Text
                    :en
Turkle kursu
по-турецки


АЛЕКСЕИ МОРОЗОВ
ЮСУФ ЩЕН
БАГЛАН АХМЕТОВ,
baslangi^ seviyesi + cd


DERS 1 и. лу ю м м ie э_ О е и ь е л > т »' Алфавт Законы сингармонизма Аффиксация Количественные числительные Множественное число Определительные словосочетания Указательные местоимения Вопросительные местоимения ТУРЕЦКИЙ АЛФАВИТ Буквы русского Примг ры Туреикий Буквы русского Примеры I МШагг алфавита, । урецхих алфавит aj фавита, турецких обозначающие слов обозначающие слов приблизительно приблизительно те । е же звуки же звуки 1 к Аа а ad 76. Mm мэ masa 2 ВЬ ба baba 17. Nn нэ nine X Сс дже cam IE. Oc о oda че panta 19. Од * ogrenci 1 X Dd да d dap 20. Pp ПЭ pencere X Ее э ev 21. Яг рз renk * Ft фа fare 22. $s сэ su 1 * ^5 ге gece 23. шэ £i§e 1 (5^ * agap 24. Tt тэ labak -Л хз hasta 25. Uu У ucak [»Х * ы ilik 26. Uii * uzom ZZ А и insan 27. Vv в vatan жэ jilet 28. Yy йе yardim ке katem 29. Zz зэ zengin «S U лэ lam ba •— звуки не имеют аналогов в ру< ском языке. Я — Mt читается, удлиняет предстоящую гласную • — • ~~ -io передать слиянием русскгого О и Ё • — * -но передать слиянием русского У и Ю । с г газом, в современном турецком алфавите, заменившем в 1928 году «эс 1_оавит, 29 букв, из которых 8 гласный и 21 согласная. - —~с в турецком алфавите имеется два знака: [Л] — знак долготы и Р*-- — апостроф. РЛ ; - сния 1Л] и удлинения {«uzatma ve inceletme i§areti») употребляется оо.-:' арабского происхождения для обозначения долготы гласной ( alim hi* m господствующий' ) или для смягчения предшествующей ей Идмоой г-г гаг 'ветер', каг пр ибыль').
Знак ['] (апостроф) употребляется для отделения основы слова от аффиксов в именах собственных (Ahmct'e 'Ахмету) Moskova'da 'в Москве'). Упражнение 1 "Лере&еЭите на турецкий язык 6
- le
УЧИМСЯ ЧИТАТЬ Аппе мать анне Корги мост кёпрю АПе семья аиле Elma яблоко эльма Eibise платье эльбисе $осик ребенок чоджук $ama$tr бельё чамашыр Sandal лодка сандал Kapi дверь капы Aslan лев аслан £ukur яма чукур Dergi журнал дерьги Etek юбка этек Oda комната ода Tebe^ir мел тебешир Dolap шкаф долап Koltuk кресло колтук Duvar стена дувар Ogrenci студент оренджи Pencere окно пейджере Deniz море дениз Masa стол маса Tarla поле тзрга Sandalye стул сандали'е Utii утюг ют<с Yatak постель ятак Dokter врач доктор Mutfak кухня мутфак Balta топор бал’а Halk народ ХЭ-'*~ С ЗАКОН ГАРМОНИИ ГЛАСНЫХ В турецком языке 8 “ = = а, е, j, i, о, о, и, й. Удобно запомнить их классификацию по группам: глас-ые заднего ряда иди твёрдые гласные (а, о, u, i) и гласные пеоедмего ряда иди мягкие гласные fe. а й 0. а также губные (о, и, б, й) и негубные глаоше (& еЛ 4.3 турецяом языче су_«гвует закон сингармонизма и он гласит в одном слове могут быть гтьаснь е только -«реднего или только заднего ряда (нёбный сингармонизм , только губнь е или негубные (губной сингармонизм). _-^-Z ухкие т&ерЭые а 1 О и мягкие е б и 1) Если слово турецкого происхождения, то гаэмо^ я наб-гюдается во всем слове. Например anlam, q^ek, ogretmen Закон гармонии гласных в основе не соблюдается заведующих случаях: В словах нетурецкого происхождения: kitap, protesto, aktor. В сложных "повах: Kadikoy, yuzba$i, Rumeli. В -^которых отдельных словах турецкого корня: karde$ hangi, si§man. В отд z рных заимствованных словах введён гласный с пару _е н лем закона о гласных: hap<s vakit 2) 3 4
ЗАКОН ГАРМОНИИ СОГЛАСНЫХ кёпрю эльма чоджук сандал аслан дерьги ода долап дувар пейджере маса сандали'е ятак I мутфак В турецком языке согласные делятся на две группы и имеют свою гармонию: глухие согласные — $, f, h, к, р, s, t звонкие согласные — b, с, d, д, д, j, /, т, п, г, v, у,z Аффикс выбираем в зависимости от последней согласной основы: если последняя согласная основы звонкая, то и аффикс будет звонким, если глухая, то соответственно и аффикс будет глухим. ЗАКОН ГАРМОНИИ СЛОГА Гласный, находящийся в закрытом слоге влияет на согласные, в окружении которых он находится. Например: gol — гол, но до! — гёль, т.е. мягкий гласный смягчает обе согласные, в окружении которых находится. КОЛИЧЕСТВЕННЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ мнить их (а, о, u, |) и, о, й) и 1зма и он его ряда энизм). слове. ix: о 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 20 21 Sifir Bir iki I 9 u<; Dort Be§ Alti Yedi Sekiz Dokuz On On bir On iki Yirmi Yirmi bir 30 40 50 60 70 80 90 100 101 200 1000 2000 1000000 2000000 1000000000 Otuz Kirk Elli Altmi$ Yetmij Seksen Doksan Yuz Yuz bir Iki yuz Bin iki bin Bir milyon iki milyon Bir mi Iyar lacHbix: Примеры: iki kitap Sek z adam 0 tuz gun Две книги Восемь человек Тридцать дней 9
Упражнение 3 Hanuwume на турецком яз>ыке числительные 1 2 3 4 . 5 6 7 8 9 . 10 11 12 .. 13 14 .. 15 16 17... 18 19 .. 20 21 30 . 31 32 .. 40 41 42 43 50 .. 51 52 53 54 .. 60 . 61 62 64. 65. 70 . 71 72 73 ... 74 75 .. 76 80 81 82 83 .. 84 85 86 ....... .. „ Я , .......... 90 .. 91 92 93._ 94.. 95 .. 96 97 97.. 98 99 .. 100 124 276 754 1000 1839 83^6 .. ... . .. 79427 ЗООООООО 275 000 000 5 000 000 000 Упражнение 4 £w«ci,r-z пест 1. Выберите прав.-"c-ое <-е- -ого 1205. A.Bir yirmi be$ В. Bir bin yirmi bes C. Bin yuz iki bes D. Bin iki yuz be§ 2. Выберите правильное написание ч - Mti yuz seksen yedi» в числовом виде. А. 6 100 807 В. 6807 С. 600 87 С. 687 3. Закончите предложение. «Evde yedi.......var. A. sandalyeler В. sandaiyedir С. sandalye D. hepsi 10
I. n yedi-» в Упражнение 5 Hauuume ссот&етстбия I On be$ a. 155 E Yedi b. 7777 a Dokuz c. 9 < Yuzelli d. 15 Dokuz yuz doksan dokuz e. 999 - Elli bin yedi yuz seKsen iki f. 44 Be$ bin dorr yuz otuz u<; g. 7 E Kirk dort h. 50782 I Bin bir 1.5433 ’Yedi bin yedi у Liz yotmi^ yedi i. 1001 Примеры: ОБРАЗОВАНИЕ МНОЖЕСТВЕННОГО ЧИСЛА Для образования множественного числа к основе слова нужно присоединить ударный аффикс -lar, если последняя гласная основы является твердой или -ler, если последняя гласная основы .лягкая. ev - /ег, aile - ler, kopek - ler, utu - ler kod/n - lar ogul - lor, sokak - lar, doktor - lar Упражнение 6 Образуйте множественнее число 8-otobiis.............. 9-resrm................ 10-di$.......... 11-$eker. 12-hah................. 13-ogrenci...... , .... 14-kedi................ 15-koItuk................. 16-sandalye............... 17-ceket.................. 18-tablo.................. 19-masa................... 20-takvim................. 21-deniz.................. 11
Упражнение 7 Переведите на турецкий язык и образуйте множественное число Упражнение 8 "Переведите на г.сеикий яз^к 1. книги ........................ 11. сумки 2. учителя ...................... 12. _ колы 3. директора .................... 13. ученики 4 машины ....................... И. стекла 5. дома ......................... 15. автобусы 6 ручки ........................ 16,очки 7 двери ........................ 17. тетради 8 окна ......................... 18. компьютеры __ 9. стулья ....................... 19. комнаты 10. столы ....................... 20. шапки
КОММЕНТАРИЙ Если перед существительным находится числительное, то существительное г - этребляется в единственном числе. Arabalar—машины Ь araba — две машины ОПРЕДЕЛИТЕЛЬНЫЕ СЛОВОСОЧЕТАНИЯ _пределительное словосочетание в турецком языке строится по схеме: Определение + Определяемое - зпри мж: F иуйк ev. 'aliskan adam. к w Большой дом. Трудолюбивый человек. Akilh Qocuk. Умный ребёнок. УКАЗАТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ Указательное местоимение bu определяет предмет, находящийся на самом близком расстоянии от говорящего, или предмет, о котором уже шла речь. Например: Ви adam — этот человек; человек, о котором идет (шла) речь Ви ev — этот дом; вышеупомянутый дом Указательное местоимение §и определяет предмет, который находится нескол ькодал ьшеотговорящего, чем предмет, определяемый местоимением bu. Например: $и adam — вот этот человек $и ev — вот этот дом • эзательное местоимение о по своему значению совпадает с русским . • ззательным местоимением «тот (та, то)» и определяет предмет, находящийся относительно большем удалении от говорящего. О adam — тот человек Oev —тот дом
ВОПРОСИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ Ви kim ? Ви adam kim? Ви пе? Ahmet Bey kim? Кто это? Кто этот мужчина? Что это? Господин Ахмет кто? Bu..... Упражнение 9 Ответьте из вопросы 2.0 kim? О.... 10.0 kim? О.... 3. Bu kim? Ви — . 7 ?и kim? 11. Ви пе? Ви 8.0 kim? 12. Ви пе? Ви......
ни недели Месяцы Времена года Зима Весна Лето Осень 14. Ви пе? Ви...... 18. Bu ne? Bu...... 16. Bu ne? Bu...... 15. Bu ne? Bu...... MS •ikbahar Yaz Scnbahar 13 Bu ne? Pazartesi Sah £ar$amba Per§embe Сита Cumartesi Pazar Ocak $ubat Mart Nisan Mayis -laziran Tern muz Agustos EylOl Ekim kasim - raltk ЭТО НУЖНО ЗНАТЬ Понедельник Вторник Среда Четверг Пятница Суббота Воскресенье Январь Февраль Март Апрель Май Июнь Июль Август Сентябрь Октябрь Ноябрь Декабрь
DERS 2 Безглагольное отрицание Отрицательная частица degil Вопросительная частица mi Слова var и уок Личные местоимения и аффиксы сказуемости (личные аффиксы) Вопросительные слова HANGI и NASIL БЕЗГЛАГОЛЬНОЕ ОТРИЦАНИЕ. ОТРИЦАТЕЛЬНАЯ ЧАСТИЦА DEGIL Отрицательная частица DEGIL является аналогом русской отрицательной частицы НЕ. Но в отличие от русского аналога пишется после слова, относительно которого используется. Частица ударная. Примеры: Bu maso degil. Ви <^ек guzel degil. О adorn mudurdegiL kitap enteresan deg I. Это не стол. Этот цветок не красивый. Тот человек не директор. Вот эта книга не интересная. ВОПРОСИТЕЛЬНАЯ ЧАСТИЦА MI Безудзр- вопросительная частица mi, подчиняясь закону гарм:-// г";эс-г * /ыеет четыре фонетических варианта ( mi. mi, mu, mu) и ставится непосредственно после того слова к кстор:м/относится вопрос в предложении. Промеры: Ви birmasa mi? Buq^ek guzel mi? Это стол? Этот цветок красив (ли)? Ahmet mudur mu? Moskova soguk mu? Ахмет директор? В Москве холодно? H.r* c-masa. ’ oumasa degil. b j асе - guzel. Hayr. bu gi<;ek guzel deg Evet Ahmet *nudur. Hay г, Ab m et mudur degil. Evex, Moskova soguk. Hayir, Moskova soguk degil. Да, это стол. Нет, это не стол. Да, этот цветок красив. Нет, этот цветок не красив. Да, Ахмет директор Нет, Ахмет не директор. Да, в Москве холодно. Нет, в Москве не холодно.
комментарий | -1 =bir помимо основного значения количественного числительного «один», в ;-пинии с именем существительным имеет значение неопределенного артикля «ка- «некий». jjrczim — один человек, какой-то человек i- - - и — один стол, какой-то стол р г стоит перед определительным словосочетанием, то переводится кок обычное естественное числительное. А если же между определением и определяемым, то :т значение неопределенного артикля или не переводится вообще. гельнои лтельно ДОnir ci^ek — (какой-то) красивый цветок до щек — один красивый цветок Упражнение 1 Задайте Вопросы и ответьте закону |рианга ne того 2. Bu bir bisiklet... ? 1. Bu biraraba mi? Evet, bu araba. 7. Ви bir otobus... ? 6. Bu bir gemi... ? 3. Ви bir cigek... ? 8. Bu bir fire a... ?
В турецком языке нет глагола «иметься» и соответственно его отрицательной формы «не иметься»; роль этого глагола выполняют предикативные имена var (есть, имеется) и уок (нет, не имеется), которые, как правило, выступают в роли сказуемого и ставятся в конце предложения. Примты: Ка$ masa var? Ве$ masa var. Masa var mi? Evet. masa var. -layir masa yor Сколько есть (имеется) столов? Есть (имеется, пять столов. Стол есть? Да, стол есть./ Нет, стола нет. ЛИЧНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ И АФФИКСЫ СКАЗУЕМОСТИ (ЛИЧНЫЕ АФФИКСЫ) Каждому личному местоимению соответствует свой аффикс сказуемости. Аффикс сказуемое! и служит для согласования сказуемого с подлежащим и соответствует русскому глаголу-связке «есть» (в смысле «является»). Людям, изучавшим английский язык можно провести параллело с глаголом «to be». Т.е. каждому лицу и числу соответствует своя грамматическая Форма. Аффиксы сказуемости безударны и имеют следующие фонетические варианты: Веп я y)im, (y)im, (y)um, (y)um Sen Ты sin, sin, sun,sun О Он, она, оно Biz Мы (y)«z, (y)iz, (y)uz, (y)uz Вы smiz, siniz, sunuz, sunuz Onlar Они lar, ler j 18
let... ? ian...? £ - 5ор аффикса идёт по последней гласной букве основы согласно закону ~*рмонии гласных. Обратите внимание на букву Y в первом лице ед. и мн.ч. Она пишется лишь в том случае, если основа слова заканчивается на гласную. Давайте просклоняем слово ogretmen (учитель): Ben ogretmen-i- im Sen dgretmen+ sin О ogretmen Biz ogretmen + iz Siz dgretmen+ siniz Onlar dgretmen+ ler Я учитель Ты учитель Он (она) учитель Мы учителя Вы учителя Они учителя — Nasilsin? — Как у тебя дела? (или доел.: Как ты?) — iyiyim. — У меня все хорошо.(или доел.: Я хорошо) .ной । var юли Упражнение 2 Добавьте личные аффиксы ? en ooretmen Ben satici ogrenci jdGr... Sen asker Biz eczaci... Siz gozluk^u.. Onlar berber. te" iDOrcu фикс гвует ИЛИМ дому гты: eter. —emur □r-:;rsanat<;i Ben kuafor....... Sen patron....... О cumhurbajkani Bizelektrikd..... Л Siz teknisyen.... Onlar yiiziicG... jnuz .hendis Sen £ali$kan.... О milletvekili.. Biz terzi....... Siz tamirci..... Onlartemizlikpi 1»
Примеры: Ben ogretmen mi+yim? Sen ogretmen mi- sin? О ogretmen mi? Biz ogretmen mi-yiz! Siz ogretmen mi+ siniz? Onlar ogretmenler mi? Отрииат ель на я форма Вопросительная форма Evex, Hayir, Hayir I Примеры: Ben ogretmen degil+ im. Sen ogretmen degil+ sin. О ogretmen degil. Biz ogretmen degil+ iz. Siz ogretmen degil+ siniz. Onlar ogretmen degil+ ler. Упражнение 3 Сптссгльтг -а вопросы Отрицательная форма именного сказуемого образуется при помощи отрицатель- ной частицы DEGIL, которая присоединяет аффиксы сказуемости. Вопросительная форма именного сказуемого образуется при помощи вопросительной частицы mi. Аффикс сказуемости лица, которому адресован воп- рос, присоединяемся к частице. Исключение составляет третье лицо мн.числа. 1. Ben Turk muyum? 2. Ben akilli miyim? 3. Sen yorgun musun? 4. Sen italyan misin? 5. Sen mutlu musun? 6. Sen glkjIu musun? 7. Oogrencimi? 8. Oyalnizmi? 9. Bizcaiiskan miyiz? 10. Siz zayif misiniz? 11. Siz gazeteci misiniz? 12. Siz rahat misiniz? 13.Siz muzisyen misiniz? 14.Onlar guzel mi? 15.0nlarsofdr mu? Я не учитель Ты не учитель Он (она) не учитель Мы не учителя Вы не учителя Они не учителя Я учитель? Ты учитель? Он (она) учитель? Мы учителя? Вы учителя? Они учителя? Hayir, Hayir, Ever,. Hayir Evet, Evet.. 20
Упражнение 4 выполните по образцу цател ь- 5 ея sekreterim Ь*- sekreter.............. D sekreter ........... Вс sekreter............ < sekreter ............... D s<ar sekreter........... len aktor ................ Sen aktor ................ C aktor .............. c aktor .............. fc aktor............... 0 ar aktor ............... Ben sekreter degilim Sen sekreter............... О sekreter................. Biz sekreter .............. Siz sekreter .............. Onlar sekreter............. Ben aktor ................. Sen aktor ................. О aktor ................... Biz aktor ................. Siz aktor ................. Onlar aktor ............... Ben sekreter miyim ? Sen sekreter...........? О sekreter...........? Biz sekreter...........? Siz sekreter...........? Onlar sekreter...........? Ben aktor .............? Sen aktor .............? О aktor .............? Biz aktor .............1 Siz aktor .............? Onlar aktor .............? помощи ван вон- гисла. futbolcu futbolcu futbolcu. futbolcu futbolcu futboku. hasta ... hasta.... hasta ... hasta ... hasta ... hasta.... Ben Sen Biz Onlar Ben Sen Biz Onlar futbolcu futbolcu futbolcu futbolcu futbolcu futbolcu hasta... hasta... hasta... hasta... hasta... hasta... Ben Sen Biz Onlar Ben Sen Biz Onlar futbolcu futbolcu futbolcu futbolcu futboku futbolcu hasta .... hasta ... hasta .... hasta .... hasta... hasta .. ВОПРОСИТЕЛЬНЫЕ СЛОВА HANGI И NASIL lor ,-ссительные слова hangi и nasil переводятся на русский как «какой?». -пиальная разница заключается в том, что слово hangi употребляется если ре - г идет о выборе предмета из ряда других, то есть с оттенком «какой из?» : —- -gi kitap ilginc? f 5 7kitap док ilging. - : п : ders zor? Какая из книг интересная? Вот эта зеленая книга очень интересная. Какой урок сложный? ч_- "anatik док zor. Матема гика очень сложная. L’oec nasil в значении « какой?» употребляется, когда речь идет о качестве, - ~?ах предмета: ~г ~ г: nasil bir adam? Ахмет какой человек? (качества) - - - г: . 1 bir adam. З&л nasi! bir araba? ЗЛ'л :о- hizli bir araba. Ахмет хороший.человек. BMW какая машина? BMW очень быстрая машина. слово nasil имеет вопросительное значение « как?».
Merhaba Selam Giinaydin iyi gunler iyi akfamlar Ho$ geldiniz Ho$ bulduk G6ru$uruz Gbru$mek iizere « Yann gorufuruz Hofgakahn Gule gule iyi gunler iyi akfumlar lyi yolculuklar Elveda ЭТО НУЖНО ЗНАТЬ Приветствия Здравствуйте Привет Доброе утро Добрый день Добрый вечер Добро пожаловать Спасибо (ответ на Но$ geldiniz) Прощания Пока До встречи До завтра До свидания До свидания (говорит остающийся) До свидания (при прощании утром/ днем) До свидания (при прощании вечером) Счастливого пути Прощайте Часто употребляемые фразы / слова Te$ekkurler Те$еккйг ederim Sagol Bir fey degil/Rica ederim Lutfen Affedersiniz Ozur dilerim Efendim Afiyetolsun Gegmif olsun Cokyafa Tabi Olur—olmaz Gerekli—gereksiz Dogru — yanhs Спасибо Спасибо (благодарю) Спасибо (неформально) Не за что Пожалуйста Извините Прошу прощения Что вы сказали? Я слушаю Приятного аппетита Выздоравливайте (пусть выздоравливает) Будьте здоровы Конечно Можно — нельзя Нужно — не нужно Верно — не верно
DERS 3 Притяжательные местоимения Аффиксы принадлежности Озвончение согласных Падежная система в турецком языке Порядковые числительные Z - arm ПРИТЯЖАТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ Мой, моя, моё, мои Твой, твоя, твоё, твои Его, её_______________ Наш, наша наше, наши Ваш, ваша, ваше, ваши Их Г. <тжательные местоимения в турецком языке выполняют те же функции, и соответствующие местоимения в русском языке, с той, однако, разницей, «г:: гля выражения принадлежности не всегда достаточно употребить только -с»'-=жательное местоимение, длч этого необходимо к слову, определяемому Притяжательным местоимением, прибавить еще аффикс принадлежности. (Хотя • £зоиант типа bizim ev — наш дом, sizin Ahmet — ваш Ахмет тоже возможен). АФФИКСЫ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ Ък уже было отмечено, каждому притяжательному местоимению соответ- - • е-т свой аффикс принадлежности. Аффиксы принадлежности указывают на -: -аллежность какому-либо лицу. •с-'ксы принадлежности ударные и имеют следующие фонетические -а-, -1- -a, -i -e-, -i- -e-, -i- -o-? -u- -о-, -u- -6-, -u- a « • -о-, -u- После Пекле После После После После После После согласных гласных согласных гласных согласных гласных согласных гласных ———— -im -m -im -m -um -m -um -m -in -n -in -n -un -n • w -un -n -I -SI -1 -si -u -su -u -su - -imiz -miz -imiz -miz -umuz -muz -umuz. -miiz -iniz -niz -iniz -niz -unuz -nuz -unuz -nuz _‘r Л -Ian -leri -lari -leri
Как и в случае с аффиксами сказуемости при выборе аффикса мы должны смотреть гласную букву основы. на последнюю Примеры: Benim doktor +um Senin doktor -run Onun doktor +u Bizim doktor -i-umuz Sizin doktor +unuz Onlann doktor -“-Ian Мой доктор Твой доктор Его (её) доктор Наш доктор Ваш доктор Их доктор(а)* * с третьем лице множественного числа вариант onlann doktorlan имеет двоякий перевод: мож- но перевести как'их доктора'. а можно перевести как'их доктор'. Если речь идет об единственном числе, то можно воспользоваться аффиксом принадлежности третьего лица единственного числа — onlann doktoru (их доктор). Admiz пе? — Как Вас зовут? (или доел.: Какое ваше имя?) Adim Olga. — Меня зовут Ольга, (или доел.: Моё имя Ольга.) При наличии притяжательного местоимения аффикс принадлежности иногда может опускаться. Это имеет место в тех случаях, когда принадлежность является относительной, например: bizim ev — наш дом, bizim §ehir — наш город. В случаях неотчуждаемой принадлежности употребление аффикса принадлеж- ности обязательно. Например, в предложении типа «Как отец?» имя существитель- ное «огец» должно быть оформлено аффиксом принадлежности соответствую- щего лица: Babam nasil ? (Как мой отец?); Baban nasil? (Как твой отец?) и т.д. ОЗВОНЧЕНИЕ СОГЛАСНЫХ С- Глухие согласные [ф], kJ, [t], [p], находящиеся в конце основы и присоединяющие какой-либо аффикс, оказавшись в позиции между двумя гласными, как правило, заменяются своими звонкими эквивалентами [с), [b], [d], [д]. Примеры: атас — атаа kitap — kitabi tarak —taragi Если конечному (к] предшествует звук [п], то глухой звук [к] переходит в звонкий [д]. "Примеры: гепк—rengi denk — dengi qeienk — gelengi Конечные глухие сохраняются также во многих односложных и заимствованных словах. "Примеры: sac — sag at — ati top — topu ok — oku В словарях явление трансформации глухих согласных в звонкие отражается следующим образом: amaij(ci), kitap(bi), renk(gi), sokak(gi), dort(du).
Упражнение г Добавьте аффиксы принадлежности el.............. el.............. el.............. el.............. ei.............. el.............. <ji<;ek....... Wek........... <;igek........ <;i<;ek....... CKek.......... <ji<^ek....... Benim Senin Onun Bizim Sizin Onlann <;anta....... <;a nta...... Canta........ <;anta....... ^anta........ <;anta....... yol........ Benim yol........ Senin yol........ Onun yol........ Bizim yol........ Sizin yol........ Onlann gul........ Benim дй1........ Senin gul........ Onun giil....... Bizim gul........ Sizin giil....... Onlarin ceket...... ceket...... ceket...... ceket...... ceket...... ceket...... Benim karde§......... Benim Senin karde$....... Senin Onun karde§....... Onun Bizim karde$....... Bizim Sizin karde$...... Sizin Onlann karde§......... Onlann ayak.......... Benim ayak.......... Senin ayak.......... Onun ayak.......... Bizim ayak.......... Sizin ayak.......... Onlann Benim araba......... Benim Senin araba........ Senin Onun araba........ Onun Bizim araba........ Bizim Sizin araba........ Sizin Onlarin araba......... Onlann is............ Benim is............ Senin i§............ Onun is............ Bizim i$............ Sizin is............ Onlarin я elma.......... Benim elma......... Senin elma......... Onun elma........... Bizim elma........... Sizin elma........... Onlarin Benim bisiklet......... Benim Senin bisiklet........ Senin Onun bisiklet........ Onun Bizim bisiklet........ Bizim Sizin bisiklet........ Sizin Onlarin bisiklet......... Onlarin defter........ defter........ defter........ defter........ defter........ defter........ bebek........ bebek........ bebek......... bebek......... bebek........ bebek........ kahve........ kahve........ ka hve....... kahve........ kahve........ kahve........ okul......... okul......... okul......... okul......... okul......... okul......... goz.......... gbz.......... goz.......... goz.......... goz.......... goz.......... at.......... at.......... at.......... at.......... at.......... at..........
Упражнение 2 -— Задайте вопросы и ответьте на Них 1. Onun ev.......Ьиуйктй? 2. Senin (janta......siyah mi? 3. Bizim yemekler.......guzel mi? *4 kJ be IV ВЯ1 Bfl I < IO1 91 P« • « •• • ® •••• в *4 •»••»«** 4* • • » » » 4, Sizin okul.....iyi mi? 5. Senin kardes.......akilli mi? 4 6. Senin kitap......mavi mi? 7. Sizin parklar....buyuk mu? 8. Onun ofis......liiks mu? 9. Benim saglar.....siyah mi? IQ.Onun eller.....кй^йктй? 11. Benim gozler....siyah mi? 12. Bizim araba....ku<;uk mu? 13.0nlarin baba.....pilot mu? 14. Senin cay.....sekerli mi? 15. Sizin §ehir...temiz mi? Упражнение 3 "Переведите на турецкий язык 1. Ваш сын врач? ......................................... 2. Наш город многолюден. .............................................. 3. Твой шеф турок? ......................................... 4. Мой учитель очень строгий........................................... 5. Их машина очень быстрая............................................. 6. Её супруг депутат. ......................................... 7. Наши родители очень умные........................................... 8. Ваша сестра замужем?. .............................................. 9. Его работа очень интересная......................................... Ю.Твойдруг высокий?. ......................................... 26
ПОРЯДКОВЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ ло Дляобразованияпорядковыхчислительныхслужитчетырех- вариантный ударный аффикс -(i)nci -(i)nci, -(u)ncu, -{й)псй), присоединяемый к количественным числительным. Bir + inci Первый Aiti + па Шестой Iki + nci Второй Yedi + nci Седьмой + йпсй Третий Sekiz + inci Восьмой Dord + йпсй Четвертый Dokuz + uncu Девятый Bef + inci Пятый On + uncu Десятый w :ьме порядковое числительное обозначается точкой после числа: 5-ый день 17-ая страница 25-ый этаж Упражнение 4 Om&etnbme на Вопросы . -STos ka^inci ay? : *30100 gun? kagnci sayfa? * ЗС1ПС1 soru? Упражнение 5 Tlepe&edume на турецкий язык Восьмой класс. ............... . г -адцатый этаж. ............... окгь первый век. ............... = половина. ............... ': __атая страница. ...............
ПАДЕЖНАЯ СИСТЕМА В ТУРЕЦКОМ ЯЗЫКЕ В турецком языке б падежей: именительный, родительный, направительный (дательный}, винительный, местный, исходный. Форма именительного падежа это основа существительного, указанная в словаре. Падеж Основной вопрос Аффикс падежа Именительный Кто? Kim? Что? Ne? Аффиксов нет Родительный Чей? (У) кого? Kimin? Чего? Neyin? -(n)in; -(n)in; -(n)un; - (n)un Направительный Куда? Nereye? Кому? Kime? Чему? Neye? -<у)а; -(у)е Винительный Кого? Kimi? Что? Neyi? -<y)i;-(y}i; -(y)u; -(y)u Местный Где? Nerede? У кого? Kimde? -da; -de; -ta; -te Исходный Откуда? Nereden? От кого? Kimden? -dan; -den; -tan; -ten Буквы, указанные в скобках пишутся и произносятся в тех случаях, когда падежному аффиксу предшествует гласная буква. Все падежные аффиксы ударные и подчиняются законам гармонии. Интервью — iyi gunler. Nasiismiz? — Tesekkur ederim. Siz nosilsiniz? Л — Ben de iyiyim. Adtntz ne? В А В А В А — Peki soyadtniz ne? —Soyadim.................. — Nerelisiniz? — Mesleginiz пе? А — Tesekkur ederim. Mem nun oldum. — Ben de memnun oldum.
СОСТАВЬТЕ ДИАЛОГИ 4 1ЬНЫЙ I 1адежа | un; - •)u ren аффиксу - j.m Ali. -cana'liyim. •HkJhendisim. Adim Leyla. Samsun'luyum. Sanatqyim. Adim Murat. Erzurum'luyum. Formenim.
DERS 4 Родительный падеж Притяжательный изафет Относительный изафет Изафетная цепь Количественные слова РОДИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ Родительный падеж в турецком языке выражает принадлежность. То есть указывает на то, что имя обладает чем-либо. Отвечает на вопросы: kimin? (чей?, кого?, у кого?), neyin? (чей?, чего?, у чего?). Примеры: Ви oda kimin? Ви oda benim. Bu araba Ahmefin mi? Hayir, bu araba Mehmet'in. Чья это комната? Эта комната моя. Эта машина Ахмета? Нет, эта машина Мехмета. ПРИТЯЖАТЕЛЬНЫЙ ИЗАФЕТ Изафетом в турецком языке называется определительное сочетание двух (и более) имен существительных. Притяжательный изафет является определительным словосочетанием, выражающим принадлежность («дом бабушки», «дверь шкафа») и строится следующим образом: к имени существительному, выступающему в качестве определения, присоединяется аффикс родительного падежа, а к имени существительному, выполняющему функцию определяемого, присоединяется аффикс принадлежности. Примеры: Moskova'mn merkezi Mehmet'in babasi Odanin kapisi центр Москвы отец Мехмета дверь комнаты Каждый из компонентов притяжательного изафета может иметь при себе определение. Примеры: Bu odanin aqtk kapisi открытая дверь этой комнаты 30
Упражнение 1 Образуйте притяжательный изафет 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Ali'..kitap... Apartman.....asansor, Okul....mildur.... Ahmet'....araba.... Sinif..kapi... Ogrenci....^anta..... Ogretmen.....gozliik... Koy...<;e§me.... Kalem....renk... Ogrenci...kafa..... Hayat...gaye..... 12. Kapi...koi.... 13. Moskova'....hava... 14. Mehmet'....kalem.... 15. Ogrenci...sac.... 16. Fakiilte..dekan...... 17. Mektup....adres.... 18. Kalem........... 19. Bulut....renk... 20. Masa.....ortO... 21. Araba....ruhsat.... 22. Sut....kaymak...... Упражнение 2 Добавьте аффиксы и ответьте на вопросы 1. Sen kalem......varmi? 2. О...defter..nerede? 3. Sen ad ne? Siz...araba....eski mi? Siz..ev.......ka? oda var? Onlar...vakit...var mi? Sen....arkada$....hasta mi? О....baba....polis mi? Onlar...ulke....Avrupa'da mi? 10. Ogretmen..gozliik.varmi? ____ Упражнение 3 "Переведите на турецкий язык 2 оу г Ахмета инженер. 1 _верь класса закрыта. Муж Татьяны очень высокий. - --кара — столица Турции. '^ртира Дилек большая и красивая. 31
ОТНОСИТЕЛЬНЫЙ ИЗАФЕТ Относительный изафет — это определительное с: -е~~- -л=- т ?.» :•_естви- тельных, в котором первое определение остается a s~:poe определяемое принимает аффикс принадлеж-эсти ' ~=е--того числа. Причем определяемым, как правило, Cyuaev w^’oHoe, выражающее родовое понятие, а определи- =« — •г*«* ~ . ~ое, выражающее видовое понятие, или имя собствен—те Примеры: Mektup kutusu tycuk kitabi Ектек fiyatt Futbol sahast ящик дл - -»•:=«* детская э цена на »л«е6 футболььте Упражнение 4 Образуйте относительный изафет и псрсЬе 1. Sokaklcimba...... 2. Elbise aski. 3. Araba kredi... 4. (^ocukbah^e.... 5. Fotograf makine... 6. Tahta kalem... 7. Istanbul Vali. 8. Turkle ogretmen... 9. Taksi $ofdr.. 10.Okul mudur.... 11. Turkle ogretmen.—. 12. £ay §eker.. 13. Turk kahve.. 14. Oocuk kitaplar...... 15. Futbol top. 16. Ak§am yemek— 17. Smavsoru... 18. Belediye otobus— 19. Havana puro... 20. Korku film. ИЗАФЕТНАЯ ЦЕПЬ Очень часто возникают сложные конструкции типа « имя «.'=* : -Д»'5 лз-ерь моей машины» и т.п. Такой тип конструкций наз? =э=тс= _епь. То есть такие конструкции состоят из нескольких изгое ~ ~ _ • = толи звеньев, образующих собой цепь. Первым звеном v: ~в6сй >'зафет (притяжательный, относительный), стоящий в род. =~орым звеном является само определяемое слово, получг• _ее *: • -ьдпеж- ности 3-го лица ((s)i'’). Например, мы хотим сказать «машина Ахмета др; £ тэ-чов отт-*• :~ово «машина» выступает в роли определяемого слова а «г~-ется определением для слова «машина» и отвечает на волрсс рооте^-с*: "эдежа «чья?», следовательно на первом месте будет стоять * о. " - - - *• изерет в родительном падеже «Ахмета друга», а за ним опреде-г*: £: v -—• -а». Ahmet In arkada$i + nin araba + si Benim baba + m + /n canta + si Машина доугг ajm Сумка мое^с с-тцд 32
Упражнение 5 Образуйте изафетИую цепь Ben Sen Biz Onlar Sen.... Ben.... Biz.... 12. Onlar 13. Sen..., 15. Ben anne.... baba.... arkadaj. okul.... araba... evler... baba.... baba.... okul..... ev....... abia.... araba... kalem.... arkada§ kitap... kardes .. anne... araba.. ogrenci. renk... ?ati... ad..... para... mudur. anahtar коса... marka... ....... ad..... Упражнение 6 Образуйте изафетную цепь 8. Onlar, Biz... Biz... Sen- Ben... araba........ cam........ . ev....... adres........ ... baba......... ad...... .. ogretmen....... ceket.... . sinif...... sandalyeler ... ev...... bah<;e....... .... arkada$.... arkadaj.. kitap.... 9. Sen....... dolap... 10. Onlar..... masa 11. Okul...... kapi.... 12. О...... oda........ 13. Onlar....... ev... 14. Onlar... kitap... 15. Sen...... arkadaj 16. Onlar.... sa^lar. 17. Araba...... bagaj 18. Biz..... sokak........ lamba. 19. Sen....... anne....... kardes 20. Sen...... ev........ hah....... .... on........ orta........ .. on......... ... karikatur ..... fikir.... ..... renk.... карак. list...., Упражнение 7 Tlepe&eSume на турецкий язык 1. Имя Сергея жены — Светлана. 2. Друг моего брата хороший повар. 3. Сад нашей школы очень большой. 4. Цвет Мехмета машины — синий. 5. Директор нашей фирмы очень богатый. 53ar 233*
КОЛИЧЕСТВЕННЫЕ СЛОВА $ok 1. много 2. очень (перед прилаг., нареч. и гг.аг Az мало Biraz немного (исп-ся с глаголами и с неисчесляем. сущ-ми) Birkap несколько Birpok довольно много Fazla слишком (много) Также как и з случае с количественными числительными, существ ----ь— ? пос- ле этих слов употребляются в единственном числе! Таймеры: Кар elma var? Сколько есть яблок? Qok (az, birkap, birpok) elma var. Есть много (мапо, несколько. - >т&но много) яблок. Тат$та — Hc>j geldiniz! — Hop buldukl — Nasilstniz? — iyiyim, tepekkbr ederim — Adiniz ne? —Adim Ferhat. — Ferhat Bey ne ip yaptyorsunuz?(mesleginiz ne?) — Ben doktorum. — Nerelisiniz? — Ankara'hyim. — Yapintz кар? (Кар yasmdasiniz?) — 37 yapindayim — Evil misiniz? — Evliyim ve bir opium var. Onun adi Faruk. Cevaplaymiz: 1. Ferhat Bey'in meslegi ne? 2 Ferhat Bey kap yapmda ? 3. О nereli? 4. Ferhat Bey bekor m>? 5. Ferhat Bey in kap pocugu var? 34
DERS 5 Местный падеж Пространственные предложения МЕСТНЫЙ ПАДЕЖ Местный падеж образуется при помощи ударного аффикса -de (-da; -te; -ta). Аффикс местного падежа одновременно подчиняется законам гармонии гласных и согласных. Он обозначает местонахождение предмета или время совершения действия и отвечает на вопросы: nerede? (где?), kimde? (у кого?), ка0а? (во сколько?), пе zaman? (когда?) Примеры: oda комната odada в комнате bah^e сад bah^ede всаду park парк parkta в парке paket пакет pakette в пакете Tiirkiye Турция Tiirkiye'de в Турции Bente Send® Qnd® \ Biid® \ Slide 1 у тебя у у use у pat- s' присоединяются к Аффиксы местного падежа личным местоимения в том же порядке, что и к остальным частям речи. Лишь в третьем лице единственного числа появляется соединительная п. После глухих согласных (;, f, h, К, s, $, р, t) добавляется -te, -ta. ПРОСТРАНСТВЕННЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ Если речь идет о наличии/отсутствии чего-то/кого-то где-то, то имя в местном падеже выступает в роли обстоятельства места и употребляется в начале предложения; Где—что/кто — var/yok "Примеры: Masada iki elma var. Dolapta pantalon yok. Sende fazla kalem var mi? Evet, bende fazla kalem var. Haytr, bende fazla kalem yok. На столе есть два яблока. В шкафу нет штанов. У тебя есть лишняя ручка? Да, у меня есть лишняя ручка. Нет, у меня нет лишней ручки.
Если же речь идет о местонахождении чего-то/кого-то где-то ю - з е ~ном падеже выступает в роли именного сказуемого и употребляется в • -._е г редло- жения, присоединяя аффикс сказуемости подлежащего. Что/кто— где+аффикс сказуемости Tipu/иерог. Ahmet e,/de. Ayse okuldo degil. Bogion neredesin? Ben ofisteyim. Qocuklar bohgedeler mi? Evet, gccuklar bohcedeler. Hayir, ^ocuklar bah cede degilter. Ахмет дома. Айше не в школе Баглан, ты где? Я в офисе Дети в саду? Да, дети в саду Нет, дети не в саду. Упражнение 1 О^рзз^йте пространственные предложения Resim du varda Пример: Resim duvar.. Lava bo banyo... Ocak mutfak... Defter ganta ... Levla araba... Ogretmen kOtuphane... Ft kasap... Ahmet srnif... Televizyon oturma odasi.... §apka dolap... Hasan lokanta... Qjcuklar park... Baliklar deniz... Kusaga^ ... Araba garaj ... Hastane arka... Memur banka.. Ali d sci... Bavullar tren... Упражнение 2 Ответьте на вопросы Пример: Ben neredeyim? Sen apartmandasin. 1. Ben neredeyim? 2. Ben neredeyim? 3. Ben neredeyim7 4. Biz nerodeyiz? 5. Biz neredeyiz? 6. Biz neredeyiz? 7. Sen neredesin? 8. Sen neredesin? 9. Sen neredesin? 10 S:z neredesiniz? 11. Siz neredesiniz? 12 Siz neredesiniz? 13. О nerede? Sen ev . 14. 0 nerede? 0 Istanbul Sen garaj .. 15.0 nerede? 0 kutuphare... Sen <;ati .. 16. Onlar reredeler? Onlar lokanta... Sen gati Siz bah^e Sizsokak Ben yemek hane Ben bodrum Ben sinif. Biz i§ Biz otobus. B:z tren 0 banyo .. 17. Onlar neredeler? Onlar oark
Упражнение 3 ъте вопросы и ответьте на них 1. 2 Masa Si n if ne var ? hasta var mi 7 з Okul doktor var mi ? 4 Ev kim var7 .... 5. £anta nelervar? 6 Sokak neler var ? 7 Bahre neler var? 8. Dolap nelervar? 9. Kutuphane nelervar? lO.Hastane kimlervar? Упражнение 4 Переведите на турецкий язык 1. Мы на пляже. 2. Цветы на столе. 3. Ты в школе. 4. Вы н самолете. 5. Я на уроке. Упражнение 5 Переведите на турецкий язык 1. В моей сумке есть ключи. 2. В комнате есть два стола. 3. В Турции есть четыре моря. 4. В офисе нет факса, 5. В этой книге нет рисунков.
Упражнение 6 Опишите картинку КОММЕНТАРИЙ Все аффиксы в турецком слове располагаются последовательно: сначала идет аффикс числа, за ним аффикс принадлежности, и далее падежный аффикс Если того требует конструкция, то аффикс сказуемости ставится в самом конце слова. 'Примеры: ranta- da в сумке conta-lar-da в сумках ganta lar-imiz-da в наших сумках К словам, имеющим аффикс принадлежности 3-го лица, падежные аффиксы присоеди- няются посредством соединительного п. 'Примеры; fonfo si canta-si-n-da ganta-lan п-da ei о сумка в его сумке в их сумках 38
Benim ailem •,'e'haba! Benim adim Dilda. Soyadim Ozma. Ben 14 yayndaytm. Dogum tarihim 15 Subat 1993. Ben turkum ama jimdi Moskovadayim. Ben bir okulda ogrenciyim. Yedinci s ? ftayim. Benim kugilk bir ailem var — ben, annem, babam ve karde$im. Benim an- r>em mimar, babam muhendis. Annem $imdi evde, babam ofiste. Benim kardefim Dilge 5 , ssinda. О qok sevimli ama yaramaz bir <;ocuk. Benim ailem gok mutiu! Cevaplayiniz: 1. Dilda ka$ yaynda? 2. Dilda'nm annesinin meslegi ne? 3. Dilda nereli? 4. Dilge kim ? 5. Dilge nasil bir cocuk? Переведите на турецкой язык и расскажите о своей семье Здравствуйте! Меня зовут Андрей. Мне 25 лет. Я из Самары, но сейчас я в Анкаре. Я студент. Моя семья в Самаре. У меня большая семья । — я, мама, папа, младшая сестра и старший брат. Мои родители врачи. Мой брат Сергей — адвокат. Ему 29 лет и он уже женат. Моя сестренка Катя — школьница. Она в 10 классе. Она очень умная, неленивая. Наша семья очень счастливая! » I I 39
DERS 6 Пространственные предлоги Синтаксические конструкции наличия и обладания Словообразовательные аффиксы -h и -siz ПРОСТРАНСТВЕННЫЕ ПРЕДЛОГИ yaninda сбоку рядом karftstnda напротив yakimnda рядом, вблизи altsnda под ignde в, внутои ortasmda посередине oniinde перед arkasinda за iistiinde на arasinda между ko$esinde в углу saginda справа uzerinde над solunda слева Все пространственные предлоги в турецком языке требуют от имени, относи- тельно которого они используются управления родительным падежом. 'Примерок Masanin Qstunde. j<utunun igmde. Bankanjn yoninda eczane vor. Okulun arkasinda guzel bir bahge var. Kpdi sepetlerin arasinda На столе. В коробке. °ядом с банком есть аптека. За школой есть красивый сад. Кошка между корзинками Упражнение 1 Ответьте па вопросы 1. Sinema nercde? yan (Park) 2. Muze nerede? arka (Okul) 3. KOtuphane nerede? on (Banka'I 4 Kitap nerede? 'C (£anta) 5. Defter nerede? alt (Kitap' 6. Kalem nerede? ust (Masa) 40
Упражнение 2 — Составьте п рёдложен ия 1. Kitap masa.....alt........... 2. Hasan tahta....on............ 3. Osman kapi.....arka.......... 4. Banka park.....kar^i......... 5, Defter ^anta...ig............ 6. Kalem sira.....ust........... Упражнение 3 — Переведите на турецкий язык 1. Офис перед банком. .................................. 2. Почта за магазином. .................................. 3. Мой дом на углу улицы. .................................. 4. Остановка напротив больницы................................... 5. Кондитерская рядом с рынком................................... 6. Университет возле музея. .................................. Упражнение 4 Ответьте на тесты и вопросы 1. Kedi sepetin.... a. altinda b. ustiinde c. uzerinde d. iqnde 2. Kedi nerede? 3. Kedi nerede? 4. Kedi sepetlerin.... a. arasinda b. arkasinda c. yaninda d. ortasinda t J3»:
5. Kedi sepetin .... a. oniinde b. arkasinda c. yaninda d. iqnde 7. Kedi nerede? 6. Kedi sepetin arkasinda mi? 8. Sepet nerede? СИНТАКСИЧЕСКИЕ КОНСТРУКЦИИ НАЛИЧИЯ И ОБЛАДАНИЯ Русская конструкция типа «у меня есть деньги» может быть использована как для обозначения факта наличия предмета { в определенном месте или у определен- ного лица), так и для обозначения факта обладания предметом (со стороны другого предмета или определенного лица). • В турецком языке для передачи факта наличия используется конструкция, состоящая из обстоятельства места (имя, стоящее в местном падеже), подлежащего и сказуемого, выраженного предикативным именем var или уок. Bende para var, fakat bu para babamindir. У меня (при мне) есть деньги, но это деньги моего отца. • Для передачи же факта обладания служит конструкция, состоящая из притя- жательного изафета, образующего группу подлежащего, и предикативного имени var и уок. Benim param var. У меня есть деньги (Я имею деньги). 1. Конструкция «Benim param var» (Я имею деньги) означает, что деньги принад лежат мне, в отличие от конструкции «Bende para var» (У меня (при мне) есть деньги), означающей только наличие денег. 2. «Ви kizin annesi var, babasi уок» (У этой девочки есть мама, отца нет). Конструкция другого типа в данном случае невозможна.
Упражнение 5 Упражнение 6 ___ ' Tlepefte^ume на русский язык 1. У меня есть много друзей. ...................................... 2. У нас нет вредных привычек. .................................... 3. У вас есть паспорт. .................................... 4. У них нет времени. .................................... 5. У неё есть красивая сумка. ..................................... 6. У Фатимы есть часы? .................................... 7. У Салиха нет машины. .................................... 8. У моего др /га есть двое детей.................................. 9. У Кенана-етробгем. .................................... 10. У меня сегодня » -ого дел. .................................... 43
СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ АФФИКСЫ -LI И -SIZ Аффикс -li. При помощи ударного аффикса -li присоединяемого к именам существительным, образуются имена прилагательные со значением обладания (имеющий, содержащий, носящий). -Примеры: para parah adam деньги денежный человек (человек, имеющий деньги) kat be; kath bina этаж пятиэтажное здание (здание, имеющее пять этажей) gune$ gune;li gun солнце солнечный день Присоединяясь к именам существительным, обозначающим пространство, местность или название стран, городов, аффикс -li образует имена существитель- ные, указывающие на место рождения жительства и т.п. Rusya Rusya'h Россия Россиянин (житель России) Istanbul Istanbul'lu Стамбул Стамбулец (житель Стамбула) kby kbylu деревня крестьянин (житель деревни) пеге? (без аффиксов не используется) какое место? 0 nereli? Siz nerelisiniz ? из какого места? (откуда родом?) Вы родом откуда? Аффикс -siz. Ударный аффикс -siz (-siz,-suz,-suz), присоединяясь к именам существительным, образует имена прилагательные с отрицательным значением, обозначает "без" и "не имеющий" -Примеры: para parasiz adam деньги безденежный человек (человек, не имеющий денег) sat; sagsiz adam волосы безволосый человек (человек, не имеющий волос) gunes gune$siz дйп is солнце несолнечный день (день без солнца) работа i$siz безработный (не имеющий работы) у
Упражнение 7 Ben Moskova................. Sen Istanbul'............... 0 Novosibirsk'.............. Biz Antalya'................ Siz Ankara'................. Onlar Izmir................. Ben Kazakistan'.................. Sen Ispanya'..................... 0 Ingiltere...................... Biz Sibirya'..................... Siz Italya'...................... Onlarlurkiye..................... Упражнение 8 ТкреБеЗитеиа турецкий язык Дождливая погода .......................................... Кофе без сахара .......................................... Женщина в пальто .......................................... Мужчина без усов .......................................... Некультурный человек .............................................. Бесцветная фотография ............................................. Человек в черном пиджаке .......................................... Низкорослый мужчина ............................................... Безработный парень .......................................... Студент в очках .......................................... Ау$е' nin evi Ay$e'nin evi $ehrin merkezinde. Ay$e qok mutlu. Cunku evinin yaninda her jey var. Evinin karysinda postane, banka, kutup- hane ve otobiis duragi var. Evinin yaninda lokanta ve eczane var. Lokanta evin sol- unda. Eczane evin sagmda. Ay^e'nin evinin yaninda iki tone benzin istasyonu var. Caddedc pok araba var. Bu yuzden cok giirultij var. Caddede pok insan var. Bazilart otobus bektiyor, bazilan уйгйуог, bazilan da ah$veri§ yaptyor. 45
Cevaplayiniz: 1. Ay^e'nin evi nerede? 2. Evinin karysinda neler var? 3. Evinin yanmda lokanta var mi? 4. Caddede nigin qok gurultu var? 5. Ayse niqin $ok mutlu? 6. Ayse kaqina katta oturuyor? СОЧИНЕНИЕ Cemal'in evi 46
Контрольная работа №1 Упражнение 1 Tlepe&eSume на mypei ikuu Я31 ik 1. Я не директор. ....................................................... 2. Мы инженеры. ......................................................... 3. Она медсестра? ....................................................... 4. Вы не секретарь. ..................................................... 5 Они парикмахеры....................................................... 6. Ты студентка? .................................................. 7. Он не повар. .................................................. 8. Мы счастливы. ........................................................ 9. Вы замужем? .................................................. 10. Я небоген. .................................................. Упражнение 2 Hanuuiume антонимы к прилагательным 1. уа^Ь х 2. yorgun х 3. yava$ х 4. steak x 5. iyi x 6 guzel x 7. temiz x 8. evli x 9. hasta x lO.uzun x 11. zor 12. zengin x ....................... 13. acik x ......................... 14. gOrultiilu x ................... 15. akilli x ....................... 16. si$man x ....................... 17 az x ................... 18 uzak x .......................... 19 <;ah$kan x ...................... 20. dogru x ........................
Упражнение 3 пе вопросы u otn&etnbmc из них 1. Ben...arkadas.....nerede? 2. Sen...araba....nerede? 3. О.....ceket... mavi mi? 4 Biz...ogretmen....kirn? 5. Siz...bah^e....buyuk mu? 6. Onlar...ev.....nerede? 7. Sen...bisiklet....var mi? 8. О meslek ne? 9. Biz. . ... kitap.... masada mi? 10.Siz baba.......nasil? Упражнение 4 яевеЭитеиз ttwfccftkuu язык 1. На моём столе нет сумки. .......................L.......... 2. В твоём шкафу есть 5 рубашек .................................. 3. У меня есть быстрая машина. .................................. 4. Здесь нет твоих друзей. .................................. 5. У них есть очень интересная книга.................................... 6. Окно твоей комнаты от крыто. .................................. 7. Его отец очень спокойный человек..................................... 8. У твоей матери очень красивые волосы................................. 9. Спальня закрыта. .................................. 10. Мои вещи дома. .................................. Упражнение З’а^айте вопрсс 1. 2. 3. 4. 5. Ь. 7. 8. 9. Ю. Hayir, bu bir kitap degil. Hayir, smifta kedi yok. Evet, kitapta totograf var. Evet, Istanbul kalabalik. Hayir, David Turk degil. Evet, .stanbul'da universite var. Hayir, Turkiye'de petrol yok. Hayir, hava soguk degil. Evet, televizyon Dozuk. Evet, okulda kantin var 4«
DERS 7 Инфинитив Настоящее время глагола на -YOR ИНФИНИТИВ В турецком языке неопределенная форма глагола, то есть инфинитив образуется путем присоединения к основе глагола аффикса инфинитива -так, -тек. -Примеры: оки + так = окитак (читать) (оки- основа глагола, -так- афф икс- показатель инфинитива) bit + тек - bilmek (знать) (bil основа глагола, -тек- аффикс инфинитива) И< |финитив в турецком языке имеет и отрицательную форму, которая образуется путем присоединения к основе глагола отрицательного безударного аффикса -та -те. Ударение в отрицательной фирме падает на последний слог основа! глагола. "Примгры: оки -г та + так = окитатак (не читать) (окита — основа отрицательного инфинитива) bil + me + ток = Ьптетек (не знать) Инфинитив в турецком языке не обладает категорией вида, поэтому он не имеет видовых пар. которые ест ь в русском языке. Например, турецкий глагол okumak соответствует русским глаголам «читать» (несовершенный вид) и «прочитать» (совершенный вид). Глаголы в турецком языке требуют падежного управления, то есть имя, которое соотносится с глаголом, употребляется в определенном падеже. Стоит отметить, что большинство турецких глаголов управляет теми же самыми падежами, что и их русские аналоги. 49
Упражнение 1 Добавьте аффикс цифинити&а и переВйише на русский язык 1.уйгй........ 5. araba kullan........ 6. иуи.......... 7. иуап 9. dusal........ 10. konu§....... 12. du§ 15.dusun....... 50
16. a?........... 17. kapat...... 18. k™k 19. ode.......... 20. at.......... 21. dans et...... 23. sor.......... 24. it........ 22. oku.......... 25. ara............ 29. gul........... 27. ver... / al........ 28.yika...........
31. resim yap...... 34. makyaj yap...... 35. basket bol oyna...... 37. u$u.......... 39. ta$i. 41. boya........ 40 yorul........... 44. tara........... 45.yak......... 52
НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ ГЛАГОЛА НА -YOR Настоящее время на -уог турецком языке соответствует настоящему времени в русском языке и обозначает действие, осуществляемое в момент речи или в более продолжительный отрезок времени. Образуется путем присоединения к основе глагола ударного аффикса -уог, за которым следует показатель лица — аффикс сказуемости. основа глагола *—уог—аффикс сказуемости *- если основа глагола оканчивается на согласный звук, то между основой глагола и аффиксом -уог возникает гласный [i]. [i], Г и), [ и L согласно закону гармонии гласных (смотрим на последний гласный основы).
Примеры: yazmak писать yaz-i-yor-um пишу vermek давать ver - i - yor-sun даешь du$unmek думать du$iin - й - yor-uz думаем oturmak сидеть otur - и - yor-sunuz сиди ге — если основа глагола оканчивается на гласный [ а ], то [ а ] -> [И или [ и ]. А если на гласный (е ], то [ е ] -> [ i ] или [ й ]. Выбор осуществляется в зависимости от предпоследней гласной основы: O.u. 'Примеры: уа$атак оупатак Ьек/етек йгй/етек жить играть ждать гладить уа$ -1 -уог-ит оуп - и - yor-sun bekl-i -yor-uz iitul - <i - yor-sunuz живу играешь ждем гладите — если основа глагола оканчивается на гласный [ u ] или [ i ], то аффикс -] присоединяется к основе без каких либо изменений. Примеры: окитак читать oku -yor- um читаю иуитак спать uyu - yor - sun спишь ta$imak носить ta$i-yor-uz носим у о г — конечный глухой звук основы глагола, попадая в позицию между двумя глас- ными, не озвончается. Исключение составляют только глаголы: gitmek (идти, уходить), tatmak (пробоват ь) и вспомогательный глагол etmek (делать). Отрицательная Форма: Отрицательная форма настоящего времени образуется от основы отрицатель- ного инфинитива, которая всегда заканчивается на гласный [ a J или [ е ], При присоединении аффикса -уог вместо [ а ] возникает [ i ] или [ и ], а вместо [ е ] - [ i ] или [ и ]. Выбор осуществляется в зависимости от предпоследней гласной основы. "Примеры: уартак делать уартатак не делать yapmiyorum не делаю окитак читат ь окитатак не читать okumuyorsun не читаешь gel тек приходить gelmemek не приходить gelmiyoruz не приходим ддгтек видеть дбгтетек не видеть gormuyorsurfc не видите 54
Вопросительная форма: Вопросительная форма настоящего времени образуется при помощи вопроси- тельной частицы mu, которая следуетза основой времени глагола и присоединяет к себе аффиксы сказуемости, исключение составляет 3-е лицо множественного числа, где показатель лица предшествует вопросительной частице. sevmek любить seviyor тиуит? я люблю? bilmek знать biliyor musun? ты знаешь? bakmak смотреть bakiyormu? он/она смотрит? eglenmek веселиться egleniyor muyuz? мы веселимся? anlamak понимать anltyor musunuz? вы понимаете? yazmak писать yaziyorlar mi? они пишут? Упражнение 2 Образуйте предложения и переВедите на русский язык 1. Ben $imdi yemekyap..................................................... 2. Ahmet havuzda yuz...................................................... 3. Mehmet derste <;ok konu$............................................... 4. Siz gok sigara ........................................................ 5. £ocuk odada uyu........................................................ 6. Biz Turkle ogren....................................................... 7. Siz Turkle bi I........................................................ 8. Cemal parkta otur...................................................... 9. Ahmet ingilizee anla................................................... lO.Ogrencilerotobus bekle................................................. 11. О Turkle ogrenmek iste................................................ 12. Ogrenciler $arki soyle................................................ 13. Bahcivan bah^ede <;ali§............................................... 14. Annem evde temizlik................................................... 15. Ogretmen konuyu tekrarla.............................................. 16.Ay$e bula§ikyika....................................................... 17. Bebek agla............................................................ 18.Onlar sinemaya git..................................................... 19. Ben televizyon seyret................................................. 20. Ahmet yardim et....................................................... 21. Dedem ve ninem evde sohbet et......................................... 22. Emine lokantada yemekye............................................... 23. CanerCSKA'da oyna..................................................... 24. Mudur topiantida konu$................................................ 25. Nazim Moskova'da ya^a.................................................
Упражнение 3 Образуйте отрицательные предложения и переведите на русский язык 1. Ogrenciler derste hig копи?........ 2. Sen kitap оки...................... 3 Ben hi<; sigara ic................. 4. Ben mijzikdinle.................... 5. Onlar televizyon seyret............ 6. Biz og'e yemeg. ye................. 7. Biz futbol ovna.................... 8. Ogrenciler sinifta ingilizce konus. 9. Ogretmen gozluktak................. 10. Ahmet hafta sonu go к uyu......... 11. Ali aksam erken yat............... 12. Zafer Bey gem lek utule........... 13. Nilgun odasini remizle............ 14. Yelena Turkre bil................. 15. Sen gah$.......................... Упражнение 4 Задайте вопросы и ответьте на них 1. SenTurkgebil............? 2. Sen her sabah antreman yap............. 3. Siz futbol oyna..........? 4. Onlar da gel.........? 5. Siz sinifla muzikdinle.........? 6. Annem mutfakta yemek pi^ir...........? 7. Siz go к ders gali§.......? 8. Sen dcnizde yuz..........? 9. Siz smifta gurultu yap.........? 10. $ofor gok hizh araba siir.....? 56
Bahgede Serkin ailesi lstanbul'daya$iyor. Mustafa Bey her gun galiyyor.O isadami. Melek Hanim ise evhantmi. Onlarm йд досиди var: Salih, Bilal ve Meral. Hepsi de ogrenci. Видйп bayram ve Serkin ailesi bahgede. Mustafa Bey gigek dikiyor. Melek Hanim kitap okuyor ve limonata igiyor. Meral ve Bilal kopek He oynuyor. Salih uyuyor. Serkin ailesi gok ne$eli. Видйп hava gok guzel. Cevaplaymiz: 1. Видйп Segkin ailesi nerede? 2. Mustafa Bey ne yapiyor? 3. Salih uyuyor mu? 4. Melek Hanim ne igiyor? 5. Видйп hava nasi!? Dogru mu, yanli$ mi? 6. Видйп Segkin ailesi parkta. 7. Mustafa Bey gigek dikiyor. 8. Salih ders galt$iyor. 9. Melek Hanim gazete okuyor. 10. Meral ve Bilal gay igiyor. R 3ii<. 7334
СОЧИНЕНИЕ Parkta
DERS 8 Винительный падеж Направительный падеж Исходный падеж ВИНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ Винительный падеж образуется с помощью ударного аффик-са -I (-i, -u, -й) для согласных основ, -yr (-yi, -уи, -уй) для гласных основ. Отвечает на вопросы: kimi? (кого?), neyi? (ч го?). Аффикс винительного падежа в некоторых случаях может опускаться. Случаи обязательного употребления: 1. Аффикс винительного падежа обязательно употребляется, если слову пред- шествует указательное местоимение: Kitap ahyorum. Я беру книгу. Ви kitabi ahyorum. Я беру эту книгу. 2. Аффикс винительного падежа обязательно употребляется, если слово содер- жит аффикс принадлежности: Kitap ahyorum. Я беру книгу. Kitabinizt ahyorum. Я беру вашу книгу. 3. Аффикс винительного падежа обязательно употребляется, если слово стоит во множественном числе: Kitap ahyorum. Я беру книгу. Kitaplan ahyorum. Я беру книги. Аффикс винительного падежа обязательно употребляется, если слово явля- ется именем собственным: Elma seviyorum. Я люблю яблоки. Moskova'yt seviyorum. Я люблю Москву. 59
Упражнение 1 Присоедините аффиксы винительного падежа 1, Ogretmen....dinlemiyor musun? 2. Istanbul'...<;ok seviyorum. 3. Bu kitap....okuyor musun? 4. Su adam.....taniyor musun? 5. Murat'....her gun goruyor musun? 6. Partiye Ahmet'...davet ediyor musun? 7, Ayda ka<; defa ev...temizliyoisun? 8. Hangi gazete.....okuyorsun? 9. Hangi ev....kirahyorsun, biiyuk ev...mi? 10. Kim...ariyorsunuz? 11. Hangi aktor...begeniyorsunuz? 12. $u adres...biliyor musunuz? 13. Hangi kaletn....istiyorsun? 14 $u mavi kalem...istiyorum. 15. Anne..^ok ozluyorum. Упражнение 2 Переведите на турецкий язык 1. Я хочу купить тот пиджак. .................................... 2. Хочешь купить ту машину? .................................... 3. Я знаю Щебнем. .................................... 4. Я ищу театр. .................................... 5. Какую музыку ты любишь? .................................... 6. Какую газету ты читаешь? .................................... 7 На каком языке ты разговариваешь?................................... 8 Мельда читает мою книгу. .................................... 9. Мехмет не знает вашего адреса....................................... 10. Я люблю детей. .................................... 11 .Футболистов все знают. .................................... 12. Мы защищаем животных. .................................... 13 Мы едим клубнику. .................................... 14 беден слушает классическую музг 1ку................................. 15. Туркам очень нравится Россия. ..................................... (Ю
Упражнение з Присоедините необходимые аффиксы 1. О benim kardes..........................taniyor. 2. Ben senin yemekler....................seviyorum. 3. Sen benim kompozisyon.................okuyorsun. 4. О bizim ogretmen..........................anyor. 5. Biz sizin mektup.......................okuyoruz. 6. Onlar bula§iklar.....................yikiyorlar. 7. Sen benim kola........................aliyorsun. 8. Siz onun ^ay.........................iqyorsunuz. 9. Sen onlarin disk....................dinliyorsun. 10. Biz sizin pasta.......................yiyoruz. НАПРАВИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ ДАТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ Основное значение направительного падежа в турецком языке — это выражение направленности действия. Образуется путем присоединения к основе сущест- вительного ударного аффикса -а (-е) (для согласных основ) и -уа (-уе) (для гласных основ) и отвечает на вопросы: kime? (кому?, к кому?) пегеуе? (куда?), пеуе (niye)? (чему?, к чему?, зачем?). Примеры: Nereye gidiyorsun? Eve gidiyorum. Ahmet kime gidiyor? Ahmet arkadayna gidiyor. Куда ты идешь? Я иду домой. К кому идет Ахмет? Ахмет идет к своему другу 61
Упражнение 4 Ответьте на вопросы 1. Ahmet nereye gidiyor? . {park) 2. Ogrenciler nereye gidiyorlar? ......................................... (okul) 3. Hafta sonu nereye gidiyoruz? ..................................... {piknik) 4. Ali dersten sonra nereye gidiyor? ................................... (sinema) 5. Nereye gidiyorsunuz? (Istanbul) 6. Ogretmen nereye gidiyor? (sinif) 7. Ogretmen kime kiziyor? (Omer) 8. Ahmet Bey kime baginyor? ............................................ (<jocuk) 9. Bunu kime goturiiyorsun ? (Ali) lO. Yiyecekleri kime ahyorsun ? ................................ (arkadas) 11. Paralari kime veriyorstin? ................................ (baba) Упражнение 5 Tlepe&ecnime на турецкий язык 4. 5. 6. 7. 1. Я иду домой. 2. Они бегут в кинотеа гр. 3. Учитель злится на тебя. Мы смотрим на море. Самолет летит в Измир. Элиф выходит на улицу. Я каждую неделю езжу на море. 8. Ахмет поёт песню Фатиме. 9. Волкан даёт книгу Ахмету. 10. Мой брат мне много помогает. 11 .Отец не доверяет ему. 12. Мама ставит еду в холодильник. 13. Я кладу ручку в сумку. 14. Когда вы едете на пикник? 15. Мы смотрим на эту картину. ИСХОДНЫЙ ПАДЕЖ Исходный падеж образуется при помощи ударного аффикса -dan (-den, -tan, -ten) и обозначает исходный пункт движения или действия. Отвечает на вопросы kimden? (от кого?, из кого?), nereden? (откуда?), neden? (от чего?, с чего?). Nereden geliyorsun? Ofisten geliyorum? Ahmet kimden geliyor? Ahmet mudurden geliyor. Откуда ты идешь? Я иду из офиса. От кого идет Ахмет? Ахмет идет от директора. 62
Местоимение пе в исходном падеже имеет значение «почему?», «по какой причине?». Примеры: Neden okuldan geliyorsunuz? Сйпкй derslerimizyok. Почему вы идете из школы? Потому что у нас нет уроков. Упражнение 6 ___ ' Присоедините аффиксы исходного падежа и переведите на русский язык 1. Su lavabo...akiyor. ..................................... 2. Adam raf....kitap aliyor. ..................................... 3. Alima^......bahsediyor. ..................................... 4. Kadin pencere....su dokOyor. ..................................... 5. Ruzgar kuzey....esiyor. ..................................... 6. Bu otobusTaksim'....geqyor. ..................................... 7. Kopek tabak....su iqyor. ..................................... 8. Fare kedi...kaqyor. ..................................... 9. О Ahmet'....^ayistiyor. ..................................... 10. Lokanta....giizel yemek kokusu geliyor. .................................... 11. Politikaci cevaplari kagit.okuyor. ......................................... 12. Ogretmen gazete....kelime ogretiyor. ....................................... 13. Ali Ay§e'..korkuyor. ..................................... 14. Bu evleri aga^.yapiyorlar. ..................................... 15. Hasanamca.......utaniyor. ..................................... Упражнение 7 Переведите на турецкий язык 1. Я еду из Измира. ......... 2. Ты идешь из офиса. ......... 3. Мы идем из ресторана. ......... 4. Я покупаю молоко в бакалее. ......... 5. Ты покупаешь газету у газетчика. ........... б. Он рассказывает о матче. ......... 7. Выхожу из кинотеатра. ......... 8. Ахмет переходит через мост. ......... 9. Вы возвращаетесь с пикника. ......... 10. Алл боится собак. .........
Yusuf Bey Yusuf Bey Moskovada bir dil kursunda Turkle ogretmenidir. О ogrenciiere Turkge ogretiyor. Yusuf Bey 32yaynda. О istanbul’lu,ama 13 yildir Rusya'dayayyor. О sabah saat 8:00' de evden gkiyor. 8:30' da derse giri- yor. Smifta 12 ogrenci var. Ogrenciler $ok gahskanlar. Onlar Tiirkge'yi cabuk bgreniyoi lar, $йпкй о her dersten sonra ogrenciiere ev bdevi veriyor. Yusuf Bey ogrencilerini cok seviyor. Ogrenciler de YusufBey'i gok seviyorlar. Ogrenciler derste kitap okuyorlar, alitfirma yapiyorlar, yazt yaziyorlar, konusuyorlar ve bazen Turkge $arki soyluyorlar. Yusuf Bey’in dersleri qok ilging ve ne$eli geqi- yor. Ogrenciler TOrkqe dersini gok seviyorlar. Diyorlar ki: Turkge bgrenmek gok kolay. Cevaplaymiz: Dogrtt mu yanh$ mi? Yusuf Bey nerede (jali^iyor ? Yusuf Bey ne i$ yapiyor ? Yusuf Bey kac yasinda ? Smifta ka<; ogrenci var ? Ogrenciler derste ne yapiyorlar ? Turkle dersi zor mu ? Ogrenciler Turkle dersini seviyorlar mi ? 8. Yusuf Bey og ret me ndir. 9. Yusuf Bey i§e otobQsle gidiyor. 10. Yusuf Bey saat 8:30'da evden qkiyor. 11. Ogrenciler <;ok tembeller. 12. Turkle dersi <;ok kolay. 13. Ogrenciler Yusuf Bey'i <;ok seviyorlar. Упражнение 8 Задайте подходящие вопросы 2. 3. 4. 5. б. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Tesekkur ederim, iyiyim. Benim adim Ahmet. Benim adim da Ali. Bu Zafer Bey. Zafer Bey Ogretmen. Zafer Bey universitede ^ali^iyor. Zafer Bey 29 yasinda. Smifta 16 ogrenci var. Hayir, Turkle zor deg i I. Ben istanbul'da oturuyorum. Evde annem var. OgrencilerTurk^e ogreniyorlar. Okul parkin yamnda. Evet, Ahmet Bey doktor.
Упражнение 9 Ответьте на вопросы 1. 2. 3. 4. 5. 6. iyi gunler. Sizin admiz ne? Istanbul guzel mi? Nerede okuyorsun? Sinifta kac^ ogrenci var? Ogretmen nerede? Arkadasin nereye gidiyor? 7. Sinifta neler var? 8. Siz ogrenci misiniz? 9. Masada neler var? Serdar Ben Serdor. Her sabah saatyedi bugukta kalkiyorum. Kalkmak istemiyorum, ama okul var. Kahvalti yapiyorum ve evden gikiyorum. Saat sekizde okula geliyorum. Okulda kafeterya var. Ben kafeteryada gay igiyorum ve arkadaslanmla konu$uyorum. Arkadaslanm ve ben futbolu seviyoruz, her pazartesi futbol hakkinda konuguyoruz. Bazen ben kiziyorum, ba- zen arkadaglar kiziyoriar, дипкй her hafta bazt takimlar iyi, bazi takimlar kbtu oynuyor. Saat 08:30'da ders ba^hyor. Benim okulum go к gdzel. Okulda gok gtizel bir bahge var. Biz teneffuste bahcede geziyoruz, oynuyoruz. Sonra tekrar derse giriyoruz. Okulda gok ders var, ama en guzel ders spor dersi. Dersler saat 13:00'te bitiyor. Okuldan sonra genellikle eve gidiyorum. Уетек yiyorum ve ogleden sonra diganya gikiyorum. Arkadaglarla bulu^uyoruz ve futbol, basketbol oynuyo- ruz. Bazen sinemaya gidiyoruz. Saat 16:00-17:00 arasi eve dbnuyorum. Ders galiyyorum. Aksam ben veailem beraber yemek yiyoruz, konusuyoruz. Ben erken yatiyorum, дипкй er- tesi дйп okul var 03>:. 233b
Cevaplcyimz: 1. Serdar sabah saat kaqta kalkiyor? 2. Serdar okulda kafeteryada neyapiyor? 3. Serdar ve arkada$lan nt zamaa futbol oynuyor? 4. Serdar ve arkadasian tenefrdste ne yapiyorlar? 5. Serdar nigin erken yattyor? Dogru mu,yanh$ mi? 6 Serdar sabah kalkmak istemiyor, ama okul var? 7 Okulda kafeterya yok. 8. Okulda en guzel dcrs spor dersl 9. Serdar ogleden soi vra di^anya gtkiyor. СОЧИНЕНИЕ ГляЗя на распорядок дня Мусы £ея, расскажите как он проводит свой ЗЙйь 7:00 7:15 8:00 9:00 9:30 10:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 18:00 1900 20 00 22:00 23:00 Kalkmak. Elini yi'izunu yikamak, tra§ olmak. Kabivalf yapmak. Kitap yada gazete okumak. Okula gi tmnk Turkle dersine girmek. Kutuphaneye gitmck. Ogle yemegi yemek. Pai ka gitmek. Cay i^meic Futbol oynamak. Ak$am yemegi yemek. D-nlcnmek. Televizyon seyretmek. Kitap okumak. llyumak. (»G
DERS 9 Повелительное наклонение глагола Послелог Не Послелог ic:n Слово gunku ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ ГЛАГОЛА Повелительное наклонение выражает непосредственное повеление, при- казание. пожелание, обращенное к одному или многим лицам. Повелительное наклонение глагола в турецком языке имеют два лица: 2-е и 3-е. Образуется путем присоединения аффиксов повелителоного наклонения к основе глагола. Рассмотрим глагол -gelmek. Ben нет нет нет Sen gel приходи О -sin (-sinj-sun.-siin) gelsin пусть приходит Biz нет нет нет Siz -(y)in(iz)* (-(y)in(iz); - (y)un(uz);-(y)un(uz)) ge’in(iz) приходите Onlar -sinlar (-sinler, -sunlar; -sunler) gelsinler пусть приходят ' — аффиксы (у)т и (y)iniz равноценны в смысле вежливости, но -(y)in чаще используется в разговорной речи, a -(y)iniz- в письменной; можно встретить в текстах различных вывесок и знаков, а также в официальных документах. Отрицательная форма: Чтобы образовать отрицательную форму повелительного наклонения, нужно поместить соответ стзующий аффикс после отрицательного аффикса -те (-та): Ben нет нет нет Sen -ma ( me) gelme не приходи О -masm (-mesin) gelmesin пусть не приходит Biz нет нет нет Siz -mayin(iz) (-meyin(iz)) gelmeyin(iz) не приходите Onlar -masinlar (-mes:nler) gelmesinler пусть не приходят «7
Упражнение 1 Образуйте форму повелительного наклонения п^ смыслу 1. Sengokyorul........... dinlen. 2. Sen odaya gir......., toplanti var. 3. Sen yukari qk....., ogretmen seni bekliyor. 4. Sen bugun gel......... ben me^gulum. 5 Osoguksuyui^........ 6. О bana bir <.ey soyle....., ben Fransizca bilm.yotum 7. О da ha q?k yemek ye...... 8. Siz bagir.........diger yoicular rahatsiz oluyor. 9. Siz bekle.....lutfen, Miidur Bey §imdi mcsgul. 10.Onlar ijok^ahs...... 11.Onlar sinavda dikkat ct........ Упражнение z TTepeGedume на турецкий язык 1. He разговаривай на уроке. 2. Открой окно. 3. Не пиши письмо. 4. Пусть он идёт домой. 5. Пусть он не приходит в школу. 6. Пусть он засыпает рано. 7. Пусть они не беспокоятся. 8. Не ждите меня, идите домой 9. Не курите здесь. 10. Помогайте пожилым людям. Упражнение 3 И обставь те аффиксы повелительного наклонения 1 Yoksullara yardim et.................... 2 Sigara i$............................(clumsuz) 3 . Yuksek sesle konu§.................(olumsuz) 4 Birazdinle................. 5 Ccobijse onden bin..............,arkadan in............... 6 Birazkibarol...................... 7 . Duri'ist ve qjli$kan ol............ 8 . Ak§am bana telefon et.............. 9 . £ok decs <jaii§.................... 10 .Siz hi<; merak et.................. 6«
ПОСЛЕЛОГ iLE (ТВОРИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ) £vrr^c: Послелог ile может употребляться как самостоятельное слово, а также может писаться и произноситься вместе с управляемым словом. В этом случае он утрачиваетударение, подчиняется закону гармонии гласных и имеет следующие фонетические варианты:-1а, -1е для согласных основ ( kalem ile = kalemle) и -yla, -yle для гласных основ (Gtu ile = iltuyle). Послелог ile управляет именительным падежом существительных и вместе с ними выражает: 1. Совместность и соучастие в осуществлении действия. Примеры: Kiminle konu$uyorsun? Annemle (аппет ile) konu$uyorum. Ali babasfrig beraber sinemaya gidiyor. С кем ты разговариваешь? Я разговариваю со своей мамой. Али вместе со своим отцом идет в кино 2. Инструмент, орудие и средство совершения действия. Примеры: Neyle (пе ile) yaziyorsun? Kalemie yaziyorum. Ofise neyle geliyorsun ? Ofise metroylo geliyorum. Чем ты пишешь? Я пишу ручкой. В офис на чём приезжаешь? Я приезжаю в офис на метро. 3. Послелог ile выполняет функцию соединительного союза «и», являясь в таком случае синонимом союза ve. Примеры: i$<;iler ile kbylulerimiz iyi gah^iyorlar. Ahmet ile Zeki askerler. Хорошо трудятся наши рабочие и крестьяне. Ахмет и Зеки солдаты. В сочетании с личными, указательными местоимениями и вопросительным местоимением kim послелог ile управляет родительным падежом. benimle seninle со мной bununla с этим onunla bizimle sizinle onlarla с тобой с ним/ней $ununla onunla вот с этим с тем с нами с вами с ними kiminle? с кем?
Упражнение 4 Добавьте послелог Яг u пере&едите 1. Araba.....tatile gidiyoruz. 2. U^ak......Brezilya'ya gidiyoruz. 3. Taksi.....eve gidiyoruz. 4. Bisiklet..parkta geziyoruz. 5. Sekreter..konu§uyorum. 6. Murat'...konu$uyorum. 7. Cindy'....dans ediyor. 8. Arkada^lar....tatile gidiyoruz. 9. (^ocuklar.....futbol oynuyoruz. 1O.Ogrenciler....piknik yapiyoruz. 11. Bi<;ak..domates kesiyoruz. 12. £atal...makarna yiyoruz. 13. Kasik.....gorba yiyoruz. 14. Fir^a..di$ fir^aliyoruz. 15. Kalern.yaziyoruz. 16. Ayla, Ahmet'....oporaya gidivor. 17. Arkada$larin....diskoyagit1 2 3 4 5 6 7 8. 18. Ben.......ma^a geliyor musun? 19. Sen......dans etmek istiyorum 20. О......yemek yiyoruz. 21. Biz....geliyor musunuz? 22. Siz....deis ^ali^mak istiyorum. 23. Onlar..voleybol oynuyoruz. 24. Siz....ah$tirma yapiyoruz. Упражнение 5 Закончите предложения, используя картинки и послелог itz 1.....................futbol oynuyoruz. 2......................su iqyoruz. 3......................kapi aqyoruz. 4..................bir $eyler yapistiriyoruz. 5.......................kurulaniyoruz. 6......................internete giriyoruz. 7......................yaziyoruz. 8......................di§ fir^aliyoruz. 9.................kesiyoruz. 10................bir ^eyler satin aliyoruz. 11................sa<; tanyoruz. 12................fotograf ^ekiyoi uz. 13................telefon ediyoruz. 14................parkta geziyoruz. 15................Asya'ya gidiyoruz. 70
Упражнение 6 Tlepe&eSume на турецкий язык 1. Не играйте со спичками! 2. Фатма хочет работать с Али. 3. Мы не хотим с ними гулять. 4. На работу я еду на автобусе. 5. Каждый вторник и четверг она гуляет со своей собакой. 6. Мы с ними не разговариваем. 7. —Чем ты занимаешься? — Я занимаюсь спортом. 8. Вы занимаетесь уборкой. 9. Завт ра ученики и учителя идут в музей. 10. Он хочет поехать в Испанию вместе со своей подругой. ПОСЛЕЛОГ i^iN Послелог ipn может выражать цель, причину, назначение. Как и любой послелог ставится после слова, относительного которого используется. На русский язык может переводится: для, чтобы, ради, с целью. 1. Используясь с инфинитивом глагола переводится как «чтобы»: Mektupyazmak igin kalem altyorum. Я беру ручку, чтобы написать письмо. Yusuf tattle gitmek iginpara biriktiriyor. Юсуф копит деньги, чтобы поехать на каникулы. 2. Используясь с именами существительными, управляет именительным паде- жом и переводится как «для», «ради»: Аппет igin $i$ek ahyorum. Я покупаю цветы для своей мамы. Ау$е ign bu док gtizel bir firsat! Это отличная возможность для Айше! 3. Требует родительного падежа от местоимений (за исключением тех, что имеют аффикс множественного числа) и переводится как «для», «ради»: Buna benim iginyap! Сделай это для (ради) меня! Ви araba onlar igin док pahah! . Эта машина очень дорогая для них!
д benim igin для меня bizim igin для нас senin igin для тебя sizin igin для вас onunigin длянего/нее onlar igin для них 4. В сочетании с указательным местоимением о переводится как «поэтому», «так что» и т.п: Ben hastayim, onun igin okula gelmiyorum. Я болею, поэтому не хожу в школу. Hava док sicak, onun igin denize gidiyoruz. Погода очень жаркая, поэтому мы k едем на море. СЛОВО £UNKU jCf Слово ^unku, также как и словосочетание onun icin, является простым способом соединения частей предложений и переводится как «потому что». Примеры: Okula gitmiyorum, дйпкй hastayim. Я не хожу в и.колу, потому что болею. Denizegidiyoruz, дйпкй havacoksicak. Мы едем на море, потому чго очень жарко. Упражнение 7 Ответьте на вопросы Пример: Nicin ^ok gee geliyorsun? £unkij saatimin alarmi calmiyor. 1. Niqn palto giyiyorsun? .............................. 2. Nicin yemek yemiyorsun? .............................. 3. Nicin uyumuyorsun? .............................. 4. Nigin bula^ikyikamiyoisun? .............................. 5. Nigin bu §ortu almiyorsun? .............................. 6 Ni<;in §emsiye almiyorsunuz? .............................. 7. Niqn onunla ingilizce konu$uyorsun? ..................................... 8. Nicin erken uyuyor? .............................. Sinemadan nicin bilet aliyorsun? Film seyretmek iqn. 1. Nicin Marmaris'egidiyorlar? .............................. 2. Nigin uyuyorsun? .............................. 3. Nicin gazete aliyorsun? .............................. 4. Nicin su aliyorsunuz? .............................. 5. Nicin evi supurijyorsun? .............................. 6. Ni^in taksiye biniyoruz? .............................. 7. Ni^in roman okuyoruz? .............................. 8. Ni<;in eczaneye gidiyorlar? .............................. 9. Ni<;in para kazaniyoruz? ..............................
Упражнение 8 ' выполните упражнение Пример: Sagmi yaptn так istiyorum. Kuafbre gidiyorum. Saqmi yaptn так iqn kuafbre gidiyorum. 1. Seninle konusmak istiyorum. Sana geliyorum. 2. Film seyretmek istiyorum. Sinemaya gidiyorum. • • ьв »a * вана ы t aa и t i ai aa ia n i и e i ». ьи &e .<• < ы »ai Ь4 ь. »4 в« к • ж »в вв вв » «в »•••••«»• t4«*« к. .а«ь 3. Tatil yapmak isitiyoruz. Antalya'ya gidiyoruz. I ai a« aa laiai vi aa aai vi •• aa lai ai 44 n va ia4 aa aa iatai B4 •• aa taiai latatai va at vatatt4 •• »a4 aa lai ai •• aa la ita ve la »ai 14 aa aatnai aatai a4 va aaaa lai »a ва aaii4 aa aaiaaa4 aa •• iviai i 4. Uyumak istemiyorum. Kahve iqyorum. • •••«’4 »4»V « •«•44««44»4v4 4«tv«»4»fl4«4a4»4««»«»fl»fl4fl4lfl4»4»4»«»e«fl444»Ct44»44B|'|*«««>»'VV4«44«4VVVVt»4««»«4«4flVfl«»4»«4»e»444ae4eifl4»4 4«»fla»«4fl4fl4»4»«44»4«fl4B4« 5. Yemek pi§irmek istemiyorum. Lokantaya gidiyorum. а»ава»вааааа»й»4»»^ twaaMa»i>.«hairda«aaa ia«e«a«.4 ваваав.ь! в«аьаВак4»ааваа4 о. »4ав«.а»аа.аа4ь«Р.».ав4 ьа»вав4...4».....«ь.»...«гав.>.аг«>>>->»ве>«>->>>в>-в>»ь>»«>-4>4| 6. Ge<; kalmak istemiyorum.Taksiye biniyorum. 4ааъа«41аввааааааааваааааааававаааааааавакааааааtaaata4aaaaaaiaaaaiaaaaaaaaBaiaaBaaaaaiавваввваваававааавbiВ4ъвъв4аав.а4..ав4iaВваава1аа»авв*вава4в4в4»>»а»в«в4вввв1 7. Bugun evde yalniz kalmak istemiyorum. Arkada$ima gidiyorum. • 8 I В I fl I В 8 • В I fl 8 fl I В fl i fl I В I В • В 8 В В I fl I fl I В •• fl » fl I ••••• 4 I fl I fl 4 В fl I 8 fl I 8 В fl I В 4 • fl I fl t В I I В I fl I fl I В 8 • 8 i fl В В I В 1 В • I fl I В 4 В •• 4 I fl I fl I В 4 В 4 к В В В В В 4 I fl » В I В •• 8 В fl • fl В В 4 B4 • fl I В 4 ••• В I 8 I fl I fl ••• I В I 8. Eglenmek istiyorum. Diskoya gidiyorum. a t ai w гч • v«»arai a« va vb t b> «в »b в > r« *•••»• »« » v«i vair« v« vb * t в t * ai »a«a* aa aa a* a« aw va t aa >4 v« va i ai aa ( a aai a« aa »• t at a i aa aa t vi aa aa »a >B i a« •• aa »ai 9. Onu davet etmek istiyorum.Telefon ediyorum. Tlepe&edume на турецкий язык 1. Чтобы хорошо отдохнуть я езжу в Турцию. 2. Ты покупаешь корм для своей кошки. 3. Я их не знаю, поэтому с ними не разговариваю. 4. Чтобы выучить турецкий язык мы ходим на курсы. 5. Они для вас покупают подарок. aa»aa»a»ai4l44«*aa»afa»V«B4F<»>lB4»t•4»ваваь<|аа«*ввваv4*B»vaa4iaiaaB«vaa«aalBiB4>.t.4»4>4|4г>|41VI1«‘ 6. Я ложусь поздно, поэтому опаздываю на работу. 7. Иду в библиотеку чтобы почитать книгу. 8. У меня для них сюрприз. 9. Я боюсь высоты поэтому не летаю на самолётах. 10. Иду в магазин чтобы купить фрукты.
Упражнение IO z Самостоятельно составьте по преЭл зжеиия, используя послелоги ipn и ile \ 1........ 5................................ 2 6....................................... 3 7....................................... 4 8....................................... Haydi $ау Yapiyoruz Arkada$!ar naydi gay yapiyoruz. $hmdi mutiaktayiz. Once gaydanhgt ahyorum. Lavaboya gotiiru- yorum, ge^menin altina gaydanhgt koyuyorum. Qe^meyi acryorum. Su caydanltga doluyor Cegmeyi kapatiyorum. Gayaanhgt tavabc dan ahyorum ve осада gbturuyorum. Ocagin gazint actyorum, gakmakla gazi yakiyorum. gaydanhgi ocagtn iistOnc koyuyorum. Onu yaktyorum. On dakika sonra gaydanhktaki su kaynamaya ba$liyor. Dolaptan porseletj demhgi gtkurtyorum, tezgahin ustiine koyuyorum, kapagmi agtyorum. Steak su tie demligi yikiyorttm. Demlikten suyu la- vaboya dokiiyorum. Demlige gay koymak igin, gay kumsuna bakiyorum. Cay kutusunu aimak igin rafo uzaniyorum Kutuyu ahyorum, kutunun kapagmi agiyorum Ka^tgigaykutusunadaidtnyorumdir, ka$tk gayi demlige koyuyorum. Simdi de demligi kaynarsu He dolduruyorum. Demhgin kapagmi kapatiyorum. Caytn ryi demlenmesi igin demligi kucuk bir haviu He sanyorum. Bey dak'ka sorira havlunun iginden demligi gtkartyorum. Demligin kapagmi ahyorum, bakiyorum ki gayimizhaztr. Ben gayt limonlu seviyorum. Siz sutlii mu seviyorsunuz? Tamam sizin caymiza silt koyu- yorum. Siitiu gay da lezzetli oluyor. Evet, goytma yeker de koyuyorum. Caylarimizi afiyetle yudumluyoruz. Cevaplay.mz: 1. Qayt seviyormusunuz7 2. Limonlu kahve igiyor musunuz? 3. Qay igmek igin Ьйуйк bardak mt kullamyorsunuz? 4. Gur.de kag defa cay iciyorsunuz? 5. Qay sagl.gimiz igin fay dal i mt? 71
Контрольная работа №2 Тест Smifta kimler........... A) degil В) var С) nerede D) mi 2. Moskova'da deniz...... A) var B) ne C) degil D) yok izim simf............. higTOrk ogrenci............ A) sinrfimizda/yok C) sinifimizda/degil B) sinifimizda / var D) sinifim / var 4. Ahmet, her hafta anne.......telefon ediyor. A) annesiye B) annesinde C) annesine D) annesini 5. Hergiin baba.........araba.......universiteye geliyorum. A) babamtn arabasiyla B) babam arabasiyla C) babamin arabasinda D) babamin arabasmla 6. Burasi hastane. Lutfen A) igmiyor C) igmedin 7. Ev........balkon... A) Evin balkonunda C) Evsin balkonunda burada sigara it;........ B) igmeyin! D) icmeyecek ...gok guzel gigekler var. B) Evde balkonunda D) Evindebalkonsunda 8. Ugakla gitmek istemiyorum, gunkii ugak......korkuyorum. A) ugakta B) ugakte C) ugakdan D) ugaktan 9. Istanbul’..Moskova'...ugak....geliyorum. A)-ta/-ya /-igin B)-a/-da/-ta C)-dan/-ya/ile D)-un/-nin Z-tan 1O. Karde§im yesil goz.....siyah sag......ve gok uzun boy.......... A) gozlu / sagli / boylu B) gozlCik / saglik / boyluk C) gozlik / sagli / boylu D) gozIO / sagli / boylu
il.Ohergun ikigazeteoku............... A) okuuyor Bl okuyuyor C)okuyor Dj oKuydu 12.A. NeyH pastalanniz var? B. Qlek.......pasta, cikolata......pasta ve muz.... pastamiz var. A) qlekli / qkolatasiz / muzsiz B) qlekli / qkolatali /muzlu C) qlekli / qkoiatali / muzlu D) <;ilekli / qkolata11 / muzlu 13.Selim;............ceket............renk.........yeqldir, A) Selim'in ceketi rengi B) Se lim'un cekel mm rengi C) Selim'in ceketinin rengi D) Selim'in ceketinin rengi 14. Cem Moskova Devlet Universitesi'.........yurt..........kaliyor. A) Moskova Universitesi'nda yurtda B) Moskova Universitesi'nde yurtta C) Moskova Cniversitesi'de yurtta D) Moskova Universitesi'da yurtda 15. Lutfen pencere.........aq! A) pencereyi B) pencore: C) pencerei D) pencereyi 16. Lutfen, televizynn.........ses...........kis! Al televizyorun sesini B) televizyomn sesini C) televizyonun sesini D) televizyonin sesini 17. Ben о.......... A) oyu C) oru 18. Lutfen sinif.. A} sinife C) sinifda seviyorum. B) onun D) oda ........gir! B) sinifa D) sinif i 19. Lutfen gurultu yap...........ben §imdi qah§................ A) yapin / <;alisyor B) yapma / ^aliqyorsun C) yapun / ^ali^iyor D) yapmayin / ^alijiyorum 20. Ankara'ya u<;ak.....gitmek istemiyorum A) u-jaktan B) u^akdan C) u<;akla DI u^aklc 76
Упражнение 1 Tkpe&edume на турецкий язык 1. С кем ты разговариваешь? 2. Он танцует с (Ратимой. 3. Она готовит обед со своей мамой. 4. На чём ты доберёшься до дома? 5. Они едут на машине. 6. Пусть они летят на самолёте. 7. Поговорите с директором. 8. В Москву он хочет поехать на велосипеде. 9. Они не хотят встречаться с Али. 10. С кем вы играете в шахматы? Упражнение 2 Закончите предложения 1 Ahmet, Ау^е'....sarkisoyle........ 2. Ben sinema ..film seyret.......... 3. О okul......fik....... 4. Hangi dll..konu5........... 5. Sen fay.....^eker koy....... 6. Turkiye'...Turkfe ogren........ 7. Ben $ebnem'.....kitap iste........ 8. §u mavi kalem...iste........ 9. Yatak...uyu.......... 10. Moskova'...f ok sev........
Упражнение 3 Закончите предложения и переведите да русский язык 1. Ау$е biitOn para....harca............ 2. Bir ki$i kapi...<jal....duy............? 3. Fatma magaza........pantolonu dene.......... 4. Oglum......yeni bir bisiklet al..... 5. Bu saka.....herkes^okgul.......... 6. Lutfen sag......уйгй........ 7. Cati.... balkona su ak......... 8. Mebmet yukseklik........kork...... 9. Bu kuslar ki§in bizim koy......got;......... lO. Sekreterim benim butun i§ler.....progamla.......... Упражнение 4 ТТереВедите на турецкий язык 1 Я не отдыхаю, потому что работаю. 2. Я не играю в футбол, потому что не люблю. 3. Он разговаривает по-турецки, потому что не знает русского. 4. Автобус не едет, поэтому они садятся в такси. 5. Они много едят, поэтому она много готовит. б. Они мало знают, потому что мало читают. 7. Ты не набираешь вес, потому что мало ешь. 8. Он смотрит много фильмов, потому что это его хобби. 9. Ты его не понимаешь, потому что не знаешь испанский язык. 10. Мы много не работаем, потому что не хотим много денег. 7«
Упражнение 5 выполните упражнение го приме Пример: Antalya / gitmek / sicak / siz l cunku / Antalya'ya / simdi Siz Antalya'ya gid in, cunku simdi Antalya sicak. 1. sen / cok/ cunku / var / gelmek / yarin / is 2. cok / konusmak / pratik yapmak / sen / az / cunku 3. diyet / §imdi / var / yemek / сйпкй / az 4. spor yapmak/ saglik iijin /cunku / sen /faydali 5. iqn / TV seyretmek / siz/TOrkge / ogrenmek istemek 6. ders / kursa / cunku / yok / yarin / siz /gelmek 7. sevmemek/ cunku / sigara icmek/ sen / ben 8. bu hafta /yok / iyi /cunku / sinemaya /gitmemek/ sen /film 9. kalabalik / sen / istanbul'da / cunku /oturmamak/ cok 79
DERS XO Послелог kadar Степени сравнения Послелог gibi ПОСЛЕЛОГ KADAR Послелог kadar, также как и послелоги ign и ile, имеет несколько значений и областей применения. Kadar может выражать сравнение, сопоставление, предел во времени и прост- ранстве. На русский язык переводится как: «до», «около», «такой же ... как». Послелог kadar употребляется: 1. для обозначения протяженности (во времени, в пространстве), соответствуя русскому предлогу «до». Употребляясь в этом значении требует управления направительным падежом. Her gun ak$ama kadar cahsiyorum. Я работаю каждый день до вечера. Ahmet okula kadar metroyla gidiyor. Ахмет едет до школы на метро. 2. в значении «около» (с единицами измерения). Управляет именительным падежом. Iki ay kadar buradayim. Senin boyun iki metre kadar. Я здесь около двух месяцев. Твой рост около двух метров. 3. для передачи степени равенства в значении «такой же ... как»,требуя имени- тельного падежа существительных и родительного падежа местоимении и вопросительного слова kim. Bu уосик abisi kadar дйд1й. Этот паренек такой же сильный, как и его брат. Mustafa senin kadar iyi gah$miyor. Мустафа не работает так же хорошо, как ты. Устойчивые выражения с послелогом kadar: Ne kadar? Сколько? (используется с неисчисляемыми и с глаголами) Ne kadar! Как! (подчеркивает восторг, удивление) Ви kadar. Столько, все. О kadar. Настолько, так. Ne kadar aimak istiyorsun? Ne kadar soguk! Bu kadar kahyor. Jan о kadar merak ediyor ki! Сколько ты хочешь взять? Как же холодно! Остается вот столько. Жан так переживает! 80
Упражнение I Т/Ыполните упражнение Пример: Ben iki film seyrediyorum, Mustafa da iki film seyrediyor. Ben Mustafa kadarfilm seyrediyorum. 1. Ben 1 saat uyuyorum, Aydin da 1 saat uyuyor. 2. Aynur iki su igiyor, Metin de iki su igiyor. 3. Ben sinavdan 10 puan ahyorum, sen de sinavdan on puan ahyorsun. 4. Ben 20 £i<;ek suluyorum, sen de 20 ^i^ek suluyorsun. 5. О universitede bes yil okuyor, biz de bej yil okuyor uz. 6. Ahmet 6 fotograf veriyor, ben de 6 fotograf veriyorum. 7. Cretin bir saat konu§uyor, Mehmet de bir saat konu$uyor. 8. Sen ^ok kiziyorsun, ben de 50k kizryorum. 9. Biz 5 gQn tatil yapiyoruz, sen de 5 gun tatil yapiyorsun. W.Onlar <;ok mutlu oluyor, biz de <;ok mutlu oluyoruz. Упражнение 2 выполните упражнение а) Ответьте на вопросы. 1. Evden nereye kadar yuruyorsun? ........ 2. Saat ka«;a kadar ^ah^iyorsun? ........ 3. Hangi gune kadar orada kahyorsun? .............. 4. Saat ka^a kadar uyuyorsun? ........ 5. Sibirya'da hangi aya kadar ki§ oluyor? ......... b) Составьте аналогичные вопросы и ответьте на них. 1. 2. 3. 4. 5. 6. «1
Упражнение 3 Ответьте из вопросы 1. Saat ка^а kadar даI isiyorsun? .................................. 2. Nere.........ko^uyoruz? .................................. 3. Hangi ay.........ki$ devam ediyor? .................................. 4. Hangi gun..........parayatiriyoruz? .................................. 5. Saat kag.........uyuyorsun? .................................. 6. Nere.........otobusle gidiyoruz? .................................. 7. Nere.........ugakla gidiyoruz? .................................. 8. Nere.........benimle geliyorsun? .................................. 9, Sabah.........gali$iyor musun? .................................. lO. Cuma'........istanbul'da kaliyor musun? ...................................... II. Kadikoy'........denizotobusu gidiyor mu? ..................................... 12. Saat kag.....ders devam ediyor? .................................. 13. is....neyle geliyorsunuz? .................................. 14. Saatbir.......ofiste misin? .................................. 15. Bu otobus nere.......gidiyor? .................................. Упражнение 4 --- "Переведите на турецкой 1. До дома он идёт пешком. 2. Мы летим до Москвы. 3. Они спят до 10 часов. 4. Вы работаете до 7 часов. 5. Я занят до вечера. 6. Я иду до улицы Киевская, потом поворачиваю на улицу Студенческая. 7. В минуту вы читаете около 80 слов. 8. За час ты проходишь около двух километров. 9. Высота этого здания около 60 метров. 10. Длина той дороги около 300 километров.
СТЕПЕНИ СРАВНЕНИЯ Превосходная степень: Превосходная степень в турецком языке, как и в русском, обозначает высшую степень качества одного предмета в сравнении с другими и выражается при помощи слова еп «самый», которое ставится перед качественным именем прилагательным или наречием. Примеры: Rusya дйпуапт еп Ьйуйк ulkesidir. Ahmet еп iyi okuyor. Россия самая большая страна мира. Ахмет учится лучше всех. Сравнительная степень: Сравнительная степень указывает на степень качества одного предмета в сравне- нии с качеством другого. Степень неравенства передается при помощи слова daha «ещё», которое предшествует качественному прилагательному или наречию. Примеры: Daha enteresan bir kitap veriniz. Kola'yt sevmiyorum. Fanta daha guzei. Дайте книгу поинтереснее. Я не люблю колу. Фанта лучше. Если имеет место непосредственное сравнение двух предметов, то слово, обозначающее предмет, с которым проводится сравнение, ставится в исходном падеже, а слово daha может быть опущено. Примеры*. Istanbul Ankara'dan (daha) kalabahk. Sen benden (daha) кй^йкзйп. Firat Ibrahim'den be$ya$ Ьйуйк. Fatma bizden iyi okuyor. Стамбул многолюднее Анкары. Ты младше меня. Фырат старше Ибрагима на пять лет. Фатима учится лучше нас. Степень равенства: Для передачи степени равенства в значении «такой же ... как» используется послелог kadar, требуя именительного падежа существительных и родительного падежа местоимений и вопросительного слова kim. Примеры'. Ви rpcuk abisi kadar дйд 1й. Mustafa senin kadar iyi galtsmtyor. Этот паренек такой же сильный, как и его брат. Мустафа не работает так же хорошо, как ты. аз
Упражнение 5 выполните упражнение Пример: Ahmet 1,70 т, Mehmet 1,95 т. Mehmet, Ahmet'ten daha uzun. 1. Meyveli pasta 1 kg, qkolatah pasta 1,5 kg. 2. Metin 5 km kosuyor, Salih 8 km ko$uyor. O.taotxlOatata.BWOtx** re re • < re re are к »e 3. Ay§e 10 kitap okuyor, Ayla 18 kitap okuyor. 4. Bu cayda iki §eker, о <;ayda u$ §eker var. 5. Mustafa dort saat <;ali$iyor, Metin iki saat ^alijiyor 6. Ahmet saat sekizde, Mehmet saat onda uyuyor. 7. Ayla u<; mektup yaziyor, Ayten bir mektup yaziyor. Упражнение 6 --- TlepeGeDutne из турецкий язык 1. Этот ребёнок старательнее меня. 2. Ты старше меня на 5 лет. 3. Ахмет учится лучше вас. 4. Москва больше Саратова. ill ' ее в« >*•< .« t.tefi ге Ге а е • е > ее »О-1 О « .. ......«1 « Р' ее 5. Эта машина самая быстрая. б. В России гораздо холоднее чем в Турции . 7. Ибрагим намного ленивее своего брата. 8. Турецкий язык легче русского. 9. Китай — самая большая страна. 10. Нил — самая длинная река. 84
ПОСЛЕЛОГ GiBi Послелог gibi передает сходство, уподобление или косвенное сравнение двух предметов, соответствуя русским союзным словам «как», «словно», «такие, как» (при перечислении). "Примеры: Ahmet Ау$е gibi iyi okuyor, fakatonun kadar Ахмет, как и Айше, учится хорошо, но <;ah$kan degil. не столь старателен, как она. Сосикgibiyaziyorsun. Ты пишешь, как ребенок. ingiltere ve Fransa gibi ulkeler... Такие страны, как Англия и Франция... В сочетании с личными, указательными местоимениями и вопросительным местоимением kim послелог gibi управляет родительным падежом. "Примеры. Aii senin gibi. Випип gibi bir $ey veriniz. Али, как ты. Дайте что-нибудь в этом роде. Упражнение 7 "Подставьте данные слова в предложения по смыслу kurt, jilet, kar, e$ek, ta§, man ken, buz, deniz, basketbolcu, roman, yagmur, goril 1 . July................gibi bir kompozisyon yaziyor. 2 . Bu kek................gibi. 3 gibi birkizgeldi. 4 gibi bir kola i^iyorum. 5 . AtatQrk'un.................gibi mavi gozleri var. 6 gibi uzun boylu bir adam. 7 gibi kurnaz bir adam. 8 gibi beyaz bir ku$ balkona geliyor. 9 gibi keskin bi^ak. lO .Zebra..................gibi bir hayvan. 11 gibi e-mail geliyor. 12 .Kapida.................bir koruma var. 85
MAHALLE Ertiirk Ailesi yillarca Esentepe'de yapyorlar. Esentepe'de caddeler gok geni$. Parklar veyol- largok temiz. Otobdslergok duzenli. Okullar gok guzei. Fakat Esentepe degtyyor. Bugunierde Esentepe eskisi kadar temiz degil. Parklar eskisi ka- dar temiz degil, otobusler eskisi kadar duzenli degil, okullar eskisi kadar iyi degil. Tiryaki ailesi ise Yenimahalle'de ya^iyor. Yenimahalle'de caddeler daha geni§, parklar daha temiz, okullar daha iyi. Tiryaki ailesi Ertuklere Yenimahalle'yi tavsiye ediyor. Fakat Ertukler gok tereddut ediyorlar, Esentepe'den taynmak istemiyorlar. £unku onlara gore Esentepe'deki insanlar Yenimahalle'deki insanlardan daha samimi. Dogru mu, yanlif mi? 1. Esentepe'deki caddeler, Yenimahalle'deki caddelerden daha geni$. 2. Esentepe'deki parklar, Yenimahalle'deki parklardan daha temiz. 3. Esentepe'deki insanlar, Yenimahalle'deki insanlardan daha samimi. 4. Esentepe'deki okullar, Yenimahalle'deki okullardan daha iyi. 86
DERS 11 Настоящее- будущее время Аффикс -ki НАСТОЯЩЕЕ - БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ Утвердительная форма Утвердительная форма настоящего-будущего времени образуется с помощью ударного аффикса -г (-ir,-ir, -ur, -ur, -ar, -er), к которому присоединяются аффиксы сказуемости. Выбор аффикса осуществляется следующим образом: 1. Если основа глагола оканчивается на гласный звук,то коснове присоединяется аффикс -г. okumak beklemek Ben okurum beklerim Sen okursun beklersin 0 okur bekler Biz okuruz bekleriz okursunuz beklersiniz Onlar okurlar beklerler 2. Если основа глагола, являясь многосложной (состоящей более чем из одного слога), оканчивается на согласный звук, то присоединяется аффикс ir (-ir,-ur, -ur). gondermek ?ali§mak Ben gonderirim Qali$inm Sen gonderirsin <;ali§irsin О gonderir t^ali^ir Biz gondeririz $ali§iriz Siz gonderirsiniz <^ali$irsmiz Onlar gonderirler <;ali$irlar 3. Если основа глагола, являясь односложной (состоящей из одного слога), оканчивается на согласный звук, то присоединяется аффикс -ar (-ег). yapmak gitmek Ben yaparim giderim Sen yaparsin gidersin О yapar gider Biz yapanz gideriz Siz yaparsiniz gidersiniz Onlar yaparlar giderler 87
4. Следующие односложные глаголы (в порядке исключения) присоединяют —ir (-irr-ur,-ur): aimak брать ah г bilmck значь bilir bulmak находить bulur denmek называться deni г durmak стоячъ durur gelmek приходить gelir gormek видеть goriir kalmak оставаться kalir olmak быть, стать olur olmek умирать oliir sarmak предполагать sanir varmak достигать vanr vermek давать verir vurmak бить vurur Упражнение 1 ' Закончите предложения 1. Niпет her десе be§ saat иуи..... 2. Benim arkada$im her zaman dogru konu$...... 3. Ben her aksam saat sekizde eve don.... 4. Benim saatim her zaman geri kal.... 5. Onlar her piknikte fotografcek.... 6. Belki bu filmi televizyon goster.. 7. Ahmet Bey bugun <;ok те§дй1, sizinle belki yarin goi u$.. 8. $imdi hatirlamiyorum, belki soma hatirla.. 9. U<;ak iki saat rotar yapiyor, belki yarim saat sonra kalk. lO.Onunla konu^muyorum, ama belki bayramda konu$...... Упражнение 2 Закончите предложения и переведите на русский язык 1. Ben <;ok иуи........ 2. Ben herkesle iyi anla§....... 3. Ben gOzel §eyleri alkijla...... 4. Sen bu konuyu daha iyi bil........ 5. Sen bence iyi ev boya........ 6. Sen her $eyi gok iyi du§un....... 7. О saat on birde buroya don........ 8. О butun arkada$larini partisine da vet et..... 9. О hafta son lari futbol oyna...... 10. Biz yarin gel...... 33
Упражнение 3 Закончите предложения 6 утвердительной 1. Ben her gun muzikdinle....... 2. О her zaman uzijl...... 3. Biz bazi ak§amlardedeme ve nineme ugra........ 4. О devamli elma ye....... 5. Ben her hafta sonu <;ama$ir yika... 6. Ben her ay bir mektup yaz..... 7. Benim amcam super yuz........ 8. istanbul'da martta karyag..... 9. Galatasaray Be§ikta$'i yen.... 10. Biz saat on birde eve don... Упражнение 4 Т1ереведите из турецкий язык 1. Я работаю каждый день. ........................ 2. Мы по субботам играем в волейбол. ........................ 3. Семья Тирьяки каждый год выезжает на каникулы........................ 4. Гюль очень хорошо говори г по-турецки. ........................ 5. Фатих иногда опаздывает на работу. ........................ 6. Люди зимой тепло одеваются. ........................ 7. Обычно вы приходите вовремя. ........................ 8. Они плохо понимают по-русски. ........................ 9. Она всегда пьет чай с сахаром. ........................ 10. Люди часто ошибаются. ........................ Отрицательная форма: Показателем отрицательной формы настоящего-будущего времени является ударный аффикс maz (-mez). Исключение составляет 1-е лицо единственного и множественного числа. anlatmak ben anlatmam sen anlatmazsin о anlalmaz biz anlatmayiz siz anlatmazsiniz onlar anlatmazlar beklemek ben beklemem sen beklemezsin о beklemez biz beklemeyiz siz beklemezsiniz onlar beklemezler
Вопросительная форма Вопросительная форма настоящего-будущего времени образуется с помощью вопросительной частицы mi ( mi, mu, mu), следующей за основой настоящего- будущего времени и присоединяющей к себе аффиксы сказуемости. Ben Sen О Biz Siz Onlar qdturmek goturOr muyum? goturur musun? goturur mii? goturur muyiiz? goturur musiinuz? gotururler mi? konusmak konujur muyum? konu^ur musun? konujur mu? konu$ur muyuz? konu§ur musunuz? konu§urlar mi? Упражнение 5 Ответьте на вопросы 1. Sigara ve i<;ki i<;er misin ? Evet,......................... Hayir,....................... 2. ingilizce bilir misiniz ? Evet,......................... Hayir,....................... 3. Ahmet Bey yemek pi§iiir mi ? Evet,......................... Hayir,....................... 4. Ali bula$ik ve ^ama^iryikar mi ? Evet,......................... Hayir,....................... 5. ingiliz yemeklerinden ho$lanir misiniz ? Evet,......................... Hayir,....................... 6. Tahsin Usta Rus yemekleri yapar mi ? Evet.......................... Hayir,....................... 7. Sinemaya gidermisiniz? Evet,......................... Hayir,....................... 8. Remzi iyi ingilizce konu^ur mu ? Evet,........................ Hayir,........................ 9. Sabah di$lerini fir<;alar misin ? Evet,........................ Hayir,........................ lO.Akarsu ailesi cumartesi ak$amlan televizyon seyreder mi ? Evet,........................ Hayir,........................ 90
Упражнение 6 Ответьте на Вопросы 1. Hangi <;e$it filmleri seversiniz ? .................................. 2. Hangi <;e$it kitaplari seversiniz ? .................................. 3. Hangi ^e§it yemeklerden ho$lanirsiniz ? .................................. 4. Hangi sporlari yaparsmiz ? .................................. 5. Hangi <;e§it muzikleri dinlersiniz ? .................................. 6. Hangi televizyon programlarini seyredersiniz ? .................................... 7. Hangi arabalara sahip olmak istersiniz ? .................................. 8. Hangi arkadajinizi daha co к seversiniz ? .................................. 9. Hangi dili guzei konu§ursunuz ? .................................. 10. Hangi dersi daha $ok seversiniz ? .................................. Употребление настоящегр^буду^ррго времени: Настоящее-будущее время в турецком языке употребляется для передачи действий двух времен: настоящего и будущего. 1. Настоящее-будущее время обозначает действия, выполняемые обычно (в силу природы, привычек и т.п.). В данном значении может заменяться време- нем на -уог. Примеры: Bahklar sudo ya so г. Mehmet her gun saatyedide kalkar. Рыбы живут в воде. Мехмет каждый день встаёт в семь часов. 2. Настоящее-будущее время обозначает действие, которое будет иметь место в будущем. Причем нет уверенности в том, что действие обязательно будет совершено (предполагаемое, планируемое действие). Примеры: Ben sana gelir her $eyi anlatinm. Я п риду к тебе и все расскажу. Belki seneye evlenirsin. Может быть ты женишься в следующем году. 3. Вопросительная форма настоящего-будущего времени может выражать веж- ливую просьбу сделать что-либо или предложение чего-либо. Примеры: Bana yardim eder misin ? Не поможешь мне? £ау i$er misiniz? Не выпьете (не желаете ли) ли чаю? 91
Упражнение 7 Образуйте вежливую форму повелительного наклонения 1. Kizim, bula$iklari yika. Odevlcrinizi yapin. 3. Bana da bir ^ay al. 4. Masadaki kitabi bana ver, lutfen. 5. Su pencereyi a<;. 6. Lutfen beni affet. 7. YQkseksesle konus. Л Yarin erken gelin. Niye boyle yaptin? Aqkla, lutfen. Упражнение 8 Ответьте на вопросы 1. Sen bos zamanlannda ne yaparsin? 2. Sen bo$ zamanlannda ne yaparsin? 3. Sen bo§ zamanlannda ne yaparsin? 4. Sen bo§ zamanlannda ne yaparsin? 5. О bos zamanlannda ne yapar? 6. О bo§ zamanlannda ne yapar? 7. О bos zamanlannda ne yapar? 8. Siz bos zamanlarmizda ne yaparsimz? 9. Siz bo? zamanlarmizda neyaparsmiz? 10.Onlar bos zamanlannda ne yaparlar? 11 .Siz pazartesi gunleri ne yaparsimz? 12.0rlarpazargunleri ne yaparlar? 13.0 persembe gunleri ne yapar? Ben.......................(kitap okumak) Ben....................(satran^ oynamak} Ben.......................(resim yapmak} Ben...................(karikatur ^izmek) О....................... (radyo dinlemek) О..................................($aiki soylemek) О............................ (<;ay i<;mek) Biz.................................{futbol oynamak) Biz.......................(yemek yapmak) Onlar......................(sohbet etmek) Biz.................................(Turkle ^alismak) Onlar..........................(ingilizce ^alijmak) О................................. (fizik <;alismak) Упражнение 9 Ответьте на вопросы 1. Sen ne kadar sik yemek yersin? 2. Sen ne kadar sik futbol oynarsin? 3. Sen ne kadar sik banyo yaparsin? 4. Sen ne kadar sik gamajir yikarsin? 5. Sen ne kadar sik utu yaparsin? Gunde u£ defa......................... Haftada.............................. Haftada.............................. Ay da................................ Haftada.............................. 92
6, Sen ne kadar si к di$leri ni finjalarsin? 7. Sen genellikle kitap mi okursun? 8. Sen genellikle ^ay mi i^ersin? 9. 0 genellikle muzik mi dinler? 10. 0 daima Turkle mi ^ali^ir? 11. Onlar her zaman kahve mi i^erler? 12. Onlar genellikle futbol mu oynarlar? 13. Sen genellikle limonata mi i^ersin? 14. Siz genellikle resim mi yaparsimz? 15. Onlar genellikle §arki mi soylerler? 16. Sen arkada$lannla kavga eder misin? 17. Sen igki icjer misin? 18. Siz sigara i<;er misiniz? Giinde....................................... Evet,........................................ Evet,........................................ Evet,........................................ Evet,........................................ Evet,........................................ Hayir onlar bazen............................ Hayir ben ara sira........................... Hayir biz.................................... Hayir,....................................... Hayir, ben asla.............................. Hayir, ben asla.............................. Hayir, biz asla ............................. АФФИКС -Ki Ударный аффикс -ki, присоединяемый к наречиям времени, а также к именам существительным и местоимениям в местном падеже и к именам существитель- ным, обозначающим единицу времени, к именам существительным, стоящим в родительном падеже образует имена прилагательные. Аффикс -ki не подчиняется закону гармонии гласных, за исключением слов dun и giin: dunkii (вчерашний), bugunkii (сегодняшний). Употребление аффикса -ki: 1. Присоединяется наречиям времени: Yannki toplanti ka^ta ba^hyor? Yannki toplanti birsonraki gune erteleniyor. Ay$e, dilnku gazete nerede? Dunkii gazete masada, bugunkii ise bende. Завтрашнее собрание во сколько начинается? Завтрашнее собрание переносится на послезавтра. Айше, где вчерашняя газета? Вчерашняя газета на столе, а сегод- няшняя у меня. 2. Присоединяясь к существительным (местоимениям), стоящим в местном падеже, переводится как «находящийся в (на)...»: Fotograftaki $ocuk, benim. Ребенок, который на фотографии — я. Yanindaki adam kim? Человек,находящийсярядомстобойкто? 3. Всочетаниисословамивродительномпадежепозволяетизбежатьповторения одного и того же слова: Benim arabam eski, seninkiyeni. Моя машина старая, твоя — новая. Moskova'nm metrosu buyuk, istanbul'unki Московское метро большое, kuguk. стамбульское —маленькое. 93
Упражнение io Заполните поля, используя сло&а справа TENEFFUSTE Natali:...........derste neler yaptiniz? Yumiko: Gecen gramerleri tekrar ettik. Muhammed : Dun niqn gelmedin? Natali: Misafirlerim vardi. Muhammed :................derse de ben gelmeyecegim. Yumiko: Nicin? Muhammed : Universitede sinavlarim var. Natali :Teneffus bitti, haydi smifa gidelim. haftaki lyar/n/c/ diinkii YARDIMLA$MA Ali: Ge^en hafta neredeydin? Ayse : Fethiye'deydim. Bir hafta tatil yaptim. Ali : iyi, ama senin.........i^lerini kim yapti? Ay$e: Aynur yapti. Onun............. ..........................i^lerini de ben yapacagim, bu defa о tatile gidecek. I gelecek haftaki dokuzuncu salondaki Ali: Ooo... £ok iyi. iyi anlasiyorsunuz. | gegen aykl Ayse :...................konferansta Aynur'a yardim ettim. О da gei;en hata benim i§lerimi yapti. Ali: £ok iyi. Ay$e £u................ ........filmi seyrettin mi? Ay§e: Hangisini? Bir gok film var. Ali; Bak, $u................filmi gegen haftaki sinemadaki 94
Упражнение II Заполните поля, используя сочетание «-dakb> 1. Sokak.......kediler insanlardan ka^iyor. 2. Evler......kediler insanlardan korkmuyor. 3. Istanbul'.....muzeler <;ok eski. 4. Akdeniz ve Ege'......antik §ehirlerine mi gidiyorsunuz? 5. Hayatim.......en dnemli sey universiteye ba$lamak. 6. Vazo.......ciceklei i e$im aliyor. 7. Orada.......^i^ekleri begeniyorum. 8. Erzurum'......kayak pisti <;ok uzun. 9. Televizyon......filmier sencenasil? 10. §u duvar...resimler orijinal. 11. $u masa.......adamlari hatirliyor musun? 12. Yatak odam....masa <;ok кй<;йкг degi^tiririm. 13.0skudar'......insanlar daha farkli. 14.Hayatim.......dnemli kisi e§im. 15-Vitrin.....pantolonu gormek istiyorum. 16 .Kurs.....dersler ^okfaydali. 17 .Dolap......tavugu kim yiyor? 18 . Bu film...aktor Oscar kazanir. 19 .Gezeteler.....bazi haberler iyi degil. 2O .Bitkiler gece oda....oksijeni aliyor. $ENAiLESi Bay ve Bayan $en Samsun'da otururlar. Samsun'da galiyrlar. Bay $en ingilizce bilir. Bayan $en deAlmanca bilir. Fakat onlar evde Tiirkge konu^urlar. Bay $en, bir iokantada gahpr. О bir a$gi. Guzel yemekler yapar. Bdtdn mutferiler onun yemeklerini begenirler. Bay$en de bundan memnun olur. Bayan $en bir bgretmendir. О кйсйк bir okulda ders anlatir. Bayan $en ders aniatmayi ve bgrencilere yeni $eyler ogretmeyi gok sever. O, ogretmenlik yapmaktan ho$lanir.
Onlarm <;ocuklan Hakan ve Gulnaz herhangibir i$te cahsmazlar. Onlar ogrenciler. Hafta igi her gun okula giderler. Onlar asla okuldan kagmazlar. Hakan uguncii smifta okur. GOInaz ise birinci smifta okur. Oniarin ogretmeni onlara her gun odev verir. Qunku onlarm ba$anh oimalanni ister. Onlar da herak^am odevlerini yaparlar. Asia odevlerini yapmadan okula gitmezler. Sen Ailesi hafta sonu evde oturur. Bayan Sen qama^trlart yikar. (^ocuklar pencereleri temi- zlerler. Bay Sen de evdeki anzalan tamir eder. Ak$amleyin birlikte televizyon seyrederler. $en Ailesi hafta sonu bazen piknige giderler. Bay Sen ate^yakar. Bayan Sen yemekleri pi$irir. Gocuklarda oyun oynarlar. Sonra hep beraber yemekyerler. Onlar piknikte gok eglenirler. Cevaplayiniz: 1. Sen ailesi netede oturur? 2. Bay Sen Almanca bilir mi? 3. Renter kendi aralarmda hangi dilde konu$urlar? 4. Sen ailesinde kag gocuk var? 5. Gulnaz Hakandan buyiik mu? Dogra mu, yanhf mi? 1. $enler Izmir'li. 2. Bayan Sen bir okulda realism 3. Bay Sen hafta sonu gaii$rnaz. 4. Hakan He GDlnaz ikiz. 5. Sen ailesi hafta' igi beraber olur. СОЧИНЕНИЕ Гзсскажите как Ъы и селля nwo&oc)ume выходные Эпи
DERS 12 Прошедшее время на -di Аффикс -lik ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ НА -DI В турецком языке есть несколько форм прошедшего времени. Прошедшее время на -di обозначает действие, полностью законченное к мо- менту высказывания, и употребляется для передачи фактов прошлого, достовер- но известных говорящему. Ben eve geidim. Утвердительная форма: Образуется путем присоединения к основе глагола ударного аффикса - di, имеющего восемь фонетических вариантов {-di, -du, -du, -ti, -ti, -tu, -tii). За аффиксом -di следуют аффиксы сказуемости второй категории, ко- торые отличаются от уже рассмотренных выше аффиксов сказуемости. Я пришел домой. Sen nereye gittin? О Izmir'de dogdu. Biz dOn futbol oynadik. Siz kime kizdimz? Куда ты ходил? Она родилась в Измире. Мы вчера играли в футбол. На кого вы разозлились? Onlar temizlikyaptilar. Они сделали уборку. Отрицательная форма: Отрицательная форма прошедшего времени образуется от oi рицательной осно- вы глагола. Ударение падает на слог, предшествующий отрицательному аффиксу -те, -та. 'Примеры'. Ben ev odevimi yapjmpdipi. Sen bana cevap vermedin. Mahmut i$e gelmedi. Biz sizi anlamadik. Siz tatile gitmediniz. Onlar bizi beklemediler. Я не выполнил своё домашнее задание. Ты мне не ответил. Махмут не пришел на работу. Мы вас не поняли. Вы не ездили на каникулы. Они нас не подождали.
Вопросительная форма: Вопросительная форма образуется с помощью вопросительной частицы mi (mir mu, mu). Причем аффикс сказуемости остается при глаголе. Примеры: Ben sana mektup yazdim mi? Sen beni anladin mi? Сет go/ atti mi? Biz ekmek aldik mi? Siz onu gordiinuz mu? Onlar ta$mdilar mi? Я тебе написал письмо? Ты меня понял? Джем забил гол ? Мы купили хлеб? Вы его видели? Они переехали? Упражнение 1 Закончите предложения 1. Kedi bahk уе 2. Ay§e pencereyi sil 4. Qocukanahtan at.. 5. Zafer balik tut..... 6. Bari§ koprOden atla. 8. Polis arabayi durdur. 7. Q)cuk sOtu ....
Упражнение z Ответьте из вопросы 1. Ben yemek yedim mi? 2. Ben konu$tum mu? 3. Ben beklemedim mi? 4. Ben size sordum mu? 5. Sen Ay§e'ye anlattin mi? 6. Sen diin geldin mi? 7. Sen <;ok dans ettin mi? 8. Sen ^antaya baktin mi? 9. О telefon etti mi? 10.0Tiirkiye'de tatil yapti mi? 11.0film seyretti mi? 12.0 bizi davet etti mi? 13.Biz du§unduk mu? 14.Bizyorulduk mu? 15. Biz onu gorduk mil? 16. Biz pasta aldik mi? 17. Siz rahat uyudur.uz mu? 18. Siz her $eyi anladimz mi? 19. Siz bilet aldmiz mi? 20.Siz yemek pijirdiniz mi? 21 .Onlar para istediler mi? 22. Onlar kart oynadilar mi? 23.Onlar u^tular mi? 24. Onlar yuriidiiler mi? Evet, .......................................... Evet............................................ Hayir,.......................................... Evet............................................ Hayir,.......................................... Hayir........................................... Evet............................................ Evet, .......................................... Evet ........................................... Hayir,.......................................... Evet, .......................................... Hayir,.......................................... Evet, .......................................... Evet, .......................................... Hayir,.......................................... Evet, .......................................... Hayir,.......................................... Hayir,.......................................... Evet, .......................................... Hayir,.......................................... Evet............................................ Evet, .......................................... Hayir,.......................................... Evet............................................ Упражнение 3 Т1еревеЙ1|тг из турецкий язык 1. Вчера я два часа читал книгу. 2. Он давно выучил турецкий язык. 3. Вчера мы приехали на поезде из Антальи. 4. Дет и вчера вечером поздно легли спать. 5. Почему вы вчера не позавтракали? 6. Я только пришёл. 7. Ахмет пробыл в Измире один день. 8. Где вы отдыхали в прошлом году? 9. На прошлой неделе в этом ресторане мы ели рыбу. 10. Вы получили зарплату в прошлом месяце? 11 .Прошлым летом я вообще не работал. 12. Прошлой зимой мы катались на лыжах в Улудаге. 13. Вы выучили грамматику на прошлом уроке? 14. Вчера утром я встретил друга. 15. Вчера вечером мы встретились с Айтеном в Таксиме. 99
Упражнение 4 Издайте соответст&уюшие вопросы Ahmet'e para verdim. Istanbul'u <;ok begendik. Ahmet bizi <;ok bekletti. O^renciler sorularin cevabini bildiler. KatiI mahkemede konu§tu. pxugu kopek isirdi. О eski arabasini satti. Evet, о yeni araba aldi. Evet, polisler hirsizi yakaladilar. Kelimelerin hepsini ezberledim. Evet, diin ak$am gee yattim. DOn sinemaya gittik. Ogrenciler derste cok konu^tular. Ahmet Turkle ogrendi. Ahmet ile Ay$e ge<;en hafta evlendiler. АФФИКС -LIK Аффикс -lik (-lik,-luk, -liik), присоединяясь к именам образует: 1. От имен прилагательных отвлеченные имена существительные. Примеры: uzun длинный uzunluk длина geni$ широкий geni$lik ширина 2. От имен существительных: отвлеченные имена существительные. Примеры'. dost друг dostluk дружба $осик ребенок gocukluk детство • имена существительные, обозначающие виды деятельности, предметы лич- ного пользования, сосуд и помещения для хранения. Примеры: Doktor Доктор Doktorluk Ogretmen Преподаватель Ogretmenlik Goz Глаз Gozluk $екег сахар $ekerlik Врачебная деятельность Преподавательская деятельность Очки Сахарница прилагательные, обозначающие единицу измерения или передающие имена назначение предмета.
Примеры: 5 Kilometrelikyoi 10 dakikalik копи$та Дорога протяженностью в 5 км Десятиминутный разговор Gunluk palto Повседневное пальто 3 kiloluk paket Пакет рассчитанный на 3 кг Упражнение 5 выполните упражнение Пример: Ne yapiyorsunuz? Ben bir ressamim, ama garsonluk yapiyorum 1. Sporcuyum, ama bir kuliipte masor....yapiyorum. 2. Muhasebeciyim, ama sekreter......yapiyorum. 3. Doktorum, ama doktor......yapmiyorum, aktor......yapiyorum. 4. Mobilya ustasiyim, ama boyaci.....yapiyorum. 5. Karikaturistim, ama grafiker...yapiyorum. 6. Pastaciyim, ama finnci....yapiyorum. 7. Qftgiyim, ama manavci.....yapiyorum. 8. Gazeteciyim, ama fotografq.....yapiyorum. 9. Tamirciyim, ama................ Пример: Onlar nasil ^ocuklar? Onlar gok sakin gocuklar, ama bugQnlerde yaramazhk yapiyorlar. A. О ^alijkan mi? B. £ok cah$kan, ama bugun tembel.........yapiyor. A. О nasil bir adam? B. Akilli bir ki$i, ama bazen <;ok buyuk aptal...yapiyor. A. О nasil bir adam? B. Her zaman guluyor, ama gozlerinde mutsuz.........var. A. О bugiin nasil? B. Kirgm gibi, ama her zaman yuzunde mutlu.........var. 101
!$E GE$ KALDIM Bekir her sabah saat yedide kalkar. Yirmi dakika sabah sporu yapar. Uzun bir du$ ahr. iyi bir kahvalti yapar. Evden saat sekizde gikar. 0 genellikle i$e arabasiyla gider. Saat sekiz bugukta i$te olur. Bu sabah Bekir yedide kalkmadi. Saat altida kalkti. Sabah sporunu yirmi dakika yapmadi, sadece be$ dakika yaptt. Uzun bir du$ almadi, gok kisa bir du$ aldi. Kahvalti da yapmadi, sadece kahve icti. Evden saat sekizde gtkmadi. Saat yedide gikti. Bekir bu sabah evden bir saat erken gikti. Qunku onun arabasi tamirde. О i$e otobusle gitmek zorunda. Kasabamn merkezine kadar iki kilometre yurOdu. On bes dakika otobiis bekledi. Otobusten indikten sonra йд kilometre daha yurudb. fain gergegi Bekir bugbn erken kaikti ve evden erken gikti. Fakat i$e vaktinde gelemedi. О kirk be$ dakika geg kaldi. Onun muduru опа gok kizdi ve bagirdi. Zavaih Bekir, i$e vaktinde yeti^mek igin gok gah$ti ama ba$aramadi. Cevaplayiniz: 1. Bekir sabah kagta kaikar? 2. Bekir sabahlan neler yapar? 3. Bekir i$e nigin arabasiyla gitmedi? 4. Bekir ise giderken ybrudb mb? 5. Bekir i$e vaktinde yeti^ti mi? 6. Bekir'in mudiiru nicin kizdi? J 7. Bekir i^e yeti$m ek igin neler yap ti ? 102
DERS 13 Форма прошедшего времени «быть»: (Y)DI Словообразовательные аффиксы -Ci и -(Y)ICI ФОРМА ПРОШЕДШЕГО ВРЕМЕНИ «БЫТЬ»: (Y)DI Прошедшее время именного сказуемого образуется с помощью вспомогатель- ного глагола imek (быть) в форме прошедшего времени на -di (idim, idin, idi, idik, idiniz, idiler), который следует после именной части сказуемого. Спрягаемая форма вспомогательного глагола imek чаще пишется и произноси гея слитно с именем, в таком случае ее основа i- после гласных основ переходит в -у, после согласных основ выпадает, аффикс -di подчиняется закону гармонии глас- ных и согласных и утрачивает ударение. Соответственно форма аффикса может быть представлена KaK-(y)di(-(y)di,-(y)du,-(y)du) и после основ, оканчивающихся на глухие согласные как -ti (-ti, -tu, -tii). Аффикс (y)di, присоединяясь к именному сказуемому обозначает состояние, имевшее место в прошлом. Утвердительная форма. Образуется путем присоединения аффикса -(y)di к именному сказуемому, которое может быть выражено именем существительным, прилагательным, наречием, существительным в местном падеже, а также предикативными именами var и уок. За ним идутте же личные аффиксы, что и после аффикса прошедшего времени -di. Примеры: Dun gok yorgundum. Sen evdeydin. Hava gok kotuydu. Biz hastaydjk^ Siz hakhydiQLL. Onlar ofisteydiler. Вчера я был очень усталым. Ты был дома. Погода была очень плохая. Мы были больны. Вы были правы. Они были в офисе. Отрицательная форма Отрицательная форма образуется при помощи слова degil. Degil получает аффикс -di, за которым следует личный аффикс. Примеры: Otobustedegildim, metrodaydim. Я не был в автобусе, я был в метро. Yazhkta degiidjk, дйпкй hava soguktu. Мы не были на даче, потому что погода была холодной. Ali uzgOn degildi, yorgundu. Али не был огорчен, он был уставшим. Вопросительная формр. Аффикс -(y)di ставится между вопросительной частицей mi и личным аффиксом: Dun evde miydin? Hava guzei miydi? Mas adajdtap^arm lydi? Ты был вчера дома? Погода была хорошей? На столе была книга? 103
Упражнение 1 До^з&ьте соответствующие аффиксы 1. Ben dun gok mutlu........... cunku dogum giinumdO, 2. Ben ge^en hafta istanbul'da degil......... <;unku Izmirde i$im vardi. 3. Sen dOn <;ok yorgun.........^йпкй ^ok az uyudun. 4. О ge<;en hafta hasta......... <;ипкй kotu yemek yedi. 5. Onlar ge^en yil i$siz....... giinkii i§ yoktu. 6. Onlar on yil once <;ok fakir.....,фйпкй hi$ <;ali$madilar. 7. Siz cuma gunu £ok mutlu........... <;unku iyi not aldiniz. 8. Sen ge<;en pazartesi nl^in eok guleryuzlu.......? 9. Dun hava cok guzel......... 10. Bu yaz deniz <;ok soguk....... Упражнение 2 Ответьте на вопросы 1. Dun yorgun muydun? 2. Erol hafta sonu hasta miydi? 3. Qxuklar mutlu muydu? 4. О elma gOzel miydi? 5. Ekmek bayat miydi? 6. Sinavda heyecanli miydiniz? 7. Qorbaniz soguk muydu? 8. Ulkenizde mutlu muydunuz? 9. Dun ak$am evde miydin? 10. Sen zengin miydin? 11. Dun Ay§e Ankara'da miydi? 12.On yil once ogrenci miydiniz? 13.Yemeginiz guzel miydi? 14.Pazargunu hava guzel miydi? 15.Onlar ge^en yil evli miydi? Evet, .................................................. Hayir,.................................................. Evet, .................................................. Evet, .................................................. Evet, .................................................. Hayir,.................................................. Evet, .................................................. Evet, .................................................. Evet, .................................................. Hayir,.................................................. Hayir,.................................................. Hayir,.................................................. Evet, .................................................. Hayir,.................................................. Hayir,.................................................. Упражнение 3 Переведите на турецкий 1. Вчера я был дома. .............................. 2. Али был очень счастлив. .............................. 3. На прошлой неделе было очень холодно............................... 4. Онур был на уроке. .............................. 5. В субботу мы были в парке. .............................. 6. В прошлом году Юсуф весил 80 кг. .............................. 7. В офисе никого не было. .............................. 8. У вас была хорошая машина. 9. Где ты был вчера вечером? .............................. 10.Ваш торт был замечательным. .............................. 104
СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ АФФИКСЫ -CI И -(Y)ICI Аффикс —ci Этот аффикс присоединяется к существительным, чтобы создавать новые существительные, относящиеся к роду деятельности, общественной позиции и т.п. Этот аффикс имеет следующие фонетические варианты: -ci, -ci, -си, -ей и -9, -9, -91, -$й после глухих согласных. Примеры: Yol Kapi Di} Stalin Baltk Yolcu Kapfci Di^i Stalinci Balikgf Дорога Дверь Зуб Сталин Рыба Пассажир Сторож Стоматолог Сталинист Рыбак Аффикс - (у )ici Этот аффикс имеет ту же функцию, что и -ci, но присоединяется к глаголам. Он описывает какое-либо лицо или его качество, и поэтому может образовывать как существительное, так и прилагательное. Примеры: Dinlemek Satmak Aimak Yormak Beslemek Слушать Продавать Брать (покупать) Утомлять Кормить ffinfeyici Safia 4В Aha Yorucu Besleyid Слушатель Продавец Покупатель Утомительный Питательный Упражнение 4 Заполните пробелы соответствующими аффиксами Yusuf Bey Benim adim Yusuf. 45 ya$inda.... Evli. Be} досидит var. 1 metre 72 cm boyunda.... ve 98 kilo.... Ben oldukga sakin ve gah$kan bir ki$i.... Ktsa ve beyaz sagh... .Fakat 25ytl once gok zaytf..., tarn 65 kilo...., siyah sagianm var.... .0 zaman evli degil..., tabii ki gocuklanm da yok... . Ama HCilya'ya о zaman da astk.... . E$imi $imdi de gok seviyorum. О zamanlar gok sportif bir kip..., $imdi ise maalesef hig sporyapmiyorum. Eskiden sporyapmak igin gok zamantm var.... $imdi ise hig bo$ zaman/m yok. Gengken gok sinirli.... $imdi e$im ve be} досидит var. Evet, }u anda sigman... ve geng degil... ama gok mutlu.... Gengken bu kadar mutlu degil.... Ktsacasi }u anda hayatimdan gok memnun.... К За» 2334
Cevaplayiniz. ?. Yusuf gen^ken kag kiloydu? 2. Yusuf$imdi nigin sporyapmiyor? 3. Yusuf25yil once bekar miydi? 4. Yusufgengken e$ine a§tk miydi? 5. Yusuf 25 yil once mi, $imdi mi daha mutlu? Упражнение 5 Составьте предложения 1. Ben ... baba.... eskiden memur..., ama $imdi emekli. 2. Sen ... oda ... eskiden ^ok pis..., §imdi <;ok temiz.Temizledin mi? 3. О... arkada$lar... gec;en hafta burada...Dun Ankara'ya gittiler. 4. $u kadin ... коса ... eskiden Galatasaray'da futbolcu .... 5. Siz ... araba ... .dun bozuk ... .Bugun bozukdegil. 6. Onlar... i$ler... ge^en yil cok kotu ..., bu yil daha iyi. 7. Geq:en sinavda sorular q:ok zor..., bu smavda <;ok zor degil. 8. О... telefon ... dun kapali... .Bugun aradim, kapali degil. 9. Sen ... kulaklar... eskiden <;ok Ьйуйк.... $imdi кйдйк, ne yaptm? 10. Sen ge<;en ay Turkiye'.... BIR FILM Sevgi Hanim bir bankada $eftir. О onceden evliydi, ama $imdi bekar. Qunku esinden bo$andi. Sevgi Hanim simdi 46 yasmda ve iki досиди var. Вйуйк досиди erkek, kugiik cocugu kiz. Sevgi Hanim her дйп bankaya gidiyor, gahsiyor ve ak$am bankadan giktyor, alisveri$ yapiyor, evine dondyor. Ak$am evde kiziyla birlikte masayi hazirliyorlar ve hep be- raber ak$am yemegi yiyorlar. Yemekte cok konu$uyorlar, дйпкй butun gun догй$тйуог!аг. Yainiz ak$am yemeginde ve kahvalbda дбгй$йуог1аг. Sevgi Hanim'in oglu ve kizi universi- teyi bitirdiler ve $imdi gah^iyorlar. 10G
Sevgi Hamm'in eski kocasi HOseyin ticaret yapiyor. 0 da gok mesgul, gok galiyyor. Qocuklariyla az ilgileniyor. Sevgi Hamm'in if arkada$i Haluk Bey Sevgi Hanim'i gok sevdi ve onunla evlenmek istedi. Sevgi Hamm once onunla evlenmek istemedi, дипкй Haluk Bey'e inanmadi. Ama simdi Sevgi Hamm da Haluk Bey'le evlenmek istiyor. Haluk Bey iyi kalpli, cok sakin ve romantik bir adam. Arkada$lan Haluk Bey'e «ana kuzusu» diyorlar. Qiinkii Haluk Bey annesiyle yapiyor ve her zaman annesine rapor veriyor. BOtun arkadatfart Haluk Bey'i seviyorlar, ama ona gok $aka yapiyorlar. Filmin sonunda belki Sevgi Hamm ve Haluk Bey evlenecekler ve Sevgi Hamm'in eski kocasi g ok Bzdlecek. Cevaplayimz: 1. Sevgi Hamm nigin bekar? 2. Sevgi Hanim her gun ne yapiyor? 3. Sevgi Hamm ve gocuklan yemekte nigin gok konu^uyorlar? 4. Hdseyin Bey n e i$ yapiyor? 5. Arkada$lari Haluk Bey'e nigin "ana kuzusu" diyorlar? Dogru mu, yanlif mt? 6. Sevgi Hamm'in iki досиди var. 7. Sevgi Hamm'in gocuklan universitede dgrenciler. 8. BOtun arkada$lari Haluk Bey' i seviyorlar. 10. Filmin sonunda kimse evlenmeyecek. 107
DERS 14 Будущее категорическое время Употребление слова ONCE Употребление слова SONRA БУДУЩЕЕ КАТЕГОРИЧЕСКОЕ ВРЕМЯ Будущее категорическое время обозначает действие или состояние, которое бу- дет происходить или иметь место после момента речи. Утвердительная форма: Будущее категорическое время образуется путем присоединения к основе глаго- ла ударного аффикса -асак (-есек) для согласных основ и -уасак (-уесек) для гласных. За аффиксом будущего времени следует аффикс сказуемости. В первом лице единственного и множественного числа конечный звук [к] переходит в [д]. Примеры: Ben yann gidecegim. Sen gelecek hafta buraya geleceksin. Hasan sanayardtm edecek. Biz size mektup yazacagiz. Siz nezaman tenis oynayacaksintz? Onlar ne yapacaklar? Отрицательная форма: Я за втра уеду. Ты на следующей неделе сюда приедешь. Хасан тебе поможет. Мы вам напишем письмо. Когда вы будете играть в теннис? Что они будут делать? Отрицательная форма будущего времени образуется от отрицательного инфинитива глагола -те, -та Примеры: Ben seni unutmayacagim. Sen bunu anlamayacakstn. Dilda agiamayacak. Biz piknige gitmeyecegiz. Siz Turkiye'de sikilmayacaksiniz. Onlar kavga etmeyecekler. Я тебя не забуду. Ты этого не поймешь. Дильда не будет плакать. Мы не поедем на пикник. Вам не будет скучно в Турции. Они не будут ругаться. 108
Вопросительная форма: Вопросительная форма будущего времени образуется при помощи вопроси- тельной частицы mi (mi). Аффикс сказуемости употребляется после вопроситель- ной частицы. ТТ римеры Ben Ьи уап^тауа katilacak mtytm ? Sen bu ak$am bize gelecek misin? О da gelecek mi? Biz bu ak$am bulusacak miyiz? Siz bizi destekleyecek misiniz? Onlar kazanacak mi acaba? Я буду участвовать в этом соревновании? Ты к нам придешь сегодня вечером? Она тоже приедет? Мы встретимся этим вечером? Вы нас поддержите? Интересно, они выиграют? Упражнение 1 Закончите предложения 1. Ben yarin spot salonundaspor yap............. 2. Sen iki giin sonra izmir'e git......... 3. Ayse her gun kursta Tiirk^e ogren........... 4. Bizgelecek hafta bahk tut............. 5. Siz iki hafta sonra kursu bitir......... 6. Ogrenciler teneffusten sonra derse gir.......... 7. Ben bu ak§am arkada§imi ziyaret et............ 8. Biz gok kizdik, bugiinden sonra sana hie yardim et........ 9. Onlar kulube uye oldular, artik hie para ode......... 10.Ben gokyoruldum, bugiin hig gali$............ Упражнение 2 Закончите предложения & отрицательной форме 1. Ben hie; sigara ig.................... 2. Siz beni hie; anla.................... 3. Ogrenciler sinifta konus...................... 4. Sen bana higbir zaman yalan soyle..................... 5. Benden izinsiz hig bir?eye dokun...................... 6. Ahmetyarin doktora git........................ 7. Ali annesini hig uz..................... 8. insanlar birbirlerini oldur................... 9. Biz gelecek hafta piknige git..................... 10.Ben sana yardim et...................... 109
Упражнение 3 ' Ответьте на вопросы 1. Siz yann okula gidecek misiniz? 2. Biz her gun odev yapacak miyiz? « r« ta in вя ta aat йв ва bi laaai bb«« 3. Ben de hafta sonu ^ah^acak miyim? 4. Onlar sizinle anla§ma yapacaklar mi? 5. Sen iki ay sonra istanbul'a ddnecek misin? 6. Garson Bey! Hesabi getirecek misin? 7. Onlar bizimle muzeye gelecek mi? »araTaraiiwiataaii»siKtssi3ii»a»aiKiiaaa>iiaiiaiaaa«feiieaa«tia»flbBia«b«t« 8. Siz sabah erken kalkacak misiniz? 9. Sevgilim! Markete gidecek misin? 10. Ogrenciler cuma gunii sinav olacaklar mi? Упражнение 4 — 'ПеревеЗите на турецкий я^ык 1. Айше этим вечером будет делать домашнее задание. 2. Они пойдут в кинотеатр. 3. Я выучу англ ийский язык. 4. Купите в бакалее хлеб и сыр. 5. В конце недели мы поедем на пикник. б. Не пей холодную воду, заболеешь. 7. В свободное время я буду читать книгу. 8. Мы с друзьями будем играть в футбол. 9. Вы будете ужинать в ресторане. 10. Мы с Ахметом поиграем в шахматы. 11 .Ферди завтра будет ремонтировать свою машину.
12.В следующем году поеду в Турцию. 13. Ахмет женится на следующей неделе. 14.Мы завтра пойдем рыбу ловить. 15.Завтра напишу маме письмо. Упражнение 5 Переведшие на турецкий язык Завтра Ахмет придёт в школу? 2. Ты будешь пить чай? 3. В следующем году ты поедешь в Сочи? *<1 » laiai ва at ва idiai «»« ва »ав ал ад «а 1>4 ьй ia.>4 4. В следующем году Ахмет закончит школу? 5. На следующей неделе ты пойдёшь в парк? б. Господин Ахмет вызовет мастера по ремонту? 7. В конце этой недели ты будешь стирать вещи? 8. Сегодня вечером Ахмет будет гладить? Мы тоже завтра поедем? Ю.Ты будешь читать эту книгу? УПОТРЕБЛЕНИЕ СЛОВА ONCE 1. Слово once, управляя именем в исходном падеже, соответствует русским предлогам «до» и «перед» в значении «раньше». Dersten once kutuphaneye gittim. Я пошел в библиотеку перед уроком. Antalyadan once Bodrum'da tatilyopttk. До Анталии мы отдыхали в Бодруме. 2. Употребляясь самостоятельно (в роли наречия), переводится на русский язык, как «раньше», «сначала» и т.п. Once Ingifizce dgrendim. Once ellerini yika! Сначала я выучил английский язык. Сначала вымой свои руки! 111
3. Используясь со словами, обозначающими меру измерения времени (минута, день, год и т.п.), требуег именительного падежа и переводится, как «назад». Yusuf be$ dakika once gikti. Biz bir ay once Fransadan ddnduk. Юсуф вышел пять минут назад. Мы вернулись из Франции месяц назад. 4. Форма — meden once, присоединяемая к основе глагола в соответствии с законом гармонии гласных, используется для описания положения, которое существует до начала действия. Переводится такая конструкция, как« прежде чем ...», «перед тем как ...». Evden ctkmadan once penecereleri kapat! Прежде чем выйти из дома, закрой окна! Yatmadan once muzik dinliyorum. Перед тем как лечь спать, я слушаю музыку. Упражнение 6 Дополните предложения, используя once 1. Ogrenciler ders...............<;ау iqyorlar. 2. Buroya Ahmet'..................sekreter geliyor. 3. Ay^e ev................markete gidiyor. 4. Sinema................. restoi ana gidiyoruz. 5. Ogrenciler smav................ders ^ali^iyorlar. 6. Kizlar parti.................makyaj yapiyorlar. 7. Ben kahvalti........di$lerimi fir^alanm. 8. Yemek.........ellerini yika. 9. Okul........<;antami hazirliyorum. 10. Antalya......Istanbul'a geldik. Упражнение 7 Дополните предложения, используя -meden once 1. Kahvalti yap....... 2. Beyaz ath prersimi tani 3. Uyu................ 4. Osman giine$len.... 5. Konu§.............. 6. Gul................ 7. £ah$maya basla..... 8. Bir i$e basla...... 9. Bir$eyyap.......... 10. Yemek ye........... .mutlaka du§ alirim. ......mutsuzdum. .kitap okurum. .krem surer. .iyi dujun! etrafa bakiyor, sonra gulOyor. .bir kahve i^erim. ......plan yapar misiniz? ......sonunu.dusunun! ......birsey icer misin?
УПОТРЕБЛЕНИЕ СЛОВА SONRA 1. Слово sonra может переводиться на русский язык, как «после». В этом случае оно требует от слов, oi носительно которых используется, исходного падежа - dan sonra, -den sonra (- tan sonra, -ten sonra) Turkiye'den sonra Ingiltere'ye gidecegiz. После Турции мы поедем в Англию. Toplontidan sonra bana telefon et. Позвони мне после совещания. 2. Слово sonra может употребляться самостоятельно (в роли наречия). В этом случае оно переводиться, как «потом», «затем». Once du$un, sonra soyle! Сначала подумай, потом скажи! ... sonra yagmur yagdi. ... потом пошел дождь. 3. Используясь со словами, обозначающими меру измерения времени (минута, день, год и т.п.), требует именительного падежа и переводится, как «через». Ве$ dakika sonra beni ага! Iki ay sonra lurkiye'ye gidecegim. Позвони мне через пять минут! Через два месяца я поеду в Турцию. 4. Форма -diktan sonra, присоединяемая к основе глагола в соответствии с законом гармонии гласных и согласных, используется для описания положе- ния, существующего после выполнения определенного действия. И на рус- ский язык перевод предложения, содержащего такую форму будет содержать слова «послетого как ...». Zil <;aldiktan sonra smifian gikiyoruz. Eve geldikten sonra yemek yiyecegim. После того как прозвонит звонок, мы выходим из класса. После того как я приду домой, я буду обедать. Упражнение 8 Дополните предложения, используя сло&о sonra 1. Ders.............eve gidiyorum. 2. i$....................kafeye gidiyorum. 3. Sinema..............arkada^ima gidiyorum. 4. Istanbul'...........izmir'e gidiyoruz. 5. Du$...............bir kola i^iyorum. 6. Parti..............uyuyotum. 7. Film.............reklamlar var. 8. Pantoion............gomlek yikiyorum. 9. Ahmet'............Ay^e gidiyor. 10. Ahmet ben..........konu$uyor IF £554
Упражнение 9 Дополните предложения, используя форму "diWen sonra 1. О kahvalti yap.....................................bir sigara iger. 2. Be? dakika lutfen! Ahmet'le копи?....................gelecegim. 3. Oanlat.........................................her ?eyi ogrendik. 4. Kitap oku...............................................uyudum. 5. Onu gor..................................ba?kasina bakmiyorum. 6. Bilet al..............biraz kafede oturduk, filmin saatini bekledik. 7. Sabah kalk...............................hemen spora ba?larim. 8. Копи?.................................................anlajtik. 9. Du? al.......................................mi?il mi?il uyudum. 10. Sen tarifet............................adresi kolayca buldular. Упражнение IO Закончите предложения, используя глаголы cnpa&a 1. Ben yarin universiteye............ ugrayacak misin? 2. Dun yeni bir araba............ aiacagiz. 3. Kantinden cay............. gidiyorlar. 4. Heryil Bursa'ya............ inanmiyor. 5. Bu olayi hep............ du&niiyorum. 6. Onlar az once............ du$unuyorsun. 7. Daha once annene mektup................ kalkiyor. 8. Sen, ba?kalanni da............ aldik. 9. Odevler pok zamanimi.............. gidecegim. 10. Tahtadakileri defterine........... ahyor. 11. Biraz sonra dilekpe........... yaziyormusun? 12. Onumiizdeki pazar bize............. iyiletfi 13. Hasta ku?....,........ yazacagim 14. Ali bana............. gittiler. 15. U<jak saat 5'te ........... yazdmmi? 111
DIL &GRENMENIN PUF NOKTALARI Milliyet Gazetesi yazan Prof. Dr. $eyda OzeHe bir roportajyapti. .kre^'e» qj'CuOrtuj' PtHSC Soru : Dil ogrenmek igin neler yapacagiz? Say in Ozel funlari soyledi: * Her $eyi hemen ogrenmeye gali^maym. Agik ve gergekgi hedefler segiri ve bgrenme hiztnizi belirleyin. * Bazen yanli§ konu$acaksmiz. Bu normaldir, korkmaytn. Her дйп daha az yanhj yapacakstniz. * Devamh yen! $eyler ogreneceksiniz, bunlan sonra tekrar edin ve geli}iminizi izleyin. * Gok dinleyin, gok konu^acaksiniz. Okuyun- daha iyi yazacaksiniz. * Hangi dillogreniyorsunuz? Turkge mi, tngilizce mi, Rusga mi? 0 dildeki metinleriokuyun ve dinleyin. * Mesela, Turkge mi ogreniyorsunuz? Turk arkada$larmiza e-mail atm, mektup yazm. Ontario iletifim kurun! * Dil ileti$im igin vardir. Cevaplaymiz: 1. Dil ogrenmek igin neler yapmayacagiz? 2. Dil ogrenmek igin neleryapacagiz? Dogru mu, yanti^ mi? 3. Her seyi gok gabuk ogrenmeye gah$acagiz. 4. Dikkat edecegiz ve hig yanlt§ konu^mayacagtz. 5. Devamh yeni $eyler ogrenecegiz. 6. Metinler okuyacagiz, dinleyecegiz. 7. Dinleyecegiz, sonra gok rahat konusacagiz.
Контрольная работа №3 Тест 1. Aygu 1, diin ak§am коса........сок kizdi. A) kocasina В) косая ndan С) kocayi D) kocada 2. Nihat bugune kadar hie sarho$ ol........ A)olmuyor B)olmayor C) olmadi D) oldu 3. Sen dun ofis..............? A) neredeydin? B) -te miydin? C) -te misin? D) -te miydi? 4. Mutlaka her sabah bir saat spor yap... A) yaparim B) yapyorsam C) yaptik D) yapmam 5. Ost kat.....kom^um cok gurultii yapiyor. A) katin B) kattaki C) katdaki D) kattan 6. Diin sen.........ogretmen.......sinemada gdrduk. A) senin ogretmenin B) senin ogretmenin C) senin ogretmenle D) senin ogretmenini 7. Dun aksam cok yorgun........... A) yorgunum B) yorgundum C) yorgunuyorum D) yorgunmadim 8. Bence dost.........dunyadaki en onemli $ey. A) dostlik B) dostluk C) dostlik D) dostluk 9. Ilkbahardaciceklerac......... A) agir/ isinir C) acarim / isinir havalar ism.......... B) agar / isinir D) acir/ isiniar W.Yann.......derste ne ogreniriz? A) -ki B) -deki C) -in D) -da 116
11 .Onlar tatilde $arki soyle..........ve dans et............. A) soyletiler / ettiler B) soylediler / ettiler C) soyledu / etti D) soyledik / ettik 12. Ben ge^en yil tatile git.. ^unku zamanim yoktu. A) gitmedim B) gitmadi C) gitmadik D) gitmedi 13.Yaz.........elbiselerimiz ust katta, efendim. A)yazli B)yazda Oyazlik D)yazluk 14. Nicjin geldin? (^iinku seni gormek iste........... A) isteyor B) istedi C) istedik D) istedim 15.0 dun ak$am hasta............? Hayir, о dun ak$am hasta............ A) hastadi? / yok B) hastami? / degil C) hasta miydi? / degildi D) hasta miydiniz? / yoktu 16.Lutfen bir dakika beni dinle....... A)dinler misin? Odinlemi sin? B) dinlersin mi? D) dinliyor musun? 17. Ali: Siz dun kim...konu^tunuz? Ay§e: Metin'.......... A) kiminle/Metin'Ie B) kimle/Metin'yle C) kiminiyle/Metin’e D) kime/Metin'i 18.Lutfen benim kalem. A) kalemimle C) kalemiyimle yazma, bhiyor. 6) kalemsimle D) kalemiye 19. Ahmet araba............italya'.....aldi. A) arabasini/ Italya'dan B) arabasina/ Italya'dan C) arabasini /italya'ya D) arabasin/italyadan 20. Ben 3 yil once ogrenci A) ogrencidim C) ogrenciydim , §imdi ogretmenim. B) ogrencim D) ogrenciyorum 117
Упражнение 1 "Переведите на турецкий язык 1. В Москве не так жарко, как в Сочи. 2. Футбол не так интересен, как баскетбол. 3. Фатих очень большой.... Как слон. 4. Мыть посуду так же легко, как и ст ирать. 5. "Лада" не такая быстрая, как "Мерседес". 6. Стамбул, как и Москва... Очень многолюдный и динамичный город. Упражнение 2 Составьте приложения 1. onlar/diin/о/sari/araba/aimak 2. buyukbabama / ve о <;ok memnun olmak / dun / gitmek 3. kahvalti yapmak / ile / cocuklar / Ozge Hanim / her sabah 4. etmek / Ozgu Bey / yabancilardan / nefret 5. onemli / cevap / sekreter / telefona / aimak / not / sonra / ve / vermek / cevap 6. tani§mak/biz/gezide/herkesle 7. etmek /diin / gelmek/ ve/ sohbet/ kuzenlerim / bize /onlarla 8. parti / Nur Hanim / diin / ve / butiin / vardi / biiyuk/pi$irmek/ bir/ yemekleri 9. kart/ yilba§mda / onun / gelmek/ arkadaslanndan / biitun 10. etmek / maalesef / yere / yanli$ / arabayi / park 118
Упражнение 3 th?i<5epume глагол по смыслу и присоедините аффикс настояшего'^удущего времени 1. Dimitri <;ok guzel keman.......... a) pi$irmek 2. Omer cok iyi futbol........... b) sevmek 3. Oksana harika yemekler............ cjogrenmek 4. Ay$e hit; et......... <;йпкй о vejetaryen. <;) tjalmak 5. Melani her Pazar gunu mutlaka nargile.......... d) oynamak 6. Chris cocuklarini tjok......... e) gitmek 7. Tamaki her zaman.............. f) icmek 8. Annem asla............. g) yemek 9, Vanesat;ok^abukdil............. g)gulmek lO. Bilmiyorum, yann belki sinemaya.......... h) kizmak Упражнение 4 Задайте вопросы, используя послелог «kadar» и ответьте на них 1. Yann.................bana haber verir misiniz? 2. Вйдйп.................ka^ §ehir gbrdunuz? 3. Kaqnci sinrf..............iyi ogrenciydi? 4. Ne zaman................................Turkle ogrenirsiniz? 5. Вйдйп..................neredeydin? 6. Bui$yann.................biter mi? 7. Taksim'................beraber yiiruduntiz mu? »«»B*«vat««»v«e«ea»BBBaeie«e«a«B«aa«»e M»a.. • —-w Очи fi i • i i • i ti |в j e, t . 8. Ev................kiminle gidiyorsun? 9. Ойпак$ат..................tjahstin mi? JO.Gece.................doner misin? 119
DERS 15 Обозначение времени в часах и минутах Желательное наклонение ОБОЗНАЧЕНИЕ ВРЕМЕНИ В ЧАСАХ И МИНУТАХ рис. а рис. б • Если количество минут не превышает 30 (рис. а), т.е. первой половины часа, то за словом saat следует числительное в винительном падеже, обозначающее текущий час, затем числительное, обозначающее число истекших минут, и, наконец, глагол gegmek (миновать) в настоящем времени (geciyor). час + (y)i4 + минуты + geliyor Примеры: 7:05 Yediyi bes geliyor. 12:15 On ik iyi on be$ fceyrek) geliyor. 10:20 Onu yirmi geliyor. • Если количество минут превышает 30 (рис. б), т.е. если минутная стрелка перешла за вторую половину часа, то за словом saat следует числительное в дательном падеже, обозначающее еще ненаставший час, затем следует числительное, указывающее число минут, которых не хватает до истечения полного часа, и, наконец предикативное слово var (имеется). = час + (у)е2 + минуты + var Примеры: 10:40 On bire yirmi var. 14:55 On be$e (lice) be$ var. 17:45 Altiya on be 5 (<;eyrek) var. 120
Для обозначения времени в полных часах при ответе на вопрос saat kac? слово кас заменяется числительным, выражающим количество полных часов. Для обозначения половины часа (например «половина второго») употребляется слово bu^uk. Примеры: 20:00 9:30 Saatyirmi. (sekiz) Saat dokuz bucuk. Упражнение 1 Ответьте из вопросы 1. Saat kac? 3. Saat kac? Л 5. Saat ka<;? 7. Saat kac? =a 9. Saat kac? -1 11. Saat kac? 13. Saat kac? 2. Saat kac? 4. Saat kac? 6. Saat kac? 8. Saat kac? 10.Saatkac? 12.Saat kac? 14.Saat kac? 15. Saat kac? 16. Saat kac?
Упражнение 2 Напишите который час 1. (13.05) 2. (13.15) 3. (15.30) 4. (16.20) 5. (17.25) 6. (18.00) 7. (19.45) 8. (20.35) 9. (21.40) 10.(22.50) При ответе на вопрос "saat ka^ta?" для выражения часов с минутами используются те же конструкции, что и в ответах на вопрос saat ka<;?, стой лишь разницей, что вместо глагола geliyor используется его деепричастная форма де^е, а вместо слова var используется деепричастная форма глагола kalmak (оставаться) — kala. час + (у)«4 + минуты + деде час + (у)е2 + минуты + kala Примеры: В 12:05 В 23:40 В 2:50 On ikiyi be$ get;e. Yediyi yirmi be$ gece. On ikiye yirmi kala. U<;e on kala. Для выражения полных часов и часов с половиной в ответ на вопрос saat ka^ta? употребляется конструкция, в которой вместо слова ка<; в местном падеже используется соответствующее числительное в местном падеже или сочетание числительного со словом bucjuk (половина) в местном падеже. Примеры: В 8:00 В 21:30 Saat sekizde. Saat dokuz bucjukta.
Упражнение 3 Ответьте на вопросы Saat kagta yemek yiyorsun? Saat kagta otobuse biniyorsun? Saat kacta eve ddniiyorsun? Saat kagta i$ten gikiyorsunuz? Saat kagta bulu§uyorsunuz? Saat kacta gay igiyorsunuz? Saat kagta ogle yemegi yiyorsunuz? Saat kagta geliyorsun? Saat kagta telefon ediyorsun? 10. Saat kagta sinemaya gidiyorsun?
-— Упражнение 4 Ответьте на вопросы 1. Saat kac;ta uyaniyorsun? ........... (07:20) 2. Saat ka^ta du? ahyorsun? .......... (07:25) 3. Saat kagta kahvalti yapiyorsun? ............... (07:45) 4. Saat ka^ta evden ^ikiyorsun? .......... (08:10) 5. Saat ka^ta otobuse biniyorsun? ............... (08:30) 6. Saat kagta okulda oluyorsun? .......... (08:55) 7. Okulda ders saat kac;ta ba?liyor? ............ (09:00) 8. Birinci teneffus saat kagta? .......... (09:50) 9. $irkette is saat kacta bitiyor? .......... (12:50) 10. Saat kacjta btirodan pkiyorsun? ............. (13:05) Вопрос «Kac; saat?», часто путают с вопросом «Saat kac?». Но несмотря на схожесть двух этих вопросов, они имеют принципиально разные значения. Вопрос «Кас; saat?» задается в случаях, когда необходимо узнать о длительности того или иного процесса («Как долго?»). Оуип ка§ saatsurecek? Ben gunde sekiz soot uyuyorum. Сколько часов продлится игра? Я сплю восемь часов в день. Этот вопрос во многом схож с предыдущем. Но упот- ребляется, когда речь идет о полном выполнении определенного действия. -Примеры: Ви kitabi iki saatte okurum. istanbul'a kirk dakikada vartriz. Я прочту (прочитываю) эту кни- гу за два часа. Мы доберемся (добираемся) до Стамбула за сорок минут.
ЖЕЛАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ Настоящее время желательного наклонения образуется с помощью присоеди- нения к основе глагола ударного аффикса -а (-е, -уа, -уе) и личных окончаний первой категории*. Ben yazayim Biz у azal im Напишу-ка я Ben okuyayim Давайте напишем Bizokuyaltm Почитаю-ка я Давайте почитаем * — Исключение составляет окончание 1-го лица множественного числа, где вместо о» идаемого аффикса -yiz (yiz) употребляется аффикс -hm dim) Настоящее время желательного наклонения выражает готовность, пожелание или колебание в совершении действия. Наиболее употребительным является 1 -е лицо. Отрицательная и вопросительная формы образуются по общему правилу. Примеры: Haydi pencereyi a(;ahm! Давайте откроем окно! Sen yorgunsun, magazaya ben gideyim. Ты устала, давай-ка я схожу в магазин. Упражнение 5 Переведшие ИЗ русский язык и ответьте из вопросы 1. Hangisini alayim?Telefonu mu, saati mi? .................................... 2. Turkle mi konu$alim, Ingilizcc mi? ......................................... 3. Hangisine gidelim? Bu filme mi, filme mi? .................................. 4. Elie mi yazayim, daktiloyla mi? ............................................ 5. Yemek yiyelim mi? .......................................................... 6. Ben artik gideyim mi? ...................................................... 7. Seni evine birakayim mi? ................................................... 8. Seni nerede bekleyelim? .................................................... 9. Gidelim mi? ................................................................ 10. Ben ^okyoruldum. Biraz dinlenelim mi? ..................................... 11. Taksim'e kadar beraberyiirijyelim mi? ..................................... 12. Partiye Ahmet'i de ^agirahm mi? ........................................... 13. Sakai birakayim mi? Sence sakal bana yaki^ir mi? .......................... 14,Kadikoy'e vapurla mi gideyim, otobiisle mi? ................................ 15. Karim benimle konu§muyor. Bari^mak iqn ne yapayim? ........................
Упражнение 6 Задайте вопросы Пример: Arabam bozuk, sence ne yapayim ? Tamirciye gotur. 1 ? Doktora git! 2 ? Muzikdinle! 3 ? Tiirkiye hakkinda kitaplar oku! 4 ? Marmaris'e git! 5 ? Evet, yiyelim! 6...............................? Hayir, dans etmeyelim. Bugun <;ok yorgunum. 7 ? Evet, <£i<^ekleri sula! 8 ? Yok yok, otobusle gitme! 9...............................? On j bovver, $u kitabi al. 10 ? Git, uyu! ARKADA$INA BIR NOT Meral Istanbul Universitesi'nde ogrenci. Ay$egul'le aynt fakOltede oku..... ve beraber kal..... Ayfegul'un bugun dersi var ve okula gitti. Meral ise bugun oku- la gitmedi, gunku onun biraz i$i var ve biraz sonra di$ari gik..... Meral $imdi Aysegul'e notyaz..... Ay^egul, $u anda saat 12:00. Di$ariya giktyorum. Once markete git.... ve biraz ah$veri§ yap.... Sucuk, ekmek, demotes, bira ve kuruyemif al... .Biliyorsun, ak$ama Ahmet gel.... Ah, gok h eyecanliyim!!! Marketten sonra su faturasim bdemek igin postaneye ugra... .Saat 15:00 gibi Taksim'de Eda'yla buluy...ve beraber kuafbre git... .Eda saglarini boyat...., ben de fon gektir.... ve mgnikuryaptir.... Buak$am gokguzel gbrunmek iste....! Dun Atlas Pasap'nda bir magazarvn vitrininde gok ho$, pembe bir elbise gbr... gok begen.... Kuafbrden sonra Eda'yla magazaya git.... ve о eibiseyi dene...., belki al..... Aksama dogru eve don.........Merak etme, fazla geg kal.... .Bu arada, sen mutfak masastm balkona ta^iyacak ve masayi hazirlayacakstn, degil mi?:) Tesekkurier, opuyorum. 12G
DERS 16 Аспекты возможности и невозможности Слово HIQ АСПЕКТЫ ВОЗМОЖНОСТИ И НЕВОЗМОЖНОСТИ Аспект возможности; Форма возможности образуется путем прибавления к основе глагола аффикса -{y)abil, -(y)ebil. За ним всегда следует временной аффикс (чаще аффикс настоящего- будущего времени) и аффикс сказуемости. На русский язык такая конструкция переводится при помощи слов мочи уметь. Основа глагола (у)е (у)а iyor bil => jr личный di аффикс ecek Примеры: Ben satran$ oynayabilirim. Sen Ingilizce konu$abilirsin. О bize izin verebilir. Biz sana yardim edebiliriz. Siz bilgisayar kullanabilirsiniz. Onlar (;ok guzel ydzebilirler. Я умею играть в шахматы. Ты умеешь говорить по-английски. Он может дать нам разрешение. Мы можем тебе помочь. Вы умеете работать на компьютере Они очень хорошо умеют плавать. Вопросительная форма аспекта возможности соответствует вопросительной форме используемого времени. 11римеры: Bulmaca gbzebiliyor musun? Вапа yardim edebilir misin? Uq ay sonra Turkle konu^abilecek misin? i$eyeti$ebildin mi? У тебя получается решат ь кроссворд? Ты можешь мне помочь? Ты сможешь говорить по-турецки через три месяца? Ты сумел успеть на работу? Аспект невозможности: Форма невозможности образуется путем прибавления к основе глагола аффикса -(у)агпа, -(у)ете. За ним следуют временной аффикс и аффикс сказуемости.
"Примеры: Ben sizi anlayamtyorum. Sen bunu yapamazstn. О Тйгксе konu$amaz. Biz Fransa'ya gidemeyecegiz. Siz arabayi tamir edemediniz. Onlar futbol oynayamazlar. Я вас не могу понять. Ты не сумеешь сделать это. Она не может говорить по-турецки. Мы не сможем поехать во Францию. Вы не смогли починить машину. Они не умеют играть в футбол. Упражнение 1 Закончите предложения 1. Ahmet <;ok guzei Ingilizce konu§............................................. 2. Can, Qn yemekleri yap........................................................ 3. Ben Ьйуйк pasta ye........................................................... 4. Sen Turkle konus............................................................. 5. O, araba kullan.............................................................. 6. Sibel §arki soyle............................................................ 7. Biz Turkle ogren............................................................. 8. Siz cevap ver................................................................ 9. Iskender araba tamir et ..................................................... W.Tiyatrocular rol yap.......................................................... 1 l.Ben futbol oyna............................................................. 12.0ya keman ?al................................................................ 13.Ali araba tamir et .......................................................... 14.0 sana yardim et............................................................. 15. Siz sinemaya git............................................................ Упражнение 2 выполните упражнение Пример: Sen Тйгксе konusabilir misin? Evet konusabilirim. Hayir konu^omam. 1 ? .....................(sen-ingilizce kitap okumak) 2 ? ................................(sen-^ay yapmak) 3 ? ........................(o-imtihandan yuz aimak) 4...............................? ...............................(o-§arki sbylemek) 5...............................? ...............................(siz-pasta yapmak) 6...............................? ...........................(siz-satran^ oynamak) 7...............................? ........................(onlar-voleybol oynamak) 12«
Упражнение 3 выполните упражнение Пример: Sen basketbol oynayabilir misin ? Hayir oynayamam, fakat futbol oynayabilirim. 1...........................? (sen-ko^mak/yiirumek) 2...........................? (sen-iitu yapmak/dOgme dikmek) 3..........................? (o-yemek yapmak/yemek yemek) 4.......................? (o-Turk^e konu$mak/yazmak) 5.......................? (siz-resim yapmak/$arki soyiemek) 6..........................? (siz-yemek yemek/gay i<;mek) 7..........................? (onlar-kitap okumak/gazete okumak) 8..........................? ......... (onlar-araba tamiretmek/bisiklet tamiretmek) ___ Упражнение 4 Tlepe&edutne на турецкий язык I 1. Али не умеет говорить по-турецки. 2. Тахсин не умеет готовить еду. 3. Ты не можешь понимать по-английски. 4. Ученики не смогут перейти в другой класс. 5. Айше не умеет водить машину. 6. Мы не умеем плавать в море. 7. Фатма не умеет петь. 8. Этим вечером я не смогу к вам приехать. 9. Ребёнок не может написать письмо. Ю.Ты не можешь знать ответ на этот вопрос. 11. Вы не сможете броси гь курить. 129 17 3с . U JIK
12. Они не могут выйти ночью на улицу. 13. Этот поезд не может прибыть в Стамбул в б часов. 14. Мы не можем каждый год выходить в отпуск. 15. Ты не можешь меня понять. 16. Арзу не может быть секретарём. 17. Ты не сможешь прочитать 200 страниц книги за день. 18. Вы не сможете выучить китайский. Упражнение 5 Что мы можем и что не можем делать с этими предметами? 130
слово Hi£ Hi$ имеет несколько значений е зависимости от контекста. • Это слово может значит ь «сколько-нибудь», «хоть», «вообще»: paran var mi? У тебя вообще (сколько-нибудь) есть деньги? Mehmed hie gordiin тй? Ты вообще видел Мехмета? • В отрицательных предложениях hit; значит « совсем не»,« вообще не». Ben higsigara igmiyorum. Я вообще не курю. Hit; gOzel degil. Это совсем не красиво. • Ко всему прочему big участвует в образовании отрицател ьн ых слов типа «никто», «никогда» и т.п. Hig kimse Higbiryere Higbiryerde Higbir zaman Higbir $ey Никто Никуда Нигде Никогда Ничего 1$ GORU$MESi A в A в A в в A в A в A В A В A В — iy/ giinler. Ay$e Hanim'la konu^abilir miyim? — Buyrun, ben Ay$e. —Ay$e Hanim, sizi gazetedeki ilan igin anyorum. —Aa! Qocuk bakictsi Ham igin mi? — Evet. — Ben ogretmenim. Haftada ug gun galisiyorum. $imdi Omeradinda 9aylik bir bebegim var. Size bazi sorular sor...........? Elbette, buyrun! — Daha once boyle bir i$te galttfmiz mi? — Evet, ug yillik tecrubem var. — Daha onceki i$inizden bana referans getir... ? — Tabii, getir.... — Haftada kag gun gaits........... ? — Bes дйп gali$............. , ama pazar gunu galqamam. — GOnde kag saat gali$............. ? — Sabah yediden aksam saat yedi... kadar gaiig.... — Bizyatih bir bakiciyi tercih ediyoruz. Evimizde bir odayi bu ig igin ayirdik. Haftada 6 gun pazar hang kal................? — 01 ama once biraz du$unmek istiyorum. — Boyle konulan telefonda konu^makyerineydzyUze konufmak bence daha iyi. 131
A — Tabii, gel...., adresinizi al.............. ? В — istiklal Cad. No:24 A — Ben Uskudar'da oturuyorum. Taksim'i biliyorum,ama bana biraz tarif et........ В — Tabii, Taksim'de tramvaya bin.... ya da otobbsie Tilnel duragina kadar gidin, уигйуегек de gel..... A —Saat kagta geleyim? В — Sabah saat 09:00 benim igin uygun. Sizin igin de uygun mu? A — Evet, uygun. Gbru$mek ijzere. В — Te$ekkdr ederim. Gbru$mek Dzere! Biraz dufiinun A. $u anda bes ya$indasiniz. Bes yasindaki bir gocuk gibi d0§0nun ve $u anda neler yapabilirsiniz Zyapamazsiniz? Ornekteki gibi yazin. Ornek: 1. Dislerimi kendim fir^alayabilirim, ama yalmz yikanamiyorum. 2................................................................................ 3................................................................................ B. Yine bes ya^mdasiniz. Ama bir gun buyuyeceksiniz. Neler yapabileceksiniz/ yapamayacaksiniz? 1 * ....................11' li II M " M'“ M »«« “ 2................................................................................ 3................................................................................ C. Artik 60 ya$mdasmiz. $u anda neler yapabiliyorsunuz / yapamiyorsunuz? 1................................................................................ 2................................................................................ 3................................................................................ D. £ok zenginsiniz. 100000000 $'lik servetiniz var. Neler yapabilirsiniz/yapamazsimz? 1................................................................................ 2................................................................................ 3................................................................................
DERS 17 Долженствовательное наклонение Союзные конструкции ДОЛЖЕНСТВОВАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ Долженствовательное наклонение передает долженствование, необходимость (по-русски: «я должен (был)» + инфинитив). Долженстовательное наклонение имеет два времени: настоящее и прошедшее. mail (meli) личн.аффикс) Я должен заниматься уроками. Ты должен много читать. Он должен тебе помочь. Мы должны принять решение. Вы должны нас понять. Они должны сейчас прийти. =У mail (meli) ydi (ydi) личн.аффикс Я должен был заниматься уроками. Ты должен был много читать. Он должен был помочь тебе. Мы должны были принять решение Вы должны были понять нас. Они должны были прийти вчера. Настоящее время (основа глагола Ben ders <;alt$maliytm. Sen $ok kitap okumahsm. 0 sana yardim etmeli. Biz karar vermeliyiz. Siz bizi aniamalisintz. Onlar $imdi gelmeliler. Прошедшее время (основа глагола Ben ders <;ali$mahydim. Sen $ok kitap okumaliydtn. О sana yardtm etmeiiydi. Biz karar vermeliydik. Siz bizi anlamaliydiniz. Onlar diin gelmeliydiler. • — присоединяется те же личные аффиксы, что и после аффикса прошедшего времени -di. Отрицательная и вопросительная формы образуются по общему правилу. Отрицательная форма: Настоящее время долженствовательного наклонения Основа глагола ma (те) mall (meli) личн. аффикс Прошедшее время долженствовательного наклонения Основа глагола c>ma(me) Ф maliydi (meliydi) личн.аффикс* Вопросительная форма: Настоящее время долженство вательного наклонения Основа глагола mail (meli) mi (mi) личн. аффикс (в 3-ем лице мн.числа аффикс не переходит к вопрс. частице)
Прошедшее время долженствовательного наклонения Основа глагола => mall (meli> miydi (miydi) личн. аффикс* Примеры: Ben degitmeli miyim? Hayir, sen gitmemelisin. Я тоже должен идти? Нет, 1 ы не должен идти. Упражнение 1 выполните упражнение 1. £ok i^in var, ак^ат eve ge<; doneceksin, ge<; kalirsan annen seni gok merak edecek. Ne yapmalisin ? 2. Arkada§mizi gok uzdunuz, о da size kustu. Neyapmahsiniz? 3. Ak^am sinemaya gideceksiniz, hig paranizyok. Neyapmahsiniz ? 4. £ok sigara igiyorsunuz, onun igin cigerlerinizden gok rahatsizsiniz. Ne yapmalisiniz ? 5. Smifmizi gegmek istiyorsunuz. Ne yapmalisiniz ? Упражнение 2 Образуйте отрицательные предложения 1. Ви ак$ат erken yatmahsin. ........................................... 2. Yarm sabah erken kalkmalisin. .................................................. 3. Cumartesi piknige gitmeliyiz. .................................................. 4. Hemen telefon etmeliyim. ........................................... 5. Doktor gagirmaliyiz. ........................................... 6. Hasan aksam saat8:00'de evde olmali............................................. 7. Ak^am erkenden uyumalisin. ..................................................... 8. £ok kitap okumahyiz. ........................................... 9. insanlar birbirlerine yardim etmeliler.......................................... 10.0 iki gun sonra geridonmeli. ................................................... 11. Miidur beyle konujmahsin. ........................................... 12. (j nee ogrenmeliyiz. ........................................... 13. Ha$im ak§am yemek yapmali. .................................................... 14. Arabayi tamir etmeliyim. ........................................... 15. Sizi ziyaret etmeliyiz. ........................................... I t
Упражнение 3 Tlepe&edume на турецкий язык 1. Вечером я должен позвонить отцу. 2. Анар должна выучить турецкий язык. 3. Завтра вы должны увидеть директора. 4. Сегодня я должен лечь рано. 5. Ты должен читать много книг. б. Ты должен написать письмо родителям. 7. Кадир должен получить права. 8. Кадир должен обследовать глаза. 9. Кадир должен взять заявление. 10. Кадир должен сдать тест. 11. Я должен сходить в магазин. 12. Ты должен это ему сказать. 13. Мы должны подавать пример. . .ч,.4.в»<»а«а* *в«вав<11а1в1в«»81в«в1вв1в>8в8ав1181в1 ва»а вага* в4Мв< г* и и ki*ai аа*а ia i аа Baiaiaiai Bavaiaiaarai 14. Вы должны купить подарок. 15. Они должны приехать рано. ZORUNDA • Долженствовательное наклонение также может быть выражено с помощью вспомогательного слова ZORUNDA, присоединяющего аффиксы сказуемости. Но в отличие от конструкций, образованных путем присоединения аффикса -mail, конструкции со словом ZORUNDA выражают большую степень необхо- димости (вынужден). Настоящее время (Ифинитив => ZORUNDA =$> Личный аффикс) Примеры: Ben ders $ah$mak zorundaytm. Я должен заниматься. Sen $ок kitap окитак zorundasin. О sana yardim etmek zorunda. Biz karar vermek zorundayiz. Ты должен много читать. Он должен тебе помочь. Мы должны принять решение.
Siz bizi anlamak zorundasiniz. Onlar §imdi gelmek zorundalar. Вы должны нас понять. Они должны сейчас прийти. Прошедшее время (инфинитив zorunda ydi (ydi) личн.аффикс* Ben ders gali$mak zorundaydim. Sen ^ок kitap окитак zorundaydtn. О sana yardtm etmek zorundaydi. Biz karar vermek zorundaydik. Siz bizi anlamak zorundaydtmz. Onlar diin gelmek zorundaydilar. Я должен был заниматься. Ты должен был много читать. Он должен был помочь тебе. Мы должны были принять решение. Вы должны были понять нас. Они должны были прийти. *— присоединяется те же личные аффиксы, что и после аффикса прошедшего времени -di. Отрицательная форма: Настоящее время долженствовательного наклонения с ZORUNDA Инфинитив zorunda degil личн.аффикс Прошедшее время долженствовательного наклонения с ZORUNDA Инфинитив zorunda degildi личн.аффикс* * — присоединяется те же личные аффиксы, что и после аффикса прошедшего времени -di. Примеры: Boyleyapmakzorunda degilsinl! Ты не должен (обязан) так делать! Bizsusmakzorunda degiliz. Мы не обязаны молчать. Вопросительная форма: Настоящее время долженствовательного наклонения Инфинитив zorunda mi => личн.аффикс (в 3-ем лице мн.числа аффикс не переходит к вопрс. частице) Прошедшее время долженствовательного наклонения Инфинитив =5* zorunda Ф miydi личн.аффикс* * — присоединяется те же личные аффиксы, что и после аффикса прошедшего времени -di. 'Примеры: Ben de gitmek zorunda miyim? Hayir, sen gitmek zorunda degilsin. Я тоже должен (обязан) идти? Нет, ты не должен (обязан) идти. 136
, Упражнение 4 "Переведите на русский язык 1. Buak§amsizegelmekzorundayim. 2. Sen ogretmenle konu§mak zorundasin. 3. Bana yardim etmek zorundasin. 4. О beni dogum gunune ^agirmak zorunda. r>t»4 ratBf Bl »« »Bf Bl »4 a>«»BB Bl r« •««B<IBV»B IB BB a B« BB IB IB* Bl ti BB IB* Bl BB ГВ a Bl BW Bl IB IBVBI 5. О bu i$i yapmak zorunda. В1 гв»ч B«f b« Bl гмв1в« n в-т-« вв вв В« BBf вч вч!ввв,вч в, м l-i ! H imBibi ВЧ В« Вв»ц 6. Biz insanlara guvenmek zorundayiz. 7. Siz bu ila^lari i^mekzorundasiniz. 8. Osman sinifi ge<;mek zorunda. 9. Okula yurumekzorundalar. lO.Siz Turkle ve ingilizce ogrenmekzorundasmiz. Упражнение 5 Составьте предложение» используя служебное слово zorunda 1. Ви hafta sonu hepimiz gali^mak............................................. 2. Sengitmek................................................................? 3. Herkes, herkese saygili olmak.............................................. 4. Sen ba§arili olmak i<;in her gun t;ah§mak.................................. 5. Biz birbirimize guvenmek................................................... 6. Aramizdaki problemleri <;ozmek icin aqk aqk konusmak....................... 7. Tatilim bitti. Ulkeme donmek............................................... 8. Biz ayin sonuna kadar evi bo$altmak ....................................... 9. Ben hafta sonuna kadar bir karar vermek.................................... lO.Sen bizim mudurumuzsun. Hepimizi du§urmek.................................. Я лСк. xc-“4
СОЮЗНЫЕ КОНСТРУКЦИИ уа...: либо либо... Самым часто употребляемым эквивалентом конструкции "либо ... либо турецком является уа ... уа ... или уа... ya da.... 'Примеры: Во$ zamanlanmda ya kitap okurum, ya mektup yazanm. Istanbul'da ya dort дйп kaiinz ya be$ gun. Ви kitabi bana ya Ahmet ya da Mehmet verdi. В свободное время я либо читаю книги, либо пишу письма. Мы останемся в Стамбуле либо на четыре, либо на пять дней. Либо Ахмет, либо Мехмет дал мне эту книгу. пе... пе...: ни... ни... Чтобы сказать"ни... ни...” используют сочетание ne... пе... или пе... ne de... В такой конструкции не используются отрицательные формы. Примеры: Otel док rahat, ne kalabahk, ne guruttdlCi. Отель очень комфортабельный, он ни многолюдный, ни шумный. Tatilde пе mdzelere gittik, пе de ali$veri$e; В течение отпуска мы не ходили ни yalniz denize gitdik. в музеи, ни за покупками; мы только купались в море. Он не ел мяса и не пил вина за обедом. Yemekte пе etyedi, пе $arap igti. hem... hem...: не только... но и..., как... так и... При однократном использовании слово hem ставится в начале предложения или части сложного предложения и значит "и, еще, также", в зависимости от контекста. Оно употребляется и в сочетании с de как hem de, с тем же, но более подчеркнутым значением. В обоих случаях hem устанавливает связь с предыдущим утвержден нем. Пример: Нет ben size sbyledim, buyanlt$. И я сказал тебе, это неверно. Выражение hem... hem ... значит' не только... но и ..""как... так и...", "и ... и Примеры: Нет сок gal^kan, hem док akilh. Он не только трудолюбивый, но и умный. Hafta sonunda hem diskoya gittik, hem de В выходные мы ходили на дискотеку, а sinemaya. также в кино. Нет televizyon seyrettim hem kitap okudum. Яне только смотрел ТВ, но и читал книгу.
Упражнение 6 _ Переведите на турецкий язык, используя подходящие по смыслу союзные — конструкции 1. Этому делу быть или не быть. 2. Это важное задание может выполнить либо Али, либо Мурат. 3. Я не сел ни в машину, ни в автобус, а пошёл в школу пешком. 4. Брат мне ни звонит, ни пишет. 5. Этого не сделал ь ни тебе, ни мне. 6. В пустыне не было ни домов, ни людей, ни животных. 7. Я покупаю и стол, и кресла. 8. Халиль и учится и работает. 9. Господин Хамди и честный, и порядочный, и трудолюбивый человек. ARABA EHLlYETt IQNMURACAAT Kadir Ьидйп gok sikintili. О ehliyet igin bagvwuyor ve oldukga tedirgin. Ilk once, motorlu araglar bolumune gitmek zorunda ve bagvuru formunu teslim etmeli. Bu i$i telefonla yapamaz, postayla da ya- pamaz. О $ehir merkezine gitmeli ve forma elden teslim etmeli. Kadir muracaat formunu iki adet doldurmah. Kur^un kalemle dolduramaz. Tbkenmezkalem kullanmak zorunda. Mavi тйгеккер kullanamaz. Siyah murekkep kullanmah ve el yaztsiyla yazamaz. Kadir daktilo harfleriyle yazmak zorunda. 0, bu forma iki fotograf koymah. Bu fotograflar eski olamaz. Yeni gekilmis olmah. Buyuk te olamazlar, кйдйк olmak zorundalar. Bu fotograflar siyah beyaz da olamaz. Renkli olmak zorundalar.
Bu iflemlerden sonra formunu teslim et- meli. О uzun sure formun iicretini odemek igin beklemek zorunda. Ve bundan ba$ka uzun sure gbz mua- yenesi igin beklemek zorunda, ister inamn ister inanmayin, uzun sure yazth test igin de beklemeli. En sonunda, yol testine girmek zorunda. Arabayi gahjtirmali, saga ve sola donmeli, "U" ddnu$u yapmah ve her$eyden onemiisi arabayt yolun kenarina park etmeli. Tabii ki Kadir gok stkmtih ve heyecanh. О ehliyetigin basvuruyor. Ama ba$anya ula$acagina inanamiyor. Cevaplaymiz: 1. Kadir ehliyet igin telefonla basvurabilir mi? 2. Kadir ehliyet igin posta He basvurabilir mi? 3. O, form и teslim etmek igin n ereye g i tmek zorunda? 4. Forma kag tone fotografkoymalt? 5. Formda siyah beyaz fotograflar kullanabHir mi? 6. Kadiryol testinde neleryapmalt? 7. Kadir nigin sikintih? 8. Ehliyet aimak kolay bir is mi? 140
DERS 18 Сокращенный инфинитив Послелог ragmen СОКРАЩЕННЫЙ ИНФИНИТИВ Сокращенным инфинитивом называется форма с аффиксом отглагольного имени -ME (-МА). В большинстве случаев -ME и -МЕК заменяют друг друга. Аффикс -ME может присоединять любые падежные аффиксы и аффиксы принадлежности, тогда как -МЕК может присоединять лишь аффиксы местного и исходного падежей. По форме он выглядит как отрицательный аффикс -ME, но отличается ударением: в случае отрицательного аффикса -ME ударение падает на слог, предшествующий ему, например konti$ma (не разговаривай), при наличии же аффикса сокращенного инфинитива ударение приходится на него самого: konujma (речь). Отглагольное имя на -ME обозначает название реального действия без указания на время его совершение или название потенциального действия, устремленного в будущее. Например: gelmek (приходить, приезжать), gelme (приход, приезд). Senin gelmen beni memnun etti. Konusmaniz §ok giizeldi. Твой приезд обрадовал меня. Ваша речь была прекрасна. Отглагольное имя на -ME употребляется, как правило, в изафетных конструкциях, которые в предложении могут выполнять различные синтаксические функции, сохраняя при этом глагольные свойства (падежное управление, отрицательную форму, залог и т.п.). • Сокращенный инфинитив употребляется для передач приказа/просьбы/ пожелания в косвенной речи. В этих случаях отглагольное имя присоединяет аффикс винительного падежа. Объект побуждения к действию употребляется в родительном падеже. Ahmet benim gelmemi soyledi. Yusuf ekmek satin almami rica etti. Ay$e bizim beklememizi istedi. Ахмет сказал, чтобы я пришел. Юсуф попросил меня купить хлеб. Айше попросила нас подождать. Отрицательная форма образуется путем присоединения отрицательногоаффикса -ME к основе отглагольного имени. Babamizgurulti) yapmamamizi soyledi. Отец сказал, чтобы мы не шумели. О benim sigara icmememi rica etti. Она попросила меня, чтобы я не курил.
___ Упражнение 1 -Передайте приказ/просьбу & косвенной форме 1. О, bana"Bekle."dedi. 2. Ben, sana"Qk."demedim mi? 3. О, bize "Daha cok cali$m."dedi. 4. Biz, size "Erken gelin."demedik mi? 5. Annem, bana her zaman "Az ye."diyor. 6. Doktor, sana "Sigarayi birak."dememi§ miydi? • aaaa'aiaa .«t»«-4»4ra »«»««»«вававаа aa aa ва ibi aa ib bi aa aa aa ibi 7. Size«Odevyapin.»demi$tim. 8. Ogretmen, bize"Bol bol gazete okuyun "dedi. 9. Mudur, bana"Yarin erken gel."dedi. 10. Ben, ona "Biraz du$un."dedim. .•'.«аава1а'а»,«>..аа»«......1ава..aiaia«aaвавававaa la >a la tatai ai aa >« iwi a«ai ra>a< >a >a'a'a»a"<>a't«"’> »«»«»•>•» Упражнение 2 TTepedaume приказ/просьбу & кос&еииой форме 1. Ahmet, Ayse'ye "Aglama."dedi. 2. Ben, size"Burada sigara i^meyin."demedim mi? 3. Gorevli, bize "Buraya oturmayin."dedi. 4. Patron, bana"Fazla konu§ma."dedi. 5. O, sana"Kizma."dedi. 6. Babam, bana "Hayatta kimseye guvenme."dedi. *аве«авв«»<«а>йввавйвйва>>41aia>e4B4Ba>a«a4BaBaieO4»4»aBe4Ba»4ieiaa»4^a»4»e4aiia4B<aaBaiaieieiBaa4iBaiaB4ie«eieaBeBeieieaae> 7. Herkes, ona "Konu$urken bagirma."diyor. 8. Ben, size"K0fur etmeyin."demedim mi? 9. Trafik polisi, bize"Burada durmayin."dedi. 10. Sana kac defa"Bu mini etegi giyme." dedim? 142
Упражнение 3 Т!ере&е<) пшена турецкий язык 1. Ахмет сказал Мехмету, чтобы он ему помог. 2. Милиционер сказал нам, чтобы мы здесь не стояли. 3. Юсуф посоветовал нам съездить в Турцию. 4. Учитель всегда говорит нам, чтобы мы не ленились. 5. Мой дру« хочет, чтобы я бросил курить. • Широкое распространение имеют обороты на -masi gerek/lazim, соответст- вующие русскому предложению, состоящему из слов «ему надо» и инфинити- ва глагола. Benim gitmem lazim/gerek. Senin gasman lazim/gerek. Onun anlamast laztm/gerek. Bizim dinienmemiz lazim/gerek. Sizin beklemeniz lazim/gerek. Onlann gelmeleri lazim/gerek. Мне нужно идти. Тебе нужно работать. Он должен понять. Нам нужно отдохнуть. Вам нужно подождал ь. Им нужно идти. Упражнение 4 " ^ыполиише упражнение Пример: Ben док gah^maliyim. Benim док gahsmam lazim. 1. Ak$am babama telefon etmeliyim. ........................ 2. ArarTCirk<;e ogrenmeli. ........................ 3. Yarin Mudiir Bey'i gormelisiniz. ........................ 4. BugOn erken yatmaliyim. ........................ 5. Qok kitap okumalisin. ........................ 6. Annene ve babana mektupyazmahsm .................................. 7. Kadir ehliyet almali. ........................ 8. Kadir goz muayenesi olmali. ........................ 9. Kadir yol testinegirmeli. ........................ 10. Kadir muracaat formunu almali. ........................ 11.Ben magazaya gitmeliyim. ........................ 12. Sen bunu ona soylemelisin. ........................ 13,Bizdrnekolmaliyiz. ........................ 14.Siz hediye almalisiriz. ........................ 15-Onlar erken gelmeliler. ........................ 143
Упражнение 5 Tlepe&edume из турецкий язык 1. Мне нужно навестить бабушку. ............................. 2. Лебе нужно поговорить с преподавателем............................... 3. Вам нужно помочь им. ............................. 4. Ему надо отдохнуть. ............................. 5. Ей нужно выполнить это задание. ............................. б. Людям следует доверять друг другу. .................................. 7. Вам нужно пить эти лекарства. ............................. 8. Осману надо завтра рано встать. ............................. 9. Тебе следует быть повнимателнее. ............................. 10. Им нужно вовремя приехать на работу. ............................... Участвует в образовании двойного составного сказуемого типа «иду гулять», «люблю читать» и т.п. Ben sent anlamaya <;alt$tyorum. АН bize gelmeyi planhyor. О bu firmada qah^maktan btklt '. Ay$e dinlenmek istiyor. Mariya Turk^e'yi ogrenmekte gugiuk cekmiyor2. Я стараюсь понять тебя. Али планирует приехать к нам. Ему надоело работать на этой фирме Айше хочет отдохнуть. Мария не испытывает трудностей в изучении турецкого языка. Если основной глагол управляет исходным падежом, то падежный аффикс присоединяется непосредственно к инфинитиву вспомогательного глагола. 1 Если основной глагол управляет местным падежом, то падежный аффикс присоединяется непосредственно к инфинитиву вспомогательного глагола. Глаголы, наиболее часто употребляемые в роли основных глаголов составного сказуемого и падежи, которыми они управляют: Дательный падеж Ba$lamak Karar vermek Inanmak £ah$mak Gitmek Gelmek Gayret etmek Devam etmek Qigirmak Yardim etmek Ahjmak Davet etmek Винительный падеж Denemek Bilmek Be^enmek Reddetmek Ogrenmek Birakmak Unutmak Bitirmek Kabul etmek Planlamak Onermek Du$ijnmek Исходный падеж Nefret etmek Zevk aimak Kaqnmak Korkmak Bahsetmek Sikilmak Vazge^mek Yorulmak Ho$lanmak §ikayet etmek Местный падеж Gu^lOk ^ekmek Sikinti <;ekmek Ge<; kalmak Zorlanmak Acele etmek Izin vermek 144
Упражнение 6 Переведите иа турецкий язык 1. Ты продолжаешь курить? .......................... 2. Ты любишь есть сладости? .......................... 3. Тебе не надоело слушать одну и ту же песню? ........................ 4. Они не устали разговаривать? .......................... 5. Вам нравиться отдыхать? .......................... б. Ферхат пошел спать? .......................... 7. Ты умеешь играть на пианино? .......................... 8. Вы начали читать эту книгу? .......................... 9. Он не боится оставаться один? .......................... 10.Она планирует поехать в Америку? .......................... Упражнение 7 Заполните поля, используя -тЕк, -tnEyi, -mEyE, -mEktEn, -mEktE. 1. Ozur dilerim, odev yap.............unuttum. 2. Kurstan sonra yemek ye...............gidecek misin? 3. Kitap oku.............seviyor musun? 4. Her sabah erken kalk............biktim. 5. Kapali yerlerde kal............korkar misin? 6. £ok gahstim ve universiteye gir...........ba^ardim. 7. Tenis oyna............biliyor musun? 8. E§imle yaz tatilinde Bodrum'a git...........kararverdik 9. Yemek pi§ir............gok seviyorum. 10. Seninle tarti§..........istemiyorum. 11. Golf oyna............ogreniyorum. 12. £ocuklarima piyano gal............ogretiyorum. 13. Atlar ko§...........ba$ladilar. 14.insanlar rahat yasa...........gabuk ah^iyorlar. 15 .Turkge ogren............gok istiyorum. 16 .Yalan soyle..........bilmez. 17 .Kizim yeni yeni yaz..........ba^ladi. 18 .£ocuklar soru sor.........seviyor. 19 .Kiz...............ho$lanmiyorum,ama kiziyorum. 20 . Kopeklerle oyna..........severim.
Упражнение 8 __ ' Ответьте на вопросы 1. Marmarise neyapmaya gidiyorsun? ......................................... 2. (^ocuklar ne yapmayi seviyorlar? ................................... 3. Sen neyapmaya ^ah^iyorsun? ................................... 4. О ne yapmaktan korkuyor? ................................... 5. Kursta ne yapmayi ogreniyorsun? ................................... 6. Onlar ne yapmayi ozlediler? ................................... 7. Ne yapmaya ba$ladin? ................................... 8. Ne yapmaktan nefret ediyorsunuz? ........................................ 9. Ne yapmaktan korkuyorsun? ................................... 10. Ne yapmayi daha iyi biliyorlar? ................................... 11 .Sigara i^meye devam ediyor musun? ...................................... 12. Tatli yemeyi seviyor mu? ................................... 13. Hep ayni $arkiyi dinlemekten bikmadin mi?............................... 14. Konu§maktan yorulmadilarmi? ................................... 15. £ok okumaktan gozlerin yorulmadi mi? ................................... 16. Uyumaya mi gitti? ................................... 17. Piyano calmayi biliyor musun? ................................... 18. Kitabi okumaya ba^layalim mi? ................................... 19. Yalniz kalmaktan korkuyor musun? ....................................... 20. Parka gitmeyi $ok mu istiyorsun? ................................... • Некоторые отглагольные имена существительные на -ME утратили глагольные свойства и перешли в разряд «чистых» имен существительных. Korumak Konu$mak Dondurmak Ugurtmak Koruma Konu$ma Dondurma Охранять Разговаривать Замораживать Запускать (в воздух) Upurtma Охрана Речь Мороженое Воздушный змей • Некоторые отглагольные имена вошли в разряд имен прилагательных, как правило, с пассивным значением. Cekmek Takmak Asmak Yapmak Тянуть Вставлять Вешать Делать £ekme Такта Asma Yapma Выдвижная (кровать) Вставной (зуб) Висячий (мост) Искусственный (цветок) 146
ПОСЛЕЛОГ RAGMEN Послелог ragmen переводится на русский язык, как«несмотря на...». Управляет дательным падежом. Примеры: Yagmura ragmen piknige gittiler. Be$ di Пт ekmek yedim, buna ragmen doymadim. Qok gahsmama ragmen hig yoiulmuyo- rum. Turkge'yi bilmesine ragmen Istanbul'da issiz duruyor. Несмотря на дождь, они пошли на пикник. Я съел пять кусков хлеба,несмотря на это я не наелся. Несмотря на то, что я много работаю, я вообще не устаю. Несмотря на то, что он знает турецкий язык, в Стамбуле он безработный. Упражнение 9 Ответьте на вопросы, используя послелог ragmen Пример: Sen voleybol oynayabilir misin ? hayir ben sportmen olmamo ragmen voleybol oynayamam. 1. Sen araba kullanabilir misin? Hayir............................................................... (ehliyeti olmak) 2. Sen utii yapabilir misin? Hayir................................................................ (iitu olmak) 3. Sen bula$ik yikayabilir misin? Hayir............................................................ (deterjan olmak) 4. Sen Turkge'den be$ alabilir misin? Hayir................................................................ (zeki olmak) 5. О yemek yapabilir mi? Hayir............................................................. (malzeme olmak) б. О mutlu olabilir mi? Hayi............................................................... (zengin olmak)
iYIARKADAf Salih ile Asiye, gok iyi arkadatfar. Onlar birlikte buyudOler. Orta okulu ve liseyi de birlikte okudufar. $imdi Salih Konya'da yayyor. Asiye ise Adtyaman'da. Onlar $imdi ayn yayyorlar ama hala cok iyi arkada$lar. Onlar birbirlerine sik stk mektupyazarlar. Salih mektuplannda kendi ya$adigi $ehri anlatir. Asiye de kendi $ehrini anlatir. Onlar dogum gunlerini asla unutmazlar. Salih gegen yil dogum guniinde Asiye'ye bir bilezik hediye etti. Asiye ise Solih'e bir kravat aldi. Salih ve Asiye birbirlerine devamh yardim ederler. Gegen yil Asiye'nin hastane masraflarini Salih odedi. Salih i$ini kaybettiginde Asiye ona akil verdi. Maalesefsik sik gdrij$emiyorlar. $йпкй ikisi de gok yogun oluyorlar. Salih seneye Asiye'yi ziyaret etmeyi planhyor: о tatil zamanmda ugak biletini alacak ve Adiyaman'a gidecek. Asiye bu habere gok sevindi ve bir an once Salih'in gelmesini istiyor. In^allah bir aksilik gikmaz. Cevaplaytmz: 1. Salih ile Asiye nasil arkada$tir? 2. Salih ile Asiye nerede yapiyor? 3. Onlar $ocuk ya$ta nerede ya$adilar? 4. Onlar $imdi birlikte mi ya^iyorlar? 5. Onlar nasil haberle^iyorlar? 6. Onlar birbirinin dogum gununu hatirlar mi? 7. Salih ile Asiye birbirlerine yardim ederler mi? 8. Salih Asiye'ye yardim etti mi? Nasil? 118
9. Asiye Salih'e yardim etti mi? Nasil? 10. Salih gelecekyil nereye gitmeyi dii^unuyor? Dogru mu, yanlif mi? 1. Salih ve Asiye §imdi Konya'da ya$iyor. 2. Onlann dostlugu yavaj yava$ sona eriyor. 3. Onlar surekli haberle$irler. 4. Salih ve Asiye birbirlerine yardim etmezler. 5. Salih seneye yuzde yuz Asiye'rin yanina gidecek.
Контрольная работа №4 Тест 1.0 ак§агп (18:15).........ofisten ^ikiyor. A) altiyi <;eyrekgece В) altiyi ceyrekte C) altiyi gey re к kala D) altiyi geyrek geliyor 2. Hangi kitabi alacaksin? A) kirmizi kitabisi C) ye^il kitapta B) mavi kitabi D) kitaplar 3. </>ka<;im, dbrttabak yemek yi........... A) -ebilirim B) -yebilirim C) -ersem D) -ebilir 4. HigTurkgebgrenmediler.Turkge konu$....... A) -abilmezler B) -maz C) -amazlar D) -uyor 5. Hava gok soguk. Kendine dikkat et........ 1 A) -melisin B) -tiysen ’ C) -iniz D) -meliysen 6. Daha gabukTurkge ogren A) -mek C) -meleri ..icin daha gok pratikyapmalisiniz B) -memiz D) -ecegi 7. Dilhun bana gel, I A) -mememi • C) -memeni . soyledi. B) mememizi D) -memesini 8 . Biz sana kazak giy..........soyledik. \ A) -mesini B) -menizi ч C) -meni D) higbiri 9 . Onlar bana dikkat et....sbylediler. A) -memi B) -meni C) -meni D) -menizi lO .AIi Bey gok iyi araba kullan.......... A)-ebilir B) - abilir C) -abilmez D) -emez 150
11 .DGn ak$am cocuklar sorunlarini anlat....... A) - abildiler B)-abilirler C) -abilecekler D) - abiliyorlar 12.Oc ay..................okul bitecek. A) -sonra B} -kadar C) - diktan sonra D) -dan once 13,Hava<;ok bulutlu her an yagmur yag.......... A)-mi§ B) - abilir C) —ebilir D)-di 14.Turkiye'den don............hi<; denize girmedim. . A) meden once B}-den sonra \ C) -dukten sonra D)-sonra 15.$ofor Bey biraz hizli gider misiniz? Toplantiya yetis.... у A)-mem lazim B) -mem gerek * C}-meliyim D) Hepsi 16.Ogretmen ogrencilere evlerinde ders <;ah$......soyledi . A)-malarmi B)-malan ' B)-mamizi D)-manizi 17.Maalesef.......Almanca...........Fransizca biliyorum. "> A) hem/ ne B) hem / hem C) ne / hem D) ne / ne 18.Yarin butun gun toplantida olacagim........sinemaya......kafeye gidebilirim. A) ne / hem B) hem / hem C) ne / ne D) hem / ne 19. Hangi dilleri biliyorsun? A) hem/hem B)tjok/hem C) ne / hem D) hem / ne 20.0 (jok tembel.....ders ^ali^ti......odev yapti. A)hi^/ne B) hi<; / hi<j C) ne / ne D) ne / hie
Упражнение 1 осы на турецкий язык и ответьте на них 1. В следующую суббогу мы будем убираться? 2. Когда ты закончишь читать книгу? 3. Мы передумали идти на вечеринку. 4. В следующем году вы приступите к новому проекту. 5. В этом году мы поедем отдыхать в Египет? 6. Чем ты планируешь заняться через два года? 7. Этим летом с кем мы поедем в отпуск? 8. Ты решила пойти на концертТаркана? 9. С кем они думают встретиться после уроков? 10. Ты любишь ходить по театрам? Упражнение 2 Ответьте на вопросы 1. Bi^akla ne yapabiliriz? 2. Kedi yemek yapabilir mi? 3. Kalemie ne yapabilirsiniz? 4. Tavuk yuzebilir mi? 5. Parayla ne yapabiliriz? 6. Papagan konu$abilir mi? 7. Jiletle neyapabilirim? 8. Deve ku§u u^abilir mi? 9. Kemanla ne yapabilirsin? lO.Bahklar kosabilirler mi? 1
Упражнение 3 Tlepe&edume из турецкий язык 1. Завтра он должен приехать в офис в 15:40. 2. Вчера он должен был быть здесь в 20:15. 3. На следующей неделе мы должны будем работать с утра до вечера. 4. Вы не должны были ей это говорить. 5. Через пять минут он должен быть у меня в кабинете. 6. Мы должны написать отчет до следующего четверга. 7. В следующем году наша команда должна выиграть чемпионат. 8. Мы не должны спешить в подобных делах. 9. Я должен сказать ей правду, потому что она может неправильно понять. 10. Чтобы много зарабатывать, вы должны много работать. Упражнение 4 Закончите предложения, используя ^herti..., hem...», «пс„, ис..». 1. Ben tembel degilim,..........spor yapiyorum,..........уйгйуогит. 2. Arkadasim beni unuttu,..........telefon ediyor,........mektup yaziyor. 3. Burada ki$ <;ok sert.......kar yagiyor,.........$ok soguk oluyor. 4. Biz <;okfakiriz,.......villamiz var,.......yatimiz. 5. Sen saglikh ya$iyorsun,........sebze yiyorsun..........yagsiz yemek yiyorsun. 6. Otobiise binecegim, ama..........biletim var,.........param. 7. Adam...........oturuyor,.........yuruyor. Ayakta duruyor. 8. Onlar <;ok kulturlu,.......kitap okuyorlar,........gazete. яъ... 2ззс
Упражнение 5 "Переведите иа турецкий язык 1. У него ни денег нет, ни работы. 2. Она и умна, и красива. 3. Он и не отблагодарил меня, и к тому же долг не вернул. 4. Он или заболел, или проспал. 5. У тебя и машина есть, и водитель. Почему ты ездишь на метро? 6. Он и работает плохо, и к тому же постоянно опаздывает. 7. Завтра пойдет или дождь, или снег. Ко мне ни Мехмет, ни Али не пришел. 9. Вы либо устали, либо вам это очень надоело. 10. На следующий год мы поедем или в Англию, или в Италию.
Слушаем и понимаем NERELERDE ALI$VERI$ YAPIYORUZ? Ау$е Hanim Janin Ayse Hanim Janin Ау$е Hanim Janin Ay§e Hanim Janin Ay$e Hanim Janin Ay$e Hanim Janin Ay$e Hanim Janin Ay$e Hanim Janin Ay$e Hanim Janin — Merhaba Janin, nereye gidiyorsun? — Markete gidiyorum, evde higbir §ey yok. — Ne aimak istiyorsun? — Ekmek, yogurt, yumurta, meyve ve sebze. — Sebze ve meyve pazarda daha ucuz ve taze. — Evet, pazar ucuz ve ilgin<j, ama her gun pazar yok. — Nereden et aliyorsun? — Marketten. — Ben kasaptan ahyorum. Be^ikta^'ta cok iyi bir kasap var. — Ben <;ok et yemiyorum. Balik seviyorum. —Taksim'de iyi balikqlar var. £ok taze balik satiyorlar. — Bazen о balik^ilardan balik ahyorum. Ay$e, Taksim'de Q^ekq var mi? — Meydanda ci<;ek<jiler var; ucuz ve guzel <;i<;ekler satiyorlar. — Ay§e, bir de ev i$in perde ve masa ortusu aimak istiyorum. Nerede var, biliyor musun? — Bu tip $eyler Sirkeci'de var. Sirkeci istanbul'da eski bir ticaret merkezi. Burada beyaz e§ya magazalari, spor magazalari, bisiklet diikkanlan, kitapqlar, matbaalar, kirtasiyeler ve benzeri bir <;okyer var. — Tamam, Sirkeci'yi biliyorum. £ok tesekkur ederim. — Bir$ey degil. Sonra gorusuruz. — Gorusuruz. A) LUTFEN CEVAP VERlNlZ. 1. Janin nereye gidiyor? 2. Janin ne aimak istiyor? 3. Ay$e Hanim nereden et aliyor? 4. Nerede iyi bahk^ilar var? B) D06RU MU, YANLI§ Ml? 5. Her gun pazar var. 6. Meydanda ci<;ekciler var. 7. Janin Sirkeci'yi bilmiyor. 8. Sirkeci eski bir ticaret merkezi. Dogru Yanli§ 155
KIRALIK EV Julia Emine Julia Emine Julia Emine Julia — Merhaba. — Merhaba. — Ben kiralik ev ariyorum. — Bakin, $u panoda ilanlar var. Secjin ve telefon edin, sonra gid in, bakin. — Tamam, te^ekkurler. — Rica ederim. — Alo, meihaba! Ben ev kiralamak istiyorum. — Tabii, benim evim kiralik. Iki oda, bir salon, mutfak, banyo var. — Evde mobilya var mi? — Evet, var. Mobilyalar, buzdolabi ve firm var. —Televizyon ve miizik seti var mi? — Televizyon var, ama muzik seti yok. — Balkon var mi? — Evet, varve balkondan Bogaz'i goruyorsunuz. — Ooo.. £ok iyi. Kira ne kadar? — Dokuz yuz dolar. — £ok pahali degil mi? Yildiz Hanim Julia Yildiz Hanim Julia Yildiz Hanim Julia Yildiz Hamm Julia Yildiz Hanim Juila Yddiz Hanim — Hayir, pahali degil. Bogaz manzarasi var ve ev cok temiz, mobilyalar yeni. Juila — Tamam, evi gormek istiyorum. Yildiz Hanim —Tabii, ne zaman geliyorsunuz? Julia —Yann saat ikide, ama ben istanbul'u lyi bilmiyorum. Yildiz Hamm — Problem degil, ben yarin kursa geliyorum. Julia — Tamam, te§ekkurler, yarin gorUjurdz. Yildiz Hanim — G6ru$uruz. A) LUTFEN CEVAP VERINlZ. 1. Julia ne ariyor? 2. Nerede ilanlar var? 3. Evde ne var, ne yok? 4. Kira nicjin pahali degil? B) DOGRU M.u, YANLI§ Ml? Dogru Evde iki oda, bir salon, mutfak ve banyo var. ( ) Kira dokuz yuz dolar. ( ) Julia evi gormek istiyor. { ) Julia istanbul'u iyi biliyor ( ) 156
PAHALI ELBtSE Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebiu Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru Tekin Ebru — Merhaba. — Merhaba, ho$ geldiniz! — Ho§ bulduk! Pantalon ve ceket bak- mak istiyorum. — Tabii, buyurun, ceketler burada. — Bu ceket guzei. Denemek istiyorum. — Buyurun. — Bu ceket kugOk, bir numara buyuk ceket var mi? —Tabii. Buyurun, bu ceketi deneyin! —Ta mam, bu iyi. Ne kadar? — 400 lira. — Ooo.. Cok pahali. Biraz ucuz fiyat soyleyin, lutfen! — Fiyatlar standart, beyefendi. Pazarhkyapmiyoruz. — Ehh..peki. — Pantalonlara bakmak istiyor musunuz? — Evet. — Buyurun, pantalonlar orada. — Bu pantalonu denemek istiyorum. — Kabin burada, buyurun. —Te$ekkurler. — Nasil? Tamam mi? — Evet, fiyati ne kadar? —170 lira. — Fiyatlar gergekten gok pahali. — Beyefendi, biz kaliteli elbiseler satiyoruz. Elbiseler guzei, degil mi? — Evet, gOzel, ama... — Elbiseler! miz gergekten gok kaliteli, beyefendi. — Tamam, ahyorum. — Gomlek istiyor musunuz? Cok guzei gomleklerimiz ve kravatlanmiz var. — Gomlek istemiyorum, gok gomlegim var. Kravatlar ne kadar? — Buyui un, etiketlere bakin. — Hmm. Evet. Simdi kravat almiyorum. Belki sonra. iyi gunler! — iyi gunlerdegiyin! A) LUTFEN CEVAP VERINIZ. 1. Birinci ceket nasil? 2. Ceket ucuz mu? 3. Ebru nigin pazarhk yapmiyor? 4. Tekin pantolonu nerede deniyor? 5. Tekim gomlek aldi mi?
В) DOGRU MU, YANLI$ Ml? Dogru Yanli§ 6. Tekin pantoion ve ceketlere bakmak istiyor 7. Magazada fiyatlar ucuz. 8. Magazada elbiseler kaliteli degil. 9. Tekin ceket ve pantoion almiyor. MARCUS TIRA$ OLUYOR Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus Berber Ali Marcus — Merhaba. — Merhaba, buyurun! —Tira$ olmak istiyorum. — Buyurun, oturun. Sac; mi, sakal mi? — Sa^. — Nasil bir model istiyorsunuz? — Kisa sa<; istiyorum ve favorileri uzun istiyorum. — Tamam. Siz g jzel Turkle konu§uyor- sunuz. — Hayir, hayir. £ok az konu$uyorum. — Bence gOzel konu^uyorsunuz. Nasil ogrendiniz? — Kursa gidiyorum. — Enseniz nasil oldu? Aynaya bakin! Daha kisa istiyor musunuz? — Ense iyi. Yandan ve ustu biraz daha kesin, lutfen. —Tamam. — Siz ingilizce biliyor musunuz? — Maalesef $ok <;ok az. Tarzan ingilizcem var. — Okulda ogrenmediniz mi? — Biraz ogrendim, ama unuttum. Evet, $imdi nasil, bakin! — Cok iyi, te§ekkurler. — Sihhatlerolsun! — Te^ekkur ederim. A) LUTFEN CEVAP VERINIZ. 1. Marcus Turkle konu$uyor mu? 2. Berber Ali ingilizce biliyor mu? 3. Berber Ali okulda ingilizce ogrendi mi? B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? 4. Marcus kisa model sa^: istiyor. 5. Marcus kisa favori istiyor. 6. Marcus kursa gidiyor. 7. О sakal tira§i olmak istiyor. Dogru Yanh§ 158
MARIANNA TAKSIDE Marianna iki yil once Turkiye'ye geldi. О ogretmen. Taksim'de bir lisede $ali§iyor. Onun cok ogrencisi var. Onun ogrencileri Marianna'yi 50k seviyorlar, ?unku iyi bgretiyor ve her zaman guleryuzIQ. Dersler ^ok iyi ve ne$eli geciyor. Bazen ogrencileri ile videoda qzgi film seyrediyor. ^ocuklar gzgi filmleri cok seviyorlar ve Marianna'ya tesekkur ediyorlar. Marianna Be§ikta$'ta oturuyor ve bazen okula taksiyle gidiyor. Bu sabah Marianna yine okula taksiyle gitti. Marianna —Taksi!!! Merhaba! Sofor — Merhaba, gunaydin! Marianna — Gunaydin! Taksim'e gidiyoruz. $ofbr — Tamam. Marianna — Bugun trafik 50k kbtO. $ofor — Evet, ni^in bilmiyorum. Nereden geliyorsunuz? Marianna —Amerika'dan, Jofor — Ne i§ yapiyorsunuz? Marianna —Ogretmenim. $ofdr — Ne ogretiyorsunuz? Marianna — Ingilizce ogretiyorum. $ofor — Dunyada рек ^ok insan ingilizce konu§uyor. Hangi okulda £ali§iyor- sunuz? Marianna — Beyoglu Lisesi'nde. $imdi saga doniin, lutfen. §imdi sola, dogru.Tamam, burada iniyorum. §ofor — Buyurun. Marianna —Te^ekkiirler, iyi i§ler! $ofor — Ben tesekkur ederim, iyi gunler! Marianna taksiden indi veokula girdi.Ogretmen arkadaslariyla on bes dakika konu?tu, kahve igti ve sinifa gitti. A) LUTFEN CEVAP VERINlZ. 1. Marianna ne zamanTurkiye'ye geldi? 2. Marianna ne i$ yapiyor? 3. Ogrenciler Marianna'yi ni^in seviyorlar? 4. Qacuklar hangi filmleri ^okseviyorlar? 5. Marianna nerede oturuyor? B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Dogru Yanli$ 6. Marianna bazen okula taksiyle gidiyor. 7. Marianna Taksim Lisesi'nde $ali$iyor. 8. Marianna matematikogretiyor. 159
SOHBET Nicolas — Nasilsin? Aida — Gribim, cok kotu. Nicolas — Nigin dikkat etmiyorsun? Hava gok soguk. Aida — Evet, gok soguk. iki gun once sabah, hava gune$liydi; tijort giydim. Ama ogleden sonra gok sogudu, gok u$udiim ve hasta oldum. Bogazim da iyi degil. Neomi — Sicak limonlu gay ig, soguk $eyler yeme! Ayhan — Bence bir hafta gah$ma, evde dinlen! Aida — Ama gok i$im var. Neomi — Patrondan izin al! Aida — Evet, ama gergekten gok i$im var. Ayhan — Sen ne yapiyorsun, Michael? Michael — Araba bozuldu, servise gotOrdum. Deni — Problem buyiik mu? Michael — Problem buyuk degil, ama tamir ve pargalar gok pahali. Ayhan — Ne du§unuyorsun, Neomi? Neomi — Bir ceket ve etek aldim. Etegi bir defa giydim, fermuan bozuldu. Aida — Pahali bir etek mi? Neomi — Ucuz degil. Ayhan —Goturve degi^tir! Neomi — Ama giydim. Ayhan — Onemli degil. Degi$tiriyorlar. A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1. Aida nigin hasta oldu? 2. Michael nigin servise gitti? 3. Serviste ne pahali? 4. Neomi etegi rigin degi§tiriyor? 5. Aida nigin izin aimak islemiyor? B) DOGRU MU, YANLl$ Ml? Dogru Ya n 115 6. Aida’nm bogazi iyi degil ( ) ( ) 7. Sabah hava yagmurluydu. ( ) ( ) 160
YILDIZ AILESI ALI$VERi$TE Yildiz Ailesi bugun alisveri§e gikmak istiyor. On- lar uzun zaman beraber ali§veri$egitmediler.Bu cumartesi Gokhan Bey gah§miyor. Onun ailesi beraber ali$veri§e gitmek istiyor. Gokhan Bey cumartesi sabah ise gidiyor, i§leri biraz kontrol ediyor ve saat on bugukta eve donuyor. Saat 11:00'de e§i ve gocuklanyla evden gikiyorlar. Gokhan Bey'in oglu yeni bir okul gantasi ve spor ayakkabisi istiyor, kizi da yeni bir elbise istiyor. Sevda Hanim ev igin bir§eyler aimak istiyor. Gokhan Sevda Satici Gokhan Satici Metin Cokhan Sevda Metin Gokhan Sabo Kasiyer Gokhan Kasiyer Gokhan — Bak Sevda, $u magazada okul cantalari var. — Evet, haydi gocuklar su magazaya gidiyoruz. — Ho§ geldiniz! — Ho$ bulduk! Qantalara bakmak istiyoruz. — Tabii, buyurun, burada. — Baba bak, bu kirmizi ganta giizel, degil mi? — Oglum, о gok buyuk. Bak, bu siyah ganta daha iyi. — Onun rengi guzel degil, Gokhan. Bu renkli ganta daha iyi. Nasil oglum, iyi mi? — iyi. — Tamam, bunu aliyoruz, kasa nerede? — Bakin, orada sagda. — Adinizve adresiniz, lutfen! — Nigin istiyorsunuz? — Fatura igin efendim. — Haa! Tamam. Gokhan Yildiz... Saat be§ oluyor, ama ali$veri$ bitmiyor. Cunku gok magazaya bakiyorlar, ama Gokhan Bey'in kizi Cansu higbir elbiseyi begenmiyor. Sevda Hanim mutfak igin yeni bir perde ve salon igin kiiguk bir sehpa aimak istiyor. Be? magazaya bakiyorlar ve bir perde, bir sehpa aliyorlar, Gokhan Bey birayakkabi aimak istiyor, ama soylemiyor. Cunku bu uzun ali$veri$ten <;ok sikildi. Alisveristen sonra bir gay bahgesine gidiyorlar, Bahgedc oturuyorlar ve gay igiyorlar. Sonra eve gidiyorlar. Gokhan Bey §imdi gok mutlu, gunku ali§veri§ bitti. A) LUTFEN CEVAP VERiNlZ. 1. Gokhan Bey'in oglu ne istiyor? 2. Gokhan Bey bu cumartesi i§e gidiyor mu? 3. Kasiyer nigin adres istiyor? 4. Sevda Hanim ne aliyor? 5. Nigin Gokhan Bey ayakkabi almadi?
В) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Dogru Yanh$ 6 - Yildiz ailesi alisvei i§ten sonra kafeye gidiyor. 7 - Yildiz ailesi uzun zaman beraber ah$veri$e gitmedi. 8 - Gokhan Bey'in kizi yeni bir ayakkabi aimak istiyor. 9 - Ali$veri$ saat 17:00'de bitiyor. 10 - Onlar gay bahgesinde kahve igiyorlar. ISTANBUL'DA HAVA NASIL? istanbul'da gen el I i kl e hava sicak. Ki $i n gok yagmur ve kar yagiyor. Ama her yil baska. Bir yil cok kar var, bir yil gok az kar var. istanbul'da karli havada arabalar gok yava§ gidiyor ve trafik siki^iyor. Ki$m istanbul'da evden i§e, i$ten eve gitmek zor. Yazin okullar tatil oluyor, okullann servis arabalan trafige gikmiyor. Bir gok ki$i yazliga veya uzun tatile gidiyor ve trafik daha iyi oluyor. ilkbahar gok kisa, nisanda ba^liyor, haziranda bitiyor. Mart'ta bazen ilkbahar havasi, bazen ki§ havasi var. Ilkbaharda okullar ve bazi aileler piknik yapiyorlar. Sonra yaz geliyor. Yaz genellikle uzun. istanbul’da en gOzel zaman yaz. Yazin herkes aktif. Heikes gali$iyor, egleniyor, denize gidiyor, tatile gidiyor, geliyor ve tekrar gah$iyor. Bir gok insan ak$am i§ten gikiyor ve resto- rana gidiyor. Bazi restoranlar caddeye masa koyuyor. rana gidiyor. Bazi restoranlar caddeye masa koyuyor. Bu restoranlar cok popiiler. insanlar di$arida oturuyor, yemek yiyor, konu$uyor. Yazin istanbul'da gok turist var. Istanbul onlarla daha renkli oluyor. istanbul'da sonbahar da kisa. Eylul, ekim, kasim sonbahar, ama eylulde genellikle hava sicak. Bazen ekimde de hava sicak. A) LOTFEN CEVAP VERINIZ. 1. 2. 3. 4. 5. Istanbul'da ilkbahar ne zaman ba§liyor? Yazin herkes ne yapiyor? istanbul'da ne zaman gok turist var? Hangi aylar sonbahar? istanbul'da ki^in hava nasil? Yanli$ Dogru B) DOGRU MU,YANLI$ Ml? 6. istanbul'da genellikle hava sicak. 7. Istanbul’da her yil gok kar var. 8. Kisin evden i?e gitmek gok kolay. 9. istanbul'da bazi restoranlar caddeye masa koyuyor. 10.istanbul'da sonbahar uzun.
HERKES BIR $EY ISTIYOR Ben ve kizkardejim Songul lisede okuyoruz. Benim adim Murat. Ben ve arkada^larim bu yil liseyi bitiiiyoruz. Hazi- randa universite iqn sinav var. Biz <;ok $ali$iyoruz. Annem ve babam istemiyor, ama ben muzisyen olmak istiyorum. Arkadasim Ali ekonomist olmak istiyor. Ali matematigi gok seviyor. Onun dersleri cok iyi. Cretin futbolcu olmak istiyor, ama iyi futbol oynamiyor. Onun babasi da istiyor, giinkii futbolcular gok para kazaniyor, §imdi. Metin gok iyi futbol oynuyor, ama futbolcu olmak istemiyor, о bilgisayan gok seviyor. Her ak§am intertnette sorf yapiyor. О bilgisayar miihendisi olmak istiyor. Songul ve onun arkada^lan iki yil sonra liseyi bitiri- yor. Songul ogretmen olmak istiyor. Benim annem de ogretmen. Ay$e doktor olmak istiyor. Ay§e gok cah$kan bir kiz. Hulya modaci olmak istiyor. Evet! Herkes bir §ey istiyor. Ama hasta olmak, fakir olmak, mutsuz olmak istemiyoruz. Tabii ki, isterriek yeterli degil. £ali§mak ve zaman dnemli. A) LUTFEN CEVAP VERINIZ 1. Ne zaman universite igin sinav var? 2. Murat ogretmen olmak mi istiyor? 3. Ali ne olmak istiyor? 4. Metin nigin bilgisayar muhendisi olmak istiyor? 5. Songul'un annesi ne i$ yapiyor? B) DOGRU MU, YANLIS Ml? 6. Ali'nin dersleri gok iyi. 7. Metin gok iyi futbol oynuyor. 8. Songul bir yil sonra liseyi bitiriyor. Dog ru Yanli§ 163
VAPUR Vapurlar istanbul'da 50k dnemlidir. £ok insan vapurla i§e veya eve gidiyor. Vapura genel- likle Asya'da biniyorlar ve Avrupa'ya geliyorlar, gunkO i§ yerleri genellikle Avrupa'da. Ak$am yine vapura biniyorlar veevegidiyorlar. Vapuria yolculuk iyi, gunkd denizde trafik problem! yok. Oskiidar'dan Be$ikta$'a on dakika, Kadikoy'den Be§ikta$'a veya Eminonu'ne yirmi dakika. Ben im adimTurgut. Ben Kadikoy'de oturuyorum. Benim arabam var, ama ben i§e vapurla gidiyorum. Sabah saat 08:00'de vapura biniyo- rum ve genellikle disarida oturuyorum. Cayci geliyor, ben bir gay aliyorum. Bazen simit aliyorum, Qay igiyorum, simit yiyorum ve gazete okuyorum. Saat 08:30'da Be$ikta$'ta vapurdan iniyorum. Dolmusla Levent'e gidiyorum. Vapurda bazen Meltem'le kar$ila$iyoruz. Meltem Taksim'de gali$iyor. О Besiktas'tan Taksim'e gidiyor. Meltem'le vapurda konusuyoruz. Meltem bazen martilara simit veri- yor. Iki simit aliyor ve yanm simidi yiyor, bir buguk simidi martilaia atiyor. Martilar vap- uru takip ediyorlar ve simitleri yiyorlar. Vapurda tu ristler de var.Turkler gay igiyor, konu§uyor veya gazete okuyor, ama turistler manzarayi seyrediyorlar, fotograf gekiyorlar. Vapurdan Istanbul manzarasi gok gGzel. Vapurda her zaman saticilar var. Onlar kQcuk §eyler satiyorlar. Saticilar tiyatrocu gibi. Satici: "Bey ler, Bayaniar! Bu kalem bir lira! Bu gakmakve kalem beraber bir lira! Bitmedi! Bu mavi kalem, bu kirmizi kalem ve gakmak bir lira! Bitmedi! Bu mavi kalem, kirmizi kalem, gakmak ve bu silgi bir lira! Ve, ve bu defter de hediye." A) LLITFEN CEVAP VERiNlZ. 1. Vapurla yolculuk nigin gok iyi? 2. Turgut'un arabasi var mi? 3. Turgut vapura saat kagta biniyor? 4. Meltem nerede gali$iyor? 5. Meltem martilara ne atiyor? B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Dogru 6. I5 yerleri genellikle Avrupa'da. ( ) 7. Vapurla yolculuk zor. ( ) 8. Vapurda TOrkler gay igiyor. ( ) 9. Saticilar vapurda kiigOkseyler satiyorlar. ( ) 10. Meltem Be^iktaj’tan Levent'e gidiyor. { ) Yanli§
STEFANIE HANIM Merhaba! Benim adim Stefa nie. Ben Almanya'dan geldim. Almanya'da Hamburg'da oturuyorum. Hamburg'da TOrkler var. Benim kom§um Ayla Hanim gok iyi bir insan. Onun ailesi ve gocuklan da gok iyiler. Ayla Hanim'm ug gocugu var. iki erkek ve bir kiz. Murat ve Ahmet okula gidiyor, ama Leyla okula gitmiyor. Cunku Leyla kiigiik. E§i Mahmut Bey doktor. Benim cocuklarim ba- zen hasta oluyorve ben Mahmut Bey'egotiiriiy- orum. Cocuklarim Mahmut Bey'i gok seviyorlar ve korkmuyorlar. Cunku Mahmut Bey gok sem- patik ve tatli dilli. Cocuklarim ba$ka doktora gitmek istemiyoi lar. Ben ve ailem jimdi istanbul'da yasiyoruz. Cunkii e$im ve ben Istanbul'da galyiyoruz. Bizim bir tekstil firmamiz var. TOrkiye’de gomlek, ti$ort, pantalon yapiyoruz, sonra Avrupa'ya satiyoruz. Ben ve e$im Turkiye'yi seviyoruz. Turkiye'de Efes'e, Marmaris'e, izmir'e, Gaziantep'e, Corlu'ya veTrabzon'a gittim. Ama daha рек gok yere gitmek isti- yorum, gunkuTurkiye gok giizel. Benim oglum Thomas ve kizim Barbara daTiirkiye'yi gok seviyorlar. $imdi onlann burada yeni arkada§lari var. Cocuklarim okulda Turkge ogreniyorlar. Ben de kursta Turkge ogreniyorum. Kursta gok yabanci arkada§im var; Fransiz, Japon, Amerikali, Tunuslu. Arkada^lanm ve ben bazen kurstan sonra lokan- tada yemek yiyoruz. Maalesef lokantada Ingilizce konu§uyoruz. Cunkii $imdi gok iyi Tiirkge bilmiyoruz. A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1. Stephanie Turkiye'de ne i§ yapiyor? 2. Kimler iyi insan? 3. Leyla nigin okula gitmiyor? 4. Stepnanie'nin gocuklan nigin Mahmut Bey'den korkmuyorlar? B) DOGRU MU, YANLIS Ml? Dogru Yanli^ 5. Stephanie Efes'e gitti. 6. Stephanie'nin gocuklan okulda Turkge ogreniyorlar. 7. Stephanie ve arkada^lan lokantadaTiirkge konu$uyorlar. 8. Thomas ve Barbara Turkiye'yi sevmiyor. 9. Stephanie ve arkada$lan §imdi gok iyiTiirkge bilmiyorlar.
ANTONIO'NUN PARTIS I Benim adim Muhammed. Benim smifimda dokuz ogrenci var ve biz iyi anla^iyoruz. Ba- zen dersten sonra restorana veya istanbul'da gOzel yerlere gidiyoruz. Bu haftasoru bir parti var, giinkti on gun sonra kurs bitiyor ve Antonio ispanya'ya donCiyor. Bu haftasonu bir parti yapmak istiyor. Cumartesi ak$am saat yedide Anton io'ya gittik. Ben erken gittim, gunku zamanim vardi. Sonra Juan ve Veronica geldi. Antonio'nun evi gok buyuktii. Salonda buyuk bir masa vardi ve masada gok yiyecek ve igecek vardi. Antonio gok guzel yemekler pisirdi. О gok guzel yemekler pi§iriyor, gQnku ispanya'da a§giydi. Antonio gelecek yil Istanbul'da bir Ispanyol lokantasi agmak istiyor. Biz on dakika Antonio'yla sohbet ettik, sonra her- kes geldi. Antonio'nun baska arkada§lan da geldi. Parti gok kalabalikti. Bu partide gok yeni ki§iyle tani^tim. Parti de herkes gok ne$eliydi. Yedik, igtik, dans ettik. Antonio'nun gok kaset ve CD'si vardi. Cok ilging mOzikler dinledik, Ispanya'dan, Latin Amerika'dan, Afrika'dan ve Asya'dan otantik muzikler... Herkes gece saat ikide Antonio'nun partisin- den ayrildi. Antonio gelecek hafta gidiyor, ama yazin tekrar gelmek istiyor. Biz kursa devam edi- yoruz. A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1. Muhammed ve arkadaslannin diyalogu nasil? 2. Muhammed ve arkada^lan dersten sonra nereye gidiyorlar? 3. Muhammed nigin Antonio'ya erken gitti? 4. Antonio'nun meslegi ne? 5. Parti ne zaman bitti? B) DOGRU MU, YANLI$ Ml? 6. On gun sonra kurs bitiyor. 7. Antonio'nun evi kiiguk. 8. Antonio Istanbul'da restoran agmak istiyor. 9. Partide herkes gok ne$eliydi. Dogru Yanli§ 1G(>
BiZiM BiRGUNUMUZ Benimadim Gamze, ben yirmi yasindayim. 1 metre 70 santim boyundayim. Kivircik, uzun, siyah sa^larim var. Ben kilolu degilim, zayifim. Guzel bir kizim ve evlen- mek istiyorum. $aka yaptim!!! §imdi uni- versitede ekonomi okuyorum. Her sabah 07:00'de kalkiyorum. Du$ yapiyorum, son- ra iyi bir kahvalti yapiyorum. Kahvaltidan sonra evden gkiyorum veotobuse biniyo- rum. Benim derslerim saat 16:00'da bitiyor. Sonra bazen arkada$larla kafeye gidiyoruz, ama genellikle eve gidiyorum. Biraz dinleniyorum, muzik dinliyorum ve anneme yardim ediyorum. Sonra ders (jalisiyorum. Akjam herkes eve geliyor. Saat 20:00'de ak§am yemegi yiyoruz. Abim Gokhan da sabah erken kalkiyor ve okula gidiyor. О iiniversitede mimarlik okuyor. Gokhan bazen eve gee geliyor, ginkii arkada^lanyla sinemaya veya bara gidiyor. Bazen erken geliyor, о zaman ben ve о beraber bara gidiyoruz. Bizim gak iyi arkada^lanmiz var. Onlarla barda egleniyoruz, sohbet ediyoruz ve dans ediyoruz. Babam kiiguk amcamla beraber gah§tyor. Onlarin bir tekstil firmasi var. Babam sabah 50k erken kalkmiyor. Amcam her sabah erken kalkiyor, namaz kiliyor ve firmaya erken gidiyor. Babam saat 08:30'da kahvalti yapiyor ve i$e gidiyor, ama bazi aksamlar cok ge<; geliyor. Onun i§i bazen saat 23:OO'te bitiyor. Annem evhanimi, о evde gok ^alisiyor. Evde her §eyi о yapiyor; yemek pi^iriyor, evi temizliyor, iitii yapiyor. Ben anneme yardim ediyorum. Abim de bazen yardim ediyor, ama о ev i$lerinden nefret ediyor. Annem дэк guleryuzlii. Ben annemi gak seviyorum. Biz annemle arkada§ gibiyiz. Bazen beraber pazara gidiyoruz, kiigik §eyler ahyoruz, biraz dedikodu yapiyoruz ve gakgiiluyoruz. Annem ve babam bazi aksamlar restorana gidiyorlar, yemek yiyorlar ve biraz raki iciyorlar. Eve g>k mutlu doniiyorlar. Biz her pa- zar sabahi beraber kahvalti yapiyoruz. A) LUTFEN CEVAP VERiNlZ. 1. Gamze iiniversitede ne okuyor? 2. Gokhan nign bazen eve ge£ geliyor? 3. Gamze'nin babasi nign erken kalkmiyor? 4. Gamze annesiyle pazarda ne yapiyor? 5. Gamze'nin annesi evde neler yapiyor? B) DOGRU MU,YANLI$MI? 6. Gamze evlenmek istiyor. 7. Gamze bazen abisiyle bara gidiyor. 8. Gamze'nin babasi ve amcasi beraber Qahgyor. 9. Gamze annesine yardim ediyor. 10. Gamze'nin babasi aksam eve erken geliyor. Dogru Yanli$
AY$E'DEN MEKTUP Merhaba Ahmet. Nasilsin? Ben iyiyim. Gegen ay Yunanistan’a gittim. Yunanistan gok giizel. Atina'da gok gezdim, tarihi ve turistik guzel yerler gordiim. iki hafta Atina'da kaldim. Atina kalabahk bir $ehir ve bence gok ilging. Atina'da iki hafta gok guzeldi. $imdi Atina'da yeni gok arkada$im var. Orada en iyi arkadasim Yor- gos. Yorgos bana gok yardim etti. Yorgos ve arkada§lanyla mOzelere, tarihi ve turistik ye- rlere, barlara gittik. Ben Yunan muzigini gok begendim. Atina'dan sonra Selanik'e gittim, Olimpia'yi ziyaret ettim. Olimpia gok akilh, sempatik ve iyi bir kiz. Onun ailesi de gok sempatik. Olimpia'nm ailesinin Ada’da evi var. Ben Ada'da, onlann evinde kaldim. Babasi denizi gok seviyor ve bir teknesi var. Ben, Olimpia ve kuzen- leri Olimpia'nm babasimn teknesiyle baska adaya gittik, yuzdiik ve gune^lendik. Saat dortte adadan ayrildik. Bir saat denizde durduk ve bahk tuttuk. Sonra eve gittik. Olimpia'nm annesi baliklan pisirdi. Olimpia ve kuzeni Nikos evin bahgesinde <;ok gu- zel bir sofra hazirladilar. Hep beraber yemek yedik ve <;ok gulduk, giinkti Olimpia'nm babasi Yannis Amca eski hatiralarini anlatti.Onun ;okguzel hatiralari varve $okguzel ar latiyor. Bir komedyen gibi. Yarin buradan Tunus'a gidecegim, bir hafta kalacagim. Bir hafta sonra goru$uriiz. Ho^akal! A) LUTFEN CEVAP VERINIZ. 1. Ayse Atina'da ne yapti? 2. Ay§e Atina'da ka<; gQn kaldi? 3. Ayse Selanik'te nerede kaldi? Д. Ak$am nerede balik yediler? 5. Ay§e Yunanistan'dan sonra nereye gidecek? DOCRU MU, YANLI§ Ml? Dogru 8. Ay^e'ye Atina'da Yorgos yardim etti. Olimpia'nm babasi denizden korkuyor. Aksam Ay§e ve Olimpia sofrayi hazirladilar. Ada gok kalabalikti ve onlar yiizmedi. 10. Yannis Amca komedyen gibi. 168
SAGLIKLI OLMAK Herkes saglikli ya§amak istiyor. Ama <;ok ki$i dikkat etmiyor. Gok ki$i sigara iciyor, yagli yemekler, tathlar yiyor. Hit; kimse spor yapmiyor, diyet yapmiyor. Gazetede bir roportaj okudum. Gazeteci doktora sorular soruyor: Gazeteci: Doktor: Gazeteci: Doktor: Gazeteci: Doktor: Gazeteci: Doktor: Gazeteci: Doktor: Gok ki$i saglikli ya$amak istiyor ve diyet yapiyor, spor yapiyor: Sizce diyet ve spor yeterli mi? Diyet ve spor <;ok onemli, ama yeterli degil. Stres, sigara, hava kirliligi var. Tamam, ben saglikli ya§amak istiyorum. Ne yapacagim? Birinci kural: Hareket edin’ Belki zamaniniz yok ve spor yapmiyorsunuz! Ba§ka alternatifler var; asansore binmeyin ve merdivenden 9km, yakin yerlere yuruyun, taksiye veya otobuse binmeyin. Evinizde dans edin! Evet, dogru. Yemek i^in ne tavsiye ediyorsunuz? Yagli yemekler ve fast food yemeyin. Peynir, sut, kremayi az yagli yiyin. Gok az kuruyemi$, mayonez, sos yiyin. Ba§ka neler tavsiye ediyorsunuz? Stres! Stresten kagn. Planli olun. Her gun yarim saat hobilerinizi yapin. Sahilde yuriiyun, kitap okuyun, sinemaya gidin. Negatif insanlan <;ok din-. lemeyin. Evet, <;ok §ey var. Evet, <;ok §ey var, ama ben son bir $ey soylemek istiyorum; sigara i^meyin, fazla i^ki i^meyin, <;unkij kanser ve kalp hastaligi yapiyor. A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1. Saglik ign spor ve diyet yeterli mi? 2. Saglik iqn neler olumsuz? 3. Neler kanser ve kalp hastaligi yapiyor? в) coGru mu, yanli§ mi? Dogru Yanli$ 4. Hi<; kimse sagligina dikkat etmiyor. 5. Saglikli hayat i$in hobilerinizi yapin, kitap okuyun,уйгйуйп, sinemaya gidin. 6. Az kuruyemi$, sos, mayonez problem degil. 7. Gokyurumeyin. 8. Stresten ka<;mayin, stres faydali.
KUMKAPI Kumkapi Istanbul'da gok eski ve Onto bir yer. Sahilde, kugiik bir semt. istanbul'da her semtin birdzel karekteri vardir.Taksim, Kadikoy, Bakirkoy, Kumkapi... Hepsi ba§ka, her semtin ba$ka guzel ve farkh kulturleri var. Kumkapi'da insanlann sakin hayatlari var. Genellikle sabah kalkiyorlar i$e gidiyorlar, isten sonra ali§veri§ yapiyorlar ve eve gidi- yorlar. Kumkapi'nin sokaklarmda bakkallar, manavlar, firmlarvar. Sahilde balikgilar var ve her zaman taze balik satiyorlar. Kumkapi’da herkes baligi gok seviyor. Bazi ak^amlar bahkgilardan bahk aliyorlar, evlerinin teraslannda veya balkonlannda arkada?lariyla ve kom$ulariyla yiyorlar, sohbet ediyorlar. Yaz ak$amlari hei kes balkonda veya terasta oturuyor. Qxuklar sokakta top oynuyor, gengler sohbet ediyor. Kumkapi'da iinlu, turistik bir caddc var. Bu caddede restoranlar var ve restoranlarm onunde masalar var. insanlar sokakta bu masalarda oturuyorlar ve balik, kebap yiyor- lar. Sohbet ediyorlar ve muzik dinliyorlar. Caddede her ak^am iki veya ug muzisyen var. Onlar gejitli §arkilar gahyorlar ve caddede geziyorlar, masalara gidiyorlar ve para aliyorlar. Bu muzisyenler genellikle keman, akordeon, klarnet ve darbuka gahyorlar. Eskiden Kumkapi turistik bir yer degildi. Or luydu, gok iurkoraya gidiyor ve balikyiyor- du, ama turistik degildi. $imdi turistik biryer,restoreettilerve$imditurizmacentalarinin programlarinda Kumkapi da var. Turistler burayi seviyorlar, gunkii burasi otantik bir yer. Eski istanbul'un eglence aksamlarim burada goruyoilarve onlar da egleriyorlar. A) LUTFEN CEVAP VERINIZ 1. Kumkapi neresi? 2. Kumkapi'da insanlar normal bir giinde neler yapiyor? 3. Kumkapi'nin insanlan yaz aksamlan neler yapiyorlar? 4. Caddede muzisyenler neler yapiyorlar? 5. Turistler Kumkapi'da ne gorOyoriar? B) DOGRU MU, YANLIS Ml? Dogru Yanli? 6. istanbul'da her semtin kOlturu farkli. ( ) ( ) 7. Kumkapi eskiden turistik degildi. ( ) ( ) 8. Kumkapi’da bakkal, manav var. ( ) ( ) 9. Muzisyenler burada yemek yiyorlar. ( ) ( ) 10. Kumkapi’da herkes baligi gok seviyor. ( ) ( )
RUYA Butiin insanlar riiya goriiyor. Her gece uyuyoruz ve biitiin gece riiya goriiyoruz. Ama sadece bir ruya hatirliyoruz veya hi? hatirlamiyoruz. ROyalarimtz bazen kotii. Mesela rOyamizda ?ok yuksek bir yerden dii^uyoruz, du$uyoruz, dO$uyoruz! Ama karanhk buyuk bo$luk bitmiyor. Korkuyoruz ve uyaniyoruz, odamizdayiz, yatagimizda otu- ruyoruz. £ok mutlu oluyoruz, ?iinku bu bir ruya! Bazen de ruyalarimiz ?ok guzei. Mesela rOyamizda ?ok guzei bir yerdeyiz. £ok guzei bir plajdayiz, her yer ye§il, mavi. Aikada^lanmiz da orada, herkes ?ok mutlu ve egleniyor. Yuzuyoruz, yemek yiyor- uz, sohbet ediyoiuz, dans ediyoruz. Sonra korkun? bir ses duyuyoruz: Saat alarmi! Uyaniyoruz, odamizdayiz, yatagimizda oturuyoruz. Riiya bitti, hi? mutlu olmuyoruz. QinkO odamizdayiz, plaj yok, arkada^laryok, eglence bitti. Bazen tekrar uyumak isti- yoruz, rOyaya devam etmek istiyoruz. Ama i$lerimiz bizi bekliyor. Kalkiyoruz, i$e gidi- yoruz. I$te de riiyamizi dO§unOyoruz. Bazi insanlar riiyalara ?ok inaniyor. Butiin giin rOyalarini d0$0n0yorlar. Kota riiyadan sonra, о giin kotu bir §ey bekliyor, iyi riiyadan sonra iyi bir §ey bekliyorlar. Riiyalanmiz bize ne anlatiyor? Riiyalar hakkinda kitaplar var, bazi insanlar riiyadan sonra bu kitaplara bakiyorlar. Mesela bir ku$gbrdunOz;evinizemutlulukgelecek veya birhaber alacaksiniz! Bir ya$li aga? gordOnOz; uzun ya§ayacaksiniz! Cama§ir yikadiniz: hayatiniz degi$ecek! Siz inaniyor musunuz, bilmiyorum, ama ?ok insan riiyalara inaniyor. A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1 - Kotii riiyadan sonra ni?in mutlu oluyoruz? 2 - Iyi riiyadan sonra ni?in mutlu olmuyoruz? 3 - iyi riiyadan sonra ni?in tekrar uyumuyoruz? 4 - Bazi insanlar riiyadan sonra biitiin giin ne bekliyorlar? 5 - Riiyada ku$ gormek ne demek? B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Dogru Yanh$ 6 . insanlar biitiin riiyalanni hatirhyorlar. 7 . Bazen rOyamizda ?ok yiiksek yerden dii^iiyoruz ve ?ok mutlu oluyoruz. 8 . Iyi riiyadan sonra uyanmak istemiyoruz, 9 . Bazi insanlar riiyadan sonra kitaplara bakiyor.
TELEFON SOHBETi Fatih — Alo! Meltem — Buyurun! Fatih — Merhaba Meltem, ben Fatih. Meltem — Merhaba Fatih. Nasilsin, iyi misin? Fatih — iyiyim. Sen nasilsin? Meltem — Iyiyim, fena degil. Fatih —Niq'n fena degil, bir prob- lem mi var? Meltem — Kui;0k bir problem, gok dnemli degil. Gegen ay i$ten ayrildim. Fatih — Nigin aynldm? Sadece bir ay gah^madm mi? Meltem — Patronla tartistik ve i$ten ayrildim. Ama buyuk problem degil, gurkci i$imi sevmiyordum. On be§ gun tatil yaptim; kuzenlerimi, amcalarimi ve teyzelerimi ziyaret ettim. Fatih — §imdi ne yapacaksin? Meltem — Tekrar Istanbul'a gelecegim. istanbul'da gok arkada§im var. Aikada§- larimi ve istanbul'u gok ozledim. Ve Adana'da ba?ka i$ bulmak zor. Fatih — Tekstil firmasinda galismak kotu muydu? Herkes ihracat depart- maninda gali$mak istiyor. Sen istanbul'da ne i§ yapmak istiyorsun? Meltem — Biliyorsun, benim iki diplomam var. Ingilizce ogretmeniyim ve bu i$i seviyorum. ihracat i§ini sevmiyorum. Ben istanbul'da birokulda veya bir kursta ingilizce bgretecegim. Fatih — Ehh.. Tamam. Ne zaman istanbul'a geleceksin? Meltem — iki hafta sonra istanbul'da gbriisuruz. Fatih — Gorujiiruz, kendine iyi bak. A) LUTFEN CEVAP VERINtZ. 1. Meltem nigin 50k iyi degil? 2. Meltem nigin i$inden aynldi? 3. Meltem istanbul'da ne i§ yapmak istiyor? 4. Meltem'in kag universite bitirdi? 5. Meltem istanbul'a ne zaman gidecek? B) DOGRU MU, VANLIS Ml? 6.. Meltem on be$ gun tatil yapti ve kuzenlerini ziyaret etti. 7. Meltem’in istanbul'da ?ok arkada$i var. 8. Adana'da yeni i§ bulmak kolay. 9. Meltem ihracat i$ini seviyor.
KAHVE Dede Hulya Ded Hulya Dede HOlya B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Yanlis Hulya Anne Hulya Dede Hulya Dede Hulya Dogru 5. Ozdemir Pa$a kahveyi 450 yil once istanbul'a getirdi. ( ) 6. Turkiye'de kahve agaci var. ( ) 7. Hulya gok guzeiTurk kahvesi pi^iriyor. ( ) A) LUTFEN CEVAP VERlNIZ. 1. Dede neskafeyi biliyor mu? 2. Kahveyi kim, nereden istanbul'a getirdi? 3. Turk kahvesini kimler butun dunyaya gbtOrdu? 4. isvigreliler Nescafe'yi nigin yaptilar? — Ben geldim. — Neredeydin, kizim? £ok merak ettik. — Arkada$larla kafedeydik. Neskafe igtik, sohbet ettik. — Ne igtiniz, ne igtiniz? — Neskafe, dede. — Nesne,kizim? — Dede gok komiksin. Neskafeyi bilmiyor musun? — Biliyorum, kizim. $aka yaptim. Biraz once arnenTurk kahvesi pi§ird i, ben de Turk kahvesi igtim. — Ben de Turk kahvesini seviyorum, ama guzei pi§irmiyorum.TOrk kahvesi nereden geldi, dede? — Kabve Yemen'den geldi, sonra Turkiye'den dunyaya yayildi. Yakla$ik 450 yil once Yemen Valisi Ozdemir Pa$a kahveyi Yemen'den istanbul'a getirdi. Sonra 1654'te Venedikli tuccarlarve 1650'de Marsilyah tuccarlar Turk kahvesini Avrupa'ya ve sonra butiin dunyaya goturduler. Kahve gok Olkenin kulturunde onemlidir; Mesela, misafirlere kahve ikram ediyoruz. Guzel kahve pisirmek bayanlar igin onemli. Kiz istemek igin gidiyoruz, gelin adayi kizimiz en guzei kahvesini pi§iriyor. Turklerin kahve igin $arkilari var, deyimleri var. Ornegin bir deyim $oyle:"Bir kahvenin kirk yil hatira vardir". Bu 'Bir ki$i bize bir kahve ikram ediyor ve biz bunu kirk yil unutmuyoruz’ demek. — Evet, kahve bizim kOlturumuzde gok onemli. Dede, neskafeyi Turkler yapmadi ki. —Tabii ki, Turkler yapmadi, AvrupalilarTurk kahvesiyle tani$tilar, gok sevdi- ler. Yillar sonra kahveyi farkh farkli pi$irdiler. Cappucino'yu, Espresso'yu Italyanlar yapti, isvigreliler daha dayanikli bir kahve yapmak istediler ve Nescafe'yi yaptilar. Simdi her ulkede farkh kahveler var, ama Avrupalilar ilk Turk kahvesiyle tani$tilar. — Cok ilging dede, Turkiye'de kahve agaci yok, ama kahveyi dUnyaya Turkler tanitti.
TAMIR Cevat A) LUTFEN CEVAP VERINIZ. B) DOGRU Mu, YANLIS Ml? Dogru Tahsin Cevat Tahsin Cevat Tahsin Tahsin Cevat 6. Ku^Qk tamir i$leri Cevat ign hobi. 7. Cevat nalburdan lavabo aldi. 8. Tahsin’in e$i lavabo iqn tamirci ^agirdi. 9. Tahsin sabah erken lavabo tamir etti. 1. Tahsin кй^йк tamir i$lerini niqn kendisi yapiyor? 2. Cevat'in evinde ne bozuk? 3. Evde bozuk $eyleri niqn Cevat tamir ediyor? 4. Tahsin mutfagin lavabosuna ne yapti? 5. Tahsin’in e§i neden te§ekkur etti? — О ne,Tahsin? — Priz. Salonun prizi bozuldu, onu degi$tirecegim. Bu tip кй<;йк tamir i§lerini ben yapiyorum, tamirci ^agirmiyorum. Benim i^in biraz hobi gibi. — Benim evimde de u$ tane elektrik diigmesi bozuk. Onlari degi^tirecegim. Ge<;en gun muslugun contasini degi$tirdim. — Sen de tamir ijlerini seviyor musun? — Benim iqn hobi degil. Ama bazen tamirciler ge$ geliyor, о zaman bozuk §eyleri ben tamir ediyorum. ^unku tamirciyi beklemek istemiyorum. Bir gun kapimin kilidi bozuldu ve tamirci $agirdim. Bekledim, bekledim, ama gelmedi. Nalbura gittim, bir ki lit aldim. Eve dondiim ve kapiya taktim. £ok zor degil, aslinda. — Evinde tamir iqn aletler var mi? — Var.Tornavida, ingiliz anahtan, ^eki$, matkap ve benzeri aletler var. — Benim evimde de ge<;en gun mutfagin lavabosu tikandi. E^im tamirci cagirdi, ama tamirci bOtun дйп me$guldu ve gelmedi. Akjam i§ten sonra lavaboyu ben tamir ettim. Lavabonun borusunu soktCim, suzgecini te- mizledim ve geri taktim. Problem bitti. Esim te$ekkiir etti, ^unku mutfak onun iqn фк dnemli.
BAYRAM Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir Chris Demir — Yann bayram, iyi bayramlar. — Evet, bayram. Akrabalarla ve aikada$larla got u§eced|iz. — Arkada^larla gdru$mek guzel. — Evet, bayramlarda arkadajlanmizi ari- yoruz. Onlarla bulu§uyoi uz, gdru§uyoruz. Bazi arkada§larimiz ba$ka §ehirlerde otu- ruyor, gok az gorQsuyoruz. Ama bayra- mlarda mutlaka arkada$larimizi hatir- liyoruz ve ariyoruz. — Evet, bayramlar arkada?larla goru§mek igin iyi bir firsat. Demir, arkada§ ne demek biliyorum. Ama akraba ne demek? — Benim amcam, teyzem, amcamin oglu, teyzemin kizi ve onlann gocuklari benim akrabam. — Yani buyuk ailen mi? — £ok ya$a Chris I Buyuk aile. — Ben de bayramlarda akrabalanmla ve arkada§larimla gdru§uyorum. Ger- gekten bayramlar yakinlanmizla gorusmek igin iyi bir firsat. Bazi killer bayramda tatile gidiyor, degil mi? — Evet, bazi insanlar bayramda tatile gidiyorlar. £unku gok gali§iyorlar ve tatil igin onlann ba§ka zamanlari yok. — Sen bu bayramda tatile gidecek misin? — Gegen bayramda e^imle tatile gittik ve herkese sadece telefon ettik. — Bu bayramda ne yapacaksin? — Bu bayramda Istanbul'da kalacagiz. Butun aile erken kalkacagiz. Hazirlanacagiz ve babamlara gidecegiz. Tabii, cocuklar yeni elbiselerini giyecek. Babamin ve annemin ellerini opecegiz ve hep beraber kahvalti yapacagiz. Sonra akrabalanmiz, kom^ularimiz ziyarete gelecek. Kuzenler- im, dayim, amcam, teyzem ve onlann ailesi gelecek. — Nigin siz gitmiyorsunuz? — Birinci дйп babamiza gidiyoruz. Sonra en buyuk akrabaya. — Ailede en buyuk ki$i senin baban mi? — Evet, en buyuk babam. Butun akrabalar birinci gun onu ziyaret ediyor. Biz babamiz ve annemizle kaliyoruz ve hizmet ediyoruz. — Siz mi hizmet ediyorsunuz? — Tam degil, gercekte geng kuzenler hizmet ediyor, ama biz organize edi- yoruz ve servise dikkat ediyoruz. — Evet! Bizde de gengler hizmet ediyor. ButQn dGnyada ayni, degil mi? — Evet. £unku insanlar her yerde ayni. Sadece kuguk farklar var. — Doijru. — Evet, dogru.
A) LUTFEN CEVAP VERlNlZ. 1. Nicjin bazi arkada§larimizla az goru§uyoruz? 2. Kimler akrabamiz? 3. Ni<;in bazi ki§iler bayramda tatile gidiyor? 4. Niqn biitun akrabalar birinci giin Demir'in babasini ziyaret ediyor? B) DOGRU MU, YANL1§ Ml? Dogru Yanli§ 5. Demir bu bayramda tatil yapacak. 6. Bayramlar arkadajlarla g6rii$mek icin iyi bir jans. 7. Demir ge<;en bayramda herkese sadece telefon etti 8. Bayramda komsular ziyarete geliyor. 9. Chris'in ulkesinde insanlar <;ok farkh. PAZARDA Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha — Merhaba Aysel, nasilsm? — lyiyim, sen nasilsm? — Gok iyiyim. Pazarda her $ey $ok ucuzladi. — Evet, taze bezelye gordum. — Ben de tezgahta tazefasul- ye de gordum. Bizim ^ocuklar <;ok seviyorlar. Aysel Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha Aysel Zeliha Bunun iqn ii£ kilo aldim. — Ge^en hafta persembe giinii bize ni<;in gelmedin? Kizim hastaydi. — $imdi iyi mi? — Evet iyi. Benden erik istedi. Gok pahali. — Erik mi £ikti? — Diin ilk defa manavda gordum. Ama erigin fiyati $ok pahaliydi. — Evet, erik turfanda meyve. Birka$ hafta sonra al. О zaman daha ucuzlayacak. — Gelecek hafta Ayse'ye gidecegiz, sen de gel. — Tamam, о giin kek de getirecegim. Biliyorsun, benim keklerimi herkes <;ok begeniyor. — Evet, ben de yedim. Gok lezzetli pi§iriyorsun. Arkada§lar bdrek ve tatli da yapacaklar. — Pirasa mi aldin? — Evet, pazarda pirasa kalmadi, sadece bir tezgahta gordum. Hemen aldim. E§im pirasayi c;ok seviyor. — Evet, pirasa mevsimi geijti. Pirasayi nasil yapiyorsun? Zeytinyagh mi, etli mi? Genellikle zeytinyagh yapiyorum. 176
Aysel — Ben de bu ak$am patates kizartmak istiyorum. Cocuklar kabak ve patates kizartmasmi ^ok seviyorlar. Ama ketijap vermiyorum. Zeliha —Niqn? Ayse — Qxuklara ket^ap ve kola yasak. Cocuklar igin iyi degil. Zeliha —£ok iyi, goru$0ruz. Aysel — G6ru§0ruz. A) LUTFEN CEVAP VERlNlZ. 1. Zeliha nigin fasulye aldi? 2. Erik ne zaman daha ucuz olacak? 3. Aysel nigin gocuklara ketgap vermiyor? 4. Nigin herkes Aysel'in keklerini gok begeniyor? 5. Nigin pazarda pirasa kalmadi? B) DOGRU MU,YANLI$MI? 6. Zeliha, Aysel'e gitmedi, gunkii kizi hastaydi. 7. Orlar Ay$e'nin evinde kek, bdrek, tatli yiyecekler. 8. C^ocuklar kizartmayi sevmiyorlar. 9. Pazarda bezelye yoktu. Dogru UNIVERSiTE YEMEKHANESINDE Asli Lindsay Asli Lindsay Ash Lindsay Ash Lindsay Ash Lindsay Ash — Son sinavlar zordu. — Evet, biraz zordu. — Kutijphanede 90k gah^tim, ama galiba sinavimin sonucu kotu olacak. — Ben kiituphaneye рек gitmiyo- rum, evde ders gah^iyorum. Cunku benim igin evde gah§mak daha ra- hat. — Yemekhanede de seni sik gor- muyorum. — Yemekhaneye bazen geliyorum. Evim okula cok yakin, yemek igin genel- likle eve gidiyorum. — ilk vizeler zordu, ikinci vizeler de zordu. $imdi finailer de zor. — Ash, hep §ikayet ediyorsun. — Bu sinavlardan biktim. — Sen nasil bizim bolumu kazandm ? — Lisede ingilizce ogrendim. Sonra ingilizce kursuna gittim. Once mimar ol- mak istedim, ama matematigim kotuydu. Ilk sene sinavi kaybettim. ikinci sene ingilizce sinavina girdim. ingilizce ogretmenligi boliimunu kazandim. Sen nasil kazandin ?
Lindsay — Benim babam Amerikah,Turk ve Amerikan vatanda$h$im var. Bunun igin yabancilann sinavina girdim. Bu sinavTurk smavindan daha kolay. Asli — Cok $anslisin. ingilizce senin igin gok kolay. Lindsay — Kolay, ama ben ingiliz edebiyatini bilmiyorum. Liseyi Istanbul'da bitirdim. Ash — Amerika’ya gidiyor musun ? Lindsay — Evet, iki yilda bir Florida'ya, teyzeme gidiyoruz ve tatil yapiyoruz. A) LUTFEN CEVAP VERiNlZ, 1. Lindsay nigin kiituphaneye gitmiyor? 2. Lindsay nerede yemek yiyor? Nigin? 3. Ash nigin sinavlardan $ikayet ediyor? 4. Asli nigin mimarolmadi? 5. Lindsay nigin yabancilann sinavina girdi? B) DOGRU MU, YANLI§ Ml? Dogru Yanh$ 6. Asli gok mutlu, gunkii stnavi iyi gegti. ( ) (I 7. Ash ikinci smavda dgretmenlikbolQmunu kazandi. ( ) ( ) 8. Lindsay her yil Amerika'ya gidiyor ( ) ( )
Содержание DERS 1 Грамматика Алфавит................................................. 5 Законы сингармонизма..................................... 8 Аффиксация............................................... 9 Количественные числительные.............................. 9 Множественное число...................................... 11 Определительные словосочетания........................... 13 Указательные словосочетания.............................. 13 Вопросительные местоимения............................... 14 Чтение................................................... is DERS 2 Грамматика Отрицательная частица degil............................. 16 Вопросительная частица mi............................... 16 Предикативные имена var, yok............................. 18 Слово bi г.............................................. 17 Личные местоимения и личные аффиксы...................... 18 Вопросительные слова hangi, nasil....................... 21 Чтение.................................................. 22 DERS 3 Грамматика Притяжательные местоимения.............................. 23 Аффиксы принадлежности.................................. 23 Озвончение согласных.................................... 24 Порядковые числительные................................. 27 Падежная система........................................ 28 Чтение.................................................. 28 DERS 4 Грамматика Родительный падеж....................................... 30 Притяжательный изафет................................... 30 Относительный изафет.................................... 32 Изафетная цепь.......................................... 32 Количественные слова.................................... 34 Чтение.................................................. 34 DERS 5 Грамматика Местный падеж........................................... 35 Пространственные предложения............................ 35 Порядок аффиксов........................................ 38 Чтение...................................................39 179
DERS 6 Грамматика Пространственные предлоги........................... 40 Форма «У меня есть ...»............................. 42 Словообразовательные аффиксы -li, -siz.............. 44 Чтение.............................................. 45 Контрольная работа №1............................... 47 DERS 7 Грамматика Инфинитив........................................... 49 Настоящее время на - уог............................ 53 Чтение.............................................. 57 DERS 8 Грамматика Винительный падеж................................... 59 Дательный падеж..................................... 61 Исходный падеж...................................... 62 Чтение.............................................. 64 DERS 9 Грамматика Повелительное наклонение............................ 67 Послелог ile........................................ 69 Послелог itjin {^unku).............................. 71 Чтение.............................................. 74 Контрольная работа №2............................... 75 DERS 10 Грамматика Послелог kadar.................................... 80 Степени сравнения прилагательных.................... 83 Послелог gibi..................................... 85 Чтение.............................................. 86 DERS 11 Грамматика Настоящее- будущее время............................ 87 Аффикс -ki.......................................... 93 Чтение............................................ 95 DERS 12 Грамматика Прошедшее время на -di.............................. 97 180
Аффикс-Ilk.......................................... 100 Чтение............................................... 102 DERS 13 Грамматика Прошедшее время глагола «быть»...................... ЮЗ Словообразовательные аффиксы -cir -(y)ici........... 105 Чтение.............................................. 1 об DERS 14 Грамматика Будущее категорическое время........................ 108 Наречия once и sonra................................ 111 Чтение.............................................. 115 Контрольная работа №3............................... 116 DERS 15 Грамматика Обозначение времени................................. 120 Желательное наклонение.............................. 125 Чтение.............................................. 126 DERS 16 Грамматика Аспекты (не)возможности............................. 127 Слово hig........................................... 131 Чтение.............................................. 131 DERS 17 Грамматика Долженс гвовательное наклонение..................... 132 ne...ne, hem...hem, уа...уа......................... 138 Чтение.............................................. 140 DERS 18 Грамматика Сокращенный инфинитив............................... 141 ragmen............................................ 147 Чтение.............................................. 148 Контрольная работа №4............................... 150 Приложение «СЛУШАЕМ И ПОНИМАЕМ»..................... 155
Готовится к выпуску вторая часть учебного пособия "Учимся говорить по-турецки" для совершенствующих свои знания в области турецкого языка Курен турецкого языка “Диалог Клуб” приглашают всех желающих для изучения турецкого языка. Занятия ведутся кренодавате.кями, окончившими ведущие вузы Турции и России: — в стандартных группах; — в минигруппах; — индивидуально. • Запись на курсы ведется постоянно в течение года. +7 (495) 5008435 www.turkrusclnb.ru
www.turkrusclub.ru