Предисловие редактор
Квентин Скиннер \
Доминик Кола \
Туйя Пулккинен \
Олег Хархордин \
Оглавлени
Text
                    
6
- - - • • 2002
66.1(0) 56 TTocnjQfpQas , MJ -10708-1999 : 56 . . . 218 . — ( . , ; ISBN 5-94381-080-3 ( ISBN 5-94380-019-0 ( ualtio « , .; : . / .: . 6). . , 2002. — . - ) ) stale, etat, » , . , - , . . 66.1(0) © ISBN 5 -9 4 3 8 1 ( ISBN 5 - 9 4 3 8 0 - 0 1 9 - 0 ( ) 6) © © « , , 2002 , 2002 », , 20 0 2
- , , (Sciences Po) 1999—2002 . , , . , 20 . . . , , , . . , , . , , , , . , 5
. « » . , . - , « » , , . - , , , . , il principe », stato , , / « » « . , , , , . - , , , « » ? « « », , » , « « », « » » « , , , ( 6 , »: ? —
- ), ? , , - , mantenere Io stato — ( ) ) stato, . ( , . III, , . .« », , . III , . , - . , , , political science. , , , . , , , , - . , , etat « *, 7
♦ », . ., - , condition, , . tinen , poliit- valtioüinen , , , - . , , , . - , , . « *, Etat Staat. , , , , . , , . , , . , , , , , , . , , 8 ,
( ) 1. — {beliefs) , , (authority) 16 « », , ( ). — , , , , , , , . , , : , ( — , ), , , . , — , . , , , , , . , , . , 1 Quentin Skinner, « Reply to My Critics», in: James Tully, cd., Meaning and Context: Quentin Skinner and His Critics. Cam bridge: Polity Press, 1988. 9
, , . , , , , , , . , , : , , 2. , , . , , . « »: , , - . — . . , , , . , : • Cambridge University Press — : Quentin Skinner, «The State» in: T. Ball, J. Farr and R. Hanson, 1 Sheldon Wolin, Hobbes and the Epic Tradition in Political Theory. Berkeley: Bancroft Lccturc, 1976. 10
eds., Political Innovation and Conceptual Change. Cam bridge: Cambridge University Press, 1989; • SoPhi Publishers — : Tujia Pulkkincn, «Valtio — The Finnish Concept of the State», in: The Finnish Yearbook o f Political Thought, vol. 4. Jyvaskyla: SoPhi, 2000; • Blackwell Publishers — : Oleg Kharkhordin, «What is the State? The Russian Concept of Gosudarstvo in the European Context», History and Theory, vol. 40, May 2001, , .
THE STATE 1 I « « (states) »2. » , , . , , — , , , . , , , , 1 . 2 Hobbes (1983: 32). « 1642 ., . W arrendcr (1983: 1). , (1983: 4 —8). 310—312). ( , « » . , ». — , , . commonwealth, republic 12 1651 . , , Tuck (1985: «De Cive» , state. « » / stato . .) , , , ,
The State , . , , , . state . , , . . etat, stato, Staat , , state'. — , . II XIV . status, , estat, stato state, . 4. , , 3 4 « , nan (1974) «De statu hominum» . * Maravall (1961). , . Shen- . Hexter (1973: 155). 13
: « , - , status »’. XII . , status , , status regisf. , estate royal, estat du roi status , , (stateliness). , XIV . «Chroniques» , , 1327 . , , « [estat] »7. 1399 . III , « [state\ , , » (Topham et al. 1783: 424, col. 1). , « (stateliness), » , , , *. , 9. XVII . 5 Mommsen (1970, 1.5.2: 35): «Cum igitur hominum causa omne ius constitutum sit, primo de personarum statu ac post de cetcris... dicemus». 4 , .: Post (1964: 333—367, 368—414).
The State state . , , , , de majeste . », etat (Bossuet 1967: 69, 72). , « , « », , , « [slate], » (Milton 1971: 365). XIV . status 10. status 7 Froissart (1972: 116): «La [ . . Testat grand noblece». * Stateliness — , . « regni — ] peut on veoir de , , stalely, » « status status « », » « « » « ». « ing force o f display), — (1980: 121 —123); . », a status status », « », « . — . 9 . , , — , . . » (the order . Geertz 15
reipublicae , ". , «De iustitia et iure», , — — « status rei Romanae*12. , . , XIV ., , « [state] (Post 1964: 310—22). , , » estat du roilme 1389 ., , « bon etat, »'1. . XV . , « , {estate| »14. , , , . XIII . , , ,# , . Ercole (1926: 67—68). Hexter (1973: 115) status « ». . Rubinstein (1971: 314—315), . 11 ., , Livy (1962, 30.2.8: 372; 1966, 23.24.2: 78); Sallust (1921, 40.2: 68); Cicero (1913; 2.1.3: 170). 13 Mommsen (1970: 1.1.2: 170). w Froissart (1824—1826, vol. XII: 93): «Le roi... reforma lc pays en bon etat tant que tous s’en contenterent». Shed well (1912, vol. I: 64). .: vol. I: 66; I: 82, . . 16 ,
The State — status civitatum, . . '5. «Oculus pastoralis», . XIII ., \ 2017, «De regime civitatum»1", 1250 ., XIV . ; , — , «Dictamina», , , , (stato) 1942: 27, 47, 48 (Giannardi . .). , , , , , , , 20. — optimus status reipublicae — XIII , , bonus , «Oculus pastoralis» .21 , status cizntatis”. bonus status 23, 15 * , . Ilcrttcr (1910). (Sorbclli 1944) , , 1240. 17 . Franceschi (1966: 16, 27, 28 . .). 14 Giovanni da Viterbo (1901: 230—232 . .). * Sorbelli (1944). * . Ercole (1926: 67—68) Post (1964: 18-24, 310-332, 377-381), Rubinstein (1971: 31 4 -3 1 6 ) Mansfield (1983: 851-852). 17
, « stato» (Giannardi 1942: 28). , civitas 24. respublica : , , , . , XIII ., . « « , » , « », . , » , « [status] 21 22 23 24 n 18 . »25. oplimus status reipubCicero (1914, 5.4.11: 402 1927, 2.11.27: 174); . optimus civitatis status Seneca (1964, 2.20, 2: 92). . Franceschi (1966: 26), «ad... comodum felicem statum civitatis» . 28: «ad honorabilcm et prospcruin statum huius comunitatis». Giovanni da Viterbo (1901:230): «bonus status totius commu nis huius civitatis». , , , — , . . Ercole (1926: 67—68), Hextcr (1973: 155), Rubinstein (1971: 314—316). «buono ct pacifico stato» c m . Villani (1802—1803, vol. III: 159; vol. IV: 3 . .). Aquinas (1963, I.II. 19.10: 104): «nam Iudex habet curam boni communis, quod cst iustitia, ct idco vult occisioncm latronis, quac habet rationem boni sccundum relationem ad statum commune».
The State , . , optimus status , «De regime civitatim», - «Dou gouvernement des cites» «Livres dou tresor» (1266 .)26. optimus status reipublicae , . (1427—1477)27 «De regendo magistratu», , , « , , status respublica, (status) »28. , , « 1502, fo. xxxxviirv). » ( (1453—1505) , , , - «De optimo statu». « , , »29. , XVI . . (Erasmus 1974: 162) * . Giovanni da Viterbo (1901: 220—222) , rector. . Latini (1948: 402—405), . 27 , , Consenza (1962). “ (1502, fo. xxxxviir): «nihil existimem a statu et salute reipublicae alienius». w Bcroaldo (1508, fo. xvv): «oblitis suorum ipsius commodorum ad utilitatem publicam quiequid agit debet referre». 19
optimus pessimus reipublicae status » (1516 .) \status\ , « : « , , »10. « key 1948: 63; , « » (Star- 65, 66—67) , , , ». , , « « » », , , , , , , « », , reipublicae — , , , optimus status , (More 1965: 244). Ill , — — . : status, stato , state, — — , XIV (status) XV ". - . 30 Erasmus (1974: 194): «felicissimus cst status, cum principi parctur ab omnibus atque ipse princeps pater legibus, leges autem ad archctypum aequi et honesti respondent». 20
The Stete status , 12, , . , status , , . , status , , , , , « status ». , stato *’. * . Kantorowicz (1957: 2 0 7 -2 3 2 , 2 6 8 -2 7 2 ), Post (1964: 247-253, 3 02-309), Straycr (1970: 5 7 -5 9 ), Wahl (1977: 80). , UlImann (1968—1969: 43—44) , . 31 , gallia». , on 1570- . , «Franco- , « » («de iis rebus omnibus, quae vulgus etiam nunc Negotia Statuum populari verbo appellat») (Hotman 1972: 332). 33 , istato „ “ / stato del principe, » . Dowdall (1923: 102). Skinner (1978, vol. 2: 352—358). . : 21
, , , . XII . Regnum Italicum ". , , (Waley 1978: 128—140). , , — — , , 15. . , civitas respublica status, . . . optimus : signore , ? , . , , — , — civitas . XIV . 54 35 22 , , Waley (1978: 8 3-330). « » (1975: 83—330). Skinner (1978, vol. I: 139-189). . :
The State , , pater patriae, , , 16. , » , « , . , , — — , *7. : — — , stato del principe, . e. status principiSy *8. stato, , , mantenere lo , stato, XIV . , « » 1290- , * 57 xivr xvr) ., , pater patriae ., , Beroaldo (1508, fos. Scala (1940: 256—258, 273). (1554: 420—421, 428). (Machiavelli 1960: 102). w status « », , ... «II Principe» state , : « ». — . . 2
il popolo in suo stato signoria — 19. , , «Cronaca Pisana» ’ 1399 ., , stato govemo, , , (Sardo 1845: 240—241). « «II Principe» », (1513 .), , , , . , tenere mantenere lo stato — . . , 10. (state), , , . , , , status stato , 41. , . » Villani (1 8 0 2 -3 , vol. IV: 24). . : vol. IV: 190-194. «• . Machiavclli (1960: 16, 22, 2 5 -2 6 , 27, 28, 35 . ). 41 (Rubinstein 1971) . 24 cm . , ,
The Stete — . stato , , status , . , , status , . , « » status status popularise2. , , . statu» popularis, status (1508, fos. xir (1412—1494) , — 19 21). (1412—1498) (signori) «De optimo status status unius, xiiv). «De regno» , civilium status (Patrizi 1594b: 16—17, , stato populäre, «Discorsi» (Vespasiano 1970—1976, vol. I: 406; Guicciardini 1932: 43 . Aquinas (1966: 136-137, 139-140, 310-311, 319-321, 328—330). Rubinstein (1971: 322) . (1978: 169-173). , 1492 . (Mansfield 1983: 851), . Cranz 25
274). , stato , «II principe»44. : « [stati], , , , [principati]*". stato , 1308 . , . « , » , lo stato de’Neri4\ , (Sardo 1845: 125), 1355 ., / stato de'Nove. 1970—1976, vol. II: 171, 173), (Vespasiano , 1434 ., : « / stato*. , , , XVI ., . stato , , 46. 43 . Machiavclii (1960: 28, 29) stato di (1996: 51) « ». — . .) 44 Machiavelli (1960: 15): «Tutli li stati, tutti e’dominii ehe hanno avuto et hanno imperio sopra li uomini sono stati sono republiche principati». ( , . — . .). « Villani (1802—1803, vol. IV: 190-191). . vol. IV: 25; vol. VIII: 186. ** Vettori (1842: 432, 436). Rubinstein (1971: 318) , pochi. ( , . 26
The State — , , , . stato status , , . , , «Oculus pastoralis» — — , (Franceschi 1966: 24). 1310 . ( signore suos status «Gratulation, , , , tranquillitas vestri status (M uratori 1741: 131). , 1337—1339 . ) , , , , «per govemare lo stato»47. . (Sardo 1845: 91), , 1290 ., , , stato suo. (Guicciardini 1933: 298), «Ricordi», 1494 ., , , , stato 18. , 47 / stato. «II Principe» npnih , 3- , Rowly (1958, vol. I: 127). 27
, stati; , , , 24- , stati (Machiaveüi 1960: 18, 22, 24, 97). , XVI . . , «L’Institution du prince» (1519 .) (les pays), , son estate. , (Starkey 1948: 167), « » (1530.), , , « [state|». , «The Nobles» (1563 .), , , « |state]* (Humphrey 1973. sig. Q. 8r). , , 4* prince , « », . « principe, « , , » — the mirror o f princes, « » . » , , » , . — . 49 Bude (1966: 140). , tion» 1547 ., 1519 . . Delaruellc (1907: 201). 28 « , . . «Institu
The State regnum civitas. , , , . stato; , , . «Vite» 1970—1976, / stato . , , / stato* (Vespasiano , « I: 426). « , stati*, stato, 50. «Ricordi* « / stato , , « Firenze*, , / 51. , 1527 .», , stato di «II cortegiano» / stato , , . , « stati*, * Vespasiano (1970—1976, vol. 1: 177, 192). . Rubinstein (1971: 318). w Guicciardini (1933: 287, 293). , — — ragione di stato. . Maffei (1964: 712—720). XVI . . Meinecke (1957: 6 5 -1 4 5 ). 29
: « stati, », *2. «II Principe» / stato stati , , , , . , stato (Machiavelli 1960: 53, 76, 84). / stato , , , (Machiavelli 1960: 48, 92). — — «II Principe» ; — (dello stato) cose di stato, chiavelli 1960: 21, 25). , (M a IV , , , , , , . , status regni , stato . , XIV « , „ , “ Caslglionc (1960: 10, 117—118). . Shabod (1962: 153—173). /’1
The Stete » , 54. , . , ’5, status , , stato , . status regni , , , ™. , 17. XVII ., , , » . Post (1964: viii, 247-253, 302-309, 494-498, 269, 333) « » . . Kantorowicz (1957: 207—232) polity-centered kingship. * Chiappclli (1952: 68). . Cassirer (1946: 133-137), Shahod (1962: 146-155), D’Entrevcs (1967: 3 0 -3 2 ). 55 , , 50—52, , , . , . , 54, (Ilexter 1973: 164—167) , , — Gilbert (1965: 329—330). Mansfield (1983: 853) , « , stato*. > , , , . — ; , , . 31
. / stato «II Principe» . , , — / stato, , il suo stato, . . 5*. lo stato, , , . XVI . . : , « »'". , , . , , . * . Post (1964: 334) , ,7 status « [State], ». . , « » «l’etat, c’est moi» (Post 1964: 269; . . 333—335). XVII . ( ), , . . Mansfield (1983: 849) . Rowcn (1961) XIV « ». » . Machiavelli (1960: 16, 47, 87, 95). . Mansfield (1983: 852). 32 100. , ,
The State (state) XVI . etat Staat » , , , state 60. , . : , « », , optimus status reipublicae, , . — . : optimus status reipublicae, . , . , , . , — w ( . 1610 ., , . ) V XVII ., 42—45, 121 —122). ., , Tanner (1930: 359). , status 1570. . Lloyd (1983: 146—153). Maravall (1961). (Shennan 1974: 113—114). 2 -3 7 1 7 . . , . Elliot (1984: - 33
. , , . . , , , - , , . . , , libertas . Regnum Italicum. , , “1. , « libertas »62. . , , , « » , (Machiavelli I960, 1.55: 254—258). — * . Calasso (1957: 83—123) Wahl (1977). « » . n Moclii (1951). . Tierney (1981). 42 . Bartolus (1562, 47.22: 779) «civitates Tusciac, quae non recognoscunt de facto in temporalibus superiorem». 34
The State . , , (1324 .), ds* , , , «Defensor pa , , (Marsilius 1956, II.4: 113—126). , - , . , , , (Giovanni da Viterbo 1901: 266—267). , , »™. « , , , , libertas . , , « », res publica . , . , (ministri) , , . , , , w Giovanni da Viterbo (1901: 266): «in alterius messem falccm suam mittere». 35
*4. , , \ « » stato franco, (Dante 1966, xxvii. 54: 459). , «Dicerie» libertä — , (Giannardi 1942: 32, 35, 41, 44). stoto , signore 1802-1803, vol. VIII: , « 1342 . (Villani ). » . « , «De republica Venetorum» 1534 . , , « [status] , libertas »66. , « , » 44 , , , (1966). , . Rubinstein (1952). * Contarini (1626: 22, 56): «temperandam... ex optimatum ct. popuiari statu... nihil minus urbi Venetac timenduni sit, quam principem reipublicae libcrtati ullum unquam ncgocium facesscre possc». (Pocock 1975: 320-328). 36
The Stete . « , — , — , , »*7. , , « , , , . , - »**. , , . , « » », « , civitas respublica. , . « » , , . , » 1516 ., « 1533 . 47 Machiavelli (I960, 11.2: 280): « facil cosa conoscerc donda nasca ne’ popoli qucsta affezione del vivere libcro: perchc si vedc per esperienza le cittadi non avere mai ampliato ne di dominio ne di ricchezza se non mentrc sono state in libertä». ( 1869 . 1996: 229. — . .) Machiavelli (I960, 11.11: 280): «La raggione facile a intendere: perchc non il bene particulare ma il bene comunc qucllo chc fa grandi le citta. E sanza dubbio questo bene commune non e osscrvato sc non nellc republichc». . 1996: 229. 37
, , . , imperium, : Rex in regno suo est Imperator. , , , XIII , . , - . 1250- . , , libertas, . . , (Giovanni da Viterbo 1901: 218). civium , , , « », « »* , » , « » 1967: 283; , ». 1988: 135) « (Locke « . , , . ; , . Latini (1948: 391) et la plus haute science». 38 ; , «politique... la plus noble
The State , . . , , , , . , « » . stato, status , , . , . , «Tresor» (1266 .) bien . , sires (Latini 1948: 392, 408, 415; , 402, 412). (estat), »70. [estat\ ( « «Flore de Parlare» , , 1270 .). , « stato , , , , 19 . Latini (1946: 403) ville». Cp. c. 411 estat». , , , stato »71. «Arringa» . «l’cstal de vous ct de cette «en bon 39
- , , « , »72. stato . , . 1479 . «De libertate» (Rinuccini 1957). , , , . status, ; civitas respublica, . , «De republica Venetorum». , , , status, , , respublica™. «De , institutione reipublicae» , , . , « , — », 71 Giovanni da Vignano (1974: 247): «che il nostro bom stato rcmanere in larghe<;a, honorc, grandega e rcponso». 71 Mattco dei Libri (1974: 12): «ke ‘1 nostro bon stato poträ romanirc in reposo». 73 C m . Contarini (1626: 28, 46): , respublica (Lewkenor 1969) state. . Fink (1962). 40
The State , « , » 74. , « status »75. - , , stato, . «Discorso» , , , , stato , . , . « stato, , », « stato »70. , « stato», 77. , «Discorsi» stato , . , , , , . . 74 . Patrizi (1594: 281) «veteres leges* «pro communi u tili täte*. 75 . Patrizi (1594a: 292, 279) , «ne civitatis status evertatur» «statum reipublicae everterunt*. w Guicciardini (1932: 271—272): «ogni stato ed ogni potenzia eminente ha bisogno delle dependenzie... che tu tti servirebbono a bcncficio dcllo stato*. 77 Guicciardini (1932: 273): «uno barbacane e fondamento potentissimo a difesa dello stato». 41
(Machiavelli 1960: 135, 142, 153, 192, 194 stati , : 78, ™. , I, , . , 2, , , , . . .). , , . , . , , « stato, »"0. 6, , : « », . : « stato » ?"1 18, stato libero . , « »*2. , Machiavclli (1960: 1.2): 130-132, 182, 272, 357 . . ” Machiavclli (1960: 11.24): 351-353. Machiavclli (1960: 1.2, 133): «Licurgo... fccc uno stato che duro piu che ottoccnto anni». ( . 1996: 121. . .) w Machiavclli (1960: 1.6: 141): «sc in Roma si poteva ordinäre uno stato...» ( . 1996: 127.) 42
The State « , / stato*m. , , XVII . « , , »84. , , . **5, « state « , state» (Starkey 1948: 61; . » , state, . 57, 63). « , —« », , « », (Starkey 1948: 64). , « monweal]|» — , » , [com , , « state» (Starkey 1948: 71). « » (1556 .). Machiavelli (1960: 1.18: 180): «1 leggi dipoi che con i magistrati frenavano i cittadini*. ( . 1996: 156.) 85 Ibid.: «l’ordinare del governo vcro dcllo stato*. ( (1996: 156) : « , , *. — . .) “ . Fink (1962: 10-20, 5 6 -6 8 ); Raab (1964: 185-127); cock (1975: 333—422); Haitsma Mulier (1980: 26—76). ■5 , « * « * . . Mayer (1985: 25) . Skinner (1978, vol. I: 213—242), . 43
, , state. « state» « , , , , , , state , » (Ponet 1942: 98). , , , . , , 1599 . «De republica Venetorum» , , civitas respublica, . , com monwealth, « ». , respublica state. , , , - , « state*. , « state 1969: 18, 33). V , stato 44 , , » (Lewkenor
The Stete , - . "6. , . , « . (Burke 1910: 93) — , —« », « » — , , » , . , (entity) ; - , , , , , . . , , , , , status, stato state. , , . , . — , , — , . * (Shennan 1974: 9, 113—114) (Mansfield 1983: 849—850). 45
, « ». , « » . , state, , . . , « », , , « state 106, 105). « , » (Ponct 1942: , », in the body o f every state, » (Ponet 1942: 105; . « . I l l , 124)87. « » XVII . « ». « », , « », - « » (M ilton 1980: 432—433, 456). 87 , - 46 ». « , , , « . — « , « », . body ». . Kantorowicz (1957). », .
The State , . « », , « , (Milton 1962: 202). « state, . or » , » , , , commonwealth, « », , , , a free state, in « "*»*9. « - * , XVI ., . , , , *, . . . Harrington (t977: 173) « — , , state « . , . — , ( «Oceana*) the city wealth, . . . 161, 170, 171-172, 182-183. », common 47
. : cixntas legislator humanus populus ( respublica ), — , — , , . , , , — . — , — , pars p r i n d p a n s , 1570- ., , , — 91. , , « », , , , , « »92. - « » , Marsilius (1956, 1.8 * 9: 27—34). . Condcrn (1985: 262—269). . llotm an (1972: 287—321), . w Locke (1967: 393), (1988: 357). « » . Laslctt (1967: 5 0 -5 2 , 6 7 -7 8 ) . Dunn (1969: 4 7 -57, 58-76, 87—95). . Dunn (1969: 148-156). 48
The State civitas respublica — . , » , , « , » (Locke 1967: 371; 1988: 337). , , 93. , , , . , , , — , » (public person), » « , « <. , , , , . 1988: 349), w (Howell 1983: 155), , « » — nos» ~ « , , - 318-348). * Locke (1967: 386). . . (Locke 1967: 385; » « . Hotman (1972: 154 , « , , «Vindicac contra tyran». . . Skinner (1978, vol. 11: . 301, 360—361, 371, 381 402—404), » . 49
, , , . , , , , « ». , , « » « , 1988: 340, 349, 404 ( , , » (Locke 1967: 375, 385, 445; . — . status .)). state, . civitas , , (Locke 1967: 434; , 1988: 393) , — , . civitas city 338; Locke 1967: 373) « , respublica commonwealth. , (1988: , ewitas; common wealth». , , , , 50
The State . , , , , « », , . , , XVII . , , , , , , , - , . — , , — populus legislator humanus. XVI . «De legibus» (1612 r.),J\ , XVI . livres de la republique» (1576 .) , , , « , , »*5. 95 , «Six 1606 ., . Hamilton (1963) Fernandez-Santamaria (1977). , , . Sommerville (1982 1986: 59—80). . Tully (1980: 64—68, 111 —116). 51
, « \popular commonwealth] « « 1965: 340, ( , », ( (Hobbes 1968: 369; , , , , » » )). , : , . , — , . , , , , . , , « », « , , »97. , , , , , . , , . - . Bodin (1962: 71). « » . Franklin (1973: vii, 50, 93) Salmon (1973: 361,364). ’7 Hobbes (1968: 241), (1965: 211). 52
The State , , « » « , »98. » « , , « » , , « » ". , « », « » , , » « « - » 1965: 157). (Hobbes 1968: 191; , , , . — , « » , « « , — ». , — , » (Hobbes 1983: 105). « , , » (Hobbes 1983: 105). , , « , » (Hobbes 1983: 89). - , , , « , ( Suarez (1612: 210): «Quocirca translatio huius potestatis a re publics in principem non cst delegatio, sed quasi alienatio... simpliciter illi conceditur». 99 (Bodin 1576: 125) possesseurs , «ne sont que depositaires et gardes de cette puissancc». 53
), , . , commonwealth, , , » (Hobbes 1968: 227—228; , 1965: 196—197). , . , , , . , XIV, , »: tout Vetat est « luim. , . , « [office] », , « , , , » (Hobbes 1968: 376; , , 1965: 346). , , , , . , , , , Bossuet (1967: 177). Keohane (1980: 241—261) 54 Sommcrville (1986: 9 —50). ,
The State . ? , , . , « », , civitas, Dille, . . , 101. , publica, republique , commonwealth. respublica10*. res1 republique, 1586 ., respublica. , 1606 ., «The six books of a Common weale»103. , « »; city, « commonwealth» (Hobbes 1968: 73, , 1965: 42 -4 3 ). , , . commonwealth, «Maxims of State» (Raleigh 1661: 3, 8), « , », 101 . Bodin (1576: 9 ct passim) ville cite. . Hobbes (1983: 89—90 et passim), « ». . Suarez (1612: 351—360) principes, leges respublica. . Grotius (1625: 65) civitas respublica . 84 romana respublica. 103 . Bodin (1576), Bodin (1586) Bodin (1962). 55
« ». , . city civitas. , , « » (Hobbes 1983: 89), , city , « , , ». — , , — , . « state, » » « , , , . «Republique» , 104. , « estats», estat , » (Vestat republique, . « soi), , , « »1"1. state cite , , , republique101. , 56 , 1606 ., , , « »,
The State , , . , , «Maxims», state , state , \frame] « » (Raleigh 1661: 2). « (Bacon 1972: 89) , » . , « state, , « ». state , state state» « » (Bacon 1972: 11, 42, 160, 165). de , facto ■" states , . Lloyd (1983: 156-162). Fell (1983: 9 2 -1 0 7 , 175-205) , , , status, « ». etat ( estat), , . . Church (1972: 13—80) Kcohanc (1980: 5 4 -8 2 , 119-182). Dowdall (1923: 118) «Traite des seigneuries» (1608 .) seigneuries souveraines eslatsf . . . Church (1972: 3 3 -3 4 ) Lloyd (1981; 1983: 162-168). *•* , Bodin (1576: 219, 438). Bodin (1576: 282-283): «Et combien que le gouvernement d'une Republique soit plus ou moins populairc, ou Aristocratique, ou Royale, si est-que Testat en soi nc re^oit coinpairison de plus ni de moins: car toujours la souverainte indivisible ct incommunicable est a un seul». , «en matiere d estat» (Bodin 1576: 281,414). . Bodin (1962: 184, 250, 451) . . 10, 38, 409, 700 state. 57
state, , . , , commonwealth. city , , , state. «De Cive», , « , , , , [state] (Hobbes 1983: 22) » » , « , Commonwealth Civitas)» (Hobbes 1968: 81), . , « State ( - , , « »109. , , , , , State. . (1965: 47), « , 58 « ( *. , , *. — . . 1965: 48; Hobbes 1968: 82) * —« ,
The State VI , (state), , . , , — , , XVII . , , , , , . , roi, : fo i , loi. , , . , . 110, Commonwealthmen — — XVIII . '11. “• , », « , » « « », . . «The O ri ginal and Institution of Civil Government, Discussed» (Hoadly 1773, vol. II: 189, 191, 201, 203 et passim). 59
, . , , , . , . . , , . , , , , , — . , , , , , . , « state , » . XVIII . . 1720- . (state) , 111 60 . nick (1968: 2 3 6 -2 6 0 ) , , Robbins (1959: 125, 283) (1975: 423-505). . -
The State (Bolingbrokc 1967a: 19, 43, 93, 131). 1750. 112 , « etat , , »"3, state . . « » , , , , . , , . , ( allegiance). , , subditus, - . , , « », , . , , , , suhditi. , , U1 «Of commerce* «That Politics may be Reduced to Science*. Cm. Hume (1875, vol. I: 100, 105, 289, 294—295). U3 C m . Rousseau (1966, «De I'etat civil», c. 55—56). a etat . Dcrathe (1950: 3 8 0 -3 8 2 ) Kcohane (1980: 442-449). 61
, civitates ewes, . , , » — de cive. « , « , », « , » (Hobbes 1983: 90). , , , (« ») , , , , , (Hobbes 1983: 151). « » , , , , , 114. , , « », » , , , « » (Hobbes 1983: 186). , . , « , . XVI ., , . , 1350 ., , . 1,4 62 ., , Hotman (1972: 254, 298, 402). \city\%
The State , "5. , , , , . , , . « », , , « »; — « , » (Hobbes 1983: 181). , , , , . , , , : , . , , , la maestä dello stato, (high state of stateliness) , 4" (maintain his state)u\ , , , —« “8. , (Bolingbroke 1967b: 333), , », XVII1 . , , « , , », 1,5 . Holdsworth (1925: 307—333). 63
, , , « , ». , , , , . . , , , , . , . « , « ». , », « » (Milton 1980: 425). « , , » , (More 1965: 152—156). « » , , « » «The Ready and Easy Way» , (Ponet 1942: 87). 1,4 « », la maestä dello stato, . 64 », . . . 117 Machiavelli (1960: , « , : . . 76, 93). , . — , «'1 « ». ., , Pontano (1952: 1054-1056), Sacchi (1608: 68). . Rousseau (1966: 54) «1 personne morale qui consitue l'Etat».
The State « » (M ilton 1980: 426). , . « « » , » , 11”. , , , , , , , , « (Milton »120. 1980: 426, 429), , « » « » . , , , . 10- « , , . « , 155)121. w 128 3 , , , , » (offices o f command); « » (Hobbes 1968: 152, , (Geerlz 1980: 121 —123). «specie regia» Lcwkenor (1969: 42). 3717 » Contarini (1626: 56) 65
, , . Aquinas, St. Thomas, Summa theologiae, 3 vols., edited by P. Caramello. Turin: Marietti, 1963. Aquinas, St. Thomas, In octo libros politicorum Aristotelis expo sition edited by R. Spiazzi. Turin: Marietti, 1966. Bacon, F., Essays, edited by M. Hawkins. London: Dent, 1972. Baron, H., The Crisis o f the Early Italian Renaissance, 2nd edition. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1966. Bartolus of Sassoferrato, Digeslum novum commentaria. Basel, 1562. Beroaldo, F., «Libellus de optimo statu», in: Opuscula. Venicc, 1508, fos. x—xxxiiii. Bodin, J., Les Six Livres de la Republique. Paris, 1576. Bodin, J„ De republique libri sex. Paris, 1586. Bodin, J., The Six Books o f a Commonweale, translated by R. Knolles and edited by K. McRae. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1962. Bolingbroke, Lord, «A Dissertation upon Parties», in: The Works, 4 vols., vol II. London: F. Cass, 1967, p. 5—172. Bolingbroke, Lord, «Letters on the Study and Use of His tory», in: The Works, 4 vols., vol. II. London: F. Cass, 1967, p. 173-334. Bossuet, J.-B., Polttique tiree des propres paroles de I ’Eailure Sainte , edited by J. Le Brun. Geneva: Droz, 1967. Bude, G., De Vinstitution du prince. Farnborough: Gregg, 1966. | command », , 66 « « ( », 1965: 118, 121) », power . — « . offices of .
The State Burke, E., Reflections on the Revolution in France, Everyman edition. London: Dent, 1910. Calasso, F., I Glossatori e la teoria della sovranitä. Milan: Giuffre, 1957. Canipano, G., «De regendo magistrate», in: Opera omnia. Venice, 1502, fos. xxxxiii—xxxxviii. Cassirer, E., The Myth o f the State. New Haven, CT: Yale University Press, 1946. Castiglione, ., «II libro del cortegiano», in: Opere, edited by C. Cordie. Milan: R. Ricciardi, 1960, p. 5—361. Chabod, F., L'idea di nazioney 2nd edition. Bari: G. Laterza, 1962. Chiappelli, F., Studi sul linguaggio del Machiavelli. Florence: F. Lc Monnier, 1952. Church, W., Richelieu and Reason o f State , Princeton, NJ: Princeton University Press, 1972. Cicero, De officiis , translated by W. Miller. London: Hcinemann, 1913. Cicero, De Finibus, translated by H. Rackham. London: Heincmann, 1914. Cicero, Tusculanae Disputationes, translated by J. King. Lon* don: Heinemann, 1915. Condren, C., The Status and Appraisal o f Classical Texts. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1985. Contarini, G., De republica Venetorum. Lyons, 1626. Cosenza, M., Biographical and Bibliographical Dictionary o f the Italian Humanists, vol. V: Synopsis and Bibliography. Bos ton, MA: G. K. Hall, 1962. Cranz, F., «The Publishing History of the Aristotle Com mentaries of Thomas Aquinas», Traditio , 1978, 34, p. 157-192. Dante Alighieri, Inferno , edited by G. Petrocchi. Milan: A. Mondadori, 1966. Delaruelle, L., Guillaume Bude. Paris: H. Champion, 1907. D’Entreves, A., The Notion o f the State. Oxford: Oxford Uni versity Press, 1967. 67
Derathe, R., Jean-Jacques Rousseau et la science politique de son temps. Paris: Presses Universitaires de Franco, 1950. Dowdall, H., «The Word „State%, The Law Quarterly Review, 1923, 39, p. 98-125. Dunn, J., The Political Thought o f John Locke. Cambridge: Cambridge University Press, 1969. Elliott, J., Richelieu and Olivares. Cambridge: Cambridge University Press, 1984. Erasmus, D., Institutio christiani principis, edited by . Her ding, in: Opera omnia, part IV, vol. I. Amsterdam: North-Holland, 1974, p. 95-219. Ercole, F., La politico di Machiavelli. Rome: Anonima Romana Editorialc, 1926. Fell, A., Origins o f Legislative Sovereignty and the Legislative State , vol. 1. Cambridge, : Atheneum, 1983. Fernandez-Santamaria, J. A., The State, War and Peace. Cam bridge: Cambridge University Press, 1977. Fink, Z., The Classical Republicans, 2nd edition. Evanston, IL: Northwestern University Press, 1962. Franceschi, E., «Oculus pastoralis», Memorie deWaccademia delle scienze di Torino, 1966, Mb 11, p. 19—70. Franklin, J., Jean Bodin and the Rise o f Absolutist Theory. Cambridge: Cambridge University Press, 1973. Froissart, J., Chroniques, 14 vols., edited by J. Buchon. Paris: Vordiere, J. Carez, 1824-1826. Froissart, J., Chroniques: debut du premier libre, edited by G. Oilier. Geneva: Droz, 1972. Geertz, C., Negara. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1980. Giannardi, G., «Le „Diceric“ di Filippo Ceffi*, Studi di filologia italiana , 1942, 6, p. 27—63. Gilbert, F., Machiavelli and Guicciardini. Princeton, NJ: Prince ton University Press, 1965. Giovanni da Vignano, «Flore de parlare*, in: Matteo dei Libri, Arringhe, edited by E. Vincenti. Milan: R. Ricciardi, 1974, p. 229-325. 68
The State Giovanni da Viterbo, «Liber de regimine civitatum*, edited by C. Salvemini, in: Bibliotheca iuridica medii aevi, 3 vols., edited by A. Gaudenzi, vol. III. Bologna: Societa Azzoguidiana, 1901, p. 215-280. Grotius, H., De iure belli pads. Paris, 1625. Guicciardini, F., Dialogo e discord del reggimento di Firenze, edited by R. Palmarocchi. Bari: G. Laterza, 1932. Guicciardini, F., Scritti politid e ricordi, edited by R. Palma rocchi. Bari: G. Laterza, 1933. Haitsma Mulier, E., The Myth o f Venice and Dutch Republican Thought in the Seventeenth Century, translated by G. T. Mo ran. Assen: Van Gorcum, 1980. Hamilton, B., Political Thought in Sixteenth-century Spain . Oxford: Clarendon, 1963. Harrington, J., The Political Works o f James Harrington, edited by J. Pocock. Cambridge: Cambridge University Press, 1977. Hertter, F., Die Podestalitteratur Italiens im 12. und 13. jahr hundert. Leipzig. B. G. Teubner, 1910. Hexter, J., The Vision o f Politics on the Eve o f the Reformation. New York: Allen Lane, 1973. Hoadly, B., The Works, 3 vols. London: W. Bowyer and J. Nichols, 1772. Hobbes, ., Leviathan, edited by C. Macpherson. Harmondsworth: Penguin, 1968. ( : , « », .: , , 2. : , 1965.) Hobbes, ., De cive: The English Version, edited by H. Warren der. Oxford: Clarendon, 1983. Holdsworth, W., A History o f English Law , vol. VIII. London: Methuen, 1925. Hotman, F., Francogallia, edited by R. Giesey and J. Salmon. Cambridge: Cambridge University Press, 1972. Hume, D., Essays, 2 vols., edited by T. Green and T. Grose. London: Longmans Green, 1875. Humphrey, L., «The Nobles, or Of Nobility», in: The English Experience, 534. New York: Da Capo Press, 1973. 69
Kantorowicz, E., The Kings Txvo Bodies. Princeton, NJ: Prince ton University Press, 1957. Keohane, N., Philosophy and the State in France. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1980. Kramnick, I., Bolingbroke and his Circle. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1968. Laslett, P., «Introduction», in: Locke, J., Two Treatises o f Government, edited by P. Laslett, 2nd edition. Cambridge: Cambridge University Press, 1967, p. 1—120. Latini, B„ Li Livres dou tresor, edited by F. Carmody. Berke ley, CA: University of California Press, 1948. Lewkenor, L., The Commomvealth and Government o f Venice, in: The English Experience, vol. 101. New York: Da Capo Press, 1969. Livy, Ab urbe condita , vol. VIII, translated by F. Moore. London: Ileinemann, 1962. Livy, Ah urbe condita, vol. VI, translated by F. Moore, Lon don: Heineinann, 1966. Lloyd, II., «The Political Thought of Charles Loyseau (1564—1610)», European Studies Review, 1981, 11, p. 53—82. Lloyd, II., The State , France and the Sixteenth Century. Lon don: George Allen and Unwin, 1983. Locke, J., Two Treatises o f Government, edited by P. Laslett, 2nd edition. Cambridge: Cambridge University Press, 1967. ( : ,« », .: , , 3, : , 1988.) Machiavelli, N., II principe discorsi, edited by S. Bertelli. Milan: Feltrinelli, 1960. ( : , . . . : , 1996.) Maffei, R. de., «II problema della „Ragion di Stato“ nei suoi primi affioramcnti*, Rivista intemazionale di filosofia del diritto, 1964, 41, p. 712-732. Mansfield, H., «On the Impersonality of the Modem State: A Comment on Machiavelli’s Use of Stato*, The American Political Science Review , 1983, 77, p. 849—857. 70
The State Maravall, J., «The Origins of the Modern State», Journal o f World History, 1961, 6, p. 789-808. Marsilius of Padua, The Defender o f Peace, translated by A. Gewirth. New York: Columbia University Press, 1956. Matteo dei Libri, Arringhe, edited by E. Vincenti. Milan: R. Ricciardi, 1974. Mayer, ., «Faction and Ideology: Thomas Starkey’s Dia logue* t Historical Journal, 1985, 28, p. 1—25. Meinecke, F., Machiavellism, translated by D. Scott. London: Routledge and Kegan Paul, 1957. Milton, J., «The Tenure of Kings and Magistrates», in: Complete Prose Works, vol. Ill, edited by M. Hughes. New Haven, CT: Yale University Press, 1962, p. 190—258. Milton, J., «History of Britain», in: Complete Prose Works, vol. V, edited by F, Fogle. New Haven, CT: Yale University Press, 1971. Milton. J., «The Ready and Easy Way to Establish a Free Commonwealth», in: Complete Prose Works, vol. VII, edited by R. Ayers, revised edn. New Haven, CT: Yale University Press, 1980, p. 407—463. Mochi Onory, S., Fonti canonistiche delVidea modema dello stato . Milan: Societa Editrice «Vita e pensiero», 1951. Mommsen, ., ed., Digesta, 21st ed. Zurich: Weidmannes, 1970. More, St. Thomas, Utopia, in: The Complete Works o f St. Thomas More, vol. IV, edited by E. Surtz and J. Hexter. New Haven, CT: Yale UniversityPress, 1965. Muratori, L., ed., «Gratulatio», in: Antiquitates Italicae, vol. IV. Milan: Arretti, 1741, p. 131-132. Patrizi, F., De institutione reipublicae. Strassburg, 1594. Patrizi, F., De regno et regis institutione. Strassburg, 1594. Petrarch, F., Opera quae extant omnia. Basel, 1554. Pocock, J., The Machiavellian Moment. Princeton, NJ: Prince ton University Press, 1975. Ponet, J., «A Short Treatise of Politic Power». Reprinted in: W. Hudson, John Ponet. Chicago, IL: University of Chicago Press, 1942, p. 131-162. 71
Pontano, G., «De principe*, in: Prosaton latini del quat trocento , edited by E. Garin. Milan: R. Ricciardi, 1952, p. 1023-1063. Post, G., Studies in Medieval Legal Thougfit. Princcton, NJ: Princeton University Press, 1964. Raab, F., The English Face o f Machiavelli. London: Routledge and Kegan Paul, 1964. Raleigh, W M «Maxims of State*, in: Remains o f Sir Walter Raleigh. London: W. Shcarcs, 1661, p. 1—65. Rinuccini, A., «Dialogus de libertate*, edited by F. Adorno, in: Atti e memorie delTaccademia toscana di scienze e lettere La Colombaria, 1957, 22, p. 265—303. Robbins, C., The Eighteenth-century Commonwealthman. Cam bridge, MA: Harvard University Press, 1959. Rousseau, J.-J., Du contrat social, edited by P. Burgelin. Paris: Garnier-Flammarion, 1966. Rowen, II., «„L’etat, c’est a moi“. Louis XIV and the S tato , French Historical Studies, 1961, 2, p. 83—98. Rowley, G., Ambrvgio Lorenzetti, 2 vols. Princeton, NJ: Princc ton University Press, 1958. Rubinstein, N., «Florence and the Despots. Some Aspects of Florentine Diplomacy in the Fourteenth Century*, Transac tions o f the Royal Historical Society, 1952, 2, p. 21—45. Rubinstein, N., «Notes on the word stato in Florence before Machiavelli», in: Florilegium historiale, edited by J. Rowe and W. Stockdale. Toronto: University of Toronto Press, 1971, p. 313-326. I Sacchi, B., De principe viro. Frankfurt, 1608. Sallust, Bellum Catilinae, translated by J. Rolfe. London: Mac millan, 1921. Salmon, J., «Bodin and the Monarchomachs*, in: H. Denzer, ed., Bodin. Munich: Beck, 1973, p. 359—78. Sardo, R., «Cronaca Pisana*, in: Archivio storico italiano, 1845, 6, part II, p. 73-244. Scala, B., «Da legibus et iudiciis dialogue*, edited by L. Borghi, in: La Bibliofilia, 1940, 42, p. 256-282. 72
The State Seneca, De beneficiis, translated by J. Basore. London: Heinemann, 1964. Shadwell, L. (ed.), Enactments in Parliament Specially Con cerning the Universities o f Oxford and Cambridge, 4 vols. London: Clarendon, 1912. Shcnnan, J., The Origins o f the Modem European State , 1450—1725. London: Hutchinson, 1974. Skinner, Q., The Foundations o f Modem Political Thought, 2 vols. Cambridge: Cambridge University Press, 1978. Sommerville, J., «From Suarez to Filmer: A Reappraisal», The Historical Journal, 1982, 25, p. 525—540. Sommerville, J., Politics and Ideology in England, 1603—1640. London: Longman, 1986. Sorbelli, A., «I teorici del reggimcnto comunale», Bidlettino deWistituto storico italiano per il medio evo, 1944, 59, p. 31-136. Starkey, ., A Dialogue between Reginald Pole and Thomas Lupset, edited by K. Burton. London: Chatto and Windus, 1948. Strayer, J., On the Medieval Origins o f the Modem State , Princeton, NJ: Princeton University Press, 1970. Suarez, F., Tractatus de legibus, Deo legislatore. Coimbra, 1612. Tanner, J., Constitutional Documents o f the Reign o f James I. Cambridge: Cambridge University Press, 1930. Tierney, B., Religion, Law and the Growth o f Constitutional Thought, 1150-1650. Cambridge: Cambridge University Press, 1982. Topham, J., et al., eds., Rotuli Parliamentorum, vol. III. Lon don, 1783. Tuck, R., «Warrender’s De cive*, Political Studies, 1985, 33, p. 308-315. Tully, J., A Discourse on Property. Cambridge: Cambridge University Press, 1980. ~ Ullmann, W., «Juristic Obstacles to the Emergence of the Concept of the State in the Middle Ages», \\nnali di storia del diritto, 1968-1969, 12-13, p. 43-64. 73
Vespasiano da Bisticci, Le vite, 2 vols., edited by A. Grcco. Florence: Nella sede dell’istituto nazionale di studi sul rinascimento, 1970—1976. Vettori, F., «Parero [On the Government of Florence, 1531 —15321», in: Archivio storico italiano, 1842, 1, p. 433-436. Villani, G., Istorie fiorentine, 8 vols. Milan: Societä tipografica dei classici italiani, 1802—1803. Wahl, J., «Baldus de Ubaldis and the Foundations of the Nation-State», Manuscripta, 1977, 21, p. 80—96. Waley, D., The Italian City-republics, 2nd edition. London: Longmans, 1978. Warrender, H., «Editor’s Introduction», in: Hobbes, ., De cive: The English Version, edited by H. Warrender. Oxford: Clarendon, 1983.
«Et a t » «et at » etat , , : , , '. IV, , , —« » — . etat , — etat ( ) Etat — 2. — affaire d ’Etat, , . « etat, » Etat. Etat ( ), Patrie ( administration ( 1 : « ), gouvemement ( ). etat, » Nation ) , ; , . (Michel Montaigne, Essais, Paris: Editon de la Pleiade, 1950, Livre III, p. 1089.) 1 coup d'etat , , coup - d'Etat.
, « « » », status, stare ( etat/Etat : Etat « » — ). « etat » , ( , , ( - ) — etats-gene- —« »). , tiers etat ( » Assamblee nationale, « « ». estats’ — ) , — nation, « 1789 .4 , ?», Etat , 1789 .: « , » — etat — , « », , , . . . , , Etat . Nation, 5 Etat , . estat etat Estat : «s» — , XVII . , . 4 Emmanuel Sieyes, Qu'est-ce que le Tiers Etat? Paris: PUF, 1982. 76
«Etat» , «ötat» , , . . , guerre, , war, , , lobby, . , , . politeia, , politie, , , , 5. politeia a res publica res publica, republique. republique politeia, , . police « Cite, », civitas ( « »). , , . Etat « »: , . , Etat « » 5 politie Jean Baechler, «Groupe ct sociabilitc», in: Raymond Boudon, ed., Traite de sociologie, Paris: PUF, 1992, , . 77
police , republique, Etat . , , , . , societe civile, , « ». , , societe civile , Etat , etat de nature, . . societe civile. , , , , , , . , , Etat. , , , , — , , . , , , , ,« , » . , — , Etat, — , polis, « « koinonia politike, » » , « » « ». Civitas, State, Stato, Etat polls , , koinonia politike polis. , : « 78 , »,
«Etat» «ötat» XIII ., , XV , d. : polis. cite Etat stato , «II Principe* XIX . , 1550 . , (1513 .). , , politike ( polis ( ), koinonia ); , (t), ( ), 6. Robert GROSSETESTE ( 1253) politica communicario HERMANN THE GERMAN ( . 1250) conununicacio politica William of MOERBECKE (imperfecta 1260- 1264) communitas politica civitas t communicatio politica civilis comnuiTiitatis civitas t MOERBECKE . 1265) {perfecta police t t ALBERTUS MAGNUS ( . 1265) communitas politica THOM AS AQUINAS (1 2 6 9 -1 2 7 2 ) communicatio politica civilis communitatis civitas PETER of AUVERGNE (1274—1290) communicatio politica civitas GILES of ROME (1277 1279) societas civilis civitatis civitas 4 Dominique Colas, Civil Society and Fanaticism, A Conjoined History. Stanford: Stanford University Press, 1997, p. 365—367. , . 79
DANTE (1 3 0 9 -1 3 1 2 ) civitas M ARSILIUS of PADUA (1324) civitas JEAN BURIDAN ( . 1340) communicatio politica WALTER BURLE1G ( . 1343) cominunicatio politica NICOLE ORESME (1350) communication politique cite t LEONARDO BRUNI (1438) societas civilis civitas t DON CARLOS de Navarra (1509) socictat de cuidadanos policia ciudad t M ELANCHTHON (1529) societas civilis civitas t Är Simon ABRIL (1534) compania civil ciudad t Antonio BRUCIOLI (1547) civile societa citta t Bernardo SEGNI (1550) civile compagnia repuhlica Stato t Peter VETTORI (1552) communio civilis civitas Louis LE ROY (15G8) compa^nie civile societe civile cite civill societie Citie State ( . Louis LE ROY . ) (1598) t & et t &c William ELLIS (1778) political society CHAM PAGNE (1797) commune republique cite t J. G. SCHLOSSER (1798) bürgerliche Gesellschaft Staat t Charles MILLON (1803) societe civile Etat t TH U ROT (1824) association politique cite t Jules BARTHELEMY SAINT-H1LAIRE (1837) association politique Etat t Jacob BERNAYS (1872) Staatlichen Gemeinschaft Staat t V. COSTANZ1 (1918) associazione politica citta t 80 t
«Etat» «ötat» Jean VOILQUIN (1945) societe civile Jean TRICOT (1962) communautc politique cite t Ernest BARKER (1946) political association state t Games LORD (1984) political parterncrship city t Tcrcnce IRWIN (1985) political community Pierre PELLEGRIN (1990) communaute politique t t t citc : 1'estat du royaume «De Rcgimine principum» (« ») 7. , 1296 .8 « » , XIII . , «Unam sanctum». estat , « « estats — , . », », . . - , estat condition — », — , estre faire , - « . eslre en estat de mal estat de bien faire , , « »9. , 7 8 , — Aegidio Romae. , : Aegidio Romae (Gilles of Rome), Li livres du Gouvernement des rois. London: MacMillan, 1899. 81
, - . , , haut estat 10. , . . : estat condition, , , estat*". « estat : , . . , (estat) , , 12. , 11. , - , . , , : (estats) « »14. « cite, vil(l)e ( ) » estat « » ), communaute de vil(l)e ( polis koinonia politike 15. « ». estat, « , — 9 Ibid., p. 26 : *• 11 12 • 14 82 Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., « estat p. p. p. p. p. 14. 16. 80. 131. 345. p. 270, » . societas civilis. ». bon estat du 6 .
«Etat» «6tat» royaume‘fi, « », , bon estat du royaume'1. royaume . : le bon estat du , estat , « » estat, , '*. : estats « », , , , 19. estat(s) : , « ». L'estat 20 estat , faire esta?' (« — »): * Ibid., . 102. 17 Ibid., . 330. . (Bernard Guencc, L'Occident aux XlVe siecle et XVe siecle. Les Etats. Paris: PUF, 1991, p. 61—63) , Etat status regis status reipublicae. , . .: O tto Gierke, Political Theories o f the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press, 1987. 83
a) estat — , (NB: b) estat — police, « « », nation, patrie ; c) estat — : , . .; d) estats ( . )— , , « »; e) estats ( . ) — ); » Etat , : Estates, . ) — « - estats ( « »; , » ( , , ). , Republi , queny , , « lica, », res pub , , Etat, « — ^Republique — ». , , »" — Jean Bodin, Les Six livres de la Republique. Paris: Fayard, 1986. 1593 . ( * 22 . , . . : ibid., V, chap. 4, p. 108. » Ibid., I, chap. I, p. 27. 84 1576 .), 6 , - .
«Etat» «6tat» , . , «Les six livres de Etat». a) estat estat , condition, « , , » , . , . : « , , , [auquel estat ]»24. , », Vestat d*une cite , « , . . , ( , ). : « , | Vestat universel des Republiques ], , ...»2\ , , . estat , estat « ». , : « estat , »26. : « [estat] * Ibid., IV, chap. I, p. 30. Ibid., I, chap. I, p. 27. -
»27. , . ) estat ),pais ( ( ) estat police ( nation ). estat Vestat d'Ethiopie , . , Vestat de Venise2*. Ho estat, , . , , , « , , , »29. , « , », reformer Vestat”, , « », pour Vaccroissement de Vestat™. , , estat , ( ) 24 Bodin, Les Six livres de la Republique, IV, chap. I, p. 30. 17 Ibid., V, chap. I, p. 11. n Ibid., V, chap. I, p. 9. 19 Ibid., I, chap. I, p. 29. ( : tanl pour nett oyer la mer des autres pirates, que pour assurer son estat, et le cours de la traffique. , , , , , . , ) estat il suo stato, , . stato/estat. ». — * Ibid., I, chap. I, p. 36. ( » « 86 . . — * Ibid., I, chap. 8, p. 181. ( . .) .) : « : « ». — . .)
«Etat» . «ötat» , estat: . ) estat , , estat ». « , estat . , , estat populaire, « ». estat Anstocratique, « », estat Royal, « »12. , 4 : « [les estats laires], , ». « , [ mastiere d'estat\y Republique, » , - estat populaire . * « | estat po pulaire] ». , estat , . , « « » . » . Estat , — * Ibid., IV, chap. IV, p. 135. 53 estat ), estat des Romains, estat de Tarente, estat de Florence, , estat Republique. 87
politeia constitution, « — »: , . « », : « , , \estat\, , , »*4. , . « . Republique» , , , Republique. , , , , , estat. , , VIII — . , estat , , , — , , , estat, . , Repub, , . . Vestat ßeurissant, « , estat : lique , , » ( ( )). , , - Republique , ™. 54 Bodin, Les Six livres de la Republique, IV, chap. I, p. 37. 35 Ibid., IV, chap. 1, p. 8. 88
«Etat» d) estat «ötat» , . . , estats, « »36. ( ), , , d'estats et d'honneurs, « , , estats, »37. “. , estats , . , , estats — : , , — . e) estats , etat/Etat — , , estat Republique, . les Estats — , * 37 58 * Ibid., Ibid., Ibid., Ibid., , Parlement39. - V, chap. II, p. 63. V, chap. II, p. 63. I, chap. VIII, p. 198 I, chap. 8, p. 213. . V, chap. V, p. 196. (1576) . 1577 . 89
estats , , , . . , estats: estats, , « , . 1498 . », trois estats de France, les estats , , 40. VIII , 41 42. , , Ahil , . estat la conservation de Vesta 13, . ( ( )). , , Vestat du Royaume ( )), , 41. Estats ( ( ) , , . , estats — , , les estats. , 40 41 41 « 44 90 , Bodin, Les Six Iwres de la Republique, IV, chap. I, p. 199. Ibid., IV, chap. I, p. 199-200. Ibid., IV, chap. I, p. 200-203. Ibid., IV, chap. 1, p. 222. Ibid., IV, chap. I, p. 197. les ,
«Etat» «ötat» XVIII . estat, estats , . , , estate, . estat, , , estat . estate, , son estat, « , , , », 4,5. , , : , « , : , , , , , »40. , . , , estats, , estat — . , estat , . . 45 Me , , . . ? . il suo stato « estat . haut estat . son estat, . . , , » . — “ Ibid., IV, chap. I, p. 186. 91
« » , 47: . , , , , , XVI —XVII . f) estats Republiques, »43. , , ». « 48 , Conseiller (Testat, « XI « [ Conseillers d festat\, , R ep u b liq u eC o n seil d'estat — . . , « » — prince hebete, « », . : , . Repub liques Secretaire d'estat, , , , estat Aristocratique", . . ( estat ( )). « » « » — les estats et offices'2, « ». _________ ! 47 Bodin, Les Si$ livres de la Republique, V, chap. IV, p. 118. 4 . « » « ». — . . 49 Ibid., Ill, chap. HI, p. 10. » Ibid., HI, chap. HI, p. 7. " Ibid., IV, chap. I, p. 136. 92
«Etat» «6tat» , . Republique. estat , : estat honorable, « « : « »“ . », — , , , fles estats et honneurs] »*4. : , . , , estats et offices . .* , grands estats, « * . , , aux plus estat , , , honneur, estat et devoir de chevalerie, « »*57. estats, . . Republique, . . , , . , ™ , « » * » * ” » , Ibid., IV, chap. IV, p. 120, 122, 123, 132, 137. Ibid., V, chap. IV, p. 101. Ibid., V, chap. IV, p. 104. Ibid., V, chap. IV, p. 105. Ibid., V, chap. IV, p. 106. Ibid., V, chap. IV, p. 108. Ibid., IV, chap. IV, p. 126.
, . Monarchie seigneuriale , et offices, . . , . Monarchie royale estats et offices, « « », . , . estats — , », 59, , “. , « » , . , estat ( ( )) ,\ estat . estats . estat, estats , , , . estats (estaty2. « , — l’estat des finances , » « , estate. , , . . *4. Republique * Bodin, Les Six livres\de la Republique, IV, chap. IV, p. 126. “ Ibid., IV, chap. IV, pi 132. * Ibid., IV, chap. IV, p.'"' . Ibid., V, chap. IV, p. 117. « Ibid., V, chap. IV, p. 114. « Ibid., V, chap. IV, p. 115. 94 »
«Etat» «ötat» estats, estate. : , estat. , , , , — . , : estats, , Republique. , . 1579 . Conseiller d'estat « , », « [des Estats et Offices] , ». , . : « « »; — », » « , , . . , — ™. , : estat , , « Ibid., V, chap. IV, p. 116. Charles de Figon, Discours des Estats et Offices , tant du gouvemement que de la justice et des finances de France. Paris, 1579. . Le Roy Ladurie, Revue de la Bibliotheque nationale, vol. 198, p. 19—35. 95
Republique, - , , . estat , . , , , « » . , . estat « ( » « . »™ », « police*1 »69) « 70; chose publique71 civile ( peuple, « « »77. republique, politeia12. cite73, pays1*, societe 7’). nation, »™, estat, , . , , grandes polices, , estat « IIo 96 estats et »7". : les debauches de notre pauvre estat, »74. affaires d ’Estat, », « »80. , « « « : « Estat , — » : , [celui des Turcs]»*'.
«Etat» «6tat» estat , , **2. , forme de la police , , 1”, — , 144. , « : , estat — : « estat , — a estat — », « », »**. 67 Michcl Montaigne, Essais. Paris: La Pleiadc, 1950. 1595 ., , 1580, 1588, 1595 . . , police : Essais 1, chap. XXIII, p. 150, chap. XXV, p. 174; II, chap. Ill, p. 398. 48 Ibid., I, chap. XXIII, p. 144. : « (forme de police) . XXVIII). , ». ( , , - , . : , , 1958, . 1, . 147. — XXXV p. 261—262 — « polices)»: police aeconomique, « ». " Ibid., , chap. XXXI, . 799. 71 Ibid., II, chap. XXXI, p. 800. 71 Ibid., , chap. XVII, p. 723. ” Ibid., II, chap. VIII, p. 439. 74 Ibid., I, chap. XXV, p. 167; II, chap. XII, p. 487, 653. ” Ibid., II, chap. X, p. 454. 74 Ibid., 1, chap. XXII, p. 136, 137, 140. 3717 . : .) « », police ecclesiasitique (I, chap. 69 Ibid., Ill, chap. XIII, p. 1203. 4 . I , (nos 97
estat , “ 87 , — — , , »88, . ses provinces, « estat « « »™. , , pour visiter Testat de »9“. “1. 77 Montaigne, Essais, I, chap. XII, p. 66, chap. XXI, p. 131, chap. XXIII, p. 140, 143, chap. XXV, p. 174, chap. XXVI, p. 185, chap. XXXII, p. 254, chap. XXXVI, p. 262, 266; II, chap. II, p. 375, chap. Ill, p. 399, chap. XII, p. 645, 647, 652, 653, chap. XVI, p. 704. , barbares, « », nations estrangieres, « » : , . (I, chap. XXXI, . 239.) 78 Ibid., II, chap. XII, p. 645. ( — , , . 2, . 285 — « ». , . — . .) 7’ Ibid., II, chap. XXX, p. 799; III, chap. IX, p. 1089; II, chap. I, p. 370. M Ibid., I, chap. XXV, p. 171. • Ibid., I, chap. XXV, p. 176. « Ibid., I, chap. XIX, p. 101. w «Mcthodus ad facilcm historiarum cognitionem* (1566). ( : , . : , 2000. — . .) Ibid., I, chap. XXIII, p. 141. n Ibid., I, chap. XXIII, p. 147. | u Ibid., 1, chap. XLII, p. 141; II, chap. XI, p. 475. •7 Ibid., II, chap. I, p. 371 estat d'esprit et de corps, « ytfa »,
«Etat» , «6tat» , , : « — »1*. « nation. »— , . — — . , , . nation , . , , », « compatriotes, « , , »93. : « , »91. , , . w » " w » » . (Ibid., , chap. , . 399.) Ibid., II, chap. 1, p. 371. Ibid. Ibid., Ill, chap. XIII, p. 1203. Ibid., Ill, chap. IX, p. 1097. Ibid., II, chap. II, p. 376. Le pire estat de Vhomme, c’cst quand il perd la connaissance et gouvemement de soy. ( , , , — , — « — . ». . .) Ibid., I, chap. XXVI, p. 191. Ibid., Ill, chap. IX, p. 1089.
: « , », « « »95. » . , , , , . « » — . , « »9*5 , « ments d'estat| , , [ - »97. , (estat) , . - , , , , ( , ), . , , « , [estat] , — ». , , « , , »98. w Montaigne, Essais, I, chap. XXXVII, p. 266. * Ibid., I, chap. XXVI, p. 183. " Ibid., I, chap. XXVI, p. 191. * Ibid., I, chap. XIX, p. 101. 100
«Etat» , «ötat» - , . , . - , . - , , estat, « », the state o f nature. soci£t£ civile Etat societe civile ( Cite, politie, societas civilis koinonia politike), , etat naturel etat de nature , « », . «De cive» « — , [societe civile]»". Etat societe civile . « , [societe civile]» Etat . , societe civile», « ». , . , «De l’etat des hommes hors la , « », etat/Etat « » ’00. , 13, «Of the duties of those men who sit at the helm of 101
state», « , », : «Des devoirs de ceux qui exercent une puissance souveraine», « , ». . Etat , , « » societe civile, , . , : «De l’Etat», «De la Societe civile» «Du contrat social». « » 1776 . 184 Etat « » — . . « » — , , . . politie. Etats « » . , , 99 Thomas Hobbes, Le Citoyen ou les fondements de la politique. Paris: Garnier Flammarion, 1982. «De Vetat des hommes hors de Vetat» . , m ♦ », state etat . : - , , , , , etat/stato/ ? «Il Prin cipe» — Tutti li stati, tu Ui e'dominii... sono stati e sono republiche principati — sono stati, « », stati . , , « », , , , stato. — . . 102
«Etat» — ( . 3, «ötat» XIII). , , Etats ( , ) . . , « » , , : — , — . , , , , '01. « « Tiers-Etat, « , , : . , », » , ». Etats, , , , : « , , , , . , [moi\ , . , , , [Cite], [Etat]y \ Republique], [corps politique]: , \Souverain], Rousseau, «Du Contrat social», Livre III, chap. XV, in: CEuvres completes, vol. III. Paris: Gallimard, 1964, p. 428. 103
[Puissance] — , . , [Peuple], [ Citoyens] [Sujets] , . , ; , »102. , 103. , (Estats) , , . , , . Etat, , . — — . « , , , , , , ». « », « »104. . , , , , , Rousseau, «Du C ontrat social», 1, chap. VI, p. 361. : , . : - , , 1998, . 208—209. . ,#3 , , 6 citoyeny « », bourgeoix, ^ (Ibid.) Ibid., Ill, chap. I, p. 396. ( , . 245-246.) 104 - ». ,
«Etat» «ötat» 105. , Etat, . : , . . , , Etat, , « , »106. , , Etat , , , , . , Etat nation , . « Etat » , « ». nation (« Etat», — — , ), « constitution». , , , , - « », , . . , . , Etat01. , : « — — , , Rousseau, «Du Contrat social, I version», I, chap. IV, in: CEuvres completes, vol. Ill, p. 296. m Rousseau, «Du Contrat social», 111, chap. I, in: CEuvres com pletes, vol. Ill, p. 399. ( , , . 250.) Rousseau, «Sur le gouvernement de la Pologne», p. 971. 105
*108. etat : etatsm. « etat »: « » Republique , « , » 110, '". etat . « etat » de nature, « », etat civil, « social, « societe civile, « », etat ». », « » 1761 . , 1762 . « : » , . . VEtat de Nature" \ politiqueu:\ , la societe civile1,4 Societe . Rousseau, «Sur le gouvemement de la Polognc», p. 959. Ibid., p. 1010. “• Ibid., p. 959. 1,1 Rousseau, «Lcttres ec rites de la montagne», in: CEuvres com pletes, vol. III, p. 895. 112 Rousseau, «Du C ontract social, version», 1, chap. 1\/, p. 295. 113 Rousseau, «Discours sur l’origine et les fondements de l’megalite parmi les hommes», in: CEuvres completes, vol. III, p. 1S(3. »< Ibid., p. 164. \ Ibid., p. 193. 106
«Etat» «6tat» « » . etat de nature etat civil ( , etat de nature Etat. » ). : Etat « , « », , . Etat , » Estats — « , « » — , estat . , 1815 . , , Etat « » «De la Monarchie selon la charte», 11“, , coup d ’Etat"\ « », komme d'Etat"*%« ». d'Etat, « »“4. , Etat. — , Ministre France, , 114 Alphonse de Chateaubriand, <De la monarchic selon la charte*, in: Grands Ecrits politiques. Paris: Imprimerie Nationale, 1993, vol. II,. p. 330, 414, 415, 419, 437, 446, 454,465. Societe civile . 1.7 Ibid., . 464. 1.8 Ibid., . 367, 410. Ilf Ibid., p. 319. « » . , . 107
, , , , 6 * . Etat , , . : Etat? . , . « » , corps intermediäres, , . . , Etat, , gouvemement, « — ». Etat , , 120. — « », . , , , . , « »121, , , , , , , '22. / , les pays d'etats — . . 108
«Etat» «ötat» , , — . , , . — , . , , , XVIII ., . , Estats. , ,— — 121. Etat — , . , nation , Tocqueville, L'Ancien regime et la revolution, III, chap. III. Paris: Gallimard, 1952, p. 266. 121 Ibid., I, chap. II, p. 66. , « * , 1848 . ( * ( Herrschaft) « * « * « . . « 1871 ., - — ) « . — « * , , * *. . 109
Etat'2*. « estat, , », , « , , », , condition. , « » [condition]*™. « condition estat , . . , . etat , . , « » : — , condition '26. , , XIX . , , . . Etat, , 1830 . , Etat, grandeur, « Etat » , . , 10 Tocquevillc, UAncien regime et la revolution, I, chap. II, p. 338. 114 Ibid., Ill, chap. Ill, p. 259, 263, 266, 320, 321. 125 Rousseau, «Discours sur l’origine et les fondcmcnts de 1/inegalitc parmi les hommes», in: CEuvres completes, vol. Ill, p. 190. M Alexis de Tocqueville, De la Democratic en Amerique, 2 vols. Paris: Vrin, 1990. 110
«Etat» «6tat» 127, ,2 . XIV XIV « — », , , , Etat XXI . , , Etat 129. etat ( , ) , — , . . , « , » — Etat , - 127 .: Dominique Colas, «La citoyennete au risque de la nationalite», in: M. Sadoun, ed., La Democratic en France, II, Limites. Paris: Gallimard, 2000. IM Louis XIV, Memoires pour Vinstruction du Dauphin. Paris: Imprimeric nationale, 1992, p. 249. XIV , *maintenir la grandeur de son Etat . ( . : mantenere il suo stato. — . .) |2*- XI ( 1524 .) « », « « », estat », , , . trois Estatz 1474 . . royaume, « ! son ». . (Philippe de Commyncs, Memoires. Paris: Imprimerie nationale, 1994, p. 53, 233.) 111
, . , Etat nation , « » « « », » 130. ( , ) , Etat [ « ]» . , , Etat . — , . XIV, , . , « » « - Etat™. », , , , « »132, , « »133. , ( : )134 — «II Prin cipe» ,3# ^ . .: Charles De Gaulle, Discours et Messages, 5 vols/Paris: Plon, 1970. w Memoires pour Vinstruction du Dauphin, p. 43. ■» Ibid., p. 114. »3 Ibid., p. 114. 112
«Etat» Prince, stato. «6tat» / , . . prince son estat. , : , . , , », Republique,35. « Etat , . , Etat , , . , XXI . . , , V (etat) 136. , , . (Etat) _________ 134 : , XVI—XVII . « » , « ». 1,5 Bodin, Les Six livres de la Republique, IV, chap. I, p. 8, 186. 134 , , , , , . «Liberty, equality, impunity?», The Economist, 2001, 21 sept.
VALTIO - « 1809 . » I 1 , - — , , . , Landtag, - stat , valtio — « » — . , , , , , XIX ., - , , *. , , , 1. 1 — , « 1 1 Jussila (1987; 1989: 8 8 -9 0 ; 1995: 65). 5 XIX . «Keisarin Suoini*: « / I 29 * (Klinge 1997: 12). 114 1809 — . * — .
Valtio — « » . . , stat XIX . ( ), — « » — , , , . , » ( kansakunta) , « « ». , , , « » , 4. . , , , stat valtio XIX . XIX .: « , , valtio 1840- ( )». . . , _ . ? 4 : « , , - , , , , , 1789 . „ Assemblee Nationale, 44». , , , . 115
, valtio : « »5. , « » — — . . , , 1840. . , valtio 1840- . . , valtio , , , , , . . , . , , valtio , , — , , *. , » « « » , , . / » Tommila (1984: 74). 4 ( , . — 116 . .
Valtio — « » , valtio XIX . , « ». , , , . valtio , valtio. , , , , , , 7. « » - - . — 7 « * , , , , . 1990- , . . « . *; 117
Geschichtliche Grundbegriffe, . , , . , , Begriffsgeschichte , , « ». , *. Geschichtliche Grundbegriffe , . , - - « . », , , , , , , . , , - , . , , , * Richter (1995: 6). ftegrifjsgeschichte : Geschichtliche Grundbegriffe, Histo risches Wörterbuch der Philosophie Handbuch politisch-sozialer Grundbegriffe in Frankreich, 1680—1820. 118
Valtio — « » , . , . . . , . , , . . , , . , - . , — » — « , , . , . , . , , , . , , , , , . , , . XIX ., , . 119
1840—1850. « ., » — — . , , , . , , . , , valtio , - . . , , » « . , « , » , « « » », . , , . , . . , , , , . , . , , priori . . 120
Valtio - « » , , , , . valtio , , . . . , , , , Geschichtliche Grundbe , . , griffe. , , . , , valtio, , . . 1848 . , , , . ; , , , . , . — , — , 121
. . . , valtio , kansakunta ( , , 1840- ) *. . Valtio valtio — , , , , , . , , valtio , stat 1847 . « » Suomen kansalle Hyodyksi»10. «Lukemisia stat valtio , XIX . waldy valdelma , , wallasto. 9 , , « » , , , •• Rapola (1960: 65). 122 .
Valtio — « » valle valteinen ”. Valtio . - 1853 . stat ( ta-kunta, waltio , waltio Walta. , ( ) walta ( rike) Wal57 stat-, ), hallitus ( )11. 11 Paavilainen (1983: 88—95). '*. walta-kunta ( ), maa-kunta 80 , 12 1865 . , 1850- ., . , « *: «Suomi on scntäan cri maa, eri valle kuin Venäjä* (« , valle ( ), *); 1861 . « »: «Suomalaisilla on tässa Suuriruhtinaskunnassa yhta suurct wallastolliset oikeudet kuin ruotsia puhuvillakin... (« wallastolliset ( ) , ). : «Rauhanliitto (1809) oli wallasto-oikeudellinen teko* (« 1809 . wallasto- ( )*). Staats-Recht 11 Stats Rätt. — Slat: Waltio\ statsärende: waltiollinen hallituksellinen asia ( ); statsändamal: waltiollinen hallituksellinen päätarkoitus ( ); statskunst: waltio-taito ( . Staatskunst)\ statslära: waltio-oppi ( statsvetenskap: waltio-tiede ( wissenschaft). 15 — statsafsigt: walta-kunnallinen , , . Staatslehre); , . Staats hallituksellinen tarkoitus; 123
stat-, - waltiou. - , 15. Valtio, , , , , . valtakunta ( , ; valta ( ; . Makt, . Macht), . Regering, . Regierung), valtio , valtio, , . Rike, . Reich), hallitus ( ; stat . stat XVI ., : Staat, state, stat. status il stato, Vetat, : , , statsangelägenhet: zvalta-kunnallinen, hallituksellinen, waltiollinen asia; Stasborgare: maa-kuntalainen; Statsförfattning. hallitus-muoto\ (grundlag) perustus-laki\ Statsförvaltning: walta-kunnan hallitus. 14 valtio, : stat (rike): waltio, wallasto, walta-kunta; till staten hörande: waltiollinen, wallastollinen, waltiowaltion, wallaston. — Statsangelägenhet: wakio-toimi, waltio-asia, waltiollinen asia toimi; statsborgare: waltiolainen, waltion -jäsen; statsembete: waltiowalta-wirka, waltiollinen wirka\ statsfange: waltio-wanki, waltarikos-wianki; statsförbrytare: waltio-rikollinen, waltq-rikoksen tekijä] statsförvalttning. waltion-hoito -hällinto; statshvälfning: waltio-mulkkaus, wallan-kumous. 124
Valtio — « » ? , ? , , , , stat valtio. , valtio? , , , stat. stat, der Staat, the state, Vetat, il stato, status, , State» , dern) , . «The ( mo . , : , status . il stato, Vetat the state XIV . , , , . , , , , . . . , , 125
. , . « , » , » « , , . , , , *true original extent and end o f , , , civil government». , . , , , . , ^ 4> , . , , , , , . , , , . , , , , , . , , — — 126 « ^ ». Staat, ,
Valtio — « XIX ., » , . , Geschichtliche Grundbegriffe, Staat , status Staat XV ., . XVIII . , ( Furste), : (Reichstag) . Reich « » XVIII . . Staat , , Furstenstaat. » « XVII ., XIX . Staat , Vetat la republique Vempire. Staat . XIX . 1800 . . Staat : . , , , « ». , ( Handlungssubjekt), , « . , , staat, Kulturstaat, », , persona moralis. , . , Recht Sozialstaat. 127
, status , , , . , , . , 1“. , . valtio , — — , - , status, . stat ^ , . etat Ordbok stat , Svenska Akademins , . , stat respublica — « », « 1681 . Vinterstat respublica glacialis , / * 128 , Gellncr (1983: 3 —4). / ».
Valtio — « » fiskestaten. ( ) —« , : « ( uti stateme sträcker sig kunskap inte längt), , ». », , : I: , - , , , , ; : ; , , , , , ; , ; III: , , , IV: , ; ; , ; , , , , , V: ; ; , ; , ; , , . V ): a) b) *1 ( ( .); , 1802 , « , , c) d) e) 5 3717 , »; , , .: , ( ); - « makter och stater, »; 129
f) : g) XIX ., h) rik / ( ; , , statens jamvagar ( , , ; XVIII— ) ); Man i siaten ( », —« i) « »); j) ) ; stat i staten ( ); 1) — , , « ( , ) ». valtio , , 2) 1). Valtio 1), ^ 3), I—IV V. valtio . , stat, V, stat I—IV, , valtio valtio. , . . , valtio stat. — , ), ( . statistik, statistics, affairs , ). 130 / ( , tilasto ), asiantila ( . state of saaty ( . estate, ),
Valtio — « » saadyllinen ( ), . stat tila ( , , saaty ( ) ), valtio , . - ( ) , . , , . « » , . V, . , valtio , stat . V , , , , valtio]\ 17 , slat , or . Rikssvenska finlandssvenska 1809 — , ., . 131
, , , . — , , .- . , - — , . , , , . , , stat, , , valtio. , , . stat ^ valtio™. Staat, , , sedlighet, « Sittlichkeit , . siveellisyys, », Sittlichkeit, Sitten ( ), sedlighet sed ( ). , , - “ , 1997-1999; 1999). 132 . / I . Pulkkinen (1989;
Valtio — « » « ». » — « , , , , lichkeit, , . Sedlighet — Sitt - , , « » . , « » . , , . , . , . . , , , , . , . , , , . staten)» — , siveellisesti ( . sedlig)»19 — valtiossa ( . i « — , « , , 133
, , , , - . , sedlighet/siveellisyys . , . , . « » medborgerliga samhalle, « », . , — » 20, - « : . , « Sedlighet — Sittlichkeit sweellisyys , - . , , itöK, ^ siveellisyys-poliisi ( , . , siveellisyys , . * « » , — — . , kansalaisyhteiskunta ( ) , , , . 134 .
Valtio — « » », verksamheten i medborgerliga sam, , « », verksamheten i staten — , . hallet — : , , « », « ». , — . , « » , , « » , . . . « » , . », , « , « », 21. — , — , . , , : « , ; * , , « » — Mai - . 135
, , , , . , ». , , , — , « » , . , . . stat, , , 22. verksamheten i staten ( ), . , ., , , , « » . verksamheten i staten verksamheten, , stat . s ta t , , , « » , , , , . . stat , , « . 136 . , »,
Valtio — « » stat - , , - , , . , stat . 1840- . , , « valtio, » , . , . « valtio » , valtio Ordbok, , . . ( ), . ( ( V Svenska Academins : valta ( ), ulkovallat ( ), valtakunta ( , ), ), ( , ), maakunta ( , Suomi ( ), Ruotsi ( ) Suomenmaa ( , ), isan), ( ) meilla ( ) , Suomen valtio ). . , , suuriruhtinaanmaa ( ) suuriruhtinaskunta ( ). , , 137
, , , , suomen-maa ( ), maakunta ( , suuren ruhtinaan-maa ( , , , ), ( , ), ), Suomi. — . . 23.12.1808 . , 29.3.1809 . — , , 1854 ., , . valtio, , . , , , valtio. , , , , « ...», valtiollinen ( ), valtiolliset asiat ( ) , , valtiomuoto ( , ), valtiopaivat ( , , ), valtiollis-yhteiskunnallinen ( ^^ ), valtio ja kunta ( ^ , ). « », 1847 .’23, valtio 13 : valtakunta ( , . Reich, . Rike)24, 6 25, 6 valtiopaivat ( ) valtio-neuvos ( , . Stats-Rad). 138
Valtio — « valtakunta , , ), 22 , , valtakunnan asiat ( , valtio — valtiolliset asiat26. stat, , , valtio21. » « » 1848 . valtiopaivat . ( ) 1848 .). , valtio , , ( 60 6—7 . . valtiopaiva « ; . , » , . . . , . - . 24 , , valtakunta: « , ( valtioammeki), — , ». ( Suometar, 23.02.1847.) - . : « intellectuell), ( „ : « : . materiell), “, . , ( . valtioinen ( . administrativ)». , ( valtiolliset) , , ». ( Suometar, 02.01.1847.) : « ( ) ( Valtakunnan yhteisiä )». (Suometar, 18.04.1847.) 17 « , , , , , , Maan yhteisiä varoja ( . . — „ “, , — Finska Statsmedel)». (Suometar, 17.03.1847.) 139
— 11 « ( , 4 valtiollinen ». ) 5 , , , yksivaltio ( ), liittovaltio ( ), kirkkovaltio ( ), valtiovarain ministen ( ). XIX—XX .2 , , valtio « », , . : 1) , valtiot sodassa ( ), toiset valtiot ( ); valtio ; 2) — , valtiontalous ( ), « », « », « », « », « », « »; 3) — valtion elimet ( ), valtionhallinto ( ), valtion virkamies ( , . . Beamter); 4) — valtiosaanto ( , ), valtiojarjestys ( , , « »), oikeusvaltio ( , . Rechtsstaat); 5) « » « », muodostaa valtio ( ^ , «Suomen Kuvalchti», «Heisingin Sanomat», , . « , . 140 », ,
Valtio — « » valtiollinen valtiolliset puolueet ), valtiolliset ), ). , , ( riaatteet ( valtiollinen kansanvalta ( ), valtiollinen elama ( ), valtiolliset kysymykset ( ), valtiollinen eheys ( ). valtio vallat ( ) ulkovallat ( ) valtakunta ( , ). valtio kruunu ( ). . litus ( ), kruunu ( hal ). valtakunta ( ) valtakunta, valta, kruunu, . , 1840- , . , , , . , . , « » - . , , 141
. , , 29. valtio — , « valtiollinen ( valtiopaivat ( ») ). Valtiopaivat ( ) valtio, . . 1860- * ih 1840- ., valtiopaivat ( ») valtiopaivamies ( , , « , , , . —« valtiopaivat »). , , , 1863 ., Landtag. Valtiopaivat , ta) ( eduskun- : valtiopaivat. Valtiopaivat , » , . <.^ . . , stat 142 , polilisk, , « . *,
Valtio — « » , ) <| valtiosaanto ( valtiomuoto ( ). , , , valtio . , , , « ». , , , . . , , , , . « » . Valtiollinen ( ) valtio valtiollinen, , . valtiollinen , poliittinen ( valtiolliset pyrinnot ( lliset tavoitteet ( stukset ( ), . Valtiollinen , ), valtio- valtiolliset harra- ) ), . valtiollinen , 143
, . , , , « ». . stat, . , verksamheten i staten ( , ), , . linen toiminta ( pyrkimykset ( , valtiol ), valtiolliset ., ) poliittinen toiminta ( ( ), poliittiset pyrkimykset ) . , stat . , , politisk, poliittinen ( ) 30. poliittinen — valtiollinen 1950- . 1920». ., ^ ------------------39 , , poliittinen « 1950- valtiollinen , . .: Palonen (1999). 144 .
Valtio — « » valtiollis-yhteiskunnallinen ( - ), yhtevikunnallinen ( ). Valtiollinen poliittinen ( » )“ « . «valtio» . , , , , — — , . , , . « », . . , . , , , « ». , « , ». valtiollinen, . , poliittinen valtiollinen , , , . , valtio , . yhtelskunta ( 31 ) .: Kettunen ( 2000). 145
valtiollinen . , valtiollinen tapahtuma ( ), valtioteko ( ). , , , , valtio , valtio , . . , , valtio . . , politiikka valtio . , , ^ , , . 146
Valtio — « (1) . » . 23.12.1808 ., - : ( Suomen-Maa) . (Hallitus — Wallan) , , (Maanvilelijan) (Maakun- , ) . , , , (Suomen-Maan) <...> men-Maanf2. (2) ( Suo29.03.1809 . : : ( hallituxemme), (Maasa) , , , , , , - 51 Suomen historian dokumentteja, p. 12—13. 147
: ...*3 (3) . 1854 ., (1831-1866): <...> , , - : Suomen historian dokumentteja, p. 14. .: . . , , 1886, . 2, . 335—336: « 14) , , , , , ; ». , I 15 (28) 16 (29) , ( ), « » , », 1827 . Maasa, a halituxemme « « ». , . , , ( ), , « , 148 ». , XIX ; .
Valtio — « » (ihallitus-asiossa), ( meita) ( maakunnissa), , ...34 1. : Pai ( XIX ). , . Svenska Akademins Ordbok. ( ). 2. Ahlman, Fred, Svenskt-Finskt Lexikon. Ruotsalais-Suomalainen sanakirja. Helsingfors, 1863. Europaeus, Daniel, Svensk-Finskt Handlexicon. Ruotsalais-Suo malainen sanakirja. FLS. Helsingfors, 1853. Ordboket oz)er Svenska Spraket. Lund: Svenska Akademien, 1989, vol. 30. 3. Suometar, 1847—1848. Suomen Kuvalehti, 1918—1970. Heisingin Sanomat, 1999. 4. Juva, Mikko, V ilho Niitemaa and Päiviö Tommila, eds. Suo men historian dokumentteja. Helsinki: Otava, 1970. ( , . .). 54 Ibid., . 51—52. ? — . . . . valtio — valtio-hoinnolisesti, « ( ( * — ), maakunta ( , 24.04.1861, , Suomenmaa ) suuriruhtinaanmaa ). Ibid., . 104—105. 149
Puolueohjelmia 1900—1990 ( , 1900—1990), . 5. , Snellman, Johan Vilhelm, Samlade arbeten, I—XII. Helsing fors: Statsradets kansli, 1991 —1998. 6. Ball, Terence, James Farr and Russell L. Hanson, Political Innovation and Conceptual Change. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. Gellner, Ernest. Nations and Nationalism. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1983. Hampsher-Monk, Iain, Karin Tilmans and Frank van Free, cds. History of Concepts: Comparative Perspective. Amsterdam: Amsterdam University Press, 1998. Jussila, Osmo, Maakunnasta valtioksi. Suomen valtion synty. Helsinki: WSOY, 1987. Jussila, Osmo, «Finland from Province to State», in: Max Engman and David Kirby, eds. Finland. People, Nation, State. London: Ilurst & Company, 1989. Jussila, Osmo, «Finland under Russian Rule», in: Michael Branch, Janet M. Hartley and Antoni Maczak, eds. Finland and Poland in the Russian Empire. A Comparative Study. London: School of Slavonic and East European Studies, 1995. Kettunen, Pauli. «Yhteiskunta — „Society“ in Finnish», Finnish Yearbook of Political Thought, vol. 4. Yväskylä: So Phi, 2000. Klinge, Matti, Mika mies Porthan / i SKS, 1989. Klinge, Matti, Let Us Be Finns. Essays on History. Helsinki: Otava, 1990. Klinge, Matti, Keisarin Suomi. Espoo: Schi Idts, 1997. Kosellcck, Reinhart, Fritz Gschnitzer, Karl Ferninand Werner and Bernd Schönemann, «Volk, Nation, Nationalismus, Masse», in: Otto Brunner, Werner Conze and Reinhard Kosellcck, eds. Geschichtliche Grundbegriffe. Historisches Lexi kon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland, vol. 7. Stutt gart: Klett-Cotta, 1992. 150
Valtio — « » Koselleck, Reinhart, «Staat und Souveränität»; «Staat im Zeitalter revolutionären Bewegung», in: Otto Brunner, Wer ner Conze and Reinhard Koselleck, eds. Geschichtliche Grund begriffe. Historisches Lexikon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland, vol. 6. Stuttgart: Klett-Cotta, 1990. Paavilainen, Marja, Suomenkielisen politiikan sanaston *esihistoria» ja synty 1800-luvun puolivälissä. MA thesis in political science. University of Jyväskylä, 1983. Palonen, Kari, *Politiikka — Politics*. A paper presented at the conference History of Concepts —The Finnish Project in European Context in Tampere 15—18 September 1999. Pulkkinen, Tuija, Valtio ja vapaus. Helsinki: Tutkijaliitto 1989. Pulkkinen, Tuija, «Commentaries of J. V. Sncllmans manu scripts for university lectures»; «General introduction to lec tures, years 1856—1863», in: J. V. Snellman, Samlade Arbete , vol. VII-X I. Helsinki: Edita, 1997-1999. Pulkkinen, Tuija, «J. V. Snellman Hegelin Oikeusfilosofian tulkitsijana», Politiikka, 1999, 1. Richter, Melvin, The History o f Political and Social Concepts. A Critical Introduction. Oxford: Oxford University Press, 1995. Skinner, Quentin, «The State », in: Terence Ball, James Farr and Russell L. Hanson, eds. Political Innovation and Concep tual Change. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. Tommila, Päiviö, Suomen autonomian synty 1808—1819. Hel sinki: Valtioneuvoston kanslia, 1984.
« »? 1 , , : , , '. , « », , , , ; , ... ... — 1. ? , . , , , , , . , , , , 1 XVIII . , , , . 1 Joseph R. Strayer, On the Medieval Origins o f the Modem State. Princeton: Princeton University Press, 1970, p. 5. * , , : , 1990, . 399. : Weber, Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre. Tubingen: More, 1968, p. 200. 152 , ,
« »? « », , , , , . , « , », . , , :« » « , „ “»4. , , , , , , , . « » , - , , — . . « » , — , , « , », . « », , , , « , », , 4 Alf Ross, «On the Concepts „State“ and „State Organs“ in Constitutional Law», Scandinavian Studies in Law , 1960, vol. 5, p. 1 23-124. 153
. ;» : « „ 6 , , “ , , „ “ - , , . ... , , , , , . „ — ...“ »'1. “, „ , , , . , , « - *, , , - , , - , , , , - , , . , , , - , - , , , . ?» « , , , , ’ 154 : «The state “is” nothing because the statements of the structure “the state is...” cannot properly be made* (Ibid., 124—125).
« »? , io , , • ». , , , ? , , ? , - . , ‘ , , . 1957 ., , , «II Principe»* , , / stato , , , »7. —« . «II Principe» , , , , , , ; , , , , », , / stato 110 35 — acquistare ( ), 4 , » — », —« « , Principe — . , « / stato « , , », principati. Principe, - prince, « « . », ». 155
tenere ( perdere ( ), mantenere ( ). / stato . ... »8. ), togliere ( ), - lo stato « ; , — mantenere lo stato — . . , / stato . , 110 / stato , , . , — , , lo stato , , . . , , , . « / stato » , , « , », . , «II / stato Principe», , , 7 , : « : Hanna Pitkin, Wittgenstein and Justice. On the Significance of the Ludwig Wittgenstein fo r Social and Political Thought. Berkc ley: University of California Press, 1972, p. 311. ■ Jack H. Hcxter, The ision o f Politics on the ve o f the Reforma tion More, Machiavelli, and Seyssel. ew ork: Basic Books, 1973, p. 15 , 159. 156
« »? (tutti li stati, tutti e' dominii), , ( republiche) (princi, « » — imperio , / )»9. sopra li uomini — , tenancy o f command, « « ». », 10. . , , , « » ? , , ? * . 41. , . . . . dominii . : « — , 1996, », , .: , : , 1982, . 303. w . : Harvey Mansfield, «On the Impersonality of the Modern State: A Comment on Machiavelli’s Use of Stato*, American Political Science Review, 1983, vol. 77, p. 849—857. : / stato , . XVII . . , , , . ( , «The State», . 31 , .) 167
« », , , , , « ? , » state. , « ». , , , , « ». state state . «Ox ford English Dictionary» . status , - , . , ". , « » , , status '2. status , . « — , [stateliness]*", 15 status regis, * , .
« »? , - I , «De statu hominem», de personarum statu, . XI—XII . ( vocation) , status regis, estate royal , estat du roi. , « »14. , , «Thc State». , , , - , , . , , . , « » . , . (Emst Kantorowicz, The King's Two Bodies. Princeton: Princeton Uni versity Press, 1957, p. 271.) , status , « » , avant le lettre regnum. (Gaines Post, Studies in Medie val Legal Thought. Princeton: Princeton University Press, 1964, p. viii) — — (Andrew Vincent, Theories o f the State. Oxford: Blackwell, 1987, p. 17). 11 Harold C. Dowdall, The Word «State*. London: Stevens and Sons, 1923, p. 4. u , «The State», c. 14 . . 159
, , « » — , , status regis. , , , , , status regis. , »: « « [state], »15. , status regni, , — , , status rei publicae. , : « status rei Romanae, . , , publicae, »,fi. Status rei , , « » ( State o f the Union). optimus status rei publicae } bonus status. « reipublicae statu»17. » — «De optimo Dowdall, The Word «State*, p. 5. , «The State», . 15 . . 14 Post, Studies in Medieval Legal Thought, p. 12—13. 160
« »? , , state, Staat : etat, , . , , , , — . , , . « » — , « » , — status 18. , mantenere lo . — stato, — - , , , . , 1998, . 108. 17 : 18 . « III. » , . , , , , , , . », « . 6 3717 161
. , . . » — —« lo stato «Tutti li stati...» : . stato .19 - , / , , . , lo stato , , . - , , « , »20. / stato , . , / stato , , . , / stato, . il suo , stato , . . , . XVI . « etat, Staat , state »21. , status , Word «State », p. 18.) “ 162 , : / stato , imperio , «The State», . 29 . . — dominio, . (Dowdall, The
« »? . XVI etat, Staat , XVII . . - state , , , , , . : , , . , , , status. , « , , status, , , respublica*21. - , 21 XVI , «The State», . 33 . . . — stato / , , « XVII del gotiemo — », . 1, 4 ordi- . 18, vero dello s t a t o : « , , , , 1 : , 1996, . 156.) , «The State», . 40 ». ( . . , , . , . 163
, state , . , , , , . , , , , . respublica, . commonwealth , , », »21. 1618 . « state, , , « :« » (commonwealth), , — , »24. , , city city, civitas: « , , , »25. , , , « ( , Civitas)»“ . » , Commonwealth , « . 25 , «The Statc>, . 56 . . 24 The Oxford English Dictionary, «state», 25 . : , «The State», . 56 . . 164 29a. : State
« »? , - « », 27, , . state , , commonwealth, , sovereignty, . « » state . il suo stato , . , , . , « . » , « », 28. , state. status , Staat , * 17 . : , , , « , «The State», . 58 . . : . , 1965, . 2, . 45. 165
». « « », » , , , dominus: « , , » state, »*’. « , domain, « » . « », « 28 », « » , (Ingerflom, «Oublicr I’etat pour comprcndre la Russic?», 1, p. 125—134) , , . XIV—XVII . ( . : , 1987>, - Revue des etudes slaves, 1993, vol. LXVI, , . , , 1984 ., , : “», Studia Slavica demiae Scientarum Hungaricae, 1983, vol. 29, p. 71 —109. « „ , - . : G. Sloeckl, «Die Begriffe Reich, Herrschaft und Staat bei den orthodoxen Slaven», Saeculum, 1954, vol. 5; Wladimir Vodoff, «Remarques sur la valeur du terme „tsar“ applique au princes russcs avant le milieu du XV siecle», Oxford Slavonic Papers, 1978, vol. 11, p. 1—41. XV111 . « „ “ „ “ XVII — XVIII .», .: . . K. X. , ., : , . 1, : , 1989. Richard Pipes, Russia under the Old Regime. New York: Scribner, 1974, p. 78. 166
« « »? », « « « , », » »*. « » XI . XI—XII « .1’ » , . , . « * » 4 1349 ., » , », dominus. « » « dominus — . . « » — X II—XIII . , - . « , . 32). » ( , , , hostis, « « , », ». (Pipes, Russia, p. 77.) « - » — ghostb « podb, « » ». hospes ( guest, « : host, », , », *potis, « , — hospitis), « », « , , ». , *hosti-potis. ( - , , , 1994, . 1, . 209; . . , : , 1986, . 1, . 446.) 51 , « „ “», . 72. 167
III, , », dominusque terre Russiae'2. , dux Ladimiriae et 1320 r.11 , « » « dominus Russiae , . 1427 . « » 1431 . , « »: . « « ^. » » » , , « , », « « »16. « , ». « 1477 . III , », — , , « , III » , » dominus1 . , , « « , », , , ". « 52 33 168 » , XVII ., , « , . 78. , „ “», . 76.
« »? 1613 ., , —« » — 18. , , « », « ». , , . , , , * Ingcrflom, «Oublicr I’etat pour comprendrc la Russie?», p. 127. 1427 . 1434 .: 11 « , , , » (« „ , ., , 1975—2001, *4», . 92—93). X I—XVII « » ., . . : 1461 .: « ». . : „ “», , « . 71. , . , « » « , », « , ». , ~ — XVI . ( . 210.) . 105). XVIII . — , - , 1645 « « , , » , . (« . 1, „ » : 1) ; 2) , . ( “», XIX . , ; 3) , ., 169
*9. « » , - , - , , , . . , - , . dominus' — — , natio, —« dominio, « ». » III , domi- , 1477 . XVIII . 5, . 190.) 34 ., . : . , : , « XIV — , 1987, XV », , XV—XVIII . Ile (Pipes, Russia, p. 65) : : , , » XV « » — « .: ., 1980, . 29. « . . » , , dominus*. , « « », , « », . — . , 1469 . » ( « 57 « « ** , « w . 170 XI—XVII »). » Caesar, „ , IV. “», . 30. — .,
« »? , , : « - , ; , : ?»40 , « stato / dominio. «II Principe» imperio » XV . , lo stato dominio, , dominio ( imperio ( )41. « ) , . . - - » , 42. « , , », , —« , / stato, . » — status regis « « , » — ». , , - 1431 ( 44 . « , 1960, » : . 872. . 1469 . ) , XIV—XV « . : » « »: « , » ( , ; , 1959, . 26, . 225, . : Andras Zoltan, «Polskie „panstwo“ a rosyjskie „gosudarstvo“», Zeszyty Naukowe Wydzialu Humanistycznego Uniwersytetu Gdanskiego, Filologia rosyjska, 1982, vol. 10, p. 112). 171
, panstwo « ». « ». domination , 44. 1536 . 1543 . », , dominium, IV 1’, - « 4*5. . Pipes, Russia, p. 77—78. 41 , . 42 , . , . , , , .( XVII . - XV — ., : , 1986, . 85—87.) . , : « , , , . — , , , . ( « : 3. . , - ., . XI—XVII 43 : . », , 1985, . 21.) « » — « ... cm , , , , : - . * — ( : , , 1956, . 113—114) , . : « , 172 .: , . 38). - , » ( , ,
« »? , , 1570 ., IV , : « . ». , , , , « » dom ain , land , realm47, , . , « » , , . lo stato « Lo stato » , . . il suo sta to , « 44 ( , , ) 1494 . «fl hranica naszomu hosudarstwu». ( cmapoyKpainacoi XIV—XV . : , 1977-1978, . 1, . 257.) , . — « * — « * 1490 ., , . (Andras Zoltan, «Polskie „panstwo“ a rosyjskic „gosudarstvo“», p. 112.) 45 , « , , XVI », .: . . ., ., (XVI-XVIII ). , 44 , 47 Pipes, Russia, p. 77. - , 1998, . 66. , . 42. : . . , , 1553—1593. , 1875, . 109. 173
- », principe . , , . , , XVII . XVI . / stato state , , , . , « , XVIII . » , , . , . « — — », , . , « », . . , , . , , , . . XVII ., , , , »4 . « XIV *Vetat, c'est moi», 174
« . »? - « — », , . : « » il suo stato. , . , , , « , », . XVII . , , , . 1662 . , . , , , . , 1662 . , . , , . , , . , 1676 . , . , , , , , « „ “», . 32. 175
, , . : « , , . , — »49. , « » XVII . « », . , « »50, , , , 1550« »51. , . , . , , , , , - , , — , , — « , »4. , , ( ), , 49 * XVII , , 1937, . 43. : , 1681 . (Marc Racff, The Well-ordered Police State: Social and Institutional Change Through Law in the Germanies and Russia, 1600—1800. New Haven: Yale University Press, 1983, p. 207), * , « », 52 176 . , 1998, , « „ . 30—40 5, . 3. “», . 35. XVI
« »? , , , . , , , « ». , « — , , : : 44 , „ »53. , . 1700 ., « ... »54. 1702 . , , « , »“ , , , 1709 .: « , , , , , , , , , , , , . 43. , . 36. 54 w , . : , 1994, . 485. 177
»* . - , , . , — », « , , , « . », , , , , , « » , « , », », « « . », « patris — » — « ». , « , - ». XVII . , ’7. , , ™. pro patria , , , pa tria, 59. 54 , , , 1773, . 212. , , . , , , . 178
« »? , . , - “. « « 61. , », », - - », « , « , », , , . , 1: « , 57 . , - : : , 2000, . 257—259. . , « », : * .: . . ., .). , 1994, . 26. : Kantorowicz, The King's Two Bodies, p. 233—234. . ( XII .) « »: « ». ( . 2, , (XI—XX . - , 1902, . 833.) , . « , ». ( , « », . 22.) * Gary Marker, Soloviev's Peter: Otets otechestva, otsovstva i muzhestva. Unpublished maniscript. Department of History, SUNY Stony Brook, 1999. . « » — , . : , 1989, . 60—62. « » . : Oleg Kharkhordin, «Nation, Nature and Natality: New Dimensions of Political Action», The European Journal o f Social Theory, vol. 4, 4, November 2001. 179
, »02. , : » , , . , I , . , , . , , , : « ; , ...» , « , « », , », . . 61. , , 1711 ., « , , , ». : « »**. . (\ , 42 , .: 43 180 , . 482. , . , 1999, . 73. , , : XVIII : , . 484, 482. , :
« »? . , , . , , — . . , , — , , . I , “ , . 1721 . 44 « , XVIII . : » ., , 1963, 132. , . 126, XVIII . « », . « » , . ( , « XVIII 44 », .: , ., .), . 47.) .: Ingerflom, «Oublicr l’etat pour comprcndrc la Russie?», p. 129—130, , , : . . , « I», .: , . Ill: XVII — XVIII . : , 2000. , , , , , . , . (XI—XX , « » , XVII—XVIII . 181
pater patriae, , , , « , ... , , »67. , , « » , . , . , , « , : « » , ) ( »? , « , », , « ». . , , , « »08. , , », « , , « - , , , »69. , — , 67 6 , , «The State», . 23 : . 182 , . ., : . — . X. . 281, 289, 292. , , 1726, . 27, . : . : , 1977, . 157. . . . , , 1979, .
« »? , , « » , . « », « , », , « « » » , - , . , « », , « », , « ». XVIII , . , , , . « , - »70. , , XVIII , « » « , ), » ( , « » . , , : « , . , »; , , , : « »71. . 7 . 1783 . , « - XVIII », , XIX, 1913, . 114. 183
, » « 72. 1819 . , , : « , , : , , . , , , , , . , , , »7'. . - , , . , , , . - , , 71 , . 197, 199. 72 . , « *, .: Vadim Volkov, The Forms of Public Life. European University at St.-Petersburg, 1997. (Unpub lished manuscript.) 73 , . 116—117. 184 , , 1817,
« »? . « , » « , »74, , , « », , . . , « », : « , . , »75. , , , . « », XVII ™, XVIII ., , « , . » « , , » , : « ... , ». « », , « . ... ». « . , », 77, , « 74 7* 76 », . . , , . 199. , « », . 198. 1649 ., , « .: XI—XVII ., ». 185
. « , », , ™. , . , , , , 1775 . 79. » « , , , — , « ... , , », 0— , , . : « , , ; , , ; »*1. : , . : , « , » 2. 77 I , 7" 7* 80 " 186 .: Raeff, The Well-ordered Police State , p. 203. : , « *, . 197—198. Raeff, The Well-ordered Police State , p. 229. 15 « », . : . . , « XVIII > ? , , 1972, 1, . 69. . . ,
« »? , : . : , ; : , . . « », , , — « , » , . XVIII , , ., « , lettres » , la republique des 84. . « — — ». , , - - , , , . XIX . 5 82 , . *4 . , , , 1938, . 4. « », . 200. , . 1. : , , . .: Vadim Volkov, The Forms of Public Life. Ph. D. thesis. Cambridge, UK: Cambridge University, 1995. . : Ingerflom, «Oublier 1’etat pour comprendre la Russic?», p. 132. 187
. , XIX . , , « » . , . , , . . , , . , . 1812 ., , . , . « », . », « , ,— « - , » — . 1855 . . , , , « » , , . . 188
« , »? - , , ”*. 1917 . « » . , , , — , , . , , , , , . , , , — — , », , « , , « » — , . « » , , : — — . , . , , Ingcrflom, «Oublier Petat pour comprendre la Russie?», p. 132—133. 189
, : ( — ), . , , , . , , / stato il suo stato, state, , . stato status regis , lo stato , / status rei publicae , , res publica (« . » « », ) , gubemans — « publica. - res — », . . state . ( ) — res gubemans — publica. (dominus) , , — . . , (dominium, ). (dominatio) . .. « » il suo stato 190 -
« , - »? - , , , , , , stato res publica. IIo, , — - , status XVIII ., — « » « patria), - » ( . . dominium . , patria, patria , , « , : » ( , dominus1 ), — compatrioti — . , , . res publica — commonwealth, patria. , , , - , ? , ? , 191
? , , — , res publica , , — , , , . . , , , . — , . . , — — . , , , . . , , , . , , , , . « 192 , » « », ,
« »? , , . , . , . , . Optimus status rei publicae « 1502 ., »», , , , « , , - », 1508 ."7 , « » , . , , . « , , , ... — — »88. 1179 1215 , . , , 17 . : , «The State», . 19 . . “ Post, Studies in Medieval Legal Thought, p. 18. 7 3717 193
. . , 1295—1296 . VIII « I IV. , , , »*1. , . , , - , , « » , ( ), . . . , 1610 . , , , « », , ”0. , ; . , ; 1812 1855 . Post, Studies in Medieval Legal Thought, p. 19 * Skinner, «The State», c. 32 . . 194 ,
« »? , . — — . . , , 91. , , , , , , . , 92. , , . , — , ( — , XVII .), . I . « », , * . .: , XVIII , . 497: «„ “— , , ». 91 , « . : », - .: : . . , , 1999. ., - 195
, . , 91. . , — , , — : « , - , „ “, »"4. , ( ) , « », . , - « ». , . , , , . , « » — w , , « , * 196 , . 34. , « . », . », . 138—139. .: ,
« »? — . , « » — , , , , « ». : 45. . , , , . » , « , , , « »9*1. , « , , , « », Res publica, , , »”7. * , . 144-147. * Pierre Bourdicu, The State Nobility. Elite Schools in the Field of Power. Stanford: Stanford University Press, 1996, p. 377, 380. *7 , « », . 160. 197
« ( » . Reason o f state) . , , , , — , - . , , . , ragione dello stato ; , 1584 ., . , / stato , . . , , , , , mantenere / stato*. * . .: Friedrich Mcinecke, Machiavellism. London: Routledge and Kegan Paul, 1957. , « », . Lo stato , , — , , — . , « ( . 1, , p. 1 6 7 -1 6 9 .) 198 » 9), « », vivere civile. (Hexter, The Vision of Politics,
« »? , , , , . , . « , », — — . , « », ( ) — « », , , , " , , . , * , « , 1990, . 696—697. , », .: : , (Gaines Post, Studies in . Medieval Legal Thought, p. 10), «status» « » — . . , — , . : Staat . Genossenschaftsrecht, , (Carl Schmitt, The Concept o f the Political. New Brunswick: Rutgers University Press, 1976). 199
. , reason o f state « ... , »100. , ( , ), « » . , . noblesse de robe — , , , — , . . , - , 101. . , . , , 1711 . — Meincckc, Machiavellism, p. 67. , , . XV . 200 : .: . , 1987. ,
« »? , . , 1718—1722 . 1717 . . , , , . - , . , 1724 . , , , . '"2. , , , . — , . . , , , . , - , « », , , , , . 434—474; . , - XVII! .: - . , 1997. 201
, . , , , , , , . , , 103. , , , . . . « , », , , . , , , , , - , , , . Charles Tilly, «War Making and State Making as Organized Crime», in: P. Evans, D. Rucschemeycr, T. Skocpol, eds., Bring ing the State Back In. Cambridge: Cambridge University Press, 1976. 202
« »? 104. 1970- 1980- . . , , . , , , , , , , , , . . — , , — , , . , , , , . « , , , . I.aumann and David Knoke, The Organizational State. Social Choice in National Policy Domains. Madison: Uni , 4 Edward versity of Wisconsin Press, 1987. 203
, , ... , , ». , , , , »105. . , , , , « , , »106. , , , ( . . , , grand corps — — ( . .). , . .) , , « ». : « — „ “ — Laumann and Knoke, The Organizational State , p. 381—386. m Pierre Bourdieu and Loic Wacquant, An Invitation to Reßexive Sociology. Chicago: University of Chicago Press, 1992, p. 111. 204
« »? ... ( , , . , .), , »107. , , , . , , « ». , , , . , « », , . , — , , — , , , , . » Ibid., . 112. ••• : G. Burchell et al., eds., The Foucualt Effect: Studies in Govemmentality. Chicago: University of Chicago Press, 1991, p. 103. 205
, , , , - « — , , »109. , « » « », . « 1940- ». . 12 50 % , , . , , , , . » « ( , , , ) « » : « ». : « , , , Timothy Mitchell, «Society, Economy, and the State Effect», in: G. Steinmetz, ed., State/Culture: State Formation After the Cul tural Turn. Ithaca: Cornell University Press, 1999, p. 83. 206
« »? »110. , . , , , , . . - ( ) , — — . , , , , - , . . , , , , , , , , . . - . . , “• Ibid., . 77. Picrrc Bourdieu, «Is a Disinterested Act Possible?», in: Pierre Bourdicu, Practical Reason. Cambridge: Polity Press, 1998. 207
, . « », ( ) , , « »? , . , « » , , . , , , , , , , , , « »112, . . , , , , . « , „ “ » . , , , , , . , 2 208 : Weber, Economy and Society. Berkeley; Los Angeles: U ni versity of California Press, 1978, vol. 2, p. 1395. Mitchell, «Society, Economy, and the State Effect», p. 89.
« »? ? , , , ? . , , . , . , , , . , , , . , , , ( , , ), , , , . , « », , 114. ** , « », . 153—155.
, , , , ( , , ) . , , . , , - , . , , , . , , , "5. — , 11*. . — . . , . . , , , , ( , 210 , , , ) . .
« »? , , 7. « », (iministry), . . — , « , , — , »118. — , ; skeptron , 1,5 . , « » — , . « 20—30- » — . — . , », « , » , . . , « , , . « , ; » , , , . , , , , . 114 , « », . 149—151. : « X 211
, , . , , : , , ? , . , , , , : . , , the state"*. , « », mystery of : « Y - . — , . . (John Scarle, The Construction o f Social Reality. New York: Free Press, 1995, p. 1 1 4 -1 2 0 .) us p icrre Bourdieu, Language and Symbolic Power. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1991, p. 75. . : , « », .: , . : Socio-Logos, 1993. 212
« »? , , , , , ». ,« , , , »120. : , , , : « . — , , »121. , : . , VIII : « [estate royal|, , , »122. , , , , . , , , Ernst Kantorowicz, Selected Studies. Locust Valley, NY: J. J. Au gustin, 1965, p. 382. m Hanna Pitkin, The Concept o f Representation. Berkeley: Univer sity of California Press, 1967, p. 246. m Kantorowicz, The King's Two Bodies, p. 7, 9. 122 Post, Studies in Medieval Legal Thought, p. 332. 213
, '2,1. « : realissimum — » ens , , . : « , , , , [person] , . . »124. , . — , , — . , , , , . , , « , 123 , , — . 124 Ilobbes, Leviathan. Harmondsworth: Penguin, 1968, p. 228—229; , , . 2. : , 1965, . 1 9 7 -1 9 8 . 214
« »,2\ »? — : , « , . . lex animata, vigor instituiae pater legum*'26. , — . — , . , , , , . , , , . . , , , VIII: « , ». ... , , — , , . : . , , , « , », , . , — . . , , — . . , — , : , 125 Hobbes, Leviathan, p. 81; , . 47. ** Post, Studies in Medieval Legal Thought, p. 355. , . 2, 215
, . . , , , , ) , : ( 127. , , . , . , . , — — . , , : , - , . , , universalia in re, . . : , , , . , . , , 128. 127 Bourdieu, Language and Symbolic Power, p. 206. 216
« »? , , . , , , . , , , — — , . , , . Pitkin, The Concept o f Representation, p. 243.
...............................................................................5 The State ( . . ).................................................................... 1 2 «Etat» «etat» ( . . )................................................................75 Valtio — ( « . ).................................................... 114 . « ( . » »? . . )......................................... 152
6 - . — . . — . . — . . — . . — . . - 191187, - , 121069, . . ,3 « . 03439 » , 46. 5 .1 2 .2 00 0 . 31.8.2002. 8 4 x1 0 8 / 3 2 . . . . . . 11,76. 1500 . No 717 « 160001, , . » ,3 . .- . . 10.