13. KUOEEpE;EU. BU OV CRATlrO £-&epu". Miejsce, któreby się Biało-
bereze nazywało, nieznane jest dziś na uściu Dniepru. Schlozer za Peyssonelem domyślał
się , e pod tym wyrazem ma się rozumieó sama rzeka Dniestr, na której uściu leży Bia.
łogród czyli Akerman. Znachodził on nawet na dawnej jakiejś mapie wybrze e Dniestru na-
zwane ZitlU album. RU88. Ann. IV. str. 83. Porfirogeneta w opisie progów dnieprowych spo-
mina Biał rzekę nó-raf'-or; a(]1r Oi i wysPf Ś. Eteryosa. Obacz str. 19, w dz. nin..
Str. 593, w. 16. Yp'LIIUU 1}.x..r.1pE. Spornina o nich dwukrotnie Porfirogeneta w dziele:
O zarzl}dzie państwa, mianowicie w rozd. 10: "Bółgarya, którl} czarn nazywaj!}, może wojnę
toczyć z Chazarami. fi 'Vidaó wi!tc że w ich s siedztwie leżała. Podobnie mówi tenże autor
w rozd. 32. Z Dniepru rzeki najeżdżają RQsQwie J czarnI} Bółgary , Chazary i Syry .
Porównaj str. 82 przyp. 8 W dz, nin.
Str. 597, w. 5. A£P£R!t\II£ 0Y&IIWJ. "rop]. Bliższe szczegóły o śmierci Igora podaje bi-
zantynicc spółczesny Lew Dyakon. \Y historyijego xiędze VI rozd. 10 mówi cesarz Jan Cymiskes
przez posłów do Świftosława te słowa. Nec te obli tum existimo cladis patritl tui Ingoris,
qui cum juratas pactiones pro nihilo putans ingenti apparatu mllgnaque lintrium vi infesta
navigatione petiisset reginam urbium, ipse domestiCill cladis nuntius factus regre cum na.
viculis decem ad Cimerium Bosporum est reversus. Prrotcrea Iuctuosum cjus interitum, cum
bello Germanis (Tor; rEf!f'-aJ'ov,; zamiast 'lot: dEQfJJ.aJ1ot:.;) iIlato. ab ipsis captus est, ad
arborwnque truncus alligatus in duas partes discerptus.
tr. 597, w. 30. &10 &0 TOY Tł:P£:.n. KUlUl.. Terem w I:!tarosł. Tp101.lt., w staropols.
trem lub trzem znaczy górnicę czyli pokój piątrowy, przeznaczony zwykle dla niewiast.
CZ!.1 sta jego wzmianka w dawnych pomnikach i pieśniach ludu daje niejaką skazówk9 na
rodzaj architektery ulubiony w naszym kraju. Porówn. greckie 'lEQf/tJlOJl i 'f Ef/a/t JlO JI.
Str. 598, w. 28. K'L K£.'HK'LI,t'L ł:...CT...r.1 'L. 'Vypuści1iśmy te wyrazy w polskiem
tłumaczeniu, nie będ c pewnymi co one znaczą. Zdaje nam się wszakże że ł:&tT£rH sI} to
po prostu nasze ws gi, które mi tak sami dziewosł bowie jako i łódź ich gQsto była ozdo-
biona, podobnie jak to wicizicć można dziś jeszcze u Słowaków, gdzie w czasie swadźby i
wesela tak konie jako i ludzie g sto upstrzone są wst gami. l\Iożnaby wi c w wierszu 2 5
j 26 tak poprawić !ext polski: " Oni zaś w przegubach 1 wst gami suto ozdobiCIJi 1 hardo siedzieli."
OBJASNIENłA bo NESTORA.
855
Str. 601, w. 26. fOltm&1I 3\£ II KOPO&IIH:R£ nOlłET1>W K'L rIl1o A" CRoa... KLCII &0
AKOP" K'L rOp1oW u.
Znowu tu pochwycił autor bajeczkę skandynawską i do Olgi ją zastosował. Głośny
jest ten podstęp w kronikach normandzkich, którego użyć miał Gurmund zdobywając z Sa-
xonami gród Cyrecestryę (Chichestre) w Brytanii, spaliwszy go za pomocą wróblów. Nawet
sama nazwa grodu brytańskiego przypomina brzmieniem swojem Iskorosten. Podobnegoż
podstępu używał takoż Harald duński w Sycylii i inni. Obacz Kruse Chron. Nurdm. str.
l71 i 445.
Str. 601, w. 30. ORO B"l;3\ . Wieża zwykle u Nestora znaczy namiot, i takeśmy
przełożyli wyraz ten i w tern miejscu. Podobniej8za jednak że Nestor użył tu tego wyrazu
w znaczeniu polskiej wieży czyli baszty; tak wi c poprawić tu wypada polskie tłuma-
czenie.
Str. 603, w. 22. Oqlln, U n0I.1Tl1 CO&'t 3\£H1o. Cały ten romans cesarza Konstantego
z Olgą jest, jak słusznie uważa SchlOzer, niezgrabnym wymysłem mnichów, xi żna ta bo-
wiem miała już wtedy około 70 lat. O pobycie jcj w Konstantynopolu donosi sam ten ce-
sarz w dziele swojem: O ceremoniach dworu bizantyńskiego II. 15.
Str. 607, w. 11. rp;",'L II 'L, I\'t m K1:3\łń\ K'L I1. Białawieża jest tłumaczenie sło-
wiańskie nazwy kozarskiej Sarkil. Tak właściwie nazywała si stolica ich nad 'V ołgą
,
leżąca.
Str. 607, w. 12. Ii'ku nO&1:AII, II ł\,\con.l. Jasy szczep sarmacki, dzisiejsi Osetyń-
ce w górach kaukazkich; sami zowią się Irońcami. Kasogi czyli Kasechi, górale kaukazcy,
zwani dziś Czerkiesami.
Str. 617, w. 18. KpH.Yllu. dziś miasto OWI'UCZ na Wołyniu.
Str. 622, w. 8. ft,"3\&ou... II C'Lu por;u . Dażbog był bogiem słońca według latopisu
kijowskiego. Polno Sobr. II str. 5. C'Ll.l.\pOU'L a właściwie C'LR pOr'L bóg ognia według
owegoż latopisu. Polno Sobr. tamże.
Str. 622, \V. 22. 1)1:. 3\(i BO;\OAIIUCP'L nOC103\CH'L
barwami maluje Włodzimierza spółczesny Thietmar.
dz. nin.
nO OT"I;n eHI.CIiOL'h. Temiż samemi
Chron. VII. 52. Obacz str. 310 w
Str. 628, W. 3. IIt"'M,1I OT'I. PUlU. Niemcami, jak widzim, zwał autor wszystko co
m6wiło j!izykiem słowianinowi niezrozumiałym a mieszkało na zachodzie Europy. Podobnież
wyraża si lud uasz podziśdzień.
Str. 661, W. 18. nnp'L rń\rHUR'LIU. Zdaje si9 że autor rozumie tu Piotra, który bJt
biskupem w Pawii i kanclerzem Ottona II. Obrany papieżem po śmierci Benedykta YIU
.
856
.
BOJASNIENIA bÓ NtS1'ORA.
w roku 984: przybrał imię Jana XIV. Siedział na stolicy tylko rok jeden i kilka micsięcy.
Bonifacy vrr antypapiet, który przed nim. uciekając schronił się był do Carogrodu , wró-
ciwszy ztamtąd zrzucił go ze stolicy, wtrl:!cił do więzienia a w końcu kazał go powiesić.
Str. 668, w. 9. R'L IItTO (sl)lI. (993 po Chr.) U;\E BOItO",UIAEP'f. H XP'ł.Rl\T'LI. Zdaje
się, że to była wyprawa zrobiona wprost do Polski. Zaraz po śmierci "Mieczysława I przy-
padłej w maJu roku 992 były jakoweś nieporozumienia o Słowaczyznę, i rocznikarz hil-
deshejmski mówi: Bolizlavo vero Iisachonis filius, per se ipsum ad dominum regem (Otto-
nem II) venire nequaquam valens, i m m i n e b a t quippe i 11 i g r a n d e c o n t r a R u s ci B-
n o s b e 11 u m; suos sibi satis fi.deliter milites in ministerium regis direxerat. Ci R u s c i a n i ,
są to Słowacy czyli Chorwatowie. Była wtedy tylko obawa wojny, ale wojny samej nie
było, wybuchła ona dopiero około roku 994 gdy Bolesław Chrobry macochę swoją Odę i
jej dzieci wyganiał. Czas ten oznacza bezimienny kronikarz u Dobnera do Bajka IV str.
409 przytoczony, który powiada: BolesIans cum fratribus regnavit tribus annia, dein solus.
Otoż podczas tego wyganiania był rozruch w Polsce jak to widać ze słów Thietmara, który
mówi, że Jieczysław I umierając: reliquit regnum suum plurimis dividendum, quod p o 8 t e a
filiU8 ejusdem Bolizlavns noverca et fratribus expulsa, excecatisque familiaribus suis Odilieno
et Pribuvoio J vuIpina calliditate contraxit in unum. Chron. IV. 37. ,V tych domowych mię-
dzy dziećmi Iieczysława zajściach wziął, jak mniemamy, udział s¥iad ich Włodzimierz,
który już od roku 981 Czerwień i Przemyśl na Polakach zdobyty trzymał. Dubrawski
nadmienia o zawarciu wtedy przymierza z 'Vłodzimierzem przez Bolesława. Hi8toria Bohe-
mica. Hanovim 1602 str. 42.
Str. 670, w. 8. H 111pEYE H nEpEIAC1\lSKU. Dziwnie się tu autor powikłał. Pod rokiem
907 wyprawę OIega na Carogród opisując powiedział, że xiążę ten kazał sobie składać dań
między innemi i na gród Perejęsław (obacz str. 573, w. 20 w dz. Din.), tu zaś dowiaduje-
my się dopiero o założeniu tego grodu. Snadź jedno z tych zdarzeń wypisał już gotowe
zkądsiś, i o niem zapomniał; drugie zaś sam opowiada.
Str. 678, w. 1. H Et mUK. C'.L "Ha H OKOllbHUUU... H C'L i\IIAPH 'LLlb YEWbCK'LIJ.lL.
Imię czeskiego xięcia jesł tu widocznie pomylone; ma to być Udalryk, który panował w
Czechach od roku 1012-1037, ale z Rusią bezpośrednio nie sl!-siadował, albowiem zdo-
bycze Czechów w czasach ich najświetniejszych za Bolosława II, sięgały tylko po góry
Tatry: quos ego dilatavi usque ad montes, qui sunt uItra Krakow nomine Tritri. COlJ11U»
(Jhron. L 33. Bolesław Chrobry panował od roku 992-1025, zaś Stefan węgierski od
r. 999-1038.
Str. 676, w. 22. H CKOAbVl Cli UtUql HI01\HI1 K'L 15 AL.... Rok śmierci Włodzi-
mierza podaje zgodnie z Nestorem rocznik pergaminowy wawelski w tych ałowach: ?tIXV.
Władimir dux Ruthenorum obiit. R{kop. str. 9.
Str. 691, w. 6. nouA6 EOllfiCIti1R'L C'L CKłTOn 'LK'LUb 1111 IL'\POCIti1Bi1. Por6wnaj z teD1
opis spółczesny Thictmara tej wyprawy VII. 16. str. 317 w dz. nin.; tudzid Gala L 10
str. 406 tamże.
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
857
Str. 696, w. 8. " npu"E lhoVHt. ct. R pAr'LI. Akun czyli Jakób Annnd, syn Olafa
Skotkonnnga, szwagier Jarosława, był królem szwedzkim od r. 1014-1051.
.
Str. 697, w. 33. Rt. ee E Kp'tua O\,UpE £OJee /lK'L K£JUK'LIU Kt. lactn. Bolesław
wielki umarł 3 kwietnia 1025; autor nie oznacza tu ściśle roku, lecz mówi tylko "w tymże
czasie." Rok na początku ust pu tego położony (1030) ściąga si raczej do rzezi przez autora
tu opisanej, kt6ra istotnie wtedy nasąpiła. Porównaj co o niej mówi Gal. Chrołn. I. 19.
tudzież Annal. hildesh. pod rokiem 1032 u Pertza SS. III. 98.
Str. 703, w. 6. B'L,, eTL li\pOe1\ZlK'L ecerp_ eKOIa J K HI.łllp:ł. Ta siostra Jarosława
zwała si Marya, jak si o tern dowiadujemy z rocznika Bened,yktJńskiego: Qui (Kazimirus)
duxit ex Russia uxorem nomine l\Iariam, ex qua produxit (genuit) quatuor filios: BoleslauQ1,
\Vladislaum, l\Iieszkonem et Ottonem. R kop. królewiecki w Arch. prus. N. 352 i wyd.
gdańskie kroniki Wincentego i Gala str. 35. Porównaj brewe Benedykta IX papieża w dz.
nino str. 359.
Str. 703, W. 30. O\,CU IIIIOUC1i1Ri1. Xięcia tego zowie Gal Mieczysławem i powiada,
że go Kazimierz w bitwie zabił. Chron. I. 20 str. 417 w dz. nino
,
Str. 704, w. 23. B" eRATd'\1ii rop . t. j. na górę Athos, koło Tesaloniki.
Str. 706, W. 17. IlE B'LI O,1,a U 'L nEYEp'LI 1\'tTt. YET'LIpU Jl,eun. Tatyszczew znacho.
dził w starych swoich kodexach, że Antoni przebywał w pieczarze swojej tylko lat osm.
Istor. Ross. II. str. 429. Zgadza się to z wiadomością od samegoż Nestora niżej podaną,
mianowicie, że Izęsław rozgniewany był mocno na Antoniego z powodu Wszesława. Zapo-
,
biegając skutkom gniewu tcgo, zabrał Swiętosław, brat xi cia, do Czernigowa Antoniego,
gdzie na Bołdynnej górzc pod miastem założył on sobie monast;}T. Tam też prawdopodo-
bnic i umarł, a znachodzenie si zwłok jego w pieczarach kijowskich jest baśnią. Ręko-
pisma Nestorowe które dziś znamy, są więc co do tego szczegółu pobałamucone.
Str. 710, W. 29. it\uKE e KLC't 'L IItTt. t\POUi1Bt. eE"uL A£UTL " W£CTL. Z tego
obliczenia Nestorowego pokazuje 8i , że Jarosław nie był synem Rogniedy, albowiem z nią
ożenił się ten xiąż w roku 980, zaś urodziny Jarosława przypadły w roku 978. Nadto
myli się on zowi,!c prócz niego także l\Iścisława i \Vszewłoda synami Roglliedy, albowiem
z dope 1 niacza Nestorowcgo w kodexie radziwilowskim (Polno Sobr. I. 131) dowiadujemy si ,
ze Rognieda miała tylko jednego syna Izęslawa.
Str. 711, W. 4. npu o u I\ O"Wb e'L nOAOKt.lIH. Polowcy
się Kumanami , znano icb także pod nazwą Uzów i Oguzów.
Flavi; u Gala Plauci. Ob. Hammera Gesch. d. G. O. str. 18.
szczep turecki. Sami zwali
W średniowiecznej łacinie
Str. 711, W. 12. noctA"
szewa Powiestw. o R08syi I.
gżackim.
Jlonumenta Pol. lIi". Tom. 1.
lI aC1\ZlBt. fOuJl,... Golędowie ci mieszkali według Arcyby-
str. 99 nad rzekI} Protwl} , w obwodach możajskim i
108
858
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
Str. 719, w. 2. APOV OO ze 1C'I.I):1"01O BtpOVI&TL itd. O zabobonach tu napomknię-
tych znajdujemy ciekawe szczegóły w kazaniach Kiryla biskupa turowskiego. .Mówi on mię.
dzy innemi: B1oPO"LbTb B'L CTP1>YI.HLIi., B'L Ye 'L, K'L nou 'L O E'L nrnyOO rp o. EOpO ZU .
n I£ E £ CHII E1łffiTh o R'L r£C10 r£ ...TL. To jest: wierzą w spotkanie, w kichanie, w po-
łaz, w ptasi głos, wróżbę i w tych co baśnie bają i na gęślach gędą. Kałajdowicz n UATH.
poecIIIIcH. UOIUiCIt. XII E1>H.1. UOCHRl 1821 str. 95. Przesądy te sI} dotąd między naszym.
ludem; połaźnikiem nazywa on pierwszego gościa przychodzącego w picrwszy dzień bożego
narodzenia; przynosi taki gość w dom, jak mniemają, szczęście albo nieszczęście na cały rok.
Str. 722, w. 25. II C1>"E 1I .Ic:UR'L Ul CT011> C£OI£I.I'L. Wprowadzenie Izęsława na
,
powrót do Kijowa i osadzenic go na stolicy przez Bolesława Smiałego opisuje Gal l. 23.
Ipse quoque sicut primus Boleslavus \Iagnus Uuthcnorum regni caput, urbem K.rgow prre-
cipuam hostiliter intravit. Ibi etiam quendam sui generis Ruthenum, cui pcrmittebat regi-
men in sede regali eonstituit, cunctosque sibi rebelles a potestate destituit.
.
Str. 747, w. 25. "PH"OWI C'L111 H Ihl.IMłL 1\1. CurocuEov. O tem poselstwie pi-
sze spółczesny Lambert hersefeldski pod rokiem 1075 tak: Paucis post diebus Mogontiam
venit (rex Henricus) ibique occurrit ei Ruzenorum rex Demetrius nomine, deferens ei inro-
stimabiles divicias in vasis aureis et argenteis et vestibus valde preciosis, petiitque, ut au-
xiIio sibi foret contra fratrem suum, qui se per ,im regno expulisset et regnum tirannica
immanitate occnpasset. :\Iissus est protinus a rege Burchardus}, Treverensis ecclesiro prropo-
situs, agere cum illo de iniuriis quas fratri intulcrat, et commonere. ut regno, quod iuiuste
invasisset, ultro decederet; alioquin auctoritatem et arma Teutonici regui propediem ex-
pertnrum fore. Is legationi huic propterea op(lrtunus videbatnr, quod ilIe ad qucm mitte-
batur sororem eius in coniugio habebat, et ipse hac de causa apud regcm, ne quid in
ilIum interim gravius decerneretur, summis precibus obtinuerat. Uuzcnorum rex Deili mar-
chioni Saxonico, cuius ductu eo advcnerat, a rego commissus est scrvandus, donec legati
reverterentur. Pertz SS. V. str. 219. Dalej zaś pod tymże rokiem powiada: Uex, dimisso
exercitu, concitus 'V ormaciam venit. Nec multo post Burchardus prmpositus Treverensis
ecclesiro, qui ad regem Ruzenorum legatione regia functus ierat, reversus est, tantum regi
deferens auri et argenti et vestium preciosarum, ut nulla retro memoria tantum regno
Teutonico uno tempore ilIatum referatur. Qua regem mercede ad hoc tantum redimere vo-
lebat rex Ruzenorum, ut f'ratri suo, qucm regno expulerat, adversum se non prreberet
anxilium. Quod certe gratis etiam impetr c potuisset, quia intestinis ac domesticis belIis
occupatus, ad extcrna tamque remotis gentibus inferenda bella nullo modo vacaba1. Per se
magno muneri magnum addidit prccium tempom oportunitas. Xam ingentibus recentis belli
expensis rerarium regis exhaustum iuerat, et miles vehementer instabat, nuper exactro mi-
litire prremium effiagitans, cui nisi ad votum regia largitione satisfecisset, haut dubie con
stabat, quod eum ad reliquam ncgocii partem, fluro profecto maior restare timebatur, minus
devotum habituru8 e88e1. Pertz str. 230 tamże.
Str. 748, w. 4. O"II B010"III.U:P'L o O.'l.r'L Ab,t'Ll.I'L B'L "OUOYI. RlI Y£ 'I.I. O tej wy-
prawie do Czech z Bolesławem Śmiałym 8pomina sam \Vłodzimierz Monomach w swojej
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
859
Nauce, jak to czytelnik niżej obaczy; tu zaś dowiadujemy ei9, że .był z nim 1 Oleg, syn
Ś wietosła wa.
4
Str. 764, w. 20. R'LI£Rlwa nOl0RMI" J.ł 'LI C'L B.1C" LK'LU'L. Jest to prawdopodobnie
ten Bam najazd na Polskę, który opisuje Gal II. 19. Obacz w dz. nin. str. 442 przy..
pisck l.
Str. 766, w. 15. K'LHOIIR'L Ił1lT'L naT'L 6:1 AECATH K'LII£R1I i. t. d. Autor tu się po-
mylił. Pod rokiem 1054 powiedział, że Jarosław umierając dał synowi swemu 'Vszewło-
dowi rządy w Perejęsławiu; zaś pod rokiem 1073 powiedział, że Bwiętosław wygnawszy
Izęsława z Kij owa, dał ,V szcwłodowi Czernigów; według tego więc panował W szewłod w
Perejęsławiu lat 19, a w Czernigowie 13 lat.
Str. 773, w. 31. On"C01oRW£ 1ł"110. 'Yyraz opisnietyjest doąd używany u górali kar-
packich, i znaczy zbledn,!ć z powodu głodu, skwaru lub znużenia.
Str. 783, w. 6. c'Lc1I"an CA C'L ClI.101o,,01ii..
oni zowią się C h a s o wo, co znaczy w ich języku
mojedami nazwali ich Czudowie, w których języku
oznacza. Obacz Szafarzyka. SlO1). starot. str. 245.
Samojedy lud zinąd nieznany; sami
l udzie; lub X en ec, człowiek. Sa-
imię to mieszkańców okolic bagnistych
Str. 784, w. 15. 1I II"ibTb O Cli C'LKSrb""" Ii OK'LI... EOa\OIO. Ten ustęp W)j ty z )Ie-
todego patarskiego, słowiańskiego jak się zdaje przekładu. W. oryginale opiewa On tak:
Ovro; (AJ.{ a,,'b o ) "unJ.{}ooJ' fi.; 'l J1 rc[Jav Ten (Alexandcr) wtar nąwszy na \Vschód,
C ll{XTEtJlE Óa!!EWJI 'loJll 1 Ir,b1'j"" ;cat xarEJ!t'(!lw(jE zabil Daryusza perskiego i owladn ł wiele
xro WJI noUwJI xat 7TÓJ.EOOJl, "at 7Tf{!tEJ'Ól1'lEl krajów i miast, i obszcdl ziemię, i dotarl
'lf}V r JI, "al xar 1.{}1J {rot; 'l ':: ()-a;.M(j1J az do morza nazwanego krainą słońca. gdzie
'lij i7TOJlO/tf't Oldv1j'; 'HUov Xoo(>u , i,:{}a xa2 ujrzal ludy niechlujne i straszne. Są one z
.
lr/JfjlXXEJI iOJl1j axa{}af!ra xat bvaEtb ' fiatJl pokolenia s)'nów Jafela. Tych niechlujstwo
8A ix 'EW)' t'iooJl 'Iag;EO a7TÓrOJ'Ot, . 'l J1 zobaczywszy, wzdrygnąl się; jedli bowiem
' {} . {} ' " {} " {) . Ib .( b
axa a alav Eaaa/lfJ10; E/U'aal. 1'j, ?Ja lOJI wszyscy oni, Ja \. y co czystcgo, same c-
r a (> (JraJ'lE; avrcoJl xa{}CX(!oElbw.; /{t'au!!" 'lB zecellstwa i szkaradności: psy, myszy i zmije,
, '.Q. ' , , , " , k t l d d
xa "'t'U '"a, XVI'a.;, flva.; "at ogEl'; J xaru.;, '0 y, p o y poronione i prze wczesne, za-
afl{JJ.oofla'la, iXT{!Wftam, E/łfJ{!Va f-ł Jroo 'Z"f- rody niezupclnic jcszcze dojrzale. i tym
J.E{OOt; a1Ta{!'lla{){vrU 'lu'u 'l '; 8,a1T).ćcaEro; podobne brudy, i to nictylko od bydl t, ale i
aJroaoot OI''lU xa{!ax'lij(!u. xat 'lavra or lłÓ"OP od wszelkiego rodzaju zwierząt nicczysl 'ch.
X'lf)J'WJI, &.v.a "at 7l((V E,bot; {}r,!!lroJl ((xatł!tf!rroJ', Trupow za nic grzebali wcale, lecz pozerali
'lOVt; 8A 'JIfX{!OV orx [(}un'loJl, &.v.' a{)lo" je. \Vidząc tedy Alexandcr, ze takie beze-
ui"l"ol.t;. 'luvm AU aJl8Qo ibciJJl r'JlÓfw'u i'n' ccństwa i niegodziwości przez nich się dzial)",
av'lwv 'la flVaU!!a xat aO/pl'la. bEb,oo , fł I zląkl się, azeby kiedy calej ziemi nie po-
llon fuaJ'ooat naauJl 'l 1J r J1, i81: {}1'j 'lOr kalali; wezwawszy Wl C Boga na pomoc,
860
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
1'JEOV mf/l av.fov, "al n!!oaxa;a.; aVJ' ral'EJ' I kaza' lm się wszystkim zgromadzić, mezom
&1fana avxot '; 'fE "al 'fa.; rVJ'ai'xa aV'fwJI I i niewiastom i dzieciom ich t i wszystkicmu
"al 'fa 'tix'ł'a ai'fó)JI "a2 7laaa t'a.; na(!fppO- co tylko do nich nalezalo; i wyprowadził
, .!. ' - "1:' ' ", - " . h .. h d . . d , t l
Mt at'roo". "lU E':)ararWJI aVTOV'; EX 'f1j!; 1jcga.; IC ze Ziemi wsc o nIeJ, a zapę zi w y ne
- . Ł' ,. · - " 'f".' D t , ta l k ' B I
rr "a'l'EvlW':)fJI OJJlaw at'rWJI, tw,; ot' flałjX łj- s rony, az s nę i u "rańcow oreasza. nie
(JaJ' IJl 'fOl; niQaa& 'fOV {J0f!!!ii, "a2 ovx ia'fIV ma am wnijścia :mi tei wyjścia t od wscho-
Oi"l'E Eia080.; OVrE ;;080'; a1fO &"a-ro,.oo" du ai do zachodu. przez któreby do nich
P.'l!!" 8t'a/1001f, 81" r,.; 7l(!O; at"l'ov,; 7lf(!aaal przedrzeć się i dojść bylo moina. Znowu
"a2 E;ai),{}EiJl. aVtJ-t.; OVJI 7laf!EXaMaE 'f OJ' {JE- więc potem westchnął Alexander do Doga,
· "A' 'Ł' · I , - -. l b l ' b ' I k l
O. L1,.E:oaJ'v(!O;, "al e;niXOVaEJI avroll 'tri'; l ten wys ue a pros ę Jego. roz aza pan
8E aEW';, "al "1(}Oaira;l xi:QtO.; Ó DEa.; fOl'; Bóg dwom górom, którc si zowią p i e r s i
bł:o óQE,(J&J1 t Ol; lan n(}oa1]70f!la oi JJlat 02 fi o r c a s z a, a one zbliżyly się do siebie na
'fOV BOf!f/a. "al l71ł.'7(JlaaaJl au. ,.0I alfl& lokci i 2, i umie cil tam bramy spiżowe. i
11'7X oo" bvo xa£ 8ixa, xat Xa'l'E(JxEVat16 nVł.a; pomazal je asynchitem, ażeby ani rozewrzeć
X cWca .;, xa£ i1f{1.'2£(JEJI avra; &avrxvroJ', rJla, ich za pomocą żelaza nie mogli, ani też
laJ' poi',.wna.. aJloi;a& arca; EJ' al8 !!Q>, p zniszczyć ich ogniem nie potrafili, gdyz na-
8{;"arw.I, 8mJ.vaa.. avra.; 1ft'!!I, P1; ;aXv- Iychmiast ogieli od niego £aśnie. Taka bo-
aot'a&JI, ci}): at."l'lxa 'f o nif! 1m' awov api'JI- wiem jest wlaściwo ć asynchitu, ie ani nie
J't,"'l"al' 'f Ol a i"l'ł] ra!! t; qval'; 'foi! ciavrx.v'fOV podlega zniszczeniu przez żelazo, ani przez
la-rlJ' , ón ovn a..bf,f!ov vąla'fara' xart-(;.v- ogień; gdyż wszystkie zamysly biesów bez-
at'l', O "lE 7lVf!O; 8ufJ.t'alJl, 7l(.(aa!; raf! 'lft.; silnymi i daremnymi czyni. \V szystkie tedy
'f W bElat8a&f'ÓJlWJI i:'1lJlola; IWAot" "al XEJ'a; te przekl tc i niechlujne i naj szkaradniejsze
&JJE(}ratE'fa&. 'laiJra 'fobrvJ' 'fa ljlar 'fE xat ludy z::Ijmują się czarnoxięzkiemi sztukami;
"lp8łjAa "al pvaa roTa1:a i{}'J!'7 7laaat!; 'fal'; i tak uc.laremnil ich pa kudną i nieludzką a
partxai.; "axo-rEl."lat.; xll '7J't'cu, "al IJ! 'fOV- raczej powicdzicć nalciy znienawic.lzoną no-
'fOl!; ai"l'w T JI f!V1Taf!aJl "cei a11lir{}f!rolloJ1, gu potrsę; w skutek czego onc bram tych
p.iiJlo" bE 'Uj'EtJ' pUJO{)-EOJl Xll'f f!rł]aE 8v'J!aa'fE- :mi o£nicm zniszczyć nic 1ll0£ą. ani też że-
la", wa'fE p.q Ji'Jla(j{)-a& aVlov f(f,n 7lvf!t. lazem lub jakim innym fortelem poaważyć
p. 'fE aI8r.f!6.> 'f1J''' h{!!'J- i1Tl'l'olr:- 'fa!; 'lOlaV- i z nich si wymknąć. A na koń u czasów.
'Za aJlap0l.hvaat. nv).a.; "al a11obQuaa... iJl wedlu g proroctwa Ezechiela. które powiada:
bi 'fOl'; i;l.arou; "at o;,; "a'ta 'f 'JI 'fOV "JE. tE- w ostatnim dniu skończenia świala wyjdzie
"t ). llf!orpirElaJ' 'fr.J' 'Urovaa'P' iP 'f Y ialu-r!1 Gog i "\Iagos do ziemi Izraela. którymi są
p.{I},!- 'f;' (1tJJl'lE).Ela 'lOV "óap.ov i f'.Ev(JE'fal ludy i króle, których zamknął Alexandcr w
rror "a2 Jł1arror Ei 'ft;J' riJ' 'fOV 'la(!a ł., krańcach Boreasza i t. d.
li. fiat" E{)-'ł] xa2 paa,, i;. OV "a{)-EI(! EJ'
"AU cc'JIboo iJl 'fOl'; 7llnaa& 'foi! P onoa ". 'f. l..
.. " "'"
likl. Cltron Nest. str. 186.
..
OBJAŚNIENIA DO NESTORA.
86ł
Str. 797, w. 14. A ee, B.1C8IUO. W:U& TA. Kto jest ten Wasyl, zdania o tem są
różne. Mniemanie moje w tej mierze wyłożyłem obszernie we 'Vst pie krytycznym do dzie-
j6w Polski str. 65. P. Jan Wagilewicz mniema przeciwnie, że Wasyl było chrzestne imię
samegoż N estor8..
Str. 804, w. 11. rltl\roll" .v. 1>0 OKO nOf'LIEI0 11;t'L 0\,£81£80 YET'LIpE ACCATL T'LIUIjII.. Cały
opis tej bitwy skreślony tu jest według błahej jakiejś i przesadzonej wieści. Długosz miał
co do tego zdarzenia lepsze jakieś źródło pod r ką, a możc tylko Nestora kodex popra-
wniejszy, niż sI! dzisiejsze. Powiada on: Colomanus dux incolumis evasit; quatuor millia
Ungaroruro eo die, quatuor aliis fngientibus cresa referuntur. Hist. Pol. IV. 329.
Str. 810, w. 17. B'L ee e lI'tTO RE,'CII.\ G'LICTI. Aha!1II CUTOnl'LY.1 C'LE'LIeUU R'L
,
]A 'LI :\ EOl£CURJ. Swi topełk, teść Bolesława Krzywoustego, był synem Izęsława i Ry-
chezy córki :\Iieczysława II, a ciotki Władysława Hermana. Świadectwo o tern znajduje się
w Sofijskim 'Vremenniku, gdzie powiedziano o Kazimierzu: Sejże Kazimir dast' sestru swoju
za Izęsława, syna JarosławIa. Polno 80br. V. str. 138. Zachodziło więc bliskie pokrewieństwo
między Bolesławem Krzywoustym a Zbysławą, i musiano udawać się aż do Rzymu o po-
zwolenie. M6wi więc z tego powodu Gal II. 23.: Qualiter hoc autcm a Paschali papa se-
cundo concessum fuerit, quod nuptias initas de consanguineitate licuerit, Balduinus Cra-
coviensis cpiscopus, ab eodem papa Romre consecratus, fidci ruditatem et patrire uecessi-
tatem intimavit, itd. Obacz str. 444 w dz. nin.
Str. 822, W. 7. Ce 0"1>0 IlE IIHrU'L 111 803\:\IIIE lC :\II"'Lp" 1 Wejście Alexandra
wielkiego do Jerozolimy opisuje Józef Flawius tak: Alexander vero expugnata Gaza ad
Hierosolymitarum urbem ascendere contendit. At hoc audito pontifex Jaddus in angustia
erat atque metu, sollicitus quonam pacto :Macedonibus obviam iret, irato rege propter su-
periorem contumaciam. ltaque indictis populo supplicatio bus, ct cum eis rem divinam Deo
faciens, orat ut gentem tueri et ab impendcntibus pericldis liberare velit. Qnum autem
post sacrificium obdormivisset, monuit cum in somnis Deus, ut bono esset animo, utque
coronata urbe port.'ł.8 appcrirent, et alii in albis vestibus, il)se T"ero cum sacerdotibus ad
prrescriptuUl legis ornatus obviam irent, nil mali sibi metuentes, providcnte Deo. Igitur
excitatus ex somno et ipse magnopcre gaudebat et indieato cunctis eo oraculo, factisque
omnibus qure ci in somnis mandata fucrant, regis adventum prrestolabatur.
5. Atque ubi cum non procul abcsse ab urbe intcllcxit, prodit una cum sacerdotibus
et civili turba, vencrabili et divcrso ab aliis gcntibus occursu, in quendam locum qui Sa-
pha dicitur: hoc autem nomen, si Grrece interpretemur, speculam significat; inde enim et
llierosolyma atque templum COnsl)icicbatur. Quumque l"}hoenices et Chaldrei qui sequeban-
tur fore putarent (qure verisimile erat regem prro iracundia ipsis permissurum esse) ut ur-
bem diriperent ct pontificcm excarnificarent, accidit ut res contra se haberent. Alexander
enim procul adhuc conspicatus multitudincm in albis vcstibus et sacerdotes prreccdentes in
byssinis tunicis, et pontificem in byacintina veste et auro diRtincta, atque tiaram in capite
gerentem, et auream in ea laminam , in qua Dci nomen inscriptum erat, solus accessit et
nomen veneratu8 est, priorque pontificem salutavit. Judreis autem omnibus una voce Ale-
xandrum salutantibus et in orbem cingcntibus, reges quidem Syriro reliquique obstupuerunt J
862
BOJAŚNIENIA DO NESTORA.
et rcgem mcntis impotem esse sunt suspicati: Parmenione vero solo cum aggresso ct per-
contato qui factum sit ut omnibus eum adorantibus, ipse ':u reorum poatificem adoravit:
Ił nOB bune, inqui, adoravit, sed Deum cuj1:S illc. summo s8cerdotio decoratus est. Hune
enim secundum quictem vidi in hoe babitu, _ quum essem in :9io in l'Iacedonia, ae cogi-
tantem me apud me ipsum, quonam pacto potiri possem Asia, hortatus est ne cunctarer,
scd eonfidenter trajicerem: sese enim exercitui meo pr iturum, mihic:t:e P rsarum imperium
traditurum. ltaque quum alium nullum in tali veste vic.erim, et nune eonspicatt's bUDe, et
illiua in quietc Tisi et cobort...&tionis recordatus sim, puto me, divino mlssu facta expeditio-
ne, Dano superiorem fore, et Persarnm potestatem abolitnrnm, a ue omn a qure miM
sunt in animo sucecssura.. Haec loquutus ad Parmenionem, data.que pontifei dertra, sa-
eerdotibus eum eursu eomitantibus, in urbem venit; et in t mplum asccndit, ae Dco ad
saeerdotis prroseriptum sacrifieavit, ipsumque pontifiecm et sacerdotes magnifice honoravit.
Ostcnsoque ci Danielis libro in q'lO fore eignificabat ut Grrecorum quidam Persarum impe-
rium aboleret, ille se cum esse qui significaretur existimans tune quidem laetatus mnltitudi-
ncm dimisit; postridie vero cjus diei eos advocat quroque ipsi velint dona postularc jubet.
Pontifiec autcm petcnte ut lieeret patriis uti legibus utque septimo quovis anno tributis
essent immunes, omnia conceesit. Quumque illi ab co petiisscnt, ut ct e08 qui Eabylone et
in )Iedia erant J udro08 legibus suis uti sinerct libenter promisit facturum qure postularent.
Quum vero ad hoc dieeret multitudini si qui seeum militare vellent, ea lege ut patrios
mores tenerent et seeundum eos viverent, se paratum esse eos assumerc, multi lubenti
animo in eam expcditionem dederunt nomina. Antiq. Jud. XI. 4-5.
Str. 831, w. 14. Toro ZE nu RE"OWl BO O"H'A£PLH& €r-&HuII'" B'L Ihrp'LI J KO-
po:m J to jest za Kolomana. O tych zaślubinach mówi TlIrocz II. 41 pod rokiem 1112:
Rex secundam duxit uxorem de Ruscia. U Scbwandtn. I. str. 137.
!!O eC-
.
IONO IACHA NAUKA I LIST.
\Vlodzimierz ZWatlY blonomachem, syn \ Vszewloda. urodzil się roku 1055. Otrzymal
od ojca w roku 1093 j,.-ięstwo c:.erni('howskie, z którego jedntIk niebawem ustąpić musial przed
Olegiem i poprzestać jedynie na dzielnicy ojcowskiej Perejęslawiu. Po tmierci ŚwU;,topelka
wielkiego xięcia kijowskiego. Kijowianie powolali na tron \Vlodzimierza, jako najgodniejszego
z owczestlych xiąząt, panowal więc jako wielki xiąię kijowski od Ił IJ do H25 roku w któ-
rym uma,'l. Czując si bliskim śmierci ulożyl tę Naukę która jest rodzajem testamentu; w niej
po uwagach moralnych upowiada przygody swojego życia i wyprawy wojentle do różnyclł kra-
jów przedsiębrane. /I/iędzy temi ostatniem-i są tliektóre t!JcUfce się Polski, a tligdzie więcej flie
spomniane, dlatego leź mO lla je slus:.llie uwaźać za uzupelnienie podanych pF'Ą.ez Nestora wiado-
mości. \ VaŹ1IY takoz jest telł pomnik ztąd, że doje flam wierny obraz iycia domowego na RUJi,
w Xl i XII wieku.
Przechowala się ta Nauka w jedynym tylko rękopismie Ławrętego , który ją wciągnął
do Nestorowego latopisu pod ,.ok 1096. \V takiem polączeniu wydru owali ją wydawcy pe-
tersburscy Nestora; my u:.llaliśmy za stosowniejsze oddzielić ją, jako rucz obcą Xestorowi.
Do flauki P"ZyląCZ01IY jest w tymże rękopismie list tegoz lVlodzimitrza jJotlOmacha pi-
sany rokll 1096 do Olega xięcia czerniclwwskie;}o. I ten wil£c list tu drukujemy.
Co do języka ohu tych pomników jest on prostszy nierównie niz j :,yk Nestora, widać
że to pisze mąż który nie paral si piórem, zlqd w swoich sposobacJł mówienia i zwrotach
zbliża się więcej do mowy potocznej, ludowej, jaka wówczas by/a na Run. Bllf.dy niektÓt'e
jakkolwiek są widoc:.ńe nie byliśmy w stanie poprawić, albowiem jak to już nadmieniliśmy
pomniki te w jedynym tylko rękopismie przechowaly się; zaś co do pisowni zastosowaliśmy i
do tycTt pomników zasady przyjęte przez nas przy wydaniu Nestora.
nOOVY€IIIII£.
i
NAUKA.
a 'J. O\'A'LIU A 'LUL CBOUUL t.\POCUB'L"IL Ja biedny nazwany na chrzcie \Vasyl. a
Glł.uOC OB1£H'LIUL , CUBI,H'LIUL, HlpEYEII1:UL ruskiem imieniem 'Vlodzimierz. od dziada
B'L I\PLIJIEHHH RICHJHH, pO\,ChCK'L1U1. HUEHhU.. swojego Jaroslawa blogoslawionego. sla-
BO!OAHUCp'L, onlJhl.lł. G'L 'L 1O&3EII'LII.I" H IU- wnego i za od ojca kochanego i matki 5
T£pUW. CBOKł- ULHOUl nu I) . swojej l\Ionomach .
U "phCTIIt.1H'LI 'L 1\1O"H" . dla ludu chrze ciań-
A'un, KO;UII\O &0 C'L&JIO;J.'L uo Ułuonu CGO- skiego wielokrotnie ochroniony laską jego i tO
I£U u 00 onl't UO UTB't OT'L Blac'tn G'1"'L. modlitwą ojcowską od wszelkich przygód.
C'tA& 11 t HEn, OOU'LICXHn B'L AO\,wU CRO- Siedząc na saniach rozmyślalem w duszy
KH H OO GnH 'L &Or.I, H"'E ..U CII 'L J\hHEK'L swojej i pochwalilem Boga, który mię grze-
rp'twhH.uO J\onpoKl"H. Ait A1:TH UO", "JII sznego do tej chwili zachowal. Owoż wy
HH'L K'LTO, U'LłlU GT. CHI. rp.mOTIII'''', H£ dzieci moje lub ktokolwiek inny. sluchając tS
OOCU'1UT£ C& , U'.Ia KUO\, 3;£ 1101>0 A'l.TUłł tego pisma nie śmiejcie się, lecz którernu-
UOH T., li npHuETL 1£ G'L Cph),hlJ£ CBOłt "He bądź z dzicci moich podoba się, niech je
A'l.HHTH u HIYhNETL, TIKO"'C u TPOV"'UH C . weźmie do serca swego, a wzgardziwszy
npLGOłt &0r.1 A1:11:\ u AOVW.ł CGOKa CTpJ T. lenistwem pocznie takoż pracować. Najprzód
HU'l.HT£ G03;nH G'L CpL"LIJII tBOKU" u UUIO- przez wzgląd na Boga i duszę swoją miej- o
CT'Lllm TBOp I£OCKA,-LH., TO GO KCTL 11- cie bojaźń bożą w sercu swojcm. i jalmu-
Y&T'LK'L BlaC&lIOUO\, AOGpO\,. "lpe au 101.lO\, żnę cZYllcie nieskąpą , to bowiem jest po-
ME 1110&1 rpIUOTHI'1l CU, li HE OOO pHTIIn.TL czątkiem wszelkiego dobra. Moie zaś któ-
C&, HT. TIKO CE pEKiaTL: Hl A13EYH niDT" , rym niemile będzie to pismo. i zżymać się
Al HJ C1HE 'L c'1.J,.ł, I>E l\'l.nHl'ł£ CU U T.KH T. będą i rzekną tak: w dalekiej podróiy na 25
(K:cn). O\,Cp'l.TOIU.ł GO U C'Llł'Ll OT'L EPl- saniach siedząc mówil od rzeczy. Spotkali
'fUli UOJ£ll 11 B,T. ", p'1m : ńOT'LCIU C& mię bowiem poslowie od braci moich nad
KJ. IIU'L, Al B'Lł4E£I£U'L POCTHC31RUYl U 'V olgą i rzekli: pospiesz do nas, a wyżc-
'Yiersz 16. I£UO\'I OUO\, w r kop.
l} Tu w kodexie następnje przerwa na p6łpięta wiersza.
ftAUKA MONOlrlACUA.
865
BOllOCTL H 'L OT'LHUeU'L; H:EE KH HE nOHAEWH I ie Ro cislawiczów i wlogć ich zahierzem;
c.... HilUH, TO U'LI COEt &$AEU'L, II T'Io1 CO- Jeśh zag Z nar:qi we pójdziesz, to my b -
E't. II p't:t'L: iUllc K'LI CA H rll'£B.lItTE, ilE dziem sami i ty sam. I rzeklem : choćbygcie
1A0rm B'LI I 11TH, HH I\pLCTJ IIEpEcTibnHTH. się gniewali, nie mogę z wami iść i lamać
H onpA"HB'L II, B.... LU.... ."]\l1'LT'LlpHIib B'L przysięgi. I odprawiwszy ich wziąlem psal-
n€YJlIH, pJ 'LrHd\t'lo II, H TO UU C B'LIHA: terz w smutku. otworzylem go i na-
B'LCKmlii\ nC'ilJ\o\,H:U1H AO\,IUE? B'LCKiblH. C'L- winęlo mi się to: przecz bolejesz du-
un.llllf£IUlI lU? H npO'il . II nOT'LUb C'L&pJ 'L szo ? przecz niepokoisz mię? i tak dalej.
C10RMll CH l\IOE.1 , U C'Lhl1 0 "" no PAAO,", A potem zebralem lube te slówka i zlozy-
10 H HlnHCln: iUIIE B'LI nOClIt,J,LHIU' HE 1\10".1, lem wedlu g porządku, i napisalem. Jeśli
II nEpC"LIItl npHIIUlnTE. H'LCKińffl, "Cnl\LlIl ostatnie niemile wam będą. to przyjmcie
KCU A0\,U1E 1.lOn? B'LCKd;tn. C'LI.liń",]H:U1H poprzednie. Przecz bolejesz duszo moja?
lU? o\,n'LKl 111 &Or:l, GO HC'L"ORtU'L ta przecz niepokoisz mię? ufalem w Bogu i
l4:uo\,. ') ilE pLBI.HO\,U lI I\.1KLUO\'łii>"'UU'L, HH jemu wyspowiadam się. Nie naśladuj zlych
13 1\BII,\U TBOp....HU'L EqlKOHIIH:. :\HE lIn.- i nie zazdrość czyniącym bezprawie. albo-
6]KI.I1 0\'1& III H II nOTp'£&.łTL u, TpLn.llllHH 3\C wiem źli zostaną wytępieni, a cierpiący
focno,1,J, TH OE....U,\llń\TL ClUCId.. II K",E dla Pana zawladną ziemią. I za maluczko a
uno II He EA">,J,ETL rp'tWLHUGJ ; K'L II"'CTL nie będzie grzesznika, będą szukać miejsca
UtCT1 cROstrO, u UE o..p....cn. KpOT'LIJHH jego a nie znajdą. Łagodni zaś odziedziczą
!0:EE H]C]'t)..n nurH., IUCU .łTL ta Hl ziemię i radować się będą w obfitości pokoju.
1.lIlo:r.LCTKt UIlpl. Ib IIPlIU(. rp1oWLH'L1I1 Będzie poglądal grzeszny na sprawiedliwego,
nplKI."lllrO, u IIOCl\pEr'iETL 11.1 H" m&'L1 CBO- i zgrzytać będzie nań zębami swoimi. Pan
HUU, focno,\L 7.E nOCutKT.. ta KllO\" H zaś śmiać się z niego będzie i oznaczy kiedy
npo pUT", 6.1£0 npU"'EIL AL HL H:ro. Opn.3\1I11 przyjdzie dzień jego. Oręza dobyli grzcsznicy,
!5 H 'LBl\tI\OW rptWhllulJH, Illnp.l3\C An;I\.... CKOU napięli luki swoje, aby strzelać biednego i
HCTp't IUII HHllll U o\,&ou. lK]JTU np"B'LI- ubogiego, przebijać prawych sercem. Oręż
II CPb,J,....LU... Opil\3\HK un B'LHHAET" B'L ich przeszyje ich serca, a luki ich skruszą
cPLAt.IJ.\ H 'L, II lI llu U .... C'LKpO\,IUATL ta. Się. Lepsze jest ubóstwo sprawicdliwego,
h'ie IrCTL npIlBEAbHUKO\, U:ll\OIt, ".\'iE EO- niZli grzeszników bogactwa mnogie. Jakoż
30 UTI>CTKl rptWLU'LIX'L "'Hor . ł:\lm U'LIWhql muszkuly grzesznych skruszą się, a spra-
rp'tWI.H'LIX'L C'LKpO\,U1HTL ta, 0V TB pL3\U:TL wiedliwego Pan utwierdzi. Oto grzesznicy
e npl\RI. 'LII""IY focno"L. t\I\O ce rp'I.IUL- zginą, a sprawiedliwych miluje i d3je im.
aUIJH nOI"LI&H TL; npJKLAH'L11I me UUXO\,IIU Oto blogoslawiący go odziedziczą ziemię ł a
Al\K:TL. UI\O EnrOCl\.1BA",UU Kro a CI\ ATL przeklinający go zostaną wytępieni. Pan sto-
I) Psalm XLI, 12.
Jtonumenla Pol. Hilł. Tom. l.
łOI
866
NAUKA M'ONOMACHA.
EUIIi\, I\IEII IJIUII mE KfO nOTp'l.&UL u. py ludzkie prostuje. Kiekiedy padnie. a me
Or'L focno,J,I CTOn'Ll Y!OR'£KOV IIcnp:\KaTl. rozbije się, albowiem Bóg podejmie go pod
U; Kf,J,:t U m"€TL H HE p] &HKrL u, 111\0 rękę. B 'lem mIody i zestarzałem się, a nie
focno,J,L nO"ItIUETI. pn;K KfO. OVH'L &'t. 'L widzialem sprawiedliwego opuszczonym, ani
" C'LCT.1p't, 'L u, U HE RU 't. 'L OP:\Rł.A'LHHK:1 potomstwo jego proszącem' chleba. Po wszel- 3
OCT.1RIEHI, HU C1:UEIIII KfO npouqll U'£&I. kie dni kocha i wzajem daje sprawiedliwy,
BLCL AMII. UHI0\,KTb U R'L ll1l1'L " K:TL a plemię jego blogoslawione będzie. Uchyl
nplRb 'LH'L1H , U nJCI.I Kro &UrOCIOR!CHO się 00 zlego, czyń dobrze. szukaj pokoju
G& eTL. 0"1\10HII u on 'LU, C'LTROpU i staraj się i żyj w wieki wieka, Gdyby po-
AOGpO, R'L HIJIH UHP], H nO EHH U mHRH wsłali ludzie, toby nas żywcem pOŻarli; jeśli- 10
R'L R'l.K'L1 R'l.1i1. I) K'LIIEr"I CTUH YJOR1oK'LU'L, by rozgniewala się na nas jego zapalczy-
0\,&0 3>HK'L1 1i0if>Lp1H 11'1.1 G'LIW ; R'LHEr.J.l wość, wodaby nas zatopiła. Zmiluj się na-
nporH1oRuH u OpOCTH KfO HI H'LI, O\,GO demną Boże. oto prześladowal mię czlo-
BO'" &'1.1 H'LI nOTOOHU. nOUHI0\,U ua, &0- wiek. cały dzień walcząc znęk:tl mię. Prze-
ze, 111\0 oonpI U.ł nOR'l.I\'L; RbCL ALliL !>opa śladowali mię nieprzyjaciele moi, wielu bylo 15
ta C'LT",3>H UH. nonp:twa ua RPI:(U UOR, walczących przeciw mnie. Rozraduje sic;:
DKO UHO:(H !>Opl"IJIH U C'L I.I'LIIOI& C'LR'LI- sprawiedliwy, i gay obaczy zemstę. ręce
we.2) R'L KECEII1TL u IIPlRL"'LHHIi'L, H Kr,,:t swoje umyje we krwi grzesznika. I rzeki
KU"HTb ULcn , pH.lJ1: CROU 0VU'LIKTL R'L tedy czlowiek: azali jest potomek sprawie-
I\p'LRU fp'l.WLHIII\I. II pEY£ OVGO YI0R'l.K'L: dliwego i azali jest Bóg sędzią ziemi? Ochroń 20
illJIE Kcn 010A'L np.1RL 'LHHK1, H IECTL &or'L mię od nieprzyjaciol moich Boże, i od po':
C "YH EUII1. 3) II I.IHU lU OT'L RpU'L UO. wstających przeciw mnie wybaw mię. Zbaw
II 'L, &mr.E, H OT'L K'LCT.1mlpH 'L HI ....1 OTH- mię od czyniących bezprawie, i od męża
UH U.ł. łI &1KH U.ł OT'L TROp IpH 'L GE lKO. krwi "1Twij mię. Oto ułowili auszę moją i
HHK, H OT'L U..itl KP'LRH C'LnICH U.ł; I1KO oto gniew w zapalczywości jego a żywot w 25
tE O\,!OKUW.ł AO\,WIa. UOłi>.4) II 111£0 fll'l.R'L woli jego. 'Vieczorem powstanie placz a
B'L I1pOCTU I£ro, U mURon R'L ROIU IUO; nazajutrz radość; owo! lepsza laska twoja
l£yep'L R'L.1,BOpHTL u nnYb, II lO\,Tpl PI- niżeli żywot mój, i wargi moje chwalić cif?
AOCTL. tlKO 100WWH UHI0CTL TROD nlYE itH- będą. Owoz blogoslawię cię w życiu mojem
ROT.1 UOlEro, u O\,CTl.II'I 1.I0U nO R1.tHT.1 T.ł. i dla imienia twego wznoszę ręce moje. 30
t\IW !>urOCJORllib 'U R'L itOROT1: UOKUL, u Ukryj mię przed zborem zlych i przed mn6-
o HUCHH TROIEU" R'L 'EI& P...II't uou. 5 ) no- stwem czyniących nieprawość. Raduj cie się
KP'LI ua OTt. C'LILUl II...KIRlfO, u on UH03ih- wszyscy prawego serca; blogoslawię Pana
t) Psalm XXXVI, 1, 9-17; 19, 21-27. !Z) Tamże LV, 1-2. 8) Tamże LVII,
11-12. 4) Tamże Lvm, 1-4. 6) Tamże LXXI, 4-5.
NAUKA MONOłlACHA.
867
CTKl A1o.UlmlłlH 'L Hłmp:\BLAHi. 1) R'L BECE1HTE kaidego czasu, zawsze chwała jego. i tam
CA BbCH npIBL';'LHUII CpL,J,LąLł,lh. EJIUOCJOKJliń dalej. Oto Bazyli zebrawszy tu mlodzieńców,
focnOAl Hit BhCI1KO Bp1;U , R'LIHO\, RIU dusze czyste, niepokalanych cial, nauczal
Kro ,2) U npoY ". [\Kome RUHJIIH O\,Y WE, mówić malo, lagodnie i w czas słowo pań-
ts C'LepIB'L TO\, O\,HOW.I. A0\,W.I YHCT'LI, IIE- ski e ; jeść i pić bez wielkiego gwaru, przy
CKKpI.H'LI, T101ECH o\'AO\, , KpOT'LKffi eCC1;"m starych milczeć, mądrych sluchać, starszym
u B'L U1;PHi C/WBO rocnO"hHE, f.\"II, nHTHIO korzyć się, równych i mniejszych kochać,
&E 'L n HIpI BE11111.1 &'LITH; npu CT1p'Ll bez chytrości rozmawiać, a wiele wiedzieć;
t.l1'LYUU , np1;I.ł;n,J,p'LI 'L CJO\,W\IH, CT.1p1;U- nie unosić się slowem, nie bluźnić w roz-
łO 10111..'1. 1I0npf.\TU CA, C'L TOYhH'LIIIU U U hlIL- mowie, w glos nie miać się, sromać się
UlHHUII l\1O&'LBh 11I"1iTH; &C 'L l\Ii\K'L1 &CC1o- przed starszymi, z kobietami lada jakiemi
AO\,IN>IIIE, II UHoro pl:(O\,IJ1iTII, HE cK1op1ono- nie rozmawiać. oczy w dól spuszczać a du-
BUH C!OB'LUh, HU OV3HTH &EC't,J,OI.1\, ilE szę wznosić, idąc nie skakać. Uczy nie
O&U'O CJ.I'tt\TU CA, Cp.1IA.\t\TI.I CA CT.1p'tHWU 'L, lekceważyć sobie wladzy, której należy cześć
ł 5 K'L mEHUI'L IIHtn'LlłI'L He &£C1;,J,OBUH, ,1,0- od wszystkich. Jeśli kto z was może uslu-
J\OV OYH HU'l.TU, l\ AO\,Wlm rop1o, np1o&1orlTH żyć innym, niech się spodziewa od Boga
HE CTp'l.KUH; O\,YIIT'L A£r'LK'LI\:'L KUCTU 118 nagrody i wiecznej szczęśliwości. O wład-
K'L Kł.11A UE HU1oTH, Kir.E on B'LC1o "" YhCTh' 1 czyni Bogarodzico t odejm od ubogiego ser-
1lpE IIH I\'LTO BIC'L U03\£TL IIH1oU'L O\,C!'l.TH, ca mego hardość i głupotę, abym się nie
O OT'L Eou "'L:("'LI Al Y.1KTL U B'l.Y"II'LI 'L I wynosil próżnością świata tego w marnem
&11f.... HICU"HTL U. O BJ.1,J,'LIYHąC &oropo- tern zyciu. Naucz się wierny czlowieku- być
i1,HI,e, OTUUH OT.... o\,&Orlro CP" 'hll-' UOKro uczciwym pracownikiem, naucz się wedlug
rp'L"OCTh U 60\,H:CTh, ]1,1 HE R'L IIOWI;n U słów ewangelijnych oczy s\Voje mieć na
COVKTO.... Uup CEro B'L nO\,CTOUlI.H1oUL CUIL wodzy, język swój pow ciągać, rozum upo-
!S 3>HTIIII. Ibo\,YII u, B1;pLH'LIU Y.10R'l.YE, &....ITII karzać, ciało poskramiać, gniew wytępiać,
&1UOYhCThHO ,,1;:\UUh; 1I.10\,YU U, no Er.UI- my li czyste mieć, imać się dobrych uczyn-
rULcKouO\, nOKCCU, OYIIIU 0\,np181£II8H: , ków dla Pana; opuszczony nie mścij się,
11 'LIKO" O 'APMfi.\Hłllt , 0Vuo\, nt.11opEIlIlIt, nienawidzony lub prześladowany cierp, kar-
1'1.10," nOp &OIłIEIIHIt, rll1;KO\, norO\,&l€IIHIt, cony pro , umorz grzech; wybawcie krzy-
30 nOU'LIC 'L YHCT'L UU1oTU. nOHd'\3\lH CA lU wdzonego, sądźcie slusznie sierotę J wy-
AO&PIt\ A1;JJ, fornoJ\J pl"H, IIHW.1KU'L Ile mierzajcie sprawiedliwość wdowie. Przyjdźcie
"'LeTU, U£H1BHAllł.I'L 310&0 rOIlHIA.... TPL",I, i rozpierajmy się J mówi Pan; jeśli będą grze-
O"J\"I""" 1.10111, O\'Upl,TKII rp't.\:'L. łI 'L&IR1oTe chy wasze jako szarlat . jako śnieg ubielę je.
O H HIU. CHi '1;TE CllpOTt, Onp181."lHTE 8"0- Zabl>' nie wiosna postu i kwiat pokuty. oczy-
I) Psalm LXIII, 3. !l} Tamże XXXIII, 2.
868
N A U K A M O N O M A c H L
BA08U'Ił&. npu"tT£, "1 t'LZL;t;£U ca, ru- ścim siebie bracia od wszelkiej krwi Cle-
rO 6Th rOcnoAL; lUli e &Th rp10CH B1W.1 lesnej i duchowej, światlodawcy piejac
liKO OEpOtp£BU I 1'\10 elltr.. O"E1:.'''' lA, I) U r:r:ekniem: lawa tobie czlowiekolubco. Zaiste
npOYEK. R'LCUI!\KTL B£CLlll nocy LUlU , u I'K1;T'L dzieci moje wiedźcie jakim czlowiekolubcą
nOlt\l1"UU. OYUCTUU'L CO&C, &PUIIl1 , OT'L jest Bóg laskawy i nader laskawy. 1\1) ludzie 5
BI.Cr.\Kt.I lip'LRU n 'LThCK'LlłA u AO\,W£RbII'L'II, grzeszni będąc i miertelni, gdy nam kto
CBtrO ]BLIJIO B'LOUI&IJI£ pLlJtU'L: CIIU1 1'0£'1, co zlego uczyni. chcielibyśmy go pożreć i
Y2łOBU01JOELY£. no ucrDII1;, AtoTH UOI1. P:I- krew jego przelać jak naj rychlej ; a Pan
0\,U1oUTE, lUKO TU KCTt. Y10RtoKO IO&LlIL 1}0r'L nasz. władając życiem i śmiercią. grzechy
UH OCTHRT. u np1;I.IUI0CTIIR'L. Ut.. YI0R1;IIU nasze choćby nad gl owę naszą sięgały. tO
rptWL"HU C"IJIE u C'LUpLTLIIHU, 1'0 Oa:E U'LI cierpi, a potem do końca życia naszego.
"IO C"'TBOPBTh, TO OIJl£U'L u noa;pbTU u jako ojciec dziecko swoje kochając. bijąc.
Kp'l.lI. Kro Op03UI1T8 B'LCIOp"; li rOCDOAb zawsze jednak k' sobie przygarnia. Tak teZ
Hlm.., 111.\1;'.1 H UIlOT'LUL U C'LUpLTHIii., i Pan nasz wskazal nam sposób zwyci,?ża-
t...rptW£IIHl1 .-'W] B'LIWE rnRt.. Hlwea 1'PL- nia wrogów trzema dobr)'mi uczynkami, po- t5
OUYb, .. nIKt.. u AO ;ł;UKon H]UI£rO OKO konania i zwyciężenia ich: pokutą, lzami i
oUIfL y. o tROK IUOU, tHłA, h 01K". opn- jalmuzną. Otoi dzieci moje nietrudne przy-
BUYHU K li... CO£t. TLtIO;EE . fOCDO.\L R1IIIL kazanie boże, jeśli tymi .trzema uczynkami
DO ;Jli'L 8'1.1 KCTb Hl Bpn.... nOGtA& TpCUU możem zbyć się grzechów i królestwa nie
J,t!\'L1 AO&P",.uH U 'L&UT" Kro u OOE1IAHTU utracić; a dla Boga nie leńcie się, proszę 20
Kro: 1I0IUr.\HHH:U.. I C 'L .uIU u UUAOCT'LIH£f&. was, nie zapominajcie tych trzech uczynków,
AJ. TO B'L., AtTU UOU I He T iE"K.1 :(.1nOK't,5,b bo trudne nie są: ni samotno ć, ni życie
GO "tI, o e T10UU AU'" TpeuH H &'LITU zakonne, ni głód, co wszystko niektórzy
rpt OB'L C:BOH 'L H IltCJP..CTBHL'I le UWUTU dobrzy znoszą; lecz tym malym uczynkiem
u. ::\ KOrl AtU1 Re Itll1;T£ ea, UOlltif. Bt.1 moina laski boicj dostąpić. Coż jest czlo- iS
tA, lIC .\&t.IR.1HTE Tpnt. .\1oU. Ttot'L; Re EO wiek iż nań pamiętasz? wielki jeste Panie
c£u U3iLK1; HII O",HUOYLCTKO, ilU YPł.lIL- i dziwne sprawy twoje j zaaen rozum ludzki
Y"CTRO, U" rOlO",", 1160 HHUH AO&PH" rp... niemoże wJpowiedzieć dziwów twoich. I zno-
n n, 1110 U1.t'LIU'" Atl'LUb O A..YUTU uu- \\u rzelniem: wielki jesteś Panie i dziwne
Iocr.. £03;HI&. V"TO KCTL nOltK'J., L'l1\0 sprawy twoje, i blo£oslawione i chwalone 30
DOU..IHIDH u?') RE!U" KCU, fOCDO,5,U, H imię twojc na wieki po wszystkiej zicmi.
YIO,\8J AU1 TROL'I; ADI1K'L me p o\,U'L YIIO- Ktoi nic bł:tlzic chwalil sily twojej. i two-
ItYLCn. RE uo £n UCIIOKt,vtTU YIO;1,EC'L TEO. ich dziwów wielkich i dobroci widomych
U'('I.. H O.\K'L' ,CYtU'" : R£.'u" leCU, rocno na tym świecie? jak niebo urządzone J jak
.) Jezaj. I, 18. !I) Psalm VllI, 6.
NAUKA "ONOMA.CHA.
869
.
AH, H YIO"HI A1:U TKOl1. " &UrOClIOB£IIO H słońce, j:\ xi iyc, jak gwiazdy i ciemność
R1JLlIO IIU TBOH: B'L B1oK'L1 no KLCEII £I.uH. i światło J i zicmia na wodach połoiona. Pa-
1Ia;£ K'LTO HE nO KUHTL, 1111 npocuB.\UH:TL nie! twoją opatrznością; zwierzęta rozliczne
CUlI'Ll TBOICI.I u TBOHn BUIIK'LIJ'L YIO,,€C'L II i ptactwo i ryby upiększone twoją opatrzno-
AO&POT'L, O\,CTpOICII'LIX'L Hl CLI.IL CB1:T1o: 1\1- ścią Panie! i dziwujem się cudowi temu,
KO "£&0 O\,CTpOltIIO, K11\0 ilU C1'LHLI,£, lU- jak z ziemi czlowick stworzony, jaka rozli-
KO lIU l\O\,H], K]KO 1\U B1: "'LI. H nlu H czność t)PÓW w ludzkich twarzach, choćbyś
CB'tT'L, H :(CU t.\ ".1 BO).]X'L nOl\Oił\£IU, fo- caly świat zgromadził nie masz typów je-
cnO"H. TBOUU. npOU'LICI'LUh! B1opllK: pO h- dnakich, lecz każda twarz ma swój typ we-
tO R0111YlallUH, U n'LTUI,.ł u p'LI&'LI, O\'KP1W€HO d1'ug bożej mądrości. I to podziwiamy jak
rKO II ut. IIpOU'LICl\'LUI. , focno"H! II c£uoy ptactwo nieLieskie ciągnie z poludnia . .. i
YIO).O\, J\HBO\,H:II'L ta, K]KO OT'L npl.CTu C'L- nie zatrzymuje się w jednym kraju, lecz
'L"lB" YI0E1:Kl, K1KO O&P] II P07,I.H01HYL- tak mocne jak slabe rozchodzi się pa
HUH B'L YlIOB1oYLCK'Lln JIII'II ", U..C H GhCb wsz 'stkich ziemiach z bozego rozkazu, i na-
15 nup" C'LB1.Ko\,nUT,., 1£ BbCH B'L 0,'011'1. Ur.pl ", pelnia lasy i pola. Wszystlo to dal Bóg dla
H"' 1i'L1II 30c CKOHU.. AHIJ" O&Pl 'LUL, no &0- wygody ludziom, na jadlo, na uciechę.
3011H 1I",,,pOCTU. II C€UO\, tA nOAuBo\,ICU'LI, Wielka laska twoja dla nas Panie! który te
K.1KO IIbTUI,.ł H£&£CLlI'LI u7,.... IlpHU H".bIL, wygodę uczynileś dla czlowieka grzesznego
U npLB1ot£ H.lWH P3llłt, U HE n:\BAn A te ptaki niebieskie nauczone od cie-
!O c.& 01 O"IIIOU €U]H , H.... H CHII.H'LIL1 bie Panie: gdy każesz. 10 zaspiewają a
u 0\,"'L1!.ł U"H.n no BbC'tU.... £I.uIAU'L, &0- ludzie weselą się w tobie; a gdy nie ka-
3>HH:IIII. IIORn1oHUH:UL, AI IJn 'LH.lTb ta Ił't- źesz, acz mają język. zaniemiej<!. Blogosla-
CH H nou,. K"tc a;e TO AU'L (H:cn)fllor'L Hl O\'- wion jcsteś i ch",.alon bardzo Panie! któ-
rO,'IIH: Y.10R1oK'L'.IL, Hl C'LH1o' , H] ReC£JUIC. ryś wszclkie dziwy i dobrodziejstwa te stwo-
5 RE;łIIKl , fOCIIO.\.., UH.,OCTL TR0I1 lU II.1C'L, rzyl i zdzialal; ktoby więc nie chwalil cię
U3\£ T1 OVro"lIt.I C'LTKOP"J'L KC" v.10R1;K.1 Panie i nie wierzd calem sercem i calą
AUU rp'l.Wł.Hl. II nl 3\C nuulłł HC&£CLH'Lla duszą w ImIę ojca i s}"lla i świętego du-
O\,UiiI.\pCH'L1 TOGOm, focno"u, Itr" nOBe- cba, niech będzie przekl ty. Te boskie slów-
111111111, TO R'LCOOIH.TL U Y30R'tK'L1 BECC1 T" ka oarzytując dzieci moje, pochw:\lcie Bo-
:50 TO&£; H Itr\:t 3;C HE 1I0R£ HIUU 111.1'1., II 'LIK'L ga który nam dal swoj laskę, i tę z li-
mE III.ł1ołlbqU: OI11oU1oIffiTL. l\ EurOC;łOK£"'L 1£- chC30 nicrozumu mego naukę; posluchajcie
.
CH, fOCIIO,J,U, u XR.1JCH'L 1o.'0, KI.CI1K.\ YI01,£Cl mię, jcsli nie przyjmiecie wszyst1.icgo toć
u T'LI AOEpOT'L1 C'LTBOpIlR'L H C"'''1:J.'K'L, AJ polo\\' . Je li Bóg zmiękczy serca wasze i
HiłiC uc KnIITL T££C, focno u, u HC B't- zalcjecie się lzami w grzechach waszych
f)0VI£TL BLC'tUL tPL.1.LIJLUL II BLC£.... AOvw£1& mówiąc: jako zmilowales się nad wszeteczni-
K'L ilU. OTLIJ:t U C'LIHl U CUTUO AOV l, cą i rozbójnikiem i celnikiem. tak i nad
Ali &ffi,J,CTb npOKUT'L. Cu Cl\OK.IJ:ł IIpOYIIT1t£-. nami grzcsznymi zmiluj si . A w cerkwi i
\
870
NAUKA MONOMACHA.
.
YE, AtTU UOI1 , EomLCTREUHU , OO RUtTE
60rl, A R'LWlfO HIU'L UH OCTL CRO..., U CE
OT'J. o',J,Jro UOKro EE O,"UUI1 H]I\' nIlK,
OOc!0YWJHTC t.ICHC, .upc He RLCEro IIpIlHI.IC-
JE, TO IIO]OKH"... 11J1c K'LI l\or'J. O,"UAK'L-
YHTL Cpb,1,ł.IJE, H CJ'L:('LI CKOU HCOOYCTUTE O
rp1oct;t'L CROH;t'J., PCI\Q;IJIC: I1HO £ EI.."L-
IUIII&, n pJ EOUHUhJ U U'LITlpl1 1I0I.IH10R11'J.
KCH, T1KO U IUC'J. rp1;WLH'LI 'J. IIOUIUO,'U.
" R'J. IlpI.K'LRU TO "1:UTE u Oif. u. Ile
rp'£W1oTE HU O,J,UHm me HOYb, "IpE 1.lOmnE,
OOK.'OIU1'£ a ),0 CUII1, UH B'LI U HIYL-
IIETL HE UOYU, LI TPUiEA'J.I; II Toro Hfi :(;t-
G'LIUHTE J HE 11;HHT£ U. l''tI.lL EO HOYLlI'J.II.łL
1I0KI01I'LUL H 1110HUIUIL Y OR1oK'L 110&1oit..1H:TL
AHIUOU, U yLTO B'L ALHł. C'J.rp1oWHTL, Zł T1;I.U
Y10R'l.K'L n &LlR.1KTL. .\IIIE H UJ KOHU 1o "aY£
ilE ....),ETL ilU C'L h'J.IU'J. 0P"",1,UI1; .1I1IE HR1;;t'L
U03UU'J. RE O\,U'l.I£1'£ U1'J.RHTU. LI rOCoo"u
IIOUHI0,"U, 'LR'l.T£ EE:('L "p1oCT.1HU B'L T.1UB...
T.1 &0 KCTb I.IO!HU] BLC1;.\:'L lł1oIlLWII, UCif.E-
1'U ł.I'LIUUTU IiE .''l.IIHlltm. RLccro mE D1Y£
oV..or'LIJ'J. HE JIi'LIK.'HTC, U'J. K]UKO 1.I0r"'lIlc
00 ClIlt Kp'J.U1oTE, n IIPU,,:lRIUTC CUPOlt, U
8A08UIII& OOP]BL.\'tT£ CIun, a Ile R'L,1,lR1I1TE
CU1LH'LIU'J. oorO\,&UTU Y10B1oKLt. Ilu OplBl, Uli
"PUB.1 ilE 0\"&HB1HTE, HII oOB£\'tKlUIE OtElITU
Kro; ZłIJl£ se"nr. nOBUII£H'L C'LUpł\TU, li ,"O\,'
W ilE norO\,E!IIUTC "HlUK'L11I me \:P,"CTUllH'LI.
'tył. UJ....UYE U H.\:O U WlipO, HE K.\CII1oT€
ta 1\0r'LU", HH PLCT1oT& u, II1;TO\, r.o Tli
.01(;r. UHKOKI& mE. l\IIIE .'u K'LI .....1,CTC KpLCT'L
IJUOB.1TII K'L "PUHU , H]" K'L 1i01J01(, lUli
OI(OpIlBUB'J.WU CP",1,LI'£ CBOK:, Hl .I.U.. m£
U04E£T£ 0VCT0I1TH, TO £ 1'1;IIO\,OT£, "1J1;-
JlOKlB'lillIE &1IOAtT£, Al RE 0p'tCT&oLHU DO-
rOYE'tT6 OYWII CBOKt.ł, tmlchOo'Ll, " nOIl'L1
legając czyńcie to, me grzeszcie ani jednej
nocy, klaniajcie się do ziemi, chybabY8cie
uie mogli, a to trzykrotnie. I tego nie za-
pommaJcle, nie leńcie się, przez te bowiem
nocne poklony i pienia czlowiek zwycięża 5
dpbla, a co w dziełl zgrzeszy. tern zgła-
azi. Jeśli konno jadąc, nie będziecie mieć
kim do czynienia, a nie umiecie innych
modlitw odmawiać, to wołajcie bez prze-
stanku: Panie zmiluj się! ta bowiem mo- tO
dlitwa jest dalcko lepsza, niżeli m} l nie-
dorzeczna. :Nadewsz}'stko zaś ubogich nie
zapominajcie, lecz ile możecie. wedlug za-
sobu ż)"Wcie, \\ spierajcie sierotę, wdowie
w .mierzajcie spra\\icaliwość sami, i nic do- fiS
puszczajcie silniejszym gnębić czlowieka.
.\ni prawego ani nieprawego nie zabijajcie
ni zabijać go nie każcie. Jeśli zasluzy na
śmierć. nie gubcie duszy iadnego chrzegci-
anina. Iówiąc czy źle czy dobrze, nie klnij- o
cie się Bogiem. nie żegnajcie się. bo nie
masz w tern żadnej potrzeby. Jeśli będzie-
cie prz)'sięgać braciom lub komu bądź, wtedy
zbadawszy serce swoje, azali możecie ob-
stać J przysił:Sajcic, a przysięgi dotrzymuj- 5
cie. abyście zlamaniem jej nie zgubili au-
szy swojcj. Od biskupów, kaplanów i igu-
menów w miłości przyjmujcie blogoslawień-
stwo i nie unikajcic ich, lecz wedlug sil
kochajcie ich i dbajcie o nich, abyście za 30
ich modlitwą blogoslawieństwo boże odnie-
śli. Nadewszystko nie micjcie haroości w
sercu i um)'ślc. lecz mówmy: śmiertelni
jesteśmy. uziś iywi jutro w grobie. To
wszystlo coś nam dal nic nasze, lccz two-
je; poruczyleś nam na krótki czas. A w zie-
mlf mienia nie zakopujcie J bo to jest
N A U K A M O N O M A C H
87ł
II IIrOVI.I£H'L1 ct. lUOE'LBHI& R'L IIUII1T£ OT'L wielki grzech. Starych czcij jak ojca, a mlo-
"H"'L E!.1rOCIORt:IIHH:, H HE O\,CTplHI1HT£ c dych jak braci. \V domu swoim nie leńcie
OT'L 1ł1l 'L, H no CH]1o I\IOE1;T£ H IIl&'L"'£T£, się, lecz wszystkiego doglądajcie. Nic spu-
Al npHHuCTE OT'L IIH 'L U01IITKm OT'L &on. szczajcie się na ciwuna ani na pach olka ,
5 n.1Y£ Rhc£rO rp'L OCTII HE HU101lTe R'L CpL"""11 aby się nie śmiali przychodnie z was i z
u O\,Ut, H'L pLIJ1;U'L : C'LUpLTHU KCIJ'LI , domu waszego i z obiadu waszego. a woj-
Ął.HLCL 3\IIRH, lO\,TpI R'L rpO&1;; C£ BLC£, nę wyszedlszy nie leńcie się, nie spuszczaj-
YLTO H'LI KCII R'L"U'L, H£ II1IU£, H'L TROIe, cie na wojewodów; w piciu, jedzeniu i
nopliWlll'L H'L KCII 11.1 Lino "LHIIII. II R'L spaniu nie dogadzajcie sobic, a czaty sami
tO CUIU He OpON1oT£, TO H'LI KCTL RC111i\'L rozstawiajcie, i w nocy gdy obejrzycie
rp't.n.. Cnp'Lll.I YLTH I1KO OUII] , UOJO- dokoła wojsko, wtedy legajcie; a rano wsta-
A'LII.I mm EpUHłlb. fi'L ",ouoV CROKUL HE )1;- wajcie zbroi ze siebie nie zdejmując, czlo-
H1;Te u, H'L RLCC BH 1oTC; Ile p1;T£ lU TH- wiek bowiem rychło nie spostrzegłszy się,
RO,"II1, HH HI OTpOK1, A' HE IIOCl.I'tlii\TI. U nagle przez lenistwo ginie. Klamstwa strzez
tS npll O" IIIIIH h.... BUI'L, II lI.OI.IO\" UIUCUO\', się, i pijaństwa i wszeteczeństwa, bo przez
HH OE't,WY BllU£UO\,. Ih BOIIO_ B'LIIUL 'L, H£ to dusza ginie i cialo. W podróiy kędy
lI1;O'tT£ C.I, HE p.tTC U\ ROICBO,,'L', HH nH- przechodzicie swoim krajem, nie dajcie zbytku
TIIIO 1111 't \CII II 10 HE l\UO"1oT£, 1111 ClIlilIlIO ; II czynić pachołkom ani swoim, ani obcym,
cTopmr..ł cnili Illp.łil;lIKlHT€, II IIOYL on, ni we wsiach ni w zboiach, aby was me
!O BLCIn."OY Hlp.ł,'HK'LIU£ 01\010 ROli TO a.£ l\,ł- przeklinano. Którędy pójdziecie i gdzie
'tT£, 1\ p.1HO E'LCT.1111oTC; lł O P mil m U UE C'L- staniecie napójcie, nakarmcie znużonego. a
HIIU.1I1T£ C'L C£&£, B'L&p'L7,'t Ile p07,'LrU';JB'L- przede wszystkie m uczcijcie gościa skądkol-
we, 1\1;HOQIlUII K'LIIE7,lI1OV EO YlOR1iK'L no- wiek do was prz)-jdzie, bąoz prosty, bądź
r'LIEIH:TI.. ]'1.3\1> &110'11 u, H nHUlII,CTRI II urodzony, bądź posel, jeśli nie moiecie da-
25 &1;r. '1 , E'L T'LIU 1\0 iW\,1U1 nOr'LIC.1H:TL II rcm, to jadłem i napojem. ci bowiem po.
T1;10. K;r.,,! 3>C O".IIIE n;',TLUL no CROHI.I'L drólując rozsławiają czlowicka po wszystkich
CU1111J'L, 11£ ,'.1UT£ "lKOCTII .''tIUU OTpOh'LIJ'L, ziemiach bądz dobrze bądz źle. Chorego
HII CBOIIU'L HII YI04r.UU'L, NH B'L CC.l1;n, odwidzajcic. do umarlego idźcie, bo wszyscy
NH B'L 3>UT1;.n; Al H£ KUTII BIC'L U1YMldiTla. !'micrtclni jestcśmy, a czlowieka nie rnijaj-
30 K;r.,'1 Woe nOIl.\ne, 11,,1olł\C CT1H€TE, u:tnOHTE, cia nic powitawszy ; dobre slowo mu daj.
Illlip'LU1;T£ O II'LIK:H.'; H C01'& iła: YI.T1oTE cic. Żonę swoją kochajcie, lccz nie dajcie
rOCTI., OT'J. 1i2i\.\0\, 3\C 1i'L 811.1'1. "PH '£TI" 11111 im nao sobą wladzy, a co jest koroną
npOCT'L, II]U J\OCp'L, IIJII C'Ln, IIIC M6 LtD- wsz)-stkiego: bojaźń bozą miejcie nade-
-
Wiersz 7 rpo£t a rpOE'L w r!:kop. - 8 YLTO H'£II YCCTH'LI w r kop. - al OVHtJ
KH.11 0VHCIIHl w r!:kop.
872
NAUKA łlOftlOMACHA.
merE Ai1p'LUb, "PIWLH'LUL II OHTHKUL; TH wszystko. Jeśli zapominacie rychlo wszystko,
&0 I.IHUO;tO"aYH npOCJJR.lTL YJOR101\1 no KL- to często naukę tę odczytujcie, a będzie
CtU'L EU]UU....,IIO&O Jl,O&p'LIUb, IO£O 'L}""ILIL. mnie bez sromu, a wam z pozytkiem. A co
£O\LRJrO OpHctTtTE, H1"'L IJf)LTRLI'L\ U"'l.T£, ut\)iecie dobrego, tego nie zapominajcie;
liKO BLCU UpLTBLHH I£C1I'L1; H YIOR'l.U He czego zaś nie umiecie, tego się uucie. 5
U"H'l.T£ HE 0pHR1oYIK'LWE, AO&PO UORO I£UOV Owo ojciec mój doma siedząc umial pięć
AI),1oTE. ił\CH CROtib l\1O&1\TE, II'" HE AlUT£ jęz)"ków, Z tego bowiem cześć jest w cu-
HU'L NI;l,'L CO&OI& B1ICTH. te ZE B....I KOHLIJt. dz}'ch krajach. Lenistwo bowiem wszystkiego
KLCEUOV, CTpJ;t"L &OZHH UUtUT£ B....IWE ncc- jest matką: co umic to zapomni, a czego
ro. aqac J&'LIB.\KTe BLC£rO, tI nCTO opo- nie umie, tego się nie uczy; dobrze zaś 10
YHT1I1TC; U LI'LH't & .\£TL &q.... COpOl.U, " postępując nie powinniście się lenić do ni-
B.1U'L &d\.\£TL Jl,O&po. I ro mE O,'U'l.Lll.Y". Toro HE czego dobrego. ajpierw co cerkwi się t y-
lC'LIKIHT£ o&poro. II I£ro mE HE O U'l.ł&YII, czy; niech slońce nie zastanie was w po-
II TOUO\" U 0VY'l.T£. t\IiOiEE co OTM," 1.1011, ścieli, tak bowiem czynil gwiętej pamięci
AOUI CW, II OVU'l.UWC n.nl> H 'LIK'L. R'L ojcIec mój i wszyscy mężowie doskonali. 15
T'LU" co YLCTL K:CTh OT.... HII1o "" :(CIJ.1L. Ranną chwalę oddawszy Bogu, a potem
tHOCTL &0 RLCEUOV UlTlI, I£3iE O\,U'tKTL, slońcu wschodzącemu, goy slońce ujl'zal.
'1'0 :(U "ETL, i1 Kro ZE HE O\,UtI£Th, "TO- chwalil Boga z radością i mówii: oświeć
uo," ta RE OVYUTL; AO&Pt iEE '1'ROpaIJlE, IlE oczy moje Chryste Boże, jako dale mi
UO 'tTE C.I lItUHTU "H 111 YI.TO mE Aor;p0K:. światło twoje piękne; a dalej: Panie przy- o
"pLROK: K'L l,pl.l\'LRH. A1 .E JCTlH£TL RIC'L lóż mi rok do roku, abym ostatek grzechów
U'LHLIJE HI nOCT£IU. TIKO &0 OThlfL UOII swoich odpokutowawszy, usprawiedliwilZywot.
Atl1WETL &.uiE£u....m u BLCU AO&P"H U.iEll I tak chwalę oddam Bogu. I siadlszy z dru-
C'LBpLWERH. J.OVTp£R_ł& OT'LA1B'LW£ £orOlm żyną radzil, lub ludziom sprawicdłiwoś
B.U..., U no nUL C1'LHLI'1O B....c OA IIIIO, " wymierzal, lub na lowy jechal, lub na!5
0BPu'LlUe U"" H"" e , u OpOCUKU TU 1}0r.1 przejazdkę, lub legal spać. Spanie zaś
C'L P.1"OCTHłih, U pEYE: OpOCHUH OYU UOH, w poludnie przeznaczone jest od Boga, al-
Xp"CTe £O E, Uir.E Au.... uu KCH CR1oT'L TRon bowiem po pracy spoczywa i zwierz i ptactwo
Kp.1C'L.....IU; " 1£ III E , r OCOO"II, OpHI0 U U" i ludzie. A oto powiadam wam. dzieci moje,
ItTO KI. ItTOt, Al npOI'L rpt.tOB'L CBO"t'L trudy swe, które podejmowalem przez lat 30
001.11181. U, onpl£LAuB'L 4EHBOT'L, r:tlo 00. trzynaście podróie odbywajac i lowy. Naj-
JU!ur. £or . II C'E,J.'LID6 AOVUlTH C'I. MO,,- pierw szedlem przez \V ętycze do Rostowa;
UROur., "1In lUO"H Onp.1BL1"UTII, H1IH lU poslal mię ojciec. a sam szedl do Kurska.
OB'L $.UTH, H1U nOt AIITH, H1H I£YU COUH; I A potem dwa razy do Smoleńska ze Stawkiem
Wiers.l 28 WEe I " w r kop.
N A U K A M O N O fil A C H A.
873
COl..HIt ItCTL OT'L COU npHCd\mCHO nOllo -1 Skordętyczem, ten za odszedl do DI'ześ('ia
A""E, OT'L YI.H] &0 OOYHK;1H:TL II K1opL, II z Izęsławem, a mnie do Smoleńska poslal.
OLTHIIH H nOR1o.,11. li CE R'LI nOB1:1ł,iU.., A1.:TH
UOl1, TPO,,}ł,'L CKOU, oze ca KeUL TpO" II'L
5 maTU )\1.:11 H IIOK'LI 'pu U] AeUTL 111>1'L.
npLBOIt "'L POCTOBO" H"O 'L, C'LIiKO 1> RUH-
ya, OOCM U OTh.,L, l\ ClUl'L H}ł,E KOYPL-
CKO" ; H Olli'LI K'LTOpOK K'L CUO:\LBLeKO"
C'L CT:1K'LKOUL CKOP'L}ł,UUYLUL, T'LH O"K"LI
i O H OIH e K'L Cepeel810 e'L II UUR'LUL, l\
UtHC nOC'LII] CUOIILHLCIWY; TO H 'L Cuon-
B..Clil H-'O 'L ROIIO}ł,HI,ICplO. TOII mE HU'LI
1'0 H nOC"LI\:tcn G£peeTUIO &P1T1 111 rOIlOKL-
B1.:, H-'1: &11 nOZLrIlU; TO U TOY ElUOA'L
i5 ropo}ł,'L T1.:.t'L. T] HJI,O 'L nCpCIICURJlIO on-
"10, l\ no B£IIH'I1: ALH" H 'L nCpCIlCUKl\11 T
ROIIO"HUCplO Hl C.i.T£"CIiO\, UoP] TROpIlT'L C'L
lb 'LI. I) 01'1. T£Al nlK'L1 111 l\1.:TO ROllOJl,U-
ueplO ooaTL. Tl nOC'L1\l ua CUTOCI\i1R'L R'L
O 1\.I;t'L1 : ') OJl,IIK'L i\ fllOroR'L1 AO Y£WLCKJrO
I1.:ClI, O}ł,HR'L R'L CUJlH " 'L YCT'LlpE U1oU-
.,"; H R'L TO mE l\1oTO H A1>U U POAu en-
P1oHW£K 1I0B'LrOpOALcIiOK. TLI on T&AII Toy-
POKO\" m NI K£eLN& Tli nep£lłen8111O, TlZ.e
5 TonoKo". II CUTOeMK'L o"upe, H 11 'L nll-
K'LI CUOIla.BLCKOY, m " 'L CUOIILHLCKl T'LIH
ze UU1: TlI K'L II0KOY ropo,\o\" Nl ReCLII..
f1\1>£088 R'L nOUOYL ;3) m U) :\1>TO C'L OYL-
.,t.UL nOA'L nll'LTLCK'L, m 111 APo\,r&1& uu
30 C'L CRaTOnll'LK'LUL OOA'L nl'L'l'LCK'L; ozt.rowa
nlll,Tt.CIfL. 0 1'1. H}ł,e HOKoy ropoJl,oy, il t:\ C'L
,
e Smoleńska szedlem do Wlodziroierza.
Tejie zimy poslali brata do Brześcia na po-
gorzelisko, gdzie byli spalili. i tu strzeglem
grodów tych. Potem szedlem do Perejęsławia
do ojca. a po wielkanocy z Pcrejęslawia
znowu do \Ylodzimierza na granit'y pokój
zawierać z Polakami. Ztamtąd zaś na lato
do \Ylodzimierza znowu. Poslal mię tcd)
Świętosław do Polski. chodzilem za Glo-
gów do czeskiego lasa. chodzilem w kraju
ich cztery miesiące; i tegoż lata. s .n mi
się urodzil naj starszy. nowogrodzki; a zlam-
tąJ do Turowa , na wiosnę zaś do Pereję-
slawia i znowu do Turowa. I umarl Swie-
..
toslaw, ja znowu do Smoleńska, a ze Smo-
le11ska tejie zimy do Nowogrodu. na wio-
snę w pomoc Glebowi, a na lato z ojcem
pod Polock, zaś na drugą zimę pod Polock
ze Świętopełkiem; przedmieścia Polocka
spalono, on poszedl do Nowogrodu. a ja
z Polowcami do Oderska wojując, i do
Czernigowa. I znowu ze Smoleńska ku
ojcu do Czernigowa. przyszedlem; i prz)-
szedl OIeg z Wlodzimierza wygnany. i we-
zwaliśmy go do siebie na obiad z ojcem
w Czernigowie na Krasny dwór. i dalem
ojcu :500 srzywien złota. I znowu ze Smo-
leńska przyszedlszy, przeszedlem przez woj-
ska połowieckie bijąc się: do Perejęslawia.
1) O zawarciu tego pokoju wiedział DhlgosZ i mówi o nim pod rokiem 10 7 4. Nazywa
on xi cia włodzimierskiego wyraźnie Jerzym, według r kopismu bib!. 05501. Xr. 108, str.
147, nie zaś Grzegorzem jak mylnie w wydaniu lipskiem wydmkowano. Monomach zowie
ówczesnego xi cia 'Włodzimierskiego Olegiem; być moie ił Jerzy było jego imię chrzestne.
I) Porównaj co mówi o tem C8tor w wyd. nin. str. 748 w. 4 i nast. Byłoto według nie-
go w 1076 roku. 3) Porówn. str. 748, w. 28 i nast.
JlonurM1llG Pol. liwl. rom. 1. ł t O
874
NAUKA MONOMACHA.
OO!OII.IJU Bl O pLtn, BOIOI&; 'II! YpLlluro- i spotkalem ojca wracającego z wyprawy.
BO,. II 1U1J.1 H( J.) CUOUBLCK:! K'L OTLltlO Owoz znowu chodziligmy tegoi lata z oj-
npllAot'L YpLIIHroKo,. "Onr'L npHAE II 'L ccm i z Izęslawcm do Czemigowa bić się
EO!OAHU£pt1 B'LIBEAEB'I., II B'L rgn II K'L co- z Bor .sem, i zwyciężyliśmy Borysa i Olega.
st 111 OSQ'L C'L OTLIJLU'L B" Ypl.llnrOU, ł znowu szligmy do Perejęslawia i staliśmy S
"1 SplCUWL AIOpt, H B n OTLIJIO TPH w Ob rowie , a \Vszeslaw sp=łlil przedmie-
CJ.'1.1 rpIlBLII'L OJOTJ. "nJIC'L1 II( 'L) CUOIIL- gcia Smoleńskie i pugcilem się o dwoch
IILUI H\6 npllIUL/\J., H npoIlAO 'L CJ.llo t koniach z Czernigowc8mi i nie zastalismy
nOIlOBLYLU'LIH 108, SHII ta AO OEpEaCU- go w Smoleńsku I owo w tez tropy za \V sze-
LU\, H OTLIJI ".u on CJ. DIUO, opumLA- slawem spalilem i spustoszylem kraj do 10
_G. To II nll'Ll OAHtOU" nUL E AtTt Łąkomła, i do Łogozeska ku Druckowi spu-
CJ. OTLIJLUL H Ct. II CUK'LUL GHTJ. ca Y PL- stoszylem. a ztamtąd do Czernigowa. A tejże
"HroKo, CJ. £OpHC'LUI., II no&tAlI OU'L £0- zimy Polowcy Starodąb wszystek spustoszyli,
pHU " Oll.ra. Ij "nlK'U DAO OU" OepEa- a jam szedl z Czernigowcami i z Polowca-
CDOlO, II CT1 OU" IJ. Ospon. II RLCECUB" mi, na Deśnie pojmalem xiąząt Asaduka i t5
CuouBLcn 04E E, " .. BJ.C'lAJ. c.. Ypl.- Sauka I i druiynę ich wyciąlem, nazajutrz
,,"roB"II" o ABQIO lOBIO, H BE ;UT.1\:OU'L za za Nowogrodem rozbili my silne woj-
B" CUOIILIILCTt; TtUL zE n&TLUL no ELCE- ska BeR.atgina, broń i plon Wsz)'stek im
C!Ut nmur.. EU!ł.. . nOKOKMBJ. AO h- odebrawszy. A do \Vętyczów chodziIigmy
I!:.1UIlIi H AO l\orOZI.CIa, Tl 11 AplOTLcn przez dwie zimy na Chodotę i na syna je- o
&0I0Il, n Ypu.roBo,. l\ u '1& uu DO- go I i ku Kordnu chodzilem pierwszej zimy
KOICU..A 0010BL.,8 CUPOA£G" BLCI., H II 'L i znowu za Izęslawiczami za Mikulin, i nie
mLA" C'L Yp..IIHrOKLIIH H CJ. 001\OKL.,H, _1 dOiflalem ich; za tejże wiosny do Jaro-
AECLII.. H HUI1 OU'L l!:'Llla H l{CI1AOYK1 H Cli. pelka, kupiliśmy się w Brodach. Tegoz lata
0YK1, U APO'3>H_& U 'L H 'Lr;HW&; U 111 .1- gonilem Polowców za Choro', którzy wzięli 5
0\'Tp£BII1C 1 HOI'LIUL ropoA"uL pl rIlJ OIl'L byli Gorosz)'ll. A tejże jesieni szligmy z
CDALB'LI 1011 £EIDTrRI , II ce ULVB u no- Czernigowcami i z Polowcami z Cz tejewi-
lOn. BLC: O'fll OU". l\ B" Ri'lIlY8 OAU.tOUJ. czarni pod l\lińsk, ubieżeliśmy gród nie-
no ABt uut, U XOAOT U B1 C'L11I1 Kro, zostawiwszy w nim ni slużebnika, ni by-
li I'L KOpLAlI.. _O,\H1'L npLUł.. HU&. II n.t- dlęcia. Tejie zimy szligmy lączyć się z Ja- 30
"'LI no łI CJ\.1KHYHn 11 łJUKO" HII'L, H Be ropelkicm w Brodach, i bard ogmy się za-
nOCTHrO OU'L H 'L. II HI 'lO, BECLII& I!:'L przy;afniIi. Zd na wiosnę posadzil mię oj-
MpOnA'LKoy CJ.B'LIOYU!I&TL CA "II &pOA'LI. ciec w Perejęslawiu przed bracią, i cho-
-
'\Vier8Z 18 Cuon"..c:rt. CUOALlI.C:Kt w r kop.
I) Porówn. Itr. 751, w. 1 i nut.
NAUKA MONOłfACHA.
875
T'LUL ze lItT'I rOIlU OI"'L DO nOllOKLIJU 'L lt dziliśmy za Supoj; a jadąc do grodu Przy-
XOPOl\L, H4I£ rOpOWHH'L B'L aw . H II T& lęki spotkali nas niespodzianie polowieccy
oceHL HAOXOU'L C'L YpLHllrORI.I,H, u C'L no- xiązęta w ośm tysięcy, i radzibyśmy byli z
10BLIIH, C'L YHT'II&BHYH, K'L Ut"LCKO\,; nimi bić się, lecz wysłaliśmy byli broń
5 H lt OU'L ropo,,'L H le OCTZ!BU OU'L ,O\, .e- p odem na wozach, i weszliśmy do grodu,
ro ilU Y£3I1AUIJ, Bił CIOTUB'LI. 111 'la. uu;a t)"lko jeden Semiec zywcem byl pojman,
H,\OXOU'L K'L ','pon.''LKOV C'LKOKo\,nUUH u takZe kilku smerdów; a nasi więcej ich
Hl RpOĄ'LI, U IUO&'LKL R£lIHK& C'LTBOpHXOI...... 1 ) ubili i pojmali; i nie śmieli nawct brać koni,
" II KeC..II... nOC:ł H ua on.,L B'L n£ptll- jeno uciekali ku Suli tej nocy. Nazajutrz
tO CUL'H oepe-,'L EplTUI&6i, H OAU OU'L .l zaś w dzień Bosarodzicy szliśmy ku nialej
COTDOU; U YU K'L npuuIOV ropoAo\" u wieży, i pomógl nam BóS i święta Boga-
C'Lp1oTouaa II'LI R1.Hqlno" nOllOKLYhCK'LILI K'LHa- rodzica, wycięliśmy 900 Polowców i poj-
H OtUl. T'LIUYL, " 1[OT'I: OU'L C'L "HUH p:\- mali dwoch xiąząt: Asinia Bagubarsowego
'ło H IiHTH ca, "'L 0P&3>HI& EI1\:OU'L O"C'LUI\H brata i Sakzia, a tylko dwoch ludzi ucieklo.
U II nep£,"" "l OORO 1.:n. u nll1l,"o ou'L B'L A potem ku ŚwiętoslawIowi goniliśmy za
rOpOA'L; TOIlUIO C£ULIItli. IIwa 0J.UBoro 3>8- Polowcami, a potem ku grodu Torczesku ,
Koro, TH CUpL.\'L 81.:101lHIO, Zł 8'WU OHU'L a potem ku Juryewu za Polowcami. I zno-
GOl\t H 'LEUW.A U H HI.uwa, u Ile cu lila IIH wu po tej stronie u Krasnego zwyciężyliśmy
10H.& nOIATH K'L P£II'I:, H E1.:m:\w H:\ COVI\& Polowców, a potem zaś z Rościlawem pod
!O T'Llłł IIOYH. " OVTpJ, II rOCnOmHH'L AI.Uh, \Varynem kosz wzięliśmy. A potem chodzi-
HAOXOU'L K'L 61ol\1.: K£3>8. u 60r'L II'LI nouo- lcm do \Vlodzimierza, posadzilem na po-
ze H CBAlitU l;oropO,"Ulll! H 'L£UIII& ,s.eun wrót Jaropelka, i Jaropelk umarl. I znowu
C'LI'L 1I0lloBLIJL, u AU K'L8a 11 AWA &uo,,- po śmierci ojca i Świętopelka biliśmy się
gpCOU £pi\U L\cunll U C\ I1, U AKl IJ - Z Polowcami nad Sulą do wieczora, biliśmy
ts T03UIO OVTt:KOcn. II no T'LIAL 8.1 CKA- się pod Chalepem , a potem zawarliśmy po-
TOCI\:\RlIL rOHHXOU'L nu nOI\OEMI!łX'L, H no kój z Tugorkanem i z innymi xiązętami
!'LUL H TOpYLCK'L'H ropo,\'L, H no n.UL 111 polowicckimi J a z ludzi Glcbowych zebra-
flOprEK'L no nOI\ORMIHX'L. II nl1""1 Ul 1"L1U liśmy wszystką swoją druz)'nę. A potem
ze CTOpOIlOS OT KplCLlll nOIlOBI..,H 110£10"8- napadl mię w Czcrnicrowic Oleg z Polow-
30 OU'L. II 00 T'LUL C'L POCTHCMB'LUL 4££ O\, K,- cami, i bila się z nim druiyna moja przez
PUHl BC4Ea K'L lI.tOU'L. II DO n.UL OAHK'L Ro o- . ośm dni o malą groblę i do ostrosa nie
,HU£PIO. D.1K'L1 ł1pOnI\1.K:\ IIOC"J\I! 'L, ""po- wpuścila ich. Litując się chrześciańskich
II 'LK'L m(ł.łp£. " 1 .1K'L1 no OYLII" C'LU LTH dusz i plonących siól i monastyrów, rze-
" no CBUOn 'LIJ't " Coyu. &IIK'LWC CI C'L 110- kłem: . niech się nic chwalą po£anie J i da-
I) Porówn. str. 754, w. 18 i nast. 2) P01'Ówn. ętr. 755, w. 20 i nast.
..
876
NAUKA MONO IA(iHA.
aGB..,u AO Beyep.1, B'LI O"I'L Ov XUtUJ, U lem bratu miasto mojego ojca. a sam po-
no T'LIJ'L UHp'L C'LTBOpll OU'L C'L TOVrOpKJ- szedlem w miasto ojca mojego Perejęslaw.
11'L11b u t'L HII10UH li'LłI.ł H n030BLYLCI'LII.III. I ) I wyszedlem z Czernigowa w dzień g. Borysa i
II o\, f11\&08H Y.ł,J,U 1101l OI"'L ,J,pO\, HIIK. CBO- jechalem z dziećmi i żonami pogród pulków
tA BI.Cł£. II no nUb 01Lf'L R.1 1.1.1 npH,J,E polowieckich ledwie w sto drużyny, i obli- 5
C'L nOIOBbYhCliOtii EUł£ł1A K'L YpLBUfOBO\" H zywali się na nas jak wilcy stojąc i u prze-
GHW.ł C.ł ApO\'mHH! ,,!01.1 C'L llUU'L OCUb wozu i po górach, a Bóg i gwięty Borys
"UHH o I.:U& fP£&I , H He B'L"l,,&YE H 1.1 'L nie dal mię im na lup; bez szkody doszli-
R'L OCTpOf'L. C'LmUHS'L CH pLCTHt\II'LI 'L gmy do Percjęslawia. I siedzialem w Pere-
Aoymb II Cel'L fop.lqlHn H 1J.1IUCT'Llpb, u jęslawiu przez trzy lata i trzy zimy ze swoją tO
p't.t'L: HE GnIlTH t.l nOrJH'LIU'L; H n'L druzyną i wiele biedy zaznalem od wojny
&puo\, OThlp CBOl£ro U1oCTO, ft utJ'L H"O 'L i od glodu. I szedlem na wojsko ich za Ry-
., OTh.,l (BOKrO U1oCTO n£peIlCUBIIO. Ił) mów, i Bóg nam pomógl. wyciąlem jednych
II B'L.HAO OU'L 81 cuuro £OpHCl AbllL H 'L a drugich pojmalcm; i znowu ludzi Itlaro-
YpL.urOBJ, B 't,Q OU'L C'LKBO t nl'LK'L1 00- wych zbiligmy. i kosz wzięliśmy poszedlszy t5
lWII.YhCl'L1I1 BE B'L C'LTO PO\,iEu.t U C'L za Golt.awcm. Ze Starodęba szligmy na Olega,
AtTbuH " C'L m€II.1UH; H OIi'LIH t..Tb ta bo trz 'mal z Polowcami, i nao Boh szliśmy
11.1 HIC'L .11'1.' Bl'LIIH CTOQlpe " OT'L n€p€BO- ze Świ topelkicm na Boniaka za Rog; i
l U CJ. rop'L. EOf'L H tKAnlH GOpHC'L ilE szliśmy do Smoleńska pogodziwszy się z
1 BU'L UE.E B'L KOp'LltTl., I£B'Lpt3;EIIU Dawidem. Znowu szliśmy po raz wtóry z tO
AOU"O OU'L nEpEłlCIlBllO. II C'ł),1tB'L B'L UEPEII- ,y oronicy; wtenczas i T orkowie przyszli do
CUB]H TPIl 1I1oU U TPH HJł'L1 U CJa AP0\,iEUIIOt.l. mnie a z Polowców i Czytejewicze, szliśmy
CKOK", u UHOr'Ll (;1o"'L1 IIpHII OU'L OT'L PUH przeciw nim nad Sulę. A potem znowu
u OT'L rOlo"".1I H),O OU'L 111 BOli H 'L .1 PHUOB'L, szliśmy do Rostowa na zimę; a po trze-
R Eon. R'LI oouomE, 11 'LIiHW.ł II, ft ApO\"- ciej zimie chodzilem do Smoleńska, a oto!5
I"Lla 00HU1wa. II nlK'L1 łlTUpeS& va".. H 'L- dziś id do Rostowa. I znowu ze Święto-
3"
Euwa,) u Beza un B'L I OU'L, IHI. 'LW£ 1 pelkiem goniliśmy za Baniakiem, lecz tylko
fOllJaT1B'LUb. II Cnpo;1,A&ot H"O OU'L I On- okolo 80 ubili my, bo nie uścignęliśmy ich;
r:I , .1I1E C& ..awe opH mEHJ'L K'L n0401L- a potem goniliśmy za lloniakiem za Roś. i
"L.n.. 4 } II 11.1 1)0r'L H),OtOU'L C'L CBATOn 'L- nie dognaliśmy go. l na zimę szedlem do 30
K'LUL lU 1)0HaKl .1 POC". II CI.IO.1LII"CKO\, SmoJcńska, a ze Smoleńska po wielkanocy
R"O OU'L, t'L ,J..1KJ.I"'LUb C'LUHpHK'LWe C.ł. wyszedlem. I umarla matka Jcrzego. Na lato
n11'L1 U"O OJ.l'" pOVfOH: C'L BOPOIIHIJ'ł. T'Lr"" przyszcdlszy do Percjęslawia, zebralem LI'a-
I) Porówn. str. 714, w. 30 i nast. t) Porówn. litr. 775, w. 3 i nast. a) Porówn. str.
775, w. 30 i nast. 4} Porówn. str. 779, w. 4: i nast.
\
NAUKA MONOMACHA.
877
mE H TOPI'II npHWW K'L U'LH't, H 'L 00- Clą, a Boniak przyszedl ze wszystkimi Po-
10KLIJL H YUT10KKUYH , HAO OU'L OpOTHKO\, lowcami pod Śniętyn, szliśmy za mm z
UU'L HlI Coy &. II 00 T'LU" O:&I\'LI H;1,OXOU'L Perejęslawia za Sulę, i pomógl nam Bóg
K'L POCTOKO\, Hl "Uii, H no TpU UU'LI o- i zwyciężyliśmy pulki ich, i pojmaliśmy
S AHXOU'L CUOJtLHLCKOY. II C£ .'LINt H"d; Po- xiązęta przedniejsze, a po bozem narodze-
nOKoy. II n.1K'L1 C'L CHATOO 'LK'LUb rOIIll OU'L niu zawarliśmy pokój z Ajepą, i pojąwszy
no 60RI1"1:, H'L KU CE"UL,J;£CATb XH 0YEHW , córkę jego, szliśmy do Smoleńska; a potem
H .e nOCT"rO OU'L H 'L. II no T'LUL no 1'0- szedlem do Rostowa. \Vróciwszy z Rostowa
NUI," 3\£ rONH'(OU'L .1 POCI., U H£ nOCTU- szedlem znowu na Polowców. na Urubę,
tO ro'(ou'L Kro. II II] Hl.lm CumLHLCKOY ""O 'L, ze Świętopełkiem, i pomógl nam Bóg; a
"( ) CUOILHLCKl no KUHIJ't ,'I.HH K'LIH"O 'L. potem znowu na Boniaka ku Łubnu, i po-
II flOpr£Kl U:&TU O\,UpE. Oep£IACl1KllO npHWLA'L mógl nam Bóg. A potem szliśmy pod \V oin
Hl I'ITO, C'LGpI 'L &PUHI&. II GOHI1K'L npH,J;E ze Świętopełkiem; i potem znowu nad Don
C'L KLC1;I.I" 0010KLIJII K'L C'LB THIlIO, H"O- szliśmy ze Świętopelkiem i z Dawidem I
t5 XOU'L l II U 'L OepelicuKl11 COY1"'; H Bóg nam pomógl. I przyszli byli Ajepa i
Gor'L .'1.1 nouoa;e, H n/t'LK'L1 " 'L 00&1:'"- Boniak pod Wyr chcąc go zdobyć, a ja z
OU'L, u U.R U H "U1XOU'L A100wa . I) II 00 OIegiem i z dziećmi szedlem na nich pod
pmELCTK'ł C'LTKOpU OU'L UHp'L C'L KnoUi, H Romen. a oni obaczywszy się uciekli. A po-
OOHI.I'L o\, .£ro Ą'Ltp£p", 2) HAO OU'L Cuou- tcm chodziliśmy pod Mińsk na Gleba. który
!O "hCKO\". II no T'LUL H,\O 'L POCTOKOY. OpUWLA'L nam byl ludzi zabral, i Bóg n3m pomógł
H 'L POCTOU, nlK'L1 H"OX'L 11.1 0010KL.,H Hl i dopięJiśmy swego zamiaru. A potem cho-
OypoYCOG& C'L CUTOOI'LK'LUL. H Gor'L H'LI dziliśmy pod \Vlodzimierz na Jaroslawca,
DOUOZE. 3) II no n.UL nIK'L1 Hl £ONI1Kl 1\'1. niemogąc znieść złości jego. A z Czemi-
XOY&LHO, ,ł) u Eon. R'LI nOU03\£. II no gowa do Kijowa co tchu jechalem ku ojcu.
!S T'LU'L O"H,(OU'L I'L KouRo\, C'L CUTOn!'L- jadąc caly dzień 00 nieszporów. A wszystkich
K'LUI.. 6 ) II 00 T'LUb OlK'L1 11.1 .'011'1. II"O OU'L podróŻy 83 wiejkich , zaś reszty mniejszych
C'L CUTOIl1\'LK'LUL H C'L ),1\R'LI"'LUL, H Gor'L nic pamiętam. A przymierzy 20 bez jednego
R'LI nouo3\£.6) II K'L K'LlpCRH &11 m IIpHWUH zawarlem przy ojcu i bez ojca z polowiecki-
i\KD.1 H 1\0RI1U., OT1;Wa K'L TH u. 1\'1. mi xiązętami, daj=!cymi mnóstwo bydla i
30 POUHO," UAO 'L C1. 03LI"LUL U C'L "'InUH H' I mnóstwo szat swoich. I wypuścilem z kaj-
HL, H OHH OYUTUK'LWfi liu;\wa. II no T'LUL. d3n przedniejszych xiąząt polowieckich tyle:
Wiersz 4 OA" OU'L. O;';II On w r k. - 7 CC"uL"Ecan 3H. 01H w r kop. - 14
C'LllaTHHIO. KCHaTHNIO w r kop. - 15 Hol. He wrękop. - 18 dKOOI&. 1001& w
r!,'kop. - 22 OVPOYCOG£. OVpO\,G& w r kop. - 25 K'L. K'L w r kop.
I) Porówn. str. 786, w. 16 i nast. Ił) PoróTłn. str. 817, w. 15. I) Porówn. str. 816,
w. 28 i nast. ł) Porówn. str. 816, w. 19. 5) Porówn. str. 818, w. 30. 6) Porówn. atr.
824, w. 26 i nast.
878
NAUKĄ MONOMACHA.
K,. I"ItIlLCIO\, O"HJOU'L H.1 r 'ł-GJ t OiE£ H'LI ' I Szarukaniowych dwoch braci. Bagubarsowych
IaIwe IIO,J,U IU'1; ulion. .'1.1 nono £ ," trzech, Owczynycb braci czterech, a innych
C I'BOpH OU'L CIOI£ II'LIW;\L.OK:. II no T'LU'L xiąząt przedniejszych razem {OO. A samych
XOAUXOU'L n. KO!OAHlleplO ..1 ł.1.pOC3.1KLąQ I żywych xiąząt w ręce mi Bóg dawał: Kuk-
.e TpLD Y£ 06'L Kro. LX U 'L YpuurOBl susia z synem, Aklana Burczewieza, tare- 5
'1,0 K'J.IIU.1 He nUWL 'ł .\U 'L K'L OTLIJIO I wskiego xięcia Azguluja i innych kmieci
"""'UL leCU.. n(p(1o "H.,'L AO REVEpHH. :\ KL- młodych {5. Tych wiodlcm iywyc..h, i po-
nn O£THH OCU" £C.TL H TPH B£ HI\'LI 'L, ścinawszy rzucilem w tę rzeczkę Salnicę.
Zł OpOlU .E UC'LOOJ.l'LR ULH.m" ". "UH- A po kolei zabito tego czasu okolo OO
pOB'L KUl.. C'LTBOPU\'L C'L nO!OBLYLCK'LIUH przedniejszych. A oto trudy moje Da łowach: tO
K'LN.ł H GE 'L o,,"oro AB AEC TL, u OP" odkąd siedzialem w Czernigowie: z Czer-
onlJll M KpOU'R onlp, I :UI (Imu UHoro ni{;owa wyszedlszy i do.. .. lata po sto
" u.onl np'L1"1' CBUII. "noVCTH1'L f(CI.IL uganialem wszystkiemi silami i rozdarowy-
IJO!OBł.YLCK'Llt'L K'LII.ł 1a lItnwu 'L H 'L OKOB'L walem prócz innego polowania, prócz 10-
101UKO: lU.1pOtlL\.1I AU &"1111, GUO\,UPCO- wów na tury z ojcem moim w 'prawianych. tS
K'LI TPH, OKLYHII'LI GpnUU Y£T'LIP£, i1 BUtn 'owilem wszelki zwierz. 'A oto co dzialalem
'tnWH 'L K'L..ł H" H"'t. 'L C"'TO. l\ t.lU'L1 w Czernigowie: konie dzikie swojemi rękami
K'L..ł 1I I\on. HłUB'L1 B'L piiIJ10 J\.1K.1: I\OKCO\,CL wiązalem w pęta, {O do 20 koni iywych
er. C'IoI.'LUI., l'KU.'Io liO\,PLV£BHYL, T.1P€RL- oprócz tych koni dzikich, których nad Ro-
cnlu K'L..ł ro""o\,u, " HH'In K'LU£TUU wcm jeidżąc swojemi rękami imalem. Tury to
UOllOA'Lln lUT.. ..1 AEC.łTM; 1'0 I'tn 3\HR'L1 dwa nosily mię z koniem na rogach; jeleń
BE,,'L, "C1:K'L, B'LUET.1. 'L B'L T£ ptYLU BJ. mię jeden bodl; a dwa losie.. jedcn nogami
CULllurli, N no Y£PEA:UI'L 1I 'LGUK:Ho.e C'L mię deptał, a drugi rogami bodl; dzik miecz
'Rt C'LTt B'Io TO Bp1oU.ł :1'tnw" 'L. LX te mi z biodra oderwal; niedźwiedź mi u ko-
T'O .1 'L ta UB'LI AtlA: nONE 3;E C1:"OJ'L B'L lana podkład ukąsil; zwicrz rozjadly skoczyl t5
YpL.Bron, li n 'L Yp....HrOK.1 B'LIWL 'L H mi na biodro i koń mię rzucili a Bóg ochro-
AG . . .. 1'11'1 110 C'IoTOV oynNUK.1I1'L (K:Cl.II.) nil mię od szkody. I z konia często spa-
B BU'L A1p-u...., BLt£l& CUI01&, KpOU'R Hlloro dalcm, dwakroć glowę sobie rozbilcm , i
OK1, KpO"''' TOnOU, Hze C'Ia OTL.,LUL 110- ręce i nogi sobie uszkodzilem . w mlodo ci
RU:1'L KC"'L KLCł.\K'L B1op". l\ CE KI. YpLUH- mojcj narażałem się niechroniąc iywota 30
fORt \'RIU'L KCUL, KOIIL AIIK'LI 'L CKOIIUil swego, ni glowy swojej nicszcz,:dząc. Co
p K.1U.1 C'LR.I U'L KCI.IL B'L niin 'L A£C.łTl. mial czynić pacholck mój. jam to czyni',
II AU,,£C.łTL amH'LI 'L 1i0aL. i\ "pou't Toro na wojnie i na lawach noc i dzień na skwa-
Wiersz 23 C.1I1L_HIii. ". CUK"H" w r kop. - 7 J\o, tu na Brodku kartki jest
4ziureczka, tC:tt wi!;c uszkodzony.
NAUKA MONOMACHA.
879
H E no POK'ł t A.I, RUn'L K:CUL CKOHU" rach i na zimnie niedając sobie odpoczynku,
P&u..." TU ZE K08.1 AUK'LIII. TOVP1 U.I AK" niespuszczając się na posadników ani na
uenu (C&TL) " pO 'l U C'I. KOIILUL, OIlCIIL woźnych, czynilem sam co trzeba bylo ,
u. O-'HII'L &011'1. (K:CTL) Ił ABI 1I0CH, O HII'L wszystek zarząd w domu swoim sam pel-
:s NorII..." TOnT11I'L, "AP0\,r'Llu porouJ &011'1., nilem. i na lowach myśliwski zarząd sam
Bcnp" UU 81 &£Ap'ł ULYI\ OTII 'L , UC"B1o,J,L dzierzyłem i co do koni i co do sokolów
UH O\, KOI1.:1I1 DO,J,'LKUA1 0\,KO\,CU1'L, lUOT'LIU i jastrzębi. Takoż i smerda lichego. i ubo-
B1op'L CKOYHJ'L K'L U'LII't U1 &e p'Ll, u KOHL gie wdowy krzywdzić moinym nie dopu ci-
C'L U'LHor& nOBpMf.E; u 1}0r'L Ile Bp't3>£II:I lem i cerkiewnego porządku i slużby sam
t O.... C'L& IO"E. II C'L KOHll ulloro nJ,J,l 'L, ro- dozierałem. A nie zajrzyjcie mi dzieci moje
10U cu pO GUn ABII3>A'LI, H p.I'1o U HO t lub ktokolwiek inny CZ) tający to i nie chwalę
CBOU Bepe"H 'L , K'L O\,IIOCTU CBOK:U BCPE- ja się z śmialo ci swojej, lecz chwalę Bo-
\HX'L , 11£ &:UO),.1 3\UBOn CBOK:rO, HU ....IA.I ga i wyslawiam łaskę jego, który mię grze-
rOl\OB'L1 CBOK:II. ffi3>E "'LI O TBOpHTU OTpOKO\, sznego i biednego przez tyle lat ochranial
t5 UOK:UO\" TO JU'L K:CUL C'LI'BOpUJ'L A1oU, od tych przygód miertelnych, i który mię
lIiI BOUHt II 81 IOBU'L, .0YIa n AI.Uh, 11.1 biednego stworzyl nieleniw 'm do wszel-
NOIO II lU UUt, HE Allil COG't o\,nol\oł.\. kich spraw czlowiekowi potrzebnych. Od-
111 nOClALHHK'L1 He p.l, IlU 11:1 &llpHY.I, C"U'L czytując to pismo zagrzewajcie się do wszel-
I'BOpHn (I£CUI.), YLTO &'1.1110 IUAOE'ł, KLCh kich dobrych uczynków, slawiąc Boga i gwię--
!O B1p.l)," u K'L AOuo\, CBOK:UL, TO 11 TBOpHl\'L t 'ch jego. Śmierci bowiem. dzieci, nie bój-
Ił:CUh. II K'L 10BLYH 'L 10KbYIIR 111p.A'L CJU'L cie się, ani na wojnie, ani od zwierza, je-
KCUh APMUII'L, U K'L KOIlIOCU'L, H O CO- no mężnie bierzcie się do dziela, L.tóre wam
KOII't 'L H O UCTpl.&'t 'L. To m£ u O\,,\UO nóg poda. Oto ja od wojn). i od zwierza
CUPhA.1 u O\,EOr'LllI B),OKUąl 11£ AU'L KCUL i od wody i od konia ocalalem , to i was
25 CHIILII'LIU'L OEHAtTU, u I,pt-."'LBLIIUO HJp. '.1 nikt nie może uszkodzić ani zabić, jeśli od
H CKOV3;LG'L1 Ci1U'L KCU" npu up;u'L. Aił RE Boga rozkazano nie bęazic i a jeśli kOf1Ul
i1 pUT6 UH, AtTU UOU, Hn UH'L, I'LTO od Doga przeznaczona będzie mierć. to ani
-"pOy..n, HE WIIłi\ £0 c.& HH J\pL Ocru CKO- ojciec, ani matka, ani bracia odwrócić jej
Kil, H'L B.11UN. lior H npOC"U L\łih UH OCTL nie zdołają. Acz dobra jest chronić się;
30 Kro, IIme Ul rp'tWLH:łrO H O\'AJrO C6JU60 boska jednak ochrona lepsza jest od czlo-
K1IT'L C'LGAIO,J,'L 01'1 T't 'L YJC'L t'L"'pLnH'LI 'L, WleCZej.
H ilE K1oNHB" Ul B'LIA'L C'LTBOpHJ'L OVA.uo
III BlaCH AtU Y1łOBSYLCDIl nOTp'lGUII. A"
CUIA rpiłuoTuqm. npOYUTZUiJ.YU, nOT'LCH'tTe t.l
WieNI 13 EKIOA& I EIIOA W r kop. - 1 KCUL I u.. " r kop.
880
LIST MONOMAGHA.
8;1 BLCn A1:J1 AO&P111 ClU Kl. qUi £Orl C'L eD-
nlUH K:ro. C'LUpLTU GO U. A1:TH, Re &0-
IIYH, HH (on) pUU, ilU on. 1 pH, 11'1. u.u.L-
(KOK: A'uo TBOp1:TE, InKO 1'1.1 £Of'L nOł1,:łCTL.
OiSE GO t\ 'L OT'L PUH, H OT'L K1:pH, "
OT,)) 10,\'1.1, U OT'L 1\0111:\ ('Lnl"lli U; TO
IIHh'LTO ZE KlC'L H6 uomETL Rf\1o"UTU U H
OV&UTU, OOIlE ZE IiE £TL OT'L £ou OOKE-
1'00; /I Ua.E 01'L £Of1 & ETL C'LUPLTL, TO
IIH OTLIJL, IIH unH, HH &PUHU HE uor..TL
OTlnH. "'L aYE AOł.pO K:CTL &1IOCTH, &OmHK:
E11O,,£IIH", tt1on 1o", KCTL V30R YLClUfO.
nOCJ1111£.
o UIIorOCTpUTLH'LIH H OEYnLH'LI" " 'L ,
UHoro &OP£W" u CPL"LlILUL, H O"OJ1oK'LWH
. AO W1: CpL"LIJIO UOK:uo\,. lH£ TJ"'HbH C&-
IpH, nOU'Llw.'I1Iii., I\ KO CTUR 0f\1:'-'L CTplmL-
..'LIU'L C..1\UI£61., IUII.UIl H C'LU1:p£IIUL\ HE
npUUULmBU'L UE3i:1O COGOIi\. I b'LKHTL GO,
HZE £Orl IIIO£1tJó. " "pIn (IOK:ro HE 310&:\1...,
.,UL K:CTL. J) II 011i"'1: dlpC ilE onnO CTHT£
np'trp1oW£HHH "pUOV, HH K.1U'L OT'LnO,"CTnn
onIJL I.1WL H£E£CLH"'IU. i) "pOPOli'L furO-
IIETL: HE pLILHO,"H A.i.KIKLA0V!i'IpBU'L, HH
:1KH;1;R 1'BOP IJIDU'" G£ .lKORUK:. 3) Y"TO 4)
I£CtI. ]\OGpO II KplCIO, &p1lU&1 K'L 1i0 01l!
H.. BLCE AUIlKOAI£ 110'\'£IIHI£. To GO &'LI1H
to
LIST DO OLEGA.*) t5
O wjelcem mlręczony i smutny I dlugo
walczylem z sercem i dusza zwycięztwo
nad sercem odniosla, gdy ulomnym będąc
pomyślalem jak stanąć przed strasznym sę-
dzią, niekajawszy się i niepojednawszy tO
pomięaz)' sobą. l\Iówi bowiem: kto Boga
miluje , a nie miluje brata swego, kłamcą
jest. I znowu: jeśli bratu winy nie odpu-
ścicie, nie odpuści i wam ojciec niebieski.
Prorok mówi: nie na aduj dych, ani zazdrość tS
czyniącym bezprawie; o jako jest dobra i
piękna gdy bracia w zgodzie I Ależ wszystko
dyabelska nauka. llylyć bowiem wojny i za
mądrych dziadów naszych, za dobrych i
\Vier8z 4 1K0p1lTE. TKOpHTe wrękop. - 11 lIve- OTVG lub OV£ wrękop.
*) Tre ć tego listu tyczy się wojny Olega z Mścisławcm naj starszym synem Monomacha,
któr,! opisał Nestor w rozdziale 81, w wyd. Din. str. 784 i nast. Pow6d zaś pisania za-
wiera 8i tamże na str. 788 w tych słowach: ,,1 posłał {Mścisław} do Olcga mówiqc: nie ucie-
kaj nik dy, jeno poszlij do swoich braci z proś b,! , a nie pozbawi,! ci ruskiej ziemi, i ja
p o lU l ę d o oj c a p r o 8 z ,!C z a t o b I}. Oleg zaś przyrzekł to uczynić."
I) Jan Ew. IV, 20. I} Iat. VI, 15. 3) Psalm XXXVI, 1. 4) \Vydawcy petersburscy
Ne8tora w Polno Solno I str. 105, na.znaczaj pocątek listu dopiero od tego słowa.
LIST MONOM ACHA.
88ł
PUH IIpH O"'UI.H'LI 'L At"C 'L II'WH 'L , npH blogoslawionych ojców naszych; rlyabel bo-
AO"P'LI 'L II IIpll IiUmtH'LI 'L OTLI'H 'L HlłWH 'L. wiem niechcąc dobra rodu ludzkiego, zwa-
l\HI1EO!'L 1i0 liC OYE(TL) AO&P:\ POAOV y/w- dza nas. A to ci napisalem . poniewaz sklo-
H1oYLCKOUO\", C'LK.1mHBJKTL 0'1.1. fł,il CC TH nil mię syn twój, którego do chrztu trzy-
II.1I1HC.1 'L . :\IIC IIpHI''''A" U C'LIH'L TROH, maleś, a siedzi blisko ciebie; przyslal do
Kro me KtH XPLCTH:I'L, Ilm£ TO C'tAHTb &]H 'L mnie męze swe i pismo mówiąc: róbmy
TOEC; IIP"CU]'L (H:CTL) K'L ULH ......."'.. CKOH lad i godźmy się; brat mój zginął, a my
H rpJUOT..., pCKl: l\l-'HU'L CA H C'LUtPHU'L, nie bądźmy jego m cicielami. lecz zdajmy
ca; l\ &PUhl'lO I.IOKI.IO\, Cii.J.'L npHw,,",'L (KCTL), to na Boga. a ci staną przed Bogiem; Rusi
tO l\ 8t KUO\, He r..v.,,£Rt I....CTLUHU, H'L K'L - zag nie gubmy. A ja widząc pokorę s)na
:l0"'H81o 11.\ Kof.\; l\ CT.1IIN.TL CH IIP'tA'L swojego, rozrzewnilem się, i Boga uląkłszy się
lior'LUb; II pO,"ChCI\'L1 £U!1ł He lIorO\,EHU'L. rzeklem : on w mlodości swojej i w swojej
II ':('1. IH"t 'L C'LUtPCRUH: C'LlliI CKOKro , plocho ci tak się upokarza i zdaje na Boga;
C""'.1l\H 'L CH H 1}0r.1 O\,CTp.1WH 'L tA, pC- ja zag jestem czlowiekiem więcej grzesznym
.
U KO 'L: on, K'L O\,HOCTH CROKH, H K'L EqO\,- niz wszyscy ludzie. Usluchawszy syna 8\\'0-
UHli tHII& C'LU'tpl:\KTL ta, H.\ &OU O\,IiU- jego napisalem ci list: czy go przyjmiesz
ilKTL; 'L YIIOKtK'L rp1owbHt. KCUL n1Y£ dobrze czy z urąganiem, ujrzę to z twego
BbCt,U. YIIOB'tK'L. 1I0cllovw.1n C'LII.1 CKOltrO, odpisu. Temi bowiem slowami uprzedzilem
I:\nuc n. TH rp:\uoT : itlJlc tA npUHUł:WH C'L cię, oczekując odpowiedzi twojej w pokorze
O AO&p'LUL IIH ct. 1I0p....r.1HIlIf.UL, CROK If.E 0v- i pokajaniu, choćby przebóg dla starych
płN. lU TROKUI. IIHC.1UIIH. CHUH &0 CJOK£C'LI moich grzechów. Oto Pan nasz nie czlo-
K.'pllt'L TA IICP£\H, Kro mE noy.1t.\ 'L OTt. wiekiem jest, lecz Bogiem gwiata wszystkiego,
Tt&£ C'J,U1oHPCUHH:UL H nOh.1I1HHKUb, OU je li zechce. to w mgnieniu oka wszystko
OTt. Gun B£T'L.nl t. CKoun rp'tXOB'L. focnoAL stworzy, przeciez sam cierpial urąganie i
-:5100 H4mb 86 nOUK'L ItCTb, H,. 1}0r'L EbCE" plwanie i bicie, i oddal się na gmierć wladca
B'LCtUH , U3\6 OIJl£TL, B'L ULrHOKCIIU" OKl iycia i gmierci j a my COl jestegmy? grze-
KLC" C'LTKOpHTH OIp£Tb, TO C U'L nptTpbn szni ludzie, ten dzień Iywi, jutro martwi;
OVlEHUK, U OIU£K.1HH"" H 0VAJptHHIt, ". dzień w slawie i czci, a nazajutrz w gro-
C'LUPL"'b B'LAl U, 3\HKOT'LUL BUAtll Ił C'I.- bie i niepamięci, zbiory nasze inni rozdzieJą.
50 uphTum; II U'LI Ybro If:CUt.1 YlłOBtIJH rp'twL- Patrz, bracie, ojcowie nasi co wzięli i co
IIUH? liH Ch AbUL HKH, II O TpO UpLTKH, im przyszlo z przysięgi? to jest ich co uczy-
"Uh KJ. cnn H YI.CTH, " t.\ oyrp:\ E'L rpo- nili dla dusz swoich. Obyg byl temi 810-
&t" Eq'L n.1UATH, HII" C'LGp:\HUK " W£ wami, poslawszy do mnie pierwej bracie!
-
k - 'l II .... .. "' lon a II .... . "' TKO wrAko p . - 81
'Viersz 1 A'tl\£ a AtTe 1a W r op. --.. - " ;(
c.. a CH " r kop.
"cm""",,,. Pol. Hill. 7'... 1. ł ł ł
882
LIST MONOMACH.A..
P.1 'LA't.uTh. P", KPUE, onll.' 11.110, YI.TO mnil' uprzedzi'. A gdy zabili llziccko moje
1rL CTJ, "JU ...IIUJ. HU.' no pon.? 111. T'LIiI.lO i twoje pI'zed tobą. a l).g obaczyl krew je-
omE K:CT.1 C'LTKOpUU , O IUII CgOII. Ih. .\1 go i zwloki, jak kwiat mIody odkwitly, zwię-
CHUH CXOKEC'LI, 1I0UJK'LUlE EUIUE IICPCAII , dly, jako jagnię zarznięte. stojąc nad niem
EpJTE, 6'1. U'LH1o KlpHTH I.IEIiC. rt:r),,);r.E 0"- i w gląb duszy swojej wniknąwszy, rZt'C ci 5
6HW -''tU ł.lOK: II UOK: IIp1o),'L TOł\OIii\. II bylo: biada mi! coi uczynilcm? nicU\uglę-
GOIIIE nE10 Ov p'tK'Lm£ 1i 'LKh Itro " '(1;]0, dniając jego glupoty, z przycz .ny nif'spra-
o\,ueiftKI.UlIO f.\KO IIK1oTO\" HOKO,' IIPOlJK1iTLIUIO, wiedliwości tego marnego wiata znalazlem
UKOiEt. .1r1ILIJIO ,11\0]EHO", H PtlllH !>!.UIIC, sobie grzech, ojcu i matce lzy; i rzec ci
CTOllrp 11.1),1. NHU'L, &'LHII6H.I\1111I 1101.1 J.lU'L1 b}.'o z Dawidem: znam grzl'ch mój, stoi on t O
o\,mH CKOK:H: 0VG'LI U'LU'&! VhTO f."LTKO- zawsze przedemną. Nie rlla krwi przelewu,
p",t'L? H 1I0-ł-h;\JK'L Kro IiE OVUHt.\, nUl\ lecz dopuściwszy "ię IlIcrz=!du pomazaniec
CErO UI.YLTLHUO I\p'LIKOCTH Pl)," n'u107.0,t'L boiy Dawid, posypal g'o 'ę woją popiolem
rp1o,n COE", on.,1O H U.1T£pll C.n, "L1 ; " i gorzko plakal wówczas; i odpuścil mu
pEIpH &IlWE ),.1K"ll\hC6'L1: .I " Ił.\tii. rp I: 'L Bóg grzech jego. B).(o ukorzyć się przed 15
NOH t np1;.J.'L U'L.OI£ KCTh S'LIHO\,". I) 11£ Iip'LS"k Bogiem, a do mnie pi mo pocieszające, i
4\1oU1 npo:\HTH". nou lHuh"" GOmHH .;l, 1K'LI.J.'L syno" ę przysłać b lo do mnie. boć nic>
IIp1o:\IOIiO.1,1ot.\IIHK: C'LTKOpH, nOC'L1D1 rUR. jest w niej nic zlego ui dobrebo; nipchbym
CBOta H nu,,", u ropL60 K'L T'L Y.1C'L: OT'L.1,.1 przygarnąwszy ją, m ia jej i sw:ulź1ę Z3-
K:uo\, C"Lrp1>WEUHU ItrO Eon.. .l 6L I\oro,' miast piesni oplakal. if' wiuzialem bowiem u
EWD£ nOhJUTH U, II ti'L U'LH'& EI}IIIf. rfl"'- pierwszej ich rauości ni ślubu icb dla gl'ze-
UOT 0,r1omLH. . .1 C'LIIO;ł.& uo IIOC'MUH chów moich. Owoi dla Bo£a puść j=! do
1i'L U'LH1o, .111£ "1oCTL 81. U£U UH 'LU, IIH mnie prędko. koro to przeczytasz, niech
AOEP'" , ,\.1 E'LI,n OEO\,"I.I'L OIlUI\..t.1'L UBUE.' z nią skończywszy placz, dam jej sjedzjh ;
1£1.1 H OH'LI CK.1TLE'L1 ":10, K1. lI'tUIIHII l.neTo. i siędzie jako s)'nogarlica na sur hem urz£>- 5
Ut. BU);1o'Oo 1>0 1£10 npLK'tK: f,.'.,\OCTH, HU wie, tęschniąc, a ja pociechę znajd w
In"y..." relO. . rp......., too'>. .\ K... J I Bogu. Tą bowiem drog szcdl dz iad i ojeo-
,\'UI1 IIO\,CTII ł& h'L U'LD1; K'L Ep1. 1> C'L IIflL- wie ua::>i; snncrć padla mu od Boga i od
R'LIUI> t.10B'LUb, .\1 11£ C'L IIEIiio hOHf,Y1BJ. ciebie. Gd)"L)ś b}l wtt:U) UCZ) nil S\\Oji! "olę
t.\'L 'L1 IIOCiliE16 111 U'tCT1o. II CI);tn. lIKLI 'lurom odz}"sk3I, a Hostow:ł nie z:łbier{\l 3U
rp'L!Hq", .1 CO C1o ,J.p'tK , .T.€.U;ln,YH, J UI,'L )Joslal do mnie. toLysmy się hyli co do
O,"TI;Wł.. CA o EO 1>. T1;UL 1)0 lI..nur, 1Uł..1f1 tego porozumieli; lecz miarkuj sam, czy
(c TL) A1>,\J. H OrLI'" 'I.1HIH. C...." 1, OT'L 1\0. mnie wypadalo posylać do ciebit>, czy tołlie
rt1 l£ł.IOt IlpHW£ł'L (!tClL), ue OT'L T£E£. do mnie? Oto! gdyś kazal dziecku «zs)'laj
--
\Viersz 1 i 5 "pu£ "Pl f'L w l'!Ikop.- 33 A1>,\'L u OTMI" II II Ul H . AtTH 01MIH HIIWH;t'L
w r k.- 34 .h Ił w r!;kop.
I) Psalm L, 5.
LIST MONOMACHA
883
\IIUi G'LI T'LrAl\ nOIH. ROXI& C'LTBOpH 'L, H
UOVPOU'L "UI:7; 'L, li rOCTOU 6'1.1 He 7;1H-
u.u1., a noc'LU!\'L K'L 111.U1o, OT'L cm.1,1 u
Ii"LltOtJ'L 0Ylłlł.\H'U; 8'1. UU'L pl\7;0YU1oU, U'LH1o
5 H &'LI IIOC'M 'TH 1\'1. Tf:&1o ,\OCTOIIIIO, lł" ]11
TOłi'l: K'L U'LU1o? A.' w.c feCII R£]'l:1'L A'l:T.UII:
C'L H C K'L OT"',IO. .\€Ull." I(CIII. 110-
C'L '.1J'L. AIIKLHO H, ow.e l.liAW." o\,uPU'L
(H:cn) B'L IIU.KO TH? 1\1;111.111. ca.Tb H 'L-
tO LIPI,!\H II pO,\....1 ""111". \] H€ K1.IłICKIIKUII
&....1.\0 YIOw.€rO, 1111 lIClIC K'L COPOt.I'L, "H K'L
II€VI"" K'LBECTU. IIJO\,YIIIII. GO u n]pO&"',II,
\' 61.1111. CO£1o "\\1;7;1U, II'L OHOUO\' 11111;-
OIU 7;.....'0. ,1,., a,€ IIWI.Hf.111H KUTII U Co-
15 roV, II .......H'I: ,\O&PO f.p""...,e (1.THOP"IIIII: 110-
C'LJ.'H'L C'L]1. CROII, 11111 11011:\, II rp.11A0Tih
11\lIHIIIII e'L IIpUL.1,Otii; TO H BOJOCTL B'L "-
Uf.1II1I C'L AOGP1>UL, U HJIO CpL,\blJ£ OGp1TIIIIIII
1'1. COr.1o, H .''1:11''''14: &H.,\CU'L t.1KO H n(l'l:3>I.;
2U U'tCUI, Tli HOpOir.LGIIT'L, liII U"UI.UIIK'L. II€
XOT'tn &0 KP'LB1I TKOH:1i KII.\1oTH oy Cupo-
":i.&.\ ; 8'1. ue A.1H UU I\on. KP'LB1I OT'L
pinlWV TKOfClO RII.1,1;TH, HH OT'L nOBf:.'101IHL\
CKOItrO, UH KOTOp:UO 3>C r.PlTI. \IIIC '"
:, .n.ir.1ih, l\ 1\0r'L lU R'I: ,.1feU U I\p"CT'L YI,CT"-
111.111; O H TO Ga."... rp1o 'L C'LTHOpIlJ'L. 03>e
II.' u IIIL,\'L K'L YpLHurOBO,', IIOrJ8'Lln A1o-
.\": "" Toro u I\Uli>, ,\1 TO 117;'LIIi'LI.II, "p:\-
Tlili IIOa;].'OK' 'L, II n.\K....1 te IIOR1o.1,.' 1.. 7;.\11£
30 YI\UK'tl\'L feUI... '''le Tli .1,O&PO. ".' C'L T1o.....;
'II TH IUlXOI£, ,\.1 10 TH ('I:,\"TI. C1.IH'L TROH
phCTLIILlU C'L U"'LIU'L Gp.1T'LU" CBOUUL,
Ut &1. 1:.\3.YII .\1o,\IIH'L; :\ T'LI et.1,HIIIII B'L
CBOfCI.I.... t\ o Ct> U PA;\U. ,.," tOYClII1I TOYI6
\Viersz 1 7 K'L LUtUlH B'L .uEmb w r kop.
się z ojcem.. dziesiąć razy posylalem. Dzi-
wnażto że na wyprawie zginął mąz, wszak
i lepsze rody nasze poginęły. Nie trzeba
bylo nastawać na cudze i mię na wstyd i
na smutek naraŻać; nauczyli się bowiem
i parobcy. byle sami korzyść odnieśli to
.
drugiemu krzywdę wyrządzą. Gdy przed Bo-
giem kajać się poczniesz, to i memu sercu
ulgę przyniesiesz: poszlij posla swego czyli
popa i napisz pismo z prawdą. to i wlogć
weźmiesz w dobry sposób, l nasze serca
ku sobie naklonisz. i lepsi będziem nii
pierwej; nie jestem ci wrogiem ni mścicie-
lem. 'V szak nie chcialem krwi twojej u Sta-
rodęba , i nie daj mi Boże widzieó krwi z
ręki twojej ani z rozkazu mego ni którego
brata. Jeśli kłamię, to Bóg mię widzi i
krzyż czestny, skoro dopuszczę się grzechu.
A zem szedl na cię pod Czernigów z powo-
du pogan, kaj się tego i w rozmowie I
braćmi tego żalowalem . a i potem powta-
rzalem. bom czlowiek. Jeśli ci dobrze, zo-
stań przytem, jeśli źle toć siedzi u ciebIe
syn twój chrzestny z malym bratem swoim,
chleb dziadowski jedząc. a ty siedzisz we
swojem. a o to się uJJadaj; jeśli chcesz
ich zabić. otoć są; ja bowiem nie chcę
licha. jeno chcę dobra braci i ziemi ruskiej.
A jeśli chcesz użyć przemocy, to dawaliśmy
u Starodęba tobie ojczyznę twoją. Ale Bóg
świadkiem tego. z bratem twoim godziliśmy
się. a nie mogIismy się zgodzić bez cie-
bie. i nic zlego nie zrobiliśmy, aniśmy rze-
kli: szlij ku bratu póki się nie uporządku-
84
lO
LIST MONOM ACHA.
O,"CIITH, TO TH I£CTl, 1I0H£i£e liC OVłN. U ;\1I l,
8'L AOCP'\ OVIN. CplTII11 II pO,"CI.CTtll CLI.1II.
L\ Kro ze TO " O",EWH HUII.1HH:UL. UI\O
Kt.J.1tUl ov CTJPO.1.aG.\ H UU\I\O,'UIOV.1 110
n&1o onVIIH... TROłili. I) ']11 I\on. IIOC.10,.t1.
TOI.IO,", C'L EP.1T1.LII. TKOIIW, p .'1t.111 U f££K1o,
;1 He IIOU04Enl. p JIITH u IiE 1. TECE, II HE
CUKOPU\U KC810 \U l HUYLTO:EC, HU p£Jt\H
I£Clt: C"' H h... Cp.1TO , AOHIACi££ 0VJ1.1."U1.
U. 03\£.1U Ii'LTO H:\C'L He tOY£T1. J',OCp.1. HH
Ullp.1 pLCTIIL1H'LU'L, J He C_"II I£UO,. on.
6or UUpJ 0Y ptTU 8J OH'LUI. C81oT1o Ao"m
Kro. Ue no H£jEH Tli U.1 'L1.1I& t 1111 &t.J..1 UH
KOTOp.1ł1, no 1\07;10 nu'L O,"U'LIIUIIIUII; H'L
'OYWJ UU eBoa I.T'LWH KutrO CK1oT.1 CCfO,
.'" CTpJIDU10n IIpn "E 'L aIlEpLIIH". O&""U16
U. U "pOY£I£.
jemy. Dwoi kto z was nie chce dobra m
pokoju dla chrześcian, niechaj nie da po-
koju duszy jego na tamtym gwiecie Bóg.
Nie mówię ci tego z przymusu. i iadna
bieda mię me dociska, samo sumleme ('I S
to powie; jcdynie dusza moja droisza mI
jest nade wszystko w tym wiecie; na sąd
oslaleczny bez powoda obliczam się; i tak
dalej.
10
1:5
Wiersz 2 POYCLC'ftU. pOYCLCK'tH wrękop. - 14 0VCli'UWIIWII. oyCI\....wllw.. w rę-
kop. - 16 &E 'L. CE wrękop.
.) Ten w tem miejscu widocznie uszkodzony, poprawia Miklosich z domysłu w ten
.sposób: TUO 810 "ULU OV CT1pO OVIi.1, U 111\ J C u A ot 10 III .I. itd. Chron. Nest. str. 158.
Co znaczy: tak i my u Starod ba do łaskawości skłaniając si , dawalismy ci ojczyzn
twojf}.
--ł ___
..
My.tKI nĘKOPIS lÓ'V NESTORA.
Rękopism hipacJ.i który Z:ł pOllstaw wydania nmlcJszcbo w::ięliśmy, ma dość licznc
opuszczenia i blędy; lIzupclnia!iśmy pierw;;zc a drugie prostowali wedlu g innych r ko-
pislflów. \Vyznajcmy wgzakie, ze wiclc jeszcze miejsc zostalo lakich , o których nie
\\ąlpimy ie są błędne, du sprostow:mia ich jcunak nie czuliśmy się upowainionymi, 31-
Lowic war}'anty z innych l"ękop;smów, o ile ich wydanie pctersburskie poszczególnilo,
nic aaly nam ku tcmu i:łanej podstawy. \Volcliśmy więc w t:.kich razach zastosował
się ściśle do r lopismu hipackiego, niż pozwolić sobie jakichkolwiek dowolności. \Vykaz
tC£"O rodz3ju blęoów moie być korzystny w robotach przyszlych okolo oczyszczenia textu
KcstOlowCgO, i Jlateso tu go podajemy.
tronica 55ł, wiersz 23, zamiast KI,CII powinno być Cli; w. 2G zamiast C1;TI.rOn
powinno być :hnron; str. J(j, wicrsz 18, po slo\\ie nplun'L brakuje I£cn; str. 558,
w. 17, po AC1; 'L brakuje 1£.'11111.; str. 5GI, w.21, po slowie &'LIW brakuje 110]118£;
sir. 5G2, w. 10, po slowie &I.1m brakuje !£&PCIC; str. G9, w. 30, po slowie nplluul
brakuje IEcn; str. 510, w. 27. po slowie UII.] n'L brakuje !tcn; str. 513, w. fa, za-
miast 1\3p1J powinno być IIlpJ1; str. 515, w. 8, zamiast 6.1p.u.l powinno by6 H.1p.1'L1;
W. 9. zamiast ro\,,''LI powinno być &.Ii.\'LI; w. 2ł, zamiast IUW!ł 'L l\'LII h powinno być
Il.\wcro 1\1,H.ł Il; str. 519, w. ł O, zamiast olon powinno być 0.10T'L1I1I6'L; W. ł 1, za-
miast O&P1;T.\I£l.IOI6 powinno być O&P1;T3KUHII; sta.. 589, w. ł 9, zamiast u.on. powinno
być UIIOr'LI t.; str. 591, w. 23, zamiast RE powinno być HL; str. 59;), w. 26, po slowie
1\ ll\'L brakuje I6CIb; str. G03, w. ł 8, zamiast O.UH.1 powinno być ł£.1CIU j str. GIG,
w. :::;1. z miast J'tT'L powinno b)'ć tUCTl.; sb'. Gł 9, w. ł4, zamiast noy.ł.1'L powinno być
. noY.ł 'L; st... 622, w. 23, zamiast 1\1.1111.1 I£UO\' KO"HUUA powinno być &'LIcn I£UO\, CO"II-
U111; str. G25, w. 2-ł, po slowic C'L TKOpll.1'L brakuje I£Cla.; str. G28, w. 5, po slowic
pCI. 'L Tli brakuje leCU; W. 8, zamiast C'LTROpIlJ'L po\\inno być C'LTKOP"; w.28, zamiast
IEcn powinno być ItCle; str. G29, w. ł, po slowie 1\10&"'1. brakuje r.UIUE; str. Ga7.
w. 8, zamiast (1£1\]1. powinno być pCK'L; str. G 2, w. 32, zamiast Iłpll 'LB:\m.ł powinno by tS
IlpH 'LUCl,'; str. G78, w. 19, zamiast ['J.TKOpI11'L powinno bYG C'LTROpH; str. G8G. w. 23,
. ł .. . c.)c.) , .
l str. 681. w. 2, zamiast .\o,'m powinno byc W I; str. ti89, w. oJ l --', po oWle
oyuP'LI\'L brakuje KCIb; str. 692, w. 33, po slowie 6'J11U brakuje Kt'lb; str. 705, w. ł4,
111*
886
.
M Y Ł KIR ę J( O P I S M O W N E S T O R A,
zamiast 1I0cTpllrn. powinno być 1I0CTpHila:; str. 722, w. ł 2, po slowie &1; 11\'L i str. 724-
w. 1-1 po II E"1] brakuje ICCTb; str. 732, w. 2, zamiast CII-&OKa powinno być
CUUOE..; tamie w. 4, zamiast CII..OKl powinno być CHUOE!; str. 743. w. ł ł, po slo-
wie WL1\'L i s t:. 776, \v. 9, po "PIlK€J'L brakuje KCTa.; str. 78t, w. 29, zamiast nocYJ-
EHJ'L powinno być nOCT1KH; str. 784, w. 34, po słowie E'LIrlIU'L brakuje KCTL; str. 78G
w. 3, po slowie O"I>H]" brakuje KC"; str. 787, w. ł 7, po slow ch nocun. Tli brakuje
Kcn; str. 789, w. 4, po K0.10,1,IIUEp'L brakuje nEp£aC.11E1\L; w. 5. po t.\POCUK'L braku e
YpLuHrOR'L; str. 792, w. 3, po słowie 0\,EI11'L i W. 4, po u brakuje KCU; str. 7!H.
w. 26, zamiast E'LI]O powinno być E'LICTL; str. 795, w. 7, po slowie O\,EII.1'L i w. 9.
po -' 0.1,1I.1'L brakuje KCT!.; w. 13, po (UIIII.''L brakujc KCUI.. t 'mic po RU'L brakujc
KCTL; str. 797. w. 8, po slowie U1\'LKU1'L brdkuje KCTL; tamie w. 9, z:Jmiast EK1\'L
powinno być pCK'L; str. 798, w. 5, po C Ul C 1iI TU "'. Im,kuje KCTL; w. 29, za-
miast E'LI.'O powinno być E'LICTL; str. 199, w. ł 3, po słowic C'L TROpll.1'L brakujo KI.IL;
lamie w. ł 4, po slowach &01:1.''1. u brakuje KCUL; t..mic w. 1 G, zamiast E'LI.10 powinn.,
być E....CTL; str. 807, w. t 8, zamiast E'LI.10 powinno być E....CTL; sk. 809, w. 15, po
::Jo\\ie 0PUCU''L brakuje IECTL; tamże w. 20. po pEK.'U brakuje C.Tb; tamże w. 23, po
slowie .\1li'L brakuje I£CTL; str. SIO, w. 2, i str. 81 ł. w. 5, zamiast 1\0m:t.1,u powinno
być EOE.LI.1....; str. 8ł3, w. ł ł, po slowie b1U brakujc KCTI.; str. 822, w. G, 1'0 nOT.''L-
Y£WII brakuje H; str. 823, w. 20, zamiast JOUJ ,III." powinno być 60EU.'OIii.. tamic w.
22, zamiast l\OWJ,," powinno być hOE'LI1\d..
'łYV J1j\J\JvIIV
spnOSTO'VA IA I [Zm 'EŁ IE IA.
Str. 9 wlcrsz 120, przcdzialka ł. zamiast Thonnc hradha herc, popraw ThoDne
Hdidha hcrc.
Tamże przedziałka 2 J zamiast Lecz sl).Lkic wojska, popraw Lecz Hred({;otów
wojsJ..a.
Zrrszlą zwracamy tu uW3g żeśmy poszli za wykladem nicrgo; Conybearc bowiem
młodszy tłumaczy . wistIa wudu. przez brzmiący puklerz.
Str. .s. I wiersz I n, zamiast pólwyspów popraw prowincyj. W całym tym artykule
wyraz · polw)'sep. należy taksamo poprawić, {)-{/H"(. bowiem w śrcdniowiecznej greczyznie
i lacinie oznacza krJin£ w której wojsko ma swoje stanowisko. Ob. Glossar. Carol
du Fres1le.
tr. 54 wlcrsz 19 zamiast lml. popraw swoimi
. G8 . 420 . mamiać . mawiać
. 79 . 6 . wIersz 97 . wiersz t02
. . . 9 . wiersz ł04 . wiersz t09
. . . 12 . wiersz t05 . WICrsZ HO
. 80 . 21 . wiersz ł54 . wiersz ł59
. . . 34 . wiersz 206 . wiersz 2 ł 2
. 81 . ł . OLbjaśnienia . Objaśnienia
. 92 . ł2 . " I.IHII OKT. . 8 1I11f."OB'I.
. łł5 . C) C) . archimandryda . archimandryta
......
. . . 27 . EnUCKIn'I. . ł:IIIICKOn'I.
. 120 . ł7 . Conc. ColI. XVI. 6t . Conc. Coli. xn 6
. HO przedz. ł wicrsz 32 zamiast potestates popraw potestatis
. 148 . t w przypisku 2 w. :5 zamiast aostojoość popraw dostojność
. ł49 . C) wlcrsz 2:> po łł dodaj .lub ł 2 I
...
. 150 . I . t 2 zamiast stullam popraw stultam
. łał . 14 . łS57 . 1856
. 153 przedz. 1 wiersz 2 ShlUuinihc patrc et Adilburc. W. Gicsebrecht czyta
Slav\inihc patrc ct Adilburc. Może lepiej.
888
s P R o S T O W A N (A I U Z U P E L N I E N I A.
Str. ł G1 wicrsz 19 zamiast 1857 1Jopraru ł 856
ł 76 I ł I JN.\A I JAXA
ł 84 I ł 2 I jel1noczcśnic I aczkolwick nie jet.lnocze nie
ł S9 przeJz. ł wiersz zamiast W ogitihc pO]Jraw 'Vogitihc
190 . 2 I ł I adhesit . aahesit
ł 9 w w3ry:mtach wiersz :3 slowa = . Post. . Per. OLYUW3 razy pI'zekreśli6,
albowiem rękopism kunigswartski ma tu wyra:i nit' . Post sanchun. i
I post optimum..
. ł 9G przct.lz. 2 Wlcrsz :3 zamiast Wogitihe popraw \\'ogitihc.
I ł 99 . ł I ł po slowie . peccat. fl:ł£cllatur dodaje rękop. K.
I . I 2 I 2 :.amiast .Ierrorem.. łerrores ma rękop. K.
I 201 . 2 . :3 po .limo. dodaj im-ictę
I I I I . ł 9 po I milcs . . 111
I 202 I 1 . ł 1 zamiast penitcnti popraw pęnitenti
I 205 w warpnłach wiersz 4 :.amiast amare 1\.. popl'aw amaro K.
I 20S przcuz. ł wlcrsz 22 ::'!lt1łiast hubuiL popraw habuit
I 2łO . 1 . 7 I ecclcsiam ,ecclesiam
..
. 21 ł . ł . :3 . . horum. honorum ma rękop. K. to czy-
tanie jest widocznie lepsze.
. przeoz. t wiersz ł.4 zamiast
22 t . 2 . 2 t .
I
.
.
.
.
I
trcpidus
recordatur
popraw tcpiaus
. recordetur
.
I 22:5 wiersz 22 zamiast tG20 popraw 1720
. 280 w przypisku wiersz t zamiast occizu3 popraw OCCISUS
I at 7 . . ł . VII. II . VII. f 2
. 329 przcdz. 2 wiersz ł 5 na brze u zamiast ł 008? popraw ł OO.{,
I 336 wiersz 6 zamiast z oba pOpl'aW z obu
I :;81 . 9 slowa: I gdy na przyklad...... zniewagę rodu naszego. Pl,zckre-
ślić, albowicm słowa te mówi nie sam Gal. ale Boleslaw.
. a8S wiersz B zamiast inquisivimus popraw inquirimus
. 89 I 2ł zamiast słów ,nic nie mówi o Skarbimirze. popraw ,mówi
chlubnie o Skarbimirze II 33. bez zadne o wszakie zawarowania się..
I 393 w waryantach I wiel'sz 3 zamiast . i Ił. popraw ,i S.
I 423 przedz. 2 wiersz ł 3 do slowa 'occupavit. dodaj przypisek u dolu: . Umarl
roku lOS i na karbunkul : ulcerc pessimo, jak mówi Boguf31 u 80m-
mersb. II. str. 28.
. 425 w przypisku wiersz ostatni J zamiast monasterium popraw convcntum
. a28 wiersz ł 2 z óry: 200 popraw i 200
SPROSTOWANIA
UZUPEŁNIENIA.
889
Str. 2!) wiersz 1 z uuru: ł7G1 pop,'aw 17 t 9
· ;) ł3. 1 z góry: po slowie -lepszy I dodaj: I\O\'AA suknia; utc:ro w zna-
czemu miast:!
. · wIersz z góry: chlew pop,.aw szopa. a nOBtT'L powiat prukreśl
. 5-ł-1 . ł 1 · \' · oy
. · . ił z dolu: po . obwodu. dodaj stryjskiego
. 5:-;0 przetlz. 1 \\ Icr5Z II: 1I.I,1,HIiIlU popraw UIAUI\HI&
. . . . . 23: I\O\,PHIIII" . l\oypH II H III
· 3 · 2. 8: takoż Slowianie Chorwatami bialymi, Serbami i Ch 0-
rątanami popmw: takoż sa Słowianie Chorwatowie biali, Serbowie
i Chorątanie
· · przedz. ł wiersz 30: T.\lio p.\ 1I 1,£ CA UOKt.LCK'LIU II 'LIK'L. O tern wy-
chodztwic Slowian z n:!d Dunaju nad 'Vislę i Dniepr. jak mówi Xe5tor,
a wla ciwie mówiąc o wychodztwie Trakoilirów do Scytyi i Germanii
w pierwszym i drugim wicku po Chrystusie, mamy następujące skazówki.
A najprzód godne są uwagi slowa Turocza: Hane regionem (Pannoniam)
plurima nationcs incoluissc f runtur et semper potentior superveniens
ł)eneralio. 33ri fcrtilitate allecta. infirlUiorem aut cxpellebat nationem, aut
suLucLat. ;lIn et D a c o r li lU populus certa m ejusdcm regionis partem
olim inhabitasse. tamlcm non sine turbatione secessisse, et relicto pingui
Pannoni:e Idlurc. maritima loc:! Nor\"egi:e pro ima oecupasse. et sibi ibi-
uem pcrpctuam ft'cisse scuem pcrhibetur. Ckron. [Jung. I. 1 t. Spomniani
tu Dakowie, są to Xcstorowi Slowianie , a zgoanie ze slowami Turocza
mówi i GuiJo rawcński: Au fmntem t:jusdem Albis D a e i a m i n o r di-
citur. Co.mogr. I. ł I. a to wychodztwo zdaje się wskazywa i Snorro
Slurlcson chociai t)"lko ogólnemi slowami : Per id tempus Romanorulll
impel'atores al'ma sua pCI' orbem longe lateque cil'cumferenles, cuncfas
nationes sub jugum misere. quo liebat ut possesiones suas Illulti domini
desererent. lJeimsk,.iRgla rllglitlga Saga c. 5. Slarsze atoli i dowodniejszc
skazówki o wychod7twie ludów trakoilirskich do Scytyi i Germanii zna-
chodzim u Stefana z Riuntu i na t..'1blicacb Peutingera. Pierwszy bowiem
o spólczesnych sobie Sc).t.ach powiada, ie są ludem tl"3.ckim: Scyth:e.
gens Thraci ; ,'ocabanlur "CI'O prius Nom:J'i. De U,.bb. str. 609; a na
t..'1blicach Peutingcra (segm. 5-S) wykazane są w następujący sposób
siedziby ludów trakoilirskich w 8C)'lyi: arma(3) \"3gi. Venadi Sarmata>.
Alpes Blast:lI'nic,,'. Uacprtopol'iani. Pitio G e t re. [) a g:c. Ro olani Sarmal .
\\"idoczna lt'lly. ie kietly Scytowie Herolłotowi, lud naj podobniej szc!epu
MonumentCl Pol. Ih,t. T..m. I. t t!
i
.
890
s P R o S T O W A N I A I U Z U P E l... N I E N I A.
mongolskiego (Niebuhr, KI. h. Schr. 3Gł) nicgdyś przez Iassagetów ku
Europie nagnany, (Herodot. lY. H -ł 2) fu częścią wygasł częścią ku ua-
"nej ojczyźnie swojej na wsehóu powrócil, (Plin. )list. Nat. IV. (j. 10)
co okolo czasów narodzcnia Chrystusa stalo si . posun ly si w ieuziby
jego znad Dunaju lud ' trakoilirskie, które Xestor Wpl"Ost Slowianami
nazywa, a ze świadectwem je£o stoi \V ścisłym zwi,!zlu świadectwo na-
szego Bogufala który mówi: ScriLitllr in wtustissiluis codi':ILus, (flWU
P:mnonia sit matel" et origo oroniUlu 1;1\.onirarum nationum. e/u'on.
u Sommersb. II. 19.
S h". 554 przeuz. I WICI'SZ 23: OIn.,J, 1;1I pOp1"UW l\1I'L.\p'tll
« 25: OIl'L,J,p'tlO . l\H'L.'p'tlO
· 23: OII'L,1.p'tll « L\11'L.'p'tll
. I:>: l\opC'L . Iip'Lc'L
. 19: C"''''Iii. . C'Lmlll'h
.
. . . .
:>55 . . .
557 . . .
5jS . . .
5GO . . .
r>tju . ) .
SWOJl'gO ł-Zaucf'
-
:Jug przedz. 2 wlcrsz
O: 1'11.'"'1.1.1'1.
.
(' 1I,\lIIC !.rI.
.
:!7 i 2G: osadził swymi luuzllli pop, UW po ł:llluwil
· '1.1: mąurości pop1"aw znarzema
. . . . . ł 5: nauczycicli. naucz)"cicJa
· · · . . lb: umieli . umial
· 57:! . ł . i O: po PJ"II 1111 'lII dodaj KUII'l"; td w przekładzie pol-
skim po Hau)'lnicze dodaj "' fyczc
· 574 pl'lellz. .1 WIersz 28: CTHOII1J1. I\'LCTIIIIJU'L popraw CROUU'L Tl'LCTIIU\I.J'L
· 7:> . . . !J: rO ,\1J. \r raz ten powstał w('ul\'g naszc£o pl'zef...o-
113 III a z m .lncgo oucz .tania rH.\1J zamiast &iń,\'lJ L=!u)'. Honuami naz .\\'ano
w Skandynawii chlopów czyli rOllz3j wolnych micslkaiiców mając)'ch grunt
i roJę, wedlu g :\lullera Tysk och svensk samt sl l ellsk och łysk Ordbok III,
s h'. I O. T.ICY chlopi są uotąll w AII hi, mianowicie w pl"Uwiul"yi
orIUlłłLcrlanu\"i.
.
. :; O III'zCtlz. .2 WI "S7. q . C'L ,\.uun pOp1'llW C1, .'JIIIII.\
-- .
. !jł'}7 . . . 2!): 1\ ;.. 'lL II Li . l\ii. 'lI. m .Hł
. . . . . 3L ,wo;l;lm.i. . . .rlo\,,:r:lm;..
. r, !, . . . 1;:; : f'lIIlT,IW . 1111 LI.o
. . . . . ;;0: fa p L III CIIllIt « I'PI.III C 1111 IC
. :19:; . . . 4: IiO\"IUpiti rp. 1:1JI:PI.:I.CIIO'i popraw t;diH.1p.'b rp. K1JI:r.I.:I:Cllill
. 59j . . . ")0. n. tlIJ II 'tłUMU ił.... r..i.,\;c.111.\ I}. Tatyszrzcw IsI01'. n,
- .
str. a t, znalaz.l za (ellli slowy \V je(Jnym ł-odc\ic dal c tego traktatu:
.
s P R li S T O W A N I A I n z u p ł: Ł N I E N I A.
891
"
,, 'tU tS łlr., 1III,\llIiT.\ ., Itllp" lIn K., U1. TP€Tlllih C€,1.I.IIIIFn 110 111CII1:.
'Vrrllllg Sr(,7.nicwskic o Sled. oła!J0l. lU l/Umiał. X. wiek. II3BtcT. VII,
BLIn. r.. sir. 349, zaszt! 1ł1)'lka w tej dacie, z powodu nicuwazncgo od-
czytania g13golicy, i powinicn być rok (S II" \945).
S9S przcuz. 1 wlcrsz 1 t: OYTP"1ł popraw 0\'Tplll\
I I 2 I 2:): zamiast siedzieli... hardo popraw w przcgubach, wst -
gaml suto ozdobieni hardo sic(lzicłi.
łiO I przctlz. 2 WIersz 20: namioty popraw
603 . . I t ;): widzą I
606
Str.
.
.
.
.
I
I 608
. 611
I
.
I
.
I
.
.
.
.
.
.
I
.
.
.
I
. '1 . I I: Irn1,CII'L . li'Ll,M.n,
. . . 8: liil),/lIin... f:' OO. Data ta widocznie pom .lona, gllYl
}..I('ska Świł:toslawa w(',Hu:; źróJeł bizallLyi sl-.ich wydarzyla się w r. 6-ł80
{U1:!}. inu\"kla 1 J O przy koilCU lipca. SI'clIlicwski SIeJ. glagol. w parniat.
X. wiek. 1l3BtCT '"II, BLlII. 5, str. j {ł, cz .ta wcałllg znaków liczLowych
glagolicy: "".1,IIKIJ E"L ;., G'L UTO tS II-H:, to jest ind 'kta f.łgo, lata
tj ł 80go.
przctlz. ł \lIersz t;): Kl.cm\1,I.II.. Srczniewski SieJ. glagol. w pamiat. X.
wiek. 113BtCT. "H, Bbłn. 5, str. 31G, K'LCt\Ii'LUL poprawia w('dlllg glago-
licy na IIU:\H"LUI.. twierdząc, że .jest tu mowa o cesarzu Janie CYI-łJiskim.
O czem jetJnak wątpimy.
przctlz. 9 WICI'SZ ;): Lł:tJą
. I . 13: IIcllcll tr'Ll.I'L
. I I 23: po; ,luicbnicy,
. . . 17: przcklł:t:.l
. 1 . 24: UIi'L
, . 6: llohrwh
łjf ;)
615
616
618
Gig
6'20
fj21
622
fi 8
fi;) 1
632
640
646
652
34: O&:\;1,lWC I OI\U".1I11C
22. pokuta . odpowiedź
26: po slowie .poLl tJzil. dodaj panowal lat I{\ i umarł
31: zafrasowal popraw zmicszal
32: IIpO 'LK11IU I npo 'Llum
.
I
1..). Tl,;r.€
.
.
ł G: CI.'U
.
.
.
ł :!: CTP'UliI>lll£ ·
l: (ł..broci .
.
.
«
\o)
-
.
.
.
.
7: ofl a r;,uni
..h): odtraccni
..
.
I
.
I
.
I
1
.
.
2
.
I
.
.
.
.
.
.
t
.
WlelC; stajnie popraw szopy
wied7a
.
TO mc
I
£nu
CTp"t] IU"'III C
cnoty
l'opraw Lł:dzicm
. IIc'i£ll"tr1.u'L
dodaj lecz
l,oJ'I"/IIV nie£odziwa
.
TJI\O
.
urodzonJch
ofiarami
odl'zuceni
.
.
892
SPROSTOWANIA
UZlTPELNIENIA
Str. 653 przedz. 2 wlcrsz :! : zly popraw lichy
. 663 I ł I 2: nEpot"" p'U", \V 'raz p1\Hh. r 'ń, porown. lac. arena.
alb. rane. w znal'zeniu drobnych rzecznych kamic ni. das GeroUe, znany
jest na POlłoln i Podi;órzu. \V innych okolicach Polski uzywają 1;0 w for-
popraw RH1,'&TH
I O"Bt,1,1;m
. nplpO.1,IITEaH
I nad Alta
.
I I I 23: molojców I pacholków
. I . ł ł: molojcy I pacholcy
I ł I 4: r\pOCU'L'L I ł;\poun...
I 2 . 9: zawiązkę I suknię. W 'raz I\O\'Al. s.k:mcł.
lo d i amiculum hirsutum, lacerna. dotąd jest ui}'wany w maczeniu sukni
u Hucułów. Tak go też pojmowal Koso\V Pattryk. str. 70: I rjrzal me-
prz 'jaciela dusznego w odzicnic krótkic ubranego..
102 przedz. 2 wlcrsz 27: czterdziegc.'i poprałO cztcrnaścic
704 I I I 8: zacny I dobry
705 . I I 25: modlitwy . modlitwf'
721 . I . 6: I raz. pr:ckrtŚI
723 . ł . 6: URII " popraw t.\RII O
724 I I . 2: Ulnpc . UU&P"
72S I 2 . 7: wznosI SIC I
-
729 I . . 21: suknie
.
t: dzwon
8: na sposób Polaka
.
.
664
678
679
681
684
693
696
.
.
.
.
I
.
.
.
I
.
.
I
.
.
I
.
I
.
.
.
.
.
.
.
I
I
7;:)5
739
741
147
755
15U
760
176
117
180
.
mie nieco zmienionej: rom.
przedz. ł wlcrsz 18: B1>,1,'&TU
.
I
:): O\,BII" 1;111£
.
I
I
24: nplpo,1,uU"
: na Alcie
.
I
2
,
.
\\ znlcslony
rol
klcr: ul1o
pOflwi zan)'
bywa
I
I
.
.
.
.
poprrnu zpol:,ka
.
.
ubrany w sukni
przedz. ! wlcrsz 'ł1: dzwoncm popraw klcpacłłc.'m
I . I 32: nad muchami . muchy
. 1 . .t: CKORL Y4 I ('LKOIL Y.1
. :2 . t: \Vlodzimicrza I \Yloflzimicrzu
. . . i4 i 16: dzwon . klcpadlo
. ł . II: a;o I a;e
. . . 7: pEKa'L . p£K1.
. I I IS: nOrOUHJ" . noroy.."'"
. I I 19: ,O I o\,
I I I 7: noC!oyw&W& . nOC!O"1U1W
I
Str. 781
. 185
. 186
. 1!H
. 801
. 80i
. 808
I 814
. 81j
. 816
I .
I 8 4
I R34
I 876
SPROSTOWANIA
tJ Z U P E L N I E N I A.
893
przedz. ł wiersz ł O: .1m rOIlla popraw .\;r.LfOlII
. . . ł 9: H 'J. IIU I H HUl
. . II ':ZO: Bon;,. I Bl'Lr;,.
I . I 4-: rpo\'Af:H1. I rpoy.\ul.
I . . 25: 1I0UOlUII I 1101.101118
I I I ł 5: YpI.KEH'L I YphKUh
. . 31: &sropOAHI,a I &OrOpO"HI'
. I 22: \Vlodzimicrzowi . Świętopełkowi
. I I 33: B'I. TO me ft1oTO IIpHE10me 1I 'LE1Jr.1;R'J. K'L rUTO-
"UlW\,. Blugosz lIist. IV. str. 3liO. podaje bliższe szczegóły o uCieczce
Zb 'gniewa do Kijowa, niewąlpliwie z pelniejszego te'\:tu Nestora: I Zbi-
gneus interim frater n3turalis Roleslai Poloni ducis, a facic ejusde m
fratris sui Roleslai proptel' fl'audes ct dolos in eum commissos J fugicns
:ui Su:mlopelkonem ducem nussi:e Kiow per\'c-,it. sperans sc per illum
\'c1ut1 Doleslai socerum gratiam Bolcslai im'cnlurum. [hi aliquanto temporc
commoratus ad prcces Suantopelki ,'cnia lli a Bolcs'ao ducc conccssa est.»
przedz. ł wiersz 2.t: KOM H p{lpraw KOn.ł
I . . 2G: 1I0 1I . 11'1. II
I I I 14: O&OJHYHK'Lma . OEOJOYIIS'l.WA
I . I .:). po I.IIITPOIlO!HT'L dodaj Ihnmcł.op'L.
.. .
. . I 31: POCL l,o/,raw r1.Ch.
--ł.
.
UI{.L\.ZI CIEL.
UIIO:\A GRECKIE I SI.OWI'\ SI\IE CPORZ DKO\\'A:'iF TU WEDLl'G .\BECADi A I.ACI SKIEGO,
HEBRAJSKIE ()D IESIO;\E DO POLSKIEGO PRZEKLADl'.
.'l.
Aaron arc 'biskup krak. sir. ::;JS.
p.1"'L p:łtl'yarcha str. G 5.
pOH'I. :lrc)laplall str. U;), G;j , G.iO.
31 - ALasi ród str. U I.
al- ALasi - Ki kalif tamie.
ALd - al - Ielech lamże.
ALd - al - nahman I (Iu.'szcmini) kalif "iszp.
sir. Lamże.
AJb - 31- H..lnnan II kalif. hiszp. tami.e.
AlIL - al nahmall III kalif. hiszp. tr. til. 7 O.
Abdrila.'. A b o d I' i t i. Apodl'iti. Apodril:e. str.
UD. 2t , 7, 3t;j, Afd.-i.;Jc. .\ptlrpc.łc
t3, I t i\"orJaLh'czi 10.
ALla,.ius sk 2.
Abrah3111, 1spuu". KpUI1 sir. !) 1-. 9ti, ;)45,
"r'" I::)" I- I " (j j O I j'.:):ł , -., j'- G
tJa, .:'óJ, ;10) , ;1 J_, u .., u:.N, u.).J, lł) ,
Gi9 , G82.
Abro str. 5 t 2.
Abs:łlon stl'. 2.i G,
AclI3ia sh'. 2 N.
:tu:'L stl'. UM 2.
) ... - ,.. J
lEI.WI' sir. .n.
Aclu'run s h'. 47i.
\1 \ I "I;) -1-
. C ICll', l r lte,e sir, :,.:., .)ą..J.
AtJalberlltus syn Bereng:lra str. I .
Atłalbcl'btus sIr. 130.
Adalbcrtus archim. str. ł G5.
AJalbcrtus, A.ethelbcl.tus arcyL. magdeL. str.
ł G3,16-ł, 191, 2 n, 2-18. 2 O.
S. AlIalbel'tus, Adalpel.tus. AdclLerlus, AJ-
thclbcrlus, ActhdLertus str. UG, ł 53.
ł56,tG4, łGG, 17;. ł81--t83,191--195,
19 " " 0 - ;;) 0 - C) IO '> 1' " 1 :'-' C) łS
.,-, ... i)-_ " - , - J .. \}-- li
C) O "c)c) 0;;) 7 q s C) 9 - G .. O
-- ---..., -..... , _;)L I _J.. J - 4 J .) UJ
:52;, 331, <i 00, -iDI. 41G, 433, 481,
4U . 500, D:1. \V cihtahe. \V ogitihc, \V 0-
Kitihc, \Yogitcchus. Woitegus. Woitihc.
\Voitibe. \Voytcch str. 155. W3. ł89,
191, ł 9(3, 58, ::;06. B'LIIT1;t'L sil'. 90,
91.
:\,\"U'L str. tjG:!, G 10, fj;) I - G;)3, li35,
GłU , 733.
Allclbel'o :\iaif' sIr. 3j:?
.. .
.\delbero biskup ",il'cL. sil'. 715-1-.
AtlelLul'g tr. 3 ł-:?
AllilLlII'C, AdilLlln malka ś. Wojciedl:ł I str.
, 5;j,
.\lh'I,rel'us sh'. ;j:i;}.
"
AlIdllardus Ir 298.
89G
Adelheil -'AI.oroP órOt'g.
Adclheit córka Ezona str. 339, ;).1-0.
AcŁhelhaida córka OtLona II str. 3, 2J .
Aethelheida żona Gerona str. 30 I.
Atlilheida ob. EthJeidił.
Adra str. 283.
"O\"II str. 589.
0\"1"'I. tamże.
Ad,'inus. Adwinus sir. .łt). i ł.
Aeidu ob. Egedus.
ElfJaf! str. 17.
Aesti ob. Esti.
Aethelbertus str. :5 t 5.
Aethelred sb'. 30-1.
Aethelstenus. Ethelstenus tamże.
Aethmun, Ethmund tamże.
Aetla obac: At)'la.
AfeJdan ,IIaweli) str. ł 3.
.n" str. 550, 552, G3j.
Africa '.P"lill" str. t -ł--ł-. 7 I ł.
r.u.l£ulloll" str. 585
.1up" str. G36.
r.1p1\Dl.I str. 5G:).
f1.ou" p3pieL str. 97, GG I.
Agazziri obacz Chazarowie.
Agricnsis ci\"ilas str. 505.
Agijor str. 11.
Aharon str. 7 G.
Aicus str. 22 .
11£01 OC£DOBHYL str. 817.
IlCu.1 fllprCl£RIIYI. tamie.
'lelU 5tr. 877.
M:IIIIU .\ 1.111£P" 817.
Ai{)Ef!lo; CR. C&C !l1I sir. ł 9, 93.
.buN'l. t\0tPI.Y£BIIYL tr. 878.
a"O\,H'L str. G96.
.\lanlo," str. 5j5.
Ala str. 2 :;.
'AJ.a,'la sir. 4-2.
Aliłrirus sh'. 2.
Alba (Bialoćród) miasto na Pomorzu str.
.lł3, 45-t.
Alba lBialogród) miasto w W ęgrz t'h si...
504-507. 50!ł-5t3.
Albani str. 1.
Albania dnulIlID str. j, 5a I.
So \.łbani ecclesia str. 1 7.8, łG.
Albertus (Gejza I) Lról węgiel.ski sir. 513,
5 ł.l.
Albi syn Guncelina str. :2G-ł.
Albia, Albis, Alfe, rzeka str. 13, tł, 136.
191, 24f, 2.t.2, 2.t..ł., 2-17, 251. 256. G5,
Q- C) 77 C)° O C) 8 ;J C)O" Q 8 ° c)oo ':f Ol
_ j _,.... ,_o,,, _, _0-), _ ;" _tJ"." .
302, 305, 307, 309.
]".'"" sIr. 589.
AltJelldurp str. 333.
Ale,'ih str. G.
AJemanni, Allemani sir. 2G 7, 458, 4 G3, .łt)t),
4G8, 4G9, 4-70.
Alcmannia. Allemania slr. 2GG, 490. 49G,
509, 511, t3.
Alcmannus slr. 480.
Alemura sIr. 149.
Alexander \Vielki, \1£t1N1."P'l. str. 2, 5. 318,
4GO, t88, 507. 5G , 78 --18.ł.. 821,
822.
Alex3ndri epistola str. 3 i 8.
Alexander cesarz biz. str. 5t)8, 573-
575.
Alexander biskup plocki str. 3t.i3.
13£ lU".\plll1 stl'. GGO, GG t .
t::iIIllIIY" str. 814.
S. .\Ie"ii mon3slerium sil'. ł 12.
Almus str. 448.
'.A)'O"IO (:fOł'f! slr. 35.
Alpes-I1p!GHIl.
Alpcs str. 10, ł 2, ł '1 G, 17 i, 200, 248, 25G
2!)ł,407.
AlstiJi sil'. 2G 7. 29 f, 29j, !lG, ::;O ,
30a.
]LT.\ str. G79, 08 1 \ G92, 7 i O.
no "OII.\ s. II'. X03. 80.1, S12.
.\ U,\'I. sil'. 589.
AI\"inus str. 2a.j.,:"
Al/lorJ'oJ' str. 2G.
]IIII&'L Olimp str. 9U.
Am:łlechitre str. 459.
Amali str. 2.
.\m3I'lIcla str. 27 ł.
:\U OIIL\U£ str. tj(jO.
'I.I&.\I\O I.I'J. s.tr. 827.
.\U IUO IIII str. SI ;).
Aminras II król macrd. sir. 488.
Amodhingi str. S.
:\1.I0C'L str. 643.
Amram sb'. 67.
HJCnC'L Imp'J.co"HlltIllH'L str. G5,1, GO I, G6i,
670, 6U2.
, · , 'A '
.dIlCTIC"H KtlUI" G'Lt , o fura..; "M'faO'w.;
- S . S ' 1
str. ;>,), ".
HuluiH, D1T03"1I str. 97, li61.
al- AnJalus. Andaluzya. część mauryt:tńska
Hiszpanii str. 58. 5U.
Xneni str. 7.
_\ngle. A n i 1 i, Ongle, H'J.r.\I.'HC sir'. :>, 6,
i 3, 2.ł5. 30.1, 55 I. 564.
Andreas str. 362.
Andrcas Albus, S)"ll 'Yla£lyslawa Ł)'sego
str. 48U.
S. Andrcas, CK. 'HLĄptll str. 29G, 554.
CK. tll'AP1;ll IJPI.KOK'L. sir. 55 , 75R, 815,
UJHJCT'I" h sil'. 755, 831.
""AP't" \Wod)mirowit'z str. R t O.
Monumenla Pol. 111$1. Tom. I.
897
aHAPlt 'L (Vdalryk) xiąię czeski str. 673.
;\U,1,PHIlKUI1 str. 55 t .
L\1I,'PllUłI'L papież str. ł 02, 6tH.
i\1t.\pllllll'L cesarz str. 585.
1I"P"I1HI., O-'p1:H'L rpI 'L tamże.
CR. ;\11,1,POIIIIG'L str. ł05, 570, 571,
iXIIIU cesarzówna bizant. str. (355, 67G.
Anno arcyb. koloń. str. 540, 351, 352,
a55.
_\nno bis1.up magd. str. 247.
Alino biskup Worm:łc. str. 250.
Ansłri,Ius Liskup merseb. str. 29L
Ansłi'idus k3pelan Ryxy str. 533.
Antcs str. f, .
IITlIO 'L, .\ntiochus sir. 4GO, 7 ł 3, 832.
llTłlO llt\ str. 5g;!, 660, 850.
, 8 8
11T110;<Ul111t str. .,:., ;>U.
"A ';' t Q I qv
JlUpa!!,.; S I'. _ , :.;).
"..nilu obacz \IITOII"" igum. pccz.
.\HIOI5111 igum. pecz. str. 704-70 , 734,
i fi - i.13, i 15.
:\IITOHIIII biskup jurycwski str. i 57.
Apellas sir. 277.
Apichus sh'. 2n.
'IIO IIHJpll" str. GtH.
111010111111 TUl1HL\HUH'L 'A110')J.WJllO; Ó 'I vat',r.;
str. :J82, 583. 850.
.\postolus ).i ga s.tr. 378-
Apulia str. ł 3!), f.t 2, 492.
Aquasgl'anum obacz Aquisgranum.
Aqum str. f 28.
Aquila obacz Atyla.
Aquilcia str. 3m" .t!n, 498.
Aquisgranum, Aquasgranum str. 2.ł-5, :!60.
9R, 337. 343.
Ara I'zl'ka sh'. H 7. 282.
rJKUI.\ CHXUU\ str. 550.
ft5
898
L\p3BHI:I-Babilon.
plllUla CnptHWU\ str. 550.
plUt. str. 821.
L\p .t. str. 635.
Araxes str. ł.
Ardil str. 73.
".Aqlna str. 40.
.AqEna ol str. 39, 40.
P".IICroB" str. 588.
Argentina str. 267.
dptH (Ares) bóg wojny str. 64ł.
pllll (Aryusz) str. 96, 659, 660.
1P"1"łlD str. 5 f.
Armenia. \p UC.Ułl str. 68, 551.
Aro biskup wircb. str. 242.
Arnaburch str. 280.
Amulfus, syn Arnulfa '\ięcia bawarskiego
str. ł 30, 133.
Arnulfus biskup halberst. str. 2G7. 213, 277,
284. 85, 288, 302. 305. 3 t I.
Arnulfus cesarz str. 'ł42.
'Af!l1abr,i;. Harpad str. 44, 45. 47-49,
4SS.
Arsan str. 71.
1pC5/110D.1 str. 813.
Aschericus str. 205.
Asia str. ł, 2.
Asinde str. 338, 340.
l\cunb xiąię polowiecki str. 815.
ACHpt. str. 637.
cu""''' str. 597, 600.
Asnebruggum str. 298.
.AulIrcJ.aOo; str. 22, 21.
"AU1100; rzeka str. 19.
..
i\COtll'L str. SI:i.
lc:lOp'L str 552.
ilcotPa str. 646.
dCOnlUE str. 550.
Astr'icus, Aschricus (Anastasius) str. ł54, 500,
502, 503, 505. RadIa str. 20:!. 209.
Aszkanazy (Niemcy) str. 62.
Ataulfus str. 2.
.A'rr). 'BrE). ('V olga) str. 40, ł-1, 76.
'AnAAovtov kraina str. 44. 4.7.
S. Athanasius, u. 1."H Cllłl sfIo. 279, G60.
Athelboldus. A d e l b o I d u s, Ethelhodus str.
290,317.
Atheldagus str. 256.
Athen:e str. 207.
Athleida. Athleita, Athleidis, Beleknegini. córka
Semomysla str. 2 Ił. 313, łi 98-500.
Attorozi str. ł ł.
Aturezani tamże.
Atyla, Aquila, AeHa str. 5. 9, 495-!9S. 501.
AUiustana urbs str. 124, ł 28. ':!i.t
S. Augllstinus str. 378.
S. Augustini lihri str. 578.
Aulziagiri str. . ł 5.
Austria str. 296, 513.
'AfJaqEI;, 'Apa E , A,'ares, sIr. 22, ':Z 4, 2G.
1. 31, 37. 39, 40, 13ł, 14.t
Avares (wlaściwie \Vęgry) str. 2.i4, 2.f5.
Avico str. 252.
4BUUE1E,n str. 604, G94.
l\RUpO.t. str. 107.
Azewif str. 333.
il ruo\,u. str. 898.
A.
"
&rpu obacz Ung .
I¥.l\UYU ohacz Unlizi.
ll.
Bab - al- Ahuab str. GS, 76.
Babilon. B4BHl\OH'L str. 78, 550-5 2, 748.
BAKH/\oHłI Ne-Berdaa.
B B"l\OII"M"e str. 560.
Bacco str. ł 7.
nacherendorp str. :53,£'
Rada str. 247.
Baegdhllarc ob. Ba,'ari.
Hiłgdad str. 77.
&.uo\,£itpC'L str. 875.
l\:uo l>l\pCOBH "PU'lal str. 878.
Balw'oł; lai'at'o str. 3, 4.
Balamber str. 3.
BaldcriclIs biskup kamcrac. str. 3t 6.
Balllcwinus komcs flandr. str. 347.
Raldl'icus biskup trajckt. str. 243.
Raldllinlls biskup Lrak. str. 44..., łi53.
Haningi str. 5.
nannon (p.mnonios) slr. 4tHt
Haracn str. GK
Bardingau sir. 258.
Bardilus król ilirski str. .ł 88.
Barsan str.. 68.
B ',. G) co
af!r OJ str. _o.
Bartholomreus apost, str. .. (j 1.
Basa str. 76.
S. Basilius, CR. Bu".'"" tr. t 7 ł, 203, 6GO, 867.
CB. B.\C".'"I IlphK.... str. 62 , 656. 66ł,
.
6 '".!, 685.
BICHII11I latopbiec str. 7!ł;.
B1C"'HII I cesarz bizilnl. str. 568.
BJClmlłl II cesarz hiz. str. (j ł 5.
BUIIJ\IIII posadnik str. 805.
B.1CHIL bojar str. 880.
Ba\'anberg, Ba\'cnberg str. 273. 309, 341.
Ba,'aria. Bawaria str. 147, 2.ł-7-2.ł9. 253,
266, CZ70, 398, 46fl.
Ra,'arii, Ba\\arii. Ba('gdhuart' str.. ł ł. 13, 250.
253. 66, 274- 76, UI, 292, 300, 307.
309.
899
I\&A"" str. 69f.
Bcadcc.m str. 9.
Bcbpinho\"c str. 33 .
Becca str. 5. 9.
Bececio str. 265.
Bchcmi 0113cz Bohemi.
llehcimare str. 10.
Beire str. 1 1.
Bela I król węgierski str. 489, 509. 5ł ł-
5ł4..
Bela syn l\olomana str. 498.
BE) ai'f!aba, BEł.Ei'(!aba (Belgrad) str. 47.
48.
BElar;. 'str. 37.
I\U,1,OY L str. S ł 3.
Belegori sir. 284, 288, 308.
Bclclnegini obacz AtWcida.
Belin str. 363.
BE)'h El.. str. 29.
BEł.Ór(!aboJ1 miasto w Chorwacyi str. 9, 31.
BEl0l.(!OJ{Ja'Coł . "A lI(!Oł X(!m{Ja'Col obacz
Chr\\ ati.
E£J T. str. 697.
Beme obacz Bohemi.
S. Bf'nf'didus str. ł 70, ł 7S, 200, 203, 207,
ł5, 3 6.
Benedictus YI papiei !)tr. ł 4.13, 256.
Renedictus IX papiei str. 358.
Rcnedictus. k:łplan, towarzysz Ił. Wojciecha
sIr. t 80.
Bcned 'kt, jeden z pięciu m czenników pol-
skich slr. 2 7.
Bene\'enti str. ł39, 249.
Benjamin król Chazarów str. 76.
E£Mt\UII"'L patryal'cha str. 637.
Benno str. 77.
Berdaa str. 65.
900
Rel'echo- Bohemi.
Bcrccho str. 356.
E T t "n,> 7 "'-
EpCU.1,H 0pYHH'L S r. , , .,.).
E£PEM,,'IO" J EtpEM,\nyU str. 79ł), 15.
ECptCTI-'HC str. 804.
ECPCCTUIf., E£p£CTUU str. 6!}:5, 7 UJ, 80 I,
804, 80S.
EEptCTOBO, EtpccTOBOIt sb'. 62'2, G 3, 679,
704, 73f. 779, 780.
Bernardus biskup obotr. str. 313.
Bemharaus. sln lIerimana. :xi żę saski sh'.
cu- "' 9 ""' O 2 "'- " 5 ' " 60 ".- " G o
_'I' I, _'ł , ..<J, .), _ 'I, _ ,...ti . .. v,
214, 283.
Bernhardus svn Bernharda xiaie sa ki str.
..
Q 8 ' " 9 => " 9 :'-' " 96
- ..ł. J - -, ... ;j,.. .
Bernhardus mar£rabia str. 99, 305, :;06.
Bernhardus szeregowiec str. 77.
Bernhardus kaplan str. f 4-::>.
Bernharius, Berengarius, król Longob. lr.
ł27.
Bernharius biskup fcrdeński str. 257,
267.
Bernwardus biskup hildesh. sh'. 25-i, 288.
Bernwardus biskup wircb. str. 258.
BertoIdus str. 247.
Besprim, Otto syn naj starszy Bol.'sława Chro-
brego s h'. 263, 3ł ł.
Bcssi ob. Pezenegi.
Besunzane str. ł ł.
Bethenici str. ł O.
Bezeco str. 253.
Bezow str. 363.
Ef.\HAlOtl'L str. 776.
Bichini, Bichni, Bigni tr. 2lł, 51.
302.
Bichlingi str. 294-.
E KI It , Sarki}, stolica CIICl7arów str.
17, 607.
1;...uK£ir..\ miasto na Rusi str. S75.
1;....\'1. ropo.1,". ł)... oropo.1,'" str. 62'2,
u7a, 721,831.
l)'UO&CPEłElllt str. )93, 6 t G.
- . - ł ,.. 7 u ·
G1; OO tp""1I str. 1 I I :.a, 0-1,
787.
E... OO EpO str. 56 ł, 5tj , )R I. i ł.
llicrtaniculIl bcllllm łr. t ':! I.
B u B " ,, '% " 8
110. 10 str. _'-''-', - :..
Billing str. 6.
Binizo str. 25 , 55, 5G.
Bisinstidum str. 253.
Bitom ob. Bytom.
Bizal str. 71.
})]iń"'L str. 619-621.
BIecingi str. ł ł.
E10YWL str. 7 II.
Bobr3ne str. ł 4-7.
EO;nUUT'L ()Iachomet) str. 627, G2!).
Bodes str. 363.
Boecius :xięga str. 377.
Boemenses, Bocmi, Bocmia, obacz Bohc-
menses. Bohemi, Bohemia.
G68,
785,
Boemicro tcrrre str. ł 8!).
Bogdan str. 363.
Bogdanowo str. 36ł.
Bogussa, Bogusse, kaplan, towarzysz . Woj.
ciecha str. ł 5 ł. ł 55.
Bogusino str. :;Gt.
Dohemienses. Boemienscs str. 269, 1-68.
Bohemi, Bocmi. Boemii. Bcmc, Bchemi
str. ł2, ł3, ł31, 14-1, 2ł2, H5, 252.
255, 258, 264-, 275, 276, 82, 284.
285, 288, 29.1, 9u, 304, .ł t 4-4ł 6.
4łO. 4-20. 130. 431, 437, .U.t-4-46,
450-ł53, 457-459, 46:;, 468, 4G9.
472-479,
Bohemia-S. Brand3nll .
E01£CUB'L Śmiały, str. 359, Boruz sir. n 5.
367, 372, 417, 410-423, Borystenis str. L
Bosio str. 294.
Boso str. 2 , 2 0.
BÓfJom str. 3G.
Rosporus, EOCIIOPU, BÓtJ'Tof!0';
55ł.
Houlan str. ;)G3.
80\"0 str. ł 26.
Bohemia, Boemia str. ł 02, 242, 50, 26ł,
273, 2 7 5, 296, 307-309, 39<1., 399,
417, 430-ł32, 4 7, 58. 4i3. 474.
ł 78, 4!}9.
Boia str. 1 1.
Boiarii obacz Boioal ii.
Bói"x& str. 30.
Boi03ria str. ł 30, 13 ł. 134. ł 36.
Boioarii str. t 30, ł;) t. ł 3 ł.
El\'LAUH1.I rop'LI str. 7.f3.
Bolen str. 36j.
Boleslaus, BolesInus , Bolizla\o, Pulsla\O,
Bolizlaus I, J)01£CUB'L '\"ielki, Chrobry,
lról polski str. 150. 179, 208, 210, 2t 2,
213, 22ł, 226, 227, 228,2:;9-261,263,
26:>-277.279-281, 28ł, :85, 287. 288,
29 J. 292-29-l, 29tJ-30 I, 303-31 ł.
317. 31S. 320, 399-4U, 419, G73,
GV 1, 692, G07, 703.
Bolcslaus II, Busclams, Uole la\.inu!':, Chro-
b . l d ;) 6 -' -". "" 9
rego syn na!1ll o szy str. :. .:>, .:>_v, ,)_ ,
.." O
,),) .
Roleslaus III,
362. 3(34,
5łł, 512.
Rolcslaus IV E01CCUK" Krllwoust . str. :59:!-
395, ł25. 42G, 428, 32, 434 458,
4GO-4S4.
Boleshus. Bolezla\"o, Bolizla, us I ],.iązę cze-
ski str. 127. 14ł, 208, 245.
Boleslaus II ).iaz(' cz('ski t 27, 202, 208,
.. .
Q 09 Q IO QJ 9 O Q Q J Q- 6
- J - J ...-ł. , ...) J -,,)..., _..) -_::> ,
261.
Boleslaus III xiaie czeski sir. 2Gł J 2G6, 268.
.. ..
269.
Bolibut str. 2:) , 204.
Bolimo J Dolmo str. 361.
901
BÓJlCI. rzeJ\3 str. :57.
Bó'llCl. gród tamie.
EOUf.\K'L str. 779, i80, 803-S05. 815, 816.
8iO. 817.
S. Bonifacius str. ł;-} ł, 172, 200.
Ronifacius meczennik ob. S. Bruno.
..
Bonifacius opat rz)'mski str. 258.
Hooz str 3.
top... str. 7 H.
Bo u'CI.'; str. 32.
I)OP"Y£K'L str. 555, ;>97, 662.
Boril1lzi str. 50.
I;opIIC'l. xiążę Lólgarski str. 563.
IJOf!'tJll';, BO!łÓJal/; xiąi bólgarski
<i 2.
.
str. 29,
CK. Eopuc'L xiązę rostowski str. 62'2, 661,
676, 679-683, 685, 686. tJ89, G92,
730, 75G. 770, 77 ł, S08, Si6.
Eopuc'L \Y ęczeslawicz, syn xięcia smoleil kil'go
stl'. 748-750.
norises, wichnoża słowiański str. 2S0.
Bori\"oy sir. 472-474.
str. ł . 4 2J
Bo\"once str. 2.
l;o;r.HH ropo"" str. 583.
I;o;r.ł.CIi'NU str. 80S.
E Oil\l.C li 'LI U UCTpOr'L str.
Bnaro.; str. 3:5 J 34.
..
S llrand:mu!': str. 495.
807.
902
6pAYHCAJK" -Cadrich.
EPAVIICUS'L Izęslawirz str. 69.1-, 703.
EpAYHCUR" Świętopclkowicz sir. 81-ł.
Brenneburgensis ci\itas, Branacburgcnsis
str. G4, 285.
Breóca str.. 6.
Brethizlams str. 43 ł, .132.
BI'igida str. 2-13.
Britanni str. 30,ł,
Br).ttania, BpIIU""I! str. t 2, ł 3, :J:J I.
Epo,,'LI sir. 875.
Brondin i str. 6.
Bronbag str.. 29:!.
Bruncio str. 280.
Brunig sir. 295.
Brun, S) n cesal'za Otton;ł I str. 128.
Brun str. 295.
Brun, Bruno wieśniak str. 356, 357.
Brun, ojl"iec ś. Brunona męczennika str. 2D3.
. Bruno. Honiracius. rn czennik str. 22 ł.
G)C)O " 9 - ':"C) 6 -- J
__<.I. ... .), v_ -.).) .
Bruno syn xiecia Ottona str. f ';fj.
.
Bruno komes str. 255.
Bruno s)"n Guntcra str. 255, 2R4.
Bruno, Crono biskup aug. str.. 24, 270,
27ł.
Bruno ,-iąi . s)"n Hcoryka I sir. 212.
Bruno biskup ferdeński str. 249.
Bruno biskup tuleń. (Leo LX papiei) str.
fa9, 349.
Brunwilre str. 336, 33 , 341. 342, 3-19,
350, 35 , 355, 357.
Bubegen:e str. 2.
Bucco, Buco, Buggo (Burchardus) biskup
halberst. 27 t, 272, 365.
Bucithi str. 250.
Buda xiązę węgierski str. 489.
JJuda miasto str. 490.
Budclincho\"e str. 334.
Budis str. 363.
(Juausin (!1urlyszyn) str. 265, ':!7G, 2MO.
28,1, 31 ł.
Bug, Buga, EoVr'L rzeka str. f ł 7, 360,
103, 404. 557, 691. 80L
J)O\,f'L. Y:lgosola, Roh rzrh str. t, 58.
Boiira "i zniczka wiclkochrobarka str. 2.1..
Bulan król Chazarów str. 7 ł. 72.
Bulgar str. 1 t.
Bot',.,'af!{!'t. Pulgaraland str. 13, 20, 26, 29,
31-36, 42.
Bulgari, Rul arii, Vulsarii, BovJ.r(f. ()&, En.
rlp'LI, rizunbeire (biali Bólgarowie) str.
2, łO, tI, 20, 26, 29, 3f-3fj. 42,
219, 55ł, 565, 57f. 607, 627, 652.
653, ;98; Vp'LHIIH G.\'LUp£ str. 5 3. 85 ł.
Buncn str. 363.
Burchardus biskup misn. str. 248.
Burchardus komes str. 277. 300.
Burghardus iąźę szwabski str. f:5 ł.
EOVPV£RIIVL ob. \I\ "
Burgf'llIlal.md. RUl'gundia sir. 11, 393.
Burgen<łan, Bursendi. Rurgundi str. 5, 7.
ł 4. 303.
Busani, EO''Z4I1£ str. 10, t)57.
EO\'3iLCK'L str. 7!ł9.
Busclavus. Bolesla\.inus ob. Boleslaus n król
polski.
Rusinc str. 300.
Ruzici str. 282.
llydtko (Bielslo) str. 36 I.
Bystryca str. 36ł.
R)"torn, Ritom str. 448, 466.
c.
Cadrich str. 371.
Calabria-Chrwatia.
Calabria str. ł 39, ł 42, 246.
Calic str. 6.
Callipo sI r. ł.
Cal\"a, Cal\"o str. 252, 262.
Camen, Kamieniec mazowiecki str. 3GO.
Camin (KaminJ miasto pomorskic str. 4 2.
Cameraca str. 126.
C .. C " C) J:) C)'" J
ammlza, 8mInlCUS str. _'1-:'. ...;)1.
Camma sh'. 251-
Campania str. 1 .I , 2l6.
Capua str. f 42, 2H3.
Capungun str. 29i.
Carcnti, XOp.r.TJN£ sb'. 253, t;53.
Carinthia. Carendre str. 13, 395, 49i,
513.
Carnkou. Charnkou str. .f.56, 4.57.
Ch3rnci, Czamkowianie sf.r. 457.
Carolus obacz Karolus.
Cartago str. 461.
Casimirus król Slawonii i Chorwaryi str. 4H7.
Casimirus ob. Kazimirus.
CassalUll tr. 297.
Casinus, Cassinus mons sil.. t 70, ł 9:>,
200, 326.
C:łspium mare str. ł.
Castor str. 279.
Casłrum str. 332,
Cathelus str. 32
Cato sar. 20 .
Caucasus mons. KJBL" C"HCK'LJ" rop'IJ iSIl'.
ł. 5t;ł.
Caziri str. ł f.
Cazlaus. Ceslaw biskup kł'a owski str. 376.
Ccpla, Tepla rzeka łr. 5mi.
Cel'bcl'Us sil'. 4. 77.
ChaIJejl'. XU tlC str. 6U, M30.
X.\un'L str. S76.
90::;
XJI\KC,1,OH'L str. 97, 659.
X U'L str. 550, 552, G33, 732.
Chan oka str. 7 G.
Char str. ł 27.
X:tpJOII'L sir. 636.
XU(!Opó1'J str. 41, 42.
Chasdaj str. 50, 70.
Chazar str. 7 f.
Xatal)la str. 42-44.
..
Chazarowie, Xa a(!Oł, al- Chaz:łr. l\o Jp'lol
Agazziri str. 2, 40, 43, 45, 46, 63, 64.
G7, 71, 99, 557, 561. 564, 5G5, 567,
568. 596, 607, 695, 753. 75-1.
Cherson, XE(!uC;;'P, 1\0p'LCO\,IIL str. 1, 2, ł 8,
4 , 5iH. G5-ł, 656, 657, 66 668, 715.
XE(!(jOJJ';ml, 1\0p'Lco\,Ul.'uu: sir. ł 8, 593,
654, G56.
X,b/ła;, X'r7'v).ov; str. .(;).
X"OIU sir. 551.
Xi..f2{J'a, X/.Ep/m'a str. 25, {j, 29.
ChleLsko (Chabsko) sil'. 36 ł.
Cllllazina ob. Gnesin.
Cholinum str. t 54, ł 5:5.
Chorasan str. 63.
ChOl'in str. 250.
Chorun str. 3ł 6.
jJ.OV/ł gÓl'a str. ::>7.
.\10V/łO; mi:łsto, I.3mże.
Xóal)a str. 40.
..
Xonó,' str. ł I.
XOpIlK'L str. )5 , 5 6. 565.
XOPHKIIII'\ sIr. 556.
XOPO!" str. 816, 824, 87ft
Xp'LC'L str. G .
XP'LTIIYUIf OnpOR'L str. 8 J I.
Chrw:llia, Crow3ci3. Xf!OJ{J«:r;a str. 2"'-30,
;-;2, :;, :m, aG, 9, 395, 497, 498,
904
f.hrwati'-: Corbeia.
"Fj'«J.'ł1 Xf!OJparia, "A(]11f!'ł1 X ropar{a str. 1\1HUEHT'L bi up str. 760.
29, 30. Cleopatra str. .161.
Chrwati, Chrouati, Chrowati Xp'LB.1TC: Xp"'- Cloteno sIr. 352, 353, 355.
In'LI X fJho, sir. 21, 2'{--29, 35, 36, Clottonum str! 333.
.
.. 9 ' 8 .. O ł '"' 4 0"' 5 "- ""U I'!"':' C .. Ol
.)" q. , ", 'ł I, "', ;J'), ., ( , a.:., nut str. .) ..
5S7, G68, BEAolf!OJparoł, "A(]l1f!Oł Xf!OJ- Coburg str. 55f, 3j:!.
(Mroł str. 26, 9, 30. Coc3rescemii str. 136.
Xf!OJPó.'EO; sir. 24. Coltlre str. 2
Chosisco, Chosisrho, Cbossistco str. 395 - Colidici str. 303.
-i\ 7 C I . -;;)" -' O "lI' ....., -" 8 l0 {j
.) . o oma str. .) ,), .)'1 , .)-1 u, .)\)'ł, aO) . ił., ,
XO pOH sir. 55!. 50!, 505, 511, 513.
Chozirozi str. ł f. S. Colomannus męczennik str. 242.
Chrenow str. 3tH. Columanus. syn mniemany Atyli str. 49K
Christianus biskup pragski str. ł 7!, ł 92. Colom:mnus, Colmannus.l\oJOIUII'L syn Gejzy I.
Christianus (Strachkw3s) str. 20 . str. 447, 4ł8, 457, 4i2, iSO, .tS9, 498,
Chub str. 147. 803.
Chuonradus ob. Conradus. Columman syn Beli III str. 513. 514.
Chutici str. 2 2. .f.9. Colobreg, Cholberg str. .U6, 45 t
XU1HCU str. 557. 7S2. S. Columbanus str. 3ł 7.
Chyou ob. Kyow. Coniri str. 289.
Ciani str. 299. Conradus syn Eberharda str.'f 29.
Ciazo str. 253. Conradus xiązę lotaryński str. 120-130,
Cideburus syn Semomysla str. 2.18. 132, ł 33, frank. ł 3(. ł 35.
Cidinum str. 248. Chounradus :xiaie morawski str. ł 47.
.. ..
II 't Col pL rp ,,'L, lłtCJpt. ropo).'L ob. 1\0CTOII- Conradus xiązę Alemanów str. 253, 254.
TtllI'L rp]"". KOJJ'(]'EaJ TlJlO"Ó)..l;. Conradus zięć \ricelina str. 267.
Cinna str. ł 31. Conradus I cesarz str. 34f. 340, 507.
Cirin str. 272. Consl.1ntinus l\lat{nu!;, KOJ (]T«.)'rb'ot;, I\oCTI1N-
s. Cirulus. J\lIpll 'L, 1\0CTIlIITHn. ł1l10COcl»'L THU'L BUHKIIII str. US,96, ł 95 , 27. 563,
apostoł słowiański str. 89 , 90, 97, tOO, (;0;::;, 677.
tO;), ł04, 569, :j70. I\OCTI1NTIIII'L IV, tr. 97.
Cistebor str. 577. 1\0CTI1HTIIII'L V, III\OHOGOPLlI'\ str. 7 ł 4.
Citicensis urbs str. '259 , ecclcsia :!S . ł'OCTI1MTHM'L VII, str. 575, 584, 5SS, 589,602.
Classense cocnobium str. ::;::>ł. 1,0cnUITIIH'L IX str. 6 ł:" (;5;), 6:;5.
S. Clcmens, CK. 1'1HUCHn. str. t 03, f 0.1., l';OCTllHTHII'L X, IJJIIOI.u 'L str. 702.
07, 290, 3H, ;)G I, (;G2. r.on tantinopolitani tr. ł 4;), 2.t7.
Clemens III anlypapiri str. :)7 .f. Corbl'ia anti(1'13 tr. 283, 98, 306.
"
Corbeia - Danai.
Corbeia no\'a sir. ł 26.
S. Cordula str. 49G.
Cosmas kronikarz czeski str. ł 48.
Cothug. Cotug str. 250, 251.
Cracow, Cracovia, Cracoviensis ri\'ilas. I\p:t-
1i08'L str. 92. ł47, ł49. 421, 431,
43ł, 4Sg, 471, 472, 498, ;;00. 504,
513.
Crana str. 72, 273.
Creacaland. Crcaci ob. Grrecia. Cm'ci.
Cristinus. Krystyn jedcn z pięciu m£'czen-
nikow polskich str. C::!7.
Cristinus str. O .
Cromno str. 561.
Crosna. Crosno str. 279, 299.
Crusni zamek str. 271, miasto 27 .
C . 4 -C) l--
ruszwIc str. ,).., 'ł,),).
Crus\'icienses lamże.
Cudis sil'. 5G5.
Cuiewa ob. Kyow.
Cukesburl;enses str. 2U5.
Cunigund str. 259.
Cuno str. 339, H.6.
Curbici str. 502.
C,.cnlanrl sir. ł 4.
Cwensac sir. 12.
S. Cyprianus str. SOL
Cyrnek str. 363.
Czechon str. 363.
CzecllOnow sIr. ::;60.
Czechow str. 3G I.
f.zechre str. 36 t.
,
Y .. 0 0 .'- 5 " 8 r' G o Go n
t 'JJ , I CCII stJ'. óJ _, ;Ja,), li , ł);.T, . .
G93, 7,t8, 830.
YCX1Jlln sil'. G 2.
Yt:Mcrpr.n,\ sir. 813.
Y .., t G r-!"- r;- , ' f,
pUHrOK'L. T "!!"'i'c.JY« sil'. ',.) , "', OJ
Nunumtnla Pel. Hi,l. Tom. 1.
.
goj
591, 695, 697, 710, 719,
143, 748--750. 753, 755,
774, 775, 77S, 779, S05,
883.
YpLullrORII" str. 750. 875.
YCpCUIICL str. 557.
YPI.I.IH., p'tIU str. !J50.
Yp'LIUll p1;l\ str. 565.
Yp'LHL str. 741.
ypLK£UL str. G24, 802, S04.
Czerwiensch, Cyrwensk str. ::;G l.
YPI. TOpUHCI\1, str. S07.
Cziczani str. :5 l I.
YHTtl£SHYH str. S75, S77.
YIO,1,ł. str. 5J I, 557, 563, 5G f, 56G, 572,
597, GI8, G67, 697. 727, 7;)1.
YW.1,HH'L str. 720, 73t, 749.
Czycharowo str. 36 t .
720, 721,
766. 769
.
8;)1, SiR.
D.
Dacia, Datia str. ł, ł 3.
Dacia (Dania) str. 394, 395, i9J, .t96.
Daaanus str. 129.
Dadosesani, Dedos3ne, Diatlcsici. Diedesi
str. H, ł47, 259. 285. 300.
Dagano, Dagone str. ł 48.
Dalachowo str. 561.
alill JaJ.U'OIl str. 5, 2(i.
Oaliwi str. 281.
Dalmacia. ),UI.U1TIIL\, JaJ..flarla, Ad,u.arla
" f G)l Q (; G) 8 - . _ 9 9 " I'!" I
str. .. -.."I-, _ , _ , ,).. '-' , ;), ł);J .
'.u.Uf.'ło si r. (i(i0.
A I.IIII:\H'ło stI.. 7::;8, 739.
Dambl'o\"CJ str. 5ł I.
Oau, J\;1H'L str. U8, 637.
Danai ob. G"a>ri.
iU
06
Danais-Dir.
Danais, Aon., lIiI str. ł 2, 495. 8 ł 8, 824, 877.
Danapris, d/cJ'((l1Qf';. A'Llltop'l. str. t, ł 6,
f9, 20. 42, 55ł, 553-556, 55S, 565,
t)68, 593. GO . 607, 60S, 662, 663,
690, 097, 704, 7ł6, 7 3, 769,779,
Sł 7.
Danaster . I-hll'tCTp'L str. ł, 551, 558.
Da:li. Danai, Dcani. Dena. Deni str. 6, 7.
ł O, ł 3, 139, 1 lO, ł 42, 144, 246, 249,
3iS.
Daniel, lUIII.,... prorok str. 57, 7S, G03,
734. 8 2, S 7, 829, S30.
JJIIH1'L biskup jur .cwski str. 834.
DJnubius. JfCJ'o6(3,oi:;, Llfcvovp,,;, 'Ja.rQó,;,
Ister, JO,'U1H, Donua, Dono\', str. ł.
ł O, ł 2, 1 i), ł 9-23, 31. 40. 4R, 71,
ł33, 29f. 399. 488, 497. 505, 551.
U - 56 8 6S 58 8 - G07
aa.),;) -aa, a, a,:J i, ,
609, 702, 813.
Daryus I Hisdaspów str. 488.
Daryus III Kodoman , AJpt" str. 488, 82 ł,
822.
Dasena. Decanc, Daciane str. ł47.
Datan słr. t OS.
S. Da\ides, Dawid, Au'£I.1,'I. str. 58, 95,
190, 2i3, 246, 562, 604, 6ft, 619,
6łl. 6ł-ł, 645. 665, 66R, 671, 683-
6S5, 733, 781, S20, 830.
Davidis PsaIterium str. 378.
AJK'£I.1,'L Igorowicz str. 75.ł., 7S8-;92,
794-196, 798-808, 831.
AJI'£I.1," Świetoslawicz str. 778, 7if), iS.!,
.
78S, 789, i9i, 80j-80 . 811, SI i.
818, 823, S25, S26, 83f. SiG.
,4JB'lJA'L \V szeslawicz str. 8 ł I, I t
ttt3\&on. str. 622.
AA'....L str. 807.
Dedo, Dedi str. 252, 282, 288.
óEXanOOl, str. 25.
..
Deleminci, kraina str. 2a3
Deleminci, Dalamenseni, Glomi, Glom3ci I
lud str. 6, 7, ł 3, 241, 2-14..
Demetrius. (Izęslaw wielki iązę kijowski)
str. 368.
ACULCTHI\OK'I. str. 597.
Denemarca str. 11.
Deuui'\:, De\"ius, Gejza syn T oxy str. 3 ł 3.
I-tEp'LCnp'L str. 57 ł, 6 I J, 6 ł 5.
AcpEK"LI str. 55 f. 596, 597 J Gl ł, 667.
jJ,CPEK1UHC, JEf!{J).fJlb.ol, str. .{ 2. 553. 55G-
559, Gł, 567, 568. 5j , :>84, ;)96-
CUI, tH7.
Dcrlingun str. 281.
jJ,£C I. H.' str. 551. 55;;, fjO , 6G7, S 17.
dEaJlf.x str. 36.
JEa'T&I,lxoJl, ...1oaw'{xr; str. :;3, 3G.
JEKr£IIEKOY.. str. 775.
De\Oenterum str. :!4;ł.
Dibni str. 25 ł, 302.
Didinckkirica (Dedikirclten) sir. 3.tO.
Cs. A"UHTPUII, ALUuTptH str. ił O, 573.
CI. :tUUUTpUI1 cerkiew w Suzdalu str. 786,
monastyr w Kijowie str. 707, 708,
756.
JM.UłTp'ł. Iworowicz str. 818.
ttI.UHTp'L koniuch str. 792, 793.
A ' , k . "Ol .. 9
iltO /.r,(( rama str. ...>, .) .
Jtóxi.łja gród str. 39.
JLOx/.łjlfaJ'ó'; cesarz str. 22, 27, 36, 39.
S I . .. 1 ::) 6 ) 0 -
. homslU str. :.,:. i.
{HOCIW 1. str. mj9.
DipollllJS (Ccnlibol.llIs ?) ,ialp słowiański
str. {gO.
Dir, Allp'L sh'. t.55 -557, Sł5.
.dvQ(!aXloJJ-Eila.
VdQallOJ str. 21. 25, :5 t, 33.
t.,t ixtJ ob. Wisla.
At7t l a str. 20.
Oobrawa. Dohl'owca, córka Boleslawa cze-
skiego. zona Mieszka l str. 26t, 399.
Dobraluh str. 277.
Dobremirus, teM Boleslawa Chrobrego str.
263.
JoPrtuJ"J.ix str. 37.
Dobrogostus str. 362.
\OI>p'LI H 1.'\ J syn 'lalka str. 61 ł, 622, 627,
69ł.
J OI.p'LIHI.'\ P.uO\,H",OKHYL str. 786.
Oobrzyn str. 360.
Dodilu str. 25 ł.
Dodo str. !57.
Doezdoua str. 377.
Doman str. 363.
Oomanicze (Domamir) tamie.
Domanino str. 361.
Domazul str. 363.
AOULH'L str. 661.
S. Donatus str. 30 I.
ł \oporO&o\,ił\L str. 75ł, 80 I. S05. 808.
JopOrOił\HU str. 619.
Ooveraua str. 33.
Drna str. 497.
Ap'LrOKHYH . f!OVj'Ot l {3I'lC'tl str. O. 553, 556,
557.
Dreise str. ;)33.
LI(!E(I E X str. 36.
AplOTl.CKJ. str. 764.
Druhtmer str. 29S.
Drzu. zamek str. 1.:50.
10" 1;&'LI sIr. 557. 55R, 572.
JO II"HIJH si r. 556.
Durans str. 204.
907
Dllysburg str. 340. 34 ł, -ł8.
J'L8HUJ str. 551, 553, 55-ł. 556.
E.
Eald-Seaxan str. 14.
Eastfrancan str. ł 2.
Eastgotan str. 9.
Eastland str. 12.
E stthyringi str. 8.
Ebrei, I€BPEH, ł£Bp K str. , IO , 5iO,
634. 732.
I€Kp1;I.'\HIIH'L str. 638.
Eberhardus, E,'erhardus. Enu'!JarJus str.
:500, 30S.
Ecelinus. Longobardus str. 311.
Ecelinus str. 3:53.
Edid. Editha str. ł 26, c:!45.
tc)CC'L str. mm.
£c)PU'I. str. 550.
tłPEU'I. metropolita str. 15-i, ;58, -; 60.
£cł-PEu" biskup suzdalski str. 786.
Egedus, Eido, Eidus biskup rnisn. str. 5 ł,
259. 267. 274. 287-2 O. 301, 30:!.
S. Egidius str. 393, ;)9.t, ł25, 4 6, 4H I.
Egilbertus. Ekbertus arc)'L. tl"cwir. sIr. U6.
57.
Egilbertus, Eilbertus bislmp mind. sIr. 352,
365.
E ilhardus wojak sir. 282.
Eggihardus str. 305.
Egis\illa str. 28 .
£rUnET'L, £rOvnETh. (rovnLTJ. str. 9;), 5;)0,
63.J. 6:5 7 -640, 647.
Egypt.ii, tn-nTI.'\H£ ItroV"TI1HE sir. S, 95,
5li2, 6:5 7, 63S.
Eila str. 273, 300.
908
Ekbertus-Evc)Pl T'I..
Ekkih:u'dus margrabia misn. str. 254, 257,
Cł"O :;)I I .:) 6 '" C)1 7 .. O ' '% 11
_J;.r-_v , _ ;). _v _, .:> v, tJ .
Ekkihardus II syn Ekkiharda marg. mlsn.
str. 28:5, 30f, 3f5, 3:16.
Ekkihardus biskup szlesw. str. 29 ł.
Ekkihardus Liskup pragski str. 309.
Eleazar str. 70.
EJerstidi sir. 295.
(]IIHH (Helenowie) str. S22, S29j obacz Ermanaricus, Eormanric,
Gr:£ci.
£]HC1:H str. 96.
Ei.'(1(1ó; str. 25.
K Elizabeth str. 543.
n.bcrtus, Eckbcrhtus lomcs str. 129-131,
13 "' f - 8 [ ...n "I ' C)I G " ' ł " 5 -
b, .1, .:> . ....ł;), ..li- , _;) , .. .:>.
Ekkihal'tłus komes str. 253, 255, !56, 2G.I,
265.
1!i.xrrlO; str. 25.
Ello opat brunwil. str. 334. a.U, 31-9.
£ ORHYL str. 682.
EIstra str. 51, 266, 282, 50:>.
Emericus ob. lIenricus.
Ernbricho, Embrichus str. 3::;3, 334.
£.'O ł.UIIC'L str. ;; O.
CłI II n. str. 589.
Emnildis, Erminildis, córka Dobremira , zona
Bolcsla\\a Ch obrego str. 263.
Jlflo-ul str. 25.
£n.1,lH'L s h'. 6.1-1.
Enisa str. 1 ł.
K Emmcranlls str. 249.
f.HO 'L str. 9-ł. 60-l, 69ł.
£0.1H.\1 str. 550.
EO\ i str. G.
Eodand str. 1 ł.
CB. CnHtJuuuu str. 820, 820.
Eppo de Aldcndorp str. 334.
Eptaradici str. 11.
EpP)"fuS IIIIHpOll1:\ str. 395, 551.
Erenfridus. lIerenfridus ob. Ezzo.
Eresburg. Eresburch str. 245, 98.
Ericus, JIericlls Segors i11e, król szwedzki.
szwagier Chrobrego str. 228.
El'icus Sas. ojciec Hilliwarda str. 2 t. 7.
Ericus, lIericus, biskup Hawelb. str. 28 t.
282, 286-288, 306.
ErkanLaldus opat fuId. arryb. m01;unc. str.
G)"7- - O ' .. 09
_,':>,.) ;),.:> .
ErJa\"inus str. 90.
str.
2. 5,
8,
łl.
Ernastus, syn Liutpolaa, xiązę alem. str. 270,
271.
Ernastus II xiązę alem.
Ernustus str. t3f.
Erp sh'. 257.
Erpesfordum str. 254.
'E '1 !t. str. i I.
Eruli, HeruJi str. 2.
EscuJanum str. 33-1.
Esericus str. 2 i-7.
str. 298.
Esico, Ei ico , Eseco comes merseb. str.
C)"'- G)" " 6 Q 67 277 2S7
..oJ':>, _JJ, :'J . , , .
'E(1(10t'71ij str. ł 7.
Esti. .\esli, Estun. Osti str. 2, l I. ł 4.
Estmere str. ł2.
Ethelgida, żona Ottona I str. 24G, 5 7.
Ethrnundus król ang. str. 2.15.
Etniel str. GS.
£&HOIIl1l1 str. 550.
£TOIIOB'L str. 89.
Etta (l..cttowie 1) str. 2.
'flTl;{3ox}Ja str. 5.
trtpu'L str. S29.
C"IIP "ł1-Galicia.
909
ernp t"ł1 \Vszewlodówna str. S15, 8 ł 5.
Europ;' str. 135.
£KTH HII str. 7, 659, 661.
CB. tr&nuuu str. 73ł.
r.llullł1 \Vlodzimirzówna. żona Kolom3na I.
str. 831.
£KUPH" str. 659.
foBUIl (Eubea) str. 551.
tK'HCKOB'L str. 589.
'E E?fX str. 49.
Ezelinus str. 356.
t7"P str. 675.
Ezra str. 58.
Ezzo . Erenfricdus. Herenfricdus str. 336,
337, 38, 3tO, 34.ł. J 3ł5, 3ł9, 356.
-F.
.p !£K'L str. 55 .
f/Jał. '; sir. 49.
(/Jai.lfdf!łj'; str. 3K
(]hti.{T;'; str. 19.
Fajster str. .. I.
rjJ(l!/lC. (JJa!!o; w)spa !'tr. 26. -tO.
tp.\P1ocl»'L str. 5';3, G75.
F erce))cn is urbs str. 30:!.
FiJip II krój rnaced. str. .t8S.
Fini, {<'inni str. 6, 7.
tp"NHKHł1 str. 550.
CK. tp"B'L str. G6 .
FJandrcnses str. :)'{'9.
Floriacum str. 178, 207.
F olcmarus str. 300.
(POK., str. 5SG.
F orsderen str. I f.
«poc:n str. 575.
(J)OTHU str. 565.
Fmganeo str. ł ł.
Franci, t]JQar70ł. tpp.arOKt str. 4, '2N. 30,
48. 130, 13.1, ł 35. 13S, Uj, 205, 253.
66, 9 , 308, {;)5, 552.
Francia (/Jr!urr1a str. 1, 2'{-26, 28. 30,
127. 128, 131, 133,139, 142, 2j -':Z75,
298, 356.
Francigeni str. 496.
Franco biskup polski (kujawski) str. .ł25.
Frasa str. 60. S7.
Fraxanetum str. ł 42, 143.
(1)p£u+'L str. 575.
Frcodheric str. 9.
Fresiti str. Ii.
Fresones str. 17.
Fridericus xiaze 8a ki str. ł 4- 7"
.. ..
Frilhericus brat Thietmara sir. '2 t ł, 8:t
Frithericus biskup citic. str. c:?51.
F . h . l . k . a":) -ł -
flt erlcus pa atyn rcnS"1 str. :'.J:', _oJ'),
257.
Frithericus komes. brat Ded3 Slr. 302, 30;),
Frithericus podkomorzy Hcnr -ka II str. 1 l.
Frithcrici via !Str. 247.
Frioesleri str. 129, t 33.
Frislano str. t 3.
Frisi str. 7. ł 3.
f})po\,rH" str. 550, Cnpl" str. 589.
fj)po, TI1H'L str. 5 .
(J)o\,p.\u tamże.
(1)OVP CTtH'L tarnie.
G.
f 'L str. 637.
r Jl.Up'L str. 550.
f.1IUTUl1 str. 551.
Galicia slowacka str. 514,
910
Galicz-rllts..
GalicI, gród na Slo\\aczyznie, str. ł4.
fll UY.1H6 hiszpańscYJ str. 551.
GaIis ob. Salis.
Galii str. 07, 460.
GaJlia str. I !4, 126, ł:) ł, 13 , ł4 -ł, 337,
393, 4 :25.
Galii castrum sir. 453.
Gallus sir. 2:5 i, .15 ł.
ralol'!łał.J'Ii( str. 37.
Gana str. 302.
andersłJCim h'. Z-lO.
Gaudentius arc 'b. gniezn. brat ś_ \Vojcierha
sir. 167. 170, ł1 , ł80-łS? ł6. 2ł7.
4 ł 6. R:u]im str. 1:5 ł. 260.
CB. flSp.IU. str. 6:) , ().i 6, 699, 8 9.
Gdcch str. ,lO ł.
Gebalim ' lBialochrobatowic'!) tr. 62, 65,
66.
Gebcrirh sir. .
f;ebhardo biskup r. gensb. str. 259.
Gebhardus, Gebrardus bisk. prago str. J -ł6,
ł .1 -; .
Gedc.lo st,.. 2!);i.
fC,\eOII'L !'Ir. 1;;;0, tJ9 I, 78 .
rE l. sir. .iO.
Geilall :itr. 2 k!,
1"E;.arbf!1 sir. 1;.
f;eldcs,lorf t I;cłl!csdorp str. 333, 33ł.
Gemma cccle ia:, ięga str. 3iS.
ru'aZ t!'. 46.
Gelli 5t . 265.
Georgia sir. iG.
S. Georgiui, CK. f£O rH" sir. 154, 1'14,
20 , 1:!, 76, 699. 7 ł 2.
f£opru" Hamartol, latopisiec bizant. ftr.
559.
fłopruu p tryarcha carogr. Itr, 661.
f£opru" Węgrzyn !tr. 68f.
f£o ru" metrop. 708, 730, 732.
Gepid str. t.
Gerbcrga str. 271
Gerboldus str. 37 .
Gerboldi liLer tamie.
Gerd3glls str. 25.ł,
Gerharrlus tr. 33 ł.
f£pu",u'L igum. g. Spasa str. 730.
rEpUIILV.. str. 780.
Germani str. ł. ł 94. ob. Niemcy.
Germaniastr. ł, t2, ł21, ł44, t62 J -ł7, 337.
Germeresleva str. 259.
Gero margrabia wschodni str. ł 33, ł 37--
140. ł 45, 2.1:>, 246, 260, 265, ':Z S 4,
300, 301.
Gero arcyb koloń. str. 500, 30 I.
Gero arcyb. magd. str. 290, 29ł, 296, 297,
302, 305-307, 309, 3łł, 3-ł6.
Geronis saltus (Gcrnrode) str. ;.f, prredium
2S4.
Geserisca (Jezeriska) miasto str. 302.
Gesla str. 4 , 4 9.
( estimlllus królik slowiański str. :'W8.
Getce str. 595.
Gevehardus komes str. 30j.
rlat;.; str. 41.
rtat'l.Ol1ÓJ1 str. 42.
Gidne t\Vszedzien) str. 361.
ftou str. 5 O.
fH"HI( str. 560.
Gisilprus, G i s i l h a r i u s biskup merseb. arcyb.
magdł'b. str. 250, !;j:!. 254-260, 26ł,
267, ':Z77, ':Z81, 82, 3ł5.
f At'''' \Vlodymirowicz str. 622, 667. 683-
686, 689; CBAT'LIU f At.... 730, 756, 770.
77ł J 808.
rrt& 'L- flOpLrUU.
f4t&'L Świętoslawicz str. 712, 729, 736,
74S. Sł4 8ł7.
f!t&'L \Vszeslawicz str. S78,
rUEOKl Y.I".. str. S76.
Glogow, Clogua str. 85, 307,
473.
9ft
Gotbi (Poloni) str. 320.
r.othland str. 1 ł .
Cozbcrtus str. 242.
Gozwinus str. 334.
44-G, 4G6, GrarJec str. 4 ł 9.
GlogO\'icnscs str. 467, 4GS.
Glornaci, r.lommi, op. Deleminci.
Glomuzi fon s str. 2-H.
Clopeani sIr. 10.
r.ncsin, C nezna, Gnczl1c, Chnazina, St'hi-
nesne, lHenaz)'a str. ł 49, 1 ;';6. 2. -2, 259.
3ł4, 400, 404, 416.
Gncznensis . Gnezdensi
153.
Cne,'omir tr. .137.
r.ocymowo (Goc3nowo) str. 362.
(;otIcfridus str. 317, 547.
GulantIin str. 363.
ci\.itas str. 395,
rou".. str. 7 t I.
r.olensizi str. ł t.
rO OTHYLCK'L str. 723.
fo.\'LTl rzeka str. 8:!t
f"'LT.\K'L str. S7G.
Goltes str. .
GolUJubino str. 36 I.
ro...o 'L str. t>H9.
fouop:ł str. 62V.
ro;-";xo str.. 32, 33.
Gonnesheim str. 2;:;j.
r()p1 !''L st,'. 110.
ropuct.p'J. str. G8-1..
f .-( -
p'L,1.UJ tr. ;),1,.
rOpO,1."I'" tr. (j )j, I,
Goslcri sir. 2!'S,
fut; ' tr. 551, tJ!.
Gothi str. 2, !:S, .t8!"!.
7 1.1, OlJ, 8 G.
rf!lćbEral str. 39.
r.ratiani libcr str. 378.
Gratianus tamże.
GreLsko (Bibreslo) sir. 360.
t rreci, Greci, Crcaci, fp'LI'H, fp'u'IJ, str.
ł, 2, 6, 7, f 00, 102, 139, 142, ł44,
ł9 v O - ' 6 9' 9 - 5 v 6 -
J, :. .), _ J- , _-'ł- , a<1.), ao,".).
565, 5G7, 568, 570, 57 , 573, 575,
76, 57S, 580. 581, 585-592, 594,
5 G, 602, 607, G09, 6t , GI3, 616,
G I ł 8 6 - 0 6 6 - {j 6 66
- t u.. - .). t)_, ó),). iJ. _,
C67, G81. 700, 702, 108, 714, 732,
75ł. 757, 775, S30. Danai 2-16, 310,
oL. t UHU
.. l 9 5 '" ::)"'V "" tO "" t8 510
hrreCIa str. :.,.. a, :.ao J .) ,.), .
r.rcgorius I papici str. t 70, ł U I.
S. Grcgorius, ó arIO'; rf!'łiróf!'O str. 18.
2-1., 2ł 9, 37;.
'O arIO; Tf!łjróf!tO.; wyspa str. ł 9.
r.1'egoriui \" papież str. ł 76, 206.
Grt'gorius VII papiel str. 367, 378.
Grcgorii Iłesistrum, xięga str. 37S.
Gregorius opat str. 204.
rpllfOpH" teolog str. 97, 660.
fpllropllll palryarcha carogr. G61.
fplll.l1. h'. .8 .
GI"lHla sh'. :87, 2!10.
Cromisch sh'. ;)0:).
Grudomsch (Gl'udziąi) sIr. :>GO.
flOpLf£B'L, IOpIllCB1, stl. G97, 777, 8 U. 834,
7 .
flOpa.rUH \\ It,d 'lJlil'owicz str. 8 ł 7,
912
flOpLr£KLllu- IIeinricus.
flOpl.rEBM'1I str. 777.
Gulcl1 \Sulen} str. :163.
Gulcnta CSulrnta) str. 3G2.
Gulrnir I Sułilllir) sil'. 363.
fO\"U.1pEB'L str. 5S9.
Cuncelinus syn Guntcr3, rnargr3bia IflIsn.
powinowaty r.hroLI'l go, str. G-ł.. 2ti5,
':ZG8, 27:!, :!74. ;!76. 283, 28 ł, 309.
Guncelinus komes str. 295, 299.
Guncelillus wojak str. 289.
Guntbarius, Gunlerius margr. lJIisn. sir. t'{ ,
:! Iti, 31;1.
Guntl'rius komes, syn Eg ihanla str. 30t.
Guntcrius mnich str. 30G.
Gunthorp str. 2JO.
fonu", nogowicz str. 783.
Gmma str. 509.
Gutizi sir. 25ł.
r .., ,,
lo Ot'r r;y.a str. _ó.J.
Cyddanyzc (Gdań k) str. i80.
Fil).a str. 41, .{::!.
rvoa 61r. 20.
..
u.
Hagerus str. 309.
Hakcm, kalif his i' p. s tr. (jf .
Hangryn ob. 1!ngari.
Hah-erstidi str. 270.
Hannibal str. .t 7.l
lIapf'rSCOllC tr. 3:54.
Haraldus I król duński str. t 9. ł iO.
Haral.Jus JI S)"II wclla sir. 2 f G, :;0 t.
II d . C)U. . 0 ;)
ar WIgu3 str. _J.), .) _ :..
Harnaburg sir. 25S, : 1'-:7, H.
lIarnie str. 213.
Hassegun tr. 3t U.
HaSlem, kalif. hiszp. str. 6 t.
Haszam. syn Abd - al- :\lclecha ti mże.
lIathercsburgdum str. 2, I.
Halholdus str. 30 .
lIathui str. 2H.
nathuus sir. 2 ł I.
Hawclberg str. ':!51.
Hecel biskup hilJesh. str. 3G3.
Hacuum (Szlezwig) str. 11.
Heimo biskup wirduń. str. 283.
lIeimo 0P:lt mcrseb. str. 2G 7. 55 ł.
Hcimo rozbójnik str. 35G, 357.
lIele str. 2.
Hdcna (Anua) żona Wlouzimiena Wiełkiego
tr. 310.
I
1V.tlJfTó,' tr. 2;J.
'E).xó"IOJI tamże.
IleImana str. 247.
Helmanstidi str. 2D t.
H ł . h . G) ' 9 lO"
e pll l str. .4 , :.., .
lIel)'wig, zona Hermana palat. reli. str. 356.
'EfH'ł-,XO!: str. 35.
lIcmuza sir. 276.
lIengramrni magish'i Scrmones str. 07S.
IIeinricus I król nIem. str. 130, i 90, 24 I,
242, 2HG.
Heinricus. syn Henr 'ka I kro niem. xiąię
bawarski str. f 28, 129, ! 32-134, -136,
212, 2 ij, 250-25,t.,
lIenriclIs, Hccił, syn xi ria Iłcnr 'ka, iąz
bawarski str. 254. 2G6, ':Z70.
lIeinriclIs I cesarz tr. ł 98, 2GI, 2;:i, 281,
W;:;, 309, 311. ;:;W, ;:;.10, :-i-H, 21,
G);) 7 ;) :. O ::;' 0
-- , __l:, '-'U' J v.:t .
lIt'illricu II cesarz sir. :; jIJ.
1I.'il1l'icIIS III ('e arz h'. :iGł, ł ł5, ł 16,
ł ,tR, 375, 429.
łłeinricl1s -liilleslevum.
915
Heinricus IV cesarz str. 451, 465-469, Hcrimannus palatyn rCI.. oJciec Ezona Itr.
471.
Heinricus syn Bertolda margr. bawar. str.
268, 2G9-27 ł, 308.
Heinricus, xiązę bawar. brat KunE'gundy ce-
sarzowej sir. 277, 307.
Heinricus syn OUona 1 sir. ł 28.
Heinricus komes str. 268, 211-214, 276,
- 1 .... 4 .... 9 "1 6
... , .).) , ,),) , .)'1 .
Heinricu , biskup petaw. str. 2M.
Heinricus, biskup wircb. str. 273, 308.
Henricus, syn Ludolfa palat.. reń str. 334,
339, 346.
Heinricus, Ezclinus, syn Hermana a brat
Ezona str. 348, 356.
Heriricus ,EJIlericus) xiąię węgierski str. 508,
509.
Henricus (Petrus I) król węgierski str. 509,
5ił.
Henricus (Andreas I) król \\ęgierski str.
512.
Helywig str. 35G.
Hepo str. 302.
'H axA.EIC(, "polIUiHL\ str.. 4, 5, 586.
'H Ia}..fOl;, IIp.lK H", syn Konstantyna Herakl.
cesarz biz. str. 26-28, 30, Si, 6, 37,
39, 40, 557.
Herdingus str. 309.
HereYe feld str. 50.
Heribaldus str. 302.
S. Heribertus str. 334.
Heribertus arryb. kolor), str. 297, HO.
Hericu!', zwany Pyszn 'm sIr. 299.
Hericus wojownik str. 31 7.
Herimannus, syn Ekkch:trd.. . m3r rabia
mUIn. str. 26-1, 283, 284, 301,
308.
Monumenla Pol. Hi". Tom. I.
355.
Herimannus xiążę saski str. t ;)0, ł:; I. ł 36.
140, 142, U4, 245, 24G, 249.
Herimannus, syn Udona, xi,!i,: alem. str.
266, 26;.
Herimannus komes str. 265, 2Gi, :! O, 301,
303, 3łł, 318.
Hcrimannus syn rłcbeharda, komrs h'ank.,
xiązę alem. str. 127.
JIerimaonus margl'abia luiycki, zi4.:ć Chro-
brego, str. 280, 281, CZ8;J, 284, 2 I,
296, :501, :;06, 31f, 3łG.
lIerimanuus xiąif.; słJ'. 90.
lIerimanm, Hermanus arcyb. kol. tr. :;33,
:539, :5ł5, 347, 349-35 L
IIcrimannus, jeden ze spiskowych tr 't4 j ,
Iłerodias str. 24.2.
Hesleburg str. 253.
Heslinge str. 31 ł.
lIethenricus str. 296, ;!97, 300.
lIe\"elIun, Haefeldan, kraina łławelów Itr.
t -i, 242, 258, 85.
Hehfeldi, Haweli sir. ł O.
Heylewig str. 339. 340.
Hezicbus str. 229.
Hiberia str. ł.
S. Hieronimus str. OO.
Hierosolima, Hierusalem. Jerozolima, Hlłpo -
CUHU'L str. 64, 78, ł 70. i 99, 200, 628,
645, 641--649, G60, 688, 7ł3, 8il,
822, 827, 837!.
lIilburg str. 251.
Hildebaldus str. t 76.
Hiłdo sIr. 257.
HiIlericus stl'. 274.
Hilleslevum str. 261.
Ul
'..
ł4
Hillibertus-Jason.
Hillibertus str. !45.
Hilliwardus biskup halbersl str. 241, 252,
57, 2G , 7.ł, !87, 288.
HiIliwaraus biskup citic. str. 30 .
Hiskia, król Chazarów str. 76.
HlutowiclI! ob. Ludovicus.
Hyster, I:ster. ob. Danubius.
Hystria ob. J tria.
Hvtalia ob. Italia.
ol
HocW3r str. 29S.
Hodo, margrabia str. .94. i48, i5!, i56,
266, 299.
Hodo wojownik tr. 2!l .
Iłoico sIr. 2j:5.
Holofernes sir. 594.
HomanLurg str. 252.
Homerus str. 143.
Horiti str. ł =-, oL. Chrwati.
tJ flO; str. 39.
Horsadal str. ł 32.
Hosed. woj:,k str. ł 38.
Hoynel Hunus, brat xięcia Budy str. "90.
Hreadgodhi, Hroidha-beri str. 7, 9.
Hugo xiąi frank., syn kr61a Rotberta str.
t 26, 158.
Hugo, Lról wIoski. syn Bel ty str. ł 28.
Hugo, Liskup citic. str. 248, 52, 259,
26;.
Hugonis magistri sententiz, xięga str. 378.
lJungari, lIungaria, Hun gwar , ob. Ungań,
Ungaria, Cngwar.
Huni, Hmmi str. f, 2, 3, 5, G, 7, 395.
490.
Hunnimundus str. 3.
Hunugarj str. .
Huozo str. 333.
Huxeri itr. 298
I.
Jaik str. 76.
Jakób rabbi str. 70.
8110B'Io patryarcha str. 95, 628, 635, 637,
G45. 736.
S. Jacobi, kościol w Mogilnie Itr. 36f.
1410"1'10 str. 588.
t\u. str. 55f. 557. 70 .
MUU"AOI'lo str. 589.
ml'lo Wyszętycz wojewoda str. 702. 7:!4-
727, 757, 761. 768, 8ł 5.
131'1011 ,\\'szewlodówna str. 755, 757, 83ł.
nlluu czarnoxiełnik str. 729.
..
Jaremirus , Jarimirus xiąię czeski. brat Bo-
leslawa III str. 268, i75-i77. 2MO. 2M4,
285, 288, 289.
Jaromir biskup prasski . syn xięcia B,'zety-
slawa I str. fol 7.
l'\pooll'l.l'Io Świętoslawicz str. 563, 607. 611 ,
616-62t, 703.
npon 'Io"'1. Izęslawicz str. 749-751, 153-
755. 795. S75.
ł.:1pOnK'IoK'I. Wlodymirowil'z str. S Ił, 8 J 6,
834.
.t\pOOI loIBn str 802.
m'OClill Wlodymirowicz str. 563, 567,
622, 667, 676, 683. 689-705, 709,
7łO, 864.
MpOCJ\lIK'Io Świętoslawicz str. 786. 78S, 789,
808, 8t4, 823.
1.\pocuK'Io Jaropelkowicz sir'. 809. M08,
StO.
JarosJawl, '.'pOCllE.,. Święlopelkowicl 'itr
ł ł;;, 80 , SOi. 80:;, ()'ł, 809, 83 I,
8i8.
bpocus.u. miasto str. 723.
Jason str. 3t 2.
mCII-Johannes.
915
t\c'U str. 607. IIlIua. Heli, kaplan str. 64ł.
t\1'l.B.lI"'LI, t\1'I.B.I uInaxungi, Inaunxes, (Jadź- ' nlv u(o libIOpan str. 24, 55 ł, 57 f , 8:56.
wingi) str. 2 , 624. 70f 1 83t. "UUEP" str. 553 , 554 , 564.
'1aPhIEQ'fip. str. 42.. Ilua. rzeka str. !59.
t.\nAn. (dclAr'lo) str. 589. Imenlevo str. 249.
Imrpll, Juhri str. 55t, 490. 783. Immed str. ł3t.
Ibo str. 302. IIHA'U str. 560.
Ida 1 córka Herimana str. ł 7. ""AHa. "HAHKla str. 550.
Jda, matka g. Brunona str. 293. III'IoreK '1. str. 515, 589.
Ida. córka Ezona 1 mniszka str. 339. UlurUIKIIA'Io str. 589.
Idełophus str. 325. S. Joannes. CI. 1ł0 I'I.. apostoł str. 360.
I£AEU'I. str. 631. 36ł, 363, 752, 828.
'N).ł1. sir. 49. Joannis Apocałipsis, xięga str. :>; S.
ffiHOpHH (OIlOpHH 1.) papiei str. 97. Joannis epistoła tamie.
III(M H'Io str. 647. S. Joannes 1 CB. 1101111. chrzcicid str. t8 -
U_PEUHB prorok str. 642-645. 25t. 217. 298, 349, 647.
IIKpeuH_ zakonnik peczerski str. ;39. CI. 110111 cerkiew w Chel'sonie sir. 662.
IIIC'OIOlU str. tHt. Joannes Chrysostomus 1 110111'1. UTOO\,CThll'"
"'J'l wyspa str. 40. str. 378, 826.
Jesse tr. 58. Joannis Chrys. liber de reparationc lapsi
Jesse. Gejza. xiąię węgierski str. 2łł, 488 , . hominis str. 378.
499. 500, 503. Joannes, Jan. jeden z pięciu męczenników
Jesse , Gejza. syn Beli I str. 489 , 513,514. polskich str. 27.
IEnri1 (Ewa) str. 632 , 633. lIo;tl 1 III/lH'Io J metropolita str. 755- i 57_
IIK "KHH, Ezechiasz król judzki str. 7,f 7. Joannes, biskup morawski sir. t ł6.
III( HK"H 'Io. Ezeehiel prorok str. 6ł . 110111'10. 111:11'10 1 biskup czernigowski str.
lIrIllIt. str. 735. 757, 760, 831.
IIropa. Rurykowiez, 7yyoJf.!. Jnger str. ł6, 563 , IIOIUI" igumen pecz. str. 758-
566,567,572.584-589,594-597,853. 11011'10 ob. IIB1H'Io.
IIropa. Jaroslawicz str. 7 t O, 71 I. Joannes kanclerz st,r. :563.
IIKOB'Io str. 580. Joannes. kanonik płocki t.amże.
IIUpHOI'lo str. lOt, 705. Johannes XY papie! str. ł-l8, t5-ł. 310.
llburS str. 302, 305. Johannes. biskup wroclawski str. ':!60.
I1fing str. ł 2. Johannes Canaparius str. t 81.
CB. IbRm prorok str. 96, 66ł. Johannes opat str. 04.
fB. IbuH. cerkiew w I\ijowie str. 594. 596. Johannes Glosa str. ł 73.
Iblln patr 'archa jerozolimski str. 661. Johannes bonus str. 04.
9ł6
Johannes- Izmaelici.
Johannes innocens tamże.
Johannes sapien tamie.
S. Job, U. IIOB.. str. 9a, 77. 378. 508.
Job cum Lamentationibus. xię:;a str. 378.
Jordan t biskup poznański str. 2.łR.
lIocut... patryarcha str. 95. 637, 6,ł 7.
Józef, król Chazarów str. 6 L, 76.
Józef raLbi str. 60.
Jozef mar str. 65. 66.
'10(1;:'1 str. 37.
Jozuc. IIco,'c'L IlufHII... str. 95, 610, 8,;!7.
· '"ao.; str. 4- t .
CR. IIno]HT'I. str. H 9.
CB. IIpHH", str. 69!}.
lipo"... str. 646. 64.7.
Isaacus. Izailk, jedcn z pięciu męczenników
polskich str. 2 7.
lICUKI. patr)"archa str. 95, 628, 636.
Izaak syn Ezry str. 5S, 70,
Izaak, s)"n Chanoka, król Chazarów str. 76.
baak mar str. 6-ł.
1IC1 p'l. str. 637.
JlC1H prorok tr. 643-64-6. 6S8.
lłuHu biskup rostowski sfr. 756, 757.
lłuI\IIH zakonnik str. 740-7 ł6.
"'.18'" (Esau) str. 6:;7, 732.
'sicius, :xi,:ga tr. 3 i 7.
Isidorus, xięga sir. 377. 378.
'sinus str. 331.
Isis str. 77.
IICKOpOCT1 II1. str. 59i. 600.
IICI\O,"C£I:H str. 58S.
J raelt lzr'ael, lI p.1I1.,.. str. 58. 65. 69, 7,t,
i , iR, 159, 63S-642, 64.1.
Israbelit . Ir, ,iJj.
1łC'ł '" str. 589.
t!r,,!!{rc. II)'stńól sir. 2 t, 26, 395.
tJ(1"QO' ob. Danubius.
IIIIIKHD str. 551.
Italia , Hytalia. lIulIua str. ł I 7, ł 4.3, ł 4.ł,
ł 9 , 246-24R. 305, 66t.
Itcri str. 252.
IhA.1p" str. 775-777.
Ihup"B" ya 1. str. 771), 777.
Ihnp£BHYL str. 777.
1110".1 patryarcha str. 637.
1110,1," sędzia str. 640.
Juda rabbi str. 60.
Judas apostoł str. 208.
Jud2ei. Iho"el£, Iho"ttt: str. ł 97, 277. 284,
27. 829.
Judith. wdowa l\Ianassa str. ;594.
Judith, córka Wratyslawa czeskiego, iona
Wladyslawa I, str. 394, łt5, 426.
Juditha, wdowa po alomonie węgierskIm,
tłruga żona Wl:łdysla\\a str. .t 29.
Juliani episc. Prognosticon, xięga str. ;578.
Julius Ca'sar ser. 241, 286.
IOpHK:K'L ob. fHlOpr£K".
1I0 CTHII'J. cesarz str. 9i.
'/ovfor";a; str. 4 .
Jułriboc tr. 280.
1111111. I, Cymiskes. cesarz bi7. 1tr. 615.
II B" "'" Tworymirowicz str. i02.
II U "" Żyroslawicz str. i 49.
IIR.1I1'L i umen pecz. str. 74-7.
IIUII'L ob. lIo .",
IIK11t'LKO Zacharycz str. Si 5.
h.icasten str. 288.
Iuo str. 378.
IIBOp'J. str. 5S8.
I macI, I17,UIUU... słr.17. 636. 782.
l maelici, 1I II.1H.uKH CYIIOBE str 7:>, 9,
781. 782.
" EOpLCK,,-Ko 'L n.
Ił EOpLCK'Io str. 564.
łI UaK'L syn Wlodzlmierza I str. 622.
H67. 675. 703.
" &ClUB'L syn Jaro awa Sir. 697. 705, 707,
710. 7f1. 7fa, 7f6. 7f9-722. 730,
13ł. 743, 748-75ł. ob. Demetrms.
" u'\an" syn Wlodzimierza \1onomacha
str. 778 784, 785. 881-883.
Ą.
Kńrraf! sir. 43, .U-.
A.whoi'fL str. 4 t.
K UI1.1 str. 584.
KlI1U'L str. 532, 633. 6g2 -694
A..al str. 49.
h.alik str. 363.
Kalis, Kalisz miasto str. .453, 455.
}\IIUUHl1 str. t., 50.
Kamosil (Czarnotul) str. 36 t.
K;maan str. 74.
KaJ'al.;.. str. 38, 39.
KaJ'w..lrol str. 3 t, :5;.
K .ul'.1p" str. 5S8.
1\.101,WIUI1 str. 55 ł .
hl""Yh str. ut 9-
Ka(! str. hi.
KJpHL\ str. 550.
l\ pH'" sir. 575.
h.arolus agnus str. ł 95. 205, 27, ł5,
260, ::W8. 31 G, 3ł 7, 45 .
Karoli miracula, ię a str. 318.
KaroJi regnum str. ł 2(;.
Karolini Franci str. ł U4.
.l\opo I., Karolomanmis , bJn Ludwika II ce-
Sarza sh'. 10:), HIll, ł I u.
Karolus oL. Kazimirus
9ł7
KJp'LI sir. 588.
KJpWEK'L str. 589.
Ka i- str. 46.
Kxcon.a str. fł07, 694-, 695, 7łł.
Kan(!a str. 36.
KnEpllHl ,V szewlodówna str. 818.
Kaul str. 5fO, 5ł ł.
A.apaf!OI str. 46, 47.
Kazimirus, Karolus. R.1 HUHp" , syn 'Ies-
tka II str. 358, 4ł 4-420. 703.
KEłnoHllu str. 55ł.
K£lI£CTHH'L I. papież str. 97, 660.
Kenaz str. 68.
KEpLKOVP.1 (Korfu) str. 55ł.
Kovnxovna , Kovoxoa , Klx n str. 26, O.
"" "
S. KiJianus, męczennik str. 242. 354.
hHKuKHm str. 550.
Kirberge str. 249.
K . K . G) 57 C) 5 Q
łza, IZO str. _ ,... O.
KJ.afJmxa sI r. 2R
1\1\L\ IJ.1 str. 787.
hUKOB'Io str. 5 g,
Klestichanum str. 3fił.
KUIjIIlHO jezioro sir. ;)57.
&, . C)
nMS'Ip-t)f!O; str. .)..., .).).
I\ OB'Io str. 818. 83ł.
K).Ot'iCa str. 24.
KJlT;"O str. 35.
1\'LlJbI\'L, '(iązę morawski str. ł 02, t 03, 105,
569, 570.
Ko'C r;.,.;, xiązę Franków str. 25.
I\'LYHH str. 813.
I\OKCO U str. "i .
1\01" str. 5 ł.
!\Ol\l1YHI,:' str. 7SK
1\0'''' Hn str. 551.
1\0 'Ln str. 79ł. 797.
018
}\010 CO\,pUI1- ł\ 'OW.
"OI\O"COypHII str. 550.
1{0uuuE str. 550.
Kt»,o1ftX.; str. 20.
1\0CtUTHII1. r ...,.., Aawtna.nu'onóll;, Kon-
stantyna. q'1C.1pL rp A"" IJtClPh ropo",..
str. 16, 5tł, 60, 62- 64) 70, 5:i4, 556,
563. 565, 572, 574, 584-587, 602.
614. 615, 621, 65i, 659--66f, 702
703, 53, 14.
Kordowa str. 59, 60) 64.
ł\op "OV.l str. 550.
1\op'IoU U (<<p0p"!A n) str. 55 ł.
AOf!i str. 9.
CB. Kop.£/lHU str. 678.
ł\'r.pCL str. 551, 557.
1\0p'loCO\,nIIH str. 5H1.
KOl1/n;r,; str. 24..
KosIe str. 45 , 457.
1\0Clt\YLK'Io str. 7 ł 9.
ROCILUBI" str. 691.
Kossowo str. 36f.
KcM-ca.; str. 4. 1 .
I{OTOn.111'10 sir. 714, 7 ł 5.
AnatJla str. 37.
K(!«.(!IO'; str. ł K
K(!(l(fJl.',i(!tj; str. 2X, 9.
I\p cuo str. 875.
A(!Il1o,; str. 4R.
"p"T'" (Kreta wyspa) str. 550.
Kł")1e, wie str. 362.
K{!i{JMa str. 25.
KplIlBYU, K lfJr,"fal-'tJJloi. KQ,Pi-c' al !Itr. 16.
20,556, 557, 559, 564- 67, 51 , R7.
61 8) 667.
K()t"af!rt'-c oi:f! str. 42.
KorEA str. 4i.
I\o n str. 58!J,
ROYK"U'IB str. 797.
KOt'').l1{tj str. 4t.
J\OV....1H6 ob. Plauci.
Ko"..1u'I. str. 813.
}\()Ylon'lo str. 7 i9.
I\O\,IO,U str. 1S i.
1\0tn.1H str. xc Ił.
1\0\"n"'l. str. 589.
1\0VPt. str. 659. 829.
J\oynp" str. 550.
I\o,p str. 6ł6, 779.
KOYPH]'L, patryarcha jerozolimski str. 660.
Ko\,pHn , K1'pHu. patryarcha alexandryjski
str. 97, 660.
KO\"pIlIlHII1 str. 550.
Kovl!xoi'"fa str. 4. ł.
1\0\,pLCK1. str. 17R
Kovf!'Cvr1f!"'((,'Co; str. 46.
I\OVP'U'LIK'L str. Si3.
KOV&HP.1U str. 55 ł.
KOVfJDV. str. 45.
A-ov 011 str. 4.7.
l\1'p'lo sfr. 97.
I\'UH str. 555, 556, 565.
K'YIiIl£ str. 609. 620, 679. 695, 69Q, 722,
767. 792, 795. 796, 833
Kyow. h.yyewo. Kiapo . Kcoa{Ja., ICtl'fJtX.'fct;.
Chyou, Chue. Cuiewa, Kitawa, K'LCB'Io
sfr. ł 6, !O. 317. 402, 419. 555, 5!S6,
558, 63J 567. 5G8, 51 --514., Rł.
58R, 591, 596, 597. 600, 602 604.
607, 6mł, 6 I 6, 6 n. 6ł , 620, 6 2.
625, 627, 657, 667, (70) 61ł, 676,
679. 688-69 ) m).ł.. m}5, 697-69 ,
703. 7łU, 716J 7ł9, 721-12;), 731,
748, 749. 151, 753. 755, 7Ga-770.
776--780, 78j, 789, i 90, 792 J 795,
l\'UICBbIfL-Liemarus.
9ł9
800. 803, 803, 808. 809, 833, 34, JI..ril str. 602.
878.
K'UKUIJL str. 556.
h'UT 'lo sfr. 775. 77U.
L.
L3be (Elba) str. 475; ob. Albis.
Ladislaus Łysy, syn T oxy, }.iąię węgierski
sfr. 488. 489.
. Ladislaus. syn Heli sb'. 488, 489,
513-515.
l AOrtł str. 564.
Laeland str. ł I .
A«{Ji u: a sir. 40.
Lambertus, syn Ody, t.ll'u ifoj iony l1estb-a I,
str. ł4 , 262.
Lumpartus (Gej za) syn Beli, str. .um
Lambertus I. biskup krakowski str. 5Uu.
504.
Lambert II, biskup krakowski h'. 37 , 37G
.buen str. 693, 694
Langaland str. tł.
Langarus. król Peonii tr. .us .
Lar str. 266.
Lasin (l\lIanczyn) str. 560.
Aa.(J'r0P0-' str. 40.
Lahni, .lnHI'" str. 102. 203, 4t3, S;O,
659.
S. Laurcntius str. ł , 't 9. ";) ł 3. 2 ł 7,
G) ' G) ' ł C) o - (j I l .' .J ł ( '
_'-'_, _iJ-., _Xo, .ł ł . '.0_ - ''-'.
.111H.11'L str. 637.
('H. .1 P'" h'. 1:;4.
.1\ p'L, biskup pl\rrjęslawsb-i str. 815.
.1 ;1p", igumcn sflo. 7:;G.
.h .\ ..., aplan str. 73t.
J.1 !1p"'. Lojar :>tr. 8UO.
hYIIRe, AEfI aJ'Ę.ol. AE.,tnl.o. str. ł6.
42, 754.
.I..Yt.CK'L str. 617, 75ł. 800. 805.
AUl.nl, str. ł 8.
AEpE I« , wojewoda węgierski str. 43. 44.
AEpE la, kraina str. 43.
Lech, rzeka str. ł 34.
Lemuzi str. 147.
Lendizi str. ł ł.
AEroJ'. .ItoITUU \1 Mądry. cesarz bizant. str.
33, 47, 568, 57ł, 573-575. 580.584.
.IeK'L I \Vielki, papiei str. 91
Leo VIIl. papież str. 500.
Leo IX, papież str. 349, z.w.
Leo, biskup dworu str. 20 .
Leo, biskup fercel. str. 302.
Leo, opat rzymski str. ł 71. t7 , ł 75.
Leo, mnich str. 204.
.In..., ojciec Kiryla i :\leto,le;;u !!Itr. 569.
.1eol'"", papiez slr. 661.
AE(Jł'1'jJ( 511'. 36.
Lestik, syn emowit.a str. 39 i, :)98.
J£UIJL str. 735.
Leventha, Levens, }.iązę .ęgiel' ki str. ł U,
09. 511, 5ł .
.IEBLrll" stl'. G37.
Levia, Louia. saltus Sclavorum sil'. 54S.
Lezno, Leszno str. 361.
J.a.m. Langel, Lin ones ub. Pulani.
.bUJLIiO sh'. 682.
I J J k L t t l l- .J - . ł: 3 "' ,.
...ia. . lin, zona a -u a pa r. s r. _ v
.lIIIiI. (Li wOli C)') sIJ'. )5ł. :)5;.
.111&11, posel str. 58K
Libzi, Lipsk sil'. 302, ;)u9.
Licica\iki (ł.ęczycanie?) !itr. ł 40.
Liemarus arcvb. brem str. 146,
.
9iO
Liesca-Cs. .10\,1:1.
Liesca, Liezca str. 277. 307. .AeovJ"lu'a.;, syn Arpada str. 47.
Liewizo, Liae\'izo, arcyb. brem. str. 25G, Liutharius, syn Liuthariusa, aziad Thietmara
257, 267. str. 243, 247.
Jt BO..1 str. 55 ł . Liutharius, syn poprzedniego, margrabia
.łUKul1 sir. 550. str. 59. 260. 61, w) 7.
Linaa str. ł D. Liutici. Liuzici, Liudizi, Liuticenses, .10"-
.1HCT'LK£N'L str. 696. THYH str. ł SO. ł 94. 2 ł 5. 227, 28,
Lituua, Litwa. .lUTU str. 49:;, 55t, 557. 255- 257, ti8, 270. 277-2S0. 299.
702 :>06 - 308. 312, 5 3 'ViIti , Wiltii. W -
/-r;a str. 5. lebbi ł3, 2!. , 257.
.161HI.\ str. 550; AP0\,Ut\ tamże. .Aó{JE').o.; str. 24
Liubanizi str. 25 ł, 302. . Ol\pHll str. 551.
.IlOun, Twol-rt« str. 16. (jtj, 73. 6VO. Lon obardi, Longabarai, Longbeardi sh". G,
70.1, 7SB. t 39, ł 44, 29 , 293.
Liubizici str. 277. Lon obardia str. t 27. ł 39, 29t, 49li.
Liubusua, Lubusz str. 245, 2XG, 28Y. JI)JlTO OX;.a str. 39.
Liudgarda siostra cesarzo\\ ej Kunesunuy Lostatawa str. 25 t.
str. 277. Lotharii str. t 29.
Liudgardis, żona marł5laLiego W f"rinhard
str. 244.
Luidgerdis, zona Hrnf)-ka l krtlla uiem
str. 245.
Liudi str. ł ł.
Liud erus, wojak str. 2G5.
Liudigerus str. :506.
Liudizi kraina, ob. Liutici.
Liudulfus, biskup tre'\\ ir. str. 257.
Liudolfus, syn Ottona I Ir ł 38. 46.
247.
Liudolf, S)"ll Ezona. brat Bpy str. ;;3 ł.
Liudulfus, brat Prch} awa Ir. 26 i.
LiudulflJs, opat lorbejski str. 29B.
Liudulfus lome tr. 30c I, 30R
Liudo\\ icus , Liud'o\ icus cesarz, syn I\arola
\V. str. 298.
Liuilni, miasto (Lubin '!) str. «:!XU.
Liunberg. Luiniburg tr. =>4tł, =>tł4!.
LOLharingl str. 34U.
Lotharingia str. 3 ł3.
Lotharius I cesarz tr. 2 M.
JOT'l, sIr. t jOt., 636.
.10lon str. 554.
Lubcschewo sir. 3H I.
Lucallus str. SG.
Lucic (Łęl"zyca) str. -153.
Lucolane str. ł 1.
.IO 'hH'" str. 8 ł (j, S i 7.
. O\, HTHI1 str. 55 t.
LudoJphus. s 'n Ezona palał. rf'lI. str. 539,
;jł5.
.lOV.\1I1! str. ?j50.
Ludo\"icus, łIIud\"icu!'l 1\ król francu ki str.
ł 2(;, ł 27.
Lugdunum str. J tj. f 27.
Luisen3 str. ł.1 7 .
CB. .IoV"'" ó «reÓ" Auvxa str. 40, tWO.
JOVICII-Massilia. U
.10YK:ł, kiskup bialogrotlzki str. 75G, 757.
.10VIiJOHHIi str. 550.
Aovxa{JuE sh'. :)9.
Lunsici. Luzici. Lusiki (Łuiycz:mif') str. fi,
ł 40, 2 łfi, 277, 2 O, 28 ł, 209.
Lunzini, Lunkini miasto Ir. 242.
Lupiglaa sIr. ł ł. ·
Lutoldus str. ł47.
Lutomerici str. ł 47.
Luttenrode str. 333.
JUOR'L sir. 92.
.11.1"E,," str. 555. 55G, G09, G2 .
Lysiecz str. 3G2.
11.
:\Iacedonia, U-'I\E\OHHtl sIr. 48 , 551.
585.
l..hl£ OHHH (l\Iacctloniusz) str. !.I 7 , G:.!.I.
I 1.1&£"081.1 str. 5 (J.
'Jachabei str. t.50, 1..l.1lil\1K1:H ,i i 'lacha-
Lejów ł ł O.
faczno lMakow) str. :)GO.
faczowo sir. :)G t.
l..h,\HI.I"1111£ OIac.I 'allici) sir. GJO.
\Iaeotis, U£OTH str. ł, , 5 I.
:\laganus str. 27 t.
J\Jagadaburg. 'Iagatlaburch, łlagalhaburg,
:\Iagadaburgiensis ci\"itas. \"irginum ci,.itas
str. ł'( ł, 1 ();), 2 ł3, 24R, 50. 25ł,
25;)-2;)7, GO, 64, 7 ł, 275. 277.
280-282. !85, 2 !.1O, :W I, 2!.18, 302,
:50G, 307, :; I ;; ; PnłlH'nopolis str. t g l,
ł f) , 2ft>, 2.17, 25H.
l:i dh:Jlanrl oh. :\l:,zowi:ł.
l:tg('rOlll's oL. r n,.,:1ri.
laginzlJ sir. :! i:i.
J(onumenla Pol. lIi,t. T..m. 1.
92f
Jagnus , wielkorządca wroclawski str. 43 ł ,
459.
Mahtila, zona Preb 'slawa str. 264.
Jlalr;(t str. 41.
Mainwercus str. ł 3 f.
I..I.\KJpHH str. 97.
U-U'L str. :)Q6-598.
Malacin sir. 282.
I..I.'U III;\ sIr. 642, 643.
I.h.'"'''' str. (J Ił.
1..hl'L+pu,J.'1. str. G 7 J.
Jł[W.O,"fl(CW str. 40.
'lalsa (Mol sa) str. 363.
f.JUO,"IU.1, jalmuznica Olgi sir. fi f ł.
Cs. U.1Ul str. 574, 590, 59ł.
Ianchia (Nana) str. 360.
l..hNc.e.oH'L, llaJ'EOm str. 58 , M ł.
'hmnestede str. 35G.
Ianz;ąn (Naslan) str. 362.
Iarahcnses ob. Mora\"i.
":łria, iona Kazimierza I str. ;)59, 70;J.
thpllt\. żona Jana \Vyszęty str. 76 t.
'larif'l'un ob. Moravia.
l..hpHH'L. biskup juryewsl..i str. 760,
7Uł.
l..bpKHI1.'I., cesarz biz. str. 97.
llaf!lla ; tr. 34. 35.
I bp'LUlpHt1 sir. 550.
Mars, bóg wojny str. .H, 4 i 7.
'Iartis łilius, Boleslaw Krzywousl str. 430,
43 j. 436, -ł:;Q-ł.łł, 450.
111,(o-ri.,o.; str. 8.
..
. :\lartinus str. 178, 207.
S 'Iarlini urocz"stość str. 29 .
. w
Ial.tilllls, :łl'l'yhiskllp gniezn. sta.. 391, 44-3,
ł 5:).
Iils,ili:ł str. l J.
116
".. :J
_...
U CoYP"G-Menachem
UuonUI1 str. 5aO.
)Iathildis, żona H nryka I ptasznika str. ł 43,
Q' ')1" "I"
..:t. J _.:t=>, ...:J- l.
'Mathildis, córka OUona I, ,ieni kwedI. str.
G).... "- S "'O
_a J, .),) , ,)'1- .
"\Iathildi . córka Ou na II, zona Ezona
pałał. rClisk str. 336-338. 34 , 3.ł3,
345, 3.t9.
:\Iathildis, córka lIerimana xiecia wew6w
..
str. 3 3.
\lathildis, córka Ollona komesa, zona LłI-
dolfa str. 339.
i\Jathild, córka Ezona, mniszka str. :539.
S. !tlatthwus, apo tol str. ł 96, 290.
"JaUh:Eus cum epistola de purgatorio igne,
xięsa str. 78.
)lauh:rus, jeden z pięciu męczenników pol-
skich str. :! 21.
Lhl'L.'I." , zakonnik peczerski str. 739.
LhuKP"". czarnoxięłnik str. 129.
Jłlavf/;xlO; , IlupUIHH cesarz biz. str. 4, 5,
7 ł 4.
UlBPBTtHULt str. 5:>0.
S. Mauritius :-.tr. ł 9ł. ł 98, 226, 241. 249,
21 ł, 298, 400.
:\laurus, biskup lrak. str. 311, 9L
:\Iaurus. opat str. 207.
Ila; 0.00' str. tO.
..
Iazo\"ia. Jliigdhaland tr. ł 3. 360. 4 ł 6.
417, ł33, 134, 439, 453, 459.
'Iazovienses, 1..ll OB'Lm.ulf: :;tl". ł t 8, 459,
.t83. 553, 702, 703.
S. )Iaximinus str. i'ł f.
"ecchetenheim str. 3:53.
lecZ7I3\"Us, Ietzslaus, Miccz)"s.I'aw, Llouc UKT.
lAlaslaw) xiąłę mazowiecki str. 3 f 7, I ł<,
703.
l\Iestko I, Iestcho, :\1escho. 'fesco. '\l sic",
)Iysico, Miseco, :\Iisaca, syn Semowlta
xiązę polski str. 140, ł 41. ł 56, 194,
228, '{'6, 48, 2 W, 25 , 254-256,
q 8 61 " 6 26 u 6G .. O . - O
..J, _ , _ -. <>, "" , .) ... .):. ,
3gS, 599, 49S
Oav. brat
2G2, 263,
)Iestko. Miescho, "e:\ico, syn
przyrodni Chrobrego str. ł 48,
500-503, 50:>.
l\lestko II, .:\Iescho,
Chrobrego, król
296, 297, 299,
3-ł G, 103, 4 ł 4.
'lesłko lIf, :\Ie cho. 11t 3CO, syn Bole-
slawa Śmiałego, i ię polski str. .{ :!;),
42-ł.
Iedaj, syn Haszema str. 61.
'ledamur edamir) str. 3G3.
S. l\JeJardi kościolek sir. :i3S, :; ł I, :a;;,
31-9; monastyr str. 35'), relikwlc 355,
556.
'Icdeburu, ldedeburun str. !49, 2J3
L\ledi, Un",'U str. 4DO, 551.
IIH"ul1 str. 550, 55 t.
11£,,"I£.\t111 str. 786.
"Megabiz str. 488.
lłIEr'f/t} str. 46.
1'IErt'f/E-rOt. str. 56.
1leins\"ith str. 55.
.:\hseco , \Iisego . S} n
polski h'. 263, :!9 I,
::;01, 307, i' 3, 3 O,
...
Ieinwcrcus. biskup paJ('rbr. str. 285, 288,
292, 2gS, 306.
:\Ieir str. GO.
UU 1JC£.\£h" str. 97.
Jłlli.łTcc, lITfiJr1'] sil'. (j, HI.
UC.'CTIIII sfI'. GGO.
t ł O 'Q
Uf.IUII,\p'L, .1f{J'{(I.lJ!!o.; .;:.tr. tJ , o.):'.
)Ienachem, kroI CiJazarów str. 76.
.
Menase-ltfistaw.
)[enase. syn Zebuluna . król Chazarów,
str. 76.
lenase. ,,)'n Hiskiasa, król Chazarów, str.
76.
'Ieore str. 11.
jleppia str. 29R
ferehani ob. )Iora\i.
!tIerens. U£pa. U£pllle str. 2, 5 I, 557,
561-567. 572.
IIł:pEII'J. str. 639.
)Iersburg, :\ferseburg, :\Iersburch str. 14-f,
249, 251. 267. 268, 270, 274, 275,
277. '280-283. 285, 288, 290, 291,
2 3. 295 -297, 299. 301, 305. 309.
ł.'pse, dawne miano 'ferseburEa, str. 241.
JIHT7Jp.p la str. 20.
UEcononuHu str. 550.
Meslr f. Ions ferreus) str. 15ł.
.\1etensis ci\ itas str. 283.
. lIetodius. 'Ictudius, Cs. U£.O,\HH apo-
....tol slowiański str. S9. 93. 98, 100-103,
106, t07. 5G9-571.
tJE.O;\HH patJrski sir. 782, 783.
:\Iezda str. 363.
Iezee str. 488.
..\łczerici. liędzyrzccz. opactwo dawne w Po-
znań....kiem nad rzeką Obrą str. 279.
'Iezyriecze. gród na Pomorzu str. 436.
Mezul str. 3G3.
, · k . Q 9 - :) -..
1\Illa A, xiązę bólgars - ł str. .. , .):.., .).),
ob. Bo ltJł"i '
lł1lla ł , syn W usewuca . xiąię zachlumski
str. 33, :>1.
LłH un. Ul cesarz bizanL str. 90, ł 00, 103,
562. 56 . 565, 569
S. Mirharl. CK. IIH !UI str. 222, 430,
482, 631, 826, 821, 829, 830.
923
CI. 1\,," t\HU monastyr \V Kijowie str. 730,
767, 790; cerkiew w Kijowie li3, 756,
817.833; w Perejęslawiu 757, 75S.
1",fHUUl\1 , Świętopełk Izęsla\\ icz str. 833;
ob. tSATOnl\'L .
I"IH JH" , biskup jUl"yew ki st.r. 130, i32.
1"IH .1" , zakonnik monast "fu studyjskiego
str. 708.
IIDUIU. TO!l.&EKOKHYI. str. 7 lO.
'lichabel, Michael str. 3 i 7; ranrellarius
:591, t27; magnus 4ł7.
Iichal str. 363.
\lychl, syn Gejzy, xiąię węgierski tr. 189.
l\J)'chlem, syn Toxy str. .ł- R
UH tm, prorok str. 64 t
U'tB "£ str. 1 t 5.
Utl"CK str. 715, 8 U" t5, Ml .
ilciani, 'LIcini. )lilzeni, Milzane. \ł.lcienti,
lud str. H, Ił 7. 45. 1!59, 2ft!, 68,
73J 'ł7 ł. 76. 85.
:\Iilza. )Iiltizieni, kraina str. U9, u .
M - Id k :3" 0 2 '" ą 6 J C> , '" ') 8 .
! I a, ne a str. , a. - 1', - " - .:t.
290, 305, 508, 309, 315.
Milei str. 377.
'Iilo. zabójca Bruna str. 29;;,
:\]ilo, kaplan str. 334.
lilon str. 3G3.
Iiloxi str. tO.
łl,).lJIltTxa ob. ::;mol ńsk.
Miminle\"O str. 144, 250, 95.
Uuu biskup str. 8ł5.
UHCHI1 str. 550, t\po r lamie.
'\lisni. l\fysni. isnensis urbs. ci, itas str.
'2 U, 253, 259, 65, 268, 7 , 8.t..
301-303. 308.
\lisnel1ses str. 265.
Mistaw, lrólik Obodrytów str. t 40.
.
924
.I
)Iisteleberge- Jyzl.
)listeleberge str. 334.
)Iisllli, :\Iisłu\\ oi, 1\1)"sluwoi, ląZę Obodry-
tów str. 2.tH, 25 .
Jiscizlaus, xii!z«: slowacki str. 5'14.
'Iistiz'aus J xiążę lutycki str. 313.
'..'''CTHCUE'L, s 'n \Vlodzimierza I i Ro nicdJ.
Chrobrym z:wany str. 622, filH, ti9.t-
698.
U"CTHCUK , s 'n \Vlodz:imicrz:a I i cz:esdi
str. 622.
U"CTHCUE'L, sm Izeslawa str. 72 .
" .
I..IhcTHCUB , Yll Monomacha str. 748. 778,
i85-i8R. 809, 816, 83ł, 834.
f..ILCTHC1.1K , s 'n ŚwiętOpen.d str. 803. 804,
806.
UI.CTHCUK'L, synowlcc Dawida l1)oro\\ icza
str. 805, 06, łj ł ł.
r,,! £T1 str. 602.
IIherlBlL str. 5!)7.
Iiri(łuidui s)'lva str. !75.
Jirmycion sir. ł.
MIf!Ol!Oi.Ćtpo,;, xiąi serbski str. 29.
UHTp04».1H str. 660.
'lizraim ,Egipt) str. {i .
)ło clini, 1\Iu ilina tr. :!53. 27 .
'Io ilna str. 36 f.
"o ontia , "oguntia . Ia onlia. Ma ontma
str. 1:!8 -131, 133, ł37. i3R, łłj,
t 46. 177, 24G, 266. 271, 83. 316 340.
Johamcd, S)1ł Abd-al-Rahmana II str. 6ł.
UOHC1L!R" ob. Ieczzlaus.
MOKOW" str. {i .
A 1 Io"-otl!"-;;.{ str. :;7.
..
..' ,>LO q f ' . 0
IOX(!Of' str. _", _J. q. .
UO OCH str. 551.
\Iolossi cancs str. 452.
:dongosius opat mogilski str. 362.
:\Ions (S. Johannis) str. 288.
1...'0111.1 str. 589.
ł..IOHOU.1. H", ob. BOAO,1,HUEp \Vszewlodo-
WICZ.
l\loure, 'Iodra str. ł .ł-7.
Joyses. 1..I0HcnH s h'. 95 J f) , 2U J 459.
5t»2, 601, 637-610, 6t2. 0.5, 729.
733, 819, 822, 8;)0.
l\łora\-ia. ,'l0f!u.1ia, UOp.16.1. rłfaroaro. Ma-
rierun str. ł 3. 2 J. 45, ł8, 49, 90, ł 00.
10 1, ł 47. 294, 394, 399, 420, 435,
4.5, iło, 472, 551. 553. 568-571;
"LEra;. ltlof!apia. str. 2ł, 48-
rt!ora\'i. ora\.ienses. 1J0pu.\ule. Ilarahen-
ees. "erehani , Iarharii str. i O, t 06,
;)07, 308, 445, U6, 457.
)IOI'aliuIn libl'i decem. xięga str. ; 8-
Mordcns, Iłlof!bla. UOp ,,1U str. 2, ł , 5:> 7,
8 U.
1l0f! l!'1;, rzeka str. -t 8.
Iorczini, 'Iorizani str. ł U, 2RO.
Iosco\"ia, Iosco\a str. 1.89, 4HO.
}Ioschi str. 490.
\Ioscllani tttr. 310.
'losu m tr. 282.
lłl01'1.i.oo, xiązę chroLacki tr. t:! 4 .
Muchcrino tr. 302
JJlot''' f!ar(( str. ł 7.
JJlot'J"lI"; "0; , xiaif> serbski str. 32, 33.
r., .. ..
UO 'pOI" . gród str. 6G7, 757, 778, i8t.-
7 W, 7 8. 883,
UOVPOUII. LlO"OIlI'U. lud str. 551, 537.
5G5, 778. 788.
I\lursianus. 'Iusianus lacus str. 1.
ł.fuselcnenses str. 2G6.
'",'O\,TOP'L str. 589.
Iyzl str. ł 68.
n,, op'L-N ova.
N.
H1 Op'L str. 635.
Xaco, l\'acco, xiążę slowiański str. t 36,
2.15.
Nada, i'\oteć, rzeka str. 430.
r\akel. Nakło, iród str. 430, 4G3, 182.
J\'a1T(!Et str. ł 8.
asilsko str. 360
Natan str. 60, 64.
Navego str. 2.
11.110V OAO.OCOP'" str. 584.
'h .1pE&'L str. 646, 6,t 7.
atHrius str. 2G6.
J\ r' ł "
UU1 " sir. ..
lItlIT".'" str. 723.
Hf:4»T.1I\IIU'I. str. 6:) i.
X{x'ł/ str. 46.
II£KTi1II't. str. 552.
Iltu1;f.1 str. 7 ł 5.
Nf/co'i' ba ob. HOK'1rUpo,\'1.
Nemzi. Niemzi, Niemna, grod str. :!v6,
:>07.
"Ep..1,hll" str. 15;).
Neriuani ob. Ilop'l.81.
H£pOH'1 str. 7 ł a.
Nerud str. 363.
IIf.CTopH" str. 97, 6J9.
11.' h . ąC)n eJ- O
nel Imer, sir. _., ..f. _,) .
'haw str. 554.
Hnpo.\'L lXemrodJ str. 634.
Nez:emUlscles, lXiezam 'slJ str, 2HO.
Nicephorus JI ces. bizanł. str. <l4 7.
Nicici str. 3 t 6.
S. Nicolai , CI. IluKoni klasztor w Brun-
wilre sir. 333, 334, 336, 343. j52, 353,
35a; cerkiew w Kijowie str. 567; w No-
wObrodzic 834.
ł
925
IIHKOU '111, papit'i str. ł O I.
IIIIKtI.\.1, rtwtropolila str. 795, 834.
IIHlio"",. igumen perejęslawski str. 730.
IIHIWU, zakonnik peczerski str. 735.
Niemcy, U1;U"qll str. 70, ł 00, 55 ł, 628.
630. 651-653. 7 t 7, ob. Germani, Theu-
toni.
lI'tił\UHH.1 ItHKt\ sir. 750.
IIHK£.1 str. !J6, 659, 660.
IIHKHtop'L. metropolita str. 814.
łlHKHtOp awór w Kijowie str. H7.
"HIiHU, biskup nowogrodzki str. 7R8.
II"K"n, Liskup bialogrodzki str. S34.
II0Ko.'1. igumen peczerski str. 7 tO, 7 ł5,
757.
IIH 'L, rzeka str. 550.
K Nilus str. ł 71, ł 74ł, ł 8 ł, 200, 20.1, 216,
Vi.'a str. 2a.
i'\instide tr. 8 ł.
iriel"hua str. 2:)0.
IIHpOKO\,pHI1. PU'O"Oł'(!Orf!Ol st.r. 550, 835.
:\isani, Niscni sir. 253. i75.
issi, syn Ienasego, król Chazarów str. 76.
Xi,.ella str. 340.
izibin, miasto str. 6.ł.
Noc, HOli str. 94, 488. 550, 60ł, 633,
63.f. 749.
JH' eJ.... (;)1\
HOt/a str. ..a, ...J.
nop....". Nrof}txol-. Norica str. 55:!, 838.
ormandi, ordhmen. OVPt.l IIE str. ł 4, .. 9fi,
55ł, 564.
ortabtreti ob. Abdrit:e.
tO 7.
Hop'LR.1, Neriuani str. ,Uu
otherius str. ł 77.
No\a urbs w Czechach str. t27.
N"o"a urbs w Bawaryi str. 133.
No\"a urbs, N"iunburB, w Saxonii str. 301.
9 6
1108 ...ropo ...- OCKOJ.\....
.
1I081.ropo.\1o. ,yE,.,ora hct. str. ł 6. 553, 555,
556, J6-ł. 565, 567, 60:2, 6 łł. 6 i 8.
62 , 667. 673, 676, 69i. 69-ł-6 1 ,
... 0 - .. O 7ł :;) 715 - 9 7 r;. 7 "-O
''', '. .., ,'_' , ", I ,
783, 785, 786. 7SS, 8(,9, 83ł, 83ł.
1108...ropo"I.I,H str. 557. 56.1. 61 t. 689-
691.694.699.127, 778, 7S6-iS8. 809.
::\"o,'ietllnensis ci,'ilas, i\"oviedunum str. I.
o\\Jn str. 361 '.
XOł'r ahl str. 39.
umiiła str. .t08.
1I0fIJo-'1I1! str. 550.
ussia lr. 3 łO.
110"'.... rzek sir. k09.
o.
ObadJa. wnuk BuJana, król Cbazar6w str. 75.
O pE, L\nr (\ waro wie) str. 7 ł, 557. 5;:'8;
ob. I pa EI';.
O"PHI'" sir. 557, 55)0(
Oclricus ob. Ohtricus.
Oda. Ole, druga zona )lestJ..a I str. t 48.
:!6 , 3H.
()ddo ob. OUo.
Oder3. Odra rzela str. ł 49. .. 6, 278,
279, 299, 300. 46f..
Odernhe)'m str. 3-łO.
Odilienus !,tr. 263.
Odilo, opat klasztoru . Irlliego w Saint-
Giles str. 426.
Odolan str. 36 .
O.1,p .... rp ,,'" ob. d' pHa.".
Obtradus str. 251.
Ohtricus. Octńcus str. 164, 19ł, 2 8. 281.
OSJ. rzeka str. 557, 558. 607.
ORolLClan I\tc:" str. 554-.
OU&Er'" Ratybor)"C1 str. 776.
Olbia str. I.
Our..., opiekun JEora Rur)"kowicza str. 558,
56:;, 5G6-56 , 572-5ia, 580-582.
5S.J, 587.
O.u.r..., syn Świętosława 19orowicza str. 607,
608, 611, 617, 618. 703.
O\l,r..., syn Święlo lawa Jaroslawicza sir
718-751, 753. 75ł. 774. 775, 777-
779. 784-789, 79.f. 795, S05-S07,
Sil, SI -1., 816, 817. S3f, 873. Sił,
S76, S77, 8S0-88ł-
0'U1, OUII, zona Świętosława str. 572, G8g,
597-606, 610, 61ł, 653.
O., En.' (lIelcn3) str. 603.
O,UIiIHIt str. 754.
O ""IH'''' dwór str. 567.
Olsche slr. 361.
UIscuizi str. 30tł.
On1EIIYH str. 602.
OlIOP"" ob. ItItOpHH
Op towo str. 361.
Opolini .tr. 1 I.
OpCCTOK'" ropo " str. 585.
OptIT"", Of!c.lJ'rr,; str. 583, 85f.
Origines tr. 97.
Oriiines super Cantica canticorum. Alęga
tr. 378.
CI. OpHIU str. 67.
Orientales str. 300.
OporocTh str. 807.
O(JÓS'flO; Itr. 2 .
Orosius. xięga str. 37R.
Osdagus sir. ;)4.
OClili, Ozea!'z tr. 642, 645.
OC'Uh. xiąz polowiecki str. 754.
OCKo A"" Osk)'lId str. 564-566. 8405.
Osterabtrezi- n"ul('I..
Osterabtrezi str. f O.
Ocrp;! , rzeka str. 667. 806.
Ostro oth:e str. 2.
1JO"l"!;Jwx str. 40.
OCTpOUllp'" . wojewoJa nowogrolhki sil'.
7ł 2.
OCTPOUR"I,II str. 560.
tJO"l"!;Joponl1TQal. sf. 17.
Oszelsch (O:łiclsk) str. 7,GO.
Othelricus, [tłalricus, '\i:!żę c7.eski str. 268,
288, 29ł, 2!H, 2911, 97, 300, 307,
508; ob. \H.1,pun.
Ottinge sir. 334.
OUo I, ':.Q'fW, Oddo. cesarz str. 24, G2,
14.6, 163, 191, 193, ł9-ł, 198, ł2,
Q.I'" 24 ' C).I 9 C) 9ł .... 6 ....- -.I"
_'I;", v, _-ł-, .. , , ,), .:J.ła,
5iY, 355
Otto II cesarz str. ł G(j, ł 93, ł 94. t , 246,
230. 25-t, 30 t. 515, 3.t3.
Ono III cesarz str. f 54, ł7 O, fi 6, ł 83, t 9:5,
19M, !05, 207. 2:H, 2:)9, 26 , 26.t,
7ł, 282, !ł93, 30G, 510, 315, 320,
531. 310, 400. 4, U.
Quo. syn Liudolfa, xiąlę saski str.. 24 t.
Otto. S) n Chrobrego, obacz Bezprim.
Otto, \"o Kazimierza I str. 417.
"
OUo, brai Gerbergi ak 21 .
DUo. s)'n Konrada, "iąię Ka'1'nlyi str. :270.
OUo, Drat Ryxy. iąię Swew6\\ str. 5;);).
Otto, komcs sud,,"cliski str. 3;)D.
OUo. syn Ezona palat. reń. poźniej XI Zę
wewów str. :53!ł, :H(j-3.ł ą.
Otto, biskup r3lysb. str. ł 47.
Otwinus, biskup m3£(I. slr. 47.
O,'idilI!! de Ponto, Xięg;ł sil.. :177.
OI1I.'iIlIlU r.rJT1J !lIr. 87 .
Uzuu:; str. ':W:1.
9 7
P.
Pa.łniewo str. 362.
Ib+l.1fOIHL\ str. 551.
TfnraJlla str. 25, 28, 31, ;:j3, 4D.
lltqaJlol. sIr. 25, 31, 40.
PaJithi str. 250, 273, 283, 285, 2:H, 296,
305.
IlIU"'łul\'1. str. 586.
Ihu'L+Hl\HI1 str. 550.
Pannonia, naJlJloJlla, lli.ODHL\, 0.1. ID słr.
:!4, 331, 4S8-ł90, 57lt
Panoonii, Pannonici str. 467, 490.
Pa ia str. ł 27.
Parentium. miasto str. 33ł.
Pareon str. ł.
Parisi str. ł 26.
Parlhenopolis ob. Magadabur3.
Parthenopolitani str. 280
Paschal li papie i str. 414.
Passini str. ':Z51.
Ibc'LIH Y.l &£C1;.\.1 st,.. 59G.
Pat-avia sł'. 2J I.
Paternum tr. ;);j I.
Pathebrunnum, Pa(Jrborn stI.. 29 , 307.
nc'C'r::,,'a;c;n. kraj Pieczyn ów str. <I ł, 42.
Il«'C u'a;ciff"f.l ob. Pezenegi.
P P I . .:)"' 1 .. O :)
auc, ouc I, miasto str. _OJ , " :..
S. Paulll , ar. naci.o.;, C'I.. I1uL1I1. apostoł
str. 40, 9G, 167, łUG, 207, 224, 2 ;),
25 , 310, 3 U, ;){j8, 317, 4!:16, 4!:18,
50j, 50 i, 571, G 8, liGG.
P"uli epistola> aJ Scnccam. xię£3 sIr.
318.
ITnri.o.;, s).n Brana, iąię serbski str. ;)4.
raulus, biskup pol "ki czyli kujawski str.
"O 1 I -
')", ...L
I1.\KU'I., z:łkonnik peczerski sir. 7 ,)5. I
.
i8
Pazt-Plato.
Pad, Pyast, Pasth str. 396, 397.
n_un, wojewoda sIr. 805, 807, Si ł.
815, 833.
n_nwu. n nm.1 str. fi80, 682.
Pezenegi, Pezinegi, Pecinegi, Pincillakitre.
Pedenei, n£Vu1:r'LI, nEY£lIt ". l1nT u'n-
"iTn& str. ł S- t, 30, 40-4S. 224, 292.
317. 318, 403. 558, 58ł, 585, 587,
588, 607-G09, 6H, 616. 64t, 667-
6G9, 67 ł, t)73-G7.." G79. 690, 692.
698. 699. 782, 79B. 81:5.
nEV£II1: HII1. str. 66 . G69.
I1£YEP.1 str. 551, 557, ; 83.
n£1£HDa. nuono.uC'!. str. 55ł.
Peonia str. 48ft
Pecsth, Pesth. miasto str. 512.
Perdikas, król macetJ. str. 488-
nEpE.\'UCUU 'Vlodzimierzówna 'Itr. 683.
G89.
Il£P£,,'UU1Il Świętopclkówna str. R I i.
n£pt,,1.CUBU... . IIpt.1,UIKUHO sir. 8,
622.
llEP£IICUUI,. str. G07. G09. G II, (j U.
fl£p£IICUB..," str. 6ł G. 779.
n£pEIICUBJh str. 573, 5; 4. 591, 66S, 6'7 U,
7łO, 711. ;53, i5S, 765-767, 775.
77D, 806, 811. S15. S16, 8i9, S34,
875-877.
n£p£lnI8In, lip łU'LIW1L str. 62 J, ; 5j, I 6,
789, 803, 80G, 807.
P ,.. l' - _ O
creum str. .):'u, ,JoJ .
Pergamo str. 460.
n£p£UH]Io (Borpmel) tr. 797.
n£pLlIa str. 55', 557.
Persis, TlE!!(j;; , IIf.pCH '"' tr. ł, .t ł, .t j,
aO.
Pers:e, lIe c:1" :>łr. ł GO, S2(, S27.
Persius. xirga str. 377.
n'pOtN'L, lI£povuh KO\,UHp'L str. :; i 4. 590.
595, 6 ł 5, 622, 6tH, G64.
Ilcpo\,lIa p'tHIa str. 663.
l1ffrfna str. 25.
Pctri magistri Historia scholastica. Sermones.
xięgi str. 378.
S. Petrus , nr. IIu(!o;, CK. Jlnp'L apostoł
str. 28, 96. 101, i U2, ł 06, i07. t 67,
ł 96, . 20l,. 207. 222, 22-ł-22x, 215,
25 292. 306, 351. 352, 3GR, 374.
416, 49G, 500, 503, ;;04, :t06. 509,
5. i-513, S28.
IIETp r rIlUB'UR, Jan X.I\ papici str.
G6 t.
llETP . biskup str. 730.
llnp". mnich str. 661.
S. Petri de Bazoario , kości ol str. 4 I 4.
T1ifI!O , s .n Gojnika. xiązę serLski str.
:52-3 ł.
IICTp . S) n Simeona , xiąi bólgarski str.
587.
Petrus "eneticus, Alplllanus, król węEierski
str. 41 ł. 1I;i, I X 1.
Plrcznllzi str. 10.
ntlll"N} str. 6 G.
ntlłuH"'11I str. 626.
flll,u,,, str. 6 8.
Piligrimu ł ł Piligrinus c;tr. 02;;, :> tł. 343,
:5łG.
PIlisini . Pilzno mi3sto str. :! ;O.
IhluL\uC str.. 80l
IIHUhU'L str. ;90, 795, 80ł.
118pOII'l> (lIovp'L) str'. 97.
P . .. (;)r! I
ISCIIII str. ..." .
118CII.,1I1.\ str. 5 O.
Plato str. 1 90.
Plauci-Poznomir.
Plauci, nO OKLIIH str. 44 1-443, 56 ł, 56S,
711, 716, 7'19, 720, 723, 749, 7 3,
76ł, 767-770, 777., 77ł, 777, 779,
780-7H2, 787. 788, 794, 798, 803,
SO:>, 08, 810,-812, 8 14-816, 818,
8 J 9, 823, 824, 83ł, 87 , 876. Ko -
UJHe 78:ł.
1I1LCKOK'i, Psków str. 572, 602, 699-
ID 'Ił "...
a str. ..J.
PI " Q''' O CI" t 31 "
Ism str. .. . , ".
Ploczk. Ploczch, Plo ech , Ploccnsis urbs
str. 360, 36ł, 363, -i 39, 440, U3.
Plon (PJonsk) str. ;)GO.
Pluto str. 313, 477.
Pober. Bóbr. rzeka str. 279.
IIOY.ulu str. 6Jj.
1I0ropHo.\ str. 19:J.
Polani, II01l:\oc. Poleni, P o lon i, Langel.
J. 'LI. .b OKE. Lingones str. 90, 91, 19ł,
213, 217, 261,271,275, 284,299, 3łO,
317, 346, 378, 391.. 399, WJ. 40j,
41ł, 417, łł9, \20. 42\, 4 9-ł3I,
433, 4.15, 447- 449, 453, 457. 45R,
1.6 f. -W4-4G6. 46 , 469, 471. .{ '7 3-
478, 4S2-łSł, 490. 49j, 500 -50G.
551, ó>a.>. 558. 6::!.ł-, 626. tJ90, 692,
693, 69i. GUM. 720, 722, 731, 7j9.
743. 748. 7 H, 7 5, 76.1, 79Ł<, ROI-
04, 806, 810, 836, 3 ł.
I1o:\ł\Of., 1I0]uH.... nac.lwislali cy str. 553; nall-
dnieprz31iscy :>55-rj5X, ;i61, G t, ;WX,
69. 57ł, 572. ;-)H7.
Polania, Polenia, P o l o Ił i a, Bolcnlla sir. 151,
Q=>- , C){!U =>-: 5 w)";''''; ";(V) 311) 3 O
...- J ...uo, ..... , -, " .., -, , ,
35g, 3 H, 39J, 397 - wn, ł-O:i - in7.
4 ł I, ł.12, H4 - i Hi, U , 420 - i.-:7,
430, 432, .437, .t3 ł, .H 1- 146, .Ux-
MonUmenla Pul. II..,. Tom. I.
929
157, 459-461, 463, 465-467: 469,
471-474, 1-76-479, 4x9, ł9M. .ifA 'U
kraj 558.
IIoUCSlll EU4Il, kijowszczyzna str. 563.
Polonus str. 420, 422.
IIO II pOH'J. str. ł 00.
JlO HTHllH'L str. 66ł.
fI010Y1H£ str. 553, 556, 557, 1G4.
1I010U. rzeka str. 553, 556.
HOIOTLCIi'J., II1'LTLCIit., Polock str. 565, 573,
Gł8, (3G7, G94, 721, 72 , 7G3, 815.
Pomorani, IIOUOPlllI£ str. 4 ł G, 418-420,
H9, 4:50, 433, 436, .ł39-44ł. 444.
UG- 150, .t52, 454-159, i-61-.j,65,
473, 479, 48 . ł-8.t
POlllorania, Pomerania str. ;;94, 1.00, 430,
13 t, 43ti, 447, 448, 450, 453-456,
458, 4G1, 463, 466. 470, 473, 483.
Pompeius str. 2 ł ł.
Pontus cuxinus, nOMU'L, IIOHLT'LCliOK UO C
str. l, 55 t, 554. 586.
Popel. Pumpil , xiązę str. 39 -3 }7.
Popeli lirps str. 118.
Pop pa. Poppo, biskup szlezwicki str. 14U,
2 6.
Poppo, biskup trajekt. str. 253.
Poppo. arcyb. Lrewir. str. 310.
Poppo, biskup krak. str. 2uo.
Poppo, opat 13urish. fuM lr. 292, 3-1-ł,
:H3.
POI"l'i, wY ra sLr. !}().
Iloptll, wojownik (r. 7 t 2.
Iló",'« :\i lże chorwacki str. 27.
... I J ...
1Io lJ'o;. '\ią-z chorwacki h'. 2 ;.
Posnan, Pozn:ui. miasto II'. 279, Ot. .ł 16.
Pozar :0011'. :;63.
PoznolJlir, lPoZl'imir) tamte.
łł7
..
930
nO IU --P THGOp .
I10 KH ,\' . syn Wlodzimierza I str. 667.
Praga, stolica Czech str. ł 46, ł 53, ł 65-
167, f 74, 1;7, 254, 269, 276. 599,
472, 475.
npUTl.U'L str.. ;) 8, ;)89.
Prebizla\ us str. 2(; ł.
Pribislau str. 363.
l 1{!1{Jf(J{}").u{Jo.;, s .n )Iuntimira, xiąłę serbski
str. 3;).
fl{!E(JUt!ł, xi=!żę bolgarski str. 3ł, 52.
IIf}E(Jui.«{1o;, gróJ str. 35. ,(7.
Pribu\"oius str. 263.
TIf},{Jol...ia;, L:m chorwacki str. 9.
Pretini. mia to tr. 281.
Jlp THn. sir. G08, 609.
I1ptI0.10U str. 7 G ł.
I1pHoUltl str. 764, 87K
ITpHnETL, rzeka !--lr. 55ł, 553, 8i 7.
Prissani slr. f ł.
npo 0fl' , igumcn peczerski str. 832.
Procui, iąię \\ ł:gierski str. 3 f 2.
llpo(Jr.7or; . i=!i. serbski str. 5L
Proserpina ::,tr. 4. 7 7.
Pro\incia ( Prm'ence) str. :593. 425-
.127.
Prussia, Pruscia , Prucia. Pruzzia, Prusze,
Pruze str. ł 49. ł !j4, ł 80, 229, :293,
-i 00. 455, 478.
Prusi. fipo,'cu, Pruzi, I'ruzzi , Pruci str.
f80, ł9f, 2f2, 227, 228, 238. 400,
.ł55, 55 ł .
Prissiensis ( Pru siensis? ) ecclesia str.
ł50.
Prypust str. ;J60.
ncu", rzeka str. 8ł4.
Psovane str. i 47.
Pulcher mol1.9 str. 2 t.
Pulgaran str. ł 3, ob. Bulgarii.
Pulsla,'o ob. Boleslaus I.
Q.
OuidilingaLurg, Quidlingeburg str. ł 44, 241,
249, 252, 254. ':Z 55, 258, 260, 270.
R.
Rachel. P"' H]h str. 203, 1337.
Radecz str. 5GO.
S. Radegundis ko ciol w Helpithi str. 250.
Radek str. 562, 36:5.
Radim, brat g. Wojciecha. ob. Gaudentius
P HU", naczelnik Radymiczow str. 558.
PII;\HUHYH str. 55S. 559, 56S, 512, 626
Ratlith str. 3G;"!.
P:l KO str. 755.
Radia ob. Astricus.
Rados str. 363.
PlAoc'Ul" str. 826.
Radost str. 563.
Radzence (Radence) str. 361.
Radziglow str. 362.
Cli. P łJHX str. S28.
RaiD ob. Hhenus.
Raineńus str. 352.
Rainesburg str. ł 30, ł 32, ł 33.
Rainwardus str. 247, 25S, '267.
Rapato str. 147.
Rara str. 253.
'pĆc(JJ'j str. 32.
'pa(J'CO)'C'« slr. 25, 26.
Ratibor. gród str. 457.
PlITUlt0P", posadnik trnutorokański str. 753,
7 4.
PIITHGop..-Romanorum legati.
PUHEOP". bojar str. 776, S07.
PIITUEOPOBII y.".. str. 776.
Ratisbona str. 249, 259, 269. 274. 280;
Regnesburh str. 1. 2.
Pav(JloJl str. 25.
Ravenna str. ł 76, 204. 3j7. 33ł.
Raxa. rzeka str. 1. 37.
Redarii, Rederarii. Redares str. 138. ł42.
24 . 246, 270.
Redbald str. j96.
PCAE.\11 str. 694. 695.
Redingus str. 281. 290, 300.
kegnesburh (Regensburg) ob. Ratisbona.
Reinbernus. biskup sir. 260. 310.
Reinberni capellanus str. 275.
Reinilda, iona Teodoryka str. 242.
Reinilda, dzieriawczyni miasta BichlinSl str.
294.
Reinoldus str. 95.
S. Remaclus str. 34 f .
Hemensis urbs str. ł 26, ł 27.
ł\emnisc3ns str. i ob. YEpEUHCa..
Repca, Hepta. iona Piasta str. 396. 397.
U etharius, biskup padebr. str. 267.
Retmersle\"o str. 244.
Rhenus, Rain. Rin. Renus str. ł I, 12 ,
ł3;), 66. 291, :51S, 341. 496.
P" "h str. 779. 78S.
Hicharius, opaL masdeb. str. 24;.
nichcza, Hichza. Hy a królowa polsla, zona
ftIestka 11 str. 32 ł, ;):5;). ;);)9. ;)40. j.ł.6t
'::ln ..... 1 .......
u l." .)ó) , ,) 'ł'.
nichf'za. Ryxa córka "(-'stla II i Hp '. żona
IlE'slawa str. 3':Z5, -ł ł4, RG I.
..
Riculfus str. 308.
niec1t'gost (Heira} gród str. 218.
Riedirierun, kraina Uedarów , tamże.
93ł
Rigdagus, Ricdagus. mar rabia )fisnii str.
252-254, 263.
Rigmanus str. 96.
PHU'L, PHI.ł I1"e, ob. Roma, Romani.
Riphrei montes, Riffin beor 3s str. I, 13.
PI(J JI!Y. str. 39.
PIO P" str. 575.
PlOpHK'L I str. 56,l, 565, 567.
PlOpHK'L Rogcislawicz str. ; 55, 7 6-ł.
Robbertus str. 259.
Rodanus str. 42:5.
Rochelenzi , R oche r ntl . t :\ - ... 1 '" _ 16
s r. .), oJ ;),,) .
Rodbertus, mnich str. 22S.
PO.\H str. 828-
PO.1,ftll str. 620.
PO.1,OHI (Rodus) str. 551
Pohó(J{};.a fJ o , iaże sf"rbshl str. ;) I.
.. ..
Rogalici str. 309.
Rosans str. 2.
Por'LI""" str. 618. 619. fi:!:!, 676.
POr'LK01'L"'" str. 61S, 61 U.
PO"OU'L str. 689.
Homa, Romana urbs, PW/lr,. }J(J/Ul, Pn'n"
str. 25. 21. 28, 31, 3u, 39, !JO. ł2i,
1:59, 153, 154, 169 , t 71. 171, ł 75,
200, 202-205, ł4, '2 i6, 254, 258 ,
:259, 264, :29!. 320, ::; 7, 329, 33ł.
340. 343, 350. :568, 44.4, U6. -165.
474, 496-498, 501, 554 , 5 5, 582.
628. 6 9, 660. 661, 67;, 830.
Roma no,'a tr. ł 42. oL. I;OCH\IITHHh rp .\ t..
Rom3ni. 'pOO.łI((;O" 'pW.ł'/(."OI, PIIIUt\HC str.
.1, 21. 2;). 6, 27, 29-31, 34-37,
:59, tO, .j.;, 139. 'itJl', 6, t05, i2P
.t60, 5:51. 630, 6GO, j I;), 876.
Romania, 'Prop.((.t.;rc sil'. ':W, JR
Romanorum legati str. I 38.
932
Romanorum gc ta-S(łba.
Rom3norum gesta. xi ga str. 3 O.
S. RomaDus str. 28 f.
POU It'L I, cesarz biz3nt. str. 5łH, 585.
587- 589, 595.
Rom3nus II, cesarz bizanl str. 246.
POUl.'L Świetoslawicz. str. 748, 753.
..
POIUH'L Wlodymirowicz str. X34.
Pouu... gród sir. 877.
S. Romualdus str. 26, 329, 331, 332.
Homulea gcns str. 241.
P"'CL. rzeka str. 620, 6 łX, 777, 876,
877.
Pój.;, 'pWtJI(( ob. Russi, Russia.
nospir str. 360.
POCTHCJIB'L, xiąię morawski str. ł OU, 1 U3.
POCTHCUK Wlodymirowicz str. 112, 71.1,
7ł5.
POCTHCUK'L \Vszewlodov.icz str. 7 3. 755.
757, 7GG- ;G9. 815.
POCTHUo1U, )Iścislawicz str. 75 ł, 774.
POCTHCUKHYH str. 864.
POCTOK" , gród str. 565. 5G 7, 763, 7 7 ,
7SI-i8G, 877, 883.
POCTOKLlJH str. 785, 787, 7 X.
P ' d -::,-
OCTOK""I", gro str. I':.,).
P".." (Orsza) ród str. 7 ł 6.
Hothun str. 1 27.
Hotmannus str. :!59, 260.
Rowen str. :563.
POKOJU'" str. 6 ł ł.
PfJiU..K pole sir. 802.
Po\,,,,,,,,,, str. 575, 589-
łCu3ni (Hanowie), Hugi !'itr. 7. ł 38.
Ruboldil)rode str. 334.
Rudensis ecclesia str. łMł.
PO,,,O,," str. 790.
Rudlan, kraj str. 73.
Rudolphus str. 3ł4.
PO\,UK'L str. 573, 575.
Rum (państwo bizantyńskie) str. 65.
Huotgerus str, 334.
Ruotpertus. kapelan Hyxy str. 333. 3.H.
Ruotpertus. poddany str. 333.
Russi. Ruzzi. Rusci, Husciani. Rutheni .
'pój.;, Po\,c", PO\,CI.CKU\ EUlłi. lud st.r.
H, 77. H4, 2:i, ct9 , 309, 310, 3ti,
40 , 103, .tOG, 419, 42', 45 , -153,
455,467,550, 557, 55X.56 , 5Gł- G7,
569, 571. 573-581, -)86, 5R7, 589-
596. 610. 612, 6 ł 5, 6 .ł. 626. 6 8.
652. 669, 690, 691, 70 . 703. 749,
7:>3, 8ił-814.
PO\,CL, Rusowie kandynawscy tr. 551.
56-ł
Ru;;sia, Ruscia , Russe rcgio. 'pWtJI((, Po"e..,
PO\,CbCKU £I.I.u', sir'. ł 6, ł 7. ts, ł 9,
20. .{ 2, ł '{9, 317, 39.1. 402, 40 ł. 406,
417, 429, 4S9, 55!, :>57. 558, ;)69,
584, 609, 614, 616, 618, 6;6, 693,
titł9, 70 -i04. 737, 757, 15R
Huscia , Hngia str. 293.
nuscia, Huzzia, Rowaczyzna str. 2 ł 7, :H j,
505. 513. 514.
ł\ulhenus. POVCHII'L str. .t l!), -i O, 57 h-
578, 592-59ł.
PO\'BHU..., syn Jakoba str. 637.
Huzanla str. 363.
Hybesz tamil,.
Rybon tamże.
Rypin str. ::>60, 362.
s.
S. aba, tS. Cdla str. ł 7 L 734
ClIKOK" - Scudici.
ClIKOK... gród str. sm(
C K " str. 875.
) k 2 ' 7 ".' 0 G).' I 28 G) " 83
o.;a a, rze a str. 'ł,..a, ::>. ..,.. ,
315, 400.
Sala\'eld. Salavelt str. 12 i, 3.t O. 345, 34g,
35ł, 352, 35i.
alr;tJ{.; str. 36.
Salis (Sarysz) gród w lowaczyznic sir.
506, 5t 2.
«lpOV1;tj; str. 4 I. 4 .
Salomon. CO OUOIi , syn Dawida str. ł:>O,
378, 562, 60ł-60(i, 610, 61f, 623,
6.lI, 671, 679, 680, 685, 70n, 752.
Salomon, syn Andrzeja, król wębierski str.
422. 429. 4 , ,fg9.
Salomon. syn Heli ltak!) str. 513-515.
'aJ..03ł'a sir. 2:ł, 23, 27.
CllhllHII1, CIU""" str. 8!O. 878-
Salsa Cho)bergensis str. 3ł O.
Salsum mare str. 2-17.
Salta, rzeka str. 28:!.
Salucino (Falęcino) sir. 361.
Salustius, xięga sir. :5 77.
Salzo miasto sb'. 35.t..
Samar str. 71.
C.uuP"" str. tHL
C"UOKA" str. 783
CUliJ".,.. str. 95, 64f, 612. 7RI
IafłfJa'ra ob. Kijow.
(31". rzeka str. 80 ł.
San tok. Zantok, Zutok, El'ód sb'. 139,4 łO, łt ł 1.
8ara, ClIPl. żona Abrahama str. 313, ł23,
f>36.
Sara. rzcka w Brandebul' ii str. 4'2 l.
Saraceni. rAp IIH"e. r p:\I\"HC sir. ł tł, 19 ł,
78:ł.
Saracinorum lesati sir. ł 38.
935
e,p"'",,"" (Sardynia) str. 550.
Sarki) ob. E'1u BU;1
Sarmali , Sarmatici, Sermendc ,
f;tr. 13, Ił. 39 , 551.
Salul'OUs str. U.t.
Satzi str. 275.
CaOVl\", kł'ó) Izraelitów sir. 584. 604, 64 I.
Saul mar str. 65, 66.
Sawa, ł'zeka str. 497.
ClIP""U'H
aęaf:loiĆl(jqa;.OI, da\\na nazwa WęGrów
str. 43, 14.
Sawir. Sa\ iri str. 2, 71.
Saxoncs str. 126, 133, 131. ł 36-138,
ł 44, 65, 399, 455.
Sa'\onia, .2'a la str. 2 t, 12 i. ł 28, 130.
131, 133-136, ł38, f39, f54, 192.
G) ( 8 ":" Q" 7 60 ::1 7 " 27 " C)- 7
_-ł , ...at), _;), _ , <:0,)- OJ,... I .
287, 298, 336, 346, 39 ł, 395, 431,455.
46U.
andomir, Sudomir, miasto str. 434, ł 39.
C. .\OUHpL, rzeka str. 69-ł..
C4i\.\HCUB'L 'VlOtł .mirowicz str. 661. 69 ,
7ł!, 712.
C"'I>'LIc.uu, zona Boleslawa Krzywoustego
str. 4.H. 810.
S,'arbilllirlls sir. 4 tS, 4;:.(), 162, 46 ł, 477.
Scepan, Stepan str. 363.
Sciciani str. 2S , 30;).
, . h S9
:--CI stl". _ .
Schinesghe ob. Gnesin.
Schubino str. 361.
Scbusun str. 2 1C I.
Sclancisvordi str. 298.
Srochin ( Idin, StekIin) str. 60.
cozwines sir. 333.
Sc)'bersko str. 3ti I.
G)" I _ O
ScuJici. gród str. -a , ,) :.,
93'
Scytbia-Sigfriedus.
.
Scythia. Scotia, CKOY_U". CtlO"." str. t,
2, f6, ł89, 490, 495, 551. 557, 57 ;
.U"K.u C.o,... 558.
Sc 'Za sfr. 363.
S. Sebastianus str. 324.
Sebbirozi str. 10.
Seberlus str. :>O .
Seczerhus, Sethechus wojcwolJa Boleslawa III
Śmiałego str. 5 ł 2.
Sethechus , Setheus. Zl'thcus wojewoda \Yla-
dy lawa I. sir. 429, .1:\1--1:13. 435, 437-
439, 4.1:>.
Sedam str. 36;).
Setarad (Hiszpania) tr. 5 , ;)9, 61.
efararlcz 'k sir. ';'0.
Seffora tr. 343.
. . ( '
elr, gora sir. ł» l.
al- Sekalab ob. Sieni
Selibur. bólik slowiański str. 1,10, 246.
illFa. odnoga Dunaju str. 19, 20.
Sellande str. 333.
Sclencia, (Leutici ,) str. 394, lOn. ob.
Liutici.
C' J I . f l (i "..... q so
e pu I s r. _ -ł I. ...aa. _ .
CEAura", Tesalonika mi:,sto str. :;6 , 569.
CE!U .B.E str. łUI.
( N 5 '. 5 "';) ('--
'-.:em, UU". syn 1 oego tr. .JU. J:', H.Jt).
Cnu.., rzeka str. 553.
[EULI'b str. 875.
Semimizl, Zcmimill, xiąię polski !'Ir. :>U8.
Scmo\ith, Semmilhaii str. 3Ui.
Seneca. xięga str. 37X.
Seprch, epich, (Slcrp" J str. 3l.i0.
Serauici tr. 11.
,. tJ '1' :)"" G) I ' ,- .. ( I -(I
.,Ef! l.la str. :ot), _), ...1. Ó) - ,)iJ.
urbi , :-'urfe, SlJrpe , C' ''L'" , ¥!J{J&Oł,
Zlr:Pi.O& str, ł U, 13, 14, 20, 26, 27,
:>0-32, 3ł. 36. 37.39, 40. ti3, I6QPloc
aU"7!!ol 30, Ii(!{J} 0" a{JcmrlUTIU 37, 39.
Seres, C pHU str. ł. 559.
i!!ETO';, rzeka str. i6.
(tprHU, sir. 97, 659.
2:{ .uIOJ', gród str. 18.
CEpo"n str. 63;).
Seusun str. 253.
C+ ".\r str. 588.
CctłHpbfil str. 589.
CłHpt.KOK'L str. 588.
Sibert str. 253.
Sicambria, :;icamberia. 1C'amboria str. 489.
490.
Sicco, Sikko,zabójca ś. \\' oj ci ech a str. ł S2, 220.
icco komes str. 33-1.
Sidegeshusun str. '281.
.J.18f!ara str. 5.
CtTOUn, l'IITOU1L. oduoga Dniepru str.
60a, 7f3.
CtKCp'L str. 553, 557-559. 561, 572, 696.
C 'UEpIlilE str. 567. 5G8.
('Uf.PUHHH'" sir. H07.
C'tTuon (.hThrou) str. 5;-;1.
igcwinus, arc)b. koloiI. str. ł ł6, 372.
SiKfridus, ifridus, \\"ojowni , brat Henryka
str. 46(J.
Sigfriedus, komes str. ł 42, 24G.
Sigfriedus, komcs rnerseb. str. 245.
Sigfridus. komes northem. str. 255. 273.
Si "ridus, komes stad. str. 2:)5.
Sigfridns. biskup augsb. str. 274.
Slgfric.lus, brat Thietmara str. 28S.
igfridus, margrabicgo 1I0dona syn str. 2 9
Sigtridus, komes str. 30:;, :3 H;.
igfrjcdlls komcs, ojcicc Thietmara str. 248,
) . f c)'" CI""
_;J , _.J _, .;>J.
..!'tr{)l'l't 1Jg-Sokolowo.
eEO oSOO .
...
syn Hunnimundił
Itr(}l-rt 1Jg ob.
Si ismundus ,
str. 3.
CUKH HU (Siicylia) str. 551.
CUlUII CTp'L , CUHR£CTP" I, papiei str. 9r.,
G60.
Silvester II, papież str. .ł01.
SilIende (Szlez\\ik?) str. 13.
CHU£OIl..., ..!'VflEOO', król b61g. str. 33-36.
47, 584, 585, 5S7.
CHUf:OIl". syn Jakuba str. 63 i.
Cuuo..... C£Uf:OM". czarnoxięinik, ..!'ip6J" <>
paro; str. 57ł, 729, 852.
Simon, Symon. biskup plocki str. 39ł.
459.
wielkiego
CUIlf:0VC'L str. 564..
('H."KO Eopnn str. 5R9.
C"lIoonL\ str. 554. 555.
Sion, Syon str. G8. 342, 391.
Siphlet str. 498.
CH.'" (CHU'I.) str. 633.
C...OI... str. 73 .
Siuici str. ł O.
S . l . S l S l t .. C)r-' O .. O "
łUSU I. ysu e. yse c str. .), _tJ , J,
315.
CKEBOBU C'LINOIE. ol i,wc .2xEva str.5S4, S52.
Skolpno (Stolpsko) str. 3GO.
Ix6{) ot'a str. 29.
I"o'fEt,, {)ći).M(Ja. morze ciemne str. :50.
CUBAn str. 775. 776.
Sla\'i, Sclavi. IxJ.apol. Sclavini, .2xJ.aęivot
al-Sekalab, C OIC1:IU , C ORtll1J str. 1 -,I,
H. 16, 20. 21. 25. 2G. 37. 38, 40,
-H. 62, 133-138, HO, 144. 242,2.14,
245, 249, 251, 2 2, 2 .ł., 256, 258,
25U, 261. 68. 2S0, 2 3, 2U J. 298,
329, 346, 347, 4t3, 4tł9. .łQO, 497.
935
55t-553, 555-558. 563-568,570-
572, 574, 587, 618. 667, 691, 699.
Slavanicum bellum str. ł 34, 136.
Slavonia, Sclavonia str. 162, 394, 4S9, 497,
-498. 508, 514-.
,
Sc1avorum regnum (polska) str. 320.
Slaunic, Slauunihc, Slauunihe, Zlaunic oj-
ciec g. Wojciecha str. 153. 162, 189.
ScIavus str. t8t, ł9 , 215, 264.
Slasane, Sleenz:me str. ł ł, ł 47.
Slesiensis , Zleziensis resio. SiMnsis pagui
str. 307, 45U.
Slopan str. 255.
CIIOVA'LI str. 588.
CUU"UHl str. 685.
('IIO £HLCK'L, ItltJ.tvl(J"a str. 16, 557, 566,
683, 710, 1H, 749, 778, 779, 784,
808, 834. 876, 811.
CUO ""t\H£ str. 779.
CHA'NłNT. str. S7 7.
CnoKt. str. i 20.
C'l.IIOBH,,'L II EY£BHYL str. 792, 793.
CIIOBLCIi" str. 720.
Sobesla\"us, Zebizla\"o, brat . Wojeiecłlł
str. 210. 76.
Sobottin str. 154.
CO'-OUl str. 629.
COAOU1111£ str. 60-1-.
COłPOWHH, igumen świętomichal. sir. 730.
Sophia, córka Ottona II str. 55.
Sophia. córka Ezona, zakonnica str. 339, 340.
S. Sophia, CI. CO.UII, cerkiew katedralna
w Kijowie str. 317. 699. 701. 70-ł,7łO.
7G5. 766. 769; cerkiew w.Nowogrodzie
"iełkim str. 703, 709, 785.
COK:ll\'I. str. 71 j.
Sokolowo str. 36 .
936
C'Lu porn-Svevia.
.
C'LUlpOrn str. 622.
Sontersle\"o str. 247.
Coro.l81\", roroHl str. 631.
l''LZHIJl str. 749.
C'Lz. str. 558.
CB. COlel. cerliew w Czernigowie str. 748,
749.
CB. COIU monastyr str. 730.
Speculum ecclesire, A.ięga str. :5 i 8-
Spebteshart silva str. 273.
8picimir. gród str. 453, 455.
Sprewa. rzeka str. 27tł, 277.
Stadici str. ł O.
I'Car'ó, str. 37.
SLanecz str. 3G:5.
CUIUCliIl", S) n 'Vlodzimierza I sir. G6 7.
Stanislaus, biskup krakowski !ttr. 3G5, 122.
Statii Thebai5, xięga str. 377.
CrAr.", rzeka str. 667, 76 . 769.
Cupo",,,,,,,, str. 119, H7G, S83, 884.
IdqaJ'o; , s)'n Iuntimira, xiąi serbski str.
32, 33.
S. Stephanus, męczennik sir. 283, ł28,
499, 500, 506.
S. Stephanus. król wę erski str. 414. 48ł,
488, 489, 495, 500-5ł2, 613. \Vaic
264.
Stephanus. mołnowladca str. 3f8.
CI'ł .". cesarz bizant. str. 588, 589.
Cnt"I". igumen peczerski str. 736, 737,
740, 74ł, 74 i, 759, 760; biskup wlo-
dzimierski 775, Sł8.
Cn.tł..n, monastyr w Kijowie str'. 7S0.
CIEulIA" str. 513. 575.
Clnr" str. 5S9.
StetlD str. 429.
CI..,1t, posel str. 589.
Stir, Ztir, rzeka str. ł 4. 7 .
Stoderania str. 258.
Stoignewus. posel Bolcslawa Chrobreg()
tr. 2UG.
Stoinnegui, Stoinef, xiąię slowiańbki str.
137, 138, 245, 246.
.2"TÓA.no)' str. 29-
Storkerus str. 334.
Stratus str. 20ł.
Strazburg str. 267.
Streczaka Stanislaus str. 320.
Strela str. 265, 26 . 212, 283, 2St;,
301.
Strigonia, Strigonium str. 505, 5 ł ł -513.
'r. ' .. C)
" f!0'tj!,f;(!O str. ó)...
I'C(?ovfJov, str. t 8.
CTpHEor" str. 62:ł.
CTp'L3>UHII str. 750.
Sud,'eno str. 339.
Co\,rp" str. 816.
CoyrpOK'L str. 824.
Co\,u, rzeka str. 553, 667, 668, 816, 824,
875. S71.
Sulidas str. 363.
Su1im, tamże.
Sumeringi str. 3 t 5.
Coyoou, rzeka sir. 875.
CO\,pHI1 (Syrya) str. 550, 71 ł.
COnTH str. 550.
Suveldun str. ł 33.
CO\, ,,".u. str. 69:>, {)U6, 784-7SD, 7M:S.
COH!\lnllll str. 785, 78M.
CBlU,. . Sua,'i, Suevi, Sv:efa str. 1:?, f 3,
ł06, ł 3ł, 256, 292, 348.
CB£H, CUIe, S,'eon, SuiSi, (Sz'''eJzi) str.
tł. ł4, 228, 55ł, 564.
Svevia, kr:.ina str. 3ł 8.
Zq EJl807rJ.Qxo - Targossa.
CKl1TOC R'L Wlodymirowicz sir. 622, G67, Tadz3ns !\tr. .
6S8 , 775, 776 , 81 6, 8 4.
CUTOC1I1K'L Jaroslawicz str. 697, 710, 7 H.
ł2 t5 ł6 ł U 0ą ąl a
, , 1 , 1 , 1 ..,-1 -"'1 l...'ł, 1 i:.U,
" -..) -r. -,- -,.. 7 ' 8
1.:1 1 '-1')_, l.:Ju, 11,), l łl, 'ł.
CUTOC.'''H'L, fRUOIII.' ])awillowil'1. :;/1'. 802,
Iq F,,807rJ.óxo;, CU TOII 1. li 'L , Zuctrpulcu5.
Dipoldus (CculibolJus?) xiązę wiclko-
morawsl.i str. 2 J, 4S, 49, r O, 100, ł 03,
10(i, ł07, 294, 490, 5G , 570.
CUTOnU"1., Zcntepulcus, Jaropell.owicz zięć
Bolpslaw3 Chrobrego str. 317, 621, 622,
667, 676, 679, 680, 682-685, 688-
694.
CUTOD''LK'L Iz slawicz str. 563, 723, 749,
757, 766-768, 770, 774, 776-780,
7SS-792, 79.f.-799, 80f-81 ł, 813-
SłS, S22, S23, 832, S75-877; ob.
1...lu;t.:UI 'L.
CKATOD1'LYL gród str. 77;.
CKl1TOn1'LY matka str. 817.
CUTon.t'LKORHYl str. 802.
Suantopolc, Suatopolc, >.iązę morawski str.
445, 472.
Suatopolc, xiążę pomorsl i str. 482-48ł.
Suentepulcus, syn I\Icstka I i Ouy, xiąż
polski 262.
CUTOn""",. \Yszcwlodowicz sir. 769.
2:qiJ'bo(J{)).apo . CUTOCll1K'L Igorowicz str.
563, 587, 588 , 597, 600 , 6U2, 605-
609, 61ł-6IG, 618.
SU5, S ł G.
Sw:lłobor str. -i.t 7.
CK TU' ropI s LI.. 70.f.,
Surnrll:ł sir. 250.
SlIel1lm.-: s li'. ;)(J 1.
Sues ionis ri\"ilas sil'.
7ł-1:i -70';.
...
j(j.
,V,.'IlI111entl1 I'ol. Ilist. Tum I.
93
CH1:U'L str. 589.
C81:IIUI..1,'L str. 596,597, eoo, Gł:J-Gł7.
S. Suibcrli, wyspa str. 340, :> {ł, ;j48 , ::;5 t .
Suin\"ordi str. 273, 308.
Suilgcrus sir. 257.
Suilhlciscranne, mia to str. ł 36.
Suoenchilda, Swonchild str. 265, 296.
S) la (Sida) str. 363.
Sylla Cornelius sir. 4S8.
S Tosch (Syrock) str. 360.
S}Toslaus, biskup wrocl. sir. 391.
Veovy.aJ.7rbl str. 42.
1U1pO\,KlH'L, xiążę polowiecki str. 816,
IU'PO\,l\lHb, gróa str. 824.
1U1PO\'I\;\HI1 cp"n str. 878.
UJ£I\CII str. 724, 726.
UJcnoIL str. 797.
IUIICPII,,'L str. 589.
lI"I "C£pll'L str. 588.
Szczeglina, Szczeglino str. 3GI.
11'£1\'1. str. 555, 556, 565.
'1IEl\oKHI' str. 555, 582.
T.
Tag lt, kraj sIr. 76.
'fagino, Dag:mo, arcyb. magd. sIr.
74, 279. 280, 2S.ł-28tJ, 2!)Z,.
TE'geno. Op:łt brunwil. str. j;).t, 3 O,
Talaminzi str. i O; ob. Df'If'minci.
TUM,I, sir. tiR2.
T:mais sil'. 1 ol). D:łIl:łis.
73,
.......".:;)
.) ....
Tfu.wh' str. 1.
.
T lIllno, T:1I111110, syn IIt\ł1I'yka
sil'. 2.ł 2, 2 ł :i, ;;2G.
T.u'gussa sil'. j63.
f I.I't\l:t niem.
II tS
938
T«(>uI"o - Thietherdus.
7 U JJo,; str. 46.
Tuoxa:r?; ov str. 49.
..
Tarna str. 7 t.
Tartaria str. 489
TaG'r,.;, wnuk Arpada str. 49.
Taurus str. f.
TaKpullBE str. 53 ł.
Tausis, rzeka str. t.
Ta;,.;, syn ZaHasa, ob. Thoxon.
Tc!.;',;, synowiec Falesa i Tasesa str. 49.
T 'L str. ł U.
TEJ.'orr (( oL. .IIOVELYL.
nJ';' str. .
TEpEEOKU. (Tl'emhowla) str. 789. 797, 799.
Terentius, i li'a Ir. 577.
TEf2par:ov.; str. 49.
TEf2:Zr,!,{ r, , xiąię chorwacki str. 2 .
TEf2f!ot'J'icc str. :! , 3ł, 37-39.
TE08oL'J'IlCTO; str. 37.
'"
TE{Jli'1i; str. 4 .
Thadcsi str. ł O.
Thafnezi str, 1 ł.
Thancmarus, s n Ottona I cesarza str. 245.
fhp sir. 6:5 .
fbp.1cu" str. 66ł.
Thebaida. tłUKU str. 79, :;:';0.
Th b . 8 "-'
C CI str. :. a.
(I. Oco"op", str. -; f O.
tłEO.\Op'L, hctm:UI bizant. str. 58G.
r-.JEobcJf!o ,I'/f!ir?; "ił;, hetman Simeona b olg.
str. 34, 35.
"EO.\Op.... farański str. 97.
Thcodoń('us, ojciec 1fatyldy kroI owej mc-
miecki('j, żony HcnI')'ka I str. 242
Theodoricus, xiąlę mosel. str. ! 1).
Theodorus, zakonnik str. 20,1..
OeOAOpn'f'L, patryarcha antyoch. str. 66ł.
Theodosia str. ł.
OEO},OCHII, igumen peczerski str. 708. 70 ,
73ł, 75 , 7 5-740. 742-74.ł. 746,
147; CI. UCOAOCUU 758-763, 817, ł9.
U£O.I...., wóllz bizant. str. 58(;.
9Eo4)1"", patf)'archa antyoch. str. 66ł.
Theophanu, zona Otwna II cesarza str. ł 10,
ł 98, 247, 250, 255, 337.
Theophanu. córka Ezona. xieni "3sind tr.
339. 340.
OEOKTHCT'L, Lislup czernig. str. 83ł.
fł£OKTHCT"', igumen peczerski str. 8ł 7.
OEon£UIIT'L, metropolita str. 70t.
U£pa.UO"TU str. 631.
t)CCUIID str. 55!.
t::JEf1G'aA.Of'iX1], kraina str. 30.
Theutoni, Thculonici str. 194, ł 95. 526.
.ł 68, 469, 471; ob. Germani, Niemcy.
Theutonia str. ot 96, 509; ob. Germania.
Thiadricus, Thied ricus. T b e n d o r i c u s. mar-
grabia str. 130, ł31. 135, f.ł , 'i:H-
253, 257. 26 , 264.
Thiedricus. biskup wirdUli str. ł 4U.
Thiedricus, hislup met str. 25ł, 2M3.
Thiedricus. Fritheńcus, komes sir. 28:!.
fhiedricus komes. syn Deda str. 2 ;:;, 50.',
3ft.
Thicdricus. komes palal saski str. 153.
Thiedricus, xiąię lotaryński str. 8:;, =:, ł H
Thiedricus, wnuk Thietmara merseb. str. 2 1,
!fłO, 295-297.
Thiedricus komes, wnuk cesarzowej Kune-
gundy tr. :517.
Thiet.lLcrnus, Thiebernus, komes str. 271.
ThiedLurga sir. 2M2.
str. 76, O l .
Thiet.lot>gus, biskup pragski _ v u
Thiethcrdus str. 2-1(;.
Thietmarus- TO\,I'J.I.
939
Thietmarus, opat str. 306.
Thietmaru9. margrabia str. 301.
Thietmarus, biskup merseb. str. 2 H.
Thietmarus, biskup brandeb. str. 248.
Thietmarus, wojownik str. 265.
Thietpaldus str. ł 90.
Thimo str. 334-.
Thisa. Tisia, Tizia, Tl'l a str. ł, 48, 498,
505.
Thividi, Thiudi str. 2, ob. YIO,,".
S. Thomre miracula, xięsa str. 378.
Thonseremuthi str. 282.
Thorllburg sb'. 2ł9, 267.
Thoxon, T t;, syn Zalty. xiąię węgierski
str. 49, 4 K
Throsda litr. 363.
Thurgatlls. Thurgul str. 29ł. 304.
Thuringia . Thyringan str. i 2. ł 3. 265,
274.
Tiburis str. 326.
Tiemicus str. 229,
THrp.. str. 55ł.
T" UH str. 8S9.
Timisi, Ttll (f7J;, rzeka str. 48, ;)04.
Tuuo...e" str. 660.
Tinga str. 274.
Tirus str. 7 i.
Tilibutziem str. 3i 5.
TUBepLqu , T pE(!plaJ1o( str. 20, 558, a6S,
572, !S87.
T"UO'(TOp Kl\H" str. 667. 69ł, 695, 7 ł 2,
7i4, 748. 751, 753, 754, 774.
lJ1 J1a str. 25.
T ogarma, syn Jafeta str. 71.
Tommo str. i76.
Tonaburg str. 3.19.
Tongera, rzeka str. 252, !82.
TOPilU , Topn.a, szczep turecki sIr. 627,
7i f, 746, 753. 782, 798, Si3, 815.
TOPIlu, TopK'LI, mieszkańcy grodu Torczeska
str. 770, 877.
.
TOpY"UIIII rp].J," , ropo,,'L str. 767, 769,
770, S75.
TopYHH", kucharz Gleba str. 684.
Topyuu'L, wojewoda str. 807.
TOpK'LI.I£IIU str. 7S2.
Topon.....JHHH'L str. 741.
S. Totmannus str. 242.
Tracia , Opl\lmn, BQrocla str. 3, 395, 585.
OpiU\"", OpJIIH str. 551, 586.
TQafaJ1ó'; str. ł 7 .
Transalpini str. 260.
Trapezunt str. i.
Tp &(3)L str. G67, 668, i80.
Trebowane str. 1,(,7.
Tp£noAL str. 7 6S- 77 ł.
Tribisa , rzeka str. 253.
Tri tri, Tatry góry str. ł 4, 7.
Tpo],,] str. 550.
Troia str. 460.
Troianus, procurator str. 363.
Tpo'(4.'L str. 575.
T(Jov)J..o str. 46.
Truso str. H, ł2.
TpO'(BOp'L str. 564.
TOł(l\AOB'L str. 589.
Tucburini str. 25t.
Tudo, biskup hawelb. str. 248.
TO'(.\1.I\08'L str. 588.
Toi1" , xięzniczka wielkochrobacka
str.
2-1.
TovropK H'L str. 774. 77(j, 780. 876.
Tugost str. i47.
10\,1'1.1 str. 720, 749.
!).ł o
Tuni-rnwanus.
Tuni, opat (tyniecki?) str. :500, 318.
Torp'L str. 618.
Turci str. 4!IO.
TO\'P"OR1i. str. 589.
TO P"&H.\'L t.amzt'.
TO pl.&""b lam że.
To'"p....epn. tamie.
.
TOVPAORt. str. 588.
To\,pt.11\'L bojar str. 800.
TOtpHIICI\'L tamie.
Turingi sir. 12R
Turingia str. 81.
TOl"f!xla (\Vęgry) ob. Un£3ria.
Tovf/xoI (\V«:growie) ob. rngari.
Turonia str. ł 78.
Turonum sIr. 206.
To 'pOK'L str. 588, 618. 6Gi, 710. 753. 757,
766, 790, 705.
TOnOIL1'" str. 618-
TOIn'łi;, rzeka str. 48.
T;inmt.. 1tiJ"'l;IJ'a str. 25. 26.
TtE FaęoVf1XE sIr. 36.
Ttua(J'J.«{1o.; str. 33-36.
r; O:TÓ str. -lI.
.
T;o{.n tamie.
..
T{ ot"tt,/ ,d!!łj'; str. :58.
u.
r cri , rcllri, \\' ranie, Ukr:łllie. lud 51/)-
wiańsli str. 133. f 31.
l'dalriclIs, bis up eichst. str. ł.to.
K Walricu . bi!;kup aug. Itr. 34 .
Udalricus, ob. Othclricus.
rdo komc . sp. Henryka stadeń. łr. 255.
Udo, komes str. 305.
J;do komes, wnuk Thietmara tr. 318.
Uffico str. 2 (H.
Cgin str. 7 t.
rl;io str. 64.
OVIiT'Lpllt\HC, Baktryanie str. 5GO.
OVUH'L str. 79. , i!l7.
OpI.E1. str. 5S8. 589.
Of;.ęof!f1l sir. ł 7.
Pngari, rngarii. rngare. Pngri, thrp'N.
ii\rpu, łłungari, Hungarii, Hangryn. Tov!!xoI.
'lagerollf's Ir. 1 I. 2 ł, 22. 4, 30. 3.1.
41, ł3-1R J 50, 65, 76, 131,134,136.
137, 147, 2 4, 2.łD, 274,312,317.
33U, 356. 3 5, 39!ł. 415. 423. 124.,
4 8, .'52, 15:1, ł ;5, 4;)7. .1()3, ł-72,
481, 1 8-49n, 495. .t97, 500. 502-
0 7 It _ I q _u 7 u 8 - 8 5 O
Ol , ., ,:J...,;) , łJó) , Ó)V. V;},
571, 585, 587, G09,6SS, S03. 804, 06,
814, 8;)(), 83 ł. t:ngri nigri. ihrpu Yp1,RH"
qG)" ""' 8
,tr. ..._ó), Jó) .
l'nsaria, Hungaria, Hungari rcgnum, Tot'!!xla
sir. 2';, :50, i2. ,{5. 47 -4!'1, 26;), 331.
332. 39.1. 3!):), łl4 J 422, 123. ,1-29.
(.;)7. ,iSI, 488, .tS!). 495, 197. 4 8,
'OO 5 0 - 50 " ' o o_ 51 J
.) , _ I, .J tJ 't.
r n ;tricurn IJcllum str. ł :5G.
lIłIIl arorurn CrO)"nicił. dawne krolli i w -
gicrskic str. .187- HJO.
i.,ropt.cKol£. ł;óra ,,1C) Kijowa str. t) 7,
5G8.
ihrOpLC61J SI',rv, ob. Caucaslls.
lłun war. miasto str. 4430.
Pngerus. arcybiskup gnicm. str. 2 ;O.
Unlizi, ;h.UI...... OVJ.cb-OI str. ł O, 42, 558.
5G8.
U nslrcd, rzeka str. 2 ł 7.
i{.TH"'L str. 589.
Unwanus str. Q91,
UprJU un- \Varino.
941
Uppusun str. 277, 28ł.
Urbs vetus str. 53!.
OVpU:\HC ob. Normandi.
OVpoco.." str. 81 ł. S13, 877.
S. Ursula str. 496.
Usczc str. 157.
O CTnl6 str. 77!J.
O\,CTHHH II". Justynian 1 cesarz rzymski
str. 7 1 3.
Ustiure str. 282.
O\,B£H.1JIIU, Juwenal, patryarcha jcrozolimski
st.r. 66ł.
0VRtTUYU, BITI /f1ł'1, miasto str. 16. 80G.
Ov str. 40.
Ov;la str. 42.
Or Ol str. 4ł.
v.
Val, opat korbejski str. 2 K
Valcshusun str. 247.
Vallis d{' Castro sir. 33ł.
Vanzul, syn Gejzy str. t88, 48U.
Vasin.ł. nł.c.. , Wizzi. lud czndzki str. 2,
GjI. 557, 5G4-566. 837.
Veda !'Ir. 2rH.
Vcnet:ł'. Vcncti, Vincllan. D£n£.,ullu str. ł,
2, ł -t. 552.
Vcnctia. Ycnccia. BE ula str. 28. 395,
197, 5tH.
Vcndelsro (morzc śródziemne) sir. 12.
Verizane str. ł ł
Verona str. ł66, 193.
Vesogothre str. 2.
Vethenici ob. 'Vethenici.
Vidivarii str. 2.
Viso, biskup brandcb. str. 307.
Yilica str. 340.
Yincentii maEistri Cronica Polonorum str.
578.
Vinco str. 333.
Yisbikc str. 298.
s. Yitus, męczcnnik str. 139, 87, 298.
Yizunbcirc ob. En.r:lpe.
Yodcncs\"cgc str. 20.
YlIłfcrc str. 33.1.
,f
,Y.
Ray,f1'lf!E-la. pro\"inria cui Vag nomen est.
str. 24, 1 ł 7.
Wa io, wojak str. 253.
Yagosola ob. Eo\,n.. Bob.
W 3{{ri, Waari, Wari, szczep Obotrytów str.
140, 313.
Waic, ob. K Stcphalllls, król w gierski.
R\KtK:K'J., dwór str. 194.
BJKTp'L <. Baktr)'a) str. )t)O.
Bu" (Baal) str. 6U.
B"ui1u'J. str. 584, S27. f
Wallibizi sir. 295, 302.
\V allisłc\'o, miasto str. 2.{ 2. 2 ł;).
W;ł'lI1('r lidi 8tr. 2N2.
Wało. Guało, biskup below. str. 446.
Walthenlus str. 260, 28ł, 284, 286, 287.
Walterus, kanonik plocki str. 363.
B:\pu" str. 62f, 697, 682.
B par'LJ , BJpA H (Skandynawcy) str. 551.
5:53-555, 563-567, 57ł, 572, 587.
596, 6ł8, 621, 625, 676,689, 691, 69 .
696, 69 , 699.
B"paa.bKo str. 621.
BJpIlH" str. 875.
\Varino, arcyb. koloń. str. 351, (ł
94!
W inus- Wilhelmus.
Warinu!. opat. korbej. str. ł C)6. 208.
B p"IIU'l, igumf'D p eN'li str. 706-708.
B a.;. rzeka str. O.
B«(!ovI, rzeka 45.
Baqo;;rro(!O str, 18.
B :tO ob. pod B.
B clln. bojar sir. 800.
B1CIII\U..., miasto str. 6:J7. 67t.
BUllAlIII II ceSirz bil. 5t.r. 655, ob. B"£II HH
pod loską D.
B.1ClIlIlI.. ob. B01l0AIIUEP" \Vszewlodowicz.
J\lonomach
C.. B.uIl "H ob. S. [łisilius.
BUHI\UO Rościsla"icz str. 76ł 788-795,
197-800. 802, 807, 808.
Bu.nlo,.Y. str. 800.
Bani;, :xi ię pieczyngski str. "I.
\Vuela str. 334-.
BAYłelu.. Jaroslawicz str. 698, 1 t O. 7 ł ł.
BAntu... \Vlodymirowia str. 781, 8ł 6,
834.
B.YECU." Jaropelkowicz str. 81 ł. 814.
BATIIYU str. 558, 559. 564. 57i, 607. 6 4,
667; ob. Ante..
Banio str. 55X,
''"' elereslevo (\V Illerslebcn) sir. 80.
\"elł:rych (Welel')k) str. 3Gł.
Velun (\'Ieluń) str. 45
"elunz3ni I\fr. ł I.
S. \Vencezlaus. \Ven slaus, VPfH,jzlams
str. 167,. 208, ':!09, 45. i>77. 378.
Wendecha str. 33 .
WeonodlłDd, \'inedabnd atr. ł ł-t3.
\Verinharius, Wirinzo str. 2 3, 2!JI, . 94-
«l96.
Werla, Werlu locus str. f.ł2; urbs ' 3,
261, !6ł,
BEP U&A" str. 57 . 375.
\Vernheri. biskup merscb. str. 365.
BEno;')).," sf.r. łO.
..
BE(!oi-r; fi str. ł 8.
BE pia'oł ob. TUIf:p "u,
B c.. ob. Yasina.
BE.H '" str. 6łł.
B'./\EOU'L str. 644. 647.
Wcthenici, \\'eneinici str. 65, 2S.ł. :50t.
\Vezan str. 36j.
\Ve bońus, wojewoda Boleslawa ŚmialeiO
str. 363.
\Yezel, arc)'b. masdeb. str. 365.
\Yezelo. arc)b. mosunc. str. ł46.
\ '" 9 v
,'I str. _ J.
Barp.. (\Viar) rzeka str. 803, 804.
\Yibertus str. 229.
Wicelinus. biskup 51mb. slr. 267.
"'ichmannus. Wicmannus. \\'igmannus, brat
xięcia Herimanna, komes str. ł30.
\\'ichma.nnu!, Vis-mannus. 5 n poprzednics-o,
komes str. ł 30. t 3 ł ł ł 36-ł ł i, i4::i,
46.
\Vicmannus. komes saski str. 296.
\\"idikindus, \\ ojownik slr. Q65.
\Vidukindus. \Vidukinnus, xi ię saski str.
242.
\Vidredus str. 30 I.
\\'ieczanowo str. 361.
Wigbertus. biskup meraeb. str. !73. !7ł.
271.
Wigfridus arcyb kol oń. slr. 245.
BllrHIHn, BrrUlIHH, papiei sb'. 91, 66 J.
Wigo . biskup brandeb. str. 27.ł., 28 ł.
287, 306.
\Vilhelmus, syn Ottona J. arcyb. mo .
Itr. t 4;).
.
W. łlehehnUl-.BOI8 Huep...
\Villehelmus, pr fectus str. t 29.
\Villehelmus. komes str. 265, 267.
Willehelmus . syn poprzednieio, komes str.
295, 302, 30 .
\\'iIIebelmus. komes pikI. str. 303.
WiIlelmi epistola . xiega slr. 3 j 8.
Willerbizi rzeka str. '7, 282.
WilIico str. .. 69. t 75, ł 93.
Willigisus. areyb. mogunc. str. 15ł, t73,
176, ł 77, t 94-, 253, 254, 257, 66,
27t.
Willo str. 255.
"Timer !Itr. 265.
Winitharius str. !, 3.
\Yipertus, towarzysz g. Brunona str. 29.
Wipertus, pod.łany Ryxy str. 333.
\Vippera, rzeka str. 28 .
Wirbini, \Viribeni tr. 280, 281, 3ł6.
Wirciburgcnsis urbs str. 242.
Wirinus. \Verinus str. 4 7.
\Virthunu. Wirdunum str. 306.
"'iscan sLF. 363.
Wisera . rzeka sir. 298.
WisIa. \\'ysla, Visla. Bllcu. B"i)' , "Isle,
Yistula, Yi8tla. .dl- ;xr; (L1t lx'ł;) str. t,
. 9, ł t, ł , 37. aGO, 4.t6, 439. 44ł.
453, 483, 553.
\Vislamud, uście Wisły str. ł2.
Vis1ane. lud str. t t.
Wis1aus, W ys1aus. Aiąię wiślicki z rodu
Popiela str. 37. łł 8. ob. Bovu{povr' r, .
Yislclana, kraina str. ł 3.
Vis1y. BIICl\1J, ,V yslicia, Wis1ica. stolil'a
dawna Wi lanó\\' sIr. ł 07, ł ł 8.
Wiso str. 289.
Wi:ucBroJi, \'"yszchrad czeski str. 27G.
\ViSZO I'Ołl, Wyszogród mazowiecki sIr. 3GO.
9-43
Wissepuig. Wiesenburg str. 25ł.
Witland sir. ł ł.
1'r ;8P'l. ob. 0VUBY..
BIIUYEUCi'LIH "1\U'I. str. 771.
B"*"II"U tBitynia) str. 550.
\Vizna str. 363.
Bnn-. B01\'I. II1, kraina wioska str. tOG,
55ł.
BU.tEpll str. 5a6.
Wladislaus I, Wladizlaus . BOJIOAnC1\II'I.,
xiązę pol ki str. 514, 376, 394, 4 ł 7,
424-42G, 4 9-433, 431--4łO, ł4i,
443. 588, 80L
Wladislaus I, Ladislaus, król węgierski str.
422, 423, 432; ob. s. Ladislaus.
W ladislaus . Wlodyslaw . miasto str. 360,
36ł, 404.
BJ.(((]'l lłfr:O , 1.iąię serbski str. 5 ł. 3 ,
31.
Wlodemirus J. BOI0AHUEP" Świętoslawicz,
wici ki xiązę kijowski str. 224. !!5,
2G4, 380, 563, 607, 6H, 6f8-6 !,
G2ł-630, 6-i6. 619-657. 661-663.
GG7-673, 67G, 691. 700. 701.
&loAHUep'l. Jaroslawicz str. 694, 698, 7 ,
703, 709, 7 ł.':!.
BO OAIIUEp'l. \Vszewlodowicz, Monomach str.
709, 748-7:;0. 753-755, 757, ;66-
769, 774-780, 788-;90. 792, 79.1-
798, 805, 806, O::ł-8łł, 813, 814,
8ł 6-8ł 8, 8 2-825. 8af, 833, 834;
B:lCII HH sir. 864.
BOIlOARU6P" (\' lodzimierz wolyński) sród
str. 667, 7łO, i1 ł. 753, 755, 789, 790,
793--795. 797, 799, 801--803,
805, 806, 808, 809, 81j, ' 16, 815,
878.
.
.
g.U.
.
BO:\OAIIU£PLI,H-B'Llwcropo \'L.
BOIW,\HUEpLIJ" (\Vlouzimierzanie) sh-. 800,
80 t tł
WJodoweius, br:lt rouzony ChroLl'e o, 'iiąię
czeski str. 2G8, 26 . .
\\'nimier str. 363.
BOIII'I" sir. ;1 I. 753, S1S,
BOHnllI str. 755.
\\' ogizlaus. \" oyslaus .
slawa Krz)'woustego
43S.
877.
j
ochmistrz Bole-
str. 371, 436-
BOU1{ałJi.aęo , xiąię serLski str. :; I.
BOIICT str. 589. ł
Woiucino str. 36ł.
\V oJbo z str. :5 O.
\Volcmerus str. 51.
W oJcoldus, biskup misn. str. :!5 f, 253.
.
Bn, ol . rzeka str. 551, 5;i4, Gł, 622,
712. 729-
BOll1..u:I ob. Bn .
Bo!'Io 'U , "'losi str. 100, 5r3, 557,
568.
BA'IoYHII KOCT'Io str. 626.
\V olfhardus str. 333.
v.,' olpharius str. f 7 S.
Bn,n, rzeka str. 551, 55-1, 556, 57,
607, 683, 695, 723, 724. 786,
864.
\V olis str. 363.
BOKO»Pr. Rościslawicz str. 75.1, 789, 708.
799, 802, 803, 807, 808.
BOIO,\lp£HH.1 str. 814, 834.
BOKOC'Io str. 574, G ł 5.
Bon,u.. , \V 01)'11, ród 'Itr. 6fH; kl'aina
Itr. 748.
BOn,..WI£, \V olynianie sh". j5 i, 558-
'Vonlcf str. 2r,2.
Wormatia tr. 13 t, 1 :;5, 266.
BO(!lYla)'lw:r s:tr. 12.
BOpOTlIC.\.\H'L, bojar str. 597.
Bp'LCIi.\.\, rzeka str. 8 '24.
BoaooJllf. str. 3G.
B'L .\RllmcH", miasto oa Rusi str. 793.
Bp 1.I.1IIE tr. 560. H
\V....tlislaus, \Vratizlau'l, krój czeski sir. t 45-
ł47, 561, 372, 375, 425.
Yratislaw, \Yortizlawa, Y{ratisla\iensis urbs,
Wrorlaw sir. 3U8, 434. 469, ł 7 l.
Wralisla\ienscs, \Vroclawianie str. 432,
43M.
B(!Ćtr:r-.; str. 40.
Bp. YUU. Owrucz, gróu str. 61 7, 618.
B R' Q"
f!E,.. f!a str. _t).
BpHT.UIH" (BrytalłIa) str. 551, 5GO.
B ovrot;. Prut. rzeka str. 47.
BLCECnK'L lzęslawicz str. 675, 7ł I. 712.
BLC£CllB'L Bręczyslawicz str. 703, 715, 7 t 6.
720-723, 731, 743, 808.
nLCEClIUIIYU str. S16.
BLCCBO O,\'L Wlodymirowicz str. 622, 567.
BLC£BO O.1,'L Jaroslawicz str. 69i, 709-
71ł, 715, 716, 719-722, 730, 73f.
74S-75ł, 753-757, 763, 765, 761,
781. 789, 80g.
B-.C£BOIOffilL1, xięzna str. 795, S3 ł.
Blr.C£BOlOiU. gród str. 797. 799.
BO\,I£c)lCT'L str. 588.
BtJvi.rnf!{n ob. Bulgaria.
BOl'i.nT" 071U" str. 4.2.
'Vulfst:m sir. 1 ł.
BOt'i.J'r;1r '(1 sir. ł R.
J]oł.i.r' orr;. yn Kali str. '9.
B1J III C ropo.,.... , RovuEr(!((JI sIr.
fj2 , G80, 682. 7tO, 7:;1,
1iO, :;3.
Iti, liO:!,
74D, 7G3,
-
,
BOVG'{ Otł'-f 1],,-/1\11". U.
945
BOt'fT{pot' "ig (Wyslawie) :\iązę" zaclllumski
znad \Yisly przybyly str. 37. ·
BOHł.1$H'L str. 589.
BJ.I"OliJ.lYb sir. 723, 781, 790.
\Vygay (Wygnan) str. 36 .
B1.IrOIU£I{I,I,H str. 804.
BIJp'L, miasto str. 834, 877.
\Vysegrad str. 483.
BUIUATJ, wojewoda str. 702. 703, 7 ł 2.
B'lJUlCropo.\M'11 str. 680.
B'UIUCCUK'L \\"lodymirowicz str. 622, 667.
Wytosth str. 363.
W yzna str. 360.
l.
Xanctum sir. H9.
Y.
y siaorus, ob. Isidorus.
Ywonis epistol:c ob. Iuo.
z.
Zahno sh.. 36 ł.
Zabor (Zabes) str. 303.
Za Los , tamie.
Zabrozi str. ł ł.
"BO"JOII'L, yn Jakuba patryarchy str.
637.
7 cbulun , syn Izaaka, król Chazarów str.
76.
l .\pHU, prorok str. 645, 6.16.
Zacharias, kaplan str. 425.
ZaXlCf!la;, syn Priwestlaw3, xiaze scrbski
str. 3.1, ;;5.
Monumenla Pol. lIisI. Tom. I.
Zaxi.o{./lCI. , Zal).Oł:ProJJ l/J(!a str. 31, 36,
37, ;)9.
Zax i . o 1:fl oc , Zachlumianie str. 25, 31, 33,
36, 37. 39.
Zakrocym str. 3GO.
lI\O\"IHl-l, wyspa sir. 55!.
Zai. (cq, Zotha, syn Arpada str. 49, 488.
Zamsth, Zavist str. 362.
Zandan str. 363.
Zar3 str. 280.
"p.v.ł>'L str. 779, 815.
.1p1;YI.CIi'L str. 815.
Zamow str. 360.
Zarno\\1'ccZ str. 438.
"C.1liOHbI'H str. 777.
.1ł>0.10YHI£ str. 7.ł.8.
.uw"'onclml YIO.1,L str. 5:;ł.
Zbigneus, Zbignevus , 1I 'L"'l.arn1;B'L , syn
\Ylad 'sława I, brat Krzywoustego str. 431-
434, 43R -440, 44.ł., 4.ł.8, 449, ot;) ł -
455. 459, 46:5, 466, 473. 478-480,
16.
Zbucymier, Zbutymir str. 360.
Zbylut str. 36ł.
Zdema str. 363.
Zedlica str. ł 47.
mUIHb str. 770.
Zelisla,'us str. 445.
Zelistrig str. 363.
Zu"ri-,('(, rzeka str. 25, 26.
ZF.rJ.r.P'l, gród str. 39-
Zelza str. ł 47.
Zemier str. 363.
Zemma str. 36:2.
Zeriu3ni str. t 1.
Ziazo str. 259.
lł\U"AT.\, biskup nowogrodzki str. 698.
łl9
.
.
. .
o.
....
"o...
946
i1\H.1,'LI-Zyrendzo.
..
i1\1I.,'LI, i1\H.1,OKE str.. G28, G50, G;) 7, G46,
650,651, 82f, 829, 83:5; ob. Israelit ,
Juarei.
"U1;ro:u str. 55f, 557, 816.
Zirwisti, miasto itr. :!80.
Zlomizi str. ':Z72; ob. Gloulazi.
Znetalici str. f f .
O]OT n str. 808.
Zribenz str. 88.
"
Z . Z . . (.) 6 - B
uarnSIZ, uaraSICl str. _:. , :., . .
Zuarin:.f', miasto str. 313.. J
Zuil'eani l Serbowie poludniowi) str. f O.
Zurbizi str. 282.
Zutibure (święty bór) str. 28ł.
Zutok ob. Santok.
HcIIHropo"..., Dźwinogród str. 755, 192.
Z)Ta str. 3G3.
Z)"renazo tamże.
\V t)"m ulazicielu dodać naleiy, że EOJ£CUK'L, Boleslaw III Śmiały procz wska-
zanych tam slronic, wzmiankowany jest jeszcze na sir. 72ł; Roleslaw Ir Krz wously
na str. 810; Y pLBERLCIi'Ul1 groiły na sir. t)V ; JEptKH, lEf!Pi; na sIr. 551, 8;)fj; Fri-
therici komesy na str. ,267. 284. 2R8; rJOrOH'LI. ( lo£ów. ID '15tO na Szl,!sku str. 7::;:
fOPOWIIR'L na str. 875; fptrOrHII mnich na str. (;23; 11I£1 crda, żona Jaroslawa, na
str. i03; ffipHKR'L, Dorpat , na sir. GU7; I...IH I\OP II II 'L . na str. t-nt.; OEPOB1. i Oa;pI.CK'L.
tamle; lIouopt\llc, na str. 551; PHUOK1" na str. SiG; POCTUU\K'L, xiązę morawski, na
str. 56D; CnłlH'L, król węgierski, na str. 733; BOPOUHlJl na s . 356; n3koniec dodae
należy imiona znajdujące Sle w nadaniu str. 516-5211.
e.
\V dnlkarni Zakładu nar. Im. Ossolińskich
ak ładał
".jncenty Kontecki.
. .
.
.
.. ..:.
. : ...