Text
                    Е. В. Килимник, А. А. Дмитриева

ИСТОРИЯ ЕВРОПЕЙСКОЙ
ФОРТИФИКАЦИИ
Монография



, 2016
72.033/034 113 (4) 4 39 : . ); . . ., . . . ); . . ., . . . ., . . . . . . .( 39 ), 80 е В - ( ( ). . .( Д Ж: . 2016. 206 . , . . . ISBN 978-5-902993-52-0 К - ( ) а ье ч – ), . , - . », , (VIII . , , , , , « , , , ( , - . е а А а А е ее а – . / . . . . – VIII .), , - ; . , , . , 72.033/034 113 (4) 4 ISBN 978-5-902993-52-0 © © « . .( . .( », 2016. ), ), 2016.
, , - . . , - . . - , , , », . , . , . « - , - . , - . . , , , , , , , Б – БVII . , . - . . 3
, . , , . - , , , , , , . , , ё - , , - , , , ( ). , , , , ( БVI – БVIII . , , . , . . , . , - , ), - - , , - , , , .
I. (VIII . . .– , - .) - , , , , . , , – , , , . . - , , , . VIII . . . , ( - – , . ). - ) VI . . . 5 . . ( , -
– 150 . . )– 4,5 , ( , , ( , - » . , , , . , . , - , , . . 6 - , - , . - , . , . .; . « . - 2500 . –7-11 . БII I , - ). 125 68 , , . . , »– , . » - . . « 100 , « . . , . ,
. . , . – ( , , . ) 30 8 . , . 10 , 25 . 36 . , , . , . , . , , , - , . - . , III, - 7 , –М . - .
, , . , , . , , - . , . - , . , - . - . , – ( 1400 – 1130 885 – 612 . . ). , ,« 8 - БIV . » . . ., , . , -
, . . ( 23 . IБ , . . . , , « . ; , . , » 9 VII . . . . . 711 – 707 . . . , . ). , . , . . . - , , , - . - -
II - - . 722-705 . . . . - , - , . , . . , , . - , . . , . . ,  10  - , -
БII – VIII . . . . . VIII . . , . . . 30 . . 18 . - . БII – VIII , . - - , . ( ) . , 20 - , - , . . . . . - , . II - – VIII . . , , БII . .  11  , . - . .
, , . . , « − » , . . , . , ( , II – I . . , . ., . . ) , II . , , . . . , . - , , - , , . , . , ; - .  12  - ; , , . – ( , , , БIV . ) . 1150 . , , , , . - , . -
. - ; , , 26 , , . ; 1 - (431 – 404 . . .). , - , . ; . - , : (7 - ) - . 1 , - , . MrЮsОФ H. J. BЮrРОЧ ТЧ EЯrШЩК. – LОТЩгТР, 1975. – .13-14.  13 
: . : , , , , V . , , , , , – 500 10 ( ). , . . , ( . , - ). . , , . , , . - - . , - , , . , , ( « . – , . , . - ; . , - , , V . . . , . , - » , . . , , , (MКТНОЧ CКsЭХО) , – .  14  ) 670 250
. , . . (OЩЩТНК), (BТЛrКМСЭО). , , 5 , . . , , , , - , 30 . , . – , – . , , , . , V . .  15  . , , . - - , . - . . . . 3 - – , – . , , , - 50 . , , , . , . - , . . . , , , - - .
, , , - . , , . , - . - . . ), 300- , . . ., 29.409 . , . , (215б180 . , . , , ,  16  , - . -
- . . . , . , - ( « ) . » . 10б10 , . , , , ; . ( , , . . , . .). , , , . .  17  , , , , -
- 2 . , . , . . . . . , , . – . , , . , – VI « », , . , , . , 864 . MrЮsОФ H. J. BЮrРОЧ ТЧ EЯrШЩК. – LОТЩгТР, 1975. – .13-14  18  , , - . ( 845 . 882 . - . , , . - , – VIII 2 . , . «PЮХКЭТЮЦ». – , : , – , - - . ). ,
. - . . . , , , «SКХЯОЧШЧЭЮ». , , , . . , , , . . , . , , , , , , , , .  19  – , , . , , , ,
IБ – Б , , , , , , . БI , , . ) ( . . , , . ( , . БI . , ,  20  - , ). , . НШЦТЧКЭТШ, НШЦТЧТШЧОЧ НШЧУШЧ. . - , – . , Б , . – , , , , , , , - -
, , БI , , , « , . , - . » Б БI - , . . , . III – I . VIII – III . . . . - , . . . - , – I ., , – . , -
II. Б – БVII , , - - , . . , , . - . , . , ( , : – , 3 – . . , ( IБ - ) , . – , - – - , . VIII – ). , IБ . , 3 MОЧМХШЯК D. CОsФО СrКНв. T.1. – PrКСК, 1972. – S. 15-16.  22  . . – – , - ,
, . , , , 864 . , . Б , , . , – - «SКХЯОЧШЧЭЮ», . , , , . . , Б .– , , . , , . , , (МКsЭrЮЦ) , , (RОПЮРТЮЦ) . , ), , . , , . , , , - , « ». VII – Б , « - , . , ( . , ». « , ,  23  , » (МЮrЭТs) – – ,
, , VIII – Б (МЮrЭТs) , 1,6 . , . , , . , (VII – Б .) , . , 11,5 5,5 , . , , .). , 14,9 11,3 Б . , . 8 6 (12 9 , . (IБ – Б Б . I- , Б . 0,7 ). 1,1 ) Б . . ( . . 23 16,5 , , , , , . (IБ .) 15 11 , 0,9 . 900 .), . ( .  24  . 1,2 ) (МЮrЭОs) , , 0,8 ), , , ( , (11 8 , II- - , . Б . ,
- , IБ – Б , . ). , IБ – Б , . ., , – - , - , , (МКsЭrК), : , , - , , – - Б . , , , , IБ – . , – , - - IБ – Б . . , . , . - - ( , Б , , , . . . , , , . , .  25  , , - 80
IБ, – , , , . , « I. VIII , IБ – Б , , » - 944 . 60 100 IV – V . , . !), IБ – Б , 3 . , – 10,5 8 . , - (28 9 ) , . (Б .) . Б . « , ». ( , , - , ), - , . , . , . 900 . C ,  26  − - ( , БI . , , 80 , . VII – . - 6 6 . - -
– II- , Б . , 8,5 3,7 . , 5 4 . - , , 950 . 60 40 90 , 13 8 ( ). Б IБ , , 13 7 . , , . . - 20 , 1060 . . , ), 2 ). - БI . Б . 2,75 ) ( 13,4 . ( ( . 20 13 . 20- 12 12 ., , 4 5 10,5 8 . , . -, -, , . . . 18 10 , 80 – 160 , . . - - . , . БI – БII ,  27  . Б . , ,
, . , . « , « – » («SККХРОsМСШßСКЮs») - , « , - » («FОsЭОs HКЮs») , « – », . . » , , , , , , НШЦЮs ХКЩТНОК ( НШЦЮs ХТРЧОК ( ). (БI .), , 32,8 13,7 БII ), ( - 1,75 ), . « « ». , ( . . , , , , IБ – Б , IБ – Б », , , , . . - . , IБ – Б . , , , , : ,  28  . . ). -
( ) , , . - . - , - , , (МЮrЭТs). , . , , , Б – БI . Б « БI , , . , ). . 1000 . , 11 . Б . , . , . . .( - , - . , » ( IБ – Б ) , . - , , - - .  29  , ,
Б . , ( . . ) − - . Б– БI .) (9 9 ), , ( . . , , – . , I- БI . , . (11,5 11,5 ) - 3 . . БI . , , , . . . , IБ – Б , , , , , , . БI . , , - . ,  30  , ., . . ,
. БI – БII БI Б– . , , ) , ( - , . - - , . , , (16б9,4 , 1100 . 1,1 ), 9,4 9,4 ( . IБ . 9,2 8,9 ), . - , 1,8 ) 1,8 ) 8 8 ( ( (БI .). . - , - ( . , . . БI–БII , ., (11б8 , 2 ) БI . (НШЦЮs ХКЩТНОК) 1180 . , 1,8 ) ,  31  - , . - 1020-30 18,5 13,2 ( -
1,9 ), . . , , 50 , . (9,3 9,3 , БI 1,9 ). . . , , , Б - , , ( ), , 5 10 , – , Б ., , , . . , , - « , , , , 1000 ., - - . - » - , ,  32  , - ) , - . – , ( . . , . , . . – - , -
. ( , (1010–17 , ). , 1000 . Б . БI . ( . БI . . БI БIII – , , БI .). . 20 6 , , , , , - - , 6 , , , - , . БI . . . . ). , , .) - 1100 . . . БII . - , - , ( , Б– . , «BОХ-ОЭКРО». , . ,  33  « . » « » ,
. БI – БII ., . , . , , , , ), , » ( , - , , , , , , , 1100 . – . , – ». , , , )– . , БI – ), ( . - , БII . . ( , ,« , , БI . « . , , - , . . БII , ( », « – . , , ). , . .  34 
, , , (ШЩЮs sЩТМКЭЮЦ) » , , ( , « , - ». Б– , , - БII . - . , 0,04 – 0,3 1 – 10 , , , , » « , - , . , , » - . , « . ). , Б – БII ,« . – . . БI ., , , – , , - . - , . , ,  35 
IБ Б , . . . , . . , , , . , . БII . , , БI – . , . ( , ) . , IБ , , , , , , , . , . 4 , , . 4 , , . - , KТХТЦЧТФ .V. FОЮНКХОЧ BЮrР ТЦ ГЮsКЦЦОЧСКЧР ЦТЭ НОr ЩШХТЭТsМСОЧ KЮХЭЮr НОs MТЭЭОХКХЭОrs. HТsЭШrТsМСО, ЩСТХШsШЩСТsМСО, ЩШХТЭТsМСО ЮЧН RОМСЭ, NКЭЮrаТssОЧsМСКПЭОЧ, KЮХЭЮrШХШРТО ЮЧН SЭЮНТЮЦ НОr KЮЧsЭ. FrКРОЧ НОr TСОШrТО ЮЧН PrКбТs. 2011, Nr. 8 (14). TОТХ 2. – S. 93-98.  36 
, . , . . – , – – БI - , – НШЦТЧОШЧОЧ . , НШЦТЧКЭТШ, 5 . 6 – БI . , . . . , . ( , . , . , « , - , ). , . 6 , . « 5 - , - : ». , , , , - , » - KТХТЦЧТФ .V. FОЮНКХОЧ BЮrР ТЦ ГЮsКЦЦОЧСКЧР ЦТЭ НОr ЩШХТЭТsМСОЧ KЮХЭЮr НОs MТЭЭОХКХЭОrs. HТs-ЭШrТsМСО, ЩСТХШsШЩСТsМСО, ЩШХТЭТsМСО ЮЧН RОМСЭ, NКЭЮrаТssОЧsМСКПЭОЧ, KЮХЭЮrШХШРТО ЮЧН SЭЮНТЮЦ НОr KЮЧsЭ. FrКРОЧ НОr TСОШrТО ЮЧН PrКбТs. 2011, Nr. 8 (14). TОТХ 2. – S. 93-98. MОЧМХШЯК D. CОsФО СrКНв. T.1. – PrКСК, 1972. – S. 15-16.  37 
. - , , , 7 , 806 . . , . ( 850 .), , . « , . 774 .), ( »– , 864 . – . . , - , . , , 1 I (919 – 936 - . , . - - , , , , . , 7 8 . , , , .). 929 .,8 . , , , , MrЮsОФ H. J. BЮrРОЧ ТЧ EЯrШЩК. – LОТЩгТР, 1975. – .13-14. . – .13-1.  38  . -
( , , , ), - . , , , , . , - . , ). БI , . . . , , , , . I , I .  39  БI . , , » , , ( , , . , . . - БII , « . . , - . , , . - , , -
- , - , . БI . . . , , , , , . . . . : . - , , , , . . , . , , . , , БI – . - ( 1010 .), . , - , – - , - . , .  40 
, , . – . , . – - . - . – IБ – Б . . . . - . , . , . , , . , , , . . , . - , . , . , , . . , , , , , ( , ) – - . , . , . , , , , . ) - , (  41  -
. , , – БI , , , . 15 , . . ( , - , – , . , . ., . ). . , , – . , (БII .) . . , , , Б – БI - . БII , . , , , , . . , . . , ., , , ( . - ), . , - . – ,  42  -
. , . ( 1010 . ), . – , – . , , , , 25 40 , . , - 12,8 , , , , - - , , – , - . - , ( ,  43  ( , , . - - .). : . . , , , , , . . - , . , - , ( ). . ) Б – БII : , ., -
- , БI . – , ( ( , ), БI , , , , , . , . ( . , , , – , , , ; (  44  . . – – - - , : – ) , , , . , . - - . , , – , , , . – , , – БII . , , . , , – ), )– ; ; , , . . ,
– , , – . , . :« ( ( , ) , , , ) , 9 . , , , , , , , . , , . БIII . , БIII . ) »9. ( , 20- , , : . , (SКМСsОЧsЩТОРОХ), – - , – … , . , , , , , - ; . - . SКМСsОЧsЩТОРОХ. LКЧНrОМСЭ. ДTОбЭЖ. – GШОЭЭТЧРОЧ: LТОПОrгОТЭ Ф. A. VОrsКЧНФШsЭОЧ, 1955. – 150 Щ.  45 
1224 1231 « » (SКМСsОЧsЩТОРОХ) – . , « , 1. 2. : , . 3. 4. » (SМСаКЛОЧsЩТОРОХ). , , , . , , , , . , , . - . , - , , , , . . 1590 . « , . , , , , , , . , , . , , . , . . , 5. , , , - » 1705–08 . .  46  , , , , -
, . , , , , , , . . . , . - . , , , , ( , ). - . , , , . , . , , ( , ) , . . . , .  47  , , , , - – , . . . ), , , . , . , , , ( , , 10 - , -
( , , . . , , , , , . ) . - . , . - , , , . - , , - . ( , . . , . 1480 ., . , . 1333 . , , БII , , . , - , . , , . . ) - БIII . БI – , . ,  48  -
, (1097–99 .) . БIБ – – , , ББ . I БIII . , . - . , . , . , , БII . , , ( : , – БII . БII II, , , ; , . ( ). – ,  49  - - (20-30 . БIII .), . - - БIII ., - - 1180 – 1220 .) , , , . . . . , . БIV
. IБ . . – - . , БIII . I, , « , , , ), . ( . , ( ). ) ( ) . ( ( , ( , . БIII .) ( )– , . , 1200 . ( ( , . , . .1175 .), , . БII .; » , ( , , . 1200 .), . 1220-30 .), БIII .; ; ) . БIII .). , ( , 1168 – 1175-76 ., . БIII .). ( 1180 .), , I 1290- .). ( 1200 .  50  , 1225-45 ) ( ; ( ( , .). , , - , , , , ( - ), -
( ). - . 1190 – 1210 . , ( , , – . , ) . , « ( »( ) БIII . . - ( ,  51  - - II 1200 . ( - . БIII . » - , 1168 – 1175-76 . II- - , , , . ) ). (1180 – 1224 .) , « . - - . ( ( , , . ). , ( . , - , ) II ) , ) -
БII . – , . (1218–25 . , . .) - , , БIII . . - , , . - , - . « . »( , 1218 .) , ( 1162 . - - . 1280 . - . .) , 1319 .), ). – , , ( , , .  52  ; , , - . БII .: ( , . - ( , . , - ; ). I- , . , -
1120- ., . , . - ( , ) ; , ( , , . ( , ( ). ) , – ), ). ( . ( - - , ; , - ). , , , . , , , БII . . ( , - , . : , – – , , БIII , . , – –  53  – - , – . БII – . - , ), , -
, - , - . ), , , - . , , . - . , . ( , , – . , . . , . , . , , , - . , , . . БI . ( - , , БI ., ( , – , . 10 . , – БII .), ). - БIII . 10 HТsЭШrТК DОФШЮЯОrЭОs. JКЯТО НКЧs ХОs МСКЭОКЮб ПШrЭs. – MОЧОsЭrТОr/ IЦКРОs TШЮХШЮsО. – . 32-33  54 
БI . . . , ., . БI ., . , . , ., , ( , . « . , , », . , , – , . , - - – . (БV .). ) БII . , , . , , , - - БII ., . , , . , , , БI – БII , - , , , . - . . . ,  55  . – -
. , . . . - , . . , , ( . ). , , . , , , , , , – , ( , , . )11. - , . БII . , - . . БII – БIII . . , . , . , , . 11 KТХТЦЧТФ E.V. TСО РОЧОsТs ШП ПШrЦs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ТЧ CОЧЭrКХ EЮrШЩО НЮrТЧР ЭСО МШЦТЧР ШП ЭСО ЦТН-НХО КРОs. АШrХН ШП SМТОЧМО, CЮХЭЮrО КЧН EНЮМКЭТШЧ. 2010. – № 5 (24). – P. 215-219.  56 
, . , . , , - , , . . - . , ), . ( . . , , , , , ), , , , БII . . , . , , , ,  57  , , – , , , . , , . . , , , . . , ), , – . ( , ( – , . , МКЦТЧКЭК, , .
, , . . БII . , , , , . БII .) . - ( . – , - , - , . , , , , - . , , . . . - , . - . БIII . ( ( – , ( , , , , , , .  58  , , ). ), , ). , , -
, . 12 , 1223 .). , - , , БIII . . БIII IV, – . III . , , 1220 . , , , – – - 40 , (1180 – - , . – 30,5 , , , - - - . . БIII - ( – ) . 20 , - . ( БII .). БII . , . . , . ( , ), . 12 KТХТЦЧТФ E.V. TСО РОЧОsТs ШП ПШrЦs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ТЧ CОЧЭrКХ EЮrШЩО НЮrТЧР ЭСО МШЦТЧР ШП ЭСО ЦТННХО КРОs. АШrХН ШП SМТОЧМО, CЮХЭЮrО КЧН EНЮМКЭТШЧ. 2010. – № 5 (24). – P. 215-219.  59 
, БIII ., . . , - 40 . . . ) , . БIII – БIV , ) , . ( , - . . , , , : 13 . , , , - . - БIV – БVI . , . - - , , . , , . БIII ( – , БI . 13 MОЧМХШЯК D. CОsФО СrКНв. T. 1. – PrКСК, 1972. – S.14-16.  60  . , , I (1273 – 1307 .) -
– . , , . . – . ( 14 , , . , ). . ( II II ( , , ( . (1154–89 , . ( « 1267–77 .; ) , , . .), , - - , . , 1285–90 .; . , , - 1295 – 1320 .). . , ). БI .), «rЮЧНХТЧФОЦ» , ). » , , , , , , - 14 MОЧМХШЯК D. CОsФО СrКНв. T. 1. – PrКСК, 1972. – S.14-16  61  . , , , ( ,
II . , - . . , ( , , ( , , , . , , VII . , , – – – .), . , . , ). 60 , , (III – VI - ); , . 200 ; – VIII « , ; . ), ( 926 .) : , , – , – , - IБ ., ,  62  - » : ., - . , VII - , . , ( . . Burgenordnung, ; - I ,
. , , . - , VIII ., . . , , , , , – , , , . I 924 , 15 (PПКХг) - ( . Б – БI . ) , (МЮrТК), PПКХг), , . : (ЩКХКЭТЮЦ, (КЮХК rОРТК) , - . , Б . : - ё I, , 15 MrЮsОФ H. J. BЮrРОЧ ТЧ EЯrШЩК. – LОТЩгТР, 1975. – .13-14.  63  : - – , . (castrum) – - ( ), , , - 924 . . , . , , . . , ,
: . : : ( ; . , , , 10 , « , ( )16. - , , - , . - , - , . ) , , – , . , - , ). БI , ), , БIII . ( , - , »– , 20 . ; . ). БII . ( - , . , , , , , – – ) , . , . . - . . ( I , - ( - 16 KТХТЦЧТФ .V. CЮХЭЮrКХ-СТsЭШrТМКХ ПОКЭЮrОs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ШП CОЧЭrКХ EЮrШЩО, АОsЭОrЧ UФrКТЧО КЧН BОХКrЮs БI-БVII МОЧЭЮrТОs: ЦШЧШРrКЩС. – ВОФКЭОrТЧЛЮrР: UrКХ IЧsЭТЭЮЭО ШП sШМТКХ ОНЮМКЭТШЧ, 2011. – 365 Щ.  64 
. , , ( , . , . . – ), , - , , , – . . , , . - . , . , , . - , , . - , - . . , – , , , . , , , , , - , , , . . . ,  65  . , ,
, , . , ( . , , . , , , . , , - (. . ( БII . . ), , , , , . . . , , . , , ( . .  66  БII . . - , . , . ( , , , , , . БII .) , - . . ) ), ), , , , . -
. - - . , , - , - , , - . – – . , . ). ) - , , . ( - ). , , . - ( ( , , - БII . - – , ), . , , ; ( - , . , , (MКЧЭОХЦКЮОr) , – , . (SМСТХМХЦКЮОr) ,  67  , , . , 3-5
10 . , . , ( , 3-5 . 20 , , . ( , – – , ). , . , , ( – , , , . , , , . , . , , БII . . - . , , ). БII , . . , , – , , , , ) , - - , , .  68  - , ,
, , . , – БIV . – . . – ,– ; ) , ( – , : ) – . , , , ( . , ), 1177 – – . – БI . , – « , , ( . , – .  69  - ). , , , , . . . , , ( - , » («НКs ПОsЭОСКЮs»). , ; , . . ( , , БII .) ,
, . , , . –« , , ), . , , ). . . , ). . БII – БIII , . . - , , ( , , , - , ( - - - БIII . , - , , . , , . ) ( , , , . - , ». , . . – – II ( - БIII . . , , ,  70  , . , . , -
, , . БII ., ( - , , , ) БIV ., ( ) БI . БII ., БIV . . , , , , . БV БIV ( , ., - , IV – , ) 1480- 1603 . . , , . , , ( - . . . . , БVII . , - . ), БIV . - - . , . - , , – .  71  . . , 1659 . . - . - – ,
– . , . , . , - БV БVI – БVII - , . , , . , , , . - , , , , , , , . , , , . , 10–12 ё ,  72  . , , , - , , , , ё , , . . . . . 1475 , -
ё 5 . , , 25, , . , . , – , , . - . , , , . , , , . , , , БII – БIV . , , , , . , , , . . , . , , , , , , . , . , . , , , . ., ,  73  - ,
- . , - , , , . . . , , . , , . , - . , , , , - , . - . БIII БVI . . , . , , , , , , - , , , . , . , , , . - - .  74 
. . , . –« », IV , 6 6 , ,4 , БV . , 2 . ,2 , , , , . 70- , , – ». БV – БVI , . . , , « , . ,– . » .  75  . - , , , . . « , , . , . 1397 , , , , . , IV . . , , – 24 . , , , IV , - , . 1548 -
, . , , , 10- , , . . . , - . , , . – – , . ( ) . , - , , . . , , , , , , . - , . . . - , . , , - . , , . БVI . , ,  76  -
, . , , . . , , , , . . , . , ( , 1309 . - ). , . , , . - . , ( , , 20 , . . ( , , ) ,  77  - , . . . , . ). , , . , , . , «М ». , , – . -
« , . ». – , , . – , , 1445 . , , . , . , . БII – БIII , , , , - 1793 . , , , »17. , . .« , . , . , . » , , - . « - , . « , . 17 KТХТЦЧТФ .V. CЮХЭЮrКХ-СТsЭШrТМКХ ПОКЭЮrОs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ШП CОЧЭrКХ EЮrШЩО, АОsЭОrЧ UФrКТЧО КЧН BОХКrЮs БI-БVII МОЧЭЮrТОs: ЦШЧШРrКЩС. – ВОФКЭОrТЧЛЮrР: UrКХ IЧsЭТЭЮЭО ШП sШМТКХ ОНЮМКЭТШЧ, 2011. – 365 Щ.  78 
. , . ». C , , , . , , . , , , - , , , . , , , . , , , 1349 , . . , . , . - , . . ,– , - . - ,– , , 1411 , , .  79  . ,
. . 1462 , , , . . . , , , . , , – , , , , , , , , , , , , , , . . БV . , , , . , , , , , - . - . . . . 1500 . . . - , , , , – , ,  80  , , - , , - , - . .
, . . , , ,– – , , , – , , , , . . , - , . БIV БIII ., . . , , , - , , - . , . БIII – БIV . . , , , . , . . . . , , - . , , , , , - – - , - . , ,  81  , -
– , , , , . , . , . , . . ». , ( . , . , . . , , , .  82  . ). - 1100 ., , , . - , . . , - , , , , - , . 8б9 . , , , , . « . . БIII ., , 20 . , , . - , - - -
. , , . - . , . , , . . . , . , , . , . , . . - , , 400 , 100 . . . , . , . , , , , , - .  83  , : . «МКЦЦТЧКЭК» , . . «ФОЦОЧКЭО» , . , , , -
, . , ( , . ), ( , ( ) , . , . , , , , , , - . , - ), . , , . , . . , , , . , , , , , , БIII . - , ,  84  , , . . , . , . . , , , . ,
. , ), ( , , , . , ). , , , , , , , , . , . , 1200 . , . ,  85  , - (1453 .). 1500 , - , – , . , . , . , ( . , . БII . . . . , . . – . , , 1500 . , -
. . , . , , . , , . , , , . , БI – БII , . , , . , , , БIII, БIV . , ,– , - , , БV . (БI – БII . . , . ,  86  .), , . . , . , , , , , , , . - , . . , . . - . , , . . -
. . , . . , , , , , , , БIII ., . , , , - . . II , , . . , . . , , , - , . . , , . . . , , . . , , , - . ,  87  , , .
. , , . - . . , , . - . , . , , БIV–БVII . ( .). ( ), , , - , , . - , , . , , , . , БIV – БVI , . , . , , .  88  . , - . , , , . , , - - , , , , ,
, . , . , . , , . , , , . , - ,4 – ,6 , . , , , . , –« , 1500 . , , .  89  : - , ». , , . , , . 15 , 60 . 20 . - , - БII ., ,8 . . , , . , – , , , , , , 1189 . , , 3 , , . , , . -
, , , , . , . . , – , . . , , , , ») , - , 58- , 12 , . . , , 62 » , 6 . « « . , , . , - , БVI . , . ( , . , ( ) , , .  90  , , . . . , - , , . -
, . , , , . , . , , , , , – , . , – . . , . 1500 . . , , , . ( , , , , . , . . , , , . . , , , ), , . . – , . . - , . , - . , . , 18 , 18 KТХТЦЧТФ .V. CЮХЭЮrКХ-СТsЭШrТМКХ ПОКЭЮrОs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ШП CОЧЭrКХ EЮrШЩО, АОsЭОrЧ UФrКТЧО КЧН BОХКrЮs БI-БVII МОЧЭЮrТОs: ЦШЧШРrКЩС. – ВОФКЭОrТЧЛЮrР: UrКХ IЧsЭТЭЮЭО ШП sШМТКХ ОНЮМКЭТШЧ, 2011. – 365 Щ.  91 
, - . , . , ( , , . . , . , 1130- , ,– : , О , , .  92  , - , , , . , , , , . . , . . , , - , , , ё . , , , . , 1066- . . - , ё . ), , ё , ,
ё ё . , . , A , . , , , , 6 . ( . , ). 12, БV , , , VI, , . , , - TШrrО НОХХЙAqЮТХК ( – ) . , – ), , , . ё . БV . - SМСТПКЧШТК , , . , . T - , . . , . , , , , . . , ,  93  , . ( -
БV – БVI , , , « « . . - ». , , ё ». , , , , О. , - , , БVI . , , , , . ( БV , “DШЦЮs ЦКРЧК” (« , . , , ), »). , , - . . , , . , , . , , , , , . . .  94  - , -
, , - . , . - , , - , . , , БVI , БV . , . БVII . ., , . “МКsЭХО”, “МКsЭОХХЮЦ” “МКsЭrЮЦ” ё , , , . , . ( , ё . ТЧМКsЭОХХКЦОЧЭШ, , , , , , , , , , , ) ё - , . , . - , . ё , ё «MШ »  95  . ( . - ), ,
“ ”– . ”– “ . , - ” “ “ ” ; ”– ”, “ . , . . ё “ ”– , ” ” 1117ё – , . “ – , . , :« A . “ ” “ ” ”– - ё - . ё , , - ё ё , ”– , , “ . “ . , , ё, ” “ , .“ . “ , .“ . , , , . , “ , . , , ,  96  , ” , ” . – , , ». .
Ш( ё ). , . : : . , . ) ё ё , , , ,“ ё 1322- , ” , , ё . , ,  97  . . , , - , . , ё ё , , , , «ЛКХПrОНЮЦ» , , БIV . . ( . , . БII ., , ), , , , ”– ” “ ” “ . , ё ,( . , , . , , , “ БIV . БVII . (СШЮsО). , - – . «НШЦЮs ЦКРЧК» , , , ё. - , , - (БVI .), . . , ё , . , , -
, ё БIV – БVI , . . , , ё , ё , , Ш( ), , . . . , . ё . , , - ё ё . , ё - . ё БVI . ё ё , ё , . . ё , , . , . , , , , . , . – , . .  98  . , , , .
, ». (CТМОrШ), « . . . 19 . , . . , – . ) . 20 , , , ( ё ё , , . : - ), ё , , , . . - . , , . - . ( - , , , – , , . , . , . , , , , . - 19 KТХТЦЧТФ .V. CЮХЭЮrКХ-СТsЭШrТМКХ ПОКЭЮrОs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ШП CОЧЭrКХ EЮrШЩО, АОsЭОrЧ UФrКТЧО КЧН BОХКrЮs БI-БVII МОЧЭЮrТОs: ЦШЧШРrКЩС. – ВОФКЭОrТЧЛЮrР: UrКХ IЧsЭТЭЮЭО ШП sШМТКХ ОНЮМКЭТШЧ, 2011. –365 Щ. 20 .  99 
, . , . , . , - . , , . . - , , , , . , . . , , , , - . , . , , , , . . , , - . , . , . . . - -  100 
. , , , , . - . . - , , , – , ( . , , . . , ) , . - , . , . - , , , . , , , . , , , , - . , , . ,  101  , -
. , .A , , . ) A , , 986 . A , , . , A - , , , . , К( К– К , ; ( A - ). . . , . . , ( , . ) , , , . , - , . . . ,  102  -
- . . , , . - , . . - . , , , , . . , , БV ). - ( , . . , , . - . . - , ( ), . 1512 ., . - , , - , .  103 
, , , ( . . , - , . К). , . , . - . . II III , O , , БV . O ». - , « . - , « », , « , . БIV, . , , , - БV . . . , БV , , .  104  БVI ., - , . ». , - , . К .
, К. . , . - , , , . . , , , - , . , - . , , , , , , . . , . . , , . – , . . , ». , - , . . , , . - . . . . , , ,« , , ,  105  , -
. , , , - . : . , , . (SОrrКЧТХХКs) Б , БVI ., - . , . , НО SКЧЭК MКrТК). . , , , . , . , , , , - , . , . 1949 БIБ . , , , (CКЧЭТРКs , , , , , . , , 22 . -  106 
. , . - - . . , , . , , , . . - - , . БV . . , БVII . , . , - - , . , , , , . - . , . , . (БV – БVII .). , ,  107  , - ,
- . , , , . , . , . . , . , , , , – . , . , . . , , , - , )  108  - , , , . , . , ( , - . , - . , ,
БIV – БVI БV – БVII ., , БVI . , ., БV – БVII , - - , , ., . , , - , . , – , . (БV .), , , , - , . , . , . . - , , БVI – БVII - . . ,– . , . , ). . ,  109  ( , , , - , , , - - .
, . , . , , ( . , - . , , , , , БI , , , . , , 1080 , 864 )21. sТЧО ЧШsЭrШ ЯОrЛШ ( , , - . . , , , . , , , - , , . - ) . – , , , , . - 21 UХЦОr K. CКsЭХОs, СТsЭШrв КЧН МТЯТХТгКЭТШЧ. – LУЮЛХУКЧК: MХКНТЧsФК ФЧТУРК TТsФКrЧК, 1999. – 303 Щ.  110 
– БII ., , . , , , , , , , , . , . , , - . , . , , , , – , , - , – , , БV . , , . - , - , . , - . , - , . , . . , - , - , . .  111 
. , , , , , - . , . 22 - , , , , . . , , , , . - , , , , , . , , , . . , . , , , , - , , . . , , . 22 UХЦОr K. CКsЭХОs, СТsЭШrв КЧН МТЯТХТгКЭТШЧ. – LУЮЛХУКЧК: MХКНТЧsФК ФЧТУРК TТsФКrЧК, 1999. – 303 Щ.  112 
. . - , , – . , , , . , . , - , , БVIII . , , . . . , . 23 - , , , БV - , , . , - . . , , , . . , . , , , - - 23 UХЦОr K. CКsЭХОs, СТsЭШrв КЧН МТЯТХТгКЭТШЧ. – LУЮЛХУКЧК: MХКНТЧsФК ФЧТУРК TТsФКrЧК, 1999. – 303 Щ.  113 
. , , , , 1996 , , . , , , . « . - » , , БIII ., . . , , , . , , , , , , , . , . , , : , , . - 24 , , , , , , , , . , . , , . , , , , , - - , . . , 24 UХЦОr K. CКsЭХОs, СТsЭШrв КЧН МТЯТХТгКЭТШЧ. – LУЮЛХУКЧК: MХКНТЧsФК ФЧТУРК TТsФКrЧК, 1999. – 303 Щ.  114 
, , , . , . - , : , , , - . . . , , . , « . « , , , . - . ». , , , » « , , . , , , . . . . , , , ,  115  » , , . - , , ; . , - -
, . , . , , , . . , , . - , - . . , , , , , , , . , , – , , , . , , , . . , , ,  116  . , , , - , . . , . , , - , , , , , , , .
. . , . , , , , , . – . , , . , , , , , . , . – . - . , , . , , - . - , . ( , . )25. , , , . , БII ., , 25 KТХТЦЧТФ .V. CЮХЭЮrКХ-СТsЭШrТМКХ ПОКЭЮrОs ШП ПОЮНКХ МКsЭХОs ШП CОЧЭrКХ EЮrШЩО, АОsЭОrЧ UФrКТЧО КЧН BОХКrЮs БI-БVII МОЧЭЮrТОs: ЦШЧШРrКЩС. – ВОФКЭОrТЧЛЮrР: UrКХ IЧsЭТЭЮЭО ШП sШМТКХ ОНЮМКЭТШЧ, 2011. – 365 Щ.  117 
. , , . , . , , , ) , . , . . , ( , . , , - , . . , . , . , , . . БIV . , , БV , . , , , , , - - . , БVI ., - , , , - . . , , , .  118  . , .
, , , , . , . - . , - , , , , , . . , . , , . Б , , , , , - . , БVII . , , , , . ,  119  . , , , . , , , , - . , , , , . , . . . - , , , , ,
– , - , , ). , , , Б– , , , , , , , , , - – БIII . , - , . . , - – , , . , , , - , . БVII . , ( , - . . , , - . - , , . , . - , - . ,  120  -
– – БVII . ( 30-40 . БVII .). , ; - – , , , Б . , , , . . ., , . - . , , . , , БVII , , , Б , , , . - Б – БVII . , - , - , , , , . - , . , ,  121  , , , , , , , - -
. БII .), ( , БI .), (1063 – 1097 , . . БII - , - , , , (970 .– .). , БI - . . , , , , . - , ( , , , 1037 – 1066 .). , , . , , , , , , , - . . БII – БIII ., . . , 1212 .) ( , , - , . , 1169 – . ( , , БIII .) ,  122  , - , . ,
. ( , , , , . , , ( ). , . , - , . , БII .). - , , , , ; , - , . , , - - - . , , 1511 ., ( (. ). - , , БIII .). , , IV – V ( .). , – - . ( .  123  , - , )
, ( БII .). , , , - . БV – БVII , . . . - . , –« , , ». , , 1. – . 76-80. ,  124  , . - . 1643 . . , № 2 (8). – БVI , 26 / . . , , , // . - , . . 26 - . , БV 1421 . , , 1525 . , - . , .Д , Ж . 2011.
БVII , . БIV – . , . - БIV – БVII . , . , , , , , , БV . БVI – БVII . . . . - , . . 1620 – 1644 . . . - 1655 Б , . , - . . , , , , 1392 - .  125  -
– – , БV . . , , , , . , . . (1465–75 .), . . , - , , - - - . , , БVII . - , . . 27 , БV ; , , БVI – . . , . , . - . , , . 27 / . . , № 2 (8). – // 1. – . 76-80. ,  126  . , - .Д , Ж . 2011.
( 20-30- БVII , ., ), . , БIV – БVII , ., , - , . - . . , (1467 .) – , , ё , . БV – БVII . 4 . . , . . , - , , , , БIV . , БVI . - , . . 1518 1556 . . . . , . , , . БV – БVII , .  127  . ., . , -
, . - , , . , , , , , ( ). Б– , , , БVII . , - , , , . . - , , (. , , , ). , ). , , ( ). ), ( 28 / . . , № 2 (8). – , БIII ., // 1. – . 76-80. ,  128  , . ( ( , БIV ., , Б ., , )28. . , .Д , Ж . 2011.
, , , . .
III. Б– БVII . Б – БVII . ( ) ). ( - , . , - , . . . , , - , , – I . БVII , , - , - , - . , . БV . , - I . . .  130  .
, . - , , , V , . , V – БVII . V Б – БV 1. Б – БV - БV - БI Б . . 950 90- , . Б– . , . . ), . БI , ( - . , . , . - , . - . Б , , , . . БI  131  , БI , БII .
. . . БI . - , , , , ( , БI ., ). - , . . , БI « », 1097 . - . , БII , ), . . БII , . , ( 1137 ., БII , . - , 1105 БII .) - , ), - . ( , , ,  132  , . , ( , , ,
( ( . ), БI , , ., , БII . БII . - , , . , , - II - . . БII , . БII , ) - , БI БII , , . ( . . БII ., ; . , 1250 ., - БII – ). , – БIII .( , , 80-  133  , - . . - , - БI – БII . . , БII - , ), .
БIII . , . БII БII ), , ( , , 70- ( ( , . 1027 ., БIII .). , « , - » . ( , , БII , , 1105–57 ., ( , , БII 1196–98 . , . . , - .). ) . . , 60- – ( ) ,  134  , . БII . - . , , - - II ) БII , БI . . , , БII . - БII БII . ,
( ( БII ., ) . БII ), . , , , , БIII , ( . , , , . , . , , . – » . - , , . , , , - , , « 1271 ., ( ) , ) , БII , . - ). 1198 . , « . , ( , , , ). ( , , . , ,  135  » . , - , . . -
(1204 .), , БII . , II – III . , , , . БI – БIV БI – БIII , , . , , . БIII , БI – , , БIV БII . . Б , - (БII – БIV ,  136  . , - ( , . БI . БIV , ( - , БII БIV ., БIII . , БIII , , ) , 1280 ., . , БI ( ). .) , , , БII – БIV ) , , . . 80- .
2. БIII – БV БII , , , III IV, , , 30,5 , . - . - - , , ( , БIII БII , . 20 . - БII .). . . II - , . ,  137  – , , – , . БIV БIII , – , - . , 1220 . 40 . . . , . , , . БII (1180–1223 .). БIII , . – . -
, . , 60 - - ( 40- , . БIII ., , БIII ., ; , , , , . , ). , ( , , , . , , ( , , , , , , . БV 1253 , - , 60- . БIV ., - , 1370 ., БIV . – ( ). , 1370 .). БIV - - , , , БIV - БIV ( . . , - БIV , ), ). ( ). . . , .  138  – . . - .
. , . , . 3. БIII – БV – , - IБ . . БII . – . - ). ). ( ( ( , , . . , БV .,  139  БIII БIV ., - , - , . ). БIII , ., , - ( , , , , ; - 30-40 . БIII . , , , , , . . ). , ( , -
БIV . 60- ), ( , , 80- ; ). , ( ( ) - - ( , , - IV , - БIII ., , (. БV .) , 30-40 . БIII ., БV .  140  , , . БV ., ). - . . , - . БV 80- . , БIII , ). . , , БIII ., БIV ., , . , , ( ). . , . - - , . БIII ., , , . , . БIV .). , ( , , – , -
( : , ( . , БIII , ( ) , БIV .). , БIII ., ), - ( ), , - ( БIII ., - ( ) , - , , - , БIV ., , , . БI – БV ). . - , , БI – БV 1. , БIV ., . БIII .), , БIII .). , - , БIV .), , 1276 . ( , . , . ( , , . , 30-40БIII – БV .). ( (. БIII – БV ( БIV .). , БIII – БV . ( , ). . - , , . , , (1016 – 1035  141  . .). Б -
. , , ( 1071 .). : . - « - ». - . , , , - , , . . : . , , . , БI . , ( . БII – , ( . 1066 , 1070 .) , 1100 .). . БII , -  142  - , . , - -
БIII , . , , . , « , » (« БII БII . , . , . , ). , , , , , , . , , - , . , . . . - , . - , ( , , БI . , - , . , БII . - ., 1140 . I, , , 1180 ., БIII »), , , БII , БII – БIV , , . - . ,  143 
: 20) . . БII - . ( 1140- . , ( , 1120 ., , 1127 ., ). , ). ( , . БII . БII . БII . , 60- . . БII . ( . БIII ). - , . БIV , , ( ). , - . , ., , . - , , - . , . . , 1390 - . БIII .  144  , -
, . , . , 1290 . . , . . БIII – БV .). (1305 ., , ( 1138 ., БIV . , БIII - , - . , , , ), , . , . . - БIV , . , . . - . . - , ( - ) , 1373 , . . , , -  145 
. (70-80 . БIV ., . , , БII (« БII .). , 5- , . ») ( : , . , . ) (БI .) , , , . БII – БIV , . 40- . БII – . . , , . БIII БIV - , - - - , БIV , (БII , 30 . . , , . , , 1390 ., ( ). - , - ). 20 – .  146  , , . . , . -
2. БIII – БV . БIII ( , БII .). , , , , БII , . . БIII . , , – БII .). БIV , I ( I 1277 –1284 . , – БIII , , , , – БIII . - , , , - , . , – , , БIII – . . , ). , , , ,  147  , , . - ; - , . , - - , , ( - , , ,
. - ( , , БIII БI – . , . ( БII . ( , 80- . . БIII ., ). , , ), . , . , , - БV . , БIII – БV , , 1440 ., . , , ). . . 3. БIII – БV I  148  БIII – , . ( - , , 1340 ., ( . . - . 90- ) БIV , ., - БIII БIII ., - БII БIV . . -
. , БII – ё , БIII . . . , - . ( , 1189–99 , . .), . . - . . (1283–1327 .). . ( , ( ( , , , БIV .). , ), БIV БIII ., – ( , , . БIV - (1220 ., ). 60- 12 ). , . БIV ., ). , , . . , , 1283–89 ., ( ).  149  - ), - , ( 60–70 , .
( , 80- . БIV .). БIII – БIV . 1323 ., ; , БIV ., , - ( ). , 1295 – , , , БIII .). БIV – БV . ( БI ., , , , , 1. БI – 70- . БII - II . . , - , . . , ( . БVII , , - , . , , , - , 1235 .), . ). – , ( 70, . БII – – , 1215 .). ( ( , . .), БVII (  150  , 1200 ., . ( , 1172 .) -
, , БIV ( БIV .). 2. БIII – БV БII II - . (1170 .) , (1171 .). . БIII . 1210 - , . . . ( БIV – БV - , , 1207 ., .( , 1. БIII – БIII – БVII БIII I . , . , – , БIII - – БIV - ). .). . - . . БIII  151  . . -
, . , - . . ( , БIII .). - (БIV .) . ( – , БIV ., ( ). ). ( , , БIII БIV , , 1263 .), . БIII – БV . . БIII .). ., . БIII ( , , 1263 .). , . , , , , БIII – БV , - ) . БIII . ( , « », ). , ( ( , , (БIV .). ,  152  - , – БVII .) ( , – -
, БIV , , . , . 2. БIII – БV БVII БIII –БV ( ( I . , . . , , , БIV .). - . . - , , ( . , XIV .), . - БIII - БIII - - БIV .), - БIV . . , БIII , . - , . . - , ВЛ ( , БIV .).  153  , , -
БIV ( , БIII – БV - – , ( , БIV .). , БIV .). ( ) - , - . . . , . - , , - . 3. БIII – БV . , – , - . , , - ( . I – . БIII – . ( , 90- . БIII . . , ) БIV ) . . I - . 1280 . . , .  154 
, . , , , БIII , , . - , БIV . SЭ. AЧНrОа’s (1314 .) (1375 .). , . , 1394 – 1437 . . - 1302 ., БIV , , , БIII – БV . I, , . , , , , , . , - . Б – БV 1. БI – БV (IБ – БV .) . - .  155  . : -
– , IБ , , . ; , 835 .). ( – . - - , IБ – Б – ., , . БI БV , . - БV , , , – БIV , . 80- , , , БI , , , – - , . ,  156  , ), . БV . , БIII ( , , «TШrrО НО СШЦОЧКУО». ( , – - - , , XIV В.,
БIV ( ( ; ). , - ( - , , ). , , , 1233 ., , , , , , ). . , , , - . , . III ., ) , 15 , ), , - . («TШrrО НО СШЦОЧКУО»), . «ЩКЭТШ», . , , - , , , , . , 1079 ., , ), БIV ., , . . БIII ( , ). ( ( . , ( 1372 ., - «TШrrО НО СШЦОЧКУО») ( , , БIII ., , ( , ), XIV В., «TШrrО NЮОЯК», ; , БIII ., . ). -  157  ; 1266 ., -
, БIV – ( , , , ( БV . ( ). , , ) , . , ( ). , - , , . ), , , , БIV - , 1435 ., , . , , : , БV , , , , , , . . , , - , , , ( , , , . - ., БI , , БI .). . , , – .  158  - – , БI . - , – . БI – БV ; ,
( ). БII , , ( , , , . . БII ., . , . , , ). БII – ( ). , – , . БIII – БV . . , ,Ш К БII ). - ( ( . ( , ). - ). - - . ( , , ( ( БII ( ), – , 1250 .) , 1372 .)  159  , . , ) -
2. БIII – БV . , БVI , , БIV БIII БV , БV , . БV 40., – , БIII . БV ., ). , , , , , БV ; БIII БV , , , БV , . . – . БIII .). , ( , , . , , (TШrrО НО СШЦОЧКУО), , БV .). , , ( ) ( - ( БIII (  160  ( , . ) , ( - , БIII .). ,
БIV – БV . БIV , БV .), , , 1272 .). ( , ( , , , ). ). . БIV ), БIV ., ( , ). , БIV ., . ( , ( ) , – ). ( БV . , , - ( , - БIV ., , . БIII – БV – . . 3. БII – БV . БII . , , ,  161  - , , , -
- . , , , , . , – - , – , - , . , БII (1147 – 1172 .) ). ( . , - . , ( , ) – ( ). БII , , , . , ( .  162  , . . - , , БIII ( ). , , , ., , . , БII ., ).
, БII , . . БIII , - . БIII . 1085 . ( - ) . VI (1221 – 1284 .). ( , , . , ( БIV .). ( . БIV , Б - , ). БIII ). ( , . , , ) БIII ., - , , 1229 ., ). - ( , ( ).  163  , , БIV ., ,
, БIV . ( , . . БIV ., ). , , , (БIV – БV - БII – БV ( , .) БIII .) - , - . ), . (БIV ., - , . БI – БV 1. БI – БIV . - – БII . , - . , ( 1158 . I БI . . ,  164  ). - . -
1061 . , , , , БI ), БI .; 60- - , ( , - 1077 .). , , БI .). , , . . ( . БI БII - , , 70, ( БI , , ( , ). - - ( ). , , ( , . 10 ). - . БI ). ( , ( , (40- , . ( , , , ) . - , БI .). 70( . - - , , БI .).  165  ( - . БIII .). , 1016 .)
БI , . ( . - , 1077 .). - – , (. , ) (. БII .). « БIII – БIV . . ». , , ( 1320 .). ( - 1314 .). , , . , .) , , , , , 40- (. , ( - , БIV , (. , , , БI – БIV . , БIII .). - , - БIV .). - . 2. БII – БV БV , , « БII . , , БII ». . . , БIV  166  ,
. БII – – БIII , БI . БIII БII , . . . . БIV - . , ( - , 1240 ., . (. БIII .). II , , – , БIII .). БIV , . , 1370 .). БV . ). БIII – , , ( , . , . , . - , . ( ,  167  , ,
( , БV ., . ). БIII – БIV , . . 3. БII – БV : , , : 20- II . БIII БII – БIII . . . , , . .). ) , , , ( , , , (  168  - 30- , , , - , , . , II, VI . БII .) . II (1212 – 1250 .). (90- . БIII - . БIII . . - – . , . (. , , , , - , БII – БIII ., ,
1314 ., ( ) ( ) , . , 40- БII БIV .). ( БIV ) . БIII . ). , 40- . III .), , БIV – БV . (. , , , , БV , 1370 .). - , , ., ( , , , , - ,  169  40- . , , ), , , БIII . - , . ( , , , , . БV ( , БVI – БVII - ; . . ). II ( БIII .). . БV ., . БIII ., , ( , . 80- , БIII ,
БV ., ( ; . - , . БV .). 80- , 1354 . . - ( , , ( , БII – ( , , БIII .). . , . . , - - ». , БV .; . ( 1242 .). БIII  170  - - , . БIV , ( , , (. , - II - БIII .). ( , БV , , , , , .). , « ). , БIII .). , 1320 . - , , ); БV – , - , - , . . , , , . , , , ,
, ( ). ( , 1279-83 ., (. БIII .); ). ( , БV .); (. , , , . - ). БIII – БIV ); ( , . - , (. , , БIII .). . БIII 1354 .). - БV ., (. ( ( ) , - , , 1242 .). , , БIII .). БI – , , БI – БVI 1. - БVI , .( .  171  . - ,
, , , , , - . » . Б БI , , , БIII ., , - , , , – - , , . .; . , , , , ; , , ,« . , ( , . . - ( 1288 . - « БI .); , , 80- V), ( , . ) ( . , , . ( » , ,  172  . ) , - , , БIII .,
). ( , , , . БVI ., ) ). . , , . - , , ( , – , ( ё , БIII ., , . ( ). . , , БIII .), , . БIII .),  173  , , , - ), ), . - - , БIV ., , БV – БVI 60БVI ., . , . ( ; XVB., ; БVI . , . БIII . ( , ( , -
, . , . , . БV – БVI , , . , ., , . , , БIII – БVI , – , , БII – БV , . , ( . . - . , 1135 .). БIV БIV . ( . ). . ) - - - - БI – БVI 1. . ( , , 1360-86 ., , ( , 1403 ., , , - ). БII –  174 
2. БIII – БV - . - , , , ( , . - , 1260 . ), , БIII БIV , . БIII ; - . - - , - 1509 ., ). (. БIV ., БVI ., , , , , 1484 – , - . ( ). , , . , - 1525 , 3. БIII – БV , БV , , , , . . БV – - . , . , . , .  175  -
( БIII БIV БIII . ( , . – , , БV . БV .). , БIII .), . - БII – БV . : , . , - , , : , , .  176  , , , , , , БII – БV . , . , - , 4. ). БII – , ( ( - 1180 – 1200 ., ). , БII – . , , , БV ., , . , . . , , - , -
, . . , , , (1370 .). БII – БV - - - . , - 1. БI –БIV , БI . . , , , . ( ; , , 1033 ., - 1020 ., ). , , , , БI – БIII - ) . БI – БIV - , ( - БI (BТПШrО). . , . , -  177  - , , -
, , 4040 . БVI . 60 . БIII .). , БII , . - , БI – БII , . ), , ( ), БIV БII , », . БIII – БIV ( , ), БIII – ) . 1260 , - БI БIV ; , , БII . - , . , ( . - , . БIII ) БI . , , 1100 , . ( « ( ( (. БIII . БII БIII .  178  - ), , БIII ). . , , , - БI . ( , -
2. БII – БIV БII БII – БIII . , . БIII .), ( ( , », , , , ), , , ( ( . БIV .), . БIV .), - . – , « . , (1100 .), (1190 .), , . . . ), БIV БII (. ( БIII . ( , , , ). ( - , . . , , , (20-30 . БIV .). , , , . , , , , , , ), , БIII ( ), 1157 – 1177 .). , .  179 
( - . 1225 .) , БII .) ( БII 1153 .), – ( « , БII – БIII – БIV ), , , . , БIV 1268 .). ( , ). , ), . . , ( 1157 – 1177 , , , , . , 1241 .). БII – БIII , 1291 .) ( , ( ( -  180  , , . , - ( , 1271 .). , , БIV . . БIII ) , ( 1260 . БII . - 1033 ., .). - . , БII , , ( , » .( , , ( , , II , БI , 1100 .) , 1225 . -
( БII 1189 .). , ( ( . . , , БIII ) - - , , , ( БII БII . ), , 1175 .). БIII , ( БIV . БIII – БIV , ,  181  . , - - - ). - – . , , , . - , , . 3. ) , , БIII , .). ( , . БIII ( - - - , БIII ). ( , . , , -
1050 ., БIII БIII .) БIII . (1225 .). (. БIII , . ). - , , . , , БIV БIII , . , БVIII 1. . БIII – БVIII - , Б ., . БII , . - , БIII – . ( М – , БIV – БV . - . . - , , ,  182  . , . -
. 12801290 .), , (1275 – БII , . , « . «ФКХЦ», ». 1523 I . - . . ( . 1553 ) , . БIV (1560 – 1568 .) – (1568 – 1592 .), 1610 , , . , , . ( , ) . , . , ,  183  : III . - . БIII .), (80- , , . 7 . - , 1300 . 3 . 1568 -
1560 . , . , . , . , . БVI – , .) - , . , - 1524 II . - , , , I . БV ., , . , III ), , - . , I , , - . . - 1397 1444 – 1525 . , . . , 1434 . 1542 - , (60- , . , - ( 1536 – . , ,  184 
. . , , . 1658 . - - . - , , - , . . , БV–БVI . , ., . - - , , , БVI . , - - . 1505 - , . (1499 .), - , , , . . – , . . ,  185 
. . . - , . , , , – - , . БVI . . M . БI – БII - - БV . . , , , 85 , , БVI ., . . , , , . БVII . . , , - . .  186  1530- , . БV - , . . БIII . , - . . . . - .
- БVII – - БVIII , , , , . , , БV – БVI , БVII . . , , - , - . . - . , Б – БV ., - - , , . - . , . . , « , : , , , . . , , , Б – БVII » , , . ,  187  -
( , БIV , . , - , ), . , , . . ( - БIII – БVI , . . , . , . , ( , ) »), « « , , - ), . - » . , - - - , , , - - , . , . БIII . : , , - , , - , , . . , . БII 20-30- ( , , , . ,  188 
. - , , , . . , , – , – ; , , ; – - , : , , « , , , ё - , , ; , - , , - ») , , , , - , , . ( . , , , , ,  189  - , , - - - - , . , , - ; , , ; - ( . - , ) - -
( , , , , , , , , , , , , ).
Ы - ( . ) ( . ( ( ) . ) . . (  191  . ) )
. ( ( ( ) - - -  192  , . ) ( ) . )
IV. БVI – БIБ . БVI . – , - , , . , , . , ( . БVI . ) БVI . (80-90- ). . , , , БVII . ,  193  ( . ( , . – , , ). , , . БVI . БVI . , , ). - , , , 90- - – , , , .
. - . , , . , , , . , , - . , . . . , . , . БVII . . БIV . . , , . , , . , , . , , «  194  ( , - БVII . БIII , , , , БVI . ), . ) , . , . ( , »,
1640 . , . . , (1641 – 1704 , .) , , , , , , - . , , , , - , , 29 ( - . , , 3 , . , , . ( . 29 - , ) , . . , БVII . . , . 5 ) 12 25 , , , . . БVI – БIБ . /C /. Б MОгвЧКrШНЧТ VОНОМФШ-PrКФЭТМФК KШЧПОrОЧМО «VОНК К ЯгЧТФ – 2013/2014». CОsФШ, PrКСК. – . 59-64  195 
, , ( , 1811 .). БVI – 80- . БIБ .( - , БVI , , ( - БIБ .) - – - , , - ( – ( , 1870 ., - 40 , , , ( , 1636 . ). . , , , - . , 1694 ., :2 ), , , 36 ,2 , ), , , , , 1903 .). ( 30 - , 1883–84 ., – ), . 30 . . БVI – БIБ . /C /. Б MОгвЧКrШНЧТ VОНОМФШ-PrКФЭТМФК KШЧПОrОЧМО "VОНК К ЯгЧТФ – 2013/2014". CОsФШ, PrКСК. – . 59-64.  196 
. , . , , . , , , . БIБ ., ( . , 1862 .), , , БVII – БIБ - БVI – . БIБ , - ., , БVI – , . - . . , - , ( - , , . – » 1692 .). , , 1829 . – « , .  197  - -
, БVII – БIБ , ., - , . 1940 . 1885 , . – , , , , ). , 80- . БIБ , , ( 20- , ( ,  198  . БVI . , . , , - , , . , . . , ( , ), - , . , . , , - , ), БVI – БIБ . ББ . ,
. 80 . БIБ , , , , ББ . 1958 , . . - -
, ), , , ( . , , , , ( , , . - . . ). , , , , , - , , . , - . , , , . - , – , - , . , , , , , , – , . ,  200  , , ,
. , , , .  201  , -
1. . 2. // , 4. 5. .: , 1958. – 700 . , .Д Ж / // , , , . . 2011. № 2 (8). – 1. – . 76-80. . . .Д Ж / // , . 2010. – № 5 (24). – . 215-219. . . БIII–БVI . Д Ж/ . 2008. – № 5. – . 60-64. . . . . 3. - . 3 – 5. – . БIII – БVII . Д 2010. – № 2 (36). – . 16-20. (0,3 6. . . БVII . Д Ж / // . . . 7. . . - 2010. – № 11. – . 156-159. 8. . . - 2010. – № 7. – . 98-105. 9. . . Ж / // . .) - . БIII – . 2009. – № 4. .Д - 15. – . 289-296. .Д Ж / // . Ж / // ( . 2010. – – . 845-851.  202  . ). Д Ж / // 12. – № 5 (3).
10. . . - / // – № 3 (27). – . 46-48. 11. . . .Д Ж / // . 12. . . 16. – . 198-202. 13. 14. БI –БIII .Д 15. 16. V .Д 17. . . . , . . Ж / // . 2010. – Ж / // . . Ж / // . . – 2011. БI–БV . 2009. – № 3. – . 30-34. Б – БV . .Д Ж / // . . . . 2010. – № 1. . . .Д . . - . .Д . - 71 (6). – . 14-20. - . 2009. – № 3 (37). – . 151-156. Ж / // , . 2011, № 8 (14). , , . 2. – . 93-98. VII . . .– . 2008. – № 8. – . 52-56. БIII – БVII . .Д Ж / // . 2010. – № 3 (47). – . 46-50. 18. KТХТЦЧТФ E.V. ArМСТЭОМЭЮrКХ КЧН HТsЭШrТМКХ TвЩШХШРв ШП EЮrШЩОКЧ FОЮНКХ CКsЭХОs ШП Б-БVII CОЧЭЮrТОs / // MТННХО-EКsЭ JШЮrЧКХ ШП SМТОЧЭТfiМ RОsОКrМС. (SМШЩЮs, ISI). – 2013. – 14 (2). – ЩЩ. 173-176, 2013. 19. BЮЦФО J. HШfisМСО KЮХЭЮr, LТЭОrКЭЮr ЮЧН GОssОХsМСКПЭ ТЦ СШСОЧ MТЭЭОХКХЭОr. – MЮЧТМС: MЮЧТМС, 1997. – 150 Щ. 20. ErНОsг K., KТsСКгТ R. KШгОЩФШrТЯКrКФ К BКФШЧвЛКЧ К BКХКЭШЧFОХЯТНОФ. – RШЦКЧТФК KТКНШ, 2011. – 200 . 21. GШОЭг А. DКs LОЛОЧ КЮП НОr RТЭЭОrЛЮrР. EН. C. MОМФsОЩОr, E. SМСrКЮЭ. – GШЭЭТЧРОЧ: GШЭЭТЧРОЧ, 1991. – P. 16. 22. HКХО J. RОЧКТssКЧМО FШrЭТfiМКЭТШЧ. ArЭ Шr EЧРТЧООrТЧР. – LШЧНШЧ: NШrаТМС, 1977. – 169 .  203 
23. LК ЯТО НКЧs ХОs МСКЭОКЮб ПШrЭs СТОr ОЭ КЮУЮШrН´СЮТ. MОЧОsЭrТОr/ТЦКРОs. – TШЮХШЮsО: MОЧОsЭrТО, 1999. – 130 Щ. 24. MОНТОЯКХ EЧРХКЧР. ДTОбЭЖ. – LШЧНШЧ: PТЭФТЧ GЮТНОs LЭН, 1997. – 350 Щ. 25. MОЧМХШЯК. D. CОsФО СrКНв I-II. – PrКСК: OНОШЧ, 1972. – 455 s. 26. MrЮsОФ H. J. BЮrРОЧ ТЧ EЯrШЩК. – LОТЩгТР: EНТЭТШЧ LОТЩгТР, 1974. – 156 Щ. 27. RТМСКrН C. CСКЭОКЮб ОЧ ЩКвs НО VКЮН. – FКЯrО, 2012. – 192 Щ. 28. SКМСsОЧsЩТОРОХ. LКЧНrОМСЭ. ДTОбЭЖ. – GШОЭЭТЧРОЧ: LТОПОrгОТЭ Ф. A. VОrsКЧНФШsЭОЧ, 1955. – 150 Щ. 29. SМСТХХ A. DКs LОЛОЧ ЮЧН НТО VОrsШrРЮЧР КЮП ЦТЭЭОХКХЭОrХТМСОЧ HШСОЧЛЮrРОЧ, ТЧ BЮrРОЧ ЮЧН SМСХШssОr. – SЭЮЭЭРКrЭ: SЭЮЭЭРКrЭ, 1979. – P. 79. 30. SЦШМгвЧsФТ J. ГКЦФТ. PrгОаШНЧТФ ЩШ PШХsМО. – CКrЭК BХКЧМК, 2011. – 175 s. 31. TШв S. A СТsЭШrв ШП ПШrЭТfiМКЭТШЧ. MОХЛШЮrЧО-LШЧНШЧ-TШrШЧЭШ. – LШЧНШЧ: HОТЧОЦКЧЧ, 1955. – 262 Щ. 32. UХЦОr K. CКsЭХОs, СТsЭШrв КЧН МТЯТХТгКЭТШЧ. – LУЮЛХУКЧК: MХКНТЧsФК ФЧТУРК TТsФКrЧК, 1999. – 303 Щ. 33. ГКЦФТ EЮrШЩО. – PШХsФК: FОЧТб P.H.А., 2011. – 128 s.  204 
.................................................... 3 I. (VIII . . .– .). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 II. Б – БVII Б– III. 1. 2. 3. 1. 2. БIII – БV 3. 1. 2. 1. 2. БIII – БV 3. 1. 2. БIII – БV БVII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Б – БV . Б – БV ............ .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БIII – БV . . . . . . . . БIII – БV . . . . . . . . БI – БV . , .................................... БI – БV . ........... 131 131 137 139 .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БIII – БV . . . . . . . . БI – БVII . ............................................ БIII – БV . . . . . . . . БIII – БVII . ..... 147 148 .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БIII – БV . . . . . Б – БV . ................................... БI – БV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 154 141 141 150 151 151 155 155 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160  205 
3. БII – БV . . . . . . . . . . . . . БI – БV . ............................... БI – БIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БII – БV . БII – БV . . . . . . . . . . . . . БI – БVI . ............................... , БI – БVI . ( ) ...................... БI – БVI . ............................... БII – БV . ............................ 1. 2. 3. 1. 1. 2. 3. БIII – БV 4. 1. 2. 3. БIII – БV 164 164 166 168 171 171 174 174 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БII – БV .. . . . . . БI – БIV . ......... БI –БIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БII – БIV . . . . . . . . БIII – БIV .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . БIII – Ы БVI – БIБ 175 176 177 177 179 181 БVIII . . . . . . . . . . 182 БIII – БVIII . . . . 182 1. IV. 161 . . . . . . . . . . . . 191 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

е В а ье ч К А а А е ее а . . е а . . 15.03.2016. 60 84 1/16. . . «TТЦОs NОа RШЦКЧ». . . . 12,1. 300 « 620014, . 620075, , . : (343) 376-45-30, 376-45-13 : (343) 376-45-30 E-ЦКТХ: ЮrТЛ@ТsЧОЭ.rЮ : ааа.ЮrТЛ.ТЧПШ , . « . 54, ». , .6 ». № 14/11-1. . (343) 350-78-28

ISBN 978-5-902993-52-0